B O Z K U R T V E A T A T Ü R K ’ Ü N D Ü Ş Ü N D Ü Ğ Ü B A Y R A K

2 0 M a y ı s 2 0 1 5

E s k i T ü r k l e r ’ d e , h e r b o y u n b i r “ O n g u n ” u o l d u ğ u n u t a r i h î b e l g e l e r a ç ı k l a m a k t a d ı r . O n g u n , k u r b a n v e y a t o t e m ( a t a

s a y ı l a n o n g u n ) m a h i y e t i n d e k i h a y v a n l a r , a t , g e y i k , d a ğ k e ç i s i , b o ğ a , k a p l a n v e y ı r t ı c ı k u ş g i b i m o t i f l e r d i .

O n g u n l a r , z o o m o r f i k ( h a y v a n b i ç i m l i ) r u h t a s a r ı m ı b a ğ l a m ı n d a , ö l m ü ş a t a r u h l a r ı n ı n t e c e s s ü m e t t i ğ i n e i n a n ı l a n

h a y v a n l a r o l a r a k d a d e ğ e r l e n d i r i l e b i l i r .

G e n e l T ü r k k ü l t ü r t a r i h i n d e , ç o k a y r ı b i r y e r i o l a n “ B o z k u r t ” u n t o t e m m i , o n g u n m u y a d a s e m b o l m ü o l d u ğ u ç o k s ı k

t a r t ı ş ı l a n b i r k o n u d u r . H e r b i r i a y r ı a y r ı i n c e l e n m i ş t i r . B u r a d a k o n u n u n a y r ı n t ı s ı n a g i r m e d e n , g e n e l t e s p i t i m i z i

b e l i r l e y e l i m : B o z k u r t , T ü r k l e r t a r a f ı n d a n k u r t a r ı c ı , n e s l i n d e v a m ı n ı s a ğ l a y ı c ı v e y o l g ö s t e r i c i o l a r a k k a b u l e d i l d i ğ i i ç i n

b ü y ü k s a y g ı g ö r ü y o r d u .

T ü r k M i t o l o j i s i ’ n i n b a ş l a n g ı c ı y a d a T ü r k l e r ’ i n a t a s ı o l a r a k k a b u l g ö r e n “ B o z k u r t ” , b i r y a b a n c ı t a r i h ç i y e g ö r e d e , “ e c d a t

h a y v a n ” b a ğ l a m ı n d a d e ğ e r l e n d i r i l m i ş t i r .

M i t o l o j i y e g ö r e O ğ u z K a ğ a n ’ a , “ G ö k y e l e l i ” , “ G ö k t ü y l ü ” k u r t y o l g ö s t e r m i ş ;

B o z k u r t v e E r g e n e k o n ’ d a n Ç ı k ı ş

“ … B i r k u r t g ö r ü n d ü , ı ş ı k t a s o l u y a r a k / B i r k u r t k i , g ö k y e l e l i / B i r k u r t k i , g ö k t ü y l ü / B a k ı y o r d u O ğ u z ’ a ı ş ı k t a u l u y a r a k … ”

U y g u r m i t o l o j i s i n d e g ö k t e n g e l e n v e “ T a n r ı ş e k l i ” d i y e b e t i m l e n e n “ K u r t ” t a n s o y l a r ı t ü r e m i ş t i r .

“ … K ı z d a ğ d a n i n m i ş , k u r t ‘ E l i n i v e r ’ d e m i ş . / K u r t k ı z ı a l m ı ş , b i r m a ğ a r a y a d a l m ı ş . / O r a d a y a ş a m ı ş l a r . / S o y l a r ı d a ü n

s a l m ı ş . ”

G ö k - T ü r k l e r ’ i n “ K u r t ’ t a n T ü r e y i ş E f s a n e s i ” , T ü r k M i t o l o j i s i ’ n i n ö n e m l i b i r b ö l ü m ü n ü o l u ş t u r u r . B u e f s a n e d e , K u r t ’ u n

b e s l e d i ğ i k ü ç ü k b i r ç o c u k t a n b i r m i l l e t i n n a s ı l ü r e d i ğ i a n l a t ı l ı r .

M i t o l o j i k v e r i l e r d e n a n l a ş ı l d ı ğ ı k a d a r ı y l a ; e s k i T ü r k l e r k u r d u b a z e n s o y l a r ı n ı n k ö k e n i n d e , b a z e n d e T a n r ı ’ y l a i n s a n

a r a s ı n d a g ö r m ü ş l e r d i r .

