⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘ —‰«fiÎQ≤÷ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘

1

≠¿Î¿V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ

ÂÎËÌ⁄Î√, ±‹ÿΉÎÿ - 380 004.

H lÌV‰ÎÏ‹fiÎflΛH΢ ω…›÷ı H

⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘ —

‰«fiÎQ≤÷ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘

·ı¬¿

ÁΑ ⁄˛õÿ½fiÿÎÁ

3

±’˝HÎ...±’˝HÎ...±’˝HÎ...±’˝HÎ...±’˝HÎ...

…ı±˘ ⁄˛õωzÎfiÎ ¤˘Ï‹›Î »ı,

…ı‹fiÎ ’˛Á_√ ◊¿Ì ⁄˛õωzÎfiÎ_ flËV›˘ Á‹Ω› »ı,

…ı‹fiÌ ¿Ú’Î◊Ì ⁄˛õωzÎ ∞‰fi‹Î_ ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ◊Λ »ı,

±ı‰Î ⁄˛õωzÎfiÎ ‹ÒÏ÷˝‹Îfi V‰w’ ’˛√À √vËÏfl ’˛‹¬V‰Î‹Ì

‹ËÎflÎ…fiÎ_ «flHο‹‚‹Î_ ÁÎpÎ_√ ’˛HÎ΋ ÁÎ◊ı...

5

’˛V÷ΉfiÎ’˛V÷ΉfiÎ’˛V÷ΉfiÎ’˛V÷ΉfiÎ’˛V÷ΉfiÎ

’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‰«. ’˛. 78‹Î_ ¿Ëı »ı,

““±ZÎflÎ÷Ì÷ fiı ‹fi-‰ÎHÎÌ ◊¿Ì ’fl fiı ±√˘«fl ±ı‰Î …ı ¤√‰Îfi, ÷ı … ’˘÷ı ¿Ú’Î

¿flÌfiı ±ı‹ ‘Îflı »ı …ı, “iÎÎfiÌ ±iÎÎfiÌ ±ı‰Î …ı Q≤I›·˘¿fiÎ_ ‹fiW› ÷ı Á‰ı̋ ‹fiı

ÿı¬˘,” ±ı‹ ‘ÎflÌfiı ÁI›Á_¿S’ ±ı‰Î …ı ¤√‰Îfi, ÷ı ¿Ú’αı ¿flÌfiı Q≤I›·˘¿fiÎ_ Á‰ı̋

‹fiW› ÿı¬ı ±ı‰Î ◊Λ »ı.””

±ZÎflÎ÷Ì÷ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ ’˘÷Îfi˘ ±Î Á_¿S’ ÁI› ¿fl‰Î M≤J‰Ì ’fl

’˛√À ◊Λ »ı I›Îflı ÷ı±˘ ±ı¿·Î fi◊Ì ’‘Îfl÷Î. lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰«. ’˛. 71‹Î_ ±Î

ÁI› fl…^ ¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı, ““¤√‰Îfi ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı̋ F›Îflı ‹ÒÏ÷˝ ‘ÎflHÎ ¿flı »ı,

I›Îflı ’˘÷Îfi_ …ı ±ZÎfl‘΋ ±fiı «ˆ÷L›‹ÒÏ÷˝ ±ı‰Î …ı ’ÎÊ˝ÿ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ_ …ı Á‰ı̋

±ˆr›˝ ÷ı ÁÏË÷ … ’‘Îflı »ı.”” ±Î ‰«fi˘ ±fiÁÎfl ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ

±ZÎfl⁄˛õ ÁÏË÷ ±Î M≤J‰Ì ’fl ’˛√À ◊Λ »ı. ±Î ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ Á˙’˛◊‹ ‰Îfl ’˛√À

◊›ı·Î ±ı ’fl⁄˛õ ±ıÀ·ı ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ±◊ν÷˚ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±fiı

±ZÎfl⁄˛õ ±ıÀ·ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì.

±Î‹, ±’Îfl ¿vHÎÎ ¿flÌfiı ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õ ±◊ν÷˚ ±ZÎfl ±fiı ’vÊ˘k΋

M≤J‰Ì ’fl ’˛√À ÷˘ ◊›Î, ’HÎ ±ı‹fiÎ_ ’˛I›ZÎ V‰w’˘fi˘ ›◊Î◊˝ Ïfiç› ◊‰˘ ‹ËοÃHÎ

»ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±ı ⁄_fiı V‰w’˘ ‹Î›Î◊Ì ’fl »ı, F›Îflı ±Î’HÎÎ_ ≥„Lƒ›-±_÷—¿flHÎ

‹ÎÏ›¿ »ı; ÷ı◊Ì ±Î’HÎı ÷ı‹fi_ V‰w’ …ı‹ »ı ÷ı‹ Á‹∞ ¿÷Î fi◊Ì. ±ıÀ·ı ÷˘

lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰«. ‹. 13‹Î_ ¿Ëı »ı, ““÷ı V‰w’fiı ÷˘ ÷‹ı ’HÎ ÿı¬˘ »˘, ’HÎ

÷‹ÎflÎ Á‹…‰Î‹Î_ ’Ïfl’ÒHν ±Î‰÷_ fi◊Ì.””

±ı‹fiÎ_ V‰w’ ±fiı xÿ˚√÷ ÏÁ©Î_÷fiı ÷◊Î ±ı‹fi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿fl‰Î ‹ÎÀıfiÎ

ÁΑfi΋Î√˝fiı ±ı‹fiÎ ‰√fl ⁄Ì…\_ ÷˘ ¿˘HÎ Á‹Ω‰ı ? ÷ı◊Ì … ÷ı‹HÎı ¿Ú’Î ¿flÌfiı

’˘÷ÎfiÎ_ μ’ÿı‰«fi˘ ¶ÎflÎ ±ı Á‰ıÛ Ï‰Âı V’p÷Î ¿flÌ ±Î’Ì »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±fiı

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı …ı μ’ÿı ±ÎM›˘ »ı ÷ı ±Î’HÎfiı ⁄ı ±‹ÒS› √_̨◊˘ ó

“‰«fiÎQ≤÷” ±fiı “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” w’ı ’˛ÎM÷ ◊›ı· »ı. ±Î ⁄_fiı √˛_◊˘‹Î_ ¤√‰Îfi

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiı ±Ï¤’˛ı÷ ÷k‰iÎÎfi ±fiı ÁΑfiηZÎÌ ÏÁ©Î_÷˘ Ïfiw’Λı·Î_ »ı.

±Î ÏÁ©Î_÷˘fi_ ‰‘ V’pÌ¿flHÎ ◊Λ ÷ı‰Î √˛_◊˘ ·¬‰Î ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ì±ı

‹fiı ±ÎiÎÎ ¿flÌ. ÷ı ±fiÁÎfl ‹A›I‰ı ‰«fiÎQ≤÷ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, ÷ÿ’flÎ_÷

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, ¤Î›ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ ¿ÎT›, ¤@÷-

Ï«_÷΋ÏHÎ, lÌËÏfl«ÏflhÎÎQ≤÷ÁÎ√fl, lÌËÏfl·Ì·Î¿S’÷v, lÌËÏfl·Ì·ÎQ≤÷, lÌËÏfl-

«ÏflhÎÏ«_÷΋ÏHÎ, lÌÿ√˝’fl ‹ÎËÎIQ› ‰√ıflı Á_’˛ÿΛfiÎ ±L› √˛_◊˘; ÷ı‹… μ’ÏfiÊÿ˘,

¤Î√‰÷ÎÏÿ¿ ’flÎH΢, ‹ËΤÎfl÷, lÌ‹ÿ˚¤√‰ÿ˚√Ì÷Î …ı‰Î √˛_◊˘fiÎ ±fiı¿Îfiı¿

Á_ÿ¤˘ÛfiÎ ±Î‘Îflı, ‰«fiÎQ≤÷ flËV›fiÎ ’Î_« ¤Î√ ÷◊Î ¿‹˝ÏÁ©Î_÷ ±fiı ’fi…˝L‹fiÎ

⁄ı ¤Î√ ·¬Î›Î »ı. ±Î √_̨◊˘ ·¬‰Î‹Î_ ‹ËÎflÎ…-V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î, ’˛√À √vËÏfl

’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ, ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ì ÷◊Πω‰ı¿ÁÎ√fl V‰Î‹Ìfi_

’˛˘IÁÎËfi, ‹Ëo÷ V‰Î‹Ì, fiÎflΛH΋Ïfi V‰Î‹Ì ±fiı lÏ÷’˛¿Î V‰Î‹Ì ÷◊Î ±L›

Á_÷˘fiÎ_ Á˘fiıflÌ ÁÒ«fi˘ ’˛ÎM÷ ◊›Î_.

±Î‹, Á˙fiÎ ÁË¿Îfl◊Ì ±Î ÁÎ÷ı› √_̨◊˘ ·¬‰Îfi_ ¿Î›˝ ’Òv_ ◊›_. Á_÷˘-

ËÏfl¤@÷˘ ÷flŒ◊Ì ±Î… Á‘Ì ±Î ÁÎ÷ı› √˛_◊˘ ‹ÎÀı ¬Ò⁄ ÁÎfl˘ ±Î‰¿Îfl ±fiı

’˛Ï÷ÁÎÿ ‹Y›˘ »ı. ‰‚Ì, ±Î √˛_◊˘fiı ±Î‘Îflı ›˘Ω›ı·Î_ Á˘ ¿fl÷Î_ ’HÎ ‰‘Îflı

iÎÎfiÁh΢ ±fiı ÁΑfiÎÁh΢‹Î_, ÿıÂ-’flÿıÂfiÎ ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘±ı μIÁÎˤıfl

μ’„V◊÷ flËÌfiı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ÷k‰iÎÎfi ±fiı ÁΑfi΋Î√˝fiÌ ÁωÂıÊ V’p÷Î

’˛ÎM÷ ¿flÌ »ı.

Á˙ ¿˘¥fiı ÁωÂıÊ μ’›˘√Ì ◊¥ ¿ı, ÷ı ‹ÎÀı ‹˘ÀıflÎ Á_÷˘fiÎ_ ÁÒ«fi◊Ì ±Î

√˛_◊˘‹Î_, Â@› ±ıÀ·Î ‰‘‹Î_ ‰‘ Á_ÿ¤ Û̆ ωω‘ ωʛfiÎ ‹tÎ ’˛‹ÎHÎı Á_¿Ï·÷ ¿›Î˝

»ı. ÷ı◊Ì ÁÎ÷ı› √_̨◊˘fi_ ¿<· ·¬ÎHÎ ·√¤√ 2800 M≤WÃ˘◊Ì ‰‘Îflı ◊›ı·_ »ı. ±Î…fiÎ

±Î {Õ’Ì ±fiı V’‘νI‹¿ …‹Îfi΋Î_ Á‹›fiÎ ±¤Î‰ı ±Î ⁄‘Î … √˛_◊˘fi_ ‰Îfl_‰Îfl

‰Î_«fi fi ◊¥ ¿ı ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı. ‰‚Ì, ±Î √˛_◊˘fiÎ ·¬ÎHÎfiÌ Âw±Î÷ ¿flÌ ±ı

‰¬÷ı, V‰Î‹Ìḻı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ‹fiı ÁÒ«fi ’HÎ ¿flı·_ ¿ı ’Ëı·Î_

ωVI≤÷’HÎı ·¬Ìfiı ’»Ì ÷ıfi_ Á_ÏZÎM÷ ·ı¬fi ’HÎ ¿fl‰_. ±ı‹fiÌ ≥E»Î ±fiÁÎfl

μ’fl˘@÷ ωVI≤÷ √˛_◊˘fi_ Á_ÏZÎM÷Ì¿flHÎ ◊÷Î_ ’˛V÷÷ hÎHÎ fiÎfiÎ √˛_◊˘ ±Î¿Îfl ’ÎQ›Î »ı.

Ωı¿ı μ’fl˘@÷ ωVI≤÷ √˛_◊˘fi˘ Á_ZÎı’ ¿fl‰˘ ±ı¿ ’Õ¿Îflw’ ¿Î›˝ Ë÷_, ¿ÎflHÎ ¿ı

Á_ÏZÎM÷ ·¬ÎH΋Î_ ÷k‰iÎÎfifiÎ_ Á‰ıÛ ÷k‰˘ ±fiı ÿflı¿ ÷k‰ ±_÷√˝÷ ‹A› Á‰ıÛ

‹tα˘fi˘ ÷◊Î ÁΑfiÎfiÎ_ ’HÎ Á‰ıÛ ±_√˘-μ’Î_√˘fi˘ Á‹Î‰ı ¿fl‰˘ ’Õı. ‰‚Ì,

÷k‰iÎÎfi ±fiı ÁΑfiÎfiÎ ÿflı¿ ‹tÎfiı ÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿ ÂÎVh΢fiÎ Á_ÿ¤˝ ÁÎ◊ı Á‹Ω‰‰Î

’HÎ ’Õı. ÷ÿ’flÎ_÷, Á_ÏZÎM÷Ì¿flHÎ ¿fl‰Î‹Î_ ¬ÎÁ ÷˘ ±ı A›Î· flά‰˘ ’Õı ¿ı ÷k‰-

iÎÎfi ¿ı ÁΑfiÎfi_ ¿˘¥ ‹A› ±_√ ¿’Î¥ fi Ω›, ±◊ν÷˚ ±ıfi˘ ‹A› ‹t˘ …÷˘ fi

flËı, ±◊‰Î ÷˘ ±ı ‹tÎfi_ ±ıÀ·_ ⁄‘_ ÀÒ_¿ÎHÎ fi ◊¥ Ω› ¿ı ±ıfiı Á‹…‰˘ … ¿ÏÃfi

◊¥ ’Õı. ±Î ⁄‘Ì ⁄Î⁄÷˘fi˘ ’Òfl÷˘ A›Î· flάÌfiı μ’fl˘@÷ ÁÎ÷ı› √˛_◊˘fi˘ fiÌ«ı

7

…HÎΉı·Î hÎHÎ fiÎfiÎ √˛_◊˘‹Î_ Á_ZÎı’ ¿›˘˝ »ı.

1. ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS›√˛_◊˘ — ‰«fiÎQ≤÷ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘±Î √˛_◊‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷ flËV› ¤Î√-1fi˘ Á_ZÎı’ ¿flÌfiı ÷ı‹Î_ “V‰Î‹ÌfiÌ

‰Î÷˘”fiÌ ’HÎ ‹ËkÎÎ …\ÿÎ …\ÿÎ ºÏp¿˘HÎ◊Ì Á‹Ω‰ı· »ı.

2. ⁄˛õωzÎfi_ ÿ½fi — V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ÷k‰iÎÎfi±Î √_̨◊‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷ flËV› ¤Î√-2 ±fiı 3 ÷◊Î ¿‹˝ÏÁ©Î_÷ ±fiı

’fi…˝L‹fiÎ ⁄_fiı ¤Î√˘fi˘ Á_ZÎı’ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·˘ »ı.

3. ⁄˛õωzÎfi˘ flÎ…‹Î√˝ — V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ÁΑfiαΠ√_̨◊‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷ flËV› ¤Î√ - 4 ±fiı 5fi˘ Á_ZÎı’ »ı.

±Î flÌ÷ı hÎHÎı› Á_ÏZÎM÷ √˛_◊˘‹Î_ μ’fl˘@÷ ÁÎ÷ı› √˛_◊˘fiÎ ±Ï÷ ±√I›fiÎ

‹tα˘fi˘ Á‹Î‰ı ¿flÌfiı ÷ıfi_ Á_ÏZÎM÷Ì¿flHÎ ¿fl‰Îfi˘ ’˛›Ifi ¿›˘Û »ı, ’fl_÷ ±ı ÷˘

Ë¿Ì¿÷ … »ı ¿ı ωVI≤÷ √˛_◊˘fiÎ Á‰ıÛ ‹tα˘fi˘ Á‹Î‰ı ¿flÌ Â¿Î›˘ fi◊Ì. ÷ı‹

»÷Î_ ±Î‰U›¿ ⁄Î⁄÷˘fiÌ μ’›˘√Ì Á‹…^÷Ì ±Î fiÎfiÎ √˛_◊˘‹Î_◊Ì ’HÎ …wfl ’˛ÎM÷

◊¥ ¿ı ÷ı‹ »ı. ÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿ ÏÁ©Î_÷˘ ±fiı ÁΑfi΋Î__ ¨ÕÎHÎ ’΋‰Î ≥E»fiÎflı ÷˘

ωVI≤÷ √˛_◊˘fi_ ‰Î_«fi ¿fl‰_ …wflÌ »ı.

±Î hÎHÎ fi‰Î √˛_◊˘fiÎ fi΋ÎϤ‘Îfi‹Î_ “⁄˛õωzΔ ÂOÿ ’˛›˘F›˘ »ı. ±ıfiÌ

’λ‚ fiÌ«ıfiÎ ⁄ı Ëı÷±˘fi˘ ω«Îfl flè΢ »ı.

(i) ‰«fiÎQ≤÷ flËV›fiΠωVI≤÷ ’Î_« √˛_◊˘◊Ì ±Î hÎHÎ Á_ÏZÎM÷ √˛_◊˘fiı

±·√ ’ÎÕ‰ÎfiÌ Áfl‚÷Î flËı.

(ii) ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹ÎÀı …fi‹_√· fi΋ΉϷ‹Î_ “’˝rÊÔÁfllÊ-¬˝flø∑§” ±ı‰_ fi΋ÎϤ‘Îfi ◊›_ »ı. ±ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ_ μ’ÿı‰«fi˘ ¶ÎflÎ

⁄˛õωzÎfi_ ’˛‰÷˝fi ¿›* »ı. ±Î hÎHÎı› √˛_◊˘‹Î_ ±ı‹HÎı ’˛‰÷ν‰ı·Ì

⁄˛õωzÎfi_ … Ïfiw’HΠˢ‰Î◊Ì, hÎHÎı› √˛_◊˘‹Î_ “⁄˛õωzΔ ÂOÿfi˘

’˛›˘√ ¿› Û̆ »ı.

‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ ’˛‹ÎHÎı ⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÎ_ V‰w’˘fi_ ›◊Î◊˝ iÎÎfi … ⁄˛õωzÎ »ı.

“‰«fiÎQ≤÷” ±fiı “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ ⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÎ_ V‰w’˘fi_ ›◊Î◊˝ Ïfiw’HÎ »ı.

÷ı‹… ±ı‹Î_ ±Î ⁄_fiı V‰w’˘fi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿fl‰ÎfiÎ μ’Λw’ ÁΑfi΋Î√˝fi_ Á_’ÒHν

‹Î√˝ÿ½fi »ı. ±Î flÌ÷ı ±Î ⁄_fiı √_̨◊˘ ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √_̨◊˘ »ı, …ıfi_ Ïfiw’HÎ

’˛◊‹ √_̨◊‹Î_ ◊›ı·_ »ı. ÷ı◊Ì ÷ıfi_ fi΋ÎϤ‘Îfi “⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √_̨◊˘ —

‰«fiÎQ≤÷ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” flάı·_ »ı.

⁄˛õωzÎfiÎ …ı ÿνÏfi¿ ω«Îfl˘ ’˛V◊ÎfihΛÌ(μ’ÏfiÊÿ˘, ⁄˛õÁÒhÎ, √Ì÷Î)‹Î_

»ı, ÷ıfiÌ ÁV’p Á‹…^÷Ì ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ’˘÷ÎfiÎ ÷k‰iÎÎfi‹Î_ ±Î’ı·Ì »ı,

8

…ıfi_ Ïfiw’HΠ϶÷Ì› √_̨◊‹Î_ ¿flı·_ »ı, ÷ı◊Ì ÷ı √_̨◊fi_ fi΋ “⁄˛õωzÎfi_ ÿ½fi —

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ÷k‰iÎÎfi” flάı·_ »ı.

⁄˛õωzÎfiı ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿flÌfiı ±ıfiÌ Œ·lÏ÷w’ı ⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÎ ÁÎZÎÎI¿Îfl

‹ÎÀı Á‰˝Á√‹ ±fiı Á‰˝Á·¤ ÁΑfi΋Î√˝ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı Á‹Ω‰ı·˘ »ı,

…ıfi_ Ïfiw’HÎ I≤÷Ì› √_̨◊‹Î_ »ı, ÷ı◊Ì ÷ıfi_ fi΋ “⁄˛õωzÎfi˘ flÎ…‹Î√˝ —

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ÁΑfiΔ flάı·_ »ı.

±Î ’V÷¿˘fiÎ ·ı¬fi ‹ÎÀı …ı √_̨◊˘fi˘ ±Î‘Îfl ·Ì‘˘ »ı ÷ı Á‰ıÛfiÎ ·ı¬¿˘ ±fiı

’˛¿Î¿˘fiÎ ∑HÎV‰Ì¿Îfl ÁÎ◊ı ±ı √˛_◊˘fiÌ ›ÎÿÌ ±_÷ı Á_ÿ¤˝ÁÒÏ«‹Î_ ÿÂν‰ı·Ì »ı.

Ωı¿ı ±K›ÎI‹·ı¬fi‹Î_ ‹ÎflÌ ÷˘ ¿˘¥ Z΋÷Î … fi◊Ì, ’fl_÷ ωÂıÊı ¿flÌfiı

÷˘ ‹ËÎflÎ…-V‰Î‹ÌfiÌ ¿Ú’Î ±fiı ’˛√À √vËÏfl ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ

±ÎÂÌ‰Î˝ÿ◊Ì Ï‰VI≤÷ ÷ı‹… Á_ÏZÎM÷ √_̨◊˘fi_ ·ı¬fi Â@› ⁄L›_ »ı. ÷ı◊Ì ‹A›I‰ı

÷˘ ±ı‹fi˘ … ±Î¤Îfl ‹Îfi‰Îfi˘ flËı »ı, ’fl_÷ ¿›Î ÂOÿ˘◊Ì ±fiı ¿ı‰Ì flÌ÷ı

±ı‹fi˘ ±Î¤Îfl ‹Îfi‰˘ !

‰‚Ì, ±Î Á_ÏZÎM÷ √˛_◊˘‹Î_ fiÎflΛH΋Ïfi V‰Î‹Ì, ±ZÎfl«flHÎ V‰Î‹Ì, ¤ƒıÂ

V‰Î‹Ì, ±ÎI‹I≤M÷ V‰Î‹Ì ±fiı Ï’˛›V‰w’ V‰Î‹ÌfiÎ_ CÎHÎÎ_ μ’›˘√Ì ÁÒ«fi˘ ‹Y›Î_

»ı. ‹ÎÀı ±ı‹fi˘ ’HÎ ±Î¤Îfl ‹Îfi_ »\_.

±Î √_̨◊˘fi_ ¿QM›ÒÀfl ÀÎ≥Ï’_√ ‹ÎÀı ‹A›I‰ı ÷˘ ÏÿT›Á_¿S’ V‰Î‹Ì ±fiı

÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı ¤√‰÷˚Ï«_÷fi V‰Î‹ÌfiÎ ÁË¿Îfl ⁄ÿ· ÷ı‹fi˘ ±Î¤Îfl ‹Îfi_ »\_.

±Î √_̨◊˘‹Î_ …ı ¿_¥ ÁÎv_ »ı ÷ı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±fiı ’˛√À √vËÏfl

’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ú’Î ±fiı ’˛ıflHÎÎfi_ … ’ÏflHÎ΋ »ı. ±Î‹Î_ …ı ¿_¥ ZÎÏ÷ flËÌ

…‰Î ’Î‹Ì Ë˘› ÷ı ‹ÎflÎ T›„@÷√÷ ±iÎÎfi ¿ı ’˛‹Îÿfiı ·Ì‘ı »ı, ±ı‹ ‹ÎfiÌfiı Á˙

Z΋Π¿flı ±fiı ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±ı ZÎÏ÷ ’˛I›ı Á˙ ÁiÎ ‰Î«¿˘ K›Îfi ÿ˘flı ±ı‰Ì ωfi_÷Ì »ı

¿ı …ı◊Ì ±L› ±ÎT≤Ïk΋Î_ Á‘ÎflÌ Â¿Î›.

±fiı »ıS·ı, ±Î √_̨◊˘fiÎ ‰Î_«fi◊Ì ‹fiı, ÷‹fiı ±fiı Á˙ ¿˘¥fiı ⁄˛õωzÎ

ωʛ¿ ÷k‰iÎÎfi ±fiı ÁΑfi΋Î√˝ ωÂı ωÂıÊ V’p÷Î ◊Λ ±fiı ±ıfiı ±ÎI‹ÁÎ÷˚

¿flÌ lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı ’˛√À √vËÏfl ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiı ’˛ÁLfi ¿flÌfiı ±Î

ÿıËı … ±ZÎfl‘΋fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ⁄fi̱ı, ±ı … ±ı‹fiÎ_ «flH΢‹Î_ ’˛Î◊˝fiÎ.

ó ÁΑ ⁄˛õÿ½fiÿÎÁfiÎ ÁVfiıË …› V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ

9

±fiø‹ÏHοαfiø‹ÏHοαfiø‹ÏHοαfiø‹ÏHοαfiø‹ÏHοÎ

1. ⁄˛õωzÎ ................................................................. 1

1.1 ±fiı¿Ï‰‘ ωzÎ ‹ÎÀı ‹fiW›⁄Ï©fiÌ Z΋÷Î ...........................1

1.2 ⁄˛õωzÎfi_ ÷ÎI’›˝ .......................................................2

1.3 ⁄˛õωzÎfiÌ ‹ËkÎÎ ±fiı ±Î‰U›¿÷Î ..................................3

2. ⁄˛õωzÎfi˘ ±‹ÒS› √˛_◊ — ‰«fiÎQ≤÷............................... 12

2.1 ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fi_ V‰w’ ±fiı ÷ı‹Î_ ≠Ï÷’ÎÏÿ÷ ωʛ˘ ............ 12

2.1.1 ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fi_ V‰w’ ................................................12

2.1.2 ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ≠Ï÷’ÎÏÿ÷ ωʛ˘ .....................................13

2.2 ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Á‰ı˝ ÂÎj΢fiÎ_ ÁÎfl-flËV›-ÏÁ©Î_÷fiÌ ‰Î÷˘ ..... 152.3 ‰«fiÎQ≤÷ ωÂı ±Ï¤’˛Î›˘....................................... 18

2.3.1 √HÎÎ÷Ì÷ √v±˘fiÎ ±Ï¤’˛Î›˘ ......................................18

2.3.2 ‹Ò‘˝L› ω¶Îfi˘fiÎ ±Ï¤’˛Î›˘ .........................................19

2.4 ‰«fiÎQ≤÷fiÎ μÿ˚⁄˘‘¿ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ÏÿT› T›„@÷I‰ ..... 222.4.1. lÌ∞‹ËÎflÎ… — Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi .22

2.4.2 lÌ∞‹ËÎflÎ… — ⁄˛õωzÎfiÎ ›◊Î◊˝ iÎÎ÷Î ±fiı ±fi¤‰Ì ...24

à ÷̉˛ ÷’V›Î ±fiı ÿıËfi˘ ±fiÎÿfl ............................. 28

à I›Î√fi˘ ≥¿ ...................................................... 29

à Áı‰ÎfiÌ ÷I’fl÷Î ................................................... 31

à ¿◊Îl‰HÎfiÌ ±ÎÁ„@÷ ........................................... 33

à ω«ÎflÂÌ·÷Î ....................................................... 34

à Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿÷Î ó Ïfiÿ˘˝Ê÷Î ...................................... 36

à Á‹÷Î ó „V◊÷≠iÎ÷Î ............................................ 38

à ±ÎI‹Î ó ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ............................. 38

10

2.5 lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ μ’ÿıÂfi_ ≠›˘…fi ............................ 402.5.1 lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ¿S›ÎHοÎflÌ ∞‰fi ................................40

2.5.2 ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ı˝ … ‰Î÷˘ ...........................................41

2.5.3 ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ıÛ Â©’HÎı ‰÷퉉Îfi˘ ±Î√˛Ë .................43

2.5.4 ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ıÛ ¤√‰ÎfifiÎ Ïfiç›fiÌ ºœ÷Îfi˘ ±Î√˛Ë ....45

2.6 ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ≠‹ÎHΤÒ÷÷ÎfiÎ ±L› ’flΉα˘ ................. 462.6.1 ±Ï¶÷Ì› l˘÷Î√HÎ ......................................................46

2.6.2 ≠΋ÎÏHο Á_’Îÿ¿T≤_ÿ ...................................................50

2.6.3 ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ≠‹ÎHΤÒ÷÷Î .............................................55

2.7 ‰«fi΋Ú÷fiÌ Ï‰·ZÎHΠωÂıÊ÷α˘ ............................. 562.7.1 Áfl‚ √…flÎ÷Ì √z ˆ·Ì .............................................56

2.7.2 ºpÎ_÷Á¤fl Ë‚‰Ì ±fiı Á«˘À ˆ·Ì ...............................57

2.7.3 ≠ë˘kÎfl ˆˆ·Ì .............................................................59

2.7.4 ‹˙Ï·¿ ±◊˝CÎÀfi˘, T›ÎA›Î±˘ ÷◊Î ÁÒhÎÎI‹¿ μ’ÿı .........61

à ‹˙Ï·¿ ±◊˝CÎÀfi˘ .................................................. 61

à ‹˙Ï·¿ T›ÎA›Î±˘ ................................................. 62

à ÁÒhÎÎI‹¿ μ’ÿıÂ ................................................... 63

2.7.5 Ïfi—Á_›, ÏfiHν›ÎI‹¿ ±fiı V’p μ’ÿı .........................64

2.7.6 Á‹L‰›ÎI‹¿ ÷k‰iÎÎfi ±fiı ÁΑfiÎ ...............................65

à Á‹L‰›ÎI‹¿ ÷k‰iÎÎfi .......................................... 66

à Á‹L‰›ÎI‹¿ ÁΑfi΋Î√˝ ....................................... 67

2.7.7 ωCfi˘fi_ V’p Ïfiw’HÎ .................................................68

3. ⁄˛õωzÎfi˘ ±‹ÒS› √˛_◊ — V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ......................... 72

3.1 √˛_◊fi_ V‰w’ ........................................................... 73

3.2 √˛_◊fiÎ Á_’Îÿ¿˘ ........................................................ 75

3.3 √˛_◊fiÌ Ï‰Ï‰‘ ±ÎT≤Ïkα˘fi_ ’˛¿ÎÂfi ................................ 76

3.4 “‰Î÷˘”fiÌ ‹ËkÎΠωÂı V‰Î‹Ì±ı μE«Îflı·Î_ ‰«fi˘ ................. 77

3.5 “‰Î÷˘”fi˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ±fi¤‰ ¿flfiÎflα˘fiÎ μÿ˚√Îfl˘ ................ 80

3.6 “‰Î÷˘”fiÎ μÿ˚⁄˘‘¿ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ÏÿT› T›„@÷I‰....... 82

11

3.6.1 √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ ±‰÷Îfl .........83

3.6.2 √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — ⁄˛õωzÎfiÎ ¤˘Ï‹›Î ....................85

à ÷’, I›Î√, ‰ˆflÎB› ±fiı ÿıËfi˘ ±fiÎÿfl.................... 85

à Áı‰Î¤Î‰fiÎ ......................................................... 89

à ±ÎiÎΒηfifiÌ ÷I’fl÷Î ......................................... 91

à ‹Îfi ó ±’‹Îfi‹Î_ ±ı¿÷Î ..................................... 92

à ’_«‰÷˝‹ÎfifiÌ ºœ÷Î .............................................. 94

à ±ÎI‹Î ó ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ±’fl˘ZÎ ±fi¤‰ ................... 95

à lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÁQ›¿˚’HÎı ‘ÎflÌ flά‰ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î...... 96

3.6.3 ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷fiÎ CÎÕ‰ˆ›Î ................................................98

à ∞‰˘fiÎ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎfiÌ Â¤ ¤Î‰fiÎ ................. 98

à ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷fi_ CÎÕ÷fl ..........................................100

à V‰Î‹ÌlÌfi_ fiÌÕfl V’p‰@÷Î’b_ ............................102

3.7 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fiÌ ±Î√‰Ì ωÂıÊ÷α˘ .....................1093.7.1 ±L› ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ““V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘””fiÌ Ï‰·ZÎHÎ÷Î ........ 109

à ωʛ‰V÷fiÌ ºÏp±ı ω·ZÎHÎ÷Î ............................109

à ‰Î÷˘‹Î_ ºpÎ_÷ ˆ·ÌfiÌ Ï‰·ZÎHÎ÷Î .........................110

3.7.2 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” ±ıÀ·ı “‰«fiÎQ≤÷”fi_ μk΋ ¤ÎW› ......... 114

à ‰«fiÎQ≤÷fiÎ Á_ÿ¤˘Û ÁÎ◊ı Á‹…^÷Ì .........................115

à ±fiı¿ ‰«fiÎQ≤÷˘fiÎ ÁÎflw’ı ¿flı· ‰Î÷˘ ..................117

à ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ √Òœ flËV›˘fiÌ V’p÷Î ........................118

à ‰«fiÎQ≤÷fiΠϤLfi ϤLfi μ’ÿı¢fi_ ÷ÎI’›˝ ............120

à ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ÂOÿ˘fiÌ ‹˙Ï·¿ T›ÎA›Î±˘ .................121

3.7.3 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ xÿ˚√÷ ÏÁ©Î_÷fiÌ V’p÷Î 122

3.7.4 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ’HÎÎfiÌ ÏfiqÎ123

à lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘Û’flÌ Á‹…‰Î ±Ïfi‰Î›˝ ............124

à lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˘Û’flÌ Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ .........125

à ±‰÷Îfl ó ±‰÷ÎflÌ ‰E«ı ¤ıÿ ..............................125

3.7.5 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ ÁΑfiÎfi_ V’p ÂOÿÏ«hÎ ................ 127

à K›ı›fiÌ V’p÷Î ...................................................128

12

à ÁΑfi˘fi_ L›ÒfiÎÏ‘¿ ‹Ëk‰ ....................................128

à ÁΑfi΋Î_ ±ı¿Õ˘ .................................................130

à ÁΑfi΋Î_ ÁI’vÊfi_ ’˛Î‘ÎL› ................................132

à ÁΑfi΋Î_ flËÌ …÷Ì ¿«Î ...................................135

à ±Î_÷Ïfl¿ ÁΑfiÎ ‹ÎÀıfiÌ ΩB≤Ï÷ ............................138

à ÁΑfi΋Î_ ±Î‰÷Î_ ωCfi˘fiÌ V’p÷Î .......................140

à ÁΑfiηZÎÌ ’˛ë˘fiÎ μkÎfl˘ ....................................141

à ÁΑfiΠωʛ¿ ÁÒhÎÎI‹¿ μ’ÿı ...........................144

3.7.6 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ ⁄‚’˛ıfl¿ μ’ÿıÂ............................ 145

3.7.7 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ ’˛Î„M÷fiÎ ‹ÏË‹Îfi˘ CÎÒ_ÀÎ÷˘ ¿ıŒ ........ 147

3.7.8 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ ÂÎr÷ Á¬-ÂÎ_Ï÷fiÎ μ’Λ˘ ............ 149

Á_ZÎı’-ÁÒÏ«

‰«. - ‰«fiÎQ≤÷

≠. - √œÕÎ ≠◊‹ ≠¿flHÎ

ÁÎ. - ÁÎfl_√’fl ≠¿flHÎ

¿Î. - ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ ≠¿flHÎ

·˘. - ·˘›Î ≠¿flHÎ

’_. - ’_«Î‚Î ≠¿flHÎ

‹. - √œÕÎ ‹K› ≠¿flHÎ

‰. - ‰fl÷η ≠¿flHÎ

±‹. - ±‹ÿΉÎÿ ≠¿flHÎ

±_. - √œÕÎ ±_I› ≠¿flHÎ

…ı. - …ı÷·’fl ’˛¿flHÎ

V‰Î.‰Î. - ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ Áÿ˚√v √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘

√˘.V‰Î.‰Î. - Áÿ˚√v lÌ√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘

fi Ó̆‘— ±Î ’V÷¿‹Î_ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi˘ μS·ı¬ CÎfiU›Î‹,

fiÌ·¿oÃ, ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì, lÌ∞, lÌ∞‹ËÎflÎ…, ‹ËÎflÎ…, lÌËÏfl …ı‰Î_

ÁÎ_≠ÿÎÏ›¿ ≠«Ï·÷ fi΋˘◊Ì ’HÎ ¿›˘˝ »ı.

13

⁄˛õωzÎfi_ ÷ÎI’›˝

⁄˛õωzÎfiÌ ±Î‰U›¿÷Î

÷◊Î

…ı‹Î_ ⁄˛õωzÎfi_ ÁÎ_√˘’Î_√ Ïfiw’HÎ ◊›ı·_ »ı,

±ı‰Î ±‹ÒS› ⁄ı √˛_◊˘

“‰«fiÎQ≤÷” ±fiı “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” fiÌ ‹ËkÎÎ Á‹…‰Î

’˛V÷÷ √˛_◊‹Î_ ’˛‰ı ¿fḻı.

1.⁄˛õωzÎ

15

16

1.⁄˛õωzÎ

1.1 ±fiı¿Ï‰‘ ωzÎ ‹ÎÀı ‹fiW›⁄Ï©fiÌ Z΋÷Î

±’Îfl ±Î盢˝◊Ì ¤fl’Òfl ±Î …Õ-«ı÷fi V≤Ïp‹Î_ ‹fiW›fi_ Á…˝fi ±ı¿

±Ï÷ ±ÿ˚¤÷ ±Îç›˝ »ı. ‹fiW›ı÷fl ±L› Á∞‰-Á«ı÷fi V≤Ïp ¿fl÷Î_

‹fiW›‹Î_ Á˙◊Ì ‹˘À<_ ±Îç›˝ ±ıfiÌ ⁄Ï© »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ¿ÌÕÌ-‹_¿˘ÕÎ …ı‰Î_

Á΋ÎL› ∞‰-…_÷±˘◊Ì ‹Î_ÕÌfiı fiÎfiÎ_-‹˘ÀÎ_ Á‰ıÛ ’ZÎ̱˘ ±fiı ’±˘‹Î_,

‹fiW›fiÌ ⁄Ï© …ı‰Ì ⁄Ï© fi◊Ì. ∞‰…_÷ ¿ı ’Â-’ZÎÌ ‰√ıflı‹Î_ …ı ⁄Ï© »ı, ÷ı

’˛Î›— V‰Ïfi‰Î˝Ë ¿ı V‰flZÎHÎ ’Òfl÷Ì … »ı. ’˘÷Îfi_ ’ıÀ ¤fl‰Î‹Î_ ¿ı ’˘÷Îfi_

›◊΄@÷ flZÎHÎ ¿fl‰Î‹Î_ … ±ıfiÌ ⁄Ï©fi˘ μ’›˘√ »ı. ÷ı±˘ V‰÷— ‹fiW›fiÌ

…ı‹ ⁄Ï©fi˘ ωÏÂp μ’›˘√ ¿flÌfiı ¿o¥¿ ω«ÎflÌ Â¿ı ÷ı‹ fi◊Ì, ÷ı‹… fi‰_

Á_¢‘fi ¿flÌfiı ∞‰fi‹Î_ ¿o¥¿ fi‰Î fi‰Î Á‘ÎflÎ ¿flÌ Â¿ı ÷ı‹ fi◊Ì. ±ıÀ·ı …

÷˘ ËΩfl˘-·Î¬˘ ‰Ê˘Û ’Ëı·Î_fiÎ_ ’Â-’ZÎ̱˘ ±fiı ±Î…fiÎ_ ’Â-’ZÎ̱˘fiÌ

∞‰fiˆ·Ì‹Î_ ωÂıÊ ¿˘¥ ÷ŒÎ‰÷ fi◊Ì. ‹fiW›fiÌ ⁄Î⁄÷‹Î_ ±Î‰_ fi◊Ì.

‹fiW› Á÷÷ ⁄ÿ·Î÷˘ flËı »ı. ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi‹Î_ ¿o¥¿ ŒıflŒÎfl ¿fl÷˘ flËı

»ı, ’˘÷ÎfiÌ ∞‰fiˆ·Ì‹Î_ Á‘ÎflÎ-‰‘ÎflÎ ¿fl÷˘ flËı »ı. ±ıfi_ ¿ÎflHÎ ‹fiW›fiı

’˛ÎM÷ ◊›ı·Ì ω«ÎflÂÌ· ±fiı ω¿ÎÁÂÌ· ⁄Ï© »ı. ‹fiW› ’˘÷ÎfiÌ ±Î

ωÏÂp ⁄Ï© ‰Õı ÏfiI› fi‰_ fi‰_ ω«ÎflÌ Â¿ı »ı, fi‰_ fi‰_ ΩHÎÌ Â¿ı »ı, fi‰_

fi‰_ ÂÌ¬Ì Â¿ı »ı ±fiı ¿o¥¿ ±‰fi‰_ Á_¢‘fi ¿flÌ Â¿ı »ı. ±ıÀ·ı … ÷˘

±Î… Á‘Ì ‹fiW›ı ±fiı¿Îfiı¿ ωzα˘ ±fiı ¿‚α˘ ËV÷√÷ ¿flÌ »ı. ±Î…ı

÷˘ Á‹√˛ ωrfiÌ Â΂Î-¿Î"·ıΩı ±fiı ωr‹ËÎωzη›˘‹Î_ ¿ıÀ·Ì ⁄‘Ì

ωzÎÂάα˘fi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰Î-¿flΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı !

¤Îfl÷fiÌ ±K›ÎI‹¤ÒÏ‹‹Î_ ’HÎ ËΩfl˘-·Î¬˘ ‰Ê Û̆◊Ì ‹fiW›˘ ±fiı¿Ï‰‘

ωzα˘‹Î_ Ïfi’HÎ÷Î ’˛ÎM÷ ¿fl÷Î ±ÎT›Î »ı, ’fl_÷ ¤Îfl÷Ì› ∑Ïʱ˘±ı ±Î

⁄‘Ì … ·˙Ï¿¿ ¿ı ¤˙Ï÷¿ ωzα˘ ¿fl÷Î_ ±K›ÎI‹Ï‰zÎ, ’flÎωzÎ ¿ı ⁄˛õωzÎ

1

2 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

’fl ωÂıÊ ¤Îfl ‹Ò@›˘ »ı. ÷ı‹HÎı ∞‰fifiÎ Á‰ Û̆E« ·Z›fiÌ ’˛Î„M÷ ‹ÎÀı @›Îflı›

¤˙Ï÷¿ ωzÎfiı ’˛Î‘ÎL› fi◊Ì ±ÎM›_. ∞‰fifiÎ ±_Ï÷‹ ·Z›fiÌ ÏÁÏ© ‹ÎÀı ÷˘

⁄˛õωzÎfi_ … ωÂıÊ ‹Ëk‰ V‰Ì¿Î›* »ı. ÷ı◊Ì … ÷˘ ±Î ¤Îfl÷Ì› ’˛Î«Ìfi

’fl_’flÎ ±fiÁÎfl ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı, ““ωzα˘ ÷˘

CÎHÎÌ »ı, ’HÎ ¤HΉΠ…ı‰Ì ÷˘ ⁄˛õωzÎ »ı fiı ±ı‹Î_ … ‹Î· »ı fiı ±_÷ı ±ı‹ ¿›Î˝

ωfiÎ »^À¿˘ fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 2/38)

1.2 ⁄˛õωzÎfi_ ÷ÎI’›˝

‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ‹Î_ ⁄˛õωzÎfiÌ T›ÎA›Î ±Î ’˛‹ÎHÎı Á‹Ω‰Ì »ı —

““ÿŸÊˇÊ⁄¢U ¬ÈL§·¢ flŒ ‚àÿ¢ ¬˝ÙflÊø ÃÊ¢ ÃûflÃÙ ’˝rÊÔÁfllÊ◊˜–””±◊˝ — …ıfiÎ ‰Õı ±ZÎfl ±fiı ’vÊ˘k΋fi_ ÷k‰÷— ›◊Î◊˝ iÎÎfi ◊Λ ÷ıfiı

⁄˛õωzÎ ¿ËÌ »ı. (‹_Õ¿ μ’ÏfiÊÿ — 1/2/13)

±Î Á‹√˛ μ’ÏfiÊÿ‹Î_ ⁄˛õωzÎfiÎ ’›Î˝›w’ı … ’flÎωzÎfi_ Ïfiw’HÎ

»ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹Î_ ’flÎωzÎ ±_÷√˝÷ … ±ZÎfl⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õfiÎ V‰w’fi_

Ïfiw’HÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ‰‚Ì, ¿Ã˘’ÏfiÊÿ‹Î_ ±K›ÎI‹Ï‰zÎfiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Ì

‰¬÷ı ’HÎ ±ZÎfl⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õfiÎ iÎÎfifi˘ … V’p ÏfiÿıÛ »ı.

μ’ÏfiÊÿ˘‹Î_ ÏfiwÏ’÷ ±Î ⁄˛õωzÎ, ’flÎωzÎ ¿ı ±K›ÎI‹Ï‰zÎfiı

¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ⁄˛õiÎÎfi ¿Ëı »ı. ±Î ⁄˛õiÎÎfifi_ ÷ÎI’›˝ Á‹Ω‰÷Î_

÷ı±˘ ‰«. ‹. 3 ‹Î_ ¿Ëı »ı, ““⁄˛õ ◊¿Ì ’fl⁄˛õ …ı ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ ÷ı fi˘¬Î

»ı fiı ±ı ⁄˛õfiÎ ’HÎ ¿ÎflHÎ »ı fiı ±Î‘Îfl »ı fiı ’˛ıfl¿ »ı. ±ı‹ Á‹∞fiı ’˘÷ÎfiÎ

∞‰ÎI‹Îfiı ±ı ⁄˛õ Á_√Î◊ı ±ı¿÷Î ¿flÌfiı ’fl⁄˛õfiÌ V‰Î‹Ì-Áı‰¿¤Î‰ı μ’ÎÁfiÎ

¿fl‰Ì. ±ı‰Ì flÌ÷ı Á‹…ı I›Îflı ⁄˛õiÎÎfi »ı ÷ı ’HÎ ’fl‹’ÿfiı ’ÎQ›Îfi˘ Ïfiω˝Cfi

‹Î√˝ »ı.””

±Î Á_ÿ¤ Û̆fiÎ ÁÎflw’ı ±ı‰_ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰ÎI‹Îfiı ⁄˛õw’ ¿ı

±ZÎflw’ ‹ÎfiÌfiı ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋fiÎflΛHÎfiÌ ¤„@÷-μ’ÎÁfiÎ ¿fl‰Ì ±ı …

⁄˛õωzÎ, ’flÎωzÎ ¿ı ±K›ÎI‹Ï‰zÎfi_ ÷ÎI’›˝ »ı.

±Î ⁄˛õωzÎ Â_ »ı ÷ı Á‹…‰Î ‹ÎÀı, ÷ı Â_ fi◊Ì ÷ı Á‹…‰_ ±Î‰U›¿ »ı.

⁄˛õωzÎ Œ@÷ ÷k‰iÎÎfi fi◊Ì, ⁄˛õωzÎ Œ@÷ ‘‹˝ÂÎVhÎ fi◊Ì,

⁄˛õωzÎ Œ@÷ fiÌÏ÷ÂÎVhÎ fi◊Ì, ⁄˛õωzÎ Œ@÷ Ïø›Î¿Î_Õ fi◊Ì. ±Î ⁄‘Î ÁÎ◊ı

⁄˛õωzÎfiı ¿Î_¥¿ fiı ¿Î_¥¿ w’ı Á_⁄_‘ …wfl »ı. ±ı ⁄‘Î_ ’ÎÁÎ_±˘ ⁄˛õωzÎfiÎ_

⁄˛õωzÎ 3

ÁËΛ¿ ±_√˘ …wfl ˢ¥ ¿ı, ’HÎ ÷ı‹Î_fi_ ¿Â_ … ÁÎZÎÎ÷˚ ⁄˛õωzÎ fi◊Ì.

±ÎÀ·_ V’p Á‹∞ ·ı‰_ ±Î‰U›¿ »ı, ¿ı‹ ¿ı ÷ı‹Î_fiÎ ¿˘¥ ’HÎ ±ı¿fiı ±K›ÎI‹

Á‹∞fiı ÷ı‹Î_ … fl‹‹ÎHÎ flËı‰Î‹Î_ ±Î‰ı, ÷˘ ⁄˛õωzÎfiÌ ›◊Î◊˝ Œ·lÏ÷

’˛ÎM÷ ◊¥ ¿ı fiÏË. ÷ı◊Ì ±Î ’˛I›ı¿ ±_√fiı … ⁄˛õωzÎ Á‹∞ ·ı‰ÎfiÌ ¤Ò·

¿ÿÎÏ’ fi ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.

⁄˛õωzÎ ÷˘ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ›◊Î◊˝ ±fi¤‰fi˘ ±K›ÎI‹’◊ »ı.

±ıfi_ ·Z› … ±ÎK›Î„I‹¿ ±fi¤ÒÏ÷ »ı, ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷ »ı. ≠¿À ⁄˛õV‰w’

≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ¿Ëı »ı, ““⁄˛õωzÎ ±ıÀ·ı ≠√À ⁄˛õfiı ±˘‚¬Ìfiı ±ı‹fiı

’˘÷Îfi_ V‰w’ ‹Îfi‰_, ±ı‹fiÎ ¤Î‰fiı ’΋‰_.””

±Î‹, ’˘÷ÎfiÎ ±ZÎfl⁄˛õÎI‹¿ ±ÎI‹V‰w’‹Î_ ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÏfiI› ±fiı

ÁÎZÎÎ÷˚ ±fi¤‰ ¿fl‰˘ ±ı … ⁄˛õωzÎ, ’flÎωzÎ ¿ı ±K›ÎI‹Ï‰zÎfiÌ

Œ·lÏ÷ »ı.

1.3 ⁄˛õωzÎfiÌ ‹ËkÎÎ ±fiı ±Î‰U›¿÷Î

≠I›ı¿ ‹fiW›fiÌ ≠I›ı¿ ≠T≤ÏkÎ ’λ‚fi_ ≠›˘…fi ‹A›I‰ı Á¬-ÂÎ_Ï÷fiÌ

≠΄M÷ »ı. ±ı ‹ÎÀı … ‹Îfi‰ ¿_¥¿ fiı ¿_¥¿ fi‰_ ¢‘ı »ı, ¿_¥¿ fiı ¿_¥¿ fi‰Ìfi

Á‘ÎflÎ-‰‘ÎflÎ ¿fl÷˘ flËı »ı. ‹Îfi‰ ∞‰fifi_ ±ı¿ ’HÎ ±ı‰_ ZÎıhÎ fiÏË Ë˘›, ¿ı

…ı‹Î_ ÷ıHÎı ¿_¥¿ ±‰fi‰_ ¢‘Ìfiı Á‘ÎflÎ fi ¿›Î˝ ˢ›. ∞‰fi‹Î_ ±Î‰÷Î

≠ffi˘fi˘ μ¿ı· ¢‘‰Î ‹fiW› ∞‰fi¤fl {{Ò‹÷˘ flËı »ı. ∞‰fi‹Î_◊Ì ÿ—¬˘fiı

¿Î›‹Ì ωÿΛ ±Î’‰Î ÷ı ÏfiI› fi‰Î μ’Λ˘ ¢‘Ìfiı ±…‹Î‰÷˘ flËı »ı.

÷ı ÂÎ_Ï÷ ‹ÎÀıfiÌ ±I≤M÷ {_¬fiÎfiı ’ÏflI≤M÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ÁkÎÎ, Á_’ÏkÎfiÎ

Ωıflı ±fiı ⁄Ï©fiÎ ⁄‚ı ±Î‘Ïfi¿ Áω‘Î ‰‘Îfl÷˘ flËı »ı, ’fl_÷ ‰ÎV÷ω¿÷Î

÷˘ ±ı »ı ¿ı ±fiı¿Ï‰‘ ¤˙Ï÷¿ ±fiı ·˙Ï¿¿ ÁŒ‚÷ÎfiÌ «fl‹Á̋αı ’ˢӫı·Î

‹fiW›˘ ÂÎr÷ ÂÎ_Ï÷fiı ’Î‹Ì Â@›Î fi◊Ì. ±ı‹HÎı ¿flı·Î ¤˙Ï÷¿ ω¿ÎÁ‹Î_

±fiı¿ ≠ffi˘ ±fiı ÿ—¬˘fi˘ ¿˘¥ ¿Î›‹Ì μ¿ı· ¢‘Ì Â¿Î›˘ fi◊Ì. ¿ıÀ·Î_¿

ÿ—¬˘fiı À΂‰ÎfiÎ ≠›Ifi˘◊Ì ¿ÿΫ ±ı ÿ—¬˘ ±Î__Ï¿ flÌ÷ı ÀY›Î_, ’HÎ

±HοS’ı·Î ¿_¥¿ fi‰Î ≠ffi˘ Á΋ı ±Î‰Ìfiı ∂¤Î flèÎÎ. ·Î¬ ’˛›Ifi˘ ¿fl‰Î

»÷Î_ ∞‰fi‹Î_ Á‹V›Î±˘ ¿ÿÌ ’ÒflÌ ◊÷Ì fi◊Ì. Á‹√˛ ∞‰fi‹Î_ Á_CÎÊ˘Û, ’˛ffi˘

±fiı Á‹V›Î±˘fiÎ_ Áfl‰Î‚Î-⁄Îÿ⁄Î¿Ì ¿ı √HÎοÎfl-¤Î√οÎfl ◊÷Î_ … flËı »ı.