H a t t a k u r d u , T a n r ı ’ n ı n y e r y ü z ü n d e k i ş e k l i o l a r a k b i l e i f a d e e d e n m e t i n l e r e r a s t l a m a k t a y ı z .

T ü r k k ü l t ü r ü n d e “ K u r t ” u , T a n r ı ’ n ı n b i r e l ç i s i g i b i g ö r e n a n l a y ı ş ı n d a o l d u k ç a h a k i m o l d u ğ u b i l i n m e k t e d i r .

Y a z ı l ı k a y n a k l a r a g ö r e “ K u r t O n g u n u y a d a s e m b o l ü ” İ ç A s y a ’ d a h ü k ü m d a r s o y u n a v e K ö k t ü r k l e r i l e K a ğ n ı l ı b o y l a r v e

U y g u r l a r ’ ı n k a ğ a n s ü l a l e s i n e a t f e d i l m e k t e d i r . Ç i n l i l e r , “ A - s h - n a ” ( A ş i n a ) d e d i k l e r i K ö k t ü r k k a ğ a n s o y u n u n W u -

s u n ’ l a r d a n i n d i ğ i n i s ö y l e r l e r . W u - s u n ’ l a r , İ Ö . 1 5 0 s ı r a l a r ı n d a Ç i n s ı n ı r ı n d a n I s ı k G ö l ’ ü n g ü n e y i n e g ö ç e t m e k z o r u n d a

k a l m ı ş l a r v e e f s a n e y e g ö r e h ü k ü m d a r l a r ı n o ğ l u n u b i r d i ş i k u r t k u r t a r m ı ş t ı r .

K ö k t ü r k i l e U y g u r k a ğ a n l a r ı “ B ö r i ” ( K u r t ) a n a v e a t a l a r ı n ı n h a t ı r a s ı o l a r a k , t e p e s i n d e a l t ı n d a n b i r “ B ö r i ” b a ş ı

b u l u n a n b a y r a ğ ı h ü k ü m d a r o t a ğ ı n ı n ö n ü n e d i k e r l e r d i . T ü r k l e r ’ i n “ B ö r i ” b a y r a ğ ı n ı n d a K a ğ n ı l ı “ T i n g - l i n g ” l e r v e

H u n l a r ’ a a t f e d i l e n N o y n - U l a m e z a r ı n d a b u l u n a n k a l ı n t ı l a r a b e n z e r b i r t ö s o l d u ğ u s a n a t e s e r l e r i n d e n a n l a ş ı l m a k t a d ı r .

B ö r i B a y r a ğ ı , m a d e n î b i r k u r t b a ş ı i l e e j d e r g ö v d e s i ş e k l i n d e b i r k e ç e v e y a d e r i t o r b a n ı n d i r e ğ e g e ç m e s i n d e n i b a r e t t i .

K u r t B a ş l ı S a n c a k l a r , K ö k t ü r k / G ö k t ü r k D e v l e t i ’ n i n y ı k ı l ı ş ı n d a n s o n r a d a u n u t u l m a m ı ş , “ K u r t B a ş l ı B a y r a k ” i l e “ D a v u l ” ,

K a ğ a n l ı k u n v a n ı o l a r a k k a b u l e d i l m i ş t i .

B o z k u r t ’ u n t o t e m d e v r i y a ş a y a n T ü r k l e r ’ i n o n g u n u o l d u ğ u n u s ö y l e y e n N i h a t S a m i B a n a r l ı , “ T ü r k l e r , a n a y u r t l a r ı n ı n b u

m ü t h i ş v a r l ı ğ ı n a ö n c e T a n r ı d i y e t a p m ı ş l a r , s o n r a k e n d i l e r i n i n b o z k u r t s o y u n d a n g e l d i k l e r i n e , b ö y l e l i k l e b i r e r b o z k u r t

o l d u k l a r ı n a i n a n m ı ş l a r d ı r ” d e m e k t e d i r .

D e ğ e r l i b i l i m a d a m ı B a h a e d d i n Ö g e l , “ T ü r k M i t o l o j i s i ” a d l ı e s e r i n i n h e r i k i c i l d i n d e d e k u r t k o n u s u n u a y r ı n t ı l ı o l a r a k

i ş l e m i ş , T ü r k l e r ’ i n t o t e m d e v r i y a ş a r k e n “ K u r t ” u o n g u n o l a r a k k a b u l e t t i k l e r i n i , G ö k t ü r k l e r d ö n e m i n d e d e t u ğ v e

b a y r a k l a r ı n d a g ö s t e r e r e k b i r d e v l e t s e m b o l ü y a p t ı k l a r ı n ı , b e l i r t m i ş t i r .