‰V÷÷— ÷˘ Á‹V›Î±˘fiÌ ⁄Îÿ⁄Î¿Ì ¿ı ±ıfiÎ ¤Î√οÎfl ÷˘ ¬Ò⁄ ±˘»Î ◊Λ »ı,

4 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

’fl_÷ ’˛Î›— ÷˘ ±ıfiÎ Áfl‰Î‚Î ±fiı √HÎοÎfl ‰‘ ◊÷Î Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

±ËŸ ≠ë ±ı ∂Ãı »ı ¿ı ÿ—¬fi˘ ±ÎI›_Ï÷¿ fiΠ¿flÌfiı ÂÎr÷ ÂÎ_Ï÷

≠ÎM÷ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‹fiW›ı ¿flı·Î ±Î… Á‘ÌfiÎ ⁄‘Î … ≠›Ifi˘ ¿ı‹ ÏfiWŒ‚

√›Î ? ÁCÎfi ±fiı Á÷÷ ’vÊÎ◊˝ ¿fl‰Î »÷Î_, ‹fiW›˘ ÂÎ ‹ÎÀı ’˘÷Îfi__ ‘Λ*

’ÏflHÎ΋ fi◊Ì ·Î‰Ì Â@›Î ? ÷ı‹fiÎ ±ı Á_CÎÊ˝¤›Î˝ ’vÊÎ◊˝‹Î_ ’ΛÎfiÌ ¤Ò·

ÂÌ »ı ? ±Î ≠ffifiÎ μkÎflw’ı Á_÷˘ ±fiı ÁIÂÎj΢ Á‹Ω‰ı »ı ¿ı ‹fiW›fiÌ

ÂÎ_Ï÷fiı ’΋‰ÎfiÌ ÏÿÂÎ ¬˘ÀÌ »ı. ¬˘ÀÌ ÏÿÂÎfiÎ ¬˘ÀÎ ‹Î√˝ı @›Îflı›

·Z›V◊Îfiı ’ˢ_«Ì fi ¿Λ, ±ı Ïfiω˝‰Îÿ Ë¿Ì¿÷ »ı. ‰V÷÷— ‹fiW›fiı A›Î·

… fi◊Ì ¿ı ±ıfiÎ_ ±fi_÷ ÿ—¬˘fi_ ‹Ò‚ ¿ÎflHÎ Â_ »ı ±fiı ÷ıfi˘ ÁΫ˘ μ’Λ ¢

»ı ? ∞‰fifiÌ ⁄‘Ì Á‹V›Î±˘fi_ ‹Ò‚ @›Î_ »ı ? ⁄‘Ì Á‹V›Î±˘fiÎ ’Λ΋Î_

¿¥ Á‹V›Î »ı ? Ωı ∞‰fifiÌ ‹Ò‚¤Ò÷ Á‹V›Î ’¿ÕΛ ±fiı ÷ıfi_ ÏfiflοflHÎ

‹‚ı, ÷˘ ∞‰fifiÌ ⁄‘Ì Á‹V›Î±˘fi_ ÏfiflοflHÎ ËÎ◊ ·Î√ı. ±ıÀ·ı ˉı ±Î’HÎÌ

Á‹ZÎ Á‰Î· ±ı »ı ¿ı ∞‰fifiÌ ‹Ò‚¤Ò÷ Á‹V›Î ¿¥ ? ÷ıfi_ V‰w’ Â_ ? ±fiı

÷ıfi_ ÏfiflοflHÎ Â_ ?

¿˘¥ ’HÎ √ÎÕÌfi_ ‹ÂÌfi ⁄√Õ‰Î◊Ì Ωı ÷ı «Î· ◊÷Ì fi ˢ›, ÷˘ Â_ ±ı

√ÎÕÌfiı fi‰˘ fl_√ ¿fl‰Î◊Ì «Î· ◊Λ ? ±ı √ÎÕÌfi˘ ±flÌÁ˘, ÀΛfl ¿ı ËÎ"fi˝

⁄ÿ·‰Î◊Ì √ÎÕÌ «Î· ◊Âı ? fiÎ, ¿ı‹ ? ¿ÎflHÎ ¿ı ⁄√ÎÕ ‹ÂÌfi‹Î_ »ı. ÷ı

⁄√ÎÕ F›Î_ Á‘Ì ÿÒfl fiÏË ◊Λ I›Î_ Á‘Ì √ÎÕÌ «Î· fiÏË ◊Λ. ±ı‰Ì … flÌ÷ı

‹fiW›fiÎ_ ±fi_÷ ÿ—¬˘fi_ ¿ÎflHÎ ±ıfiÎ ∞‰‹Î_ ‰‚√ı·˘ ⁄√ÎÕ »ı. ±fiÎÏÿ

¿Î‚◊Ì ∞‰‹Î_ ¿Î‹, ·˘¤, V‰Îÿ, ‹Îfi, ø˘‘, ¥Êν, ‹IÁfl, ·Î·ÁÎ, flÎ√-¶ıÊ,

±Ë_-‹‹I‰ ±fiı ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ ‰ÎÁfiÎfi˘ ⁄√ÎÕ ‰‚√ı·˘ »ı. ±Î ⁄‘Î

ÿ˘Ê˘fi_ ‹Ò‚ ¿ÎflHÎ ±iÎÎfi ’HÎ ±fiÎÏÿ ¿Î‚◊Ì ∞‰ ÁÎ◊ı ‰‚√ı·_ »ı. ÷ı◊Ì

F›Î_ Á‘Ì ‹fiW› ±Î V‰¤Î‰˘◊Ì ±fiı V‰¤Î‰fiÎ ‹Ò‚ ¿ÎflHÎw’ ±iÎÎfi◊Ì

‹@÷ fi ◊Λ; I›Î_ Á‘Ì ¿˘¥ ’HÎ ›√‹Î_, ¿˘¥ ’HÎ ÿı‹Î_, ¿˘¥ ’HÎ

Á‰˘˝I¿Úp V◊Îfi‹Î_, ¿˘¥ ’HÎ ≠¿ÎflfiÌ ÁkÎÎ, ÁQ≤Ï©, Áω‘Î ¿ı ¿ÌÏ÷˝◊Ì ±ıfiÎ_

ÿ—¬˘ ±fiı ≠ffi˘fi˘ ¿Î›‹Ì μ¿ı· ±Î‰Ì ¿ı ÷ı‹ fi◊Ì; ’ÏflHÎ΋ı ÷ı @›Îflı›

’HÎ ÂÎr÷ Á¬-ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ¿flÌ Â¿ı ÷ı‹ fi◊Ì.

lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î Ë¿Ì¿÷fiı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Á’ıflı Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı —

‹. 51 ó ““√HÎ(flΩı√HÎ, ÷‹˘√HÎ, Ák‰√HÎ)fi˘ Á_√ F›Î_ Á‘Ì flËı

I›Î_ Á‘Ì ¿˘¥ ∞‰ ÁϬ›˘ flËı fiÏË ±fiı F›Îflı ±ÎI‹ÁkÎÎw’ı flËı I›Îflı …

⁄˛õωzÎ 5

Á¬Ì flËı »ı.””

±_. 38 ó ““±ı¿ ƒT›ÎÏÿ¿fi˘ ·˘¤ ÷◊Î VhÎÌfiı ωÂı ⁄ıÃuÎ∂ÃuÎfiÌ

‰ÎÁfiÎ ÷◊Î flÁfiı ωÂı Ï…Ë˚‰ÎfiÌ ±ÎÁ„@÷ ÷◊Î ÿıËÎϤ‹Îfi ÷◊Î ¿<Á_√Ì‹Î_

Ëı÷ flËÌ Ω› ÷◊Î Á_⁄_‘Ì‹Î_ Ëı÷ ˢ›, ±ı »˘ ‰ÎfiÎ_ …ıfiı ˢ› ÷ıfiı ¿˘¥ Ïÿ‰Á

∞‰÷ı fiı ‹flÌfiı ’HÎ Á¬ ÷˘ @›Îflı› ◊Λ … fiÏË, ‹ÎÀı …ıHÎı Á¬ ≥E»‰_ ˢ›

÷ıHÎı ±ı‰Î V‰¤Î‰ ˢ› ÷˘ À΂‰Î.””

≠√À ⁄˛õV‰w’ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ¿Ëı »ı, ““F›Î_ Á‘Ì ÿıˤΉ »ı,

I›Î_ Á‘Ì ≠ffi˘ flËı‰ÎfiÎ … »ı. F›Î_ ÿıˤΉ »ı I›Î_ ÿ—¬ ±fiı ÿ˘Ê »ı.

ÿıˤΉ ˢ› ÷˘ ±Î’HÎfiı ÿ—¬ ◊÷Î_ ‰Îfl fi ·Î√ı. fiÎfiÌ fiÎfiÌ ‰Î÷‹Î_ ¬˘À<_

·Î√Ì Ω›. ‹Îfi-±’‹Îfi◊Ì CÎHÎÎ_ ωZÎı’˘ ±fiı ωCfi˘ ±Î‰ı. ÷ı◊Ì F›Î_ Á‘Ì

ÿıˤΉ »ı I›Î_ Á‘Ì ÿÏfi›ÎfiÎ ¿˘¥ ’HÎ »ıÕı Ω±˘ ’HÎ ÿ—¬ »ı, »ı fiı »ı ….

‹ÎÀı ÿıˤΉ À΂˘. …ı‹ …ı‹ ÿıˤΉ À‚÷˘ …Âı, ÷ı‹ ÷ı‹ ≠ffi˘fi_ Á‹Î‘Îfi

◊÷_ …Âı. Á_’ÒHν ÿıˤΉ À‚ı I›Îflı ⁄‘Î_ ÿ—¬˘, ≠ffi˘ ±fiı ⁄‘Ì ‹Ò_{‰H΢fi_

¿Î›‹Ì ÏfiflοflHÎ ◊¥ Ω›.””

÷ı◊Ì ±fi_÷ ÿ—¬˘fi˘ ¿Î›‹Ì ±_÷ ±ÎHΉΠ±fiı ÂÎr÷ ÂÎ_Ï÷fiı ’΋‰Î

‹ÎÀı ÿıˤΉ, V‰¤Î‰ ±fiı ±ıfiÎ ¿ÎflHΤÒ÷ ‹Ò‚ ±iÎÎfifi˘ fiΠ¿fl‰˘

±Ïfi‰Î›˝ »ı. ÷ıfiÎ fiΠ‹ÎÀı ±K›ÎI‹iÎÎfi ±◊ν÷˚ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi_ iÎÎfi

±fiı ÷ıfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ±Î‰U›¿ »ı, Á÷˚ÂÎVh΢ ±Î Ë¿Ì¿÷fi˘ Ïfiÿı˝Â ¿flı »ı —

Á÷là NUŒÿª˝¢ÁÕÁ‡¿UUlãà ‚fl¸‚¢‡ÊÿÊ—–ˇÊËÿãà øÊSÿ ∑§◊ʸÁáÊ ÃÁS◊Ÿ˜ ŒÎCÔU ¬⁄UÊfl⁄U H

±◊˝ — ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi_ ÁÎZÎÎI¿Îfl ÿ½fi ◊÷Î_ xÿ›√˛_Ï◊ ¤ıÿÎ¥ Ω› »ı,

Á‰˝ Á_›˘ fiΠ’΋ı »ı ±fiı Á‰ıÛ ¿‹˘Û ZÎÌHÎ ◊¥ Ω› »ı.

(‹_Õ¿ μ’ÏfiÊÿ — 2/2/8)

Áfl·ÿÊ ÁflÁŸfløãà ÁŸ⁄UÊ„UÊ⁄USÿ ŒÁ„UŸ—–⁄U‚fl¡Z ⁄U‚Ù˘UåÿSÿ ¬⁄¢U ŒÎc≈˜UflÊ ÁŸfløà H

±◊˝ — ÏfiflÎËÎflÌ ‹fiW›fiΠωʛ˘ ÷˘ ÏfiT≤kÎ ◊Λ »ı, ’fl_÷ ±ÎÁ„@÷

fiÏË. ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊÷Î_ ±ÎÁ„@÷ ’HÎ fiΠ’΋ı »ı. (√Ì÷Î — 2/59)

◆ ““F›Îflı ±ı V‰w’ …ıfiı ΩH›Î‹Î_ ±Î‰ı ÷ıfiı …ı‹ ±‹fiı ¿˘¥ ωʛ-

Á_⁄_‘Ì Á¬‹Î_ ±ÎÁ„@÷ fi◊Ì, ÷ı‹ ÷ı ’vÊfiı ’HÎ @›Î_› ±ÎÁ„@÷ flËı … fiÏË.

±fiı ÷ı V‰w’fiı ÷˘ ÷‹ı ’HÎ ÿı¬˘ »˘, ’HÎ ÷‹ÎflÎ Á‹F›Î‹Î_ ’Ïfl’ÒHν ±Î‰÷_

6 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

fi◊Ì. ±fiı F›Îflı ±ı ‰Î÷ν Á‹F›Î‹Î_ ±Î‰Âı I›Îflı ’_«Ï‰Ê› ¿ı ¿Î‹, ø˘‘ÎÏÿ¿

V‰¤Î‰ ÷ı ∞I›Î‹Î_ ≠›ÎÁ ◊Âı fiÏË, ÁË…ı Ï…÷Î¥ …Âı... ±ı‰Ì flÌ÷ı …ıHÎı

¤√‰Îfifi_ V‰w’ ΩH›_ »ı, ÷ıfiı ±‹ÎflÌ ’ıÃı … ’_«Ï‰Ê›‹Î_ @›Î_› ≠ÌÏ÷ flËı÷Ì

fi◊Ì, fiı ÷ı V‰÷_hÎ ◊Λ »ı.”” (‰«. ‹. 13)

μ’fl˘@÷ Á_ÿ¤˘˝ ÁÒ«‰ı »ı ¿ı ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ›◊Î◊˝ iÎÎfi◊Ì …

’_«Ï‰Ê› ≠I›ıfiÌ ±ÎÁ„@÷ ÷◊Î ¿Î‹ÎÏÿ¿ V‰¤Î‰˘fi˘ fiΠ◊Λ »ı. ±Î

±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ±K›ÎI‹iÎÎfifiı … ÁIÂÎj΢‹Î_ ±K›ÎI‹Ï‰zÎ, ’flÎωzÎ ¿ı

⁄˛õωzÎ ¿ËÌfiı ÷ıfi˘ ±’fl_’Îfl ‹ÏË‹Î √Λ˘ »ı. ‹_Õ¿˘’ÏfiÊÿ‹Î_ Â˙fi¿

∑ÏÊ ±_Ï√flÎ ∑ÏÊfiı ’Ò»ı »ı —

∑§ÁS◊ãŸÈ ÷ªflÙ ÁflôÊÊà ‚fl¸Á◊Œ¢ ÁflôÊÊâ ÷flÁÖ±◊˝ — Â_ ΩHΉÎ◊Ì ±Î ⁄‘_ … ΩHÎÌ Â¿Î› »ı. (‹_Õ¿ μ’ÏfiÊÿ — 1/1/3)

÷ıfiÎ μkÎfl‹Î_ ¿Ëı‰Î‹Î_ ±ÎT›_ —

m Áfll flÁŒÃ√ÿ ¬⁄UÊ ø •¬⁄UÊ ø–±◊˝ — ’flÎ ±fiı ±’flÎ ±Î ⁄ı ωzÎ ΩHΉÎfiÌ »ı. (‹_Õ¿ μ’ÏfiÊÿ —

1/1/4) ’»Ì ±’flΠωzÎfi˘ Ïfiÿı˝Â ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ —

ÃòÊʬ⁄UÊ, ´§ÇflŒÙ ÿ¡Èfl¸Œ— ‚Ê◊flŒÙ˘Õfl¸flŒ— Á‡ÊˇÊÊ ∑§À¬Ù √ÿÊ∑§⁄UáÊ¢ÁŸL§Äâ ¿UãŒÙ ÖÿÙÁ÷Á◊ÁÖ

±◊˝ — ∑B‰ıÿ, ›…\‰ıÛÿ, Á΋‰ıÿ, ±◊‰˝‰ıÿ, ÏÂZÎÎ, ¿S’, T›Î¿flHÎ,

Ïfiv@÷, »_ÿ ±fiı F›˘Ï÷Ê - ±Î ±’flÎωzÎ »ı. (‹_Õ¿ μ’ÏfiÊÿ 1/1/15)

«Îfl ‰ıÿ˘‹Î_ ÷˘ ±K›ÎI‹iÎÎfi ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ·˙Ï¿¿ CÎHÎΠωʛ˘fi_ iÎÎfi »ı,

CÎHÎÌ ¿‚α˘ ±fiı ωzα˘fi_ Ïfiw’HÎ »ı. ±Î ⁄‘Î … ωʛ˘‹Î_ Ïfi’HÎ÷Î

’˛ÎM÷ ¿fl‰Ì ÷ı ’HÎ ±’flÎωzÎ … »ı. ±ÎK›Î„I‹¿ ÷k‰˘fi_ Œ@÷ Â΄Oÿ¿ iÎÎfi

… flËı, ÂÎVhÎÌ› ‹ÎÏË÷Ì … flËı, ’fl_÷ Ωı ÷ı ÁÎZÎÎ÷˚ ±fi¤‰ÎI‹¿ iÎÎfi fi

⁄fiı, ÷˘’HÎ ÷ı ±’flÎωzÎ »ı. ±ıfiÎ◊Ì ’HÎ ∞‰fi‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ’˛ÎM÷ ◊÷Ì fi◊Ì.

ÂÎ_Ï÷ ÷˘ ’flÎωzÎ◊Ì ’˛ÎM÷ ◊Λ »ı.

»Î_ÿ˘B› μ’ÏfiÊÿ‹Î_ fiÎflÿ∞ ±Î ⁄‘Î_ … ÂÎVh΢fiÎ iÎÎfi μ’flÎ_÷

±fiı¿ ωzα˘fi˘ ÏfiÿıÛ ¿flÌfiı ’»Ì ÁfiI¿<‹Îflfiı ¿Ëı »ı —

‚Ù˘„¢U ÷ªflÙ ◊ãòÊÁflŒflÊÁS◊ ŸÊà◊ÁflØ üÊÈâ sÔfl ◊ ÷flŒ˜ŒÎ‡ÊèÿSÃ⁄UÁÇÊÙ∑§◊Êà◊ÁflÁŒÁà ‚Ù˘„¢U ÷ªfl— ‡ÊÙøÊÁ◊ â ◊Ê ÷ªflÊŸ˜ ‡ÊÙ∑§Sÿ ¬Ê⁄¢U ÃÊ⁄UÿÁàflÁÖ

±◊˝ — Ëı ¤√‰Îfi ! Ë<_ Œ@÷ ‹_h΢fi˘ ΩHÎfiÎfl˘ »\_, (±◊ν÷˚ ‹fiı Â΄Oÿ¿

⁄˛õωzÎ 7

iÎÎfi »ı.) ’fl_÷ Ë<_ ±ÎI‹‰ıkÎÎ fi◊Ì. ‹ıÓ ÷‹ÎflÎ …ı‰Î ’ÎÁı◊Ì ÁÎ_¤Y›_ »ı ¿ı

±ÎI‹‰ıkÎΠ¢¿fiı ’Îfl ¿flÌ ·ı »ı ±fiı Ëı ¤√‰Îfi, Ë<_ ¢¿ ¿v_ »\_. ÷ı◊Ì ‹fiı

¢¿◊Ì ’Îfl ¿fl˘ ±ıÀ·ı ¿ı ‹Îfl˘ ¢¿ ÿÒfl ¿fl˘. (7/1/3)

μ’fl˘@÷ ⁄ı Á_ÿ¤˘ÛfiÎ ÁÎflw’ı ÀÒ_¿‹Î_ ±Î…fiÌ ¤ÎÊ΋Î_ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı

ωr¤flfiÌ Â΂Î, ¿Î"·ıΩı ¿ı ›Ïfi‰ÏÁ˝À̱˘‹Î_ …ıÀ·Ì ¿_¥ ωω‘ Âάα˘ ¿ı

ωϤLfi ¿‚α˘fi˘ ±P›ÎÁ ¿flΉ‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı, ÷ı ⁄‘Ì ±’flÎωzÎ »ı.

∞‰fi-T›‰ËÎfl ¿ı ±Î∞ω¿Î ‹ÎÀı, Á‹ÚÏ© ±fiı ≠Ï÷WÃÎfiÌ ≠΄M÷ ‹ÎÀı

±’flÎωzÎ …wflÌ »ı, ’fl_÷ ±Î ·˙Ï¿¿ ωzÎ◊Ì ∞‰fifiÎ ⁄‘Î … ≠ë˘fi˘

¿Î›‹Ì μ¿ı· ≠ÎM÷ ¿flÌ Â¿Î÷˘ fi◊Ì ±ı Ë¿Ì¿÷ »ı. ±’flÎωzÎ ∞‰fifiÎ

±fiı¿Ï‰‘ ≠ë˘ ±fiı Á_CÎÊ˘˝‹Î_ „V◊fl÷Î, Á‹÷Î ±fiı ÂÎ_Ï÷ ≠ÎM÷ ¿flÎ‰Ì Â¿ı

÷ı‹ fi◊Ì. ÷ı◊Ì ÁÎ«Ì Ï‰zÎ ÷˘ ±ı »ı ¿ı …ı ∞‰fifiÎ_ ±fi_÷ ÿ—¬˘‹Î_◊Ì ÂÎr÷

‹„@÷ ±’Î‰Ì Â¿ı. (‚Ê ÁfllÊ ÿÊ Áfl◊ÈÄÃÿ–) ±Î ÁÎ«Ì Ï‰zÎ ±ı … ⁄˛õ-

ωzÎ »ı, ±ı … ’flÎωzÎ »ı, ±ı … ±K›ÎI‹Ï‰zÎ »ı.

±Î ⁄˛õωzÎ ±◊ν÷˚ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Î ¿ı ⁄˛õ-’fl⁄˛õfi_ ±fi¤‰-

‹Ò·¿ iÎÎfi … ‹fiW›fiÌ ±fi_÷Îfi_÷ Á‹V›Î±˘fi˘ ¿Î›‹Ì μ¿ı· »ı. ⁄˛õ-

’fl⁄˛õfiÌ ÁÎZÎÎI¿Îfl‹Ò·¿ ’˛Î„M÷‹Î_ … ‹fiW›fiÌ ⁄‘Ì Â˘‘fiÌ ’Ïfl’ÒHν÷Î »ı.

’˘÷Îfi_ © V‰w’ … Á„E«ÿÎfi_ÿ ⁄˛õ »ı ±fiı ±ı‹Î_ … Á„E«ÿÎfi_ÿ ±ı‰Î

’fl‹ÎI‹Î ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋fiÎflΛHÎ flËı·Î »ı. ±ıfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊Λ ÷˘

‹Îfi‰fiı ±‹flI‰, ’ÒHν iÎÎfi, ’ÒHν „@÷, ’ÒHν V‰÷_hÎ÷Î, ’ÒHν ’˛ı‹, ’ÒHν Á˙Óÿ›˝

±fiı ±ı Á‰ıÛfiÎ ’ÏflHÎ΋w’ı ’ÒHν Á¬-ÂÎ_Ï÷ ±fiı ÏÿT› ±Îfi_ÿfiÌ ±fi¤ÒÏ÷

◊›Î ‰√fl flËı … fiÏË. ±Î μ’·„O‘ ¤˛Î‹¿ ±fiı ZÎÏHο fi◊Ì, ’fl_÷ ±Á·Ì

±fiı ÂÎr÷ »ı ±fiı ÷ıfiÌ ’˛Î„M÷‹Î_ … T›„@÷fiÎ ∞‰fifiÌ ’ÒHν ¿Ú÷Î◊˝÷Î »ı.

±Î Á„E«ÿÎfi_ÿ ⁄˛õó’fl⁄˛õfiÌ ’˛Î„M÷fi˘ …ı ’◊ »ı ÷ı … ±K›ÎI‹-

’◊ »ı. ±ÎI‹Î ±fiı ’fl‹ÎI‹Î ÷flŒ ‰‚‰_, ±ı‹fiÎ ÷flŒ ±Ï¤‹¬ ◊‰_ ±ı …

±K›ÎI‹ »ı. Áfl‚ ¤ÎÊ΋Î_ ¿Ë̱ı ÷˘ ±K›ÎI‹ ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÎ ‹Ò‚ V◊Îfiı

’λΠŒfl‰_. ›ÎhÎαı fiÌ¿‚ı·˘ ›ÎhÎÌ F›Î_ Á‘Ì V‰V◊Îfiı ’λ˘ fi Œflı I›Î_

Á‘Ì ›ÎhÎÎfiÌ Á‹Î„M÷ ◊÷Ì fi◊Ì, ±fiı I›Î_ Á‘Ì ¿Ú÷Î◊˝÷Î ±fi¤‰Î÷Ì fi◊Ì.

’˛¿ÚÏ÷fiÎ flÎF›‹Î_ Œfl÷˘-±Î¬Õ÷˘ ∞‰ ’˘÷ÎfiÎ Ïfi… V‰w’‹Î_ „V◊÷ fi ◊Λ,

I›Î_ Á‘Ì ÷ı ÁÎ«Ì ÂÎ_Ï÷ ’Î‹Ì Â¿ı fiÏË.

¿ıÀ·Î¿fiı ±K›ÎI‹ ÷flŒ ‰‚‰_ fi◊Ì. ±ıfiı ⁄˛õωzÎ ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿fl‰Ì

8 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

fi◊Ì; ’fl_÷ ’ÒHν ±‹flI‰, iÎÎfi, „@÷, V‰÷_hÎ÷Î, ’˛ı‹, Á˙Óÿ›˝ ±fiı ÂÎ_Ï÷

Ωı¥±ı »ı. ±ı ¿ı‰Ì flÌ÷ı Â@› ⁄fiı ?

¿˘¥¿ ¿L›Îfiı ·Bfi ¿fl‰Î fi◊Ì ±fiı ±ıfiı ÁÎÁ-ÁÁflÎ, fiHÎ_ÿ, Ïÿ›fl-

ÿıflÎHÎÌ, …ıÃ-…ıÃÎHÎÌ Ωı¥±ı »ı. ’Ï÷ ÁÎ◊ı ·Bfi ¿flı ÷˘ ÁÎÁ-ÁÁflÎ ‰√ıflı

⁄‘Î_ … Á_⁄_‘̱˘ ±Î’˘±Î’ ’˛ÎM÷ ◊¥ Ω›. ±ı‹ ‹fiW› ⁄˛õ-’fl⁄˛õfiı

’΋ı ÷˘ … ÷ı‹fiÎ V‰w’√÷ μ’fl˘@÷ Á‰ıÛ ‘‹˘Û ±Î’˘±Î’ ±Î‰ı »ı. …ı‹

’Ï÷ ÁÎ◊ı ·Bfifi˘ ≥L¿Îfl ¿fl‰˘ ±fiı fiHÎ_ÿ ‰√ıflı Á_⁄_‘̱˘fiÌ ‹Î_√HÎÌ ¿fl‰Ì

÷ı ËÎV›ÎV’ÿ »ı; ÷ı‹ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfiı »˘ÕÌfiı, ±ı‹fiÌ μ’ıZÎÎ ¿flÌfiı

ÂÎ_Ï÷fiÌ ‹Î_√HÎÌ ¿fl‰Ì ÷ı ’HÎ ËÎV›ÎV’ÿ »ı.

Á‹√˛ ‹Îfi‰Ω÷fi˘ Á_’ÒHν ≥Ï÷ËÎÁ ÷’ÎÁ̱ı, ÷ı‹… ±Î’HÎÎ ’˘÷ÎfiÎ

∞‰fifi˘ ’˛Î‹ÎÏHο÷Î◊Ì ±P›ÎÁ ¿fḻı ÷˘ ±ıÀ·Ì V’p’HÎı ’˛÷ÌÏ÷ ◊Λ »ı

¿ı ¿ı‰‚ ¤˙Ï÷¿‰Îÿ◊Ì ‹fiW›fiı ¿ÿÎÏ’ ÂÎr÷ ÂÎ_Ï÷ ◊¥ fi◊Ì. ±Î‘Ïfi¿ ⁄‘Ì

… Áω‘α˘ ’HÎ ±_÷flfiÎ Á_÷Î’fiı ÀÎ‚Ì Â¿÷Ì fi◊Ì. ‹fi˘fl_…fifiÎ_ ⁄‘Î_ …

¤˙Ï÷¿ ÁΑfi˘ ±fiı ·˙Ï¿¿ μ’Λ˘ ’HÎ ‹fiW›fiΠ¢¿fiı ÿÒfl ¿fl‰Î ÁZ΋

fi◊Ì. ¤˙Ï÷¿ Á_’ÏkÎ ±fiı ÁΑfi˘◊Ì ¤›* ¤›* ∞‰fi ’HÎ ±Î_÷Ïfl¿ ¬Î·Ì’˘

±fiı ±…_’˘ ±fi¤‰ı »ı.

÷ı◊Ì Ωı ¿˘¥ ‹Îfi‰ Ω√˛÷ ˢ›, ’˘÷ÎfiÎ ±Î_÷Ïfl¿ ±¤Î‰ ¿ı

¬Î·Ì’Îfiıı ±fi¤‰÷˘ ˢ› ±fiı ÷ıfiÎ Á‹Î‘ÎfifiÌ ÷ıfiı {_¬fiΠˢ›, ÷˘ ÷ıHÎı

±K›ÎI‹fiÎı ±ÎÂfl˘ ·ı‰˘ … ’ÕÂı, ÷ıHÎı ±K›ÎI‹ ÷flŒ ‰‚‰_ … ’ÕÂı.

¤˙Ï÷¿ Á_’ÏkÎfi˘ ’›Î˝M÷ ω¿ÎÁ, ‹fi˘-ÂÎflÌÏfl¿ Á·Î‹÷Ì, VhÎÌ, Á_÷Îfi

±fiı ‘fi ÁÏË÷fi_ Á¬Ì B≤ËV◊∞‰fi, ’˛Î‹ÎÏHο ±fiı Ïfiv’ƒ‰Ì ∞‰fi’©Ï÷,

’fl˘’¿ÎflÌ ∞‰fiˆ·Ì, Á‹Î…Áı‰Î, ‘‹˝’˛«Îfl, ¿·Î, ÁÎÏËI›, ’Î_ÏÕI›, ωiÎÎfi,

’˛Î¿ÚÏ÷¿ Á˙Óÿ›˝ - ±Î‹Î_fi_ … ¿Â_ ‹Îfi‰Ìfiı ÁΫ_ ±fiı ÂÎr÷ Á‹Î‘Îfi fi

±Î’Ì Â¿ı. ±ı‹Î_fi_ ¿Â_ ¬˘À<_ fi◊Ì, ’fl_÷ ±ı‹Î_fi_ ¿Â_ ¿ı ⁄‘_ ‹‚Ìfiı ’HÎ

∞‰fifiÌ ’Ïfl’ÒHν ¿Ú÷Î◊˝÷Î ‹ÎÀı ’›Î˝M÷ fi◊Ì. ÂÎr÷ ±fiı ’Ïfl’ÒHν ¿Ú÷Î◊˝÷Îfi˘

±ı¿ … ‹Î√˝ »ı ±K›ÎI‹ !

μ’ÏfiÊÿfiÎ ∑ÏÊ V’p ¿Ëı »ı —

ÿŒÊ ø◊¸flŒÊ∑§Ê‡Ê¢ flc≈UÁÿcÿÁãà ◊ÊŸflÊ—–ÃŒÊ Œfl◊ÁflôÊÊÿ ŒÈ—πSÿÊãÃÙ ÷ÁflcÿÁà H

±◊˝ — F›Îflı ‹fiW›˘ ±Î¿ÎÂfiı «Î‹ÕÎ◊Ì ·’ıÀÌ Â¿Âı, I›Îflı ’fl‹ÿı‰

⁄˛õωzÎ 9

(’fl‹ÎI‹Î)fiı ’ÎQ›Î ωfiÎ ÿ—¬fi˘ ±_÷ ◊Âı. (rı÷Îr÷fl μ’ÏfiÊÿ — 6/20)

±Î¿ÎÂfiı «Î‹ÕÎ◊Ì ·’ıÀ‰Îfi_ Â@› fi◊Ì, ÷ı‹ ’fl‹ÎI‹Îfiı ’ÎQ›Î ωfiÎ

ÿ—¬fi˘ ±ÎI›_Ï÷¿ ZΛ Â@› fi◊Ì. ¿ÎflHÎ ¿ı,

Ã◊fl ÁflÁŒàflÊÁÃ◊ÎàÿÈ◊Áà ŸÊãÿ— ¬ãÕÊ ÁfllÃ˘ÿŸÊÿ–±◊˝ — ÷ıfiı ΩHÎÌfiı … Q≤I›◊Ì ’fl ◊¥ ¿Λ »ı, ±ı ÏÁ‰Î› ‹„@÷fi˘

⁄ÌΩı ¿˘¥ ‹Î√˝ fi◊Ì. (Â@· ›…‰ıÛÿ — 31/18)

÷ı◊Ì … ÷˘ ›ÎiΉS@› ‹ˆhÎı›Ìfiı ¿Ëı »ı,

•Êà◊Ê flÊ •⁄U º˝c≈U√ÿ— üÊÙÃ√ÿÙ ◊ãÃ√ÿÙ ÁŸÁŒäÿÊÁ‚Ã√ÿ—–±◊˝ — ±Î ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Î … ÿ½fiÌ›, l‰HÎÌ›, ‹fifiÌ› ±fiı

ÏfiÏÿK›ÎÁ ¿fl‰Î ›˘B› »ı. (O≤ËÿÎflH›¿ μ’ÏfiÊÿ — 4/5/6)

lÌ∞‹ËÎflÎ… ’HÎ ‰«. ±_. 27‹Î_ ±Î … Ë¿Ì¿÷ Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı,

““Á‹ÎÏ‘±ı ¿flÌfiı ÷◊Î ÿıË ‹Ò¿Ìfiı …ı‰˘ ¤√‰ÎfifiÎ Á¬fi˘ ±fi¤‰ ◊Λ »ı fiı

±Îfi_ÿ ◊Λ »ı ÷◊Î ±ÎI‹ÎfiÎ Á¬fi˘ ±fi¤‰ fiı ±Îfi_ÿ ◊Λ »ı, ÷ı‰˘ ±ıfiÌ

¿ı‰‚ ‰Î÷ ¿flı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ◊÷˘ fi◊Ì. ±fiı Ωı ±ı ⁄ıfiÌ ‰Î÷ν ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ıfi_

‹fifi fiı ÏfiÏÿK›ÎÁ ¿flı, ÷˘ ±ıfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊Λ fiı ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊Λ I›Îflı

Á‹ÎÏ‘±ı ¿flÌfiı …ı‰˘ ±ı ⁄ıfi˘ ±fi¤‰ fiı ±Îfi_ÿ ◊Λ ÷ı‰˘ … ◊Λ. ‹ÎÀı ±ı

⁄ıfiÌ ‰Î÷ν ÁÎ_¤‚Ìfiı ±ıfi_ ‹fifi fiı ÏfiÏÿK›ÎÁ ¿fl‰˘.””

±Î‹, ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Î ¿ı ⁄˛õ-’fl⁄˛õfi˘ ›◊Î◊˝ ÁÎZÎÎI¿Îfl‹Ò·¿

±fi¤‰ ¿fl‰˘ ±ı … ⁄˛õωzÎfiÌ Œ·lÏ÷ »ı, ±ı‹Î_ … ±fi_÷ ≠ë˘fi˘ ¿Î›‹Ì

μ¿ı· ±fiı ÂÎr÷ ÂÎ_Ï÷fiÌ ±fi¤ÒÏ÷ »ı. ÷ı◊Ì … ÷˘ √Ì÷΋Î_ lÌ¿ÚWHÎ

¤√‰Îfiı “ÁfllÊŸÊ◊˜ •äÿÊà◊ÁfllÊ–” (√Ì÷Î — 10/32) ¿ËÌfiı ±Î ±K›ÎI‹-

ωzÎfiı ’˘÷ÎfiÌ Ï‰¤ÒÏ÷ ¿ËÌ »ı.

±Î ⁄˛õωzÎ … ∞‰fi‹Î_ flËı· ±’ÒHν÷Î ±fiı ¬Î·Ì’Îfiı ÿÒfl ¿flÌfiı

’ÒHν÷Î, ¿Ú÷¿ÚI›÷Î ±fiı ÁÎ◊˝¿÷Îfi˘ ±fi¤‰ ¿flÎ‰Ì Â¿ı ÷ı‹ »ıı. ÷ı◊Ì … ÷˘

≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ¿Ëı »ı, ““⁄˛õωzÎ ÏÁ© ◊Λ ÷˘ ⁄‘Î_ … ≠ë˘ ±fiı

ÿ—¬˘fi˘ ¿Î›‹Ì ±_÷ ±Î‰Ì Ω›, Á˙ ±ÎI‹Îw’ı ÿı¬Î›, ÿflı¿‹Î_ ¤√‰Îfi ÿı¬Î›,

ÿflı¿ ≠I›ı Á‹¤Î‰ flËı, ¿˘¥fi_› ±ÏË÷ ¿fl‰Îfi˘ ¿ı ¿˘¥fiı› ÿ—¬Ì ¿fl‰Îfi˘ ω«Îfl

fi ±Î‰ı, ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfi_ ¿S›ÎHÎ ◊Λ ±fiı ’fl‹ ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ◊Λ.””

ˉı ’»Ì ±Î’HÎı ∞‰fi‹Î_ ±I›_÷ μ’›˘√Ì ±ı‰Ì ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS›

√˛_◊˘ — “‰«fiÎQ≤÷” ±fiı “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” ωÂı ø‹Â— ΩHÎÌÂ_.

10 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‰«fiÎQ≤÷ 11

…ı‹Î_ ⁄˛õωzÎfiÎ_

Á‰ı˝ flËV›˘ Á‹Î›Î_ »ı,

±ı‰Î

“‰«fiÎQ≤÷” √˛_◊fiÌ Ï‰ÂıÊ÷α˘fiı

ˉı ’»ÌfiÎ_ M≤WÃ˘‹Î_

‹ÎHÎ̱ı...

2.⁄˛õωzÎfi˘ ±‹ÒS› √˛_◊ —

‰«fiÎQ≤÷

12 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

2.‰«fiÎQ≤÷

¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ≠⁄˘‘ı·˘ ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊ ⁄˛õωzÎfi˘ ±ı¿

±‹ÒS› ±K›ÎI‹√˛_◊ »ı. ÷ı‹Î_ ⁄˛õωz΋Î_ μ’›˘√Ì ⁄‘Î … ωʛ˘fi_ Áfl‚

±fiı ÁV’WÀ Ïfiw’HÎ »ı. ±ËŸ ±Î’HÎı …\ÿÎ …\ÿÎ ºÏp¿˘HÎ◊Ì ‰«fiÎQ≤÷fi˘

’Ïfl«› ±fiı ±ıfiÌ ‹ËkÎÎ Á‹∞Â_.

2.1 ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fi_ V‰w’ ±fiı ÷ı‹Î_ ≠Ï÷’ÎÏÿ÷ ωʛ˘

2.1.1 ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fi_ V‰w’

√…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfiÌ √zˆ·Ì‹Î_ ·¬Î›ı·Î ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fiÌ fl«fiÎ

¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı fi◊Ì ¿flÌ ±◊ν÷˚ ±ı‹HÎı V‰ËV÷ı ·¬ı·˘ ±Î √˛_◊

fi◊Ì. ÷ı±˘ ±Î √˛_◊fiÎ ·ı¬¿ fi◊Ì, ’fl_÷ μÿ˚⁄˘‘¿ »ı. ÷ı‹HÎı √…flÎ÷fiÎ_

…\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ÂËıfl˘ ±fiı √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷ Á_÷˘-¤@÷˘fiı …ı μ’ÿıÂ

±Î’ı·˘, ÷ı‹Î_◊Ì ±‹¿ μ’ÿı¢fi_ Á_’Îÿfi ±Î √˛_◊‹Î_ »ı. ÷ı±˘ √…flÎ÷‹Î_

30 ‰Ê˝ (±ÎÊÎœÌ Á_‰÷ 1856◊Ì ±ÎÊÎœÌ Á_‰÷ 1886 ±◊ν÷˚ ¥.Á.

1800◊Ì ¥.Á. 1830 Á‘Ì) flèÎÎ. ÷ıı ÿflQ›Îfi ÷ı‹HÎı ±Î’ı·Î ⁄‘Î …

μ’ÿı¢fi_ fiÏË, ’fl_÷ ±_Ï÷‹ 10 ‰Ê˝ (±ÎÊÎœÌ Á_‰÷ 1876◊Ì ±ÎÊÎœÌ

Á_‰÷ 1886 ±◊ν÷˚ ¥.Á. 1819◊Ì ¥.Á. 1830) ÿflQ›Îfi ±Î’ı·Î

μ’ÿı¢‹Î_◊Ì ’HÎ Œ@÷ 273 μ’ÿı¢fi_ Á_’Îÿfi ±Î √˛_◊‹Î_ ¿flΛı·_ »ı.

≠¿flHÎ ≠‹ÎHÎı ‰«fiÎQ≤÷˘fiÌ Á_A›Î fiÌ«ı ≠‹ÎHÎı »ı —

√œÕÎ ≠◊‹ ≠¿flHÎfiÎ_ 78

ÁÎfl_√’fl ≠¿flHÎfiÎ_ 18

¿ÎÏfl›ÎHÎÌ ≠¿flHÎfiÎ_ 12

·˘›Î ≠¿flHÎfiÎ_ 18

’_«Î‚Î ≠¿flHÎfiÎ_ 07

√œÕÎ ‹K› ≠¿flHÎfiÎ_ 67

‰«fiÎQ≤÷ 13

‰Õ÷η ≠¿flHÎfiÎ_ 20

±‹ÿΉÎÿ ≠¿flHÎfiÎ_ 03

√œÕÎ ±_I› ≠¿flHÎfiÎ_ 39

±‹ÿΉÎÿ ÿıÂfiÎ ‰‘ÎflÎfiÎ_ 11

±Î flÌ÷ı …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ V◊‚ı μ’ÿıÂı·Î_ ¿<· 273 ‰«fiÎQ≤÷ ±Î √˛_◊‹Î_ »ı.

ÿflı¿ ‰«fi΋Ú÷fi_ ÂÌÊ˝¿ ÷ı μ’ÿıÂÎQ≤÷fiÎ ‹A› ÁÎfl¤Ò÷ ωʛfi˘

Ïfiÿı˝Â ¿flı »ı.

ÿflı¿ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ Âw±Î÷fiÎ ’ÏflE»ıÿ‹Î_ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ≠‹ÎHΤÒ÷÷ÎfiÎ

’flΉΠw’ı …ı ÷ı μ’ÿıÂfiÎ_ √΋, V◊Îfi, ‰Ê˝, ‹ÎÁ, Ï÷Ï◊ ±fiı Á‹›fi˘

Á_ÏZÎM÷ μS·ı¬ »ı. ‰‚Ì, ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«fiÎfl ¿ı ÁÎ_¤‚fiÎflfi_ ‹fi „V◊fl ±fiı

±ı¿Î√˛ ◊Λ ±ı‰Î Ëı÷◊Ì ‰jÎη_¿Îflı ÁÏË÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ÏÿT› ‹ÒÏ÷˝fi_

‰Hνfi ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı.

ÿflı¿ ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ±Î ≠◊‹ ’ÏflE»ıÿ ’»Ì ‹A› μ’ÿı Âw ◊Λ »ı.

¿ıÀ·Î_¿ ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı V‰÷— … ¿˘¥¿ ωʛ μ’fl ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ

Âw±Î÷ ¿flÌ »ı, ÷˘ ¿ıÀ·Î_¿ ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ ÷ı‹HÎı ≠ë˘ ’Ò»Ìfiı ’»Ì ÷ı‹HÎı ’˘÷ı

… μkÎfl ±Î’ı·Î »ı. @›Îflı¿ Á_÷˘-¤@÷˘fiÎ ≠ë˘fiÎ μkÎfl w’ı ’HÎ ÷ı±˘

μ’ÿı ±Î’ı »ı. @›Îflı¿ Á_÷˘-¤@÷˘ ’flV’fl ≠ë˘kÎfl ¿flı »ı, ÷˘ @›Îflı¿ ÷ı±˘

lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ≠ë˘kÎfl ±fiı ‰Î÷ν·Î’ ¿flı »ı. ±Î flÌ÷ı …\ÿÌ …\ÿÌ Âˆ·Ì◊Ì

√Ëfi μ’ÿı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÁË…÷Î ±fiı Áfl‚÷Î◊Ì ±’Λ˘ »ı.

2.1.2 ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ≠Ï÷’ÎÏÿ÷ ωʛ˘

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ≠Ï÷’ÎÏÿ÷ ωʛ ¤˙Ï÷¿ ¿ı ·˙Ï¿¿ fi◊Ì, ’fl_÷

±ÎK›Î„I‹¿ »ı. ωrfiÎ ’˛I›ı¿ ‹fiW›fiı ÂÎr÷ ÂÎ_Ï÷ ‹ÎÀı …ıfiÌ ±Ï÷›

±Ïfi‰Î›˝÷Î »ı, ±ı‰Ì ⁄˛õωzÎ ¿ı ’flÎωzÎfi__ Ïfiw’HÎ ±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ »ı.

⁄˛õωz΋Î_ CÎHÎΠωʛ˘fi_ iÎÎfi ±’ıÏZÎ÷ »ı, ’fl_÷ ÷ı‹Î_ ±ı¿Õ˘ ÷˘ ¤√‰Îfi

… »ı. ⁄ÌΩ_ ⁄‘Î_ … ±ÎK›Î„I‹¿ ÷k‰˘, ωʛ˘ ±fiı ÁΑfi˘fi_ iÎÎfi

¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı ΩHΉÎ, Á‹…‰Î ±fiı ’΋‰Î ‹ÎÀı μ’›˘√Ì ÷˘ »ı …;

’fl_÷ ¤√‰ÎfifiÎ iÎÎfi ‰√fl ÷ı Á‰ı˝fi_ iÎÎfi ±ı¿ÕΠωfiÎfiÎ_ ‹ŸÕÎ_ …ı‰_ »ı.

÷ı◊Ì ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ‹A› ≠Ï÷’Îz ωʛ ÷˘ ¤√‰Îfi ±ıÀ·ı ¿ı ’fl⁄˛õ

’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ … »ı, ¿ı …ı ÁÎK›(μ’ı›-≠ÎM›) ’HÎ »ı ±fiı ÁΑfi

14 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

(μ’Λ) ’HÎ ±ı … »ı.

±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’fl⁄˛õfiÎ V‰w’ ωʛ¿ ωω‘ ’ÎÁÎ_±˘ …ı‰Î_ ¿ı

÷ı‹fi_ ÏÿT› ÁοÎfl’b_, Á‰˝¿÷ν-Ë÷ν’b_, Ïfi›_÷Î’b_, Á‰˘˝’flÌ’b_, ≠I›ZÎ-

’b_, Á√HÎ’b_ ±fiı Ïfi√˝HÎ’b_, ±L‰›-T›Ï÷flı¿’b_ ó ‰√ıflıfi_ ÷ı‹… ÷ı‹fiÎ_

±ÁΑÎflHÎ ±ˆr›˝, iÎÎfi, „@÷, ⁄‚, ‰Ì›˝, ÷ı…, Á¬ ±fiı ÷ÿ’flÎ_÷ ±fi_÷

¿S›ÎHοÎflÌ √H΢ ÷◊Î ±’fl_’Îfl ‹ÏË‹Îfi_ Ïfiw’HÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı.

‰‚Ì, ÷ı‹Î_ ’fl‹÷k‰ ’fl⁄˛õfiı ΩHΉÎ, Á‹…‰Î ±fiı ’΋‰Î ‹ÎÀı

±I›_÷ ±Î‰U›¿ ±ı‰Î ±ZÎfl⁄˛õ ÷k‰fiÎ_ V‰w’ ±fiı ‹ÏË‹Î; ’fl⁄˛õfiı

’΋fiÎflÎ ∞‰˘ ±fiı ¥rfl˘; ’fl⁄˛õfiÌ ≠΄M÷ ‹ÎÀı ωCfiw’ ‹Î›ÎfiÎ_ ωω‘

V‰w’˘ ±fiı ’fl⁄˛õfiÎ ¿Î›˝w’ …√÷fiÌ μI’ÏkÎ, „V◊Ï÷ ÷◊Î ≠·›fi_ ’HÎ

Ïfiw’HÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı.

±Î μ’flÎ_÷ ÷ı‹Î_ ±ZÎflw’ ◊¥fiı ’fl⁄˛õfiÌ ¤„@÷-μ’ÎÁfiÎfiÌ flÌ÷˘

Á‹Ω‰Ìfiı ÷ı‹Î_ ±¬_Õ T≤ÏkÎ flά‰ÎfiΠωω‘ μ’Λ˘ ÿÂνT›Î »ı. ÷ı‹fiı

±Ï÷› flÎ∞ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ÁÏË÷

¤„@÷, Áı‰Î, ÷’ ‰√ıflı ±LÎı¿Ï‰‘ μ’Λ˘-ÁΑfi˘fi_ Ïfiw’HÎ ◊›ı·_ »ı.

’fl⁄˛õfiÌ ¤Ï@÷-μ’ÎÁfi΋Î_ ÷◊Î ÷ı‹fiı ≠ÁLfi ¿fl‰ÎfiÎ ±Î ÁΑfiÎ-

‹Î√˝‹Î_ ±Î‰÷Î_ ±fiı¿ ωCfi˘fiÎ_ ωω‘ V‰w’˘, ÷◊Î ÷ı‹Î_◊Ì ∂√fl‰ÎfiÎ

ωϤLfi μ’Λ˘ ’HÎ Á‹ΩT›Î »ı. ωω‘ ’˛¿ÎflfiÎ ¿<Á_√fiÌ ’˛⁄‚ ±Áfl

±fiı ÷ı‹Î_◊Ì ⁄«‰ÎfiÎ μ’Λ˘ ÿÂνT›Î »ı. ¿Î‹, ø˘‘, ·˘¤, ‹Îfi, ¥Êν,

‹IÁfl, ‹˘Ë ±fiı ÿıËÎϤ‹Îfi ±ÎÏÿ¿ ±fiı¿ ÿ˘Ê˘ ’fl ω…› ’˛ÎM÷ ¿fl‰ÎfiÎ

Áfl‚ μ’Λ˘ Á‹ΩT›Î »ı. ±Î flÌ÷ı ∞‰ÿÂÎ◊Ì ⁄˛õÿÂÎ-⁄˛ÎõÌÏV◊Ï÷ Á‘ÌfiÎ

Ïfiω˝Cfi ÁΑfi΋Î√˝fi_ Ïfiw’HÎ ¿flÌfiı ∞‰L‹„@÷ ±fiı ωÿıË‹„@÷fi_ V‰w’

’HÎ Á‹ΩT›_ »ı.

μ’fl˘@÷ ±ÎK›Î„I‹¿ ⁄‘Î_ … ωʛ˘ ±fiı ÁΑfi˘fiı ›◊Î◊˝’HÎı ΩHΉÎ,

Á‹…‰Î ±fiı ∞‰fi‹Î_ ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’fl⁄˛õfiÎ ÁÎZÎÎ÷˚ V‰w’Á‹Î

√HÎÎ÷Ì÷ ÁI’vÊfiÌ ±Ïfi‰Î›˝÷Î, ÷ı‹fi˘ ±’fl_’Îfl ‹ÏË‹Î ÷◊Î ÷ı‹fiÎ_

±ÁΑÎflHÎ ·ZÎH΢ ’HÎ Á‹Ω‰ı·Î_ »ı.

±Î ·˘¿ ±fiı ’fl·˘¿‹Î_ ÁÿΛ ÁϬ›Î flËı‰Î ‹ÎÀı, ∞‰fifiÎ Á_’ÒHν

ω¿ÎÁ-μI¿Ê˝ ‹ÎÀı F›Îflı, F›Î_, …ıfiı …ı ¿Î_¥ …wflÌ Ë˘› ÷ı‰_ ±ÎK›Î„I‹¿

‹Î√˝ÿ½fi ‰«fiÎQ≤÷‹Î_◊Ì ‹‚Ì Â¿ı ÷ı‹ »ı. ∞‰fi‹Î_ ±Î‰÷Î_ ±fi_÷ ’˛¿ÎflfiÎ_

‰«fiÎQ≤÷ 15

ÿ—¬˘ ±fiı ’˛ffi˘fiÎ ÂÎr÷ »÷Î_ Áfl‚ μ¿ı·˘ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±Î’ı·Î »ı. ¤›

±fiı μ¶ı√◊Ì flÏË÷, ωω‘ ¶L¶˘ ±fiı Á_CÎÊ˘˝‹Î_ „V◊fl÷Î ±fiı Á‹÷Î◊Ì ›@÷,

ÂÎr÷ ±Îfi_ÿ ±fiı μIÁÎË◊Ì ¤›* ¤›* ÷ı…V‰Ì ∞‰fi ∞‰‰Î ‹ÎÀı …ı …ı

fiˆÏ÷¿ ±fiı ±ÎK›Î„I‹¿ ‹ÒS›˘fiÌ ±Î‰U›¿÷Î »ı, ÷ı Á‰ı˝fi_ Ïfiw’HÎ ±Î

√˛_◊‹Î_ »ı.

‰«fiÎQ≤÷fiÎ ÿflı¿ M≤WËÎ_◊Ì ⁄˛õωzÎfiÌ ¿_¥¿ fiı ¿_¥¿ fi‰Ì º„WÀ,

’˛ıflHÎÎ, „@÷ ±fiı ’„p ’˛ÎM÷ ◊¥ ¿ı ÷ı‹ »ı. ±Î √˛_◊fi_ ÿflı¿ M≤Wà μI¿ÚWÀ

iÎÎfi ±fiı lıWà ω«Îfl˘◊Ì ±˘÷’˛˘÷ »ı. ±Î‹, ‰«fiÎQ≤÷ ∞‰fifiÎ_ ‹Ò‚¤Ò÷

flËV›˘fiı ’˛√À ¿flfiÎfl, ∞‰fifiÌ ±fiı¿ Á‹V›Î±˘fi_ Á‹Î‘Îfi ¿flfiÎfl, Á‹√˛

∞‰fi‹Î_◊Ì ‹Î›ÎfiÎ C΢fl ±_‘¿Îflfiı ÿÒfl ¿flÌfiı ’˛¿Î ’Î◊flfiÎfl ±fiı Á‹√˛

∞‰fifiı μLfi÷ ¿flfiÎfl ±ı¿ ±Ï¶÷Ì› ±K›ÎI‹√˛_◊ »ı.

‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfi˘ ±ZÎfl⁄˛õÎI‹¿ fiÎÿ »ı,

…ıfiÎ_ l‰HÎ-‰Î_«fi◊Ì ∞‰ ’˘÷ÎfiÌ ±‘˘‹¬ ‹‹ZÎ÷Îfiı ∂K‰˝‹¬ ¿flÌfiı ’fl-

⁄˛õfiÌ ≠ÎÏM÷ ¿flÌ Â¿ı »ı. ±Î lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ’flΉÎHÎÌw’ ÏÿT› Á_∞‰fiÌ »ı.

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿vHÎΉ ‰ÎIVÎS›◊Ì Á_÷˘-¤@÷˘fiı ’ÌflÁı·_-’Λı·_ ±Î

‰«fiw’Ì ±Q≤÷ »ı. ±Î ‰«fiw’Ì ±Q≤÷◊Ì ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÎ

ÂÎr÷ ±fiı ÏÿT› Á¬fi˘ ±fi¤‰ ¿flÌ Â¿Î› ÷ı‹ »ı.

2.2 ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Á‰ı˝ ÂÎVh΢fiÎ_ ÁÎfl-flËV›-ÏÁ©Î_÷fiÌ ‰Î÷˘

±Î’HÎı ΩHÎ̱ı »Ì±ı ¿ı ÏËLÿ ‘‹˝‹Î_ ⁄˛õωzÎfiÎ ±fiı¿Îfiı¿

±ÎK›Î„I‹¿ √˛_◊˘ »ı. ≠ΫÌfi, ‹K›¿Î·Ìfi ±fiı ±‰Î˝«Ìfi ±Î‰Î √˛_◊˘fiÌ

Á_A›Î ±’Îfl »ı. ¤Îfl÷fiΠωω‘ ≠Î_÷fiÌ Ï‰Ï‰‘ ¤ÎÊ΋Î_ √z ¿ı ’z

ˆ·Ì‹Î_ ±Î… Á‘Ì ±K›ÎI‹ ωÂı ¬Ò⁄ ¬Ò⁄ ·¬Î›_ »ı. ±ı‹ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı

±ËŸ ÷˘ ±Î‰Î ‘ÎÏ‹˝¿ ¿ı ±ÎK›ÎÏ‹¿ √˛_◊˘fi˘ ‹ËÎÁ‹ƒ »ı. «Îfl ‰ıÿ˘fiÌ ±ı¿

·Î¬ lÏ÷±˘ »ı, ±œÎfl ’flÎH΢fiÎ ·√¤√ ÁÎÕÎ «Îfl ·Î¬ f·˘¿˘ »ı.

‹ËΤÎfl÷fiÎ ±ı¿ ·Î¬ f·˘¿˘ »ı. ±Î μ’flÎ_÷ ωω‘ fl΋ΛH΢, μ’’flÎH΢,

μ’‰ıÿ˘, VQ≤Ï÷√˛_◊˘, ‘‹˝√˛_◊˘, ÿνÏfi¿ √˛_◊˘ ±fiı ±Î Á‰ı˝ √˛_◊˘ ’fl ·¬Î›ı·Î_

¤ÎW›˘, À̿α˘, T≤Ïkα˘ ±fiı T›ÎA›Î±˘fi˘ ¿ıÀ·˘ ‹˘À˘ Áfl‰Î‚˘ ◊Λ ?

±Î ⁄‘_ ‰Î_«‰Îfi˘ ±fiı Á‹…‰Îfi˘ ±fiı ±ı‹Î_◊Ì ÁÎfl÷k‰ ¢‘Ì

¿Îœ‰Îfi˘ ±Î… ¿˘fiı Á‹› »ı ? ¿ÿΫ ¿˘¥¿fiı Á‹› ˢ›, ÷˘’HÎ ±Î ÂÎVh΢fiı

16 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

Á‹…‰ÎfiÌ ±fiı ±ıfiÎ flËV›Î◊˘˝fiı ’΋‰ÎfiÌ Z΋÷Î ¿ı ›˘B›÷Î ¿ıÀ·ÎfiÌ »ı ?

·Î¬˘‹Î_ ·Î‘ı fiÏË ±fiı ¿fl˘Õ‹Î_ ¿˘¥¿ ωfl·˘ ±ı ÂÎVh΢fiÎ

‹ËÎÁ‹ƒ‹Î_ Õ>⁄¿Ì ‹ÎflÌfiı ¿_¥¿ ÁÎfl÷k‰ w’ı flIfi ‹ı‚‰Ì ¿ı. Á΋ÎL›

…fi˘fiÌ ±ı „@÷ … fi◊Ì. ±ıfiÎ √Ω ⁄ËÎflfi_ ±ı ¿Î›˝ »ı.

ÂÎVh΢fiÎ ÂOÿ˘fiÎ ¬flÎ ‹Î·‹Ì ±fiı ±fi¤‰Ì ’vÊfiÎ ‹ÎK›‹◊Ì …

ÂÎVh΢‹Î_◊Ì ∞‰fiı ÁL‹Î√˝ ÁÎ_’Õı »ı. flHÎfiÎ flı÷΂ ωÂ΂ œ√·Î‹Î_ 100

√˛Î‹ ¬Î_Õ ’Õı·Ì ˢ› ÷˘ ÷ı ¿HÎı¿HÎ ¿ÌÕÌ ‹ı‚‰Ì ¿ı, ’HÎ ±Î’HÎÎ …ı‰Îfi_

¿Î‹ fiÏË; ÷ı‹ ωÂ΂ ¿ÿfiÎ_ Áı_¿Õ˘ ÂÎVh΢‹Î_ flËı·Î ¿fl˘Õ˘ ÂOÿ˘‹Î_◊Ì

±Î’HÎÎ ∞‰fiı μ’›˘√Ì ÂOÿ ¢‘‰Îfi_ ±Î’HÎÎ ‹ÎÀı ‹U¿ı· »ı.

¿ı‰‚ ‰Î_«‰Î, ÁÎ_¤Ô‚‰Î, ›Îÿ flά‰Î ¿ı ⁄˘·‰Î ‹ÎhÎ◊Ì ÂÎVh΢fi_

flËV› fi ’Î‹Ì Â¿Î›; ¿ÎflHÎ ¿ı ÂÎVh΢fiı ‰Î_«‰Î, ¤HΉÎ, ›Îÿ flά‰Î ±fiı

Á‹…‰Î ¿fl÷Î_› ÂÎVh΢fiÎ_ ÏÁ©Î_÷, xÿ˚√÷ ±Ï¤≠Λ ±fiı flËV›fiı √˛ËHÎ

¿fl‰Î_ ±ı ±Ï÷ ¿’v_ ¿Î‹ »ı. ‹ËΤÎfl÷fiÎ ‰fi’‰˝‹Î__ ¿èÎ_ »ı “œ◊¸Sÿ Ãûfl¢ÁŸÁ„U⠪ȄUÊÿÊ◊˜...” ±◊ν÷˚ ‘‹˝fi_ ÷k‰ √ŒÎ‹Î_ »\’Λı·_ »ı. ÷ı◊Ì ÂÎVh΢fi_

ÁÎfl÷k‰ ¢‘‰_ ÷ı ±‹ÎÁfiÌ flÎhÎı ¨ÕÌ ±_‘ÎflÌ √ŒÎ‹Î_◊Ì ¿Î‚Ì ‰V÷ ¢‘Ì

·Î‰‰Î …ı‰_ ¿ÃHÎ ¿Î‹ »ı.

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‹›‹Î_ ÿÌfiÎfiÎ◊ ¤| fi΋fiÎ ±ı¿ ω¶Îfi ⁄˛ÎõHÎ

Ë÷Î. lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷fiÎ 18,000 f·˘¿ ¿oÃV◊ Ë÷Î. ±ı¿ ‰¬÷ ‹ËÎflÎ…ı

÷ı‹fiı ’Ò»u_, ““¤|∞, ÷‹fiı 18,000 f·˘¿ ¿oÃV◊ »ı, ÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì ‹˘ZÎfi˘

f·˘¿ ¿›˘ »ı ?”” ÷ı‹HÎı ¿èÎ_, ““‹ËÎflÎ…, ±Î’ ¿Ë˘ ÷˘ 18,000 f·˘¿ ‹˘œı

⁄˘·Ì Ω™, ’HÎ ÷ı‹Î_◊Ì ‹˘ZÎfi˘ f·˘¿ ¿›˘ »ı ÷ıfiÌ ¬⁄fl fi◊Ì.”” ‹ËÎflÎ…ı

¿èÎ_, ““I≤÷Ì› V¿o‘‹Î_ ±Î‰ı »ı.”” ÷ı‹HÎı ¿èÎ_, ““‹ËÎflÎ… ! I≤÷Ì› V¿o‘‹Î_ CÎHÎÎ

±K›Î›˘ ±fiı ÁıÓ¿Õ˘ f·˘¿˘ ±Î‰ı »ı. ÷ı‹Î_◊Ì ‹˘ZÎfi˘ f·˘¿ ¿ı‰Ì flÌ÷ı

¢‘‰˘ ?”” ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_, ““I≤÷Ì› V¿o‘fiÎ 25‹Î ±K›Î›‹Î_ ±Î‰ı »ı.”” ÷˘’HÎ

ÿÌfiÎfiÎ◊ ¤|fiı ‹˘ZÎfi˘ f·˘¿ ‹Y›˘ fiÏË. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ı … I≤÷Ì›

V¿o‘fiÎ 25‹Î ±K›Î›fi˘ 20‹Îı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_, ““±Î ‹ÎıZÎfi˘ f·˘¿ »ı ¿ı

…ı, ¿Ï’·ÿı‰ ¤√‰Îfiı ’˘÷ÎfiÌ ‹Î÷Î ÿı‰ËÒÏ÷fiı ¿è΢ »ı —

¬˝‚¢ª◊¡⁄¢U ¬Ê‡Ê◊Êà◊Ÿ— ∑§flÿÙ ÁflŒÈ—–‚ ∞fl ‚ÊœÈ·È ∑§ÎÃÙ ◊ÙˇÊmÊ⁄U◊¬ÊflÎÃ◊˜ H (¤Î√‰÷ — 3 25/20)

±◊˝ — ω¶Îfi˘ ±ÎÁ„@÷-Á_√fiı ±ÎI‹Îfi_ ±»ız ⁄_‘fi ‹Îfiı »ı. Ωı ÷ı

‰«fiÎQ≤÷ 17

… ±ÎÁ„@÷ ÁΑ±˘‹Î_ ¿flı·Ì ˢ› ÷˘ ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl μCÎÎÕ<_ ◊¥ Ω› »ı.

±Î f·˘¿ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÿÌfiÎfiÎ◊ ¤| ⁄˘S›Î, ““‹ËÎflÎ… ! ‹ıÓ 18,000

f·˘¿fi˘ ’Îà ¿ıÀ·Ì› ‰Îfl ¿›˘˝ »ı, lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷fiÌ ¿◊Î ’HÎ ±fiı¿‰Îfl ¿flÌ

»ı, ’HÎ ‹ÎflÎ ‹˘ZÎfiÎ f·˘¿fiÌ ‹fiı ¬⁄fl fi Ë÷Ì, ÷ı ±Î’ı ¿Ú’Î ¿flÌfiı

⁄÷ÎT›˘.”” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î, ““ÂÎVh΢fiÎ ‹Î·‹Ì, ±fi¤‰Ì ‰√fl

ÂÎVh΢fiÎ_ ÁÎfl, ÏÁ©Î_÷, flËV›, ±Ï¤≠Λfiı Œ@÷ ·˙Ï¿¿ V◊Ò‚ ⁄Ï©◊Ì Á‹∞

¿ı ’Î‹Ì fi ¿Λ.””

flËV›fiÌ T›ÎA›Î ¿fl÷Î_ ‹ËÎflÎ… ‰«. ‹. 39‹Î_ ¿Ëı »ı, ““√‹ı ÷ı‰˘

ÂÎVhÎÌ Ë˘›, ’flÎHÎÌ Ë˘›, ±Ï÷› ⁄Ï©‰Î‚˘ ˢ›, ÷ı ’HÎ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷ı ‰Î÷˘fiı

Ïfiç› ÁI› ‹Îfiı fiı ËÎ ’ÎÕı, ’HÎ ÷ıfiı ¿˘¥ flÌ÷ı Á_› fi flËı …ı, “±ı ‰Î÷ν

±ı‹ fiÏË Ë˘›.” ±ı‰Ì flÌ÷ı …ı ¿ËÌ ÿı¬ÎÕ‰_ ÷ıfi_ fi΋ flËV› ¿Ëı‰Î›.””

Á‰ı˝ ÂÎVh΢‹Î_◊Ì ±Î‰_ “flËV›” ¿ÎœÌ ±Î’‰_, ¿ËÌ ÿı¬ÎÕ‰_ ÷ı CÎb_ ¿ÃHÎ

»ı. ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ …ı ¿o¥ ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı ÷ı Á‰ı˝ ÂÎVh΢fiÎ_ ÁÎfl-ÏÁ©Î_÷-

flËV›w’ »ı.

±ı‹HÎı ¬Ò⁄ … fiÎfiÌ ‰›ı ÏË_ÿ ‘‹˝fiÎ ‰ıÿ˘, ’flÎHÎ√˛_◊˘, fl΋ΛHÎ,

‹ËΤÎfl÷, V‹ÚÏ÷√˛_◊˘ ±fiı ÊÕ˚ÿ½fifiÎ ÷΄k‰¿ √˛_◊˘fi˘ ¬Ò⁄ ¨ÕÎHÎ◊Ì

±P›ÎÁ ¿›˘˝ Ë÷˘. ÷ı±˘ ±Î Á‰ı˝˝ ÁIÂÎVh΢fiÎ_ ÁÎfl÷k‰, flËV›Î◊˝ ±fiı

›◊Î◊˝ ÏÁ©Î_÷fiı ’Î‹Ì Â@›Î Ë÷Î. ±ıÀ·ı … ÷˘ ÷ı‹HÎı Œ@÷ 10 ‰Ê˝fiÌ ‰›ı

¿ÎÂÌ‹Î_ ›˘Ω›ı·Ì ω¶Îfi˘fiÌ Á¤Î‹Î_ ›˘Ω›ı·Î ÂÎVhÎÎ◊˝‹Î_ ≠¿Î_Õ ’_ÏÕ÷˘ ±fiı

≠¬fl ω¶Îfi˘fiı ËflΉÌfiı F‰·_÷ ω…› ≠ÎM÷ ¿›˘˝ Ë÷˘. Á‹√˛ ∞‰fi¤fl

ÂÎVh΢fiÎ ±P›ÎÁ‹Î_ √‚ÎÕ>⁄ ‰›˘T≤© ±fiı iÎÎfiT≤© ÏÿB√… ω¶Îfi˘ ±Î

fiÎfiÎ ⁄΂¿fiÎ ÂÎVh΢@÷ iÎÎfi Á΋ı {Ò¿Ì √›Î Ë÷Î. Á˙fiı ±Îç›˝ ÷˘ ±ı Ë÷_

¿ı ±ÎÀ·Ì fiÎfiÌ ‰›ı ÂÎVh΢fi˘ ±ÎÀ·˘ ÷·V’Âa ¨ÕÎHΤ›˘˝ ±P›ÎÁ !!

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfiÌ V◊Î’fiÎ ¿›Î˝ ’»Ì ’HÎ ÷ı±˘ ±‰Îflfi‰Îfl

Á‰ı˝ Á÷˚ÂÎVh΢fi_ ‰Î_«fi ¿fl÷Î, ±fiı Á_÷˘-¤@÷˘ ’ÎÁı ‰Î_«fi ¿flΉÌfiı ÁÎ◊ı

ÁÎ◊ı ÷ı ÂÎVh΢‹Î_◊Ì flËV›w’, ’fl‹ÏÁ©Î_÷w’ ±fiı ÁÎfl¤Ò÷ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î.

÷ı‹fi_ ÂÎVh΢fiÎ ±P›ÎÁfi_ ¨ÕÎHÎ ÷˘ Á‹ƒ …ıÀ·_ Ë÷_ …, ’fl_÷ ÷ıfi˘ T›Î’ ’HÎ

Á‹ƒ …ıÀ·˘ … Ë÷˘, ÷ıfiÌ ≠÷ÌÏ÷ fiÌ«ıfiÎ Á_ÿ¤˘˝◊Ì ◊›Î ‰√fl flËı÷Ì fi◊Ì.

‹. 1 ó ““‰ıÿ, ÂÎVhÎ, ’flÎHÎ, ≥Ï÷ËÎÁ ±ı Á‰ı˝ √˛_◊fi˘ ±ı … √Ï·÷Î◊˝

»ı... ±Î …ı ±‹ı ‰Î÷ ¿flÌ »ı ÷ı Á‰ı˝ ÂÎVh΢fi_ flËV› »ı.””

18 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‹. 8 - ““«Îfl ‰ıÿ, ÁÎ_A›ÂÎVhÎ, ›˘√ÂÎVhÎ, ‘‹˝ÂÎVhÎ, ±œÎfl ’flÎHÎ,

¤Îfl÷, fl΋ΛHÎ ±fiı fiÎflÿ’_«flÎhÎ ±ı ±ÎÏÿ¿ Á‰˝ ÂÎVhÎfi˘ ±ı … ÏÁ©Î_÷ »ı.””

‹. 21 ñ ““…ıÀ·Î ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ T›ÎÁ∞±ı √˛_◊ ¿›Î˝ »ı ÷ı Á‰ı˝ Áfl÷

flάÌfiı ±‹ı ÁÎ_¤Y›Î. ÷ı Á‰ı˝ ÂÎj΋Î_ ±ı … ÏÁ©Î_÷ »ı ±fiı ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiı

±◊ı˝ ’HÎ ±ıÀ·Ì … ‰Î÷ »ı …ı, ±Î Á‰ıÛ …√÷ »ı ÷ıfiÎ ¿÷ν ÷˘ ±ı¿ ¤√‰Îfi »ı.””

‹. 28 - ““±Î ‰Î÷ν …ı ±‹ı ¿flÌ »ı ÷ı ¿ı‰Ì »ı, ÷˘ ‰ıÿ, ÂÎVhÎ, ’flÎHÎ

±ÎÏÿ¿ …ı …ı ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ M≤J‰Ìfiı ωÂı ÂOÿ‹ÎhÎ »ı, ÷ı Á‰ı˝fi_ ±‹ı l‰HÎ ¿flÌfiı

÷ıfi_ ÁÎfl ¿ÎœÌfiı ±Î ‰Î÷ν ¿flÌ »ı. ÷ı ’fl‹ flËV› »ı fiı ÁÎflfi_ ’HÎ ÁÎfl »ı.””

±_. 10 ñ ““‰ıÿ, ’flÎHÎ, ≥Ï÷ËÎÁ ±fiı V‹ÚÏ÷ ±ı Á‰˝ı ÂÎj΋Î_◊Ì ±‹ı ±ı

ÏÁ©Î_÷ ¿›˘˝ »ı …ı; ∞‰, ‹Î›Î, ¥rfl, ⁄˛õ ±fiı ’fl‹ırfl ±ı Á‰ıÛ ±fiÎÏÿ »ı.””

‰«fiÎQ≤÷˘fiÎ μ’fl˘@÷ Á_ÿ¤˘˝fiı ‰Î_«÷Î_-ω«Îfl÷Î_ V’WÀ’HÎı Á‹Ω› »ı

¿ı ‹ËÎflÎ…ı ±Î’HÎfiı …ı ±K›ÎI‹flÎË ⁄÷ÎT›˘ »ı, …ı ¿Î_¥ ±ÎK›Î„I‹¿

‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›_ »ı ÷ı ¿ı‰‚ ¿S’fiÎ fi◊Ì ¿ı ⁄Ï©fiÎ Œ@÷ ÷¿˘˝ fi◊Ì, ’fl_÷

Á‰˝ÂÎVh΢fiÎ ÁÎflw’ »ı. ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ …ı ‰Î÷˘ »ı ÷ı Œ@÷ ÂÎVh΢fiÎı Áfl‰Î‚˘

¿ı Á_¿·fi fi◊Ì, ’fl_÷ Á‰˝ ÂÎVh΢fiÎ_ ’fl‹ flËV› ±fiı ÏÁ©Î_÷w’ »ı.

‹ËÎflÎ… ‰«. ‹. 11‹Î_ ¿Ëı »ı, ““Ωı ‘‹˝, ±◊˝ fiı ¿Î‹Á_⁄_‘Ì …ı Œ‚fiÌ

≥E»Î ÷ıfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ÷ıfiÎ_ ÷ı ¤ ¿‹˝ Ωı ¤√‰ÎfifiÌ ≠ÁLfi÷Îfiı ±◊ı˝ ¿flı

÷˘ ±ı … ¤ ¿‹˝ »ı ÷ı ¤„@÷w’ ◊¥fiı ¿ı‰‚ ‹˘ZÎfiı ±◊ı˝ ◊Λ »ı.”” ±Î hÎHÎ

·ÌÀÌ‹Î_ √Ì÷ÎfiÎ ÁÎ_A››˘√, ¿‹˝›˘√, iÎÎfi¿‹˝Á_L›ÎÁ›˘√, ¿‹˝Á_L›ÎÁ›˘√

±fiı ¤„@÷›˘√ ±ı‹ ’Î_« ±K›Î›fiÎ_ ÁÎfl-flËV›fi˘ Á‹Î‰ı ◊¥ Ω› »ı.

±Î‰Î_ ÷˘ ±fiı¿ ‰«fiÎQ≤÷˘fiÎ_ ±fiı¿ ‰«fi˘ »ı ¿ı …ı‹Î_ ±fiı¿ ÂÎVh΢fiÎ_ ’fl‹

flËV›, ÁÎfl ±fiı ÏÁ©Î_÷ Á‹Î›Î_ ˢ›.

±Î flÌ÷ı Á‰ı˝ ÁIÂÎVh΢fiÎ_ ÁÎfl, flËV› ±fiı ÏÁ©Î_÷w’ ‰«fiÎQ≤÷ ±ı¿

±Ï¶÷Ì› ±ÎK›ÎÏI‹¿ √˛_◊ »ı.

2.3 ‰«fiÎQ≤÷ ωÂı ±Ï¤’˛Î›˘

2.3.1 √HÎÎ÷Ì÷ √v±˘fiÎ ±Ï¤’˛Î›˘

√HÎÎ÷Ì÷ √v±˘±ı Á‰ı˝ Á÷˚ÂÎVh΢fiÎ ÁÎflw’ ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ±ÿ˚¤÷

‹ÏË‹Îfi_ √Îfi ¿›* »ı. …ı‹¿ı,

♦ ““±Î ‰«fiÎQ≤÷fiÎ «˘’Õ΋Î_ «Îfl ‰ıÿ, ¬ÀÂÎVhÎ fiı ±œÎfl ’flÎH΢fi˘

‰«fiÎQ≤÷ 19

ÁÎfl »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/19)

♦ ““Á‹√˛ ÂÎVh΢fiÎ ÁÎfl w’ı ‰«fiÎQ≤÷fi˘ √˛_◊ ±Î’HÎfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı

±ÎM›˘ »ı, ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Á‰˘˝’flÌ iÎÎfi »ı.””

ó ⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…1

♦ ““lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ_ 262 ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ ÷k‰iÎÎfi ‹Ò@›_ »ı.

’˘÷ÎfiÌ ’flΉÎHÎÌ √˘Ã‰Ì »ı. ÷‹Î‹ ÂÎj΢fi˘ ÁÎfl lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_

√˘ÃT›˘ »ı. «Îfl ‰ıÿ˘fi˘ ÁÎfl ±ı‹Î_ »ı.””

ó ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…2

♦ ““‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ⁄‘Î … ÂOÿ˘ ±Î‰Ì Ω› »ı. ¿˘¥ ‰Î÷ ±Ï‰¶Îfi flάÌ

fi◊Ì. ±ıfiÎ …ı‰˘ ±ı¿ı› √˛_◊ fi◊Ì. ±ıfiÎ ÏÁ‰Î› ⁄Ì…ı ‹Î· ‹fiΛ ±ı ‹˘Ë »ı.

‹ËÎflÎ…ı ±ı‹Î_ ‰ıÿ-‰ıÿÎ_÷fi˘ ÁÎfl ⁄÷ÎT›˘ »ı.””

ó ≠√À ⁄˛õV‰w’ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…3

√HÎÎ÷Ì÷ √v±˘fiÎ_ μ’fl˘@÷ ‰«fi˘‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ Ï‰ÂıÊ ‹ËkÎÎ

≠√À ◊Λ »ı.

2.3.2 ‹Ò‘˝L› ω¶Îfi˘fiÎ ±Ï¤’˛Î›˘

…ı ¿˘¥ ‰«fiÎQ≤÷fi_ ±ı¿Îÿ‰Îfl ’HÎ ‰Î_«fi ¿flı »ı, ÷ıfiı ’HÎ

‰«fiÎQ≤÷fiÌ ±fiı¿ ’˛¿ÎflfiÌ Ï‰ÂıÊ÷Îfi˘ A›Î· ±Î‰Ì Ω› »ı. ¿ıÀ·Î¿

≠Ï÷„WÃ÷ ω¶Îfi˘fiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ ωʛ¿ ‹_÷T›˘ ΩHÎ̱ı —

♦ ““‰«fi΋Ú÷ ‹ÎÀı ±Î·_¿ÎÏfl¿ μ„@÷‹Î_ ¿Ëı‰_ ˢ› ÷˘ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı ±Î

±˘√HÎÌÁ‹Ì ÁÿÌfiÌ √…flÎ÷fiÌ √Ì÷Î »ı. ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Á‹√˛ ¤Îfl÷Ì› ‘‹˝ ±fiı

±K›ÎI‹-ÁΑfiÎfi˘ ±¿˝ »ı ±ı‹ ¿Ëı‰Îfi_ ÁÎËÁ Ω√ı »ı.””

ó flCΉÌfl «˙‘flÌ (ÁÎÏËI›¿Îfl)4

♦ ““‰«fiÎQ≤÷” ±ı¿ ±fi’‹ √˛_◊ »ı. ÁÎZÎÎI¿Îfl ÷˘ ◊›˘, ’HÎ

ÁÎZÎÎI¿Îflfi˘ flV÷˘ Áfl‚ ¿ı ω¿À …ı »ı ÷ı‰˘, V’WÀ flÌ÷ı ¿ËıfiÎfl

lÌV‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ »ı. (√˛_◊fiÌ) Áfl‚÷Î, ±ıfiÌ V’WÀ÷Î, ±ı‹Î_fiÌ ÷¿˝⁄© fl…^±Î÷

1. ⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… — 2/165.

2. ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… — 5/324.

3. ÷Î. 1-6-”93.

4. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_÷ ÁÎÏËI›, M≤ — 16.

20 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‰Î«¿fiı ‹B‘ ¿flÌ ÿı »ı; ˈ›Î Á˘ÓÁfl‰Ì ±ı ∂÷flÌ Ω› »ı. ‹fiW›fiÎ ‹fi‹Î_ …ı …ı

Â_¿Î μÿ˚¤‰ı ±ıfi_ I›Î_ … Á‹Î‘Îfi ±fiı ±ı ±ıÀ·_ Á_÷˘Ê¿Îfl¿ ˢ› »ı ¿ı ’»Ì

@›Î_› Á_›fiı V◊Îfi flËı÷_ fi◊Ì.... ±fiı¿ ω¿À ±fiı √Òœ ·Î√÷Πωʛ˘fi_ ’ο<_

±fiı Áfl‚ V’WÀÌ¿flHÎ.”” ó «_ƒ‰ÿfi «Ì. ‹Ëı÷Î (ÁÎÏËI›¿Îfl)5

♦ ““Á_≠ÿΛfiÎı ‹Ò‚ √˛_◊ “‰«fiÎQ≤÷” ÷flÌ¿ı ±˘‚¬Î› »ı. ±Î √˛_◊ı

√…flÎ÷fiÎ ≠οÚ÷ ÁÎÏËI›fiÎ ±ı¿ Á‰˘˝I¿ÚWÀ √˛_◊ ÷flÌ¿ıfi_ V◊Îfi ≠ÎM÷ ¿flÌ ·Ì‘_

»ı. ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HΠωrfiÎ_ Á‹√˛ μE«÷‹ ‘‹˝ÂÎVh΢fiÌ ÁÎ◊ı ∂¤˘ flËıÂı.

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Á_≠ÿΛfiÎ ÏÁ©Î_÷˘fi˘ ÁÎfl ±Î·ı¬Î›˘ »ı, ’fl_÷ ÷ı ¿ı‰‚ ÷ÎÏk‰¿

««Î˝fi_ ÂÎVhÎ fi◊Ì. …ı ’HÎ ¿o¥ ◊˘ÕÌ CÎHÎÌ ÷k‰fiÌ ««Î˝ ±Î‰ı »ı, ÷ı ’HÎ

Á_’ÒHν’HÎı ‘ÎÏ‹˝¿ ±fiı ±ÎK›Î„I‹¿ CÎÕ÷fl ‹ÎÀı fi˘_‘Î¥ »ı ¿ı …ı ‰@÷Îfi_ ±ı¿‹ÎhÎ

·Z› Ë÷_. ±Î … ¿ÎflHÎ◊Ì ±ı‹Î_ ±fi¤ÒÏ÷fi˘ ±ı¿ «˘yÁ flHοÎfl »ı ±fiı ‰«fi

÷◊Πω«Îflfi˘ Áoÿfl Á_‰ÎÿÌ Á‹L‰› ◊÷˘ Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ±ÎÀ·Î ωÂ΂ √˛_◊fiÎ_

ÁıÓ¿Õ˘ M≤WÃ˘‹Î_ ÷‹fiı ±ı¿ ’HÎ Ï⁄fi…wflÌ ÂOÿ ¿ı ±V◊Îfiı ±Î‰ı·˘ ω«Îfl, ¿ı …ı

‹Ò‚ ‹˘ZΠωʛ◊Ì …\ÿ˘ ’Õ÷˘ ˢ›, ÷ı ‹‚‰˘ ¤Îflı ¿ÃHÎ ’ÕÂı. ¬flı¬fl,

‰«fiÎQ≤÷ ±ı ±ı¿ ωÏÂWÀ ¿ÚÏ÷ »ı ±fiı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiı ±ı¿ μk΋

¿˘ÏÀfiÎ ±Î«Î›˝ ÷flÌ¿ı Ï⁄flÿΉı »ı.

±Î √˛_◊‹Î_  Â© ÏÁ©Î_÷˘fiı ±ıÀ·Ì ÁÎÿÌ, Áfl‚ »÷Î_ ±ıÀ·Ì … flÁ΂

ˆ·Ì‹Î_ fl…^ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›Î »ı ¿ı ±¤HÎfiı ±CÎv_ fi ·Î√ı ±fiı ω¶Îfifiı ÁËı·_

fi ·Î√ı. Á‹√˛’HÎı Ωı÷Î_ “‰«fiÎQ≤÷” ÏËoÿ ÂÎVhÎfi˘ ±ı¿ Á‰˘˝k΋ √˛_◊ »ı. ±ı¿

±Îÿ½ ±Î«Î›˝, μ’ÿıWÀÎ ÷flÌ¿ı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiı ±˘‚¬Î‰‰Î ‹ÎÀı ±Î

√˛_◊ ±ı¿ … ’Òfl÷˘ »ı.”” ó ‹ÏHηη ’Îflı¬ (‘‹˝ÏԉʛfiÎ ≠ÎK›Î’¿)6

♦ ““‰«fiÎQ≤÷fiÌ √HÎfiÎ fiˆÏ÷¿ μLfiÏ÷ ‹ÎÀıfiÎ Á‰˘˝k΋ Á÷˚ÂÎVhÎ ÷flÌ¿ı

¿fl‰Ì Ωı¥±ı. μ’ÏfiÊÿ, √Ì÷Î, ‹ËΤÎfl÷, fl΋ΛHÎ, ’_«flÎhÎ …ı‰Î_ ¤Îfl÷fiÎ_

≠ΫÌfi ‘‹˝ÂÎVh΢fi_ ±√Α iÎÎfi ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ≠I›ı¿ ÂOÿ‹Î_ ÃÎ_ÁÌ ÃÎ_ÁÌfiı

Á‹Î›ı·_ »ı. ‰«fiÎQ≤÷fiÌ Âw±Î÷◊Ì ÷ıfiÎ ±_÷ Á‘Ì …ı‹ …ı‹ ›ÎÏhο ’˘÷ÎfiÌ

⁄˙Ï©¿ ›ÎhÎÎ ±Î√‚ ‘’Ήı »ı, ÷ı‹ ÷ı‹ ÷ı ¿ı‰‚ ¤ÎÊΈ·ÌfiÌ Áfl‚÷Î◊Ì …

≠¤Îω÷ fi◊Ì ◊÷˘, ’fl_÷ ÷ÿ’flÎ_÷ ÷ıfiÎ ‹fi ±fiı xÿ› ’fl ±‰U›’HÎı ◊÷Ì

…⁄fl…V÷ ±Áfl◊Ì ’HÎ ÷ı …wfl ≠¤Îω÷ ◊Λ »ı.

5. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_÷ ÁÎÏËI›, M≤ — 86.

6. lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ, M≤ — 199.

‰«fiÎQ≤÷ 21

±Î’HÎı Ïfi—Â_¿’HÎı ¿ËÌ Â¿Ì±ı ¿ı ‰«fiÎQ≤÷ ‘‹˝ ±fiı ÷k‰iÎÎfifiÎ

ÁÎÏËI›ZÎıh΋Î_ ¬Ò⁄ … ±Î√‰_ ±√I›fi_ V◊Îfi ‘flΉı »ı. ÷ı‹Î_ ±Î…fiÎ Á‹Î…‹Î_

≠‰÷˝‹Îfi ±ÏfiWÀ˘ ÿÒfl ¿fl‰Î ‹ÎÀıfiÎ Á«˘À ±fiı ÁZ΋ μ¿ı·˘-μ’Λ˘ »ı. ±ıfiÌ

ÁÎÏ⁄÷Ì ±ıÀ·Ì … ¿ı ‰«fiÎQ≤÷ ¶ÎflÎ ·Î¬˘ ‹ÎHÎÁ˘fiÎ_ ‹fi ±fiı xÿ›‹Î_

∞‰fifiÎ ±Îÿ¢˝ ≠I›ıfiÌ ·Î√HÎÌ Ω√Ì »ı, ‹Îfi‰÷Î ‹ÎÀıfi˘ ±Îÿ½ ≠√À ◊›˘

»ı ±fiı Á_≠ÿΛfiÎ ËΩfl˘ ¤@÷˘-Á_÷˘ Á‹Î…fiÌ ÿÿ˝ÂÎfiı Á‘Îfl‰Î ‹ÎÀı

∞‰fi˘©ÎflfiÎ ¿Î›˝‹Î_ ‰HÎ◊_P›Î Á÷÷ ·Î√Ì flèÎÎ »ı.””

ó ’Ì. ⁄Ì. ωzÎ◊a (M.A. Ph.D.)

(÷k‰iÎÎfifiÎ ±K›Î’¿, flÎ_«Ì ›Ïfi.)7

♦ ““ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷˘fi˘ Á_√˛Ë, ±ı ÷˘ √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎfi_

±ı¿ flIfi »ı. ÁΑfiÿÂ΋Î_ ±ÎK›Î„I‹¿ ±fiı ω«Îfl‹› ∞‰fi √΂‰Î

≥E»fiÎflfiı √…flÎ÷Ì ¤ÎÊ΋Î_ ±Î‰_ ’V÷¿ ω«Î›Î˝ ωfiÎ ¤ÎB›ı … «Î·ı ±ı‹

‹fiı ·Î√ı »ı. ±ı ’V÷¿fi_ ‹fifi ±fiı ÏfiÏÿK›ÎÁfi ¿flÌ ±ıfiÎ ÏÁ©Î_÷˘ ±fiı

μ’ÿı¢fiı ∞‰fi‹Î_ μ÷Îfl‰Î ≠›Ifi ¿flfiÎfl «ÕuΠωfiÎ flËı … fiÏË. ±ÎK›Î„I‹¿

ÏÁ©Î_÷˘fiÎ flËV›◊Ì ±fiı ÷ıfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿fl‰Î ‹ÎÀı T›Î‰ËÎÏfl¿ ÁÒ«fiα˘◊Ì

¤fl’Òfl ±ÎÀ·_ fiÎfi¿Õ<_ ’V÷¿ ¤ÎB›ı … ⁄Ì…\_ »ı. ±ı ‰¬÷fiÎ √…flÎ÷Ì √zfi˘

±ı μk΋ fi‹Òfi˘ »ı. ±ıfiÌ ¤ÎÊÎ ⁄Ë ‹tÎÁfl, À>_¿Ì, ±ı¿ … ±◊˝ ÿÂν‰fiÎflÌ,

◊˘Õ\_ ¤HÎı·Îfiı ’HÎ Á‹Ω› ÷ı‰Î ÁËı·Î ÂOÿ˘ ±fiı Áfl‚ ‰Î@›fl«fiÎ‰Î‚Ì ±fiı

…wfl ’Õı I›Î_ ±◊˝fiı V’WÀ ¿flı ±ı‰Î_ ºWÀÎ_÷˘‰Î‚Ì »ı. ±ı‹Î_ ›˘B› Ãı¿ÎHÎı ›˘B›

ÂOÿ˘fi˘ … μ’›˘√ ÿı¬ÎÂı. ±ı‹Î_ ¿˘¥ Ãı¿ÎHÎı ¤˛‹¿Îfl¿, Á_›ÎI‹¿ ¿ı ‹˘‚Ì

‰Î÷ Ωı‰Î‹Î_ fiÏË ±Î‰ı. ±ı‹Î_ Ãı¿ÎHÎı Ãı¿ÎHÎı ±ı ‰«fi˘ ¿ËıfiÎflfi˘ V‰Îfi¤‰

≠I›ZÎ ◊Λ »ı.””

ó Ï¿Â˘fl·Î· ‹Âw‰Î·Î (√Î_‘̉ÎÿÌ Ï«_÷¿)8

ω¶Îfi˘fiÎ_ μ’fl˘@÷ ‰«fi˘‹Î_ ωϤLfi ºÏp¿˘HÎ◊Ì ‰«fiÎQ≤÷fiÌ

±Ï¶÷Ì›÷Î …HÎÎ¥ ±Î‰ı »ı. ±K›ÎI‹fiÌ ±fiı¿Ï‰‘ ÁQ≤Ï©◊Ì ¤fl’Òfl ±fiı¿

ÂÎVh΢‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ ±ı¿ ¿˘ÏËfiÒfl, ’ÎflÁ‹ÏHÎ ¿ı Ï«_÷΋ÏHÎ Á‹Îfi »ı.

±ı‹Î_ ⁄‘Î_ … ÂÎVh΢fi˘ Ïfi«˘Õ »ı, ±K›ÎI‹ÿ½fifi˘ ÁÎfl »ı, ⁄˛õωzÎfi_

ËÎÿ˝ »ı.

7. New dimension in vedant philosophy, part-1, pg. 37.8. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_÷ ÁÎÏËI›, M≤. 38.

2.4 ‰«fiÎQ≤÷fiÎ μÿ˚⁄˘‘¿ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ÏÿT› T›„@÷I‰

¿˘¥ ’HÎ √˛_◊fiÌ ›◊Î◊˝÷Î ±fiı ≠‹ÎHΤÒ÷÷Îfi˘ ±Î‘Îfl ±ıfiÎ ·ı¬¿ ¿ı

μÿ˚⁄˘‘¿fiÌ Ï‰rÁfiÌ›÷Î, ’ÎhÎ÷Î ¿ı ≠΋ÎÏHο÷Î »ı. ±S’iÎ, ±≠΋ÎÏHο,

¿Î‹ÎÏÿ¿ ω¿Îfl˘◊Ì ›@÷ ±fiı V‰Î◊Ì˝ T›„@÷fiÎ_ μ’ÿıÂ-‰«fi˘‹Î_ ±ÁI›, ¤˛‹

¿ı ‰_«fiÎ (»ı÷flÏ’_ÕÌ) …ı‰Î ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ ÿ˘Ê˘ ˢ‰ÎfiÌ Á_¤Î‰fiÎ flËı·Ì »ı.

÷ı◊Ì ÷ı‹fi˘ μ’ÿı ≠‹ÎHΤÒ÷ ¿ËÌ Â¿Î› fiÏË.

‰«fiÎQ≤÷fiÎ μÿ˚⁄˘‘¿ lÌ∞‹ËÎflÎ…‹Î_ ±Î ‹Îfi‰ÁË… ÿ˘Ê˘ fi◊Ì.

÷ı±˘ ·˘¿˘kÎfl μ’ÿıpÎ »ı. ÷ı‹fi_ T›„@÷I‰ ’Îfl·˙Ï¿¿ ±fiı ±Ï¶÷Ì› »ı. ÷ı◊Ì

‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fiÌ ‹A› ωÂıÊ÷Î ±fiı ‹ËkÎÎ ÷˘ ÷ıfiÎ μÿ˚⁄˘‘¿

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ÏÿT› T›„@÷I‰fiı ·Ì‘ı »ı. ±ËŸ ±Î’HÎı ϤLfiϤLfi

ºÏp¿˘HÎ◊Ì ±ı‹fiÎ ’Îfl·˙Ï¿¿ ±◊ν÷˚ ÏÿT› T›„@÷I‰fi˘ ω«Îfl ¿flÌÂ_.

2.4.1 lÌ∞‹ËÎflÎ… — Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ Á‰ ˝̆’flÌ ¤√‰Îfi

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ÏÿT› T›Ï@÷I‰‹Î_ ‹A›I‰ı ÷˘ ±ı V’p’HÎı Á‹…‰Îfi_

»ı ¿ı ÷ı±˘ Á‰˘˝’flÌ Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ±fiı ±ZÎfl‘΋fiÎ ±Ï‘’Ï÷

’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ »ı. ÷ı±˘ Á‰˝¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ, Á‰˝¿÷νË÷ν,

Á‰˝Ïfi›_÷Î, Á‰˝¿‹˝ŒÔÔ‚≠ÿÎ÷Î ±fiı Á‰˝‹˘ZÎ≠ÿÎ÷Î »ı. ÷ı±˘ ‹fiW› w’ı ˢ‰Î

»÷Î_ Á‰˝ ±ˆr›˝Á_’Lfi, Áÿˆ‰ ‹Î›Î◊Ì Ïfi·ı˝’, Ïfiÿ˘˝Ê ±fiı ÏÿT›‹ÒÏ÷˝ »ı.

÷ı±˘ ’˘÷ı … ’˘÷ÎfiÎ ±Î ÏÿT› T›„@÷I‰fi˘ V’p Ïfiÿı˝Â ¿fl÷Î_ ‰«.

±_. 38‹Î_ ¿Ëı »ı, ““÷ı ±ZÎfl‘΋fiı ωÂı flèÎÎ …ı ±ı ¤√‰Îfi ÷ı …ı ÷ı ‹@÷

’vÊ ÷ı‹HÎı ÏÿT› ±ı‰Î …ı fiÎfiÎ ’˛¿ÎflfiÎ μ’«Îfl ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÁıT›Î ◊¿Î fiı ÷ı

‹@÷ ’vÊfiı ’fl‹ ±Îfi_ÿfiı μ’Ω‰÷Î ◊¿Î ÁÿΠωflÎ…‹Îfi »ı. ±fiı ±ı‰Î

Á‰˘˝’flÌ …ı ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi ÷ı … ÿ›Î±ı ¿flÌfiı ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ ±Î

M≤J‰Ìfiı ωÂı ≠¿À ◊›Î ◊¿Î Á‰˝ …fifiÎ fi›fi√˘«fl ‰÷ı˝ »ı fiı ÷‹ÎflÎ ≥WÀÿı‰

»ı fiı ÷‹ÎflÌ Áı‰Îfiı ±_√Ì¿Îfl ¿flı »ı. ±fiı ±ı‰Î …ı ±ı ≠I›ZÎ ’vÊ˘k΋

¤√‰Îfi ÷ıfiÎ V‰w’‹Î_ fiı ±ZÎfl‘΋fiı ωÂı flèÎÎ …ı ¤√‰Îfi ÷ıfiÎ V‰w’‹Î_

¿Î_¥ ’HÎ ¤ıÿ fi◊Ì, ±ı ⁄ı ±ı¿ … »ı. ±fiı ±ı‰Î …ı ±Î ≠I›ZÎ ’vÊ˘k΋

¤√‰Îfi ÷ı ±ZÎflÎÏÿ¿ Á‰˝fiÎ Ïfi›_÷Î »ı, ¥rflfiÎ ’HÎ ¥rfl »ı fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ

’HÎ ¿ÎflHÎ »ı fiı Á‰˘˝’flÌ ‰÷ı˝ »ı, fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »ı fiı ÷‹Îflı

22 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‰«fiÎQ≤÷ 23

Á‰ı˝fiı ±ı¿Î_Ï÷¿¤Î‰ı ¿flÌfiı μ’ÎÁfiÎ ¿fl‰Î ›˘B› »ı.””

lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ›◊Î◊˝ V‰w’ ΩHÎfiÎflÎ ±fiı Á_’˛ÿΛ‹Î_ ›◊Î◊˝ flÌ÷ı

±ıfi_ ’˛‰÷˝fi ¿flfiÎflÎ ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ ¿Ëı »ı —

♦ ““Á‰˘Û’flÌ ±fiı Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ

‹ËÎflÎ…fiı Á‹…‰Î.”” (V‰Î.‰Î. — 2/2)

♦ ““μ’ÎÁfiÎ «˘A¬Ì Á‹…‰Ì …ı, ¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl …ı

lÌ¿ÚWHÎ, fl΋«_ƒ, ‰ÎÁÿı‰, fiflfiÎflΛHÎ ≥I›ÎÏÿ¿ Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ ‹ËÎflÎ… »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 2/171)

♦ “±Î ’˛√À ’vÊ˘k΋ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı Á‰ıÛ …ı

±‰÷Îfl ÷ı‹fiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰ıÛfiÎ ¿ÎflHÎ fiı Á‰ıÛfiÎ Ïfi›_÷Î »ı, ±ı‹Î_ ·ı‹ÎhÎ

Œıfl fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 6/7)

lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ±Î ‰«fi˘◊Ì ºœ ≠÷ÌÏ÷

◊Λ »ı ¿ı lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi »ı. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiÎ_ ‰«fi˘ Á˙◊Ì

‰‘Îflı ≠‹ÎHΤÒ÷ ˢ› ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı. …ı ≠ÎM› ¿ı ÁÎK› »ı, …ı‹fiı

’΋‰ÎfiÎ »ı, ÷ı±˘ ’˘÷ıı … ’˘÷Îfi_ V‰w’, ’˘÷Îfi_ ÷k‰iÎÎfi, ’˘÷Îfiı

’΋‰Îfi˘ ÁΑfi΋Î√˝ ±fiı μ’Λ …ı ¿Î_¥ ⁄÷Ήı ÷ı ›◊Î◊˝ ±fiı Á«˘À …

ˢ›. ±ı‹HÎı ±Î’ı· ±K›ÎI‹Ï‰Ê›¿ ‹Î√˝ÿ½fi˘‹Î_ ·ı‹ÎhÎ Á_› ¿ı ZÎÏ÷

ˢ‰ÎfiÌ Â@›÷Î … @›Î_◊Ì Ë˘› ?

÷ı±˘ ¤√‰Îfi ˢ‰Î◊Ì Á‰˝iÎ’b_ ÷ı‹fiı ÁË… ÏÁ© »ı. ¤√‰ÎfifiÎ

Á‰˝iÎ’HÎÎfiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ‹ËÎflÎ… ‰«. ‹. 53‹Î_ ¿Ëı »ı, ““±ı ¤√‰Îfi ÷˘

±fi_÷¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õfiı ωÂı flèÎÎ ±ı‰Î …ı ∞‰ fiı ¥rfl, ÷ıfiı …ı‹ Ë◊ı‚Ì‹Î_ …‚fi_

ÀÌ’_ ˢ› fiı ÷ıfiı ÿı¬ı ÷ı‹ ÿı¬ı »ı.””

÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ … Á‰˝iÎ’HÎÎfi˘ V’p Ïfiÿı˝Â ¿fl÷Î_ ‰«. …ı. 5 ‹Î_ ¿Ëı »ı,

““Ë_ ÷˘ ¤Ò÷, ¤Ï‰W› fiı ‰÷˝‹Îfi ±ı hÎHÎı ¿Î‚fiı ωÂı Á‰˝ Ïø›Îfiı Ωb_ »\_ ±fiı

±Î_ËŸ ⁄ıÃÎ Á÷Î ’HÎ Á‰ı˝fiı ΩHÎ̱ı »Ì±ı ±fiı ‹Î÷ÎfiÎ μÿflfiı ωÂı Ë÷Î ÷ı Ïÿ‰Áı

’HÎ ΩHÎ÷Î Ë÷Î ±fiı μÿflfiı ωÂı fiˢ÷Î ±ÎT›Î ÷ı Ïÿ‰Á ’HÎ ΩHÎ÷Î Ë÷Î.””

÷ı◊Ì Á‰˝iÎ, Á‰˝Â„@÷‹Îfi ±fiı Á‰˘˝’flÌ ±ı‰Î lÌ∞‹ËÎflÎ…ı

‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ …ı ¿Î_¥ ‰Î÷ ¿flÌ »ı, ÷ı Ïfi—Á_›’HÎı ≠‹ÎHΤÒ÷ »ı.