Ş u i f a d e B a h a t t i n Ö g e l ’ e a i t t i r : “ T ü r k l e r ’ i n k u t s a l k u r t l a r ı n ı n r e n g i g ö k i d i . Ç ü n k ü o , T a n r ı t a r a f ı n d a n g ö n d e r i l m i ş b i r

e l ç i d e n b a ş k a b i r ş e y d e ğ i l d i r . T a n r ı K u r t ş e k l i n e g i r e r e k , T ü r k l e r ’ e g ö r ü n ü y o r v e o n l a r a b a ş a r ı y o l u a ç ı y o r d u . O n u n

i ç i n d e , k u r d u n r e n g i “ G ö m g ö k ’ i d i . D a h a s o n r a l a r ı T ü r k l e r , g ö k r e n g i n i o l g u n l u k , e r g e n l i k v e t e c r ü b e n i n b i r s e m b o l ü

o l a r a k g ö r m ü ş l e r d i r . ”

P r o f . D r . T u n c e r G ü l e n s o y ’ u n t e s p i t l e r i n e g ö r e : K u r t , e s k i T ü r k l e r ’ d e t o t e m v e y a d i n s e m b o l ü i l e a s t r o n o m i k s e m b o l

o l a r a k k u l l a n ı l m a s ı n ı n y a n ı n d a d e s t a n l a r ı m ı z a d a g i r m i ş t i r ; Ş a m a n l a r ı n d a v u l v e e l b i s e l e r i n i n ü z e r i n d e b o y a i l e ç i z i l m i ş

y e l e l i v e y a y e l e s i z k u r t f i g ü r l e r i , b u h a y v a n ı n t a n r ı l a ş t ı r ı l m ı ş o l d u ğ u n g ö s t e r g e s i d i r .

K u r t ’ u n “ B o z k u r t ” o l a r a k t a n ı m l a n m a s ı o n a v e r i l e n T a n r ı s a l l ı k ö z e l l i ğ i n d e n d i r . D r . N a m ı k A s l a n ’ a g ö r e , a d ı n ı n

“ B o z k u r t ” o l u ş u d a b u T a n r ı s a l l ı ğ ı n e n a ç ı k d e l i l i d i r . B o z k u r t , g ö k y e l e l i k u r t , g ö k k u r t g i b i a d l a n d ı r m a l a r d a “ b o z ” v e y a

“ g ö k ” n i t e l e m e l e r i , g ö k b a ğ l a m ı n d a r e n k t e ş b i h i o l d u ğ u g i b i , a y n ı z a m a n d a T a n r ı s a l l ı k n i t e l e m e s i d i r .

A b d ü l k a d i r İ n a n ’ ı n t e s p i t l e r i d e a y n ı y ö n d e d i r : “ … H e m e n b e l i r t e l i m k i , k u t s a l o l a n , T a n r ı s a l o l a n k u r t d e ğ i l , ‘ G ö k k u r t ’

v e y a ‘ B o z k u r t ’ t u r . B u m i t o l o j i k t a s a r ı m , z a m a n l a s e m b o l l e ş t i ğ i i ç i n , y a n l ı ş a d ü ş e b i l m e k o r k u s u , k a b u l ü y a y g ı n l a ş t ı r m ı ş

v e k u r t l a f z ı t a b u l a ş m ı ş t ı r . ”

K u r t , s a d e c e h e r h a n g i b i r T ü r k b o y u n u n o n g u n u o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l e m e z , o , t ü m T ü r k b o y l a r ı n ı n o r t a k k a b u l ü

s a y ı l a b i l e c e k y a y g ı n l ı k t a u l u s a l b i r d e ğ e r v e s e m b o l d ü r ; s a v a ş ç ı l ı ğ ı v e s a v a ş r u h u n u , ö z g ü r l ü ğ ü , h ı z ı v e d o ğ a y ı t e m s i l

e d e r .

T ü r k h a l k k ü l t ü r ü n d e B o z k u r t d i ş i n i n c e p t e t a ş ı n m a s ı n ı n n a z a r d a n k o r u y a c a ğ ı n a i n a n ı l ı r . K ı r g ı z l a r d a , b o z k ı r d a

g e z e r k e n k u r t g ö r m e k u ğ u r d u r . R ü y a d a k u r t g ö r m e k d e y i n e h a y r a y o r u l u r . H i l a l t a k t i ğ i ( v e y a T u r a n / T ü r k t a k t i ğ i ) a d ı

v e r i l e n y a r ı m ç e m b e r i l e d ü ş m a n ı o r t a y a a l ı p ç e m b e r i k a p a t m a s t r a t e j i s i n i n k u r t l a r d a n g ö r ü l e r e k i l k d e f a T ü r k l e r

t a r a f ı n d a n u y g u l a n m ı ş t ı r .