±Î flÌ÷ı ±Î’HÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‹A› ’Îfl·˙Ï¿¿ T›„@÷I‰ ÷flÌ¿ı

Á‹F›Î ¿ı ÷ı±˘ Á‰˘˝’flÌ ¤√‰Îfi »ı, ’fl_÷ ‹fiW›w’ı ω«fl÷Î ¤√‰Îfifi˘

24 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

±Î‰˘ Ïfiç› ◊‰˘ ÁËı· fi◊Ì. ›˘B›÷Î ‰√fl ‹Îfi‰fiÌ ÷ÎÏ¿Û¿ ⁄Ï©◊Ì ±Î

‰Î÷ …·ÿÌ Á‹Ω› ÷ı‹ fi◊Ì. ÷ı◊Ì … ‹ËÎflÎ… ‰«. ‹. 13‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ

Á‰˘˝’flÌ’HÎÎfi˘ Ïfiç› ¿fl‰Îfi˘ ≠◊‹ Ïfiÿı˝Â ¿flÌfiı ¿Ëı »ı, ““…ı ÷ı…fiı ωÂı

‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ı … ±Î ≠I›ZÎ ‹ËÎflÎ… »ı,” ±ı‹ ΩHÎΩı. ±fiı Ωı ±ı‹ fi …HÎΛ ÷˘

±ıÀ·_ ÷˘ …wfl ΩHÎF›˘ …ı, “±ZÎflw’ …ı ÷ı… ÷ıfiı ωÂı …ı ‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ıfiı

‹ËÎflÎ… ÿı¬ı »ı,” ±ı‹ ΩH΢ ÷˘’HÎ ÷‹Îflı ‹Îflı ωÂı Ëı÷ flËıÂı. ÷ıHÎı ¿flÌfiı

÷‹Îv_ ’fl‹ ¿S›ÎHÎ ◊Âı.””

lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î Á_ÿ¤˝‹Î_ ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎ ‹ÎÀı ⁄ı ‰Î÷ ¿flı »ı. …ı

·˘¿˘ ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘Û’flÌ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ Á‹∞ ¿ı, ÷ı‹fiÎ ‹ÎÀı ÷˘

≠◊‹ ‰Î÷ … μI¿Úp »ı, ’fl_÷ …ı ·˘¿˘ ±ı‹fiı Á‰˘Û’flÌ ¤√‰Îfi ÷flÌ¿ı fi

V‰Ì¿ÎflÌ Â¿ı, ÷ı‹fi_ ’HÎ ¿o¥¿ lı› ◊Λ ±ı Ëı÷◊Ì ±ı‹fiÎ ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…

⁄Ì∞ ‰Î÷ ¿flı »ı.

…ı ·˘¿˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘Û’flÌ ¤√‰Îfi ÷flÌ¿ı ‹ÎfiÌ ¿ı V‰Ì¿ÎflÌ fi

¿ı, ÷ı‹fiı ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ‰«fi˘‹Î_ ωrÎÁ ±Î‰ı, ±ı ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiÎ

ÏÿT› ±fiı ±ÁΑÎflHÎ T›„@÷I‰fi˘ ω«Îfl ¿fl‰˘ …wflÌ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ı¿

·˘¿˘kÎfl ±ÎK›Î„I‹¿ ’vÊ »ı. ÷ı‹fiı ±K›ÎI‹-ÁΑfiÎfi˘ Á_’ÒHν ±fi¤‰ »ı.

÷ı‹fiı ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi˘ ›◊Î◊˝ ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı. ÷ı◊Ì ÷ı±˘ ±ÎK›Î„I‹¿

Á‰˘ÛE« ÷k‰iÎÎfi ±fiı Á√‹ ÁΑfiÎfiÌ Áfl‚ ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ Á_’ÒHν Z΋÷Î

±fiı ›˘B›÷Î ‘flΉı »ı. Ωı ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ÏÿT›

T›„@÷k‰ ωÂı ±ÎÀ·Ì ’HÎ ºœ÷Î ◊Λ, ÷˘ ±ıfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ‰«fi˘ ÁI›

‹fiΛ, ±ı‹fiÎ_ ‰«fi˘‹Î_ Á_’ÒHν ωrÎÁ ±fiı l©Î Ω√˛÷ ◊Λ. ÷ı◊Ì Ë‰ı

±Î’HÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ±·˙Ï¿¿ T›„@÷I‰fiÎ_ ±L› ¿ıÀ·Î_¿ ’ÎÁÎ_±˘fi˘

ω«Îfl ¿flÌÂ_.

2.4.2 lÌ∞‹ËÎflÎ… — ⁄˛õωzÎfiÎ ›◊Î◊˝ iÎÎ÷Î ±fiı ±fi¤‰Ì

¿˘¥ ’HÎ T›Ï@÷fiÎ ¿˘¥¿ ωʛ ’flfiÎ_ ‰«fi˘fiÌ ≠‹ÎHΤÒ÷÷Îfi˘ ±Î‘Îfl

±ıfiÎ ±ı ωʛfiÎ ›◊Î◊˝ iÎÎfi ±fiı ±fi¤‰ μ’fl Ïfi¤˝fl »ı. ¿˘¥¿ ±ıÏL…Ïfi›fl

xÿ›fiÌ ⁄Λ’ÎÁ Á…˝flÌ ’fl ≠‰«fi ¿flı, ±◊‰Î ÷˘ ¿˘¥¿ ËÎÀ˝Á…˝fi fi‹˝ÿÎ

›˘…fiÎfiÎ ‹A› ⁄_‘fiÌ ÏÕ{Î≥fi ωÂı ≠‰«fi ¿flı, ÷˘ ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·˘ ωrÎÁ ‹Ò¿Ì

¿Λ ? ¿ÿΫ ¿˘¥¿ ÁÎ_¤‚Ì ÷˘ ·ı, ’HÎ ±ıfiÎ ≠‰«fi ’fl ωrÎÁ ‹Ò¿Ìfiı

‰«fiÎQ≤÷ 25

±ıÏL…Ïfi›fl ’ÎÁı xÿ›fi_ ±Î"’flıÂfi ¿˘HÎ ¿flΉı ? ¿ı ËÎÀ˝Á…˝fi ’ÎÁı ’˘÷ÎfiÎ

‹¿ÎfifiÌ ÏÕ{Î≥fi ¿˘HÎ ¿flΉı ? ¿˘¥ … fiÏË, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹fiı ÷ı ωʛfiÎ √˛_◊˘fi˘

¿˘¥ ̈ Õ˘ ±P›ÎÁ fi◊Ì, ÷ı‹… ±ıfi˘ ›◊Î◊˝ ±fi¤‰ ’HÎ fi◊Ì.

±ı‰Ì … flÌ÷ı ⁄˛õωzÎfiÎ ±Î‘Îfl¤Ò÷ √˛_◊˘fiÎ ›◊Î◊˝ ±P›ÎÁ ±fiı

flËV›Î◊˝fiı ’ÎQ›Î ‰√fl ÷ı‹… ±ıfiÎ ±fi¤‰ ‰√fl ¿ı‰‚ ·˙Ï¿¿ ω«Îfl˘,

÷ÎÏ¿˝¿ ‹_÷T›˘ ’fl ωrÎÁ ‹Ò¿Ì fi ¿Λ. lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î‰Î μ’ÿıWÀÎ fi◊Ì.

⁄˛õωzÎfi˘ μ’ÿı ±Î’fiÎflÎ lÌ∞‹ËÎflÎ… Œ@÷ ⁄˛õωzÎfiÎ

±Î‘Îfl¤Ò÷ ÂÎVh΢fiÎ iÎÎ÷Î … fi◊Ì, ’fl_÷ ⁄˛õωzÎfiÎ ›◊Î◊˝ ±fi¤‰Ì ’HÎ

»ı. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiÎ μ’ÿı‹Î_ ÂÎVh΢fiÌ Œ@÷ ‰Î_«ı·Ì, ω«Îflı·Ì, √˘¬ı·Ì ¿ı

√˘Ã‰ı·Ì ‰Î÷˘ fi◊Ì, ’fl_÷ ±ı‹fiÎ ’˘÷ÎfiÎ ›◊Î◊˝ ±fi¤‰fiÌ ‰Î÷˘ »ı.

¿ÿΫ ¿˘¥¿ ÁÒZ‹ ±fiı «˘Ω‚Ì ⁄Ï©‰Î‚˘ ±fiı ÷̉˛ ›Îÿ„@÷‰Î‚˘

ˢ›, ÷˘ ÷ıı ’HÎ ÂÎj΢fi_ ‰Î_«fi-Ï«_÷fi ¿flÌ, ÷ıfi_ Á_¿·fi-Á_’Îÿfi ¿flÌ, ÷ıfiı

÷¿˝⁄© √˘Ã‰Ìfiı ±ıfiÌ ›„@÷’Ò‰˝¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ Â¿ı, ’fl_÷ ÷ıfiı ±K›ÎI‹fi˘ ±fi¤‰

fi ’HΠˢ›. ±ıHÎı ÂÎVh΢fiÌ ±ı ‰Î÷˘fiı ∞‰fi‹Î_ μ÷Îfl‰Îfi˘ ≠›Ifi ’HÎ fi ¿›˘˝

ˢ›, ±ıÀ·ı ¿ı ±K›ÎI‹-ÁΑfiÎfiı ‹Î√ı˝ Õ√·_ ’HÎ fi ‹Ò@›_ ˢ› ±ı‰_ ⁄fiÌ Â¿ı.

ÂÎVh΢fi_ Œ@÷ ±ı‰_ ‰ÎE›Î◊˝ iÎÎfi ±ıfi_ ’˘÷Îfi_ ’HÎ ¿S›ÎHÎ ¿flÌ Â¿÷_

fi◊Ì. lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î Ë¿Ì¿÷ Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı —

≠. 18 - ““±Î ‰Î÷ »ı ÷ıfiı Á‹∞fiı ÷ı … ≠‹ÎHÎı ‰÷ı˝ ÷ı … ‹@÷ ◊Λ

»ı ±fiı ÷ı ωfiÎ ÷˘ «Îfl ‰ıÿ, ¬ÀÂÎVhÎ, ±œÎfl ’flÎHÎ ±fiı ¤Îfl÷ ±ÎÏÿ¿

≥Ï÷ËÎÁ ¤HΉı ¿flÌfiı ÷◊Î ÷ıfiÎ ±◊˝fiı ΩHΉı ¿flÌfiı ±◊‰Î ÷ıfiÎ l‰HÎı ¿flÌfiı

’HÎ ‹@÷ ◊Λ fiÏË.””

≠. 50 - ““¿ıÀ·Î¿ ÂÎVhÎ, ’flÎHÎ, ≥Ï÷ËÎÁ ÷ıfiÎ ±◊˝fiı ÁÎflÌ ’ıÃı

ΩHÎ÷Πˢ›, ÷˘’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ ¿Î_¥ …÷fi ¿flı fiÏË.””

¤·ı ⁄˛õωz΋Î_ ÂÎjÎiÎÎfi …wflÌ »ı, ’fl_÷ ÂÎVhÎiÎÎfi ≠‹ÎHÎı ‰÷ν›

fiÏË ÷˘ ÷ı iÎÎfi ‹˘ZÎ≠ÿ ⁄fi÷_ fi◊Ì. ÷ı◊Ì … ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ… iÎÎfifiÌ ›◊Î◊˝

T›ÎA›Î Á‹Ω‰÷Î_ ‰«. ·˘. 7 ‹Î_ ¿Ëı »ı, ““¤√‰Îfifiı ÷k‰ı ¿flÌfiı Á‹…‰Î ±ı

÷˘ ±ı‹ »ı …ı ≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ ÷◊Î ±fi¤‰ ±ı hÎHÎı ¿flÌfiı ›◊Î◊˝’HÎı ≠I›ZÎ

¤√‰Îfifiı ΩHÎı I›Îflı ’Òfl˘ iÎÎfiÌ ¿Ëı‰Î› ±fiı ±ı hÎHÎ ≠¿Îfl‹Î_◊Ì Ωı ±ı¿ı ±˘»˘

ˢ› ÷˘ ÷ıfiı ±ÎI›_Ï÷¿ iÎÎfi fi ¿Ëı‰Î›. ÷ıHÎı ¿flÌfiı …L‹Q≤I›fiı ’HÎ fi ÷flı.””

±Î‹, ±‹·‹Î_ ‹Ò@›Î ‰√flfi_ ±fiı ÁÎZÎÎ÷˚ ±fi¤‰ ‰√flfi_ ¿ı‰‚

26 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‰ÎE›Î◊˝ iÎÎfi T›Ï@÷fi_ ’˘÷Îfi_ ¿S›ÎHÎ fi ¿flÌ Â¿ı, ÷˘ ±ıfiÎ iÎÎfi◊Ì ⁄ÌΩfi_

¿S›ÎHÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊¥ ¿ı ? ⁄˛õωzÎfiÎ V‰÷— ±fi¤‰ ‰√flfiÌ ‰Î÷˘

ÂÎVh΢fiÎ Á_ÿ¤˘˝ ¿ı ≠‹ÎH΢◊Ì ¤fl’Òfl ˢ›, ⁄Ï©√Q› ±fiı ÷¿˝⁄© ˢ›, »÷Î_

÷ı ‰Î÷˘ ÁΫΠÁΑ¿fiı ÁL‹Î√ı˝ ‰ÎÔ‚‰Îfiı ⁄ÿ·ı ⁄Ë‘Î ÷˘ ÷ıfiı √ıfl‹Î√ı˝

ÿ˘flÌfiı ÁÎ«Ì ÁΑfiÎ◊Ì ¤˛p ¿flı »ı. ±ıÀ·ı … ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿Ëı »ı ¿ı …ıfiı

‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ÁÏË÷ ¤√‰Îfifi˘ ›◊Î◊˝ Ïfiç› fi◊Ì, ±ı‰ÎfiÌ ‰Î÷˘◊Ì ∞‰˘fi_

¿S›ÎHÎ ◊‰Îfiı ⁄ÿ·ı ¤Ò_Õ<_ ◊Λ »ı. (‰«. ‰fl. 12)

‰«fiÎQ≤÷fiÎ μÿ˚√Î÷Î lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿ı‰‚ ÂÎj΢fiÎ flËV›iÎ-‹‹˝iÎ …

fi◊Ì, ’HÎ ⁄˛õωzÎfiÎ ±◊ν÷˚ ±K›ÎI‹ ÁΑfiÎfiÎ ›◊Î◊˝ ±fi¤‰Ì »ı. ÷ı‹HÎı

ÂÎj΢fiÎ ÂOÿ˘fiı ⁄Ï©fiÎ ⁄‚ı √˘Ã‰Ìfiı ‰Î÷˘ fi◊Ì ¿flÌ, ’fl_÷ ±ı ‰«fi˘fiı

’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi‹Î_ ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ±fi¤‰fiÎ Ïfi«˘Õw’ı ‰Î÷˘ ¿flÌ

»ı. ÷ı±˘ ’˘÷ı ’˘÷ÎfiÎ ±fi¤‰fiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı —

‹. 13 ñ ““±Î …ı ‰Î÷ »ı ÷ı ‹ÎflÌ ÿÌÃı· »ı. fiı ‹ÎflÎ ±fi¤‰ı ¿flÌfiı ’HÎ

‹ıÓ ÏÁ© ¿flÌ »ı... ±fiı ±Î …ı ±‹ı ÷‹fiı ‰Î÷ ¿ËÌ ÷ı Á‰ı˝ ÂÎVhÎfi˘ ÏÁ©Î_÷ »ı

±fiı ±fi¤‰‹Î_ ’HÎ ±ı‹ … ºœ »ı ±fiı ±‹ı ≠I›ZÎ fi…flı Ωı¥fiı ÷‹fiı ±Î ‰Î÷

¿ËÌ »ı ±fiı Ωı ≠I›ZÎ Ωı¥fiı fi ¿ËÌ Ë˘› ÷˘ ±‹fiı Á‰ı˝ ’fl‹Ë_Á˘fiÎ Á‹ »ı.””

±_. 39 - ““±Î ‰Î÷fiı ±‹ı ¿fḻı »Ì±ı ÷ı ¿Î_¥ ⁄Ï©fiÌ ¿S’fiαı fi◊Ì

¿fl÷Î ÷◊Î ÏÁ©Î¥ …HÎΉ‰Î ÁÎv fi◊Ì ¿fl÷Î, ±Î ÷˘ ±‹ÎflÌ ±…‹Î‰ı· ‰Î÷

»ı fiı …ı‹ ±‹ı ‰÷a±ı »Ì±ı ÷ı‹ ‰Î÷ ¿fḻı »Ì±ı. ¿ı‹ …ı ±‹Îflı VhÎÌ ‘fi

±ÎÏÿ¿ ’ÿÎ◊˝fi˘ ¤Îflı ›˘√ »ı ÷◊Î ’_«Ï‰Ê›fi˘ ¤Îflı ›˘√ »ı ÷◊Î Áfl÷,

±‹ÿΉÎÿ, ‰Õ˘ÿflı, ‰fl÷ηı …¥±ı »Ì±ı I›Îflı ËΩfl˘ ‹ÎHÎÁ ¤ı√Î ◊Λ »ı fiı

÷ı ‹Îfiı »ı ÷◊Î ‰Î…÷ı √Î…÷ı ±Ï÷ ÁL‹Îfi ¿flÌfiı ’‘flΉı »ı ÷◊Î I›Î_ I›Î_

¤Îflı ¤Îflı Ω›√α˘ Ωı›Î‹Î_ ±Î‰ı »ı ÷◊Î ¤Îflı ‰VhÎ, ‰ÎËfi ±ÎÏÿ¿fi˘ ›˘√

◊Λ »ı, ±ı Á‰ı˝ »ı ÷◊ÎÏ’ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Î ÁÎ‹Ì ºÏp ¿fḻı »Ì±ı ÷◊Î

¤√‰ÎfifiÎ ‹ÎËÎIQ› ÁÎ‹Ì ºÏp ¿fḻı »Ì±ı I›Îflı ±ı Á‰ı˝fi_ ±Ï÷ ÷E»’b_ ◊¥

Ω› »ı ±fiı ±ı‹Î_ ¿˘¥ Ãı¿ÎHÎı ⁄_‘Î¥ …‰Î÷_ fi◊Ì fiı ’Ò‰˝ ÿıËfiÌ …ı‹ ωVQ≤Ï÷ »ı

÷ı‹ ±ı Á‰ı˝fiÌ Ï‰VQ≤Ï÷ ◊¥ Ω› »ı. ‹ÎÀı ±ı ⁄ı ‰Î÷ ±‹Îflı ÏÁ© ◊¥ »ı ÷ı

ÁÎv ±ı‹ ±‹Îflı ‰÷ν› »ı.””

μ’fl˘@÷ ⁄_fiı Á_ÿ¤˘˝fi_ ÷ÎI’›˝ ±ı‰_ »ı ¿ı ‹ËÎflÎ… ±K›ÎI‹‰Î÷˘fiı

±ı‹fiÎ ∞‰fi‹Î_ ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿flÌfiı ÷ı‹fi˘ ÁÎZÎÎIÎ˚ ±fi¤‰ ¿flÌfiı ’»Ì … ¿Ëı »ı.

‰«fiÎQ≤÷ 27

÷ı±˘ V‰›_ ’ÒHν ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHΠˢ‰Î »÷Î_ ·˘¿Á_√˛ËÎ◊ı˝ ±fiı ¤Îω

¤@÷˘fiÎ ±Îÿ½ ‹ÎÀı ±ı¿ ÁΑ¿ ⁄fiÌfiı flèÎÎ, ¿ÎflHÎ ¿ı ÏÁ© F›Îflı ÁΑfiÎfi˘

±Îfl_¤ ¿flı »ı I›Îflı ÁΑ¿fi˘ ±Îÿ½ ‹ÒÏ÷˝‹_÷ ◊÷˘ ˢ› »ı. ÷ı‹fiÌ Á΋ı

Ωı¥fiı ÁΑ¿ ’˘÷Îfi_ ÏfiflÌZÎHÎ ±fiı ’flÌZÎHÎ ¿flÌfiı ÁΑfiÎ ¿flÌ Â¿ı

»ı. μ’ÿıÂfiÎ ·Î¬˘ ÂOÿ˘ ¿fl÷Î_ ºWÀÎ_÷w’ ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi◊Ì Á˙fiı ‰‘Îflı

±Áfl¿Îfl¿ ≠ıflHÎÎ ‹‚÷Ì Ë˘› »ı. ±Î ‹fiW›ÿıËı ¿flÌfiı ÁΑfiÎfiÎ ¿ÏÃfi ‹Î√ı˝

«Î·Ìfiı Á‰˘˝k΋ „V◊Ï÷±ı ’Ë˘Ó«Ì Â¿Î› »ı, ±ı‰Ì l©Î Á‰ıÛ ‹‹Zα˘fiÎ

xÿ›‹Î_ ≠√ÀΉ‰Î ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı ±Î ÁΑfiÎ ¿flÌ »ı ±fiı ’˘÷ı ¿flı·Ì

ÁΑfiÎfiÌ ‰Î÷˘ ’HÎ ¿flÌ »ı. ÷ı◊Ì ¤@÷˘ ’flfiÎ ¿ı‰‚ ±fi√˛Ë Á‹Ì ±ı‹fiÌ

ÁΑfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Á_ÿfl flÌ÷ı fl…Ò ◊¥ »ı. ±Îÿ½ ÁΑ¿‹Î_ …ı …ı √H΢

Ωı¥±ı ÷ı ÷‹Î‹ ÷ı‹fiÎ T›„@÷I‰‹Î_ ’HÎ ≠¿ÎÏÂ÷ ◊÷Î Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

‹ËÎflÎ…ı ¿flı· ÁΑfiÎfiÌ Ï‰ÂıÊ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ’Ëı·Î_ ŒflÌ ‰Îfl V’WÀ’HÎı

±fiı ºœ’HÎı Á‹∞ ·¥±ı ¿ı ÷ı‹HÎı ¿flı·Ì ÁΑfiÎ ‹Î›Î‹Î_◊Ì ‹@÷ ◊‰Î ¿ı

ÏÁ© ◊‰Î ‹ÎÀı fi◊Ì. ÷ı‹… ÷ı±˘ ÁΑfiÎ ¶ÎflÎ ÏÁ© ◊¥fiı ¤√‰Îfi ÷flÌ¿ı

‹fiΛΠ¿ı ’ÒΩ›Î ±ı‰_ ’HÎ fi◊Ì. ÷ı±˘ ÷˘ V‰÷—, V‰÷_hÎ’HÎı ±fiı ±fiÎÏÿ◊Ì

… ’ÒHν ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ »ı.

÷ı◊Ì … ÷˘ F›Îflı F›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ı ¿flı·Ì ÁΑfiÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı,

I›Îflı I›Îflı Á_’Îÿ¿ ’fl‹Ë_Á˘±ı …ı ÷ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ≠÷ÌÏ÷’Ò‰˝¿ V’p÷Î ¿flÌ

»ı ¿ı ‹ËÎflÎ…ı ¿flı·Ì ÁΑfiÎfiÌ ‰Î÷˘ ÷˘ ¤@÷˘fiÌ ÏÂZÎÎfiı ±◊ı˝ »ı, ’fl_÷ ’˘÷ı

÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ’ÒHν ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ »ı. (‰«. ≠. 44, ·˘. 14, ‹. 55, ±_. 30)

‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…fiÎ xÿ˚√÷ ±Ï¤≠Λ ±fiı ÷ı‹fiÎ ¿Ëı‰ÎfiÎ ÷ÎI’›˝fiı

›◊Î◊˝ Á‹…fiÎflÎ ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ¿Ëı

»ı, ““‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’˘÷Îfi_ ‰÷˝fi ¿èÎ_ ÷ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ‹@÷fi_ … ¿èÎ_ »ı

±ı‹ Á‹…‰_ ±fiı ’vÊ˘k΋ ÷◊Î ‘΋w’ ±ZÎfl ±ı ⁄_fiı ÷˘ ÷ı◊Ì ’fl Á‹…‰Î

fiı ÷ı‹fiı ωÂı ÷˘ ¿Î_¥ Á‹…‰_ fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 5/146)

±Î flÌ÷ı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ Á_’Îÿ¿ ’fl‹ËoÁ˘ ±fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı

¿flı· V’WÀ÷Î μ’fl◊Ì ’HÎ ±Î’HÎı ≠÷ÌÏ÷’Ò‰˝¿ ¿ËÌ Â¿Ì±ı ¿ı ‹ËÎflÎ…ı ¿flı·Ì

ÁΑfiÎ ±fiı ÁΑfiÎfiÌ ‰Î÷˘ ÷˘ ¿ı‰‚ ÁΑ¿˘fiÎ ±Îÿ½ ‹ÎÀı »ı ±fiı ’˘÷ı ÷˘

ÁÎZÎÎ÷˚ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ … »ı.

ˉı ±Î’HÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ÏÿT› ∞‰fi‹Î_ ÁË…’HÎı ‰HÎΛı·Î ±fiı

28 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

ÏÁ© ◊›ı·Î, ÷ı‹… ¿˘¥ ’HÎ ÁΑ¿fiı ÁΑfi΋Î_ μ’›˘√Ì ±ı‰Î ¿ıÀ·Î¿

Áÿ˚√H΢fi˘ ω«Îfl ¿flÌÂ_.

à ÷̉˛ ÷’V›Î ±fiı ÿıËfi˘ ±fiÎÿfl

±K›ÎI‹-ÁΑfiÎ ¿flfiÎfl ¿˘¥ ’HÎ ÁΑ¿fiÎ ∞‰fi‹Î_ ÷’, I›Î√ ±fiı

ÿıËfi˘ ±fiÎÿfl …wflÌ »ı. ÿıËfiÎ ·Î·fi-’ηfifiÎ … ω«Îfl˘‹Î_ ±˘÷≠˘÷ ±fiı

ωʛ¤˘√‹Î_ ‹Â√Ò· flËÌfiı ÿıËfi_ …÷fi ¿fl‰Î‹Î_ ≠›IfiÂÌ· T›„@÷ ¿ÿÎÏ’

ÁΑfi΋Î_ ±Î√‚ ‰‘Ì fi ¿ı. ÿˆÏË¿ ÿ—¬ ¿ı ¿pÿΛ¿ ‹U¿ı·Ì±˘◊Ì ’λ˘

’√ ¤flfiÎfl ÁΑ¿ ¿Â_ … ≠ÎM÷ ¿flÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷̉˛ ÷’V›Î

±fiı ÿıËfi˘ ±fiÎÿfl ¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiT≤kÎÎ_÷ ¶ÎflÎ ±Î‰Ì ÁÎ«Ì ≠ıflHÎÎ

Á˙fiı ±Î’Ì »ı. ’˘÷Îfiı ⁄΂’HÎ◊Ì … ÷’fiÌ ¿ı‰Ì vÏ« Ë÷Ì ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_

÷ı±˘ ‰«. ¿Î. 3 ‹Î_ ¿Ëı »ı,““‹fiı ⁄΂¿’HÎ΋Î_ V‰Î‹Ì ¿ÎÏ÷˝¿fiÌ ’ıÃı ±ı‰˘ …

ω«Îfl ∂’F›˘ …ı, “‹Îflı ‹ÎflÎ ÂflÌfl‹Î_ ‹Î÷Îfi˘ ¤Î√ …ı vÏ‘fl fiı ‹Î_Á ÷ı

flËı‰Î ÿı‰_ fi◊Ì.” ‹ÎÀı CÎHÎı¿ ≠›Ifiı ¿flÌfiı ÂflÌfl ±ı‰_ ÁÒ¿‰Ì fiÎA›_ …ı, “ÂflÌfl‹Î_

¿Î_¥¿ ‰Î√ı ÷˘ ’ÎHÎÌfi_ ÀÌ’_ fiÌÁflı ’HÎ vÏ‘fl ÷˘ fiÌÁflı … fiÏË.””

‹ËÎflÎ…ı 11 ‰Ê˝fiÌ ¿<‹‚Ì ‰›ı B≤Ëfi˘ I›Î√ ¿›˘˝. I›Îfl ’»Ì ÁÎ÷

‰Ê˝fiÎ ‰fi-ω«flHÎ ÿflQ›Îfi ÷ı‹HÎı Á¬÷ ±fiı Á÷÷ ¿WÀÿΛ¿ ÿˆÏË¿ ¤ÌÕ˘

‰ıÃÌ, ÿıËfi˘ ±Ï÷› ±fiÎÿfl ¿flÌ ±Ï÷› ‹U¿ı·Ì±˘ ÷◊ΠωCfi˘‹Î_ ’HÎ

ω«flHÎ ¿›_* »ı. ÷ı‹HÎı Ïˋη›fiÌ ¿Î‚…\_ ¿o’ΉfiÎflÌ ¿ÎÏ÷· ÃoÕÌ, ‰flÁÎÿfiÌ

÷̉˛ {Õ̱˘ ¿ı ±Î√ {fl÷Ì √fl‹Ìfiı ’HÎ √HοÎflÌ fi◊Ì. Ïÿ‰Á˘ Á‘Ì

±Lfi…‚ ‰√fl ’ËÎÕ˘‹Î_, ¬ÌH΢‹Î_, √Îœ …_√·˘‹Î_, …_√·Ì ’Ô±˘ ±fiı {ıflÌ

Á’˘˝ ‰E«ı CÎÒQ›Î »ı. ’·ËÎl‹‹Î_ «Îflı¿ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ±Ï÷ ¿WÀÿΛ¿ ÷’ ¿›*

»ı. ÷ı±˘ ‰«. ’˛. 29 ‹Î_ ¿Ëı »ı,““±‹ı ’vÊ˘k΋’flÌ‹Î_ flËı÷Î I›Îflı ¿ıÀ·Î¿

‹ÎÁ Á‘Ì ÷˘ ‰Î› ¤ZÎHÎ ¿flÌfiı flèÎÎ ÷◊Î hÎHΫÎfl √ÎμfiÎ ’ˢ‚Î ’À‰Î‚Ì

±ı¿ fiÿÌ Ë÷Ì ÷ıfiı ωÂı ±ı¿ ‰Îfl ÂflÌfl ÷HÎÎ÷_ ‹ıS›_ ÷◊Î Ï›΂˘, μfi΂˘ fiı

«˘‹ÎÁ_ ÷ıfiı ωÂı »Î›Î ωfiÎ ±ı¿ ¿˙’Ìfi¤fl flËı÷Î Ë÷Î.””

±Î‰Ì ÷̉˛ ‹‹ZÎ÷Î, {_¬fiÎ ±fiı ±Õ√ l©Îfiı ·Ì‘ı …, ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ

›˘√̱˘ ‹ÎÀı ‰Ê˘˝fiÌ ÁΑfiÎfiı ±_÷ı ’HÎ ÿ·˝¤ ±ı‰˘ ±WÀÎ_√›˘√, Œ@÷

±ı¿ … ‰Ê˝‹Î_ ÷ı‹HÎı ÏÁ© ¿›˘˝. ÿıË ±fiı ‹fifiÎ «Òflı«ÒflÎ ¿flÌfiı ›˘√ ÏÁ©

¿flfiÎfl ±Î‰˘ ±WÀÎ_√›˘√fi˘ ωzÎ◊a √v √˘’΂›˘√Ìfiı ⁄ÌΩı ¿˘¥ ‹Y›˘

‰«fiÎQ≤÷ 29

fiÏË Ë˘›.

‰fiω«flHÎ ’Ò fl_ ¿flÌfiı ·˘…‹Î_ ±ÎT›Î ⁄Îÿ ¿ıÀ·Î¿ ‹ÏËfiÎ ’»Ì

fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ·¬ı·Î ±ı¿ ’h΋Î_ ’˘÷ÎfiÎ ÷’ ωÂı ÷ı±˘ ·¬ı »ı —

÷’ ¿v_ »_ ¿ÃHÎ ÷fiı, fi◊Ì ‹˘‚˘ Ë_ ’Õ÷˘ ‹fiı;

«Îflı ‹ÎÁ «˘‹ÎÁÎfiÎ …ıË, ¿fl_ ‘ÎflHÎÎ_ ’ÎflHÎÎ_ Ë_ ÷ıË.

‰Ê˘˝‰flÁ ¿ÎÏ÷˝¿ ‹ÎÁ, ¿v_ »\_ Á΋ÀÎ μ’‰ÎÁ;

‰‚Ì ±ı ‹ÎÁ‹Î_ ¿˘¥ Á‹ı, ¿v_ ¿ÚE»ˇ‰˛÷fiı ÷ı ±‹ı.

I›Îfl ’»Ì ‹ÎCÎ ‹ÎÁ‹Î_›, ¿v_ ’Îflο¿ÚE»ˇ ¿Ëı‰Î›;

«Î_ƒÎ›HÎ ±ı¿ÎÿÂÌ ·¥, Á‰ı˝ ‰˛÷ ¿v_ »\_ Ë_ Á¥.

¿ÚWHÎ ≠ÁLfi ¿fl‰Îfiı ¿Î…, ±ıfi_ ÿ—¬ ‹fiı fi◊Ì ‹ËÎflÎ…;

’_«Ï‰Ê›◊Ì ‹fi μ÷ÎflÌ, ¿v_ »\_ ÷’ ¿ÃHÎ ¤ÎflÌ.

÷ıHÎı ¿flÌfiı ÂflÌfl‹Î_¥, ·˘ËÌ ‹Î_Á √›_ »ı Á¿Î¥;

≠ÎHÎ flèÎÎ ÷HÎÌ ±ı¿ flÌ÷, fi◊Ì flÎ¬Ì ‹ı_ Ï«_÷T›_ Ï«kÎ.

(¤@÷Ï«_÷΋ÏHÎ — ≠. 42/11-15)

±Î ÂOÿ˘ ‰Î_«Ì±ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı ¿ı‰˘ ÷’fi˘ ±Î√˛Ë fiı ≥¿ »ı ÷ıfi˘

A›Î· ±Î‰ı »ı. ±ı‹fiı ÷’fiÌ vÏ« Ëo‹ıÂÎ_ ±Î‰Ì … flËÌ »ı. ÷ı±˘ ‰Ê˘Û ’»Ì

’HÎ ‰«. ·˘. 14‹Î_ ¿Ëı »ı, ““±ı‹ ‹fi‹Î_ flËı »ı …ı, rı÷¶Ì’fiı ωÂı ÷◊Î

⁄ÿÏfl¿Îl‹fiı ωÂı …¥fiı ÏfiflLfi’HÎı flèÎÎ ◊¿Î ÷’ ¿fḻı ÷˘ ⁄Ë< ÁÎv_ ·Î√ı.””

à I›Î√fi˘ ≥¿

‹ËÎflÎ… ’˘÷ÎfiÎ I›Î√fiÎ ≥¿fiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı —

¿Î. 10 - ““…ıfiı …ı ‰Î÷fi˘ ≥¿ ˢ› fiı ÷ı ‰E«‹Î_ ËΩfl˘ ±_÷flΛ

±Î‰ı ÷˘’HÎ ÷ı ±_÷flΛfi˘ fl˘@›˘ fl˘¿Î› fiÏË I›Îflı ÷ıfi˘ ÁΫ˘ ≥¿ ΩHΉ˘.

…\±˘ fiı ±‹ı ±ı¿‰ÌÁ ‰Ê˝ ◊›Î_ lÌfl΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ±ÎT›Î »Ì±ı. ÷ı‹Î_

±fi_÷ ¤Î÷fiÎ_ ‰VhÎ ÷◊Î ±·_¿Îfl ÷◊Î ¬Îfi’ÎfiÎÏÿ¿ ÷ıHÎı ¿flÌfiı Áı‰ÎfiÎ

¿flfiÎflÎ ±fi_÷ ¤@÷ ‹Y›Î »ı, ’HÎ ±‹Îv_ ‹fi ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝‹Î_ ·˘¤Îb_ fi◊Ì, ÂÎ

‹ÎÀı …ı, ±‹Îflı I›Î√fi˘ … ≥¿ »ı.””

‹. 33 - ““±‹Îflı ‰√fl ≥E»ı ’HÎ ’_«Ï‰Ê› »ı ÷ı ΩıflΉfḻı ≠ÎM÷

◊Λ »ı ÷˘’HÎ ÷ıfiı ±‹ı ≥E»÷Î fi◊Ì ±fiı ’√ı ¿flÌfiı Ãı·Ì fiά̱ı »Ì±ı.””

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ∞‰fi‹Î_ ±Î‰˘ I›Î√fi˘ ºœ ≥¿ Ë÷˘ ±ıÀ·ı … ÷˘

30 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

Á_ÁÎflfiÎ ¿˘¥ ≠·˘¤fi‹Î_ ·ı‰Î›Î ÏÁ‰Î› ÷ı‹HÎı Á_ÁÎflfi˘ I›Î√ ¿›˘˝.

±ı‹fi˘ I›Î√ ’HÎ ÁË…, V‰›_VdÏfl÷, …L‹Ω÷ ±fiı ‰ˆflÎB›…L› Ë÷˘.

ωʛ˘ ¤˘√‰Ìfiı T≤©Îl‹fiı ±Îflı I›Î√ ◊¥ ¿ı, ’HΠωʛ˘fiÎ V’½ ‰√fl

±ÎÀ·Ì fiÎfiÌ ‰›ı I›Î√ ±ı ¿˘¥ ⁄΂’HÎfiÌ fl‹÷ fi◊Ì. »÷Î_

CÎfiU›Î‹ı(lÌ∞‹ËÎflÎ…ı) B≤ËI›Î√ ¿flÌ, ¿ÏÃfi ÁΑfiÎfiÎ ’_◊ı ≠›ÎHÎ ¿flÌfiı

¤Îω ’ıœÌfiı ±ı¿ μI¿ÚWÀ μÿÎËflHÎ ’Ò fl_ ’ÎÕı·_ »ı.

‰À‹Î_, ‰ı√‹Î_ ¿ı ¿ıŒ‹Î_ CÎHÎÌ ‰Îfl Á_ÁÎflfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı fiÌ¿‚Ì ÷˘

…‰Î›, ’HÎ ÷fifiÎ_ ±fiı ‹fifiÎ_ ±Ï÷› ÿ—¬ ±Î‰ı, ω¿À ’ÏflÏV◊Ï÷ Á΋ı

±Î‰Ìfiı ∂¤Ì flËı, μk΋ ≠¿ÎflfiΠωʛ˘fi˘ ›˘√ ◊Λ, ÷˘ I›Î√fi˘ fl_√ ∂ÕÌ

…÷˘ ˢ› »ı. CÎfiU›Î‹fiÎ I›Î√fi˘ fl_√ ’ο˘ Ë÷˘. CÎfiU›Î‹ fiÌ·¿oà fi΋

‘ÎflHÎ ¿flÌfiı CÎıfl◊Ì fiÌ¿Y›Î. ÀÎœ-÷Õ¿ÎfiÌ, ¤Ò¬-÷flÁfiÌ ¿ı …_√·Ì Ωfi‰fl˘fiÌ

⁄Ì¿ ‰√fl ω«flHÎ ¿fl÷Î_ lÌ’fl ÂËıflfiÎ ±ı¿ ‹Ã‹Î_ ’‘Îflı »ı. ‹ÃfiÎ ‹Ëo÷

fiÌ·¿oÃfiı ‰ÎÏÊ˝¿ ±ı¿ ·Î¬ wÏ’›ÎfiÌ ±Î‰¿‰Î‚Î ±Î ‹ÃfiÎ ‹Ëo÷

⁄fiΉ‰Îfi_ ≠·˘¤fi ±Î’Ìfiı ±ËŸ … fl˘¿Î‰Î ωfi_÷Ì ¿flı »ı. I›Îflı fiÌ·¿oÃ

μkÎfl ±Î’ı »ı, ““‹ÃfiÌ, ±Îl‹fiÌ ¿ı Ï‹·¿÷fiÌ ±’ıZÎΠˢ÷ ÷˘ CÎflfi˘ I›Î√

Â_ ¿fl‰Î ¿fl÷ ? ‹Îflı ÷˘ ÷Ì◊˘˝‹Î_ …¥fiı ±fiı¿ ∞‰˘fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ »ı.””

÷ı‹fiÎ ±Î μkÎfl‹Î_ ÷ı‹fi΋Î_ flËı·Ì I›Î√-‰ˆflÎB›fiÌ ¬‹ÎflÌ ±fiı ±fi_÷

∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎfiÌ ¤ƒ¤Î‰fiÎfiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı.

fiÌ·¿_Ãfi_ K›ı› V’WÀ Ë÷_. ±ıÀ·ı … ÁkÎÎ, Á_’ÏkÎ ¿ı Á_ÿflÌfiÎ_ √‹ı

÷ı‰Î_ ≠·˘¤fi ¿ı ·Î·«‹Î_ ·’ÀΛΠfi◊Ì. ω«flHÎ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ fiÌ·¿oÃ

‰_ÂÌ’fl‹Î_ ’‘Îflı »ı. ‰_ÂÌ’flfiÎ_ flÎΩ-flÎHÎÌ ÷◊Î ⁄_fiı ’hÎ̱˘ ¥·Î-ÁÂÌ·Î

fiÌ·¿oÃfiÌ Áı‰Î‹Î_ ÷I’fl »ı. ÷ı‹fiÌ ‹‹ZÎ÷Îfiı ·Ì‘ı Áı‰Îfi˘ ›˘√ ±Î’Ìfiı

I›Î_◊Ì fiÌ¿‚‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿flı »ı. flÎΩ-flÎHÎÌ Ï‰fi_÷Ì ¿flÌfiı ¬Ò⁄ Á‹…Ήı »ı,

““±Î flÎF› ±fiı ⁄_fiı ’hÎ̱˘fiı V‰Ì¿Îfl˘.”” fiÌ·¿oà ÷ı‹fiÌ Ï‰fi_÷Ìfiı

Ã<¿flΉ÷Î_ ¿Ëı »ı, ““÷‹ÎflÎ flÎF›‹Î_ ¿ı ÷‹ÎflÌ ¿<_‰fḻ˘‹Î_ ⁄_‘ΉΠË_ fi◊Ì

±ÎT›˘, ’HÎ ‹˘ËΩ‚‹Î_◊Ì ‹fiW›˘fiı »˘ÕΉ‰Î, ≠¿ÚÏ÷fiÎ_ ⁄_‘fi˘ ÷˘ÕΉ‰Î

≠√À ◊›˘ »\_.””

±Î ‹‹Zα˘fiı ’˘÷Îfi˘ Á_⁄_‘ ¿flΉÌfiı, Á‰ı˝fiı ¨CÎ÷Î_ ‹Ò¿Ìfiı ÷ı±˘

flÎ÷˘flÎ÷ fiÌ¿‚Ì Ω› »ı; ’HÎ flÎF›fiÌ ÁkÎÎ, Á_’ÏkÎ ¿ı Á_ÿflÌ‹Î_ ·˘¤Î÷Î

fi◊Ì. ‰fiω«flH΋Î_ ¿ıÀ·Ì ‹U¿ı·Ì ¤˘√‰Ì »ı ±fiı Ë…\ ¿ıÀ·Ì ¤˘√‰‰Ì

‰«fiÎQ≤÷ 31

’ÕÂı ÷ı fiÌ·¿oà ÁÎflÌ ’ıÃı ΩHÎı »ı. Ωı ÷ı‹fi΋Î_ iÎÎfiÎ_Âfi˘ ÷̉˛ ‰ˆflÎB› fi

ˢ÷, ÷˘ ±fi_÷ ¿WÀ˘ ¿ı ‹U¿ı·Ì ÁËfi ¿fl‰Îfiı ⁄ÿ·ı ±Î flÎF›fiÎ

¤˘√ω·ÎÁ‹Î_ ±À‰Î¥ √›Î ˢ÷.

‰fiω«flHÎfiÎ_ ÁÎ÷ ‰Ê˝ ÿflQ›Îfi ¿ıÀ·Î› ‹ÃÎÏ‘’Ï÷±˘fiÌ ‹ÃÎÏ‘’Ï÷

⁄fiΉ‰ÎfiÌ ÿfl¬ÎV÷fiı Ãı·Ì, ÏÁfl’flfiÎ ÏÁ©‰S·¤ flÎΩ ¿ı fiı’΂‹Î_

⁄À˘·fi√flfiÎ ‹ËÎÿkÎ flÎΩ …ı‰Î ±fiı¿ flÎ…‰Ì±˘fiÎ ≠ı‹’Ò‰˝¿ ¿flΛı·Î

Á‰˝V‰ Á‹’˝HÎfiÎ_ ⁄_‘fi˘fiı ÷˘ÕÌfiı fiÌ·¿oà ’˘÷ÎfiÎ K›ı›fiı ‰‚√Ì flèÎÎ »ı.

√…flÎ÷‹Î_ ±Î‰Ìfiı ‘‹˝‘flÎ Á_¤ÎY›Î ’»Ì ’HÎ ‘‹˝’flfiÎ_ ≠ı‹Ì

¤@÷flÎ… ¿<‚¿<_‰fl⁄αı ’˘÷Îfi_ ’Î_«Á˘ √΋fi_ flÎF› lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_

«flH΢‹Î_ ‘›*, ’fl_÷ ÷ı‹fiı ·˘¿˘ ’fl ÂÎÁfi fiÏË ’HÎ ·˘¿˘fiÎ_ xÿ›fi_

’Ïfl‰÷˝fi ¿flÌfiı ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿flΉ‰˘ Ë÷˘. ÷ı‹Î_ ÷ı‹fiı

flÎF›fiÌ @›Î_ …wfl Ë÷Ì ?

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı μE«Îflı·Î_ μ’fl˘@÷ ‰«fi˘ ±fiı ÷ı‹fiÎ ¿ıÀ·Î¿ ∞‰fi-

≠Á_√˘ ’fl◊Ì ÷ı‹fi΋Î_ I›Î√fi˘ ≥¿ ¿ı‰˘ ±fiı ¿ıÀ·˘ Ë÷˘ ÷ıfiÌ ≠÷ÌÏ÷

◊Λ »ı.

à Áı‰ÎfiÌ ÷I’fl÷Î

¿˘¥ ’HÎ ÁΑ¿fiÎ ∞‰fi‹Î_ ÷’, I›Î√ ±fiı ÿıËfiÎ ±fiÎÿflfiÌ ÁÎ◊ı

ÁÎ◊ı Áı‰Î¤Î‰fiÎ ’HÎ ¿ı‚‰Î‰Ì Ωı¥±ı, ±ı‰Ì Â̬ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ

∞‰fi ¶ÎflÎ Á˙fiı ±Î’Ì »ı.

Áı‰Î ωÂı fiÌÏ÷Â÷¿‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı ‚flÊœ◊¸— ¬⁄U◊ª„UŸÙ ÿÙÁªŸÊ◊-åÿªêÿ—– (‡Ô‹Ù∑§ — 58) ’fl‹√Ëfi ±fiı ›˘√̱˘fiı ’HÎ ÿ·˝¤ ±ı‰˘

Áı‰Î‘‹˝ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÁË… Ë÷˘.

‹ËÎflÎ… CÎflı Ë÷Î I›Îflı ’HÎ ÷ı‹HÎı ‹Î÷ÎÏ’÷ÎfiÌ Â©¤Î‰◊Ì Áı‰Î

¿flı·Ì. ‰fiω«flHÎ ÿflQ›Îfi ’HÎ ±fiı¿ ≠Á_√˘±ı …wÏfl›Î÷‹_ÿ T›„@÷±˘fiÌ

Áı‰Î ÷ı‹HÎı ¿flÌ »ı.

Áı‰¿fl΋fiÌ ¿flı·Ì Áı‰ÎfiÌ ÁωVI≤÷ ‰Î÷ ÷ı‹HÎı ’˘÷ı … ‰«.

≠. 10‹Î_ ±Î ’˛‹ÎHÎı ¿flÌ »ı — ““±‹ı ‰ıÓ¿ÀÎσ◊Ì Áı÷⁄_‘ fl΋ırfl …÷Î Ë÷Î

I›Î_ ±ı¿ Áı‰¿fl΋ fi΋ı ÁΑ Ë÷˘. ÷ı lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ÎÏÿ¿ ’flÎHÎfiı ¤H›˘ Ë÷˘.

÷ı ‹Î√˝‹Î_ «Î·÷Î_ ‹Î_ÿ˘ ’Õu˘. ÷ıfiÌ ’ÎÁı wÏ’›Î ËΩflfiÌ Á˘fi΋ˢfl Ë÷Ì ’HÎ

32 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

«Î¿flÌfi˘ ¿flfiÎfl˘ ¿˘¥ fiÏË ‹ÎÀı fl˘‰Î ·ÎB›˘. ’»Ì ÷ıfiı ±‹ı ¿èÎ_ …ı, “¿Î_¥

Ï«_÷Î flά¢ ‹Î, ÷‹ÎflÌ «Î¿flÌ ±‹ı ¿flÌÂ_.” ’»Ì √΋fiı ⁄ËÎfl ±ı¿ ¿ı‚Î_fiÌ

e·‰ÎÕÌ Ë÷Ì ÷ı‹Î_ ±ı¿ ‰Õfi˘ T≤ZÎ Ë÷˘ ÷ı ‰ÕfiÎ T≤ZÎfiı ωÊı ËΩfl ¤Ò÷ flËı÷Î_,

’HÎ ÷ı ÁΑ ÷˘ «Î·Ì ¿ı ±ı‰˘ flè΢ fiÏË ±fiı ±Ï÷› ‹Î_ÿ˘ ◊›˘, ÷ı μ’fl

±‹fiı ±Ï÷› ÿ›Î ±Î‰Ì. ’»Ì ÷ı Ãı¿ÎHÎı ±‹ı ÷ı ÁΑfiı ¿ı‚fiÎ_ ’hÎ ·Î‰Ìfiı

ËÎ◊ ±ı¿ ¨«Ì ’◊ÎflÌ ¿flÌ ±Î’Ì. ±fiı ÷ı ÁΑfiı ·˘Ë̬_Õ ’ıÀ⁄ıÁHÎ_ Ë÷_ ÷ıfiı

±‹ı ‘˘÷Î ±fiı «Î¿flÌ ¿fl÷Î. ±fiı ÷ı ÁΑ ’˘÷Îfiı …ıÀ·_ Ωı¥±ı ÷ıÀ·_ ±‹ÎflÌ

’ÎÁı ¬Î_Õ, Áοfl, CÎÌ, ±Lfi ÷ı ’˘÷ÎfiÎ wÏ’›Î ±Î’Ìfiı ‹_√Ή÷˘ ÷ı ±‹˘

·Î‰Ìfiı flÎ_‘Ì ¬‰flΉ÷Î ±fiı ±‹˘ ‰V÷Ì‹Î_ …¥fiı …‹Ì ±Î‰÷Î. ±fiı ¿˘¥¿

Ïÿ‰Á ÷˘ ±‹fiı ‰V÷Ì‹Î_ ±Lfi ‹‚÷_ fiÏË I›Îflı ±‹Îflı μ’‰ÎÁ ◊÷˘ ÷˘’HÎ

¿˘¥ Ïÿ‰Á ÷ı ÁΑ±ı ±‹fiı ±ı‹ ¿èÎ_ fiÏË …ı, “±‹ ’ÎÁı ƒT› »ı ÷ı ±Î’HÎı

⁄ıfiı ¿Î…ı flÁ˘¥ ¿fl˘ ±fiı ÷‹ı ’HÎ ±‹ ¤ı‚Î …‹˘.” ’»Ì ±ı‹ Áı‰Î ¿fl÷ı ◊¿ı

÷ı ÁΑ ⁄ı ‹ÎÁı ¿Î_¥¿ ÁÎΩı ◊›˘. ’»Ì Áı÷⁄_‘ fl΋ırflfiı ‹Î√ı˝ «ÎS›Î, I›Îflı

÷ıfi˘ ¤Îfl ‹HÎ ±ı¿ Ë÷˘ ÷ı ±‹Îflı ’ÎÁı μ’ÕΉ÷˘ ±fiı ’˘÷ı ÷˘ ±ı¿ ‹Î‚Î

·¥fiı «Î·÷˘. ±fiı ÿıËı ’HÎ ÁÎΩı ±fiı ±ı¿ Âıfl CÎÌ …‹Ìfiı ’«Î‰ı ±ı‰˘ Á‹◊˝

◊›˘ ÷˘’HÎ ¤Îfl ±‹ÎflÌ ’ÎÁı μ’ÕΉı ±fiı ’˘÷ı ±‹◊˘ «Î·ı. ±fiı ±‹ÎflÌ

≠¿ÚÏ÷ ÷˘ ±ı‰Ì Ë÷Ì …ı, “¤Îfl fi΋ı ÷˘ ±ı¿ w‹Î· ’HÎ flά÷Î fiÏË.” ‹ÎÀı ÷ıfiı

ÁΑ ΩHÎÌfiı ±‹ı ±ıfi˘ ‹HÎ ±ı¿fi˘ ¤Îfl μ’ÎÕÌ «Î·÷Î. ±ı‰Ì flÌ÷ı ÷ı ÁΑfiÌ

±‹ı «Î¿flÌ ¿flÌfiı ÁÎΩı ¿›˘Û.””