O s m a n l ı l a r ’ ı n b e l i r l i b i r o n g u n y a d a s e m b o l ü o l m a m ı ş t ı r . O s m a n l ı l a r f i g ü r l ü t a s v i r l e r e r a ğ b e t e t m e m i ş , i l k

d ö n e m l e r d e d e v l e t a r m a s ı o l a r a k S u l t a n T u ğ r a l a r ı ’ n ı , 2 n c i M a h m u t ’ t a n i t i b a r e n d e O s m a n l ı D e v l e t i A r m a s ı ’ n ı

k u l l a n m ı ş l a r d ı r .

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ’ n i n k u r u c u s u G a z i M u s t a f a K e m a l A t a t ü r k , k o n u y u ö n e m s e m i ş v e T ü r k t a r i h i n d e ö n e m l i b i r y e r e

s a h i p o l a n “ B o z k u r t ” m o t i f i n i ö n e ç ı k a r m a y a ç a l ı ş m ı ş t ı r . Ö r n e ğ i n :

T B M M , d a h a C u m h u r i y e t i l â n e d i l m e d e n , 1 9 2 2 ’ d e B o z k u r t ’ l u p u l ç ı k a r m ı ş t a k i p e d e n y ı l l a r d a d a b o z k u r t l u p u l l a r

p i y a s a y a ç ı k m ı ş t ı .

B o z k u r t ’ l u P u l l a r

M a a r i f V e k â l e t i ( M i l l i E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı ) , A t a t ü r k ’ ü n d i r e k t i f i y l e , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i ’ n i n d e v l e t a r m a s ı n ı s e ç m e k i ç i n

1 9 2 5 ’ t e b i r y a r ı ş m a a ç m ı ş , y a r ı ş m a y ı N a m ı k İ s m a i l ’ i n “ B o z k u r t ” f i g ü r l ü e s e r i k a z a n m ı ş t ı . A n c a k e s e r B o z k u r t ’ u n

g ö r k e m i n i g e r e k t i ğ i g i b i y a n s ı t m a d ı ğ ı g e r e k ç e s i y l e k u l l a n ı l m a m ı ş t ı r .

B o z k u r t ’ l u A r m a / A m b l e m

T ü r k d i l i , t a r i h i , e d e b i y a t ı , f o l k l o r u v b . a l a n l a r d a a r a ş t ı r m a l a r y a p m a k ü z e r e İ s t a n b u l Ü n i v e r s i t e s i E d e b i y a t

F a k ü l t e s i ’ n e b a ğ l ı o l a r a k k u r u l a n T ü r k i y a t E n s t i t ü s ü ( d a h a s o n r a T ü r k i y a t A r a ş t ı r m a l a r ı E n s t i t ü s ü ) ’ n ü n a m b l e m i ,

A t a t ü r k ’ ü n a r z u s u y l a m e ş a l e t u t a n b i r B o z k u r t ’ t u .

T ü r k i y a t E n s t i t ü s ü A m b l e m i

İ s t a n b u l D a r ü l f ü n u n ( Ü n i v e r s i t e s i ) a m b l e m i , B o z k u r t f i g ü r ü o l a r a k k a b u l e d i l m i ş t i . B u f i g ü r , ü n i v e r s i t e y a y ı n o r g a n ı

o l a n d e r g i n i n k a p a ğ ı n d a d a b u l u n u y o r d u .

K a h r a m a n m a r a ş ’ t a , 1 9 3 6 y ı l ı n d a , A t a t ü r k ’ ü n e m r i y l e “ B a y r a k T u t a n B o z k u r t ” A n ı t ı y a p ı l m ı ş t ı . A n ı t t a d i r e ğ e b a y r a k

ç e k e n b i r k u r t h e y k e l i v a r d ı . A n ı t ı n k a i d e s i n d e : “ 2 8 İ k i n c i T e ş r i n 1 9 1 9 ’ d a T ü r k M a r a ş , s i l â h g ü c ü i l e i n e n b a y r a ğ ı n ı

i m a n g ü c ü i l e y e n i d e n d a l g a l a n d ı r d ı . 1 9 3 6 ″ y a z ı y o r d u .

B o z k u r t ’ l u A n ı t

B o z k u r t ’ s u z A n ı t

( N e h i k m e t s e , A t a t ü r k ’ t e n s o n r a a n ı t t a k i b o z k u r t h e y k e l i k a l d ı r ı l m ı ş t ı r . )

P a r a l a r d a , y i n e A t a t ü r k ’ ü n i s t e ğ i y l e B o z k u r t f i g ü r ü n e y e r v e r i l i y o r d u . Ö r n e ğ i n 5 A r a l ı k 1 9 2 7 ’ d e t e d a v ü l e ç ı k a r ı l a n 5

l i r a l ı k p a r a n ı n ü s t ü n d e b o z k u r t m o t i f i b u l u n u y o r d u .

A t a t ü r k ’ ü n i s t e ğ i y l e 1 9 3 5 y ı l ı n d a B o z k u r t m a r k a l ı b i r s i g a r a ç ı k a r ı l m ı ş t ı .

A t a t ü r k ç a l ı ş m a m a s a s ı n d a , ç a ğ ı r m a z i l i o l a r a k b o z k u r t m o t i f i k u l l a n ı y o r d u .

A t a t ü r k , t a n ı n m ı ş r e s s a m İ b r a h i m Ç a l l ı ’ y a , T ü r k l e r ’ i n E r g e n e k o n ’ d a n ç ı k ı ş ı n ı t e m s i l e d e n b i r y a ğ l ı b o y a t a b l o

y a p t ı r m ı ş t ı .

İ b r a h i m Ç a l l ı - E r g e n e k o n T a b l o s u

B o z k u r t f i g ü r ü n e b u k a d a r ö n e m v e r e n A t a t ü r k ’ ü n , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i b a y r a ğ ı n d a B o z k u r t f i g ü r ü n o l m a s ı n ı

d ü ş ü n m e s i n i d e n o r m a l k a r ş ı l a m a k g e r e k i y o r .

İ l e r i s ü r ü l e n i d d i a l a r a g ö r e , A t a t ü r k b u k o n u d a k i d ü ş ü n c e l e r i n i y a k ı n l a r ı y l a p a y l a ş m ı ş t ı r .

Ö r n e ğ i n , E n v e r B e h n a n Ş a p o l y o , ş u n l a r ı y a z m a k t a d ı r :

“ … B i r g ü n ( A t a t ü r k ’ ü n Y a v e r i ) M u z a f f e r K ı l ı ç ’ a B ü y ü k M î l l e t M e c l i s i n i n d a m ı ü z e r i n d e d a l g a l a n a n h ü r b a y r a ğ ı m ı z ı n

b a n a v e r d i ğ i h e y e c a n ı a n l a t m ı ş t ı m . S o n r a o n a d e d i m k i :

- A t a t ü r k b a y r a ğ ı m ı z ı d e ğ i ş t i r m e y i d ü ş ü n ü y o r m u ? S e n b i r ş e y d u y d u n m u ?

M u z a f f e r g ü l ü m s e y e r e k :

- G ö k B a y r a ğ ı k a b u l e t m e y i d ü ş ü n ü y o r !

- G ö k B a y r a k m ı ?

- E v e t ! A t a l a r ı m ı z ı n k u l l a n d ı ğ ı g ö k r e n k l i b a y r a ğ ı y e n i d e v l e t i n b a y r a ğ ı o l m a s ı n ı d ü ş ü n ü y o r , f a k a t d a h a b i r ş e y y o k !

d e d i .

G ö k B a y r a k , O r t a A s y a d a a l t ı n c ı y ü z y ı l d a d e v l e t k u r m u ş o l a n “ G ö k T ü r k ” d e v l e t i n i n b a y r a ğ ı i d i . B u g ü n k ü K ı r m ı z ı

i ç i n d e A y v e Y ı l d ı z ı o l a n T ü r k b a y r a ğ ı n ı ö n c e I I I . S e l i m , s o n r a b u g ü n k ü ş e k l i n i r e s m î b a y r a k o l a r a k S u l t a n I I . M a h m u t

k a b u l e t m i ş t i . A t a t ü r k y e n i k u r a c a ğ ı d e v l e t e y e n i b i r b a y r a k k a b u l e t m e ğ i d ü ş ü n m ü ş o l a c a k t ı r .

… A t a t ü r k ’ ü n T ü r k B a y r a ğ ı o l a r a k , G ö k B a y r a ğ ı k a b u l e d e c e ğ i n i , ü ç ü n c ü C u m h u r b a ş k a n ı C e l â l B a y a r ’ a s o r m u ş t u m .