Áı‰¿fl΋fiÌ ¿flı·Ì Áı‰ÎfiÎ ±Î ≠Á_√‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ¿vHÎÎ,

Áı‰Î¤Î‰fiÎ, Ï÷Ï÷ZÎÎ, Ïfi‹Î˝fiÌ’b_, ≠΋ÎÏHο÷Î, Á΋ıfiÎ T›„@÷fiÎ ‹fifiı

’Îfl¬‰ÎfiÌ ÁÒ{, Á΋ıı‰Î‚Îfiı ±fi¿>‚ ◊¥fiı Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ T≤ÏkÎ ‰√ıflı ±Îÿ½

Áı‰¿fiÎ_ ·ZÎH΢ ±Î⁄Îÿ flÌ÷ı ≠√À ◊÷Î_ Ωı¥ ¿Λ »ı.

·˘…‹Î_ ±ÎT›Î ’»Ì Âw±Î÷fiÎ fi‰ı¿ ‹ÏËfiÎ Á‘Ì fiÎfi΋Î_ fiÎfiÌ

Áı‰Î ÷ı‹HÎı μIÁÎË◊Ì ¿flÌ »ı. ÁÿΉ˛÷˘ «·Î‰‰Î_, ϤZÎÎ ‹Î_√‰Ì, »ÎHÎ ±ı¿Ã<_

¿fl‰_, »ÎHÎÎ_ ◊Î’‰Î_, ‰Î‰‹Î_◊Ì ’ÎHÎÌ ·Î‰‰_, Á_÷˘fiÎ_ ¿’ÕÎ_ ‘˘‰Î_, ⁄Ì‹Îfl

Á_÷˘fiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì, ±Îl‹fiÌ ÁÎŒÁÒŒÌ ¿fl‰Ì ‰√ıflı ±fiı¿Ï‰‘ Áı‰Î‹Î_

ˢÓ¤ıfl ΩıÕΛΠ»ı. ’˘÷ÎfiÌ ±Î Áı‰Î¤Î‰fiÎ ‰Ê˘˝ ’»Ì ’HÎ ¿ıÀ·Ì μI¿ÚWÀ

flËÌ »ı ÷ı ÷˘ ÷ı‹HÎı ‰«. ‹. 63‹Î_ ¿flı·Ì ‰Î÷ ’fl◊Ì …HÎΛ »ı. ±Î

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÷ı±˘ …HÎΉı »ı, ““±‹fiı ±ı‹ ω«Îfl ◊›˘ …ı, “ÁkÎÎw’ı flËı‰_

‰«fiÎQ≤÷ 33

÷ı◊Ì ’HÎ ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ¤ı‚ı ÿıË ‘flÌfiı flËı‰_ ±ı lıWà »ı.” ‹ÎÀı

±‹fiı ⁄Ì¿ ·Î√Ì …ı, “fl¬ı ÁkÎÎw’ı flË̱ı fiı ’λ˘ ÿıË fi ‘flΛ.” ‹ÎÀı ÿıË

‘flÌfiı ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÌ ¤ı‚ı flË̱ı fiı ÷ıfiı ±◊ı˝ …ı Áı‰Î ⁄fiÌ

±Î‰ı ±ı … ±Ï÷› lıWà ÁΑfi »ı.””

±ËŸ ‹ËÎflÎ… ±ÎI‹ÎfiÎ Á¬ ¿fl÷Î_ ’HÎ Áı‰Îfiı ωÂıÊ ‹Îfiı »ı. ±ıÀ·ı

… ÷˘ ÿıËfiı ¿˘¥ ’HÎ ≠¿Îflfi˘ ¤ÌÕ˘ ±ÎM›Î ‰√fl ±ÎI‹ÁkÎÎw’ı flËı‰Î ¿fl÷Î_

¤@÷˘fiÌ Áı‰ÎfiÎ ¤ÌÕ΋Î_ flËı‰Îfi_ ‹ËÎflÎ… ‰‘ ’Á_ÿ ¿flı »ı. ÷ı◊Ì … ÷˘

÷ı±˘ ‰«. ±_. 21‹Î_ ¿Ëı »ı, ““±‹ı ’˘÷Îfiı V‰Î◊ı˝ ¿flÌfiı ·Î¬˘ ‹ÎHÎÁ‹Î_ fi◊Ì

flËı÷Î, ±‹ı ÷˘ ¤√‰Îfi ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ±◊ı˝ ‹ÎHÎÁfiÎ ¤ÌÕ΋Î_ flË̱ı

»Ì±ı ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ±◊ı˝ √‹ı ÷ıÀ·Ì ≠T≤ÏkÎ ¿fl‰Ì ’Õı ÷˘’HÎ ±ıfiı

±‹ı ÏfiT≤ÏkÎ ΩHÎ̱ı »Ì±ı.””

¤@÷fiÌ Á÷÷ Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ ÷ı‹fiÌ {_¬fiÎfiÎ_ ÿ½fi ÷˘ ÷ı‹HÎı

μE«Îflı· ‰«. ‹. 28fiÎ_ ±Î ‰«fi˘‹Î_ … ◊Λ »ı. ““±‹Îflı ÷˘ ¤√‰Îfifi˘

flÎ∞’˘ ◊›Î ÁÎv …L‹˘…L‹ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÌ … Áı‰Î ¿fl‰Ì »ı. ±fiı …ı‹

±‹Îfl˘ Ïfiç› »ı ÷ı‹ … ÷‹Îflı ’HÎ Ïfiç› ¿fl‰˘.””

à ¿◊Îl‰HÎfiÌ ±ÎÁ„@÷

±ÎK›Î„I‹¿ ÁΑfiÎ ¿flfiÎfl ÁΑ¿fiÎ ∞‰fi‹Î_ ÷’, I›Î√, ÿıËÿ‹fi

±fiı Áı‰Î …ı‰Î Áÿ˚√H΢fiÌ T≤Ï© ÁÎ◊ı @›Îflı¿ ‹Îfi, ¥W›Î˝, ‹IÁfl …ı‰Î ÿ˘Ê˘

’HÎ »\’Î ‰ıÂı ≠‰ıÂÌ …÷Πˢ› »ı. ÷ı◊Ì ÷’, Á_›‹, Áı‰ÎfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı iÎÎfi

±fiı Á‹…HÎfiÌ ’HÎ ±ıÀ·Ì … ±Î‰U›¿÷Î flËı »ı. Á‹…HÎfiÌ ºœ÷Î ‹ÎÀı

¿◊ÎlÔÔ‰HÎ ±I›_÷ …wflÌ »ı. ¿◊ÎfiÎ ÂOÿ˘ ¤›V◊Îfi˘◊Ì ÁΑ¿fiı Á÷÷ Ω√˛÷

flάı »ı. ÷ıfi΋Î_ l©Î, ‘Ìfl… ±fiı ÏË_‹÷fi_ Á÷÷ ÏÁ_«fi ¿flı »ı, …ı◊Ì Ï‰¿À

’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ ’HÎ ÁΑfiÎ ‹˘‚Ì fi ’Õı. ‰‚Ì, ¿◊Îl‰HÎ◊Ì … ∞‰fifi_ K›ı›

V’WÀ ±fiı ºœ ◊Λ, ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fi_ ›◊Î◊˝ iÎÎfi ◊Λ, ©

μ’ÎÁfiÎ Á‹Ω›, ÁΑfiÎfiÎ ÁΫΠ±Îÿ¢˝ ΩHΉΠ‹‚ı ±fiı ÷ı◊Ì ÁΑfiÎ

’HÎ Ïfiω˝Cfi ±fiı Á√‹ ⁄fiı. ÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi ¶ÎflÎ

ÁΑfiÎfi˘ ±Î ’Îà ’HÎ Á˙fiı Â̬T›˘ »ı.

‹ËÎflÎ…fiı ⁄΂’HÎ◊Ì … ¿◊Î ÁÎ_¤ÔÔ‚‰Ì √‹÷Ì ÷ı‰_ ÷ı‹HÎı … ‰«.

‹. 55‹Î_ ¿èÎ_ »ı. ±›˘K›Î‹Î_ ÿflfl˘… ÂÎVh΢fiÎ ±P›ÎÁ ±fiı ‰Î_«fifiÌ ÁÎ◊ı

34 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

ÁÎ◊ı …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ‹_Ïÿflı ◊÷Ì ¿◊Î ÁÎ_¤‚‰Î ’HÎ ÷ı±˘ …÷Î. V‰›_ iÎÎfifi_

‹ÒÏ÷˝‹Îfi V‰w’ ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı±˘ Á÷÷ ±P›ÎÁfl÷ ±fiı ¿◊΋Î_ ±ÎÁ@÷ flèÎÎ

»ı. ÂÎVh΢fiÎ_ flËV›˘fiı ËV÷΋·¿ ÏfiË΂÷Πˢ‰Î »÷Î_ ÷ı±˘ ’fl‹ËoÁ˘ ¿ı

≠Î√∞ ’flÎHÎÌ ’ÎÁı ±‰Îflfi‰Îfl lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷, ‹˘ZΑ‹˝fiÎ ±K›Î›˘,

‰ÎÁÿı‰‹ÎËÎIQ› ‰√ıflı √˛_◊˘fi_ ‰Î_«fi ¿flΉÌfiı lÔ‰HÎ ¿fl÷Î. ±ı¿ ‰¬÷

‹ËÎflÎ…ı ¿Ïfl›ÎHÎ΋Î_ ⁄ı ‹ÎÁ‹Î_ ÁÎ÷ ‰¬÷ ¤Î√‰÷fiÌ Á‹√˛ ¿◊Îfi_ ’ÎflΛHÎ

≠Î√∞ ’flÎHÎÌ ’ÎÁı ¿flÎT›_ Ë÷_. ±ı¿ … ÂÎVhÎfi_ ’HÎ ±ÎÀ·Ì l©Î’Ò‰˝¿ l‰HÎ

¿fl‰ÎfiÌ ±Î ·Ì·Î‹Î_ ÷ı‹fiÌ ¿◊Î ≠I›ıfiÌ ±ÁΑÎflHÎ ≠ÌÏ÷fiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı.

÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÌ ¿◊Î ≠I›ıfiÌ ±I≤M÷ ·√fiÌfiÌ ‰Î÷ ‰«. ‹. 49‹Î_ ¿flÌ

»ı, ““±‹Îflı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ¿◊Î, ¿Ì÷˝fi ¿ı ‰Î÷ν ¿ı ¤√‰Îfifi_ K›Îfi ±ı‹Î_◊Ì

¿˘¥ ¿Î‚ı ‹fifiÌ I≤„M÷ ◊÷Ì … fi◊Ì.””

‰‚Ì, ¿◊οÌ÷˝fi ≠I›ı ’˘÷ÎfiÌ ≠ÌÏ÷fiÌ ’flοÎWÃÎ …HÎΉ÷Î_ ÷ı±˘ ‰«.

±_. 13‹Î_ ¿Ëı »ı, ““¤√‰ÎfifiÎ_ ¿◊Î-¿Ì÷˝fiÎÏÿ¿ ¿fl÷Πˢ¥±ı I›Îflı ÷˘ ±ı‰Ì

‹V÷Î¥ ±Î‰ı »ı …ı “ΩHÎ̱ı ÿ̉ÎfiÎ ◊¥ …‰ÎÂı”, ±fiı …ıÀ·˘ ω‰ı¿ flËı »ı ÷ı

÷˘ ¿˘¥¿ ¤@÷…fifiÎ Á‹ÎÁfiı ±◊ı˝ flËı »ı, ’HÎ ‹fi‹Î_ ÷˘ ±ı‰Ì fiı ±ı‰Ì …

¬‹ÎflÌ flËı »ı ±fiı μ’fl◊Ì ÷˘ ·˘¿˘fiı ‹‚÷˘ T›‰ËÎfl flά̱ı »Ì±ı.””

à ω«ÎflÂÌ·÷Î

CÎHÎÎ ÁΑ¿˘ Ï…_ÿ√̤fl ±fiı¿ ¿ÏÃfi ÁΑfiÎ ¿fl÷Πˢ› »ı. ¿ıÀ·Î¿

Á_ÁÎflfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı …_√·‹Î_, Ï√flfiÎflfiÌ √ŒÎ±˘‹Î_ ¿ı Ïˋη›fiΠϬfl˘

’fl Ï…_ÿ√Ì ¿ÎœÌ fiά÷Πˢ› »ı. ¿ıÀ·Î¿ ÷’, I›Î√ ±fiı ÿıËfiÎ ±fiÎÿfl

¶ÎflÎ ÿıËfiı ÁÒ¿‰Ì fiÎ_¬ı »ı, ÷˘ ¿ıÀ·Î¿ ÿ_Õ‰÷˚ ›ÎhÎÎ ¿ı ’ÿ›ÎhÎÎ ¶ÎflÎ ÷Ì◊˘˝‹Î_

CÎÒQ›Î ¿flı »ı. ¿ıÀ·Î¿ ∞‰fi¤fl ÂÎjÎ’Ãfi ±fiı ¿◊Îl‰HÎ ¿flı »ı, ÷˘ ¿ıÀ·Î¿

‹_hÎΩ’ ¿›Î˝ ¿flı »ı. ¿ıÀ·Î¿fiı ‰˛÷-Ïfi›‹fi˘ ±Ï÷ ±Î√˛Ë ˢ› »ı, ÷˘

¿ıÀ·Î¿fiı Áı‰Îfi˘ …⁄fl…V÷ ≥¿ ˢ› »ı. ¿ıÀ·Î¿ ±fiı¿ ≠¿Îflı ›˙Ï√¿

ÁΑfiÎ ¿flı »ı, ÷˘ ¿ıÀ·Î¿ …fiÁı‰Î ±ı … ≠¤Áı‰ÎfiÎ ∞‰fi‹_hÎ ÁÎ◊ı Á‹Î…-

Áı‰Î‹Î_ √‚ÎÕ>⁄ flËı »ı. ±Î‰Ì ÷˘ ¿ıÀ·Ì›ı ÁΑfiα˘ ∞‰fi¤fl ◊›Î ¿fl÷Ì

ˢ› »ı. ÷ı‹ »÷Î_ ÁΑ¿fiÎ ∞‰fi‹Î_ …ı ±Î_÷Ïfl¿ w’Î_÷fl ◊‰_ …˘¥±ı, ÷ı ◊÷_

…HÎÎ÷_ fi◊Ì. T›Áfi˘ »^À÷Î_ fi◊Ì, …√÷ ≠I›ıfiÌ ‹‹÷Î ±fiı ±ÎÁ„@÷ ±˘»Ì

◊÷Ì fi◊Ì ¿ı ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê˘ ÀY›Î ˢ› ÷ı‰˘ ±fi¤‰ ◊÷˘ fi◊Ì. ±Ë_‹‹I‰

‰«fiÎQ≤÷ 35

±fiı flÎ√-¶ıÊfiÌ V◊Ò‚ ¿ı ÁÒZ‹ ≠T≤Ïk΋Î_ ¿_¥¿ CÎÀÎÕ˘ ◊÷˘ ˢ› ÷ı‰_ ’HÎ

…HÎÎ÷_ fi◊Ì. ’ÏflHÎ΋ı ÏÿT› ÂÎ_Ï÷fi˘ ±fi¤‰ ’HÎ ◊÷˘ fi◊Ì.

¿ıÀ·Î_¿ ±fiı¿Ï‰‘ ÁΑfi˘ ¿flÌfiı ¿_¥¿ ±Î√‚ ‰K›Î ˢ›, ±ÎK›ÎÏI‹¿

¨«Î¥±ı ’ˢÓE›Î ˢ›, ’fl_÷ ‹Î›Îfi˘ ±ı‰˘ ÷˘ ‘y˘ ·Î√ı ¿ı ’fi— ÁΑfiÎfiÎ

Ïˋη›fiÌ ¬ÌH΋Î_ √⁄ÕÌ ’Õı. ±Î‰_ ◊‰Îfi_ ‹Ò‚ ¿ÎflHÎ ±ı »ı ¿ı ±Î ⁄‘Ì

ÿˆÏË¿ ÁΑfi΋Î_ ω«Îfl ¤‚÷˘ fi◊Ì. ±ı ÁΑfiÎ Œ@÷ ÿˆÏË¿ ¿ı V◊Ò‚ ⁄fiÌ

flËı »ı. ÷ı◊Ì ÁΑfiÎfi_ ÁΫ_ ±fiı μI¿Úp ’ÏflHÎ΋ ‹‚÷_ fi◊Ì. ¤fl÷∞

flÎF›fi˘ I›Î√ ¿flÌ Â@›Î ’HΠω«Îfl ‰√fl Q≤√‹Î_ ±À‰Î›Î. ÷’ ±fiı

I›Î√fiÎ Œ‚w’ı ‹„@÷ fi ‹‚Ì, ’fl_÷ Q≤√fiÎ ÿıË‹Î_ …L‹ ·ı‰˘ ’Õu˘.

±_÷ı ÷˘ ÷’-I›Î√ ‰ˆflÎB›‹Î_, ÿıËÿ‹fi ±ÎI‹ÏfiWÃ΋Î_ ±fiı Áı‰Î-¿◊Î-

¿Ì÷˝fi ’fl⁄˛õfiı ÏÔ‰Âı ’flΤ„@÷‹Î_ ’ÏflH΋ı ÷˘ … ÷ı ⁄‘Î_ ÿˆÏË¿ ÁΑfi˘

Œ‚ÿΛ¿ fỉÕı. ÷ı ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎfi˘, ±ÎI‹ÎfiÎ V‰w’fi˘ ±fiı

…√÷fiÎ fiΉ_÷’HÎÎfi˘ ω«Îfl Á‹…HÎ’Ò‰˝¿ Á÷÷ ¿fl‰˘ ’Õı »ı. ±_÷º˝„WÀ

¿flÌfiı V‰¤Î‰fiı ωÂı ÂhÎ’b_ flάÌ, ¤√‰ÎfifiÎ ‹ÏË‹Îfi˘ ω«Îfl ¿flÌ ±fiı

ωʛ˘ ≠I›ıfiÎ flÎ√fiı μ¬ıÕÌ ±_÷fl‹Î_ ≠¤fiÌ ±fiı ≠¤ ≠I›ıfiÌ ≠ÌÏ÷fiÌ

≠Ï÷WÃÎ ¿fl‰ÎfiÌ ÁΑfiÎ ¿fl‰Ì ’Õı »ı.

±Î‹, ÿˆÏË¿ ÁΑfiÎfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ‰ˆ«ÎÏfl¿ ÁΑfiÎfiÌ ’HÎ ¬Ò⁄ …

±Î‰U›¿÷Î »ı ÷ı V’WÀ’HÎı Á‹Ω› »ı. μI¿ÚWÀ ÁΑ¿fiÌ ±Îÿ½ ÁΑfi΋Î_

‰ˆ«ÎÏfl¿ ÁΑfiÎfi˘ μE« ±Îÿ½ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ∞‰fi‹Î_ ±Î’HÎfiı

ÁÎ_√˘’Î_√ Ωı‰Î ‹‚ı »ı, Â̬‰Î ‹‚ı »ı. Á‹√˛ ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ±P›ÎÁ ¿fl÷Î_

±Î’HÎfiı V’WÀ’HÎı …HÎΛ »ı ¿ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ÁË… ≠¿ÚÏ÷ ω«ÎflÂÌ· ±fiı

±_÷º˝ÏWÀ›@÷ Ë÷Ì.

ÁΑfi΋Î_ …√÷fiÎ fiΉ_÷’HÎÎfi˘, ±ÎI‹Îfi˘ ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ

‹ÏË‹Îfi˘ ω«Îfl ¿ı‰Ì flÌ÷ı ˢ‰˘ Ωı¥±ı ÷ı ’˘÷ÎfiÎ Ï‹Êı …HÎΉ÷Î_ lÌ∞-

‹ËÎflÎ… ¿Ëı »ı —

‹. 55 ó ““±_÷fl‹Î_ ±¬_Õ Ï‰«Îfl ±ı‰˘ flËı »ı, …ı‹ ‹fiW›fiı ‹Ò‰ÎÀÎHÎı

’◊ÎflÌ μ’fl Á‰Î›˘˝ ˢ› I›Îflı ÷ı ‹fiW›‹Î_◊Ì ÁËfiı ’˘÷ÎfiÎ V‰Î◊˝fiÌ ‰ÎÁfiÎ

À‚Ì Ω› »ı ±fiı ÷ı ‹flfiÎflÎfiı ’HÎ Á_ÁÎfl ◊¿Ì ‹fi μÿÎÁ ◊¥ Ω› »ı. ÷ı‹fi_

÷ı‹ ±‹Îflı ’˘÷ÎfiÌ ¿˘flfi_ ±fiı ⁄ÌΩfiÌ ¿˘flfi_ ±_÷ ±‰V◊Î …ı‰_ ÁÿÎ ‰÷ı˝ »ı,

±fiı …ıÀ·_ ‹ÎÏ›¿ ’ÿÎ◊˝‹ÎhÎ »ı ÷ı Á‰ı˝ fiΉ_÷ fiı ÷E» Áfl¬_ …HÎΛΠ¿flı »ı.””

36 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‹. 35 ó ““±Î ‹ÎflÌ Á‰ı˝ ≥„Lƒ›˘fiÌ Ïø›Îfiı ωÂı ‹fiı ±ÎI‹Îfi_ ZÎH΋ÎhÎ

’HΠωV‹flHÎ ◊÷_ fi◊Ì.””

’_. 1 ó ““±ı ¤√‰ÎfifiÎ ‘΋fiÎ Á¬fi˘ F›Îflı ω«Îfl ¿fḻı »Ì±ı I›Îflı

Á‰ı˝ …ı ⁄ÌΩ_ Á¬ ÷ı◊Ì μÿÎÁ ◊¥fiı ‹fi‹Î_ ±ı‹ ◊Λ »ı …ı, “±Î ÿıË ‹Ò¿Ìfiı ±ı

Á¬fiı @›Îflı ’΋̱ı ?” ±fiı V‰Î¤Îω¿’HÎı ’_«Ï‰Ê›fi_ √˛ËHÎ ¿fl÷Πˢ¥±ı

÷ı‹Î_ ÷˘ ¿Î_¥ {Î{˘ ω«Îfl ◊÷˘ fi◊Ì, ’HÎ Ωı ÷ı ωʛ‹Î_ ¿Î_¥¿ ÁÎflM› ‹fiΛ

»ı I›Îflı ÷fl÷ ±ı ¤√‰ÎfifiÎ Á¬‹Î_ º„WÀ ’Ò√Ì Ω› »ı ±fiı ‹fi ±Ï÷ μÿÎÁÌ

◊¥ Ω› »ı.””

…√÷ ±fiı …√÷fiÎ ’ÿÎ◊˘˝fi˘ ¿ı ’_«Ï‰Ê›fi˘ I›Î√ ◊¥ ¿ı, ’fl_÷

±Î hÎHΠω«Îfl ‰√fl ÷ı‹Î_◊Ì flÎ√ À‚÷˘ fi◊Ì. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ∞‰fi‹Î_

±Î hÎHÎı› ω«Îfl˘ ÁË…’HÎı ‰HÎΛı·Î »ı.

…√÷‹Î_ …ı‹ ω«Îfl ‰√flfiÌ ÁΑfiÎ ◊›Î ¿flı »ı, ÷ı‹ ω«Îflfiı ’ÎQ›Î

‰√fl ±K›ÎI‹ ωÂı CÎb_ ¿Ëı‰Î› »ı ±fiı ·¬Î› »ı. CÎHÎÎ μ’ÿı¿˘ ÂÎVh΢

‰Î_«Ìfiı ¿ı ÁÎ_¤‚Ìfiı ±fiı ±ı‹Î_◊Ì ¿_¥¿ ›Îÿ flάÌfiı ±ıfiÌ ‰Î÷˘

¿›Î˝ ¿fl÷Πˢ› »ı, ’fl_÷ ›˘B› ω«Îflfiı ’ÎQ›Î ‰√fl ÷ı±˘ ÂÎVh΢fiÎ_

flËV›˘fiı μÿ˚CÎÎÏÀ÷ ¿flÌ Â¿÷Î fi◊Ì. ±Î ºÏp±ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ı¿ ω·ZÎHÎ

μ’ÿıpÎ »ı. ÷ı±˘ ⁄˛õωzÎωʛ¿ …ı ¿Î_¥ ‰Î÷˘ ¿flı »ı, ÷ıfi˘ ¬Ò⁄ … ω«Îfl

¿flÌfiı, …ı ÷ı ‰Î÷fi_ ¨Õ<_ Ï«_÷fi ±fiı ‹fifi ¿flÌfiı ’»Ì … ±ıfi˘ μ’ÿı ¿flı

»ı. ÷ı‹fiÌ ±Î ±Ï¶÷Ì› ·ÎZÎÏHο÷Î ÷ı‹fiÎ_ ’˘÷ÎfiÎ_ ±Î ‰«fi˘‹Î_ …HÎÎ¥

±Î‰ı »ı —

’_. 2 ó ““±ı ÁÎ_A› fiı ›˘√ ⁄ı›fi˘ ÏÁ©Î_÷ ÷‹ı ¿Ì÷˝fi √ΛÎ_ I›Î_ Á‘Ì

±‹ı ω«Î›˘˝ »ı ÷ı ¿Ë̱ı ÷ı ÁÎ_¤‚˘ …ı...””

‹. 62 ó ““±‹ı …ı Ïÿ‰Á◊Ì Ï‰«Îfḻı »Ì±ı ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ±‹ÎflÌ

fi…fl‹Î_ ±ı‹ ±Î‰ı »ı …ı...””

‹. 64 ó ““±‹ı T›ÎÁ∞fiÎ ¿flı·Î …ı Á‰ı˝˝ √˛_◊ ÁÎ_¤Y›Î ’»Ì ’Ò‰Î˝’fl

ω«ÎflÌfiı Ωı›__ …ı...””

μ’fl˘@÷ Á_ÿ¤˘˝‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Ï‰«ÎflÂÌ· ≠¿ÚÏ÷fiÎ_ ÿ½fi ◊Λ

»ı. ÷ı‹HÎı …ı ¿Î_¥ ¿èÎ_ »ı ÷ı ¬Ò⁄ … ω«Îfl’Ò‰˝¿ ¿èÎ_ »ı. ÷ıÀ·_ … fiÏË,

’fl_÷ ±ı ω«Îfl˘fiı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi‹Î_ ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿flÌfiı ÷ıfi˘ ›◊Î◊˝ ±fi¤‰

¿›Î˝ ’»Ì … Á˙fiÎ ÏË÷Î◊ı˝ ±ı ω«Îfl˘ Á˙ l˘÷Î Á‹ZÎ ±Ï¤T›@÷ ¿›Î˝ »ı.

‰«fiÎQ≤÷ 37

à Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿÷Î ó Ïfiÿ˘˝Ê÷Î

ÁÎ«Ì ±fiı Á_’ÒHν ÁΑfiÎfiÌ Œ·lÏ÷ »ı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿’b_ ±fiı Ïfiÿ˘˝Ê’b_.

±K›ÎI‹ÁΑfiÎ ¿flfiÎfl CÎHÎÎ ‹‹Zα˘ ˢ› »ı, ’HÎ ÁΑfiÎfiı ±_÷ı μE«÷‹

„V◊Ï÷fiı ≠ÎM÷ ¿flfiÎfl ¿ıÀ·Î ? ±I›_÷ ¿ÏÃfi ÷’-‰˛÷˘ ¿›Î˝ ’»Ì ’HÎ ¿˘¥¿

¿Î‹‹Î_ ¿ı ¿˘¥¿ ø˘‘‹Î_ ±À‰Î›Î »ı. ¿˘¥¿fiı ·˘¤ı ’»ÎÕuÎ »ı, ÷˘ ¿˘¥¿fiı

≥„Lƒ›˘±ı ‹Î÷ ¿›Î˝ »ı. ¿˘¥¿ flÎ√‹Î_ ÷˘ ¿˘¥¿ ¶ıÊ‹Î_ ŒÁΛΠ»ı. ’_«Ï‰Ê›

≠I›ıfiÌ ±ÎÁ„@÷ ¿ı ‰ÎÁfiαı ÷◊Î ¿Î‹ÎÏÿ¿ ±_÷—Âhα˘±ı ¤·¤·Îfiı ’˘÷ÎfiÎ

¤flÕ΋Î_ ·Ì‘Î »ı, ŒÁÎT›Î »ı ±fiı ÁΑfi΋Î√ı˝◊Ì ’ÎÕuÎ »ı. ‹‹Zα˘±ı ¿flı·

ÁΑfiÎ ’fl ±Î ÿ˘Ê˘±ı ’ÎHÎÌ ŒıflT›_ »ı. …ı‹fiÌ ÁΑfi΋Î_ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê˘±ı

ωZÎı’ ’ˢӫÎÕu˘ »ı ±ı‰Î ωrÎÏ‹hÎ, ’flÎÂfl, ±ı¿·U≤_√Ì, E›‰fi, fiÎflÿ∞,

Á˙¤Ïfl, ¤fl÷∞, ‰ÏÁWà ±ÎÏÿ¿ ±fiı¿fiÎ_ ºpÎ_÷˘ ’flÎHÎ √˛_◊˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

μ’fl˘@÷ ºWÀÎ_÷˘ μ’fl◊Ì A›Î· ±Î‰ı »ı ¿ı T›„@÷ VhÎÌfi˘ I›Î√ ¿flÌ

¿ı, ’HÎ ¿Î‹fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘ ±CÎfl˘ »ı. ‘fi »˘Õ‰_ ÁËı·_ »ı ’HÎ ·˘¤ ‹Ò¿‰˘

‹U¿ı· »ı. Á_⁄_‘Ìfi˘ I›Î√ ◊¥ ¿ı ’HÎ VfiıËfiÎ ’΋Î_◊Ì ‹@÷ ◊‰_ ÁËı·_

fi◊Ì. ÂflÌfl ’fl flά «˘’ÕÌ Â¿Î› »ı, ’HÎ ±Ëo¿Îflfiı ¬Î¬ ¿fl‰˘ ¿ÏÃfi »ı.

Ïˋη›‹Î_ ÿıËfiı ±˘√Î‚Ì Â¿Î› »ı ’HÎ ÿıˤΉfiı fiÏË. ±_÷flfiÎ “flÎ√”fi˘

I›Î√ ÁÎ«Ì ÁΑfiÎfiÌ Á_’ÒHν÷Î ‹Î√ı »ı. ωʛ˘ ≠I›ı flËı·Î flÎ√fiÎ_ ⁄Ì…

fiΠ’ÎQ›Î ‰√fl √‹ı I›Îflı ÷ı‹Î_◊Ì ±_¿fl˘ eÀ‰ÎfiÌ Â@›÷Î flËı … »ı. ÷ı◊Ì

ÁÎ«Ì ÁΑfiÎ ‰√fl fi◊Ì ‰ÎÁfiÎ Ïfi‹Ò˝‚ ◊÷Ì ¿ı fi◊Ì Ï‰¿Îfl˘ fiÎ⁄Òÿ ◊÷Î.

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÁΑfiÎfiÎ ÁΫΠflÎË ’fl «Î·fiÎfl ÁΑ¿fiÌ ÁΑfiÎfiÌ

Œ·lÏ÷w’ı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ±fiı Ïfiÿ˘˝Ê „V◊Ï÷fi˘ ±Îÿ½ ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi ¶ÎflÎ

V◊ÎÏ’÷ ¿›˘˝ »ı. ÷ı±˘ ’˘÷ı … ’˘÷ÎfiÌ ±ÎK›ÎÏI‹¿ μE«÷‹ „V◊Ï÷fiÌ ‰Î÷

¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı —

¿Î. 6 ó ““±‹Îflı ÷˘ ¿Î‹, ø˘‘, ·˘¤, ‹Îfi, ‹IÁfl, ¥W›Î˝ ±ı Á‰˝ıfi˘

@›Îflı› ˈ›Î‹Î_ ·ı ’HÎ ±Î‰÷˘ fi◊Ì ±fiı ÂOÿ, V’½, w’, flÁ ±fiı √_‘ ±ı

…ı ’_«Ï‰Ê› ÷ıfi˘ ÷˘ ˈ›Î‹Î_ ±Ï÷› ±¤Î‰ ‰÷ı˝ »ı, ’HÎ ’_«Ï‰Ê›‹Î_◊Ì

±ı¿ıfiı ωÂı ·ı‹ÎhÎ ¤Î‰ ◊÷˘ fi◊Ì.””

‹. 13 ó ““‹Îflı ÁË… V‰¤Î‰ı ±ı‹ ‰÷ı˝ »ı …ı, ±Î Á_ÁÎflfiı ωÂı …ı

±Ï÷ wÕ˘ ÂOÿ ÷◊Î ±Ï÷ wÕ˘ V’½ ÷◊Î ±Ï÷ wÕ˘ √_‘ ÷◊Î ±Ï÷ wÕ˘ flÁ

38 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

÷◊Î ±Ï÷ wÕ_ w’ ±ı …ı ’_«Ï‰Ê› ÷ı‹Î_ Ë_ ‹ÎflÎ ‹fifiı ⁄Î_‘‰Îfiı ≥E»\_ ÷˘’HÎ

fi◊Ì ⁄_‘Î÷_ fiı ±ı‹Î_ ±Ï÷› μÿÎÁ flËı »ı.””

‹. 33 ó ““…ı Ïÿ‰Á◊Ì ±‹ı …LQ›Î »Ì±ı ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ¿flÌfiı ±Î…

Ïÿ‰Á ’›˝L÷ ¿˘¥ Ïÿ‰Á Ω√˛÷‹Î_ ±◊‰Î V‰Mfi‹Î_ ƒT›fi˘ ¿ı VhÎÌfi˘ ¤Ò_Õ˘ CÎÎÀ

◊›˘ ˢ› ÷˘ ±Î Á‹√˛ ’fl‹Ë_ÁfiÎ Á‹ »ı. ±fiı ±ı‰Ì flÌ÷ı ±‹ı ÁÿΛ

Ïfiÿ˘˝Ê’HÎı »Ì±ı.””

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ μ’fl˘@÷ ‰«fi˘‹Î_ ÷ı‹fiÎ ±Ï÷ © ±fiı Ïfiÿ˘˝Ê

T›„@÷I‰fiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı. ‹ÎÏ›¿ ÿ˘Ê◊Ì ÷tfi Ïfi·ı˝’ flËÌfiı ±Î‰Î ω©

±_÷—¿flHÎ◊Ì ‰Î÷˘ ¿flfiÎflÎ …√÷‹Î_ ‹‚‰Î ±Ï÷ ±Ï÷ ±Ï÷ ÿ·˝¤ »ı. ±Î‰_

ÿ·˝¤ ω·ZÎHÎ ±fiı ±Ï¶÷Ì› T›„@÷I‰ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ Ë÷_.

à Á‹÷Î ó „V◊÷≠iÎ÷Î

¶L¶˘‹Î_ Á‹÷Î ±fiı „V◊÷≠iÎ÷Î μ’fl ≠‰«fi˘ ¿flÌ Â¿Î›, ·ı¬˘ ·¬Ì

¿Λ ±fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ √˛_◊˘ fl«Ì ¿Λ; ’fl_÷ ±ı‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ ±¬_Õ flËı‰_

±ı ÷˘ ¿˘¥¿ ωfl·Îfi_ ¿Î‹ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ‰«fi˘◊Ì ≠÷ÌÏ÷ ◊Λ »ı ¿ı

÷ı‹fiÌ ±Î‰Ì „V◊Ï÷ ÁË… ±fiı V‰Î¤Îω¿ Ë÷Ì. ÷ı±˘ ’˘÷ı ’˘÷ÎfiÌ ±Î

„V◊Ï÷fiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ‰«. ‹. 13‹Î_ ¿Ëı »ı, ““‹Îflı ÁË… V‰¤Î‰ı ±ı‹ ‰÷ı˝

»ı …ı, “ÁÎflÎ ’_«Ï‰Ê› ÷◊Î fiflÁÎ ’_«Ï‰Ê› ÷ı ⁄ı› Á‹ ‰÷ı˝ »ı ±fiı flÎΩ ÷◊Î

fl_¿ ÷ı ’HÎ Á‹ ‰÷ı˝ »ı, ±fiı Ïhη˘¿Ìfi_ flÎF› ¿fl‰_ ÷◊Î ÃÌ¿v_ ·¥fiı ‹Î√Ì

¬Î‰_ ÷ı ’HÎ Á‹ ‰÷ı˝ »ı, ±fiı ËÎ◊Ìfiı ˢtı ⁄ıÁ‰_ ÷◊Î ’√’΂Π«Î·‰_ ÷ı ’HÎ

Á‹ ‰÷ı˝ »ı ±fiı ¿˘¥¿ «_ÿfi ÷◊Î ’W’ ÷◊Î ÁÎflÎ_ ‰VhÎ ÷◊Î CÎflıHÎÎ_ «ÕΉı ÷◊Î

‘ÒÔ‚ fiάı ÷ı ⁄ı› Á‹ ‰÷ı˝ »ı. ±fiı ¿˘¥¿ ‹Îfi ±Î’ı ÷◊Î ¿˘¥¿ ±’‹Îfi ¿flı ÷ı

⁄ı› ’HÎ Á‹ ‰÷ı˝ »ı ÷◊Î Á˘fi_, w’_, ËÌfl˘ ÷◊Î ¿«fl˘ ÷ı ⁄ı› Á‹ ‰÷ı˝ »ı.””

¶L¶˘‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ Á‹÷Î ±fiı „V◊÷’˛iÎ÷ΠωÂıfiÎ_ ±ı‹HÎı μE«Îflı·Î_ ±Î

‰«fi˘fiÎ ÁI›’HÎÎfiÌ ’˛÷ÌÏ÷ ±ı‹fiÎ Á‹√˛ ∞‰fifiÎ ±fiı¿Îfiı¿ ’˛Á_√˘◊Ì

◊Λ »ı.

à ±ÎI‹Î ó ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿÷Î, Ïfiÿ˘˝Ê÷Î, Á‹÷Î ±fiı „V◊÷-

≠iÎ÷ÎfiÌ „V◊Ï÷, ÿˆÏË¿ ±fiı ‹ÎfiÏÁ¿ ¤ÒÏ‹¿Î Á‘ÌfiÌ fi◊Ì; ’fl_÷ ±ÎI‹Î-

‰«fiÎQ≤÷ 39

’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ÁÎZÎÎI¿Îfl‹Ò·¿ »ı. ¿ıÀ·Ì¿‰Îfl ÿˆÏË¿ ±◊‰Î ÷˘ ‹ÎfiÏÁ¿ flÌ÷ı

’HΠωʛ˘fiÎı I›Î√ ¿›˘˝ ˢ›, ’fl_÷ ωʛ˘fi˘ ›˘√ ◊Λ ÷˘ ’λ\_ ⁄_‘fi

◊Λ. Ωı ωʛfiÎ ‹Ò‚ ∞‰ ÁÎ◊ı ‰‚√ı·Î_ ˢ›, ÷˘ F›Î_ Á‘Ì Ï‰Ê›fi˘

›˘√ fi ˢ›, ±◊‰Î ÷˘ ±Ï÷› ¤Ò_ÕÎ ÿı¿΂ÎÏÿ¿fi˘ ›˘√ fi ˢ›, I›Î_

Á‘Ì ÷˘ Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿, Ïfiÿ˘˝Ê … …HÎΛ; ’HÎ F›Îflı ›˘√ ◊Λ I›Îflı ⁄_‘fi

◊›Î ‰√fl flËı … fiÏË. ±√Îμ …HÎÎT›Î ’˛‹ÎHÎı fiÎflÿÎÏÿ¿ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ

ωʛfiÎ ›˘√ ’Ëı·Î_ ÷˘ Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ …ı‰Î ·Î√÷Î Ë÷Î, ’HΠωʛfiÎı ›˘√

◊›Î ’»Ì ÷ı‹Î_ ÷ı±˘ ·ı‰Î¥ √›Î, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹fi΋Î_ ωʛfiÎ_ ±T›@÷

⁄Ì… ’ÕuÎ_ Ë÷Î_.

±Î ⁄‘Î ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Á‹ÎÏ‘ÏfiWÃfiı ÿıËı ¿flÌfiı I›Î√ ÷˘ Ë÷˘, ÷’ ±fiı

ÿıËÿ‹fi ’HÎ Ë÷_, ÷ı‹ »÷Î_ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ÁÎZÎÎI¿Îfl ‰√fl ±Ï÷ ¤Ò_ÕÎ

ÿı¿΂ÎÏÿ¿fiı ›˘√ı ¿flÌfiı ¿ı ωʛfiÎ Á_’¿˝◊Ì ÷ı±˘ ωZÎı’fiı ’ÎQ›Î.

÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ… ‹˘À΋˘ÀÎfiÎ_ ºWÀÎ_÷ ±Î’Ìfiı ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÌ „V◊Ï÷

‰√fl ωCfi ±Î‰Ì ¿ı »ı ÷ı Á‹Ω‰÷Î_ ‰«. ≠. 23‹Î_ ¿Ëı »ı, ““±ı‰Ì flÌ÷fiÌ

„V◊Ï÷ F›Î_ Á‘Ì ◊¥ fi◊Ì I›Î_ Á‘Ì ¤√‰Îfifi˘ ¤@÷ »ı ÷˘’HÎ ÷ıfiı ‹Î◊ı ωCfi

»ı. ±fiı Ωı ±ı‰Ì ÏV◊Ï÷‹Î_ ω∞ fi˘”÷Î ‰÷˝÷Î ÷˘ ‹˘ÏËfiÌV‰w’‹Î_ ‹˘Ë

’ÎQ›Î ±fiı ±ı‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ ⁄˛õÎ fi˘”÷Î ‰÷˝÷Î ÷˘ ÁflV‰÷Ìfiı ÿı¬Ìfiı ‹˘Ë ’ÎQ›Î

±fiı ±ı‰Ì „V◊Ï÷‹Î_ fiÎflÿ∞ fi˘”÷Î ‰÷˝÷Î ÷˘ ’flH›Îfi_ ‹fi ◊›_ ±fiı ≥Lƒ ÷◊Î

«_ƒÎÏÿ¿ ÷ı‹fiı Ωı ±ı‰Ì „V◊Ï÷ fi˘”÷Ì ÷˘ ¿·_¿ ·ÎB›Î_.””

lÌ∞‹ËÎflÎ… ωʛfiÎ ›˘√‹Î_ ’HÎ ±Î¿ÎÂfiÌ …ı‹ ±I›_÷ ºœ’HÎı

Ïfi·ı˝’ flèÎÎ. ’˘÷ÎfiÌ ±Î‰Ì ºœ Ïfi·ı˝’ „V◊Ï÷fiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ÷ı±˘ ¿Ëı »ı —

‹. 56 ó “±‹ÎflÌ ¿˘flfi_ ÃÌ¿ ¤ÎÁı »ı …ı, √‹ı ÷ı‰Î ¤Ò_ÕÎ ÿıÂ-

¿Î‚ÎÏÿ¿fi˘ ›˘√ ◊Λ ’HÎ ¿˘¥ flÌ÷ı ±‹Îv_ ±_÷—¿flHÎ Œflı fiÏË.”

‹. 33 ó “…ı Ïÿ‰Á ±‹ÎflΠˈ›Î‹Î_ ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ωfiÎ

⁄Ì…ı @›Î_¥ Ëı÷ …HÎÎÂı ÷˘ ±‹ı ±ı‹ ‹ÎfiÌÂ_ …ı, ±‹ı ±‹ÎflÌ „V◊Ï÷‹Î_◊Ì

ÕB›Î, ’HÎ ±‹fiı ±ı‰˘ Ïfiç› »ı …ı, ±‹ı ±ı „V◊Ï÷‹Î_◊Ì Õ√̱ı … fiÏË.”

μ’fl˘@÷ Á_ÿ¤˘˝ ’fl◊Ì A›Î· ±Î‰ı »ı ¿ı ‹ËÎflÎ…fiÌ Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿

„V◊Ï÷fiı ¤Ò_ÕÎ ÿı¿΂ÎÏÿ¿ı ¿flÌfiı ·ÒH΢ ·Î√ı ÷ı‹ fi◊Ì. ÷ı‹Î_ ¿˘¥ ≠¿ÎflfiÌ

±˘À ±Î‰ı ÷ı‹ fi◊Ì. ±Î‰_ @›Îflı Â@› ⁄fiı ? Ωı ÷ı±˘ ¿Î_ ÷˘ ‹Î›Î◊Ì ’fl

ÁÎZÎÎ÷˚ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHΠˢ› (‰«. ·˘. 13, ‹. 4) ±◊‰Î ÷˘ ÷ı‹fiı

40 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ˢ› (‰«. ≠. 23, ‹. 30), ÷˘ … ±Î‰Ì ºœ

Ïfi·ıÛ’ „V◊Ï÷ Â@› ⁄fiı. ±ËŸ ¿ÿΫ ¿˘¥ ‹ËÎflÎ…fiı ¤√‰Îfi ÷flÌ¿ı fi

V‰Ì¿ÎflÌ Â¿ı, ÷˘’HÎ ÷ı‹fiı ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ÷˘ ÏÁ© … Ë÷˘

±ı‹ ÷˘ V’p’HÎı ‹Îfi‰_ ’Õı ÷ı‹ »ı.

’˘÷ÎfiÌ ±Î‰Ì ºœ ±fiÎÁ@÷ „V◊Ï÷ ±fiı Á‹÷Îfi_ flËV› ±ÎI‹Î-

’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı ±ı‰_ V’p’HÎı …HÎΉ÷Î_ ÷ı±˘ ‰«. ‹. 13‹Î_ ¿Ëı

»ı, ““÷ı ±Î …ı ±ı‹ ‹fiı ‰÷ı˝ »ı ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ? ÷˘ ‹ÎflÌ ≥„Lƒ›˘fiÌ …ı T≤ÏkÎ

»ı ÷ı ’Î»Ì ‰‚Ìfiı ÁÿÎ xÿ›fiı ωÂı …ı ±Î¿Î »ı ÷ıfiı ωÂı ‰÷ı˝ »ı ±fiı ÷ı

xÿ›Î¿ÎÂfiı ωÂı ±Ï÷› ÷ı… ÿı¬Î› »ı. …ı‹ «˘‹ÎÁÎfiı ωÂı ±Î¿Î‹Î_

‰Îÿ‚Î_ »Î¥ flèÎÎ_ ˢ› ÷ı‹ ‹ÎflÎ xÿ›fiı ωÂı ±ı¿·_ ÷ı… T›Î’Ì flèÎ_ »ı. ±fiı ÷ı

÷ı…fiı ωÂı ±ı¿ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬Î› »ı ÷ı ±Ï÷ ≠¿Î‹› »ı ±fiı ÷ı ‹ÒÏ÷˝

CÎfiU›Î‹ »ı, ÷˘’HÎ ±Ï÷› ÷ı…ı ¿flÌfiı U›Î‹ fi◊Ì …HÎÎ÷Ì, ±Ï÷› rı÷

…HÎΛ »ı... ÷ı ‹ÒÏ÷˝fiı ±‹ı ≠¿À ≠‹ÎHÎ Ë‹HÎÎ_ ’HÎ ÿı¬Ì±ı »Ì±ı.””

‹ËÎflÎ…fiı ±Î‰˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl »ı ÷ı◊Ì … ÷ı±˘ ‰«. ≠. 64 ±fiı

‰«. ‹. 13‹Î_ ¿Ëı »ı, ““±‹ı ÷‹fiı …ı ±Î ‰Î÷ ¿fḻı »Ì±ı ÷ı ≠I›ZÎ ÿı¬Ìfiı

¿fḻı »Ì±ı.””

±ËŸ Á‘Ì ±Î’HÎı ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fiÌ ‹ËkÎÎ ±fiı ≠΋ÎÏHο÷Î Á‹…‰Î

‹ÎÀı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ μÿ˚⁄˘‘¿ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ’Îfl·˙Ï¿¿ T›„@÷I‰fiÎ_ ωϤLfi

’ÎÁÎ_±˘fi˘ ω«Îfl ¿›˘˝. ±ı‹fiÎ ’Îfl·˙Ï¿¿ T›„@÷I‰‹Î_ ‹A›I‰ı ÷˘ ±√Îμ

…HÎÎT›Î ’˛‹ÎHÎı ÷ı±˘ Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ±fiı ±ZÎfl‘΋fiÎ ±Ï‘’Ï÷

Á‰˘Û’flÌ ’ÒHν ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi »ı. ÷ı‹ »÷Î_ ±ı‹fiÎ V‰w’‹Î_ ±Î‰Ì

’˛÷ÌÏ÷ fi ±Î‰Ì ¿ı I›Î_ Á‘Ì, ±ı‹fiÎ ±ÁΑÎflHÎ ±fiı ±Ï¶÷Ì› T›„@÷I‰fiÎ_

±L› ’ÎÁÎ_±˘fi˘ ÷ÀV◊÷Î◊Ì Ï‰«Îfl ¿fḻı, ÷˘’HÎ ±ı‹fiÎ_ ‰«fi˘fiÌ

≠‹ÎHΤÒ÷÷΋Î_ ¿˘¥ Á_› μÿ˚¤‰Ì ¿ı ÷ı‹ fi◊Ì.

2.5 lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ μ’ÿıÂfi_ ≠›˘…fi

2.5.1 lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ¿S›ÎHοÎflÌ ∞‰fi

±K›ÎI‹Ï‰Ê›¿ μ’ÿı ±Î’‰Î‹Î_ ’HÎ ≠Λ— ¿_«fi, ¿ÎÏ‹fiÌ ¿ı ¿ÌÏ÷˝fiÌ

≠΄M÷fi˘ V‰Î◊˝ »\’Λı·˘ ˢ› »ı, ’fl_÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î’ı·Î μ’ÿı‹Î_

·˙Ï¿¿ ¿˘¥ V‰Î◊˝ fi◊Ì. ÷ı‹fi_ ≠Î√Àu … ±fi_÷ ∞‰˘fiÎ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎÎ◊ı˝

‰«fiÎQ≤÷ 41

Ë÷_. ÷ı±˘ ‰«. …ı. 5 ‹Î_ ¿Ëı »ı, ““±‹ı ±Î Á_÷ ÁÏË÷ ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎfiÎ ±◊ı˝

≠√À ◊›Î »Ì±ı.” ‰‚Ì, ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ ≠Î√Àufi˘ V’p Ëı÷ …HÎΉ÷Î_ ¿Ëı »ı,

“‹ıflÎ ›Ë ±‰÷Îfl ˈ Á˘ ∞‰˘¿<_ ⁄˛õw’ ¿fl¿ı ±ÎI›_Ï÷¿ ‹„@÷ ÿıfiı ¿ı ‰ÎV÷ı

±ZÎflÎ÷Ì÷ ’vÊ˘k΋ Ωı Ë‹ ‰Ë ‹fiW› …ˆÁÎ ⁄L›Î Ë_.””

∞‰˘fiÎ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ‹ÎÀı … ÷ı‹HÎı Á_ÁÎflfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı

‰fiω«flHÎ ¿›*. ±ı‹fiı ’˘÷Îfiı ‰fi‹Î_ flËı‰ÎfiÌ ÁË… vÏ« ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı±˘

¤√‰Îfi ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ±◊ı˝ ·Î¬˘ ‹ÎHÎÁfiÎ ¤ÌÕ΋Î_ flèÎÎ »ı.

(‰«. ±_. 21)

‹ËÎflÎ…ı ¤@÷˘-‹‹Zα˘fiı ±◊ı˝ ’˘÷ÎfiÌ ±Î V‰Î¤Îω¿ vÏ« …

⁄ÿ·Ì fi◊Ì, ’HÎ ’˘÷Îfi_ Á‹√˛ ∞‰fi Á‹’˝HÎ ¿›_˝ »ı. ÷ı±˘ ‰«. ¿Î. 6 ‹Î_

¿Ëı »ı, ““±‹ı ÷˘ …ı ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı ’fl‹ırflfiÎ ¤@÷ »ı ÷ıfiı ±◊ı˝ ±‹Îfl˘

ÿıË ’HÎ lÌ¿ÚWHÎÎ’˝HÎ ¿flÌ flÎA›˘ »ı... ±‹ı …ı ±Î ÿıË flά̱ı »Ì±ı ÷ı ’HÎ

ÁIÁ_√Ìfiı ±◊ı˝ … flά̱ı »Ì±ı, ’HÎ ⁄ÌΩı ¿˘¥ ÿıË flÎA›Îfi˘ ±◊˝ fi◊Ì.””