D e d i k i :

- A t a t ü r k , C u m h u r i y e t i n r e s m î b a y r a ğ ı n ı G ö k B a y r a k o l a r a k k a b u l e t m e ğ i d ü ş ü n m ü ş t ü , f a k a t b u h u s u s t a b i ç b i r

n e ş r i y a t y a p ı l m a d ı ğ ı n d a n , b u b a y r a ğ ı k a b u l e t m e d i l e r .

A t a t ü r k m a v i r e n g i , y a n i T u r k u v a z r e n g i n i s e v e r d i . Ç ü n k ü b u r e n k e s k i T ü r k b a y r a ğ ı n ı n r e n g i i d i .

… A t a t ü r k h a r s t a m i l l i y e t ç i , m e d e n i y e t t e b a t ı l ı i d i . D e m e k o l u y o r k i , g ö k b a y r a k o n u n m e f k u r e s i n d e y a ş ı y o r d u . G ö k

r e n k l i b a y r a ğ ı k a b u l e t m e y i d ü ş ü n d ü , f a k a t ç o k g ü z e l o l a n A l b a y r a ğ ı m ı z d a n d a v a z g e ç e m e d i . ”

A h m e t İ h s a n G ü r s o y , k a y ı n p e d e r i 3 n c ü C u m h u r b a ş k a n ı r a h m e t l i M a h m u t C e l a l B a y a r ’ ı n k e n d i s i n e , A t a t ü r k ’ ü n T ü r k

B a y r a ğ ı ’ n ı d e ğ i ş t i r m e y i d ü ş ü n d ü ğ ü n d e n a n c a k y a k ı n ç e v r e s i n d e b u d ü ş ü n c e s i k a b u l g ö r m e d i ğ i i ç i n b u n d a n

v a z g e ç t i ğ i n d e n , s ö z e t m e k t e d i r .

R a h m e t l i C e l a l B a y a r ’ ı n d a m a d ı n a s ö y l e d i ğ i n e g ö r e , A t a t ü r k , A y - Y ı l d ı z l ı b a y r a k , O s m a n l ı y ı v e A r a p d ü n y a s ı n ı

ç a ğ r ı ş t ı r d ı ğ ı g e r e k ç e s i y l e d e ğ i ş t i r m e y i d ü ş ü n m ü ş ; d ü ş ü n d ü ğ ü b a y r a k d a G ö k t ü r k l e r ’ i n m a v i f o n ü z e r i n d e p r o f i l d e n

g ö r ü n e n k u r t b a ş ı y m ı ş .

S ö y l e n t i l e r i b i r y a n a b ı r a k ı r s a k …

T B M M ’ d e A t a t ü r k

A m s t r o n g , A t a t ü r k ’ ü n b i y o g r a f i s i n i a n l a t t ı ğ ı k i t a b ı n a “ B o z k u r t ” a d ı n ı v e r m i ş t i r .

A t a t ü r k , “ B o z k u r t ” m o t i f i n i b e ğ e n i p k u l l a n m a s ı n a r a ğ m e n , T ü r k B a y r a ğ ı ’ n ı n d e ğ i ş m e s i k o n u s u n d a ı s r a r c ı o l m a m ı ş t ı r .

B i l i n e n k o n u d u r : t a r i h b o y u n c a k u r u l a n d e v l e t l e r i n f a r k l ı b a y r a k l a r ı o l m u ş t u r .

Ö z e l l i k l e i m p a r a t o r l u k t a n c u m h u r i y e t e g e ç e n ü l k e l e r d e b a y r a k l a r ı n d a d e ğ i ş t i ğ i g ö z l e n m i ş t i r .

Ö r n e ğ i n , A l m a n y a İ m p a r a t o r l u ğ u ’ n u n b a y r a ğ ı i l e c u m h u r i y e t e g e ç i l d i k t e n s o n r a k i b a y r a k l a r d e ğ i ş i k t i r .

A l m a n İ m p a r a t o r l u ğ u B a y r a ğ ı ( 1 8 7 1 - 1 9 1 8 )

A l m a n y a B a y r a ğ ı

R o m a İ m p a r a t o r l u ğ u ’ n u n b a y r a ğ ı i l e d a h a s o n r a k u r u l a n İ t a l y a C u m h u r i y e t i ’ n i n b a y r a ğ ı d e ğ i ş i k t i r .

R o m a - G e r m e n İ m p a r a t o r l u ğ u B a y r a ğ ı

İ t a l y a B a y r a ğ ı

A y n ı d u r u m F r a n s a i ç i n d e g e ç e r l i d i r . F r a n s a K r a l l ı ğ ı b a y r a ğ ı i l e F r a n s a C u m h u r i y e t i b a y r a ğ ı d e ğ i ş i k t i r .

F r a n s a B a y r a ğ ı ( O r t a ç a ğ )

F r a n s a B a y r a ğ ı ( 1 9 4 0 - 1 9 4 4 )

F r a n s a B a y r a ğ ı ( G ü n ü m ü z d e )

T ü r k l e r ’ d e d e b u b ö y l e d i r ! . . B i r b i r i n i t a k i b e n k u r u l a n T ü r k d e v l e t l e r i , h e p f a r k l ı b a y r a k k u l l a n m ı ş l a r d ı r ! . .

Ö r n e ğ i n , i l k T ü r k b a y r a ğ ı n ı n e j d e r h a l ı B ü y ü k H u n İ m p a r a t o r l u ğ u b a y r a ğ ı o l d u ğ u k a b u l e d i l i r .

H u n D e v l e t i B a y r a ğ ı

G ö k t ü r k D e v l e t i B a y r a ğ ı

D a h a s o n r a k u r u l a n G ö k t ü r k l e r D e v l e t i , S e l ç u k l u D e v l e t i g i b i d e v l e t l e r d e d e b a y r a k l a r f a r k l ı d ı r .

B ü y ü k S e l ç u k l u D e v l e t i B a y r a ğ ı

O s m a n l ı D e v l e t i , S e l i m I I I ( 1 7 8 9 - 1 8 0 7 ) d ö n e m i n d e d o n a n m a d a k i g e m i l e r l e k a l e l e r e ç e k m e y e b a ş l a d ı ğ ı h i l â l v e s e k i z

k ö ş e l i y ı l d ı z l ı a l b a y r a ğ ı z a m a n l a d e v l e t b a y r a ğ ı o l a r a k b e n i m s e m i ş , d a h a s o n r a d a s e k i z k ö ş e l i y ı l d ı z b e ş k ö ş e l i y e

d ö n ü ş t ü r ü l m ü ş t ü .

K u r t u l u ş S a v a ş ı s ı r a s ı n d a O s m a n l ı B a y r a ğ ı o l a n A y - Y ı l d ı z l ı a l b a y r a k k u l l a n ı l d ı . .

G a z i M u s t a f a K e m a l , z a f e r d e n s o n r a İ z m i r ’ e g i r e r k e n , o t o m o b i l i n e , g ü n ü m ü z d e C u m h u r b a ş k a n l ı ğ ı F o r s u o l a r a k

k u l l a n ı l a n b i r f o r s ç e k t i r d i . B u f o r s h a l e n A n ı t k a b i r M ü z e s i ’ n d e s e r g i l e n m e k t e d i r .

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i k u r u l d u k t a n s o n r a d a , b e ş k ö ş e l i y ı l d ı z l ı a l b a y r a k ( ş e k l i ç o k a z d e ğ i ş t i r i l e r e k ) a y n e n k a b u l

e d i l m i ş t i r . Y a n i , a l ı ş ı l m ı ş ı n a k s i n e , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i , k e n d i s i n d e n ö n c e k i O s m a n l ı D e v l e t i ’ n i n b a y r a ğ ı n ı k u l l a n m a y a

d e v a m e t m i ş t i r ! . .

C u m h u r b a ş k a n l ı ğ ı f o r s u n u i l k k e z k u l l a n a n A t a t ü r k , B o z k u r t m o t i f i n i b e ğ e n i p s e m b o l o l a r a k k u l l a n m a s ı n a r a ğ m e n ,

D o ğ u T ü r k i s t a n v e H a t a y C u m h u r i y e t i b a y r a k l a r ı n d a A y - Y ı l d ı z m o t i f i n i n k u l l a n ı l m a s ı n ı ö n e r m i ş t i r .

G ö k b a y r a k - D o ğ u T ü r k i s t a n B a y r a ğ ı

H a t a y C u m h u r i y e t i B a y r a ğ ı

B u i k i b a y r a ğ ı n ş e k l i n i n A t a t ü r k ’ ü n b e l i r l e d i ğ i v e ö n e r d i ğ i i l e r i s ü r ü l m e k t e d i r .

S o n u ç t a ,

A t a t ü r k , y a k ı n a r k a d a ş l a r ı y l a s o h b e t s ı r a s ı n d a B o z k u r t l u G ö k b a y r a k ’ ı ç o k b e ğ e n d i ğ i n i b e l i r t m i ş o l a b i l i r a m a b u n u

T ü r k i y e C u m h u r i y e t i d e v l e t b a y r a ğ ı h a l i n e g e t i r m e k i ç i n b i r ç a b a i ç i n e g i r m e m i ş , a k s i n e T ü r k B a y r a ğ ı ’ n d a k i A y - Y ı l d ı z ’ ı

ö n p l â n a ç ı k a r m ı ş t ı r .