‹ËÎflÎ…ı ÁIÁ_√Ìfiı ±◊ı˝ ÿıË flÎA›˘, ÿıË ÷ı‹fiı ¿ÚWHÎÎ’˝HÎ ¿›˘˝ ±ıÀ·_ …

fiÏË, ’HÎ ÷ı‹fi_ ÿ—¬ ’˘÷ı ‹Î√Ì ·Ì‘_ »ı. ÷ı±˘ ‰«. ≠. 70 ±fiı

‰«. …ı. 5 ‹Î_ ¿Ëı »ı, ““±‹ı fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’ÎÁı ‹Î√Ì ·Ì‘_ »ı …ı, “÷‹ÎflÎ

ÁIÁ_√Ì Ë˘› ÷ıfiı ±ı¿ ‰Ÿ»Ìfi_ ÿ—¬ ◊‰Îfi_ ˢ› ÷˘ ÷ı ‹fiı ±ı¿ ±ı¿ w_‰ÎÕı ¿˘ÏÀ

¿˘ÏÀ ‰Ÿ»Ìfi_ ÿ—¬ ◊α˘; ’HÎ ÷‹ÎflÎ ÁIÁ_√Ìfiı ÷ı ◊α˘ fiÏË. ±fiı ÷‹ÎflÎ

ÁIÁ_√Ìfiı ≠ÎflO‘‹Î_ fl΋’kÎfl ·A›_ ˢ› ÷ı fl΋’kÎfl ‹fiı ±Î‰ı ’HÎ ÷‹ÎflÎ

ÁIÁ_√Ì ±Lfi‰VhÎı ¿flÌfiı ÿ—¬Ì fi ◊Λ, ±ı ⁄ı ‰fl ‹fiı ±Î’˘.””

¤@÷fiÎ_ ÿ—¬ Ïfi‰Îfl‰Î ’˘÷Îfiı w_‰ÎÕı w_‰ÎÕı ¿˘ÏÀ ¿˘ÏÀ ‰Ÿ»Ìfi_ ÿ—¬

ÁËfi ¿fl‰Î …ı ‹ËÎflÎ… ÷ˆ›Îfl ˢ›, ÷ı‹fiı ±ÎÏl÷˘ ’ÎÁı◊Ì ¿›˘ V‰Î◊˝ ˢ›?

…ı‹fi_ ±Î M≤J‰Ì μ’fl ±Î‰‰_, ‹fiW› …ı‰Î ◊‰_, ‰fi‹Î_ ω«fl‰_, ·Î¬˘fiÎ

¤ÌÕ΋Î_ flËı‰_, ∞‰fi ¿ÚWHÎÎ’˝HÎ ¿fl‰_, ¤@÷˘fi_ ÿ—¬ ‹Î√Ì ·ı‰_,

±Lfi‰VhÎÎÏÿ¿ ±_√Ì¿Îfl ¿fl‰_, ±Î ⁄‘_ … ∞‰˘fiÎ w$ÕÎfiı ±◊ı˝, ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝

ˢ›, ÷˘ ’»Ì ÷ı‹HÎı …ı …ı ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı ÷ı ’HÎ ∞‰˘fiÎ ¿ı‰‚ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝

… ˢ› fiı ?

2.5.2 ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ı˝ … ‰Î÷˘

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ≠I›ı¿ ‰Î÷ ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ı˝ »ı ±ı‰˘ A›Î· ±ı‹fiÎ_

42 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

… ‰«fi˘◊Ì ±Î‰ı »ı. ’˘÷ÎfiÌ Â¤ ¤Î‰fiÎ T›@÷ ¿fl÷Î_ ÷ı±˘ ¿Ëı »ı —

‹. 13 - ““±Î …ı ‹Îflı ‰Î÷ ¿fl‰Ì »ı ÷ı ¿Î_¥ ÿo¤ı ¿flÌfiı fi◊Ì ¿fl‰Ì

÷◊Î ‹Îfiı ¿flÌfiı fi◊Ì ¿fl‰Ì ÷◊Î ’˘÷ÎfiÌ ‹˘Àu’ ‰‘Îfl‰Î ÁÎv fi◊Ì ¿fl‰Ì. ±ı

÷˘ ±ı‹ ΩHÎ̱ı »Ì±ı …ı, “±Î Á‰˝ Á_÷ ÷◊Î ËÏfl¤@÷ »ı ÷ı‹Î_◊Ì ±ı ‰Î÷

¿˘¥fiı Á‹Ω¥ Ω› ÷˘ ÷ıfiÎ ∞‰fi_ ±Ï÷ wÕ<_ ◊Λ.” ÷ı ÁÎv ¿fḻı »Ì±ı...

±‹Îflı ’fl‹ËoÁ ÷◊Î ÁIÁ_√Ì Á‹V÷ ’ÎÁı◊Ì ¿˘¥ V‰Î◊˝ ÁΑ‰˘ fi◊Ì ÷˘’HÎ

¿˘¥fiı ⁄˘·Î‰Ì±ı »Ì±ı, ¿˘¥¿fiı ‰œÌ±ı »Ì±ı, ¿˘¥¿fiı ¿ÎœÌ ‹Ò¿Ì±ı »Ì±ı ÷ıfi_

±ı … ≠›˘…fi »ı …ı, “¿˘¥ flÌ÷ı ±Î ‰Î÷ Á‹Ω› ÷˘ ⁄Ë ÁÎv_ ◊Λ.” ‹ÎÀı ±Î

‰Î÷ν »ı ÷ı Á‰ı˝ ºœ ¿flÌfiı flάF›˘.””

‹. 35 - ““÷‹Îflı Á‰ı˝fiı ‹Îflı ωÂı ωrÎÁ »ı fiı Ë_ ÷‹fiı …ı‰Ì ÷ı‰Ì

±‰‚Ì ‰Î÷ı «ÕÎ‰Ì ÿ™, ÷˘ …ı‹ Á‰ı˝fiı ¿>‰Î‹Î_ fiάÌfiı μ’fl◊Ì ’ÎHÎÎfiÌ Ï·Î

œÎ_¿ı I›Îflı ÷ıfiı fiÌ¿‚‰ÎfiÌ ±ÎÂÎ … fiÏË, ÷ı‹ ÷‹ı ’HÎ ‹ÎflÎ ‰«fifiı ωrÎÁı

¿flÌfiı ±‰‚ı ‹Î√ı˝ «œÌ Ω±˘ ÷˘ ±ı‹Î_ ‹Îv_ Â_ ÁÎv_ ◊Λ ? ‹ÎÀı ±Î ‰Î÷ν

÷‹ÎflÎ ¿S›ÎHÎfiÌ »ı ÷ı ‹ıÓ ÷‹fiı Ëı÷ı ¿flÌfiı ¿ËÌ »ı, ÷ı ÁÎv ÷‹˘ Á‰ı˝ ˉı ±Î‰Ì

… flÌ÷ı Á‹∞fiı ºœ’HÎı ‰÷˝Ωı.””

‹. 45 - ““÷‹ı Á‰ı˝ ‹Ïfi‹_Õ‚ ÷◊Î ⁄˛õ«ÎflÌ ÷◊Î B≤ËV◊ ÁIÁ_√Ì ÷◊Î

’΂Π÷◊Î ±›˘K›Î‰ÎÁÌ, ±ı ÷‹ı Á‰ı˝ ‹ÎflÎ ¿Ëı‰Î±˘ »˘. ÷ı Ωı Ë_ ¬À¿˘ flάÌfiı

÷‹fiı ‰÷ν‰_ fiÏË ±fiı ÷‹ı ¿Î_¥¿ √ÎŒ·’HÎı ‰÷˘˝ ÷˘ ÷ı ±‹ÎflÎ ◊¿Ì ÿı¬Î›

fiÏË. ‹ÎÀı …ı …ı ‹ÎflÎ ¿Ëı‰Î›Î »˘ ÷ı‹Î_ ‹Îflı ±ı¿ ÷·‹ÎhÎ ¿Áfl flËı‰Î ÿı‰Ì fi◊Ì.

‹ÎÀı ÷‹ı ’HÎ ÁÒ‘Î ÁΉ‘Îfi flËıF›˘, Ωı …flΛ √ÎŒ·Î¥ flά¢ ÷˘ ÷‹Îfl˘ ’√

À¿Âı fiÏË ±fiı ‹Îflı ÷˘ …ı ÷‹ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ »˘ ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_ ¿˘¥ Ω÷fiÌ

‰ÎÁfiÎ ÷◊Î ¿˘¥ Ω÷fi˘ ±›˘B› V‰¤Î‰ ÷ı flËı‰Î ÿı‰˘ fi◊Ì. ±fiı ‹Î›ÎfiÎ hÎHÎ

√HÎ, ÿ ≥„Lƒ›˘, ÿ ≠ÎHÎ, «Îfl ±_÷—¿flHÎ, ’_«¤Ò÷, ’_«Ï‰Ê› ±fiı «˙ÿ

≥„Lƒ›˘fiÎ ÿı‰÷Î, ±ı‹Î_◊Ì ¿˘¥fi˘ Á_√ flËı‰Î ÿı‰Îı fi◊Ì, fiı ±ı Á‰ı˝ ‹ÎÏ›¿ μ’ÎÏ‘

◊¿Ì flÏË÷ ÁkÎ΋ÎhÎ ±ı‰˘ …ı ±ÎI‹Î ÷ı w’ı ◊¥fiı ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿fl˘ ±ı‰Î

Á‰ı˝fiı ¿fl‰Î »ı, ’HÎ ¿˘¥ Ω÷fi˘ ‹Î›Îfi˘ √HÎ flËı‰Î ÿı‰˘ fi◊Ì.””

’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘‹Î_ ¿˘¥ Ω÷fiÌ ‰ÎÁfiÎ ¿ı ¿˘¥ ≠¿Îflfi˘ V‰¤Î‰ fi

flËÌ Ω› ±ı ‹ÎÀı ±ı‹fiı ¿ı‰˘ ¬À¿˘ »ı, ÷ı ‰«. ≠. 18‹Î_ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ’Ëı·Î_

⁄Î_‘ı·Ì ’Ò‰˝¤ÒÏ‹¿Î ’fl◊Ì A›Î· ±Î‰ı »ı. ÷ı±˘ Á_. 1876fiÎ ‹Î√Âfl ‰Ïÿ

»ÃfiÎ fl˘… flÎÏhÎ ’λ·Ì ’ˢfl ⁄Î¿Ì Ë÷Ì I›Îflı ±ıÀ·ı ¿ı ‰Ëı·Ì Á‰Îflı hÎHÎ

‰«fiÎQ≤÷ 43

‰ÎB›ı ’˘÷ı Ω√Ì √›Î ±fiı ⁄ÌΩ ’fl‹ËoÁ˘ ÷◊Î ÁIÁ_√̱˘fiı …√ÎÕÌfiı

⁄˘·ÎT›Î, Á˙fiı Á¤Î‹Î_ ⁄ıÁÎÕuÎ, CÎHÎÌ ‰Îfl Á‘Ì ’˘÷ı ω«ÎflÌfiı ’»Ì ⁄˘S›Î,

““±ı¿ ‰Î÷ ¿Ë<_ ÷ı ÁÎ_¤‚˘.........‹ÎflÎ ‹fi‹Î_ ÷˘ ±ı‹ ◊Λ »ı …ı ‰Î÷ fi ¿Ë<_ ’HÎ

÷‹ı ±‹ÎflÎ »˘ ‹ÎÀı ΩHÎ̱ı »Ì±ı …ı ¿Ë̱ı … ±fiı ±Î ‰Î÷ »ı ÷ıfiı Á‹∞fiı

÷ı … ’˛‹ÎHÎı ‰÷ıÛ ÷ı … ‹@÷ ◊Λ »ı ±fiı ÷ı ωfiÎ ÷˘ «Îfl ‰ıÿ, ÊÀ˚ÂÎVhÎ, ±œÎfl

’flÎHÎ ±fiı ¤Îfl÷ÎÏÿ¿ ≥Ï÷ËÎÁ ÷ıfiı ¤HΉı ¿flÌfiı ÷◊Î ÷ıfiÎ ±◊˝fiı ΩHΉı ¿flÌfiı

±◊‰Î ÷ıfiı l‰HÎı ¿flÌfiı ’HÎ ‹@÷ ◊Λ fiÏË, ÷ı ‰Î÷ ¿Ë̱ı ÷ı ÁÎ_¤‚˘.””

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ μ’fl˘@÷ ‰«fi˘‹Î_ ±ı‹fiÌ ∞‰˘ ≠I›ıfiÌ ¿vHÎÎ ±fiı

∞‰˘fiÎ_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰ÎfiÌ ¤ƒ ¤Î‰fiÎfiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı. ÷ı◊Ì ±ı‹HÎı F›Îflı

F›Îflı, F›Î_ F›Î_ ±fiı …ıfiı …ıfiı …ı …ı ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı; ÷ı‹Î_ ±ı‹fiı ¿˘¥

≠¿Îflfi˘ ±_√÷ V‰Î◊˝ fi◊Ì. ¿˘¥fiı »ı÷fl‰Î ¿ı ÿ—¬Ì ¿fl‰Îfi˘ ‹Ï·fi ±Î›

’HÎ fi◊Ì, ’fl_÷ ∞‰˘fiÎ ¿ı‰‚ ¿S›ÎHÎ ±◊ı˝ … ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı.

2.5.3 ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ıÛ Â©’HÎı ‰÷퉉Îfi˘ ±Î√˛Ë

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘fiÎ ¿S›ÎHÎfiÌ Ï«_÷Î Ë÷Ì. ÷ı◊Ì … ÷˘

÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘fiı ©’HÎı ‰÷퉉Îfi˘ ±Î√˛Ë flÎA›˘ »ı. ÷ı‹HÎı

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‰Îfl_‰Îfl ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎfiı Ïfi›‹‹Î_ flά‰Îfi˘, ’_«‰÷˝‹Îfi

ºœ’HÎı ’΂‰Îfi˘ μ’ÿı ±ÎM›˘ »ı. ¿ıÀ·Î¿ Á_ÿ¤˘Û ‰Î_«Ì±ı —

’˛. 8 - ““Ωı ≥„Lƒ›˘fiÌ T≤Ïkα˘fiı VhÎ̱ÎÏÿ¿fiΠωʛ‹Î_ ’˛‰÷ν‰ı »ı ÷˘

±ıfi_ ±_÷—¿flHÎ ¤˛p ◊Λ »ı ±fiı ¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√˝ ◊¿Ì ’ÕÌ Ω› »ı, ‹ÎÀı

ÂÎVh΋Î_ …ı flÌ÷ı ωʛfiı ¤˘√T›Îfi_ ¿èÎ_ »ı ÷ı‰Ì flÌ÷ı Ïfi›‹‹Î_ flËÌfiı ωʛfiı

¤˘√‰‰Î ’HÎ ÂÎVhÎfiÌ ‹›Î˝ÿÎfiı μS·_CÎfi ¿flÌfiı ¤˘√‰‰Î fiÏË.””

’˛. 18 - ““’_«Ï‰Ê›fiı Á‹F›Î ωfiÎ …ı ¤˘√‰Âı ±fiı ÁÎfl-±ÁÎflfi˘

ω¤Î√ fiÏË ¿flı ±fiı ÷ı fiÎflÿ-Áfi¿ÎÏÿ¿ …ı‰˘ ËÂı ÷ıfiÌ ’HÎ ⁄Ï© ¤˛WÀ ◊¥

ΩÂı, ÷˘ …ı ÿıËÎϤ‹ÎfiÌ Ë˘› ±fiı ÷ıfiÌ ⁄Ï© ¤˛WÀ ◊Λ ÷ı‹Î_ Â_ ¿Ëı‰_ ? ÷ı ÁÎv

±ı ’_« ≥„Lƒ›˘fiı ›˘B›-±›˘B› ω«Î›Î˝ ωfiÎ …ı ‹˘¿‚Ì ‹ı·Âı ÷ıfi_ ±_÷—¿flHÎ

¤˛WÀ ◊¥ ΩÂı. ±fiı ’_« ≥„Lƒ›˘ ¶Îflı ∞‰ …ı ±ÎËÎfl ¿flı »ı ÷ı ±ÎËÎfl Ωı ©

¿flÂı ÷˘ ±_÷—¿flHΠ© ◊ÎÂı........ ±Î ±‹Îv_ ‰«fi »ı ÷ı ¤·Î ◊¥fiı Á‰ı˝

…wfl flάF›˘, ÷˘ ΩHÎ̱ı ÷‹ı ±‹ÎflÌ Á‰˝ Áı‰Î ¿flÌ. ±fiı ±‹ı ’HÎ ÷‹fiı

Á‰ı˝fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ÿ¥Â_ ±fiı ÷‹˘ μ’fl CÎHÎÎ ≠ÁLfi ◊¥Â_, ¿Î_ …ı, ÷‹ı ±‹Îfl˘

44 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

ÿÎ¬Õ˘ ÁŒ‚ ¿›˘˝. ±fiı ¤√‰Îfifi_ ‘΋ »ı I›Î_ ±Î’HÎ Á‰ı˝ ¤ı‚Î flËÌÂ_. ±fiı

Ωı ±ı‹ fiÏË flˢ ÷˘ ÷‹Îflı ±fiı ±‹Îflı CÎHÎ_ »ıÀ<_ ◊¥ ΩÂı ±fiı ¤Ò÷fi_ ¿ı

⁄˛õflÎZÎÁfi_ ÿıË ±Î‰Âı ±fiı ËıflÎfi ◊΢. ±fiı …ı ¿Î_¥ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿flÌ

ËÂı ÷ıfi_ Œ‚ ÷˘ fl{‚÷Î_ fl{‚÷Î_ ¿˘¥¿ ¿Î‚ı ≠√À ◊ÎÂı, I›Îflı ’HÎ ±‹ı ‰Î÷

¿flÌ ÷ı ≠‹ÎHÎı flËı¢ I›Îfl ’»Ì ‹@÷ ◊¥fiı ¤√‰ÎfifiÎ ‘΋‹Î_ Ω¢.....±‹Îfl˘

‰Îÿ ·¥fiı ΩHÎı …ı μ’ÎÏ‘‹Î_ flËÌfiı ©’HÎı flËÌÂ_ ÷ı ÷˘ fiÎflÿ-Áfi¿ÎÏÿ¿ …ı‰˘

ˢ› ÷ı◊Ì ’HÎ flËı‰Î› fiÏË ÷˘ ⁄ÌΩfiÌ ÂÌ ‰Î÷ν ¿Ëı‰Ì ? ±fiı ±fi_÷ ‹@÷ ◊¥

√›Î fiı ±fi_÷ ◊Âı ÷ı‹Î_ μ’ÎÏ‘‹Î_ flËÌfiı Ïfi·ıÛ’ flËı ±ı‰˘ ¿˘¥ ◊›˘ fi◊Ì fiı ◊Âı

’HÎ fiÏË ±fiı Ë‹HÎÎ_ ’HÎ ¿˘¥±ı fi◊Ì ±fiı ¿˘ÏÀ ¿S’ Á‘Ì ÁΑfi ¿flÌfiı ’HÎ

±ı‰˘ ◊‰Îfiı ¿˘¥ Á‹◊˝ fi◊Ì, ‹ÎÀı ±‹ı ¿èÎ_ »ı ÷ı ’˛‹ÎHÎı flËı¢ ÷˘ wÕ<_ ◊Âı.””

‹. 35 - ““Ωı ÷‹ı Á‰ı˝ ±Î ±‹ı ‰Î÷ν ¿flÌ ±ı‰Ì flÌ÷ı ‰÷˝‰Îfi˘ Ïfiç›

¿›˘˝ ˢ›, ÷˘ ±ı¿ ±ı¿ ±Î‰Ìfiı ‹Îflı ’√ı ±ÕÌfiı Á‹ ¬Î±˘ fiı ±ı‰Ì ≠Ï÷iÎÎ

¿fl˘ …ı, “±‹Îflı ºœ’HÎı ±ı‹ … ‰÷˝‰_ »ı.””

…ı. 3 - ““Ëı Á_÷˘ ! Ïfi‹Î˝fi ±ÎÏÿ¿ ‰÷˝‹Îfi‹Î_ ¿˘¥ Ïÿ‰Á «Ò¿ ’Õ‰Î

ÿı¢ fiÏË. ±Ï÷ ¿<‚ flËı‰_.””

…ı. 5 - ““±‹ı ±Î Á_÷ ÁÏË÷ ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ ’˛√À ◊›Î »Ì±ı,

÷ı ‹ÎÀı ÷‹ı Ωı ±‹Îv_ ‰«fi ‹Îfi¢ ÷˘ ±‹ı …ı ‘΋‹Î_◊Ì ±ÎT›Î »Ì±ı ÷ı

‘΋‹Î_ ÷‹fiı Á‰ı˝fiı ÷ıÕÌ ΩÂ_ ±fiı ÷‹ı ’HÎ ±ı‹ ΩHÎΩı …ı ±‹Îv_ ¿S›ÎHÎ ◊¥

«Ò@›_ »ı ±fiı ‰‚Ì ±‹Îfl˘ ºœ ωrÎÁ flά¢ fiı ¿Ë̱ı ÷ı‹ ¿fl¢, ÷˘ ÷‹fiı

‹ËοWÀ ¿˘¥¿ ±Î‰Ì ’ÕÂı. ÷ı◊Ì ±◊‰Î ÁÎ÷ ÿ¿Î·Ì …ı‰_ ’ÕÂı ÷ı ◊¿Ì flZÎÎ

¿flÂ_ ±fiı ¿˘¥ ∂√›Î˝fi˘ ±Îfl˘ fi ˢ› ±ı‰_ ¿WÀ ±Î‰Ì ’ÕÂı ÷˘› ’HÎ flZÎÎ

¿flÂ_. Ωı ±‹ÎflÎ ÁIÁ_√fiÎ ‘‹˝ ⁄Ë flÌ÷ ¿flÌfiı ’΂¢ ÷˘, fiı ÁIÁ_√ flά¢

÷˘. ±fiı fiÏË flά˘ ÷˘ ‹ËÎÿ—¬ ’΋¢. ÷ı‹Î_ ±‹Îflı ·ıHÎÎ_ÿıHÎÎ_ fi◊Ì.””

μ’fl˘@÷ ‰«fi˘‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘ Ïfi›‹¤˛p ◊¥fiı ’˘÷Îfi_ ¿S›ÎHÎ

fi ⁄√ÎÕı ±ı ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı ¿flı· Ï«_÷Î ±fiı ¬ı‰fiÎfiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı.

@›Îflı¿ ¿˘¥¿ Á_÷-ËÏfl¤@÷ ¤√‰ÎfifiÎ_ ‹ÏË‹Î, iÎÎfi ±fiı ±Îl›fiÎ

±˘◊ı Ïfi›‹-‘‹˝ ·˘’ı, ’Î’ ¿flı ÷˘ ÷ıfiı ‹ËÎflÎ… ±Î¿flÎ ‰ıHÎ ¿ËÌfiı ’HÎ

Ω√˛÷ ¿flı »ı. …ı‹ ¿ı,

’˛. 77 - ““iÎÎfifiı ±˘◊ı ‘‹˝fiı ¬˘ÀÎ ¿flı ÷ı ±Áfl ΩHΉ˘.... ’_«-

‰÷˝‹Îfi w’ …ı ‘‹˝ ÷ıfiı ‹Ò¿Ìfiı iÎÎfifi_ ¿ı ¤„@÷fi_ ⁄‚ ·ıÂı ÷ı √vƒ˘ËÌ, ‰«fi-

‰«fiÎQ≤÷ 45

ƒ˘ËÌ »ı ±fiı ±ı‰Ì ‘‹˝¤_√ …ı ‰Î÷ ¿flı ÷ıfiı ω‹¬ ¿Ëı‰˘.””

‹. 35 - ““¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fi˘ ±Îl› ˢ›..fiı Ωı ÷ı‹Î_ ‘‹˝ fi ˢ› ÷˘ ÷ı

‹Î◊ı ’ÎH΢ ·¥fiı Á‹ƒfiı ÷fl‰Îfiı ≥E»ı ±ı‰˘ ΩHΉ˘ fiı ÷ıfiı «_Õ΂ …ı‰˘ ΩHΉ˘.””

±_. 32 - ““‹ÎËÎIQ›fi˘ ±˘◊ ·¥fiı ‹Ò‚√˘ ’Î’ ¿fl‰Î ◊¿Ì Õflı fiÏË

±ı‰˘ …ı ˢ› ÷ı ÷˘ ÿp »ı, ’Î’Ì »ı.””

±Î‹, ‹ËÎflÎ…ı ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ıÛ … ±ı‹fiı ©’HÎı ‰÷퉉Îfi˘

±Î√˛Ë ‰Îfl_‰Îfl flÎA›˘ »ı.

2.5.4 ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ıÛ ¤√‰ÎfifiÎ Ïfiç›fiÌ ºœ÷Îfi˘ ±Î√˛Ë

¿S›ÎHÎ-‹˘ZÎ ‹ÎÀıfiÎ Ïfiω˝Cfi ÁΑfi΋Î√˝‹Î_ ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ ÁΑfi΋Î_

±ı¿Õ˘ ÷˘ ≠I›ZÎ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fi_ ›◊Î◊˝ iÎÎfi … »ı. ÷ı◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ ºœ

Ïfiç› ±fiı ±Îl› ‰√fl ¿˘¥ flÌ÷ı ‰Î_‘˘ ¤Î_√Âı fiÏË ±ı‹ ω√÷ı Á‹…ΉÌfiı

‰«. ‹. 13fiÎ ±_÷ı ‹ËÎflÎ… …HÎΉı »ı, ““…ı ÷ı…fiı ωÂı ‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ı … ±Î

≠I›ZÎ ‹ËÎflÎ… »ı.” ±ı‹ ΩHÎΩı ±fiı Ωı ±ı‹ fi …HÎΛ ÷˘ ±ıÀ·_ ÷˘ …wfl

ΩHÎF›˘ …ı, “±ZÎflw’ …ı ÷ı… ÷ıfiı ωÂı …ı ‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ıfiı ‹ËÎflÎ… ÿı¬ı »ı.” ±ı‹

ΩH΢ ÷˘’HÎ ÷‹Îflı ‹Îflı ωÂı Ëı÷ flËıÂı. ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷‹Îv_ ’fl‹ ¿S›ÎHÎ ◊Âı

±fiı ±Î ‰Î÷fiı ÏfiI›ı fi‰Ì fiı fi‰Ì flάΩı, ’HÎ √ÎŒ·’HÎı ¿flÌfiı ωÁÎflÌ ÿı¢

‹Î. ±Î… »ı ÷ı‰Ì … ¿Î· fi‰Ì flάF›˘, ±fiı ÷ı‰Ì ÿıËfi˘ ±_÷ ◊Λ I›Î_ Á‘Ì

’HÎ Ïÿfi Ïÿfi ≠I›ı fi‰Ì fiı fi‰Ì flάF›˘. ±fiı …ı …ı ¤√‰ÎfifiÌ ‰Î÷ ¿fl˘ ÷ı ÷ı

‰Î÷fiı ωÂı ±Î ‰Î÷fi_ ⁄Ì… ·Î‰F›˘ ±ı‹ ±‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı.””

Ωı ¤√‰ÎfifiÎ Ïfi盋Î_ Õ√‹√ÎÀ ◊Λ, ÷ı‹fiÎ V‰w’‹Î_ ‹fiW›¤Î‰

±Î‰ı ÷˘ ÁΑ¿ ¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√ıÛ◊Ì ’ÕÌ Ω› »ı. ÷ı◊Ì ÏÿT›¤Î‰-‹fiW›¤Î‰fiÌ

ωVI≤÷ ‰Î÷ ¿flÌfiı ‹ËÎflÎ… ‰«. ·˘. 18fiÎ ±_÷ı ¿Ëı »ı — ““±fiı ±Î …ı ‰Î÷

»ı ÷ı ÁÒ{ı ÷˘ ±Î… Á‹Ωı ÷˘ ±ıÀ·Ì Á‹…‰Ì »ı ±fiı ÁÒ{ı ÷˘ Á˘ ‰Êı˝ ¿flÌfiı

Á‹Ωı ÷˘’HÎ ±ıÀ·Ì Á‹…‰Ì »ı ±fiı ±Î ‰Î÷ Á‹∞fiı ±ıfiÌ ºœ÷ÎfiÌ √Î_Ã

’ÎÕuΠωfiÎ »^À¿˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı ±Î ±‹ÎflÌ ‰Î÷ »ı ÷ı Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷fiı ›Îÿ flάÌfiı

’flV’fl ¿fl‰Ì ±fiı F›Îflı ¿˘¥fiı ±HÎÁ‹…HÎı ¿flÌfiı ‘˘¬˘ ◊Λ I›Îflı ÷ıfiı ±Î

‰Î÷ ¿flÌfiı «ı÷Î‰Ì ÿı‰˘. ±fiı ±Î …ı ±‹ÎflÌ ‰Î÷ν »ı ÷ıfiı ÏfiI› ≠I›ı Ïÿ‰Á‹Î_

±ı¿ ‰Îfl ¿fl‰Ì ±ı‹ ±‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ »ı; ÷ıfiı ¤Ò·Â˘ ‹Î, …wfl ¤Ò·Â˘ ‹Î.””

±Î ⁄Lfiı Á_ÿ¤˘Û‹Î_ ¤√‰Îfi ωÂı ÏÿT›¤Î‰ı ÁÏË÷ Ïfiç›fiÌ ºœ÷Î

46 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

¿flΉ‰Îfi˘ ‹ËÎflÎ…fiı ¿ıÀ·˘ ±Î√˛Ë »ı ÷ıfi˘ A›Î· ±Î‰ı »ı.

±Î ’˛‹ÎHÎı μ’fl˘@÷ Á‰ıÛ ‹tα˘fiı ±Î‘Îflı ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı ‹ËÎflÎ…ı …ı

μ’ÿı ±ÎM›˘ »ı, ÷ı‹Î_ ±ı‹fiı ±_√÷ ¿˘¥ V‰Î◊˝ fi◊Ì. ÷ı‹HÎı ÷˘ ∞‰fiÎ

Œ@÷ ¿S›ÎHÎÎ◊ıÛ … ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ¿flı·Ì ‰Î÷˘fiÌ ›◊Î◊˝÷Î ±fiı

’˛‹ÎHΤÒ÷÷΋Î_ Â_¿Îfiı ¿˘¥ V◊Îfi … fi◊Ì.

2.6 ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ≠‹ÎHΤÒ÷÷ÎfiÎ ±L› ’flΉα˘

2.6.1 ±Ï¶÷Ì› l˘÷Î√HÎ

μ’ÿı¿fiÎ μ’ÿıÂfiÌ ‹ËkÎÎ ±fiı ≠‹ÎHΤÒ÷÷Îfi˘ ±Î‘Îfl ±ı μ’ÿıÂfiıı

{Ì·fiÎfl ±fiı V‰Ì¿ÎflfiÎfl l˘÷Î√HÎ ’HÎ »ı.

…ıfiı ωiÎÎfifiÎ ¿˘¥ ωʛfiÌ ¿ÂÌ› √÷Î√‹ fi ˢ›, ÷ı‰Î ±iÎÎfiÌ

±fiı ±¤HÎ ±ı‰Î …fiÁ‹ÿΛ ±Î√‚ ¿˘¥ T›Ï@÷ √‹ı ÷ı‰Î_ √M’Î_ ‹ÎflÌfiı

’HÎ E=mc2, ¿QM›Àfl ¿ı flÎ"¿ıÀ ωÂı ≠‰«fi ¿flÌ Â¿ı. ‰ˆÿ¿Ì› ÂÎVhÎfiÎ

±iÎÎfiÌfiı √‹ı ÷ı fl˘√fiÎ_ √‹ı ÷ı Ï«Ë˚fi˘ ±fiı √‹ı ÷ı‰Î μ’Λ˘fiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ

¿Λ »ı. Á_√Ì÷ ωz΋Î_ ¿y˘› fi ΩHÎfiÎflfiı √‹ı ÷ı ¿Ì÷˝fi-¤…fi-√Ì÷fiÎ

√‹ı ÷ı flÎ√-÷η-·›-ÁÒflfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌfiı, ÷ıfiÌ ±Î√‚ ‹fiŒÎ‰ı ÷ı‹ √Î¥ ¿ı

‰ÎÏ…_h΢ ‰√ÎÕÌ Â¿Î› »ı. ±Î‹, …ı ÷ı ωʛfiÎ ±iÎÎfiÌ ·˘¿ÎıfiÌ Á΋ı …ı ÷ı

ωʛ ωÂı …ı‰Î √’√˘‚Î «·Î‰‰Î ˢ› ÷ı «·Î‰Ì ¿Λ »ı, ’fl_÷ …ı ÷ı

ωʛfiÎ ’Îflfiı ’΋ı· ±Ï÷› ÏfiWHÎÎ÷ ±fiı ¿<‚ T›„@÷ Á΋ı …flÎ ’HÎ

…^Ã<_ fi «Î·ı.

…ı ÷ı ωʛfiı ›◊Î◊˝ ΩHÎfiÎfl T›„@÷ …flÎ ’HÎ ¬˘ÀÌ ‰Î÷ V‰Ì¿Îflı

¬flÌ ? ‰Ê˘˝◊Ì flÁ˘¥ ⁄fiΉfiÎfl ’Ìœ ±fi¤‰Ì flÁ˘≥›Îfiı ¿Ëı‰Î‹Î_ ±Î‰ı ¿ı

·ÎÕ<‹Î_ ‹ÌÃ<_ ±fiı ‹fl«_ …wflÌ »ı, ÷˘ Â_ ÷ı V‰Ì¿Îflı ? Á_Ωı√Ô‰ÂÎ÷˚ ¿ÿΫ

ÁÎ_¤‚Ì ÷˘ ·ı, ’HÎ ÷ıfiı ÁI› ‹ÎfiÌfiı ÷ı ≠‹ÎHÎı ±fiÁflı ÷˘ fiÏË …. À>_¿‹Î_,

±ËŸ ¿Ëı‰Îfi_ ÷ÎI’›˝ ±ıÀ·_ … »ı ¿ı ¿˘¥ ’HΠωʛfiÎ ±iÎÎfiÌ ·˘¿˘ ’ÎÁı

◊›ı·Ì ÷ı ωʛ¿ ‰Î÷˘fiÌ ≠‹ÎHΤÒ÷÷ΠωÂı Â_¿Î flËı ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı.

‰«fiÎQ≤÷fiÎ μÿ˚⁄˘‘¿ lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿˘fiÌ Á΋ı ‰Î÷˘ ¿flı »ı ? ±ı‹fiÎ

l˘÷α˘ ¿˘HÎ ±fiı ¿ı‰Î Ë÷Î ? Â_ ÷ı ¤˘‚Î, ±iÎÎfiÌ ±fiı ωʛÎÁ@÷ ’΋fl

∞‰˘ Ë÷Î ? fiÎ, ±ı‹fi˘ ±Î l˘÷Î√HÎ …√÷fiÎ Á΋ÎL› Á_ÁÎflÌ ∞‰˘ ¿fl÷Î_

ωÏÂWÀ ≠¿Îflfi˘ Ë÷˘ ±fiı ÷ı◊Ì … ÷ı‹fiı ¿flΛı·Ì ±Î ‰Î÷˘ ’HΠωÏÂWÀ

‰«fiÎQ≤÷ 47

≠¿ÎflfiÌ »ı.

±Î ‰Î÷˘ ±K›ÎI‹fiÎ ¿ÏÃfi ‹Î√ı˝ «Î·fiÎflΠ© ‹‹Zα˘fiı ±’Λı·˘

μ’ÿı »ı. ±ÎI‹ÎfiÌ ‹„@÷ ‹ÎÀı ±fiı ’fl‹ÎI‹ÎfiÌ ≠ÎÏM÷ ‹ÎÀı ±Î ·˘¿fiÌ

ÁkÎÎ-Á_’ÏkÎ-ÁoÿflÌ ¿ı ¿fi¿-¿ÎÏ‹fiÌ-¿ÌÏ÷˝fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı, ±◊ν÷˚ Á_ÁÎflÌ

Á¬˘fiı ÷E» √HÎÌfiı, Á√Î_-Á_⁄_‘̱˘fiÌ ‹‹÷ÎfiÎ ’ÎÂfiı I›Î√-‰ˆflÎB›fiÌ

÷·‰Îfl◊Ì ¿Î’Ìfiı fiÌ¿‚ı·Î ±ı ’fl‹ËoÁ˘fiı ¿flı·Ì ±Î ‰Î÷˘ »ı. ÷ı‹Î_fiÎ

¿ıÀ·Î¿ ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ›˘√ ’Ò‰ı˝ ’HÎ ‰Ê˘˝◊Ì ±ÎK›Î„I‹¿ ‹Î√ı˝ «Î·‰Î

≠›IfiÂÌ· Ë÷Î.

‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¤Î›ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¤Î¥ fl΋ÿÎÁ, Á¬Îfioÿ V‰Î‹Ì

‰√ıflı 50 Á_÷˘ ÷˘ fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±Îl‹‹Î_ Ë÷Î …. ¿ıÀ·Î¿ Á‹√˛

¤Îfl÷ ÿıÂfiÎ_ …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ V◊Îfi˘‹Î_◊Ì √ÎÿÌ, ‹Ëo÷Î¥, ÏÂW›˘ ±fiı ωʛ˘fi˘

‹˘Ë »˘ÕÌ, ‹ËÎflÎ…fiı «flHÎı Á‹Ï’˝÷ ◊›Î Ë÷Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ı¿ …

Ëο·◊Ì ‰HÎνl‹fiÌ …^fiÌ ‹ÎL›÷Îfi˘ I›Î√ ¿flÌ, Á_L›ÎÁÌfiÌ ÿÌZÎÎ √˛ËHÎ

¿flÌ, ±ı¿ … flÎ÷‹Î_ 500 ’fl‹ËoÁ˘ ◊›Î Ë÷Î. ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ ÷ı±˘

‹ËÎflÎ…ı ≠‰÷ν‰ı·Î_ 108 ¿Õ¿ ≠¿flH΢‹Î_◊Ì Ë˘Ó¤ıfl ±fiı ≠ÁLfiÏ«kÎı ’ÁÎfl

◊›Î Ë÷Î.

±Î‰Î_ ¿ÏÃfi ≠¿flH΢‹Î_◊Ì ’ÁÎfl ◊fiÎfl ’fl‹ËoÁ˘ ¿Î_¥ Á΋ÎL›

fiˢ÷Î. ÷ı±˘ flÎ_¿, ⁄ı¿Îfl, ±iÎÎfiÌ, ¤˘‚Î ±fiı ±Á‹◊˝ fi Ë÷Î, ¿ı …ı

‹ËÎflÎ…fiÎ ’√fiÌ ±ıÕÌ fiÌ«ı ÿ⁄Î¥fiı √·Î‹ ÷flÌ¿ı Ï…_ÿ√Ì ’ÒflÌ ¿flı, ’fl_÷

÷ı±˘ ·˙Ï¿¿ ±fiı ±ÎK›Î„I‹¿ ⁄_fiı flÌ÷ı ÁQ≤©, Á⁄‚, Á‹◊˝ ±fiı ⁄ÎˢÂ

Ë÷Î. ‹‹ZÎ÷Î, ÁΑ÷Î, ω¶kÎÎ, ⁄Ï©‹kÎÎ ±fiı ωω‘ ≠¿ÎflfiÌ ¿‚΋Î_

ÏfiWHÎÎ÷ ±fiı ±ΩıÕ Ë÷Î.

‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ω¶Îfi, ÁΑ÷ÎÁ_’Lfi ±fiı ≠¬fl I›Î√‰ˆflÎB›◊Ì ›@÷

Ë÷Î. ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ≠¬fl ⁄Ï©Â΂Ì, ≠Ï÷¤ÎÁ_’Lfi, 24 ¿‚α˘‹Î_ Ïfi’HÎ

±fiı ⁄Îˢ Ë÷Î. ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷˘ «Îfl ‰ıÿfiÎ ΩHοÎfl ±fiı ±L› CÎHÎÎ_

ÂÎVh΢fiÎ ¨ÕÎ ±P›ÎÁÌ Ë÷Î. ÷ı±˘ ±ı Á‹›fiÎ ±ΩıÕ Ï‰¶Îfi Ë÷Î.

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HΠω¶Îfi, ±pÎ_√›˘√ ÏÁ© ±fiı ‹ËÎÁ‹◊˝ Ë÷Î.

Á_÷ÿÎÁ Á‹ÎÏ‘ÏfiWà Ë÷Î, ÷˘ V‰w’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±¬_Õ ±ÎI‹Îfiı

ÿı¬fiÎflÎ Ë÷Î. ¤Î›ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ÿıˤΉfi˘ ¤Ò¿˘ ⁄˘·Î‰Ì ÿıfiÎflÎ

Ë÷Î, ÷˘ T›Î’¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ‹flı·Ì C΢ÕÌfiı ÁË…‹Î_ ∞‰÷Ì ¿flÌ Â¿ı ÷ı‰Î

48 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

Á‹◊˝ Ë÷Î. ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î I›Î√-‰ˆflÎB›fiÌ ÁÎZÎÎ÷˚ ‹ÒÏ÷˝ Á‹Î Ë÷Î,

÷˘ Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ≠ı‹fi_ ÁÎZÎÎ÷˚ V‰w’ Ë÷Î,

…ı‹fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ◊÷Î_ ⁄_‘ ◊Λ ÷˘ w_‰ÎÕı w_‰ÎÕı ·˘ËÌfiÎ ÀÏ›ΠeÀ÷Î.

V‰›_≠¿ÎÂÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁıÓ¿Õ˘ ÏÂW›˘fiÎ ‹Ëo÷ Ë÷Î, ÷˘ ±¶ˆ÷Îfi_ÿ (‹ÏBfifl΋)

ÿı‰Ìfiı ÁÎZÎÎ÷˚ ≠ÁLfi ¿flÌfiı ‹ı·Ìωz΋Î_ ÏÁ© ◊›Î Ë÷Î. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl⁄˛õ Ë÷Î, …ı ±fi_÷¿˘ÏÀ ⁄˛õÎoÕ˘fiı ‘Îfl‰Î ±fiı ±fi_÷

∞‰˘fi_ ±fiÎÏÿ ±iÎÎfi À΂Ìfiı ÷ı‹fiÌ ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷ ¿flΉ‰Î „@÷‹Îfi Ë÷Î.

…ı‰Î ’fl‹ËoÁ˘-Á_÷˘-I›Î√̱˘ Ë÷Î, ±ı‰Î_ … B≤ËV◊ ⁄Î¥-¤Î¥

ËÏfl¤@÷˘ Ë÷Î_, ¿ı …ı±˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı Á_ÁÎfl‹Î_ flèÎÎ_ Ë÷Î_, ’HÎ

…‚¿‹‚‰÷˚ Á_ÁÎfl◊Ì Ïfi·ı˝’ ±fiı ωfl@÷. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ±ı¿ ’hÎfiÎ

≥ÂÎflı 18 Áÿ˚B≤ËV◊˘; …ı‹Î_fiÎ ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ flÎ…‰Ì±˘ Ë÷Î, √flÎÁÿÎfl Ë÷Î,

÷η¿ıÿÎfl Ë÷Î, ÷ı‹ »÷Î_ ÁÎ’ …ı‹ ¿Î_«‚Ì μ÷Îflı ÷ı‹ Á_ÁÎfl μ÷ÎflÌfiı fiÌ¿‚Ì

√›Î ±fiı ÿÌZÎÎ ·¥fiı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î. ÷ı‹Î_fiÎ ±ı¿ ±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì

÷˘ ±ı ’hÎfiÎ “‰√ıflı” ÂOÿ‹Î_ ’˘÷Îfi˘ Á‹Î‰ı ¿flÌfiı ·BfifiÎ ‹Î_Õ‰ı◊Ì ‹Ÿœ‚

÷˘ÕÌfiı fiÌ¿‚ı·Î Ë÷Î. ±ı‰Ì … flÌ÷ı …√÷fiÎ ·˘¿˘fiı T›‰ËÎfl‹Î_ ‹Î◊Τfl

ÕÒ⁄ı·Î ·Î√÷Î ⁄_Ï‘›ÎfiÎ Õ˘ÁΤΥ ’hÎfiÎ ≥ÂÎflı ÁΑ ◊¥fiı ⁄ıÁÌ √›ı·Î.

¿ı‰Ì Ïfi·ı˝’ ±fiı ωfl@÷ „V◊Ï÷ ËÂı ±Î ·˘¿˘fiÌ ! ’‰˝÷¤Î¥, √˘fl‘fi¤Î¥

T›‰ËÎfl‹Î_ Ë÷Î »÷Î_ hÎHÎı› ±‰V◊΋Î_ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ±¬oÕ ÿı¬÷Î.

√œÕÎfiÎ ÿÎÿÎ ¬Î«fl, ⁄˘ÀÎÿfiÎ Á˘‹·Î ¬Î«fl, ·˘›ÎfiÎ ÁflÎ ¬Î«fl,

¿ÎÏfl›ÎHÎÌfiÎ ‰V÷Î ¬Î«fl, ’_«Î‚ÎfiÎ {ÌHÎΤΥ ÿfl⁄Îfl, ‰Õ÷ηfiÎ ≠◊‹ Õο<

…ı‰Î ±fiı ’»Ì ’Ïfl‰Ï÷˝÷ ◊›ı·Î Ωı⁄fi’√Ì, fl˘…¿ÎfiÎ ¿Î¿Î¤Î¥,

⁄˘«ÎÁHÎfiÎ ¿ÎÂÌÿÎÁ …ı‰Î ÷fi, ‹fi, ‘fi◊Ì Á‹Ï’˝÷ ◊›ı·Î ÷◊Î ±ÎK›Î„I‹¿

μE« „V◊Ï÷±ı ’ˢӫı·Î ωfl@÷ ±fiı Ïfi·ı˝’ ±ı‰Î ËΩfl˘ B≤ËV◊ ¤@÷˘ Ë÷Î.

·ÎÕ⁄Î, ∞‰⁄Î, flÎ…⁄Î, {‹¿⁄Î, ·Î‘Ì‹Î …ı‰Î_ ËΩfl˘ Á_ÁÎflfiÎ fl_√◊Ì

ωfl@÷ ±fiı lÌ∞fiÎ ±K›ÎI‹fl_√ı fl_√Λı·Î_ VhÎÌ ¤@÷˘ Ë÷Î_.

…ı‹fiÎ Ïÿ·‹Î_ ±ÎK›Î„I‹¿ ÁΑfiÎ ‹ÎÀı ÷I’fl÷Î, {_¬fiÎ ±fiı ÷̉˛

¤Ò¬ Ë÷Ì; ±ı‰Î ±K›ÎI‹‹Î√˝fiΠ© ‹‹Zα˘fiı ‹ËÎflÎ…ı ±K›ÎI‹ÁΑfiÎfi_

‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›_ »ı.

±Î … …L‹ı ‰ÎÁfiÎ ±fiı V‰¤Î‰˘ À‚Ì Ω›, ÿıˤΉ ‹ÀÌ Ω›,

±ÎI‹¤Î‰ ºœ ◊Λ, V‰V‰w’ ±fiı ’fl‹ÎI‹V‰w’fi_ ›◊Î◊˝ iÎÎfi ºœ ◊Λ fiı

‰«fiÎQ≤÷ 49

»ıS·˘ …L‹ ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı ±Î ‹‹ZÎ ¤@÷˘±ı ‹Î√˝ÿ½fi ‹Î_B›_ »ı.

±K›ÎI‹’_◊ı «Î·÷Î_ «Î·÷Î_ F›Î_ ¿o¥¿ ωCfi …HÎΛ_ ÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì ∂√fl‰Îfi˘

Áfl‚ μ’Λ ’Ò»u˘ »ı. √Ï÷ ‹_ÿ ’ÕÌ ÷˘ √Ï÷ ‰‘Îfl‰ÎfiÌ ›„@÷ ±fiı flÌ÷

’Ò»Ì »ı. flV÷ı «Î·÷Î_ ±fiı¿ flV÷α˘, ±fiı¿ ‰‚Î_¿˘ ±ÎT›Î, ÷˘ ∂¤Î flËÌ,

lÌËÏflfiı ’Ò»Ìfiı À>_¿˘ ±fiı Á√‹ flV÷˘ ‹ı‚‰Ì ·Ì‘˘ »ı, ¿ı …ı◊Ì K›ı› «Ò¿Ì fi

…‰Î› ±◊‰Î ÷˘ ‹˘À˘ «¿flΉ˘ fi ◊Λ. Á_÷˘-¤@÷˘±ı ‹ËÎflÎ…fiÎ «Ÿ‘ı·Î

‹Î√ı˝ «Î·‰Î ≥„Lƒ›Îı-±_÷—¿flHÎ ±fiı ±_÷—Âhα˘ Á΋ı {{Ò‹Ìfiı ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı

Á_CÎÊ˝ ¿›˘˝ »ı, ÁÿÎ Ω√˛÷ flËÌfiı ‹◊΋HÎ ¿flÌ »ı. »÷Î_ ÷ı‹Î_ ’HÎ F›Î_ ±fiı

F›Îflı ±À‰Î›Î, √Ò_«‰Î›Î ¿ı ‹Ò_{ΛΠ÷˘ I›Î_ ±fiı I›Îflı … ‹ÿÿ, ‹Î√˝ÿ½fi

±fiı ≠ıflHÎÎ ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiı ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ »ı ±fiı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ÷ı‹fiı ›˘B›

‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›_ »ı.

‰‚Ì, ‹ËÎflÎ…ı ±Î’ı· ¿˘¥ ≠ëfiÎ μkÎfl‹Î_ ±◊‰Î ÷˘ ÷ı‹HÎı ¿flı·Ì

¿˘¥ ‰Î÷‹Î_ …ıfiı, F›Îflı, F›Î_ ±fiı …ı Â_¿Î ◊¥, ¿ı ÷fl÷ … ÷ı Á΋ı ≠ë˘

’Ò»Ìfiı ¿ı ÿ·Ì·˘ ¿flÌfiı ’HÎ ‹fifi_ Á‹Î‘Îfi ‹ı‚‰Ìfiı … …_M›Î »ı, ’HÎ ¿˘¥

‰Î÷ ·˘·_·˘· ‹ÎfiÌ ·Ì‘Ì fi◊Ì. ‹ËÎflÎ… ÁÎ◊ı ◊›ı·Î ±Î‰Î ««Î˝I‹¿ Á_‰Îÿ˘

÷˘ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ CÎHÎÌ …B›Î±ı Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

±ı Á_‰Îÿ˘ ‰Î_«Ì±ı I›Îflı A›Î· ±Î‰ı »ı ¿ı F›Î_ Á‘Ì ’˘÷ÎfiÎ ‹fifiÌ

⁄‘Ì … Â_¿Î±˘ Ïfi‹Ò˝‚ fi ◊Λ, F›Î_ Á‘Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿flı·Ì ‰Î÷ ¿ı ±Î’ı·

¿˘¥ ≠ëfi˘ μkÎfl ≠÷ÌÏ÷¿fl fi ·Î√ı, ±◊‰Î ÷˘ ÂÎVh΢fiÎ_ ±L› ‰«fi˘ ÁÎ◊ı

ωfl˘‘ ±Î‰÷˘ ˢ›, ÷˘ ÷ıfi_ Á‹Î‘Îfi F›Î_ Á‘Ì fi ◊Λ, I›Î_ Á‘Ì ’fl‹ËoÁ˘

±Î_¬˘ ‹Ÿ«Ìfiı ¿ı‰‚ ±_‘l©Î◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ı ‰Î÷˘ ‹˙fi ◊¿Î ÁÎ_¤‚Ì flèÎÎ

fi◊Ì, ±fiı ±ı‹HÎı V‰Ì¿ÎflÌ ’HÎ fi◊Ì.

±Î flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÎ μ’ÿıÂfi˘ l˘÷Î√HÎ ‹Ò¬˝ ¿ı ‹Òœ fi Ë÷˘; ’fl_÷

±ÎK›ÎÏI‹¿ ≠√Ï÷fiı {_¬÷Î, Á÷÷ Á_CÎÊ˝ ±fiı ≠΋ÎÏHο ’vÊÎ◊˝ ¿fl÷Î

‹‹Zα˘fi˘ …fiÁ‹ÿΛ Ë÷˘.

Ωı ¿˘¥ ±fi¤‰Ì T›„@÷±ı «Ÿ‘ı· flV÷ı «Î·Ìfiı Áıo¿Õ˘ ±fiı ËΩfl˘

‹fiW›˘ ¿ıÿÎflfiÎ◊ ¿ı ⁄ÿÏflfiÎ◊ Áfl‚÷Î◊Ì ’Ë˘Ó«Ì Â@›Î ˢ›, ÷˘ ÷ı‹HÎı

⁄÷Ήı·˘ flV÷˘ ÁΫ˘ ˢ‰˘ Ωı¥±ı; Ωı ¿˘¥ ±fi¤‰Ì ÕÎ"@Àflı ¿˘¥ √_¤Ìfl

fl˘√fiÎ Ïfi‰ÎflHÎ ‹ÎÀı ±Î’ı·Ì ÿ‰Î ·ı‰Î◊Ì ËΩfl˘fiÎ fl˘√ Á‹Ò‚√Î √›Î ˢ›

÷˘ ÷ı ÿ‰Î ÁÎ«Ì Ë˘‰Ì Ωı¥±ı; ÷ı‹ Ωı ‹ËÎflÎ…ı ±Î’ı·Î ±ÎK›Î„I‹¿ ‹Î√˝ÿ½fi

50 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰Î◊Ì ËΩfl˘ Á_÷˘-B≤ËV◊˘ ÿıË »÷Î_ … ’˘÷’˘÷ÎfiÌ ∞‰ÿÂÎ À΂Ìfiı,

⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷ ≠ÎM÷ ¿flÌfiı ∞‰L‹„@÷fi˘, ±◊ν÷˚ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ ÏÿT›

±Îfi_ÿfi˘ ±fi¤‰ ¿flÌ Â@›Î ˢ›; ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ±Î’ı·˘ μ’ÿı Á_’ÒHν ›◊Î◊˝

±fiı ≠‹ÎHΤÒ÷ … ˢ› ÷ı‹Î_ ·ı‹ÎhÎ Â_¿Îfiı V◊Îfi ˢ¥ ¿ı … fiÏË.

‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊‹Î_ ±Î‰Î μ’ÿı¢fi˘ Á_√˛Ë »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ≠‹ÎHΤÒ÷ »ı.

2.6.2 ≠΋ÎÏHο Á_’Îÿ¿T≤_ÿ

±Î’HÎı ΩHÎ̱ı »Ì±ı ¿ı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ı … ’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊ı ±Î ‰«fiÎQ≤÷

√˛_◊ ·A›˘ fi◊Ì, ’fl_÷ ÷ı±˘ …ı μ’ÿı ±Î’÷Î, ÷ı ¿ıÀ·Î¿ Á_÷˘-¤@÷˘ fi˘_‘Ì

·ı÷Î Ë÷Î. ’»Ì Á˙ ±ÎÏl÷ …fi˘fiÌ Ï‰fi_÷Ìfiı ·Ì‘ı Á˙fiı ±Î Áÿ’ÿı ¿Î›‹

‹ÎÀı μ’›˘√Ì ⁄fiı, ÷ı ‹ÎÀı ÷ıfiı √˛_◊V◊ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Π¿‹Ïfi ±Î «Îfl Á‹◊˝ Á_÷˘fiı

±ÎiÎÎ ¿flÌ Ë÷Ì. ±Î Á_÷˘fiı ‹ËÎflÎ…ı Á_≠ÿΛ‹Î_ ±√˛ıÁfl Áÿ˚√v’ÿı V◊ÎM›Î

Ë÷Î. ÷ı‹fiÎ ¿ÎvH›-‰ÎIÁS›ÎÏÿ Áÿ˚√H΢fiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ÷ı‹fiÌ ÁΑ÷ÎÁ¤fl

ω¶kÎÎ ’HÎ Á_≠ÿΛ‹Î_ ≠ÏÁ© Ë÷Ì. ÷ı‹fiÌ ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ ±Î√‰Ì

ωÂıÊ÷α˘◊Ì Á‹√˛ Á_≠ÿΛ Á’ÏflÏ«÷ »ı.

‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ Â© ‹‹ZÎ÷Î, ¤√‰Îfifiı ’΋‰ÎfiÌ {_¬fiÎ, ±ÎiÎÎ

’΂‰ÎfiÌ ÷I’fl÷Î, Ïfi¤ı˝‚ ÁΑ÷Î ±fiı iÎÎfifiÌ μE« „V◊Ï÷◊Ì ±Î’HÎı Á˙

‰Î¿ıŒ »Ì±ı. ‹ËÎflÎ… ±Îÿ½ ÁΑ ÷flÌ¿ıfiÎ μÿÎËflH΋Î_ ÷ı‹fiı ±‰Îflfi‰Îfl

›Îÿ ¿fl÷Î.

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±WÀÎ_√›˘√ÏÁ© ›˘√ÌflÎ… ˢ‰Î◊Ì Ï‰VQ≤÷ ±◊˘˝fiı

›˘√⁄‚◊Ì VQ≤Ï÷‹Î_ ·Î‰‰Î „@÷‹Îfi Ë÷Î. ÷ı‹fiı ‹ËÎflÎ…ı ⁄_fiı ÿıÂfiÎ

I›Î√̱˘fiı V‰‘‹˝‹Î_ ‰÷퉉ÎfiÌ ±fiı I›Î√̱˘fiı ÷ı‹fiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı

‰÷˝‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌ Ë÷Ì.

ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±Ï÷› ω¶Îfi ˢ‰Î◊Ì Á‹V÷ ÂÎVhÎÎ◊˝fiı ΩHÎ÷Î

Ë÷Î ±fiı Á_≠ÿΛ Á΋ıfiÎ ‰Îÿ̱˘fiı ’flÎÏ…÷ ¿fl‰Î‹Î_ ≠‰ÌHÎ Ë÷Î.

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Á„LfiÏ‘‹Î_ ‰ıÿ, ‰ıÿÎ_÷ ±fiı ’flÎHÎÎÏÿ¿fiÎ ‰@÷Î ÷flÌ¿ı ÷ı±˘

Á‰˝ÿÎ ‰flΛı·Î Ë÷Î.

¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ’hηı¬fifi_ ¿Î›˝ ¿fl÷Î ±fiı

’ջΛÎfiÌ …ı‹ Ëo‹ıÂÎ_ ±ı‹fiÌ Á„LfiÏ‘‹Î_ flËÌfiı ±ÎiÎÎfiı ±fiÁflfiÎflÎ Ë÷Î.

‰«fiÎQ≤÷ 51

±Î‹, ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ¿Ëı·Î iÎÎfi˘’ÿı¢fiı ⁄flÎ⁄fl Á‹…ı

±fiı ±ıfi_ flËV› Á‹∞fiı ±ı‹fiÎ … ÂOÿ˘‹Î_ fl…^±Î÷ ¿fl‰ÎfiÌ Á_’ÒHν

›˘B›÷Î ±fiı „@÷ ±Î Á_÷˘ ‘flΉ÷Î Ë÷Î. ±Î Á_÷˘ ‹ÎhÎ Á‹◊˝ ω¶Îfi˘ …

fi Ë÷Î, ’fl_÷ ≠I›ZÎ ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ±ÎiÎÎ_Ï¿÷

±fiı ±fiL› ÿÎÁ¤@÷˘ Ë÷Î.

±Î Á_’Îÿ¿ Á_÷˘ ¿Î_¥ ‰ı÷fi ·¥fiı Á_’Îÿfi ¿flfiÎflÎ ‹ÎHÎÁ˘ fi Ë÷Î,

’fl_÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‹Ï’˝÷ Á_÷˘ Ë÷Î, ¿ı …ı‹HÎı ¿ı‰‚ ‹ËÎflÎ…fiı …

≠ÁLfi ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÎ Á‹√˛ ∞‰fi‹Î_ ±ı‹fiÌ ±ÎiÎÎ ±fiÁÎfl …

‰÷˝‰Îfi˘ ≠΋ÎÏHο ’vÊÎ◊˝ ¿›˘˝ Ë÷Îı. ÷ı‹HÎı …√÷fiÎ_ ‹Îfi-‹˘À’ ¿ı ÁkÎÎ-

Á_’ÏkÎ-¿ÌÏ÷˝fi˘ ÷˘ I›Î√ ¿flÌfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ «flH΢‹Î_ ∞‰fi ˢ‹Ì ÿÌ‘_ Ë÷_.

÷ı◊Ì ÷ı‹fiı ±Î Á_’Îÿfi¿Î›˝‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ¿˘¥ ‹ËkÎÎ ‰‘Îfl‰Îfi˘ ¿ı ±L› ¿˘¥

V‰Î◊˝ fi Ë÷˘ ¿ı …ıfiı ·Ì‘ı Á΋ÎL› flÌ÷ı T›Ï@÷ ¬˘À<_ ¿fl‰Î ≠ıflÎ÷Ì Ë˘› »ı.

÷ı‹HÎı ±Î Á_’Îÿfi¿Î›˝ ·˙Ï¿¿ ¿˘¥ ’HÎ ±’ıZÎÎ ‰√fl Ïfi—V‰Î◊˝ ±fiı

© ¤Î‰fiÎ◊Ì ¿ı‰‚ ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰ ±ı‰Î ‹ËÎflÎ…fiı … flÎ∞ ¿fl‰Î ‹ÎÀı,

÷ı‹… ’˘÷ÎfiÎ ±fiı ±L›fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ı˝ ¿flı·_ »ı. ÷ı±˘±ı ‹ËÎflÎ…fiı ’˘÷ÎfiÎ

≥WÀÿı‰ ‹ÎfiÌfiı ÷ı‹fiÌ ¤„@÷-μ’ÎÁfiÎ ∞‰fi¤fl ¿flÌ »ı. ÷ı◊Ì ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ

≥WÀÿı‰fiı fi √‹ı ÷ı‰_ ‹fi-¿‹˝-‰«fiı ¿˘¥ ±CÎÏÀ÷ ¿Î›˝ @›Îflı›, @›Î_› ’HÎ

fi ¿flı ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı. ‹ËÎflÎ… Á‰˝iÎ »ı, ±_÷›Î˝‹Ì »ı, ±‹ÎflÌ ÁÎ◊ı … »ı,

⁄‘_ … …\±ı »ı, ΩHÎı »ı, ±ı‰Î ΩHÎ’HÎÎ ±fiı ±fiÁ_‘Îfi ÁÎ◊ı ‰÷˝fiÎflÎ ±Î

’fl‹ËoÁ˘fi_ Á‹√˛ ∞‰fi … ±Ï÷ μI¿ÚWÀ ≠΋ÎÏHο÷Î◊Ì ’ÒHν Ë÷_. ¿ÿÌ ’HÎ

‹ËÎflÎ…fiÌ ÁÎ◊ı »‚-¿’À ¿ı ÿ√Î-≠’_«fiÎ ¬ı· fl«Ìfiı ’˘÷Îfiı √‹÷_ ¿o¥

’HÎ ¿fl‰Î V‰Mfi‹Î_› fi ω«Îflı ÷ı‰Î ±Î ≠΋ÎÏHο, ÏfiWÃΉÎfi ±fiı ’˘÷ÎfiÌ

…‰Î⁄ÿÎflÌ◊Ì Á_’ÒHν Á¤Îfi ’fl‹ËoÁ˘ Ë÷Î. ±ı‰_ ±ı‹fiÎ_ Á‹√˛ ∞‰fi ±fiı

‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ ÷ı‹HÎı ’^»ı·Î ≠ë˘fiÎ ±P›ÎÁ ’fl◊Ì …HÎΛΠ‰√fl flËı÷_ fi◊Ì.

±Î «Îflı› Á_’Îÿ¿ Á_÷˘±ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ …ı ±fiı¿ ’˛ë˘ ’Ò»uÎ »ı ÷ı‹Î_◊Ì

‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ fi‹ÒfiÎw’ı ⁄ı ⁄ı ’˛ë˘ ‰Î_«Ì±ı —

‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì —

♦ ““≥„Lƒ›˘, ±_÷—¿flHÎ ±fiı ’˛ÎHÎ ÷◊Î Ω√˛÷, V‰Mfi ±fiı ÁÊ„M÷ ±ı

hÎHÎ ±‰V◊Î ÷◊Î V◊Ò‚, ÁÒZ‹ ±fiı ¿ÎflHÎ ±ı hÎHÎ ÂflÌfl ±ı Á‰˝ ◊¿Ì ∞‰fi_

52 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

V‰w’ L›Îv_ »ı. ±ı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ÁÎ_¤‚Ìfiı ºœ Ïfiç› ¿›˘Û »ı ÷˘› ’HÎ ≥„Lƒ›˘

±_÷—¿flHÎÎÏÿ¿ ¤ı√˘ ¤‚Ìfiı Á¬w’ ±ı‰˘ …ı ∞‰ÎI‹Î ÷ı ’fl‹ÎI‹Îfi_

¤…fiV‹flHÎ ¿fl÷˘ ◊¿˘ Á_¿S’fiı ›˘√ı ¿flÌfiı ÿ—Ϭ›˘ ¿ı‹ ◊¥ Ω› »ı ?””

(‰«. ’˛. 56)

♦ “¿Î‹, ø˘‘, ·˘¤ ÷◊Î ¤› ±ı‹fiı ›˘√ı ¿flÌfiı ’HÎ ‘Ìfl… Õ√ı fiÏË

÷ıfi˘ ¢ μ’Λ »ı ?” (‰«. ’˛. 61)

ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì —

♦ “Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ◊›Îfi_ ¿ÎflHÎ ÷ı ±Î‰Ì ‰Î÷ ÁÎ_¤‚‰Ì ÷ı »ı ¿ı ‰ˆflÎB› »ı ?”

(‰«. ’˛. 73)

♦ “¿Î‹ÎÏÿ¿ ÂhÎfiı ÀÎY›Îfi˘ ¢ μ’Λ »ı ?”

(‰«. ·˘. 1)

±Î ±fiı ±Î ÏÁ‰Î› ±L› ’˛ë˘ …ı Á_’Îÿ¿ ’fl‹ËoÁ˘±ı ’Ò»uÎ »ı,

÷ıfi˘ ¨ÕÎHÎ ±fiı ω«Îfl’Ò‰˝¿ ±P›ÎÁ ¿fl÷Î_ V’WÀ’HÎı …HÎΛ »ı ¿ı ÷ı±˘

’˛Î‹ÎÏHο Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ¿ıÀ·Î¿ ≠뢋Î_ ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ ‹ËkÎÎ ±fiı ≠Ï÷WÃÎfi˘ ·ıÂ

’HΠω«Îfl ¿›Î˝ ‰√fl ÷◊Î ’˘÷ÎfiΠωÂı ¿˘¥¿ Â_ ‘ÎflÂı ¿ı ‹ÎfiÂı ÷ı‰˘ ’HÎ

Õfl flÎA›Î ‰√fl ΩËıfl‹Î_ … ’˘÷Îfi_ ±_÷fl ¬S·_ ¿›* »ı. ÷ı‹HÎı ¤flÁ¤Î‹Î_

’˘÷Îfi΋Î_ flËı· ¿˘¥¿ ¿«Î ¿ı ¿Áfl ωÂı ≠ffi˘ ’Ò»Ìfiı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı◊Ì

‹Î√˝ÿ½fi ‹ÎB›_ »ı.

±K›ÎI‹‹Î√ı˝ ±Î√‚ ‰‘‰ÎfiÌ ±_÷fl‹Î_ {_¬fiÎ ±fiı ÷ı ‹ÎÀı ≠΋ÎÏHο

ÁΑfiÎ ¿›Î˝ ‰√fl ±Î‰Î ≠ë˘ ‹fi‹Î_ ∂ÃÌ … fi ¿ı ±fiı ¿ÿΫ ¿˘¥fiı ∂Ãı

÷˘’HÎ ΩËıfl‹Î_ ÷˘ ±Î‰Ì ««Î˝ »ıÕÌ … fi ¿ı. …ı T›„@÷ »‚¿’À ¿ı ÿo¤◊Ì

¤fl’Òfl ˢ› ±fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁÎflM› ÷◊Î ‹ËkÎÎ ÿÂÎÔ̋‰‰Î ≠›IfiÂÌ· ˢ›,

÷ı ¤flÁ¤Î‹Î_ ’˘÷Îfiı fiÕ÷flw’ V‰¤Î‰-ÿ˘Ê˘fiı À΂‰ÎfiÎ ≠ë˘ ¿ı‰Ì flÌ÷ı

’Ò»Ì Â¿ı ? ±Î ’fl‹ËoÁ˘ ÷˘ Áÿ˚√v±˘ Ë÷Î, ‰ÕÌ·˘ Ë÷Î, ≠Ï÷„WÃ÷˘ Ë÷Î;

÷ı◊Ì Ωı ÷ı±˘ ≠΋ÎÏHο fi ˢ÷ ÷˘ ’˘÷Îfi_ ËÌb_ ÿı¬Î› ÷ı‰Î ≠ë˘

¤flÁ¤Î‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»uÎ … fi ˢ÷. ±fiı ÷ı‹Î_› Ωı ‰‘ ω«Îfḻı ÷˘

¿ÿΫ ¿˘¥¿ ±Î‰Î ≠ë˘ Á¤Î‹Î_ ’Ò»ı, ’HÎ Ωı ’˘÷ı ±ıfi_ VÎ_’Îÿfi ¿flfiÎfl

ˢ› ±fiı ’˘÷ı ≠΋ÎÏHο fi ˢ›, ÷˘ ±Î‰Î ≠ë˘fi_ Á_’Îÿfi ¿flÌfiı √˛_◊V◊ ÷˘

¿flÌ … fi ¿ı. Á¤Î‹Î_ ÷˘ ·˘¿˘ ÁÎ_¤‚Ìfiı À>_¿ Á‹›‹Î_ ¤Ò·Ì ’HÎ Ω›, ’fl_÷

‰«fiÎQ≤÷ 53

√˛_◊V◊ ◊›ı·Ì ‰Î÷˘fiı ËΩfl˘ ‰Ê˝ Á‘Ì ËΩfl˘ ·˘¿˘ ‰Î_«ı-ω«Îflı

±fiı ±ı‹fiÎ ∞‰fi ωÂı ¿o¥¿ L›Òfi÷Î-¿ÎE›’ ‘ÎflÌ ·ı ÷ı‰Ì ’ÒflÌ Â@›÷Î »ı,

’fl_÷ Á_’Îÿ¿ Á_÷˘±ı ±Î‰˘ ¿˘¥ Õfl ‹fi‹Î_ flÎA›˘ fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı±˘

≠΋ÎÏHο Ë÷Î.

Ωı ÷ı±˘ ≠΋ÎÏHο fi ˢ÷ ÷˘ ±Î‰Î ≠ë˘fi˘ Á‹Î‰ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_

¿›˘˝ … fi ˢ÷ ±◊‰Î ÷˘ …ı‹ ⁄ÌΩ ¿ıÀ·Î¿ ≠뢋Î_ F›Î_ ¿˘¥¿fi_ ËÌb_

ÿı¬Î‰ÎfiÌ Â@›÷Πˢ›, ÷ı‰Î V◊Îfiı ÷ı T›„@÷fiÎ fi΋fi˘ μS·ı¬ ¿›Î˝ ‰√fl

“±ı¿ ‹Ïfi±ı” ±◊‰Î ÷˘ “±ı¿ Á_÷ı” ≠ë ’Ò»u˘ ±ı‰_ fi˘_‘Ìfiı ±ı T›„@÷fi˘

⁄«Î‰ ¿›˘Û »ı; ÷ı‹ ’˘÷Îfi˘ ⁄«Î‰ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ fi΋fi˘ ±Î‰Î

≠뢋Î_ Ïfiÿı˝Â fi ¿›˘˝ ˢ÷.

‰‚ÔÌ, CÎHÎÎ_ ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı ¿ı ±L› ’fl‹Ë_Á˘±ı ¿ı ¤@÷˘±ı

’Ò»ı·Î ≠ë˘fi˘ μkÎfl ±Î Á_’Îÿ¿ ’fl‹Ë_Á˘ ±Î’Ì Â@›Î fi◊Ì ±◊‰Î ÷˘

’»Î›ı·Î ≠ëfi_ ±ı‹fiÎ◊Ì ›◊Î◊˝ Á‹Î‘Îfi ◊›_ fi◊Ì, ±ı‰˘ μS·ı¬ …\ÿÎ …\ÿÎ

ÂOÿ˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı. Ωı Á_’Îÿ¿˘ ≠΋ÎÏHο fi ˢ÷ ÷˘ ’˘÷ÎfiÌ Ï‰¶kÎΤflÌ

≠Ï÷WÃÎfiı {Î_¬’ ±Î‰ı ±ı‰Î ’˘÷ÎfiÎ fi΋Ïfiÿı˝Â ÁÏË÷fiÎ ±Î μS·ı¬˘ ±ı‹HÎı

¿›Î˝ fi ˢ÷, ’fl_÷ ±ı‹fiı @›Î_ ’˘÷ÎfiÌ ±Î‰Ì ≠Ï÷WÃÎfiÌ ’ÕÌ Ë÷Ì ? ±ı‹fiı

÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ËkÎÎ ‰‘ı ±fiı ‹‹Zα˘fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ

lÌ‹¬◊Ì … ›◊Î◊˝ μkÎfl ≠ÎM÷ ◊Λ ±ı … ¤ ¤Î‰fiÎ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ÷˘ ÷ı‹HÎı

≠ë˘fiÎ μkÎfl ±Î’‰Î‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ⁄Ï©fi_ ÕËÎ’HÎ ¿›* fi◊Ì. ¿˘¥¿ ‰¬÷

‹ËÎflÎ…fiÌ ¿ı‰‚ ±ÎiÎÎ◊Ì ±ı‹fiı flÎ∞ ¿fl‰Î ‹ÎÀı … μkÎfl ±Î’‰Îfi˘

›◊΄@÷ ≠›Ifi ¿›˘˝ »ı, ’HÎ ±_÷ı ÷˘ fi‹˛¤Î‰ı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ⁄˘S›Î »ı, “Ëı

‹ËÎflÎ… ! ±Î ≠ëfi˘ μkÎfl ÷˘ ±Î’fiÎ◊Ì … ›◊Î◊˝ ◊Âı.” ±ËŸ ’HÎ ±ı‹fiÌ

≠΋ÎÏHο÷ÎfiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı.

’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘fiÌ ÷·‹ÎhÎ ¿Áfl fi flËı‰Î ÿı‰Î ‹ÎÀı ≠Ï÷iÎÎ⁄©

‹ËÎflÎ…ı CÎHÎÌ ‰Îfl ¤flÁ¤Î‹Î_ Á_÷˘-¤@÷˘fiÎ_ ‰÷˝fi ¿ı Á‹…H΋Î_ flËı·

ZÎÏ÷±˘fi˘ ΩËıfl‹Î_ Ïfiÿı˝Â ¿flÌfiı ±ı‹fiı ¿ÃHÎ ‰«fi˘ ’HÎ ¿èÎÎ_ »ı. ±ıÀ·_ …

fiÏË, ’HΠ© ‹‹ZÎ ±ı‰Î Á_÷˘-¤@÷˘±ı ±ı ¤Ò·˘fi˘ V‰Ì¿Îfl ’HÎ

¤flÁ¤Î‹Î_ … ¿flı·˘ »ı.

±Î‰Î ≠΋ÎÏHο l˘÷α˘‹Î_ ±L› ¿ıÀ·Î¿ ’fl‹ËoÁ˘ ±fiı ËÏfl¤@÷˘fiÌ

ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±Î Á_’Îÿ¿ ’fl‹ËoÁ˘ ’HÎ Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ¿˘¥ ’HÎ ≠¿Îflfi˘ Á_¿˘«

54 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

±fiı Õfl flÎA›Î ‰√fl ’˘÷ÎfiÌ ZÎÏ÷±˘fiÎ Ïfiÿı˝Â‰Î‚Ì ±fiı¿ Ë¿Ì¿÷˘fi˘ ’HÎ

±_÷flfiÌ ≠΋ÎÏHο÷Î ±fiı ÁE«Î¥◊Ì ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊‹Î_ Á‹Î‰ı ¿flı·˘ »ı.

±ËŸ ±Î’HÎı fi‹ÒfiÎw’ı «Îflı¿ ±ı‰Ì Ë¿Ì¿÷˘ ω«Îfḻı.

♦ ±ı¿ ‰¬÷ ‹ËÎflÎ…ı F›Îflı ‹˘ÀıflÎ Áÿ˚√v Á_÷˘fiı ’˘÷’˘÷ÎfiÌ

ωÂıÊ÷Î …HÎΉ‰Îfi_ ¿èÎ_ Ë÷_, I›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿Ëı·_ ¿ı ¿˘¥ ø˘‘ı

¿flÌfiı ‹Îfl ‹Îfl ¿fl÷˘ ±Î‰÷˘ ˢ›, ’HÎ ‹ÎflÎ_ ÿ½fi ¿flı ÷˘ ±ıfi˘ ø˘‘ ÂÎ_÷

◊¥ Ω›. …ı‹fiÎ ÿ½fi‹ÎhÎ◊Ì ⁄ÌΩfi˘ ø˘‘ ÂÎ_÷ ◊¥ Ω›, ±ı‰Î ‹@÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ… ‰«. ‹. 27‹Î_ ±ı¿ ’˛ë ’Ò»ı »ı, “÷‹Îflı ø˘‘ ◊Λ »ı I›Îflı

Âı ÏfiÏ‹kÎı ◊Λ »ı ? ±fiı ¿ıÀ·_ ÏfiÏ‹kΠˢ› I›Îflı ø˘‘ ◊Λ »ı ?” ±Î ’˛ëfi˘

μkÎfl ±Î’÷Î_ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı, “¿˘¥¿ ’ÿÎ◊˝fiı ›˘√ı ÷◊Î ¿˘¥¿fiÌ

±‰‚Î¥ ÿı¬Î›, ÷ıfiı ›˘√ı ÷ı μ’fl ø˘‘ ◊Λ ’HÎ ÷I¿Î‚ Â‹Ì Ω› »ı.””

♦ lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰«. ±_. 33‹Î_ ¿Ëı »ı,““‘fi, ÿ˘·÷, VhÎÌ ±fiı ’hÎ

±ı ±ÎÏÿ¿ …ı ’ÿÎ◊˝ ÷ıHÎı ¿flÌfiı …ıfiÌ ⁄Ï©‹Î_ Œıfl ’Õı fiÏË ±fiı ±ıfiı ±◊ıÛ ¿˘¥fiı

ωÂı ±ÎV◊Î ±Î‰ı fiÏË, ±ı‰Î ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ ◊˘Õο √HÎ÷flÌfiÎ ËÏfl¤@÷ ˢ›

’HÎ {Î{Πˢ› fiÏË.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı,“±ı‰Î ÷˘ ±Î ‹@÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì ÷◊Î √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı. ÷ı ±ı‹fiı ¿˘¥ ⁄ÌΩı √‹ı ÷ı‰˘ ˢ› fiı

«‹I¿Îfl ÿı¬ÎÕı ÷˘ ’HÎ ÷ıfi˘ ¿˘¥ flÌ÷ı ¤Îfl ±Î‰ı … fiÏË.””

±Î‹, ±Î ⁄_fiı Áÿ˚√v Á_÷˘fiÌ „V◊Ï÷fiÌ ’˛Â_ÁÎ ¿flÌfiı ’»Ì ¿Ëı

»ı,““±ı ±ı‰Î ‹˘ÀÎ »ı ÷˘’HÎ Ωı ±ı‹fiı ‹Îfifi˘ ⁄Ë< ›˘√ ◊Λ ÷◊Î wÏ’›Î ±fiı

Á˘fi΋ˢflfiÎ œ√·Î ±Î√‚ ±Î‰Ìfiı ’ՉΠ·Î√ı ÷◊Î w’‰Îfi ±ı‰Ì …ı VhÎ̱˘

÷ıfi˘ ›˘√ ◊Λ, ÷˘ ±ı I›Î√Ì »ı ÷˘› ’HÎ ±ıHÎı ¿flÌfiı ±ı‹fi_ Ãı¿Îb_ flËı fiÏË

±fiı Ωı ±ı‰˘ ›˘√ ◊Λ ÷˘ ±Î… ±Î’HÎÎ I›Î√Ì‹Î_ …ı ±Ï÷ ∂÷fl÷˘ ËÂı, ÷ı

…ı‰Î ’HÎ flËı ¿ı fi flËı, ±ı‹Î_ ’HÎ Á_› »ı. ¿ı‹ …ı ±ı ’ÿÎ◊˝fi˘ ÷˘ ›˘√ …

±ı‰˘ »ı.””

♦ ‹ËÎflÎ… ‰«. ±_. 28‹Î_ ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿‹Ïfi ÷◊Î Áfl˘¬Î«fl

±ı hÎHÎı›fiı ’˛ë ’Ò»ı »ı,““÷‹ı …ıHÎı ¿flÌfiı ’λΠ’ÕÌ Ω±˘ ±ı‰˘ ÷‹Îfl΋Î_ ¿›˘

±‰√HÎ »ı ?” I›Îflı ±ı hÎHÎı ¿èÎ_, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ‹Îfiw’ ÿ˘Ê »ı, ‹ÎÀı ¿˘”¿

⁄fl˘⁄Ïfl›Î Á_÷ ±’‹Îfi ¿flı ÷˘ ¿Î_¥¿ ‹Ò_{‰HÎ ◊Λ.””

♦ ‹ËÎflÎ… ‰«. ±_. 24‹Î_ ‰Î÷ ¿flı »ı,““±ËŸfiÌ ‹˘ÀıflÌ hÎHÎ ⁄Î¥±˘

÷◊Î √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,

‰«fiÎQ≤÷ 55

¿‹Ïfi, Á˘‹·˘¬Î«fl, ÿÎÿ˘¬Î«fl ±ı ÷‹ı Á‰ıÛ …ı‹ Ë‹HÎÎ_ ±Î ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı

¿ı‰Î wÕÌ flÌ÷ı ‰÷˘Û »˘ ? ÷◊ÎÏ’ Ωı ÿı¿΂, Á_√, Ïø›Î ±ı «Îflfiı ωÂı

ωʋ’b_ ◊Λ ÷˘ ±ı‹fi˘ ±ı‹ fl_√ flËı fiÏË, ±ı ‰Î÷‹Î_ ¿Î_¥ Á_› fi◊Ì.””

±Î‰Ì ÷˘ ±fiı¿ Ë¿Ì¿÷˘fiÌ fi˘Ó‘ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹‚ı »ı ¿ı …ı‹Î_ ±L›

Á_÷˘-¤@÷˘fiÌ …ı‹ ±Î Á_’Îÿ¿ Áÿ˚√v Á_÷˘fiÌ ¿˘¥ fiı ¿˘¥¿ ¬˘À ±◊‰Î ÷˘

±ıfiÌ ±ÎK›Î„I‹¿ „V◊Ï÷‹Î_ flËÌ √›ı·Ì ¿«ÎÂfi˘ ÏfiÿıÛ ◊÷˘ ˢ›. Ωı ÷ı‹HÎı

‘Λ* ˢ÷ ÷˘ ±Î‰Ì CÎÀfiα˘fiı “‰«fiÎQ≤÷”◊Ì ÿÒfl flÎ¬Ì Â@›Î ˢ÷ ±◊‰Î

÷˘ V’WÀ Ïfiÿı˝Â fi ¿›˘˝ ˢ÷, ’fl_÷ ±ı‰_ ±ı‹HÎı ¿›* fi◊Ì, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı±˘

≠΋ÎÏHο Ë÷Î. ÷ı◊Ì …ı ‰¬÷ı …ı ¿Î_¥ ⁄L›_ ±fiı ‹ËÎflÎ…ı …ı ¿Î_¥ ‰Î÷˘ ¿flÌ

÷ı ≠Λ— ÷ı‹fiÎ … ≠ÎÁÎÏÿ¿ ÂOÿ˘‹Î_ ‹Ò¿‰Îfi˘ ≠΋ÎÏHο ≠›Ifi ÷ı‹HÎı ¿›˘˝

»ı. ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÌ ‹ËkÎÎ ¿fl÷Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ’flΉÎHÎÌfiÌ ‹ËkÎÎ ‰‘ı ÷ı

… ω«Î›* »ı.

±Î flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ’flΉÎHÎÌw’ iÎÎfi˘’ÿıÂÎQ≤÷fiÎ Á_’Îÿfi¿Î›˝‹Î_,

Á_’Îÿ¿ ’fl‹ËoÁ˘fiÌ ÏfiWÃÎ’Ò‰˝¿fiÌ ¤„@÷ ±fiı ≠΋ÎÏHο÷Îfiı ·Ì‘ı ’HÎ Á‹√˛

‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fiÌ ≠΋ÎÏHο÷΋Î_ ±fiı¿ √H΢ ‰‘Îfl˘ ◊›ı·˘ »ı.

2.6.3 ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ≠‹ÎHΤÒ÷÷Î

±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ≠‹ÎHΤÒ÷÷ÎfiÌ º„WÀ±ı ωr¤flfiÎ ‘ÎÏ‹˝¿ ›Î ±ÎK›Î„I‹¿

√˛_◊˘‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷fi_ V◊Îfi ±ΩıÕ »ı. ÏËLÿ ’fl_’flÎfiÎ ‹Ò‚¤Ò÷ ‹Ëk‰fiÎ √˛_◊˘

…ı‰Î ¿ı ‰ıÿ˘, μ’ÏfiÊÿ˘, ’flÎH΢, VQ≤Ï÷±˘, fl΋ΛHÎ, ‹ËΤÎfl÷ ‰√ıflıfiÌ

fl«fiÎ @›Îflı ◊¥ ÷ıfiÌ ¿˘¥ ’HÎ ≠¿ÎflfiÌ «˘yÁ ‹ÎÏË÷Ì ±Î’HÎÌ ’ÎÁı

μ’·O‘ fi◊Ì. ±ı √˛_◊˘fiÎ fl«fiο΂ ωÂı …\ÿÎ …\ÿΠω¶Îfi˘ ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ_

±fi‹Îfi˘ ¶ÎflÎ …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ‹_÷T›˘ fl…^ ¿flı »ı.

±ı‰Ì … flÌ÷ı …ˆfi, ⁄˙©, Ϭ˛V÷Ì, ‹ÏV·‹ ‰√ıflı ωrfiÎ ‹A› ‘‹˘˝fiÎ

‹Ò‚¤Ò÷ ‹A› √˛_◊˘fiÌ fl«fiÎfiÌ ¿˘¥ «˘yÁ, ±Œfl ±fiı ÏfiHν›ÎI‹¿ Áη ¿ı

Ï÷Ï◊ fi◊Ì, ’fl_÷ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Á‹›fiÌ V’p fi˘Ó‘ Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

’˛I›ı¿ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ Âw±Î÷fi˘ ≠◊‹ Œ¿fl˘ iÎÎfi˘’ÿıÂfiÌ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿

≠‹ÎHΤÒ÷÷ÎfiÎ ’flΉÎw’ »ı. ±Î ≠◊‹ Œ¿fl΋Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿›Î ‰Ê˝

(Á_. 1876, Á_. 1877, Á_. 1878...)fiÎ, ¿›Î ‹ÎÁ(¿Îfl÷¿, ‹Î√Âfl...)fiÎ,

¿›Î ’ZÎ(Áÿ ¿ı ‰ÿ)‹Î_, ¿¥ Ï÷Ï◊(≠Ï÷’ÿÎ, ⁄Ì…, hÎÌ…...)±ı, ¿›Î √΋

56 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

(√œÕÎ, ÁÎfl_√’fl, ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ, ·˘›Î, ’_«Î‚Î, ‰fl÷η, ±‹ÿΉÎÿ, ±f·Î·Ì,

…ı÷·’fl)fiÎ, ¿›Î V◊Îfi (ÿÎÿÎ ¬Î«fl / ∞‰Î ¬Î«fl / ‰V÷Î ¬Î«fl / ÁflÎ

¬Î«fl / {ÌHÎΤΥfiÎ ÿfl⁄Îfl‹Î_, ’˘÷ÎfiÎ μ÷Îflı, ’fl‹ËoÁ˘fiÌ Ω›√΋Î_,

lÌ√˘’ÌfiÎ◊∞, lÌ·Z‹ÌfiÎflΛHÎ ¿ı lÌfiflfiÎflΛHÎfiÎ ‹_Ïÿfl‹Î_ ±◊‰Î ·Z‹Ì-

‰ÎÕ̱ı ¿ı √˘‹÷Ì ÷‚Ήı... ‰√ıflı)‹Î_, ¿¥ ÏÿÂÎ(’Ò‰˝, ’Ïç‹, μkÎfl, ÿÏZÎHÎ)‹Î_

‹¬Îflω_ÿ flάÌfiı, ¿ı‰Î ±ÎÁfiı(œ˘Ï·›˘, ’ÎÀ, √ÎÿÌ÷Ï¿›˘, ’·_√, ‰ıÿÌ,

±˘À˘, «˘÷fl˘, ÏÁ_ËÎÁfi... ‰√ıflı) ⁄ıÁÌfiı ¿ı‰Î_ ‰Vh΢, ±·_¿Îfl˘, ±Î¤ÒÊH΢,

’W’√E»˘ ±fiı ’W’ËÎfl˘fiı ‘ÎflHÎ ¿fl÷Î_ ◊¿Î_ ¿˘fiÌ Á΋ı ⁄ıÁÌfiı ±Î ‰Î÷ ¿flı

»ı, ÷ıfi_ ÷κ ‰Hνfi Á_’Îÿ¿ ’fl‹ËoÁ˘±ı ¬Ò⁄ … Á_ÿfl flÌ÷ı ¿›* »ı.

±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ’flΉΠw’ı ±ÎÀ·Ì ⁄‘Ì ÁÒZ‹÷ΤflÌ Á«˘À ‹ÎÏË÷Ì ±Î…

Á‘ÌfiΠωr¤flfiÎ ¿˘¥ ’HÎ ‘‹˝ ±fiı ÷k‰iÎÎfifiÎ ÁÎÏËI›√˛_◊‹Î_ ≠ÎM÷ ◊÷Ì

fi◊Ì ±ı fiyfl Ë¿Ì¿÷ »ı.

‰‚Ì, ωr‘‹˘Ûfi˘ ≥Ï÷ËÎÁ Ωı÷Î_ …HÎΛ »ı ¿ı ’˛Î›— ⁄ÌΩ ¿˘¥ ‹A›

‘‹˝Á_V◊Î’¿fiÎ μ’ÿıÂÎı ±ıfiÌ Ë›Î÷Ì‹Î_ fi˘Ó‘ΛΠfi◊Ì. ±ıÀ·Î ‹ÎÀı ’»Ì◊Ì

ÁıÓ¿Õ˘ ‰Ê˘˝ ⁄Îÿ √˛_◊V‰w’ı ≠ÎM÷ ◊›ı· ±ı‹fiÎ μ’ÿı¢fiı ‹Ò‚ ‰@÷ÎfiÌ

V‰Ì¿ÚÏ÷ ±fiı Á_‹Ï÷ fi … ‹‚Ì Ë˘› ÷ı Á‹∞ ¿Λ ÷ı‹ »ı. ‰«fiÎQ≤÷‹Î_fiÎ

√˛_◊V◊ μ’ÿı¢, μÿ˚⁄˘‘¿ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Ë›Î÷Ì‹Î_ ±ı‹fiÌ Á΋ı ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_

ÁÎ_¤‚÷Ì ‰¬÷ı … fi˘_‘ΛΠ»ı. ±ıÀ·_ … fiÏË, ’HÎ Á_’Îÿ¿ ’fl‹ËoÁ˘±ı

‰«fiÎQ≤÷fi_ Á_’Îÿfi ¿flÌ, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ⁄÷ΉÌfiı ≠‹ÎHΤÒ÷÷Î ±fiı

›◊Î◊˝÷ÎfiÌ ‹Ë˘fl»Î’ ‹flÎ‰Ì »ı. (‰«. ·˘. 7)

±Î‹, ’˘÷ÎfiÎ μ’ÿı¢fiı ‹‚ı·Î √˛_◊V‰w’fiı ÷ıfiÎ μÿ˚⁄˘‘¿-‰@÷αı

’˘÷ı … Ωı¥fiı ¿ı ÁÎ_¤‚Ìfiı V‰Ì¿ÚÏ÷ ±fiı Á_‹Ï÷ ±Î’ı·Ì ˢ›, ±ı‰_ ÂÎVhÎ

ωr‘‹˝fiÎ ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ Ωı ¿˘¥ ˢ› ÷˘ ÷ı ±Î “‰«fiÎQ≤÷” … »ı.

2.7 ‰«fi΋Ú÷fiÌ Ï‰·ZÎHΠωÂıÊ÷α˘

2.7.1 Áfl‚ √…flÎ÷Ì √z ˆ·Ì

ÏËLÿ ÂÎVh΢fiÌ ’fl_’fl΋Î_ ‰ıÿ˘, μ’ÏfiÊÿ˘, ’flÎH΢, VQ≤Ï÷±˘,

‹ËΤÎfl÷, fl΋ΛHÎ ‰√ıflı ⁄‘_ … ‘ÎÏ‹˝¿ ÁÎÏËI› ≠Λ— Á_V¿Ú÷‹Î_ »ı. ÷ı‹Î_›

÷k‰iÎÎfifiÎ √˛_◊˘ ÷˘ ⁄Ë‘Î Á_V¿Ú÷ ¤ÎÊ΋Î_ ±fiı ÷ı ’HÎ ÁÒhÎÎI‹¿ flÌ÷ı

·¬Î›ı·Î »ı. ±ıÀ·ı ±ı ‰Î_«‰Î-Á‹…‰Î‹Î_ ‹˘ÀÎ ¤Î√fiÎ ‰Î«¿˘-’Îÿ˘fiı

‰«fiÎQ≤÷ 57

‹U¿ı·Ì ±fi¤‰‰Ì ’Õı ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı. ÷ı◊Ì ⁄‘Î ·˘¿˘ ±Î‰Î ±CÎflÎ

√˛_◊˘fi˘ Á_’ÒHν ·Î¤ ·¥ ¿÷Î fi◊Ì. ±Î«Î›˘˝±ı ’HÎ ≠V◊ÎfihÎ›Ì μ’fl

Á_V¿Ú÷‹Î_ … ¤ÎW›˘ fl«Ìfiı ÷ıfi˘ ÿ⁄˘˝‘ ±◊˝ L›Î›fiÌ Âˆ·Ì◊Ì Á‹ΩT›˘ »ı.

÷ı◊Ì ÷ı‹fiÌ L›Î›Á¤fl Á_V¿Ú÷ ¤ÎÊÎ ’HÎ Á΋ÎL› ‹fiW›fiı Á‹…‰Ì ¿ÃHÎ »ı.

’fl_÷ ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊ ·˘¿¤˘B› Áfl‚ √…flÎ÷Ì √z’©Ï÷‹Î_ fl«Î›ı·˘

ˢ‰Î◊Ì, ÷ı Á‹…‰Î‹Î_ ¬Ò⁄ … Á√‹ »ı. ÷ı◊Ì … ±˘»\_ ¤HÎı·Î ·˘¿˘

±Î’‹ı‚ı ‰Î_«Ìfiı ¿ı ±¤HÎ ·˘¿˘ ¿ı‰‚ ÁÎ_¤‚Ìfiı ’HÎ ÷ıfi˘ ·Î¤ ÁÎflÌ flÌ÷ı

·¥ ¿ı ÷ı‹ »ı.

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á‰˝ ÂÎVh΢fiÎ ÁÎfl¤Ò÷ ±K›ÎI‹fiÎ_ √Ëfi flËV›˘fiı

ÁÎÿÌ, ÁÌ‘Ì ±fiı Áfl‚ √…flÎ÷Ì ¤ÎÊ΋Î_ œÎ‚Ì, ÷ı‹fiı …fi-…fifiÎ ∞‰fi

Á‘Ì ‰Ëı÷Î_ ¿›Î* »ı.

2.7.2 ºpÎ_÷Á¤fl Ë‚‰Ì ±fiı Á«˘À ˆ·Ì

‰«fiÎQ≤÷fi˘ ÏfiwÏ’÷ ωʛ ±K›ÎI‹ »ı. ÷ı‹Î_ ≥„Lƒ›˘fiı ±√˘«fl

±ı‰Î_ ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ⁄˛õ, ’fl⁄˛õ …ı‰Î_ ÷k‰˘ ÷◊Î ÷’, I›Î√, Áı‰Î,

ÁIÁ_√, Á_›‹, ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷, l©Î, ±ÎÂfl˘, μ’ÎÁfiÎ, …L‹-

‹flHÎ, ’fi…˝L‹, ¿‹˝ÏÁ©Î_÷, ⁄_‘fi, ‹„@÷, …√÷fiÌ μI’ÏkÎ, „V◊Ï÷ ±fiı

≠·› …ı‰Î ωʛ˘fi_ Ïfiw’HÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ±Î ⁄‘Î_ √Ëfi ±fiı

flËV›‹› ÷k‰˘-ωʛ˘ ⁄Ï©≠Ï÷¤ÎÁ_’Lfi ω¶Îfi˘fiı ’HÎ Á‹…‰Î ±Ï÷¿ÃHÎ

»ı, ÷˘ Á΋ÎL› ¤HÎı· ¿ı ±¤HÎ ·˘¿˘fiÌ ÷˘ ÷ı‹Î_ «Î_« … @›Î_◊Ì ¬Ò_«ı ?

±ı Ë¿Ì¿÷ »ı ¿ı ‹ËÎflÎ…fiÌ Á‹ZÎ ⁄ıÃı·Î l˘÷α˘‹Î_ ‹<@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‹Ïfi⁄ΉÎ, ÿÌfiÎfiÎ◊

¤| …ı‰Î ‹ËÎÁ‹◊˝ ω¶Îfi˘ Ë÷Î ±fiı ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı √΋ÃÌ √…flÎ÷Ì Á‹∞ ¿ı

±ı‰Î ±ÏÂÏZÎ÷ ¿ı ±S’ÏÂÏZÎ÷ √΋ÕÎfiÎ ·˘¿˘ ’HÎ Ë÷Î. ±Î‰Î ⁄_fiı ≠¿ÎflfiÎ

l˘÷ÎfiÌ Á‹ZÎ ‹ËÎflÎ…ı √Ëfi ÷k‰««Î˝ ±fiı ±K›ÎI‹ ωʛ¿ ‰Î÷˘fiı

ω¶ÿ˚¤˘B› ±fiı ·˘¿¤˘B› ˆ·Ìfi_ Á_÷·fi ¿flÌfiı Á‹Ω‰Ì »ı.

‹ËÎflÎ…ı ±K›ÎI‹fiÌ √Òœ ±fiı ÁÒZ‹÷‹ ‰Î÷˘fiı Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı ωω‘

·˙Ï¿¿ ºWÀÎ_÷˘, ‹˙Ï·¿ ºWÀÎ_÷˘, ’˙flÎÏHο ±ÎA›Îfi˘ ¿ı ’Îh΢, ÁIÁ_√fiÎ Á_÷˘-

ËÏfl¤@÷˘fiÎ ≠Á_√˘, μ’‹Î±˘, w’¿˘, ¿Ëı‰÷˘, wÏœ≠›˘√˘ ±fiı ÷¿Û-

ÿ·Ì·˘fi˘ μ’›˘√ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Ãıfl Ãıfl ω’· ≠‹ÎH΋Î_ ¿›˘˝ »ı. ±Î ⁄‘Îfi˘

58 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

μ’›˘√ ¿fl‰ÎfiÌ ‹ËÎflÎ…fiÌ ŒÎ‰À √…⁄fiÌ »ı. ±ı‹fiı F›Îflı, F›Î_, …ıfiı, …ı

Á‹Ω‰‰_ »ı; I›Îflı, I›Î_, ÷ı T›Ï@÷ ±fiı ωʛfiı ±fiw’ … ºWÀÎ_÷, ≠Á_√,

μ’‹Î, w’¿, wÏœ≠›˘√, ¿Ëı‰÷ ¿ı ÷¿Ûfi˘ μ’›˘√ ¬Ò⁄ … À>_¿‹Î_ ±◊‰Î ÷˘

ωVI≤÷ flÌ÷ı fl…Ò±Î÷ ¿flÌfiı ±ı‹HÎı ¿›˘˝ »ı.

÷ı±˘ @›Îflı¿ ¿˘¥ ±ı¿ ÏÁ©Î_÷fiı Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ºpÎ_÷˘,

’Îh΢ ¿ı ‰V÷±˘fi˘ μ’›˘√ ¿flı »ı; ÷˘ @›Îflı¿ ¿˘¥ ’HÎ ±ı¿ … ºWÀÎ_÷,

’ÎhÎ, ≠Á_√ ±fiı ‰V÷fi˘ μ’›˘√ ¿flÌfiı …\ÿÎ …\ÿÎ ÏÁ©Î_÷˘ ¿ı ⁄˘‘’ÎÃ

Â̬‰ı »ı. @›Îflı¿ ±Î ⁄‘Ì ‰V÷±˘fi˘ μS·ı¬‹ÎhÎ ¿flı »ı, ÷˘ @›Îflı¿

±Î⁄ıËÒ⁄ ÂOÿÏ«hÎ fl…^ ¿flı »ı.

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±Î’ı·Î_ ºpÎ_÷˘‹Î_◊Ì ¿ıÀ·Î_¿ ºpÎ_÷˘ ±ËŸ fi‹ÒfiÎw’ı

Ωı¥±ı —

’˛. 23 ó ““…ı‹ ’ÎHÎÌfi˘ CÎÕ˘ ¤flÌfiı ±ı¿ Ãı¿ÎHÎı œ˘‚Ì ±Î‰Ì±ı, ’»Ì

‰‚Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Á ±◊‰Î hÎÌ…ı Ïÿ‰Á ÷ı Ãı¿ÎHÎı ’ÎHÎÌfi˘ CÎÕ˘ œ˘‚̱ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı

I›Î_ ’ÎHÎÌfi˘ ‘fl˘ ¤flΛ fiÏË, ¿Î_ …ı ±Î√·Î Ïÿ‰Áfi_ …‚ ±Î√·ı Ïÿ‰Á Á¿Î¥

Ω› fiı ’λ·Î Ïÿ‰Áfi_ ’λ·ı Ïÿ‰Á Á¿Î¥ Ω› ±fiı Ωı ±Î_√‚Ì …ı‰Ì fiÎfiÌ

… ’ÎHÎÌfiÌ Áı›˝ ±¬_Õ ‰Ëı÷Ì Ë˘› ÷˘ ‹˘À˘ ’ÎHÎÌfi˘ ‘fl˘ ¤flÎ¥ Ω›, ÷ı‹

¬Î÷Î_, ’Ì÷Î_, Ëη÷Î_, «Î·÷Î_ ÷◊Π¤ Ïø›Îfiı ωÂı ÷◊Î ±Â¤ Ïø›Îfiı ωÂı

Á‰˝ ¿Î‚ı ¤√‰Îfi‹Î_ ±¬_Õ T≤ÏkÎ flά‰Ì. ’»Ì ±ı‰Ì flÌ÷ı ¤√‰Îfi‹Î_ ±¬_Õ

T≤ÏkÎ flά÷Î_ flά÷Î_ ±ı‰Ì ºœ „V◊Ï÷ ◊Λ »ı.””

¿Î. 12 ó “…ı‹ ¿˘¥ ’vÊfiı ’˛◊‹ ÷˘ ¿Î«Î «HÎÎ «Î‰ı ±ı‰_ ÿÎ_÷‹Î_ ⁄‚

ˢ› fiı ÷ı Ωı ¿Î«Ì ¿ıflÌ ÁÎflÌ ’ıÃı ¬Î› ÷˘ ÷ı◊Ì ¤Î÷ ’HÎ «‰Î› fiÏË; ÷ı‹ √‹ı

÷ı‰˘ ¿Î‹ÎÏÿ¿fiı ωÂı ±ÎÁ@÷ ˢ› ’HÎ ±Î‰Ì flÌ÷fiÌ ‰Î÷fiı ±Î„V÷¿ ◊¥fiı

l©Î±ı ÁÏË÷ ÁÎ_¤‚ı ÷˘ ÷ı ’vÊ Ï‰Ê›fiÎ_ Á¬ ¤˘√‰‰Îfiı Á‹◊˝ flËı fiÏË.”

·˘. 17 ó “…ı‹ Á’ıÛ ·Î‚ fiÎ_¬Ì ˢ› ±ı‰_ …ı ÿÒ‘-Áοfl ÷ıfiı …ıHÎı ’Ì‘_

ˢ› fiı ÷ı ∞‰ı »ı ÷˘’HÎ CÎÕÌ ⁄ı CÎÕÌ‹Î_, ÁÎ_…-Á‰Îflı, ±Î…-¿Î·, …wfl ‹flfiÎfl˘

»ı; ÷ı‹ …ı ÿıËÎϤ‹ÎfiÌ »ı ÷ı ‹ÏËfiı, ⁄ı ‹ÏËfiı, ‰ÊıÛ, ⁄ı ‰ÊıÛ, ÿÁ ‰ÊıÛ, ÿıË ‹Ò@›Î

Á‹ı, ÿıË ‹Ò¿Ìfiı, F›Îflı I›Îflı ’HÎ ±ı …wfl Á_÷fi˘ ±¤Î‰ ·¥fiı ’ÕÌ …Âı.”