G ü n ü m ü z d e “ A y - Y ı l d ı z l ı A l B a y r a k ” ı n s o n d e r e c e a n l a m l ı v e g ü z e l o l d u ğ u n u d ü ş ü n ü y o r u m .

A n c a k , T ü r k i y e C u m h u r i y e t i A r m a s ı y a d a s e m b o l ü k o n u s u n d a b ü y ü k b i r e k s i k l i k o l d u ğ u k a n a a t i n d e y i m ! . .

N O T : B o z k u r t ’ u , T ü r k l e r ’ i n u l u s a l s e m b o l ü o l d u ğ u i ç i n ö n e m s i y o r u m . Ö z e l l i k l e b e l i r t m e k i s t e r i m k i , b e n i m h e r h a n g i

b i r s i y a s i p a r t i y a d a s i y a s î m i l l i y e t ç i l i k i l e e n u f a k i l g i m v e b a ğ l a n t ı m y o k t u r ! . .

K A Y N A K L A R :

P r o f . D r . O s m a n T u r a n , “ S e l ç u k l u l a r Z a m a n ı n d a T ü r k i y e ” ; P r o f . D r . T u n c e r G ü l e n s o y , “ O r h u n ’ d a n A n a d o l u ’ y a T ü r k

D a m g a l a r ı ” ; P r o f . D r . B a h a t t i n Ö g e l , “ T ü r k M i t o l o j i s i I ; P r o f . D r . B a h a e d d i n Ö g e l , “ İ s l â m i y e t ’ t e n Ö n c e T ü r k K ü l t ü r

T a r i h i ” ; P r o f . D r . F a r u k S ü m e r , “ O ğ u z l a r ” ; P r o f . D r . A b d u l h a l u k Ç a y , “ A n a d o l u ’ d a T ü r k D a m g a s ı ” ; G y u l a N e m e t h ,

“ A t t i l a v e H u n l a r ı ” ; E r g u n C a n d a n , “ T ü r k l e r ’ i n K ü l t ü r K ö k e n l e r i ” ; J e a n P a u l R o u x , “ T ü r k l e r i n v e M o ğ o l l a r ı n E s k i D i n i ” ;

H a l u k T a r c a n , “ Ö n T ü r k U y g a r l ı ğ ı ” ; E r t u ğ r u l D a n ı k , “ K o ç v e A t Ş e k l i n d e k i T u n c e l i M e z a r t a ş l a r ı ” ; D r . S ü h e y l a S a r ı t a ş ,

“ T ü r k M i t o l o j i s i v e T ü r k l e r ’ d e T o t e m i z m ” ; N a m ı k A s l a n , “ K u r t M o t i f i n i n T ü r k M e n ş e E f s a n e l e r i n d e k i A n l a m ı ” ; Ö z k u l ,

Ç o b a n o ğ l u , “ K ı l a v u z K u r t M o t i f i n i n T a r i h s e l B a ğ l a m l a r d a v e G ü n ü m ü z A l e v î - B e k t a ş î T a r i k a t l a r ı n d a k i Y a p ı s a l v e İ ş l e v s e l

S ü r e k l i l i ğ i Ü z e r i n e T e s p i t l e r ” ; A b d ü l k a d i r İ n a n , “ T a r i h t e v e B u g ü n Ş a m a n i z m M a t e r y a l l e r v e A r a ş t ı r m a l a r ” ; A b d ü l k a d i r

İ n a n , “ B ö r ü = K u r t v e Y o k = H a y ı r Ü z e r i n e ” ; A b d ü l k a d i r İ n a n , “ M ü s l ü m a n T ü r k l e r d e Ş a m a n i z m K a l ı n t ı l a r ı ” ; M . F u a d

K ö p r ü l ü , “ T ü r k E d e b i y a t ı T a r i h i ” ; N . S a m i B a n a r l ı , “ R e s i m l i T ü r k E d e b i y a t ı T a r i h i ” ; M e h m e t M a n d a l o ğ l u , “ T ü r k

M i t o l o j i s i ’ n d e n A n a d o l u ’ y a T a ş ı n a n K ü l t ü r ” ; M u s t a f a T a l a s , “ M e h m e t E r ö z ’ d e T o t e m i z m İ z l e r i ” ; İ b r a h i m K a f e s o ğ l u , “

T ü r k M i l l i K ü l t ü r ü ”

( Y a z ı n ı n İ l k Y a y ı m T a r i h i : 2 O c a k 2 0 1 4 )