‹. 6 ó “…ı‹ ¿˘¥¿ ‹˘À˘ ÂÎË<¿Îfl ˢ› fiı ÷ı ¿˘¥fiı ËÒ_ÕÌ ·¬Ì ±Î’ı

I›Îflı ¿Î√‚‹Î_ ÷˘ ±ı¿ı wÏ’›˘ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì ’HÎ wÏ’›Î ÁΫΠ»ı. ÷ı F›Îflı Ë>_ÕÌ

…ı ÂÎË<¿ÎflfiÌ μ’fl ·¬Ì ˢ› ÷ıfiı ±Î’ı I›Îflı ±ı Ë>_ÕÌ‹Î_◊Ì … wÏ’›Îfi˘ œ√·˘

‰«fiÎQ≤÷ 59

◊Λ »ı, ÷ı‹ ‹˘ÀÎ ’vÊfiÌ ±ÎiÎαı ¿flÌfiı …ı ‘‹˝ ’΂ı I›Îflı Ë‹HÎÎ_ ÷˘ ¿Î_¥

ωϑÏfiÊı‘‹Î_ ωÂıÊ …HÎÎ÷_ fi◊Ì, ’HÎ ±_÷ı ‹˘ÀÎ ’vÊfiÌ ±ÎiÎÎ ’΂fiÎflÎfi_

¿S›ÎHÎ ◊Λ »ı; …ı‹ Ë>_ÕÌ‹Î_◊Ì wÏ’›Î fiÌÁflı »ı ÷ı‹.”

‰. 12 ó “…ı‹ flÎΩ Ë˘› ÷ı fi’_Á¿ ˢ› fiı ÷ıfi_ flÎF› …÷_ ˢ› fiı ‰_Â

…÷˘ ˢ›, ’HÎ ±ı ◊¿Ì ÷ıfiÌ VhÎÌfiı ’hÎ ◊Λ fiÏË; ±fiı Á‰˝ ‹·¿‹Î_◊Ì ’˘÷Î

…ı‰Î fi’_Á¿fiı ÷ıÕΉÌfiı ÷ı VhÎÌfiı Á_√ı flάı ÷˘’HÎ VhÎÌfiı ’hÎ ◊Λ fiÏË. ÷ı‹

…ıfiı ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î ÁÏË÷ Ïfiç› fi◊Ì ÷˘ ÷ıfiı ‹¬ı √Ì÷Î, ¤Î√‰÷ …ı‰Î

Áÿ˚√˛_◊ ÁÎ_¤‚ı ’HÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¿˘¥fi_ ¿S›ÎHÎ fi◊Ì ◊÷_. ±fiı ‰‚Ì …ı‹ ÿÒ‘ fiı

Áοfl ˢ› fiı ÷ı‹Î_ Á’˝fiÌ ·Î‚ ’ÕÌ, ’»Ì ±ıfiı …ı ¿˘¥ ’̱ı ÷ıfiÎ ’˛ÎHÎ Ω›.

÷ı‹ ‹ÎËÎIQ› ÁÏË÷ …ı ¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› ÷ıHÎı flÏË÷ ±ı‰˘ …ı ∞‰ ÷ıfiÎ

‹¬◊¿Ì √Ì÷Î, ¤Î√‰÷fiı ÁÎ_¤‚ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¿˘¥fi_ ¿S›ÎHÎ ◊÷_ fi◊Ì, ±ı‹Î_◊Ì

÷˘ ‹Ò‚√_ ¤Ò_Õ<_ ◊Λ »ı.”

±_. 12 ó “…ı‹ ËտΛΠrÎfifiÌ ·Î‚ …ıfiı ±Õı ÷ıfiı ’HÎ ËÕ¿‰Î Ëηı;

÷ı‹ …ıfiı ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fi˘ ±‰√HÎ ±ÎT›˘ ˢ› ÷ı ÁÎ◊ı …ı Ëı÷

flάı ±◊‰Î ÷ıfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚ı, ÷˘ ÷ı Ëı÷fi˘ ¿flfiÎfl˘ fiı ‰Î÷fi˘ ÁÎ_¤‚fiÎfl˘ ’HÎ

ω‹¬ Áfl¬˘ ◊Λ.”

μ’fl˘@÷ ºpÎ_÷˘ ω«Îfḻı ÷˘ A›Î· ±Î‰ı »ı ¿ı ºpÎ_÷ ¶ÎflÎ ÏÁ©Î_÷fiı

Á‹Ω‰‰ÎfiÌ ±ÿ˚¤÷ ¿‚Î lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ËV÷√÷ Ë÷Ì. ±Î‰Î_ ÷˘

±fiı¿Îfiı¿ ºpÎ_÷˘ ±fiı ’˛Á_√˘ ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ‹ËÎflÎ…ı

±K›ÎI‹fiÎ_ √Ëfi ÁI›˘fiı ¬Ò⁄ … Áfl‚, flÁ΂ ±fiı Ë‚‰Ì ˆ·Ì‹Î_

Á‹Ω‰Ìfiı Á΋ÎL› ·˘¿˘fiÎ ∞‰fi‹Î_ ’HÎ ÏÁ© ¿flÎT›Î_ »ı.

2.7.3 ≠ë˘kÎfl ˆ̂·Ì

≠ë˘kÎfl ˆ·ÌfiÌ º„WÀ±ı ’HÎ ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊ ωÏÂWÀ ±fiı ±Ï¶÷Ì› »ı.

±ËŸ ≠ë˘kÎfl‹Î_ ¤Î√ ·ıfiÎflÎ Á_÷˘-¤@÷˘ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰E«ı μ’ÎÁ¿-

μ’ÎV› ±fiı ¤@÷-¤√‰Îfifi˘ ¿ı ±ÎI‹Ì›÷ÎÁ¤fl ÏÿT› Á_⁄_‘ »ı.

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰ı˝fi_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰ÎfiÌ Â¤ ¤Î‰fiÎ ±fiı ¬ı‰fiÎ

»ı, ÷˘ Á_÷˘-¤@÷˘fiı ±fi_÷ ⁄_‘fi˘‹Î_◊Ì ‹@÷ ◊¥fiı ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ

ÂÎr÷ Á¬fiÎ ¤˘@÷Î ⁄fi‰ÎfiÌ ÷I’fl÷Î ±fiı {_¬fiÎ »ı. ÷ı◊Ì ±ËŸ ≠ë˘

¿ı‰‚ ’Ò»‰Î ¬Î÷fl ±◊‰Î ÷˘ ¿ı‰‚ ¿˘flÌ Ï…iÎÎÁÎfiÎ Á_÷˘Ê ¬Î÷fl … fi◊Ì

60 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

’»Î›Î, ’fl_÷ μ’fl˘@÷ ±ı¿ ¤ K›ı›fiı fi…fl Á‹ZÎ flάÌfiı ’»Î›Î »ı.

’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘‹Î_ ±Î_÷fl¬˘…fiÌ Àı‰ ’Õı, ω«Îfl˘fiÌ ‹˙Ï·¿÷Î ¬Ì·ı,

±ÎK›Î„I‹¿ iÎÎfi ‰‘Îflı V’WÀ ±fiı Áºœ ⁄fiı, ÷ı ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ… ±Îÿ½

¿ı‚‰HÎÌ¿ÎflfiÌ ±ÿÎ◊Ì ’flV’fl ≠ë˘kÎfl ¿flΉ÷Î. Á‹√˛ ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ @›Îflı¿

‹ËÎflÎ… ’˘÷ı … ≠ë ’Ò»ı »ı, ÷˘ @›Îflı¿ Á_÷˘-¤@÷˘ ≠ë˘ ’Ò»ı »ı, ÷˘

@›Îflı¿ ‹ËÎflÎ…ı Á΋ı◊Ì … Á˙fiı ’flV’fl ¿ı ’˘÷Îfiı ≠ë˘ ’Ò»‰ÎfiÌ ≠ıflHÎÎ

±Î’Ìfiı ±K›ÎI‹iÎÎfifiı ‰‘ Áfl‚ flÌ÷ı Á‹Ω‰‰ÎfiÌ ¿˘Ï ¿flÌ »ı.

‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊fiÎ_ 262 ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_fiÎ ¿<· 456 ≠뢋Î_◊Ì 138

≠ë˘ ‹ËÎflÎ…ı Á_÷˘-¤@÷˘fiı ’Ò»uÎ »ı, F›Îflı 318 ≠ë˘ Á_÷˘-¤@÷˘±ı

‹ËÎflÎ…fiı ±◊‰Î ±ı‹fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ±_ÿfl˘±_ÿfl ±ı¿⁄ÌΩfiı ’Ò»uÎ »ı.

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı Á_÷˘-¤@÷˘fiÌ ±Î_÷Ïfl¿ ‹‹ZÎ÷Î, l©Î, Á‹…HÎ

±fiı „V◊Ï÷fiÌ «¿ÎÁHÎÌ-’flÌZÎÎ ¿flÌfiı, ÷ı‹Î_ ¿˘¥ ≠¿ÎflfiÌ ZÎÏ÷ flËÌ …‰Î

’Î‹Ì Ë˘›, ÷˘ ÷ı ÿÒfl ¿fl‰Î ›˘B› ‹Î√˝ÿ½fi ±Î’‰Î ‹ÎÀı ≠ë˘ ’Ò»uÎ »ı.

F›Îflı Á_÷˘-¤@÷˘±ı ’˘÷ÎfiÎ ÁΑfi΋Î√˝‹Î_ F›Î_, F›Îflı, …ıfiı, …ı ωCfiw’

·ÎB›_, ÷ı ÿÒfl ¿fl‰Î ÷◊Î ÷ı Ïfiω˝Cfi ÁΑfiÎfiÌ √HΉkÎÎ ±fiı {Õ’ ‰‘Îfl‰Î

‹ÎÀı ≠ë˘ ’Ò»uÎ »ı. ÷ı‹HÎı ’Ò»ı·Î ≠ë˘ ’fl◊Ì ±ıÀ·_ ÷˘ V’WÀ’HÎı …HÎΛ »ı,

¿ı ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÌ ⁄Ï©fi_ ÕËÎ’HÎ ¿ı ω¶kÎÎ ÿÂÎÔ̋‰‰Î ±◊‰Î ÷˘ Á΋ı‰Î‚Îfi_

÷‚ ‹Î’‰Î … ≠ë˘ ’Ò»uÎ fi◊Ì. ÷ı‹fiÌ Ï…iÎÎÁÎ Ïfifl◊˝¿ ±fiı ‰Î_{HÎÌ fi◊Ì.

÷ı‹fiı Œ@÷ ΩHΉΠ¬Î÷fl … ΩHΉ_ ¿ı Á‹…‰_ fi◊Ì; ’fl_÷ ¿o¥¿ ωÂıÊ

ΩHÎÌfiı, Á‹∞fiı ±ı ‹Î√ı˝ ≠›ÎHÎ ¿fl‰_ »ı, ÁΑfiÎfiÌ {Õ’ ±fiı √HΉkÎÎ

‰‘Îfl‰Ì »ı ±◊‰Î ÷˘ ‹Î√˝‹Î_ ±Î‰ı·Î_ ωCfi˘fiı ÿÒfl ¿fl‰Î_ »ı.

Á_÷˘-¤@÷˘±ı ’Ò»ı·Î ’˛ë˘‹Î_◊Ì fi‹ÒfiÎw’ı ¿ıÀ·Î¿ ’˛ë˘ ‰Î_«Ì±ı —

≠. 24 ó ⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı “¿˘¥ ωʛ‹Î_ ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ_

≥„Lƒ›˘ ÷HÎÎ÷Î_ fi ˢ› ±fiı ±_÷—¿flH΋Î_ ’HÎ ¬˘ÀÎ CÎÎÀ ◊÷Î fi ˢ› ±fiı

¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› ’HÎ ›◊Î◊˝ »ı, ÷˘’HÎ ±’ÒHν’b_ flËı »ı fiı ±_÷fl ÁÒfi_ flËı

»ı, ÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ?”

≠. 62 ó ’»Ì Ïfiω˝¿ÎflÎfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ …ı “Ïfiç› Ë˘› ÷˘› ’HÎ

wÕÎ √HÎ ÷˘ ±Î‰÷Î fi◊Ì ±fiı ‹Îfi fiı ¥W›Î˝ ÷˘ Ïÿ‰Áı Ïÿ‰Áı ‰‘÷Î_ Ω› »ı,

÷ıfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ?”

≠. 78 ó ÂÒL›Î÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı “F›Îflı ÁIÁ_√ ¿flı »ı I›Îflı

‰«fiÎQ≤÷ 61

÷˘ Á_÷‹Î_ fiı ÁIÁ_√Ì‹Î_ ±Ï÷› Ëı÷ ˢ› ±fiı ’»Ì ¿ı‹ ±˘»\_ ◊¥ Ω› »ı ?”

ÁÎ. 5 ó ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı “‰ÎÁfiÎfiÌ ÏfiT≤ÏkÎ ◊›Îfi˘

±ı‰˘ ¢ …⁄fl˘ μ’Λ »ı …ı ±ı¿ μ’Λfiı ωÂı Á‰ı˝ ÁΑfi ±Î‰Ì Ω› ?”

¿Î. 7 ó ’»Ì √΋ ⁄˘«ÎÁHΉ΂Π¿ÎÂÌÿÎÁı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ≠ë ’Ò»uÎı

…ı “Ëı ‹ËÎflÎ… ! I›Î√Ì Ë˘› ÷ı ÷˘ ÏfiT≤Ïk΋Î√˝fiı ±fiÁ›Î˝ »ı, ÷ı ±¬_Õ

¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ T≤ÏkÎ flάı »ı ±fiı …ı B≤ËV◊Îl‹Ì »ı ÷ı ÷˘ ≠T≤Ïk΋Î√˝fiı

±fiÁ›Î˝ »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiı ÷˘ Á_ÁÎflfiÌ ±fi_÷ ωÀ‹HÎÎ ‰‚√Ì »ı; ‹ÎÀı ÷ı ¿ı‹

Á‹…ı ÷˘ ±¬_Õ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ T≤ÏkÎ flËı ?”

‹. 33 ó ’»Ì Ëfl∞ Ãyflı ≠ë ’Ò»u˘ …ı “±ı ÏfiW¿Î‹Ì ‰÷˝‹Îfi Âı

μ’Λı ¿flÌfiı ±Ï÷› ºœ ◊Λ ?”

±Î ±fiı Á‹√˛ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’»Î›ı·Î ±L› Á‰ıÛ ’˛ë˘ ω«Îfḻı, ÷˘

Á_÷˘-¤@÷˘fiı ±K›ÎI‹‹Î√˝‹Î_ ±Î√‚ ‰‘‰ÎfiÌ ¿ı‰Ì {_¬fiÎ ±fiı ÷I’fl÷Î »ı

÷ıfi˘ A›Î· ±Î‰ı »ı.

÷ı‹fiÎ ⁄‘Î … ≠ë˘ ±ÎK›Î„I‹¿ ÷k‰˘fiı ΩHÎÌfiı ÷ıfiÎ ’Îflfiı ’΋‰ÎfiÌ

¨ÕÌ Ï…iÎÎÁÎ ±fiı ¬ÎÁ ¿flÌfiı ÷˘ Á÷÷ Á_CÎÊ˝‹›Ì ‹◊΋H΋Î_◊Ì … μÿ˚¤T›Î

»ı. ÷ı◊Ì … ÷˘ ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎfiı ±K›ÎI‹ ÁΑfi΋Î_ μÿ˚¤‰÷Î ¿˘¥ ’HÎ

≠ë˘fi_ Áfl‚Ô Á‹Î‘Îfi ±Î ‰«fiÎQ≤÷ √˛_◊‹Î_◊Ì ≠ÎM÷ ◊¥ ¿ı ÷ı‹ »ı.

2.7.4 ‹˙Ï·¿ ±◊˝CÎÀfi˘, T›ÎA›Î±˘ ÷◊Î ÁÒhÎÎI‹¿ μ’ÿıÂ

à ‹˙Ï·¿ ±◊˝CÎÀfi˘

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÌ Á‰˝iÎ÷Î ±fiı ±fi¤ÒÏ÷fiÎ ±Î‘Îflı ÂÎVh΢fiÎ BÎÒœ

ÂOÿ˘fiÎ flËV›Î◊˝fiı ’˘÷ÎfiÌ ±Î√‰Ì flÌ÷ı ‹˙Ï·¿ ±◊˝CÎÀfi ¿flÌ Á«˘À flÌ÷ı

‹Ò·T›Î »ı. ±ı‰Ì … flÌ÷ı ÂÎVh΢fiÎ_ ‹Ò‚ ⁄Ì… w’ı, ÁÒZ‹ w’ı flËı·Î_ ±V’WÀ

flËV›˘ ‰‘ T›Î‰ËÎÏfl¿ ⁄fiı, ωÂıÊ ∞‰fi˘’›˘√Ì ⁄fiı, ÷ı‰Ì flÌ÷ı ±ı‹fiı

V’WÀ÷Î’Ò‰˝¿ ωÂÿ ¿flÌfiı Á‹Ω‰ı·Î »ı. ÂÎVh΢fiÌ ±fiı¿ ‰Î÷˘fiı ÷ı‹HÎı

‹˙Ï·¿ ±◊˝CÎÀfi˘ ¿flÌfiı …ı flÌ÷ı Á‹Ω‰ı·Ì »ı, ÷ı Á‰˝√˛ÎËÌ º„WÀ¿˘HÎ◊Ì

ω«Îfl÷Î_ ωÂıÊ ≠÷ÌÏ÷¿fl ·Î√ı »ı. ±ËŸ ±ı¿ Á_ÿ¤˝ ω«Îfḻı.

“‘‹˝”fiÌ T›ÎA›Î ±fiı¿ ÿνÏfi¿˘±ı, ±Î«Î›˘˝±ı ±fiı ‘‹˝√v±˘±ı …\ÿÌ

…\ÿÌ flÌ÷ı ±Î’Ì »ı. “ÁÿΫÎfl ±ı … ‘‹˝” ±Î ¤Î‰Î◊˝fiÌ T›ÎA›Î ‹ËÎflÎ…fiı

’HÎ ‹ÎL› »ı. ÷ı‹ »÷Î_ ÷ı‹HÎı “‘‹˝” ÂOÿfiÌ ±ı¿ ωÏÂWÀ T›ÎA›Î ‰«.

62 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‹. 9‹Î_ Á‹Ω‰Ì »ı. ÷ı±˘ ¿Ëı »ı, ““‹ÎÀı ⁄Ï©‹Îfifiı ÷˘ ¤√‰IV‰w’fi_ ⁄‚

±Ï÷› flÎA›_ Ωı¥±ı. ±ı ⁄‚ Ωı ·ı‹ÎhÎ ’HΠˢ› ÷˘ ‹˘ÀÎ ¤›◊Ì flZÎÎ ¿flı.

÷ı ’HÎ lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfiı ¿èÎ_ »ı …ı

“SflÀ¬◊åÿSÿ œ◊¸Sÿ òÊÊÿà ◊„UÃÙ ÷ÿÊØ–”±ı f·˘¿fi˘ ±ı ±◊˝ »ı …ı “¤√‰IV‰w’fiÎ ⁄‚fi˘ ·ı‹ÎhΠˢ› ÷ı ’HÎ

‹˘ÀÎ ¤› ◊¿Ì flZÎÎfiı ¿flı »ı.” ±ËŸ ‹ËÎflÎ… V‰‘‹˝ ÂOÿfi˘ ±◊˝ ¤√‰ÎfifiÎ

V‰w’fi_ ⁄‚ ±ı‰˘ ¿flı »ı. √Ì÷ÎfiÎ μ’fl˘@÷ f·˘¿fiÌ T›ÎA›Î ¿flfiÎflÎ ⁄‘Î

… ±Î«Î›˘˝±ı ⁄Ë‘Î “¿‹˝›˘√w’Ì V‰‘‹˝” ±ı‰˘ ±◊˝ ¿›˘˝ »ı.

ˉı ÁÿΫÎflw’Ì ¿ı ¿‹˝›˘√w’Ì V‰‘‹˝ ’˘÷ı … ω’flÌ÷ Á_Ωı√Îı‹Î_ À¿Ì

¿÷˘ fi◊Ì, ÷˘ ’»Ì ÷ı ±Î’HÎÌ flZÎÎ @›Î_◊Ì ¿flÌ Â¿ı ? ’HÎ ‘‹˝fiÎ ‘Îfl¿,

‘‹˝fiÎ ±Î‘Îfl ±ı‰Î ¤√‰Îfifi_ ⁄‚ … ¿˘¥ ’HÎ Á_Ωı√˘‹Î_ flZÎÎ ¿flÌ Â¿ı »ı.

÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı “V‰‘‹˝” ÂOÿfi˘ ¿flı·˘ ±◊˝ ÁωÂıÊ ÁÎ◊˝¿ ±fiı ›˘B›

·Î√ı.

à ‹˙Ï·¿ T›ÎA›Î±˘

‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ μ’ÿı‹Î_ ‹Î›Î, ‹˘Ë, ≠ÌÏ÷, I›Î√, ‹˘À’, ‘‹˝,

iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷, ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷, ¬fl˘ ¤@÷, ’Òfl˘ ¤@÷, ’ο˘ ¤@÷,

›◊Î◊˝ ¤@÷, ºœ ¤@÷, ÁΑ, Á_÷, Á_’ÒHν ÁIÁ_√, Ïfiç›, ±Õ√ Ïfiç›,

’Ïfl’@‰ Ïfiç›, ºœ Ïfiç›, ‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ÁÏË÷ Ïfiç›, ±Îl›, μ’ÎÁfiÎ,

‹fiW›¤Î‰, ÏÿT›¤Î‰, ¥W›Î˝, ÿ˘Ê, ƒ˘Ë ‰√ıflı ±fiı¿Îfiı¿ ÂOÿ˘fiÌ ¬Ò⁄ …

À>_¿‹Î_ »÷Î_ Á«˘À ±fiı ‹˙Ï·¿ T›ÎA›Î±˘ ±Î’Ì »ı.

fi‹ÒfiÎw’ı ¿ıÀ·Î¿ ÂOÿ˘fiÌ T›ÎA›Î ‰Î_«Ì±ı —

’˛ÌÏ÷ — …ıfiı ¤√‰Îfifiı ωÂı ’˛ÌÏ÷ ˢ› ÷ı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ¿˘¥ ¿Î‚ı

·˘’ı fiÏË, …ı‹ ¤√‰Îfifi_ √‹÷_ ˢ› ÷ı‹ … flËı ±ı ’˛ÌÏ÷fi_ ·ZÎHÎ »ı.

(‰«. ¿Î. 11)

‹Î›Î — ÿıËfiı ωÂı ±Ëo⁄Ï© fiı ÿıË Á_⁄_‘Ì ’ÿÎ◊˝fiı ωÂı ‹‹I‰⁄Ï© ±ı

… ‹Î›Î »ı. (‰«. ±_. 39)

‹˘Ë — ’˘÷ÎfiÎı ±‰√HÎ fi ÁÒ{ı ±ı … ‹˘Ëfi_ w’ »ı. (‰«. ‹. 53)

I›Î√Ì — I›Î√Ì ÷˘ ÷ı ¬fl˘ …ı, …ıHÎı Á_ÁÎfl ‹Ò@›˘ fiı ’Î»Ì Á_ÁÎflfiÌ

‰ÎÁfiÎ flËı … fiÏË. (‰«. ≠. 14)

‰«fiÎQ≤÷ 63

‹˘À’ — ‹Îfifiı ÷∞fiı …ı ¤√‰Îfifiı ¤…ı ÷ıfiı ÷˘ Á‰ı˝ ËÏfl¤@÷‹Î_

±Ï÷› ‹˘À˘ ΩHΉ˘. (‰«. ‹. 41)

Á‹√˛ ÂÎVh΢fiÎı ωÂ΂ ÿÏfl›˘ ¬Ò_ÿÌ ‰‚̱ı, »÷Î_ ’HÎ fi ‹‚ÔÌ Â¿ı

±ı‰Ì ±Î ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹˙Ï·¿ T›ÎA›Î±˘ ÷˘ ±ÎK›Î„I‹¿ ‹˙„@÷¿˘ ±fiı flIfi˘

»ı. ÷ıfiÎ ¶ÎflÎ ÁΑ¿ ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fifiı ±Î_÷fl‰ˆ¤‰◊Ì ÁQ≤© ⁄fiÎ‰Ì Â¿ı »ı.

¿˘¥ ’HÎ ÁΑ¿ ±Î‰Ì Á‰˘˝’›˘√Ì T›ÎA›Î±˘ ±fiı Á‹…HÎfiı ’˘÷ÎfiÌ

fi…fl Á‹ZÎ flάÌfiı, ÷ÿfiÁÎfl ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi‹Î_ ÏfiflÌZÎHÎ ±fiı ’flÌZÎHÎ ¶ÎflÎ

’˘÷ÎfiÌ ÁΑfi΋Î_ ±Î‰U›¿ Á‘ÎflÎ ¿flÌfiı, ’˘÷ı μE«÷‹ K›ı›fiı ËÎ_Á· ¿flÌ

¿ı »ı.

à ÁÒhÎÎI‹¿ μ’ÿıÂ

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ÁÒhÎÎI‹¿ μ’ÿıÂfiÌ ’HÎ ±Î√‰Ì ±fiı ±ΩıÕ

ωÂıÊ÷Î »ı. ÷ı‹HÎı ¿˘¥ ’HΠωʛ‰V÷fiı Áfl‚÷Î◊Ì Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı …ı‹

±Ï÷ ¿ÏÃfi ÂOÿ˘fi˘ μ’›˘√ fi◊Ì ¿›˘˝, ÷ı‹ … {Î{Î ÂOÿ˘fi˘ ’HÎ μ’›˘√

fi◊Ì ¿›˘˝. ÿÏfl›Î‹Î_◊Ì ‹˘÷Ì ‹ı‚‰‰Î_ …ı‹ ¿ÃHÎ »ı, ÷ı‹ ±Ï÷ ωV÷Îfl◊Ì

¤flı·Ì ‰Î÷˘‹Î_◊Ì ∞‰fi˘’›˘√Ì Ák‰˘ fiı ÷k‰˘ ¢‘‰Î_ ±ıÀ·Î_ … ¿ÏÃfi ⁄fiÌ

Ω› »ı. ÷ı◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿˘¥ ’HÎ ‹tÎfiı Á‹Ω‰‰Î ‹ÎÀı Ïfiw’HÎfiÌ ·_⁄Î¥

‰‘ÎflÌ fi◊Ì. ÷ı‹HÎı μ’ÿıÂfi˘ ωV÷Îfl ‰‘ÎflÌfiı l˘÷Îfiı fi◊Ì ¤Ò·Î ’ÎÕuÎ ¿ı

fi◊Ì √Ò_«T›Î. ÷ı‹fiı …ı ¿Î_¥ ¿Ëı‰Îfi_ Ë÷_ ÷ı ±˘»Î‹Î_ ±˘»Î ÂOÿ˘‹Î_

Á‹ΩT›_ »ı. ±Î‰U›¿ ±fiı ÁÎ◊˝¿ ÂOÿ˘fi˘ … μ’›˘√ ¿flÌfiı ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ

μ’ÿı‹Î_ ·CÎ÷Î ±fiı ÁÒhÎÎI‹¿÷Î ·Î‰Ì Â@›Î »ı. ÷ı‹ »÷Î_ μ’ÿıÂfiÌ ·CÎ÷Î

±fiı ÁÒhÎÎI‹¿÷Îfiı ·Ì‘ı μ’ÿı … ±√˛ÎèÎ ⁄fiÌ Ω› ±ı‰_ ’HÎ ◊‰Î ÿÌ‘_

fi◊Ì. ÷ı‹HÎı Á˙ ¿˘¥fiı ÁË…÷Î◊Ì Á‹Ω› ÷ı flÌ÷ı … ·CÎ÷Î ±fiı

ÁÒhÎÎI‹¿÷Î◊Ì μ’ÿı ±Î’ı·˘ »ı. ±Î‰Î ÁÒhÎÎI‹¿ μ’ÿıÂfiÎ ¿ıÀ·Î¿ fi‹ÒfiÎ

Ωı¥±ı —

≠. 1 ó ““¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ ±¬_Õ T≤ÏkÎ flά‰Ì ÷ı◊Ì ¿˘¥ ¿ÃHÎ

ÁΑfi ’HÎ fi◊Ì ±fiı ÷ı◊Ì ¿˘¥ ‹˘ÀÌ ≠΄M÷ ’HÎ fi◊Ì.””

≠. 20 ó ““…ıfiı ÁIÁ_√ ◊›˘ »ı ÷ıfiı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ∞‰ÎI‹Îfi_ ÿ½fi

’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊‹Î_ … »ı.””

≠. 56 ó ““≥WÀÿı‰fiÎ ⁄‚ ωfiÎ ¿˘¥ ÁΑfi ÏÁ© ◊÷Î_ fi◊Ì.””

64 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

≠. 60 ó ““‰ÎÁfiÎflÏË÷ ‰÷˝‰_ ±ı ±ı¿Î_Ï÷¿fi˘ ‘‹˝ »ı.””

·˘. 7 ó ““…ı ⁄˛õw’ ◊›˘ ÷ıfiı … ’vÊ˘k΋fiÌ ¤„@÷fi˘ ±Ï‘¿Îfl »ı.””

‹. 51 ó ““ÁI’vÊfiÌ ±ÎiÎÎfiı ωÂı ‰÷ı˝ »ı ÷ı … ±ÎI‹ÁkÎÎ w’ı ‰÷ı˝ »ı.””

‰fl. 1 ó ““…ı ¿S›ÎHÎfiı ≥E»ı ÷ıfiı ÷˘ ‹fi ÁÎ◊ı …wfl ‰ˆfl ⁄Î_‘‰_.””

≠I›ı¿ ÁΑ¿fiı ’˘÷ÎfiÌ ÁΑfi΋Î_ Á÷÷ μ’›˘√Ì ±Î‰Ì ÁÒhÎÎI‹¿

flIfi¿ÏHοα˘ ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ’Îfiı ’Îfiı ±fiı¿ Ωı‰Î ‹Ô‚ı »ı.

2.7.5 Ïfi—Á_›, ÏfiHν›ÎI‹¿ ±fiı V’p μ’ÿıÂ

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õ …ı‰Î_ ±ÎK›Î„I‹¿

÷k‰˘ ±fiı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷, ÷’, I›Î√, Á_›‹, Áı‰Î, ÁIÁ_√,

l©Î, ωrÎÁ, ⁄_‘fi, ‹„@÷, ¿‹˝ÏÁ©Î_÷, ’fi…˝L‹ ‰√ıflı ±ÎK›ÎÏI‹¿ ωʛ˘fi_

Ïfiw’HÎ ¬Ò⁄ … À>_¿‹Î_, »÷Î_ V’WÀ, Ïfi—Á_› ±fiı ›◊Î◊˝’HÎı ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_

»ı. ‹ËÎflÎ…ı ¬ÎÁ ¿flÌfiı ÷΄k‰¿ Á‹…H΋Î_ ¿˘¥fiı› ¿˘¥ ≠¿ÎflfiÌ √ıfl-

Á‹…HÎ ¿ı ¿«Î fi flËÌ Ω› ÷ıfi_ ¬Ò⁄ … K›Îfi flÎA›_ »ı. ±Î ⁄‘Î_ ÷k‰˘-

ωʛ˘ ωÂı ‹ËÎflÎ…ı @›Îflı¿ ¿˘¥¿fiı ≠ë˘ ’Ò»Ì, ÷ı‹fiÌ Á‹…H΋Î_ flËı·Ì

¿«Î ΩHÎÌfiı ÷ı ÿÒfl ¿flÌ »ı ±◊‰Î ÷˘ @›Îflı¿ ÷ı ÷k‰˘fiÎ V‰w’-Ïfiw’H΋Î_

…ı ≠¿ÎflfiÌ ZÎÏ÷±˘ flËÌ …‰ÎfiÌ Á_¤Î‰fiΠˢ›, ÷ıfi_ V’WÀÏ«hÎ fl…Ò ¿›* »ı.

¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl ’fl‹ËoÁ˘-ËÏfl¤@÷˘±ı ‘ÎÏ‹˝¿ Á‹Î…‹Î_ ±Î ÷k‰˘ ωÂı ≠‰÷˝÷Ì

√ıflÁ‹…H΢ ωÂı Â_¿Î ±fiı ≠ë μ’„V◊÷ ¿flÌfiı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı◊Ì ÁΫ_

‹Î√˝ÿ½fi ‹ıÔ‚T›_ »ı.

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±ÎK›Î„I‹¿ ωʛ˘fiı ÂÎjÎÌ› ««Î˝I‹¿ flÌ÷ı Á‹Ω‰‰Îfiı

⁄ÿ·ı ’˘÷ÎfiÎ Á‰˝iÎI‰ ±fiı ±fi¤‰fiÎ ±Î‘Îflı ’˘÷Îfi˘ ±_Ï÷‹ Ïfiç›ÎI‹¿

ÏfiHν› ±ÎM›˘ »ı ¿ı ±Î ‰Î÷ ÁÎ«Ì »ı fiı ÷ı ‰Î÷ ¬˘ÀÌ »ı. ÷ı◊Ì ±ı‰_ ¿ËÌ

¿Λ ¿ı ÷ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ¿˘¥fiı›, @›Î_›, @›Îflı› ±fiı ¿˘¥ ’HÎ flÌ÷ı

Á_ÿıË ›Î ««Î˝fiÎ_ ‰‹‚‹Î_ ŒÁÎT›Î fi◊Ì ¿ı Õ΋ÎÕ˘‚ „V◊Ï÷‹Î_ ‹Ò@›Î fi◊Ì.

lÌ∞‹ËÎflÎ… ’˘÷ı … ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷fiÌ ÏfiHν›ÎI‹¿ ›◊Î◊˝÷Î …HÎΉ÷Î_

¿Ëı »ı —

≠. 7 ó ““ÂÎVh΋Î_ F›Î_ F›Î_ ±K›ÎI‹‰Î÷ν ±Î‰ı »ı ÷ı ¿˘¥fiı Á‹Ω÷Ì

fi◊Ì ±fiı ¤˛‹Ì …‰Î› »ı, ‹ÎÀı ±ı ±K›ÎI‹‰Î÷ν …ı‹ »ı ÷ı‹ ›◊Î◊˝’HÎı ±‹ı

¿Ë̱ı »Ì±ı.””

‰«fiÎQ≤÷ 65

’_. 2 ó ““±ı‰Ì flÌ÷ı ÁÎ_A›ÂÎVhÎ ÷◊Î ›˘√ÂÎVhÎ, ÷ıfi˘ …ı ÁfiÎ÷fi

ÏÁ©Î_÷ »ı ÷ı ±‹ı ›◊Î◊˝ ω«ÎflÌfiı ¿è΢ »ı.””

‰‚Ì, ÷ı‹HÎı ±fiı¿ ‰«fiÎQ≤÷˘‹Î_ “±Î ‰Î÷ν ÷ı ±ı‹ … »ı ’HÎ ±ı‹Î_

¿˘¥ Á_› fi◊Ì” ±ı‹ ’˘÷ı … ¿ËÌfiı ±ı ‰Î÷fiÌ ›◊Î◊˝÷Î ±ı‹HÎı … ÏÁ© ¿flÌ

⁄÷Î‰Ì »ı. ’˘÷ı ¿ıÀ·Ì ≠÷ÌÏ÷ ÁÎ◊ı ±fiı ¿ıÀ·Î ºœ ωrÎÁ’Ò‰˝¿ Ïfi—Á_›’HÎı

‰Î÷ ¿flı »ı ÷ı ÷ı‹fiÎ … ÂOÿ˘◊Ì Á‹∞±ı —

≠. 18 ó ““±fi_÷ ‹@÷ ◊¥ √›Î fiı ±fi_÷ ◊Âı ÷ı‹Î_ μ’ÎÏ‘‹Î_ flËÌfiı

Ïfi·ı˝’ flËı ±ı‰˘ ¿˘¥ ◊›˘ fi◊Ì fiı ◊Âı ’HÎ fiÏË ±fiı Ë‹HÎÎ_ ’HÎ ¿˘¥±ı fi◊Ì

±fiı ¿˘ÏÀ ¿S’ Á‘Ì ÁΑfiı ¿flÌfiı ’HÎ ±ı‰˘ ◊‰Îfiı ¿˘¥ Á‹◊˝ fi◊Ì.””

ÁÎ. 11 ó ““‹ÎÀı ±ı¿ …L‹ı ±◊‰Î ±fi_÷ …L‹ı ’HÎ …ı Ïÿ‰Á ≠◊‹

¿èÎÎ ±ı‰ı ·ZÎHÎı ›@÷ ◊¥fiı ±Ï÷› Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ◊Âı I›Îflı … ¤√‰ÎfifiÌ

¿Ú’Îfi_ ’ÎhÎ ◊Âı fiı ±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎfiı ’΋Âı ’HÎ ÷ı ωfiÎ ÷˘ fiÏË … ’΋ı.””

‹. 21 ó ““÷ı ±Î ‰Î÷ν ±ı¿ ‰Îfl ¿èÎı Á‹Ωı ±◊‰Î ·Î¬ ‰Îfl ¿èÎı Á‹Ωı,

±Î… Á‹Ωı ±◊‰Î ·Î¬ ‰Ê˝ ¿ıÕı Á‹Ωı ’HÎ ±ı ‰Î÷ Á‹…ı … »^À¿˘ »ı.””

‹. 35 ó ““±ı ÷˘ √‹ı ÷ı‰˘ Á‹ÎÏ‘ÏfiWÃ Ë˘› ±◊‰Î ω«Îfl‰Îfi ˢ› fiı

÷ı ’HÎ Ωı VhÎ̱˘fiÎ ≠Á_√‹Î_ flËı‰Î ‹Î_Õı ÷˘ ±ıfi˘ ‘‹˝ ¿˘¥ flÌ÷ı flËı … fiÏË

±fiı √‹ı ÷ı‰Ì ‘‹˝‰Î‚Ì VhÎÌ Ë˘› fiı ÷ıfiı Ωı ’vÊfi˘ ÁˉÎÁ ◊Λ ÷˘ ±ıfi˘ ’HÎ

‘‹˝ flËı … fiÏË. ±fiı ±ı‰Ì flÌ÷ı VhÎÌ’vÊfi˘ ’flV’fl ÁˉÎÁ ◊Λ fiı ±ıfi˘ ‘‹˝

flËı ±ı‰Ì ÷˘ ±ÎÂÎ flά‰Ì fiÏË. ÷ı ±Î ‰Î÷ν ÷ı ±ı‹ … »ı, ’HÎ ±ı‹Î_ ¿Î_¥

Á_› flά‰˘ fiÏË.””

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿flı·Ì ±Á_ÏÿB‘ ‰Î÷˘fiÎ ¿ıÀ·Î¿ fi‹ÒfiÎ μ’fl Ωı›Î.

±Î‰Ì fiyfl ‰Î÷˘ ÷˘ ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ ’Îfiı ’Îfiı »ı. ±fi¤‰fiÌ ±Ï¬·Î¥ ±fiı

Á‰˝iÎ÷Î ‰√fl ‰Î÷˘‹Î_ ±Î‰Ì fiyfl÷Πˢ¥ … fi ¿ı. l˘÷Îfiı ·ı‹ÎhÎ

϶‘Î, Â_¿Î ¿ı Á_ÿıË‹Î_ ‹Ò@›Î ‰√fl ±ÎÀ·Ì ºœ÷Î ±fiı ωrÎÁ’Ò‰˝¿fiÌ ‰Î÷˘

¿flfiÎfl ±◊‰Î ÷˘ ·¬fiÎfl ωrfiÎ ±ÎK›ÎÏI‹¿ ≥Ï÷ËÎÁ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…

ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ ‹‚‰Î ⁄Ë ÿ·˝¤ »ı.

2.7.6 Á‹L‰›ÎI‹¿ ÷k‰iÎÎfi ±fiı ÁΑfiÎ

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ …ı μ’ÿı ±ÎM›˘ »ı ÷ı ±ı¿Î_√Ì fi◊Ì, ’fl_÷

Á‰ıÛ ±_√˘, ÁΑfi˘ ¿ı ‰Î÷˘fiÎ Á‹L‰›w’ »ı. ’»Ì ÷ı ‰Î÷ ∞‰, ¥rfl,

66 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‹Î›Î, ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õfiÎ_ V‰w’Á_⁄_‘Ì Ë˘› ¿ı ÁΑfiÎÁ_⁄_‘Ì Ë˘›, ’HÎ ÷ıfi_

Á‰Î*√ı Á_’ÒHν Ïfiw’HÎ ¿›* »ı.9 ÷ı‹Î_ ·ı‹ÎhÎ ¿«Î flËı‰Î ÿÌ‘Ì fi◊Ì. ÷ı±˘

…ı ¿Î_¥ ‰Î÷ ¿flı »ı ÷ı V‰Îfi¤‰fiÎ ±Î‘Îflı ±K›ÎI‹fiÎ ±Î‰U›¿ ±ı‰Î ⁄‘Î

… º„WÀ¿˘HÎ◊Ì Ï‰«ÎflÌfiı ⁄‘Î_ Á÷˚ÂÎVh΢fiÎ Á‹L‰›w’ı ¿flı »ı, ’fl_÷ ¿˘¥

±ı¿ … º„WÀ¿˘HÎ◊Ì ±ı¿Î_√Ì ¿ı ±ı¿Î_ÂÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î fi◊Ì.

à Á‹L‰›ÎI‹¿ ÷k‰iÎÎfi

ÁÎ_A›, ›˘√, ‰ıÿÎ_÷ ±fiı ’_«flÎhÎ ±ı «Îfl ÂÎVhÎı ¿flÌfiı … ¤√‰Îfifi_

V‰w’ Á‹Ω› »ı, ’fl_÷ ¿˘¥ ’HÎ ±ı¿, ⁄ı ¿ı hÎHÎ ÂÎVhÎfiÎ ±Î‘Îflı Á‹…ı ÷˘

¿ı‰Î ≠¿Îflfi˘ ⁄Α ±Î‰ı »ı ÷ı ω√÷ı Á‹ΩT›Î ’»Ì «Îflı› ÂÎVh΢fiÎ

Á‹L‰›◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı Á‹…‰ÎfiÌ ±√I› Á‹Ω‰÷Î_ ‹ËÎflÎ…

‰«. ≠. 52‹Î_ ¿Ëı »ı, ““±fiı Ωı ±ı Á‰ı˝ ÂÎVhÎı ¿flÌfiı Á‹…ı ÷˘ …ı ±ı¿ ±ı¿

ÂÎVhÎfiÌ Á‹…HÎı ¿flÌfiı ÿ˘Ê ±Î‰ı »ı ÷ı ⁄ÌΩ ÂÎVhÎfiÌ Á‹…HÎı ¿flÌfiı À‚Ì Ω›

»ı, ‹ÎÀı ±ı «Îflı ÂÎVhÎı ¿flÌfiı …ı Á‹…ı ÷ı ’Ïfl’ÒHν iÎÎfiÌ ¿Ëı‰Î›. ±fiı Ωı ±ı

«Îfl‹Î_◊Ì ±ı¿fiı ‹Ò¿Ì ÿı ÷˘ ’_H΢ iÎÎfiÌ ¿Ëı‰Î› fiı ⁄ıfiı ‹Ò¿Ì ÿı ÷˘ ±‘˘˝ iÎÎfiÌ

¿Ëı‰Î› fiı hÎHÎıfiı ‹Ò¿Ì ÿı ÷˘ ’Î iÎÎfiÌ ¿Ëı‰Î› fiı «Îflfiı ‹Ò¿Ìfiı …ı ’˘÷ÎfiÎ

‹fifiÌ ¿S’fiαı ¿flÌfiı √‹ı ÷ı‰Ì flÌ÷ı ÂÎVhÎfiı Á‹∞fiı ‰÷ı˝ »ı, ±fiı ÷ı Ωı

‰ıÿÎ_÷Ì »ı ±◊‰Î μ’ÎÁfiΉ΂˘ »ı ÷ı ⁄ı› ¤Ò·Î ’ÕuÎ »ı ’HÎ ¿S›ÎHÎfi˘ ‹Î√˝

±ı ⁄ı‹Î_◊Ì ¿˘¥fiı …Õu˘ fi◊Ì, ‹ÎÀı ±ı ‰ıÿÎ_÷Ì ÷ı ÿo¤Ì iÎÎfiÌ »ı ±fiı

μ’ÎÁfiΉ΂˘ ÷ı ’HÎ ÿo¤Ì ¤@÷ »ı.””

±Î‰Ì flÌ÷ı «Îfl ÂÎVh΢fiÎ Á‹L‰›◊Ì ¤√‰Îfifiı Á‹…‰Î ÷ıfi_ fi΋ …

Á_’ÒHν iÎÎfi ¿Ëı‰Î› ÷ı Á‹Ω‰÷Î_ ÷ı±˘ ‰«. ‰. 2‹Î_ ¿Ëı »ı, ““±fiı ±ı «Îfl

ÂÎVhÎı ¿flÌfiı …ı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı Á‹…ı ÷ı … ’Òfl˘ iÎÎfiÌ ¿Ëı‰Î›. …ı‹ ÿÒ‘

»ı ÷ıfiı fiıhÎı …\±ı I›Îflı ‘˘‚_ ÿı¬Î› ±fiı fiοı ÁÒ_CÎı I›Îflı Á√_‘‰Îfi …HÎΛ

±fiı ±Î_√‚̱ı ¿flÌfiı ±Õı I›Îflı ÀÎœ<_-∂fi_ …HÎΛ ±fiı Ï…Ë˚‰Î±ı ¿flÌfiı «Î¬ı

I›Îflı V‰Îÿ …HÎΛ, ’HÎ ±ı¿ ≥„Lƒ›ı ¿flÌfiı ÿÒ‘fiÎ V‰w’fi_ Á_’ÒHν iÎÎfi fi

◊Λ ±fiı Á‰˝ ≥„Lƒ›ı ¿flÌfiı ÷’ÎÁÌ …\±ı I›Îflı Á_’ÒHν iÎÎfi ◊Λ »ı, ÷ı‹

9. ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Ïfiw’Λı· ÷k‰iÎÎfi ±fiı ÁΑfi΋Î√˝fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ±Î√‰Ì ωÂıÊ÷α˘

ωÂı ±Î’HÎı ±L› ⁄ı √˛_◊˘ ±fiø‹ı “⁄˛õωzÎfi_ ÿ½fi — V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ›

÷k‰iÎÎfi” ±fiı “⁄˛õωzÎfi˘ flÎ…‹Î√˝ — V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ÁΑfiΔ‹Î_ ω«ÎflÌÂ_.

‰ıÿÎÏÿ¿ «Îfl ÂÎVhÎı ¿flÌfiı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiı Á‹…ı I›Îflı Á_’ÒHν ¤√‰ÎfifiÎ

V‰w’fi_ iÎÎfi ◊Λ »ı ±fiı ±ı‹ ΩHΉ_ ÷ıfiı Á_’ÒHν iÎÎfi ¿Ë̱ı.””

‰«fiÎQ≤÷fiÎ μ’fl˘@÷ ⁄ı Á_ÿ¤˘˝ ’fl◊Ì ±Î’HÎfiı A›Î· ±Î‰ı »ı ¿ı

‹ËÎflÎ…ı ÷k‰iÎÎfi-Á_⁄_‘Ì …ı ¿o¥ ‰Î÷ ¿flÌ »ı ÷ı Á‰˝ÂÎVh΢fiÎ Á‹L‰›w’ı,

Á‰˝ º„WÀ¿˘HÎ◊Ì Ï‰«ÎflÌfiı Á‰Î*√ı Á_’ÒHν ±fiı ›◊Î◊˝ ‰Î÷ ¿flÌ »ı.

à Á‹L‰›ÎI‹¿ ÁΑfi΋Î√˝

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÁΑfi΋Î√˝ ’HÎ Á‰˝ÂÎVh΢fiÎ ±fiı ⁄‘Î_ … ±_√˘fiÎ

Á‹L‰›w’ı ÿÂÎÔ̋‰ı·˘ »ı. ¿ıÀ·Î¿ √˛_◊˘ Œ@÷ ‘‹˝≠‘Îfi ˢ› ÷˘ ¿ıÀ·Î¿ I›Î√-

÷’ ≠‘Îfi ˢ›, ¿ıÀ·Î¿ ¤„@÷≠‘Îfi ˢ› ÷˘ ¿ıÀ·Î¿ Œ@÷ iÎÎfi≠‘Îfi ˢ›

»ı. ±Î‹, ÁΑfiÎfiÎ ¿˘¥ ±ı¿ … ±_√fi_ ±Ï÷› ≠‘Îfi’b_ ⁄÷ΉÌfiı ±ı …

‹Î√ı˝ ‹‹ZÎfiı ÿ˘fl‰Îfi˘ ≠›Ifi ◊÷˘ ˢ› ±ı‰_ CÎHÎÎ √˛_◊˘‹Î_ ¿ı CÎHÎÎ

‰@÷α˘fiÎ_ ≠‰«fi˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı, ’fl_÷ ‰«fiÎQ≤÷ ±ı ⁄Î⁄÷ı ±ı¿ ωÏÂWÀ

≠¿Îflfi˘ √˛_◊ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ı‹Î_ ÁΑfiÎ’_◊fiÎ_ ±Î‰U›¿ ±ı‰Î_ ⁄‘Î_ … ±_√˘-

ÁΑfi˘fi˘ ›◊Λ˘B› ≠‹ÎH΋Î_ Á¤√ Á‹L‰› »ı. Á‰˘˝’flÌ lÌËÏfl±ı ∞‰fiı

∞‰ÿÂ΋Î_◊Ì ⁄˛ÎõÌ„V◊Ï÷ Á‘Ì ’ˢӫÎՉΠ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ÏÿT› V‰w’fi˘

ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿flΉÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ±ZÎfl‘΋ Á‘Ì ’ˢӫÎՉΠ‹ÎÀı ⁄˛õωzÎfiÎ

ωzÎ◊afiı ¿ı.∞.◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ’̱ı«.ÕÌ. Á‘ÌfiÎ ±Î ÁΑfiÎ’_◊‹Î_ @›Î_, @›Îflı,

¿˘fiı, ¿›Î ÁΑfifiÌ @ıÀ·Î ≠‹ÎH΋Î_ ±fiı ÂÎ ‹ÎÀı …wÏfl›Î÷ »ı ÷ıfi_ Á«˘À

‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›_ »ı.

…ı‹ ⁄ÀÎÀÎfiÎ Âο‹Î_ ⁄ÀÎÀÎ, ÷ı·, ’ÎHÎÌ, ‹ÌÃ<_, ‹fl«_, À‹ıÀÎ_, ¿˘◊‹Ìfl,

‹ÌÃ˘ ·Ì‹Õ˘, Ë‚ÿfl, ¬Î_Õ, ¬ÀÎÂ, √fl‹ ‹Áη˘ - ⁄‘_ … ›˘B› ≠‹ÎH΋Î_

›˘B› Á‹›ı ±fiı ›˘B› flÌ÷ı fiÎ_¬‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ … ÷ı Âο V‰ÎÏÿWÀ ±fiı ¬Îz

⁄fiı. Œ@÷ ⁄ÀÎÀÎ ¿ı Œ@÷ ’ÎHÎÌ, Œ@÷ ÷ı·, ¬Î_Õ, ‹ÌÃ<_ ¿ı ‹fl«_ ˢ› ÷ıfiı

⁄ÀÎÀÎfi_ Âο fi ¿Ëı‰Î›. ‰‚Ì, ‹ÌÃÎfi_ ≠‹ÎHÎ ‰‘Îflı ˢ›, ¬ÀΠ±Ï÷›

‰‘Îflı ˢ› ÷˘’HÎ ÷ı Âο ¬Î‰Î ›˘B› fi ⁄fiı. ÷ı‹ ±K›ÎI‹ ÁΑfi΋Î_;

¤√‰ÎfifiÎ_ Ïfiç›, μ’ÎÁfiÎ, ÂflHÎÎ√Ï÷, ‹ÏË‹Î, ÏÿT›¤Î‰fiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ‘‹˝,

iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷, ÷’, I›Î√, ±ÏËoÁÎ, …’, ÷Ì◊˝, K›Îfi, ÂÎVhÎ’Ãfi …ı‰Î_

±fiı¿ ÁΑfi˘fiÌ ÷◊Î ÷ı ÏÁ© ¿fl‰Î‹Î_ ‹ÿÿw’ ±ı‰Î ÁI’vÊfiÌ @›Î_, @›Îflı,

¿˘fiı, ¿ı‰Ì flÌ÷ı, ¿ıÀ·Î ≠‹ÎH΋Î_ ±Î‰U›¿÷Î »ı, ÷ıfiÌ V’WÀ÷Î lÌ∞‹ËÎflÎ…ı

‰«fiÎQ≤÷ 67

68 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿flÌ »ı. ÷ı‹HÎı ’˘÷ı …ı …ı ÁΑfi˘ ¿›Î* »ı, ÷ı‹Î_◊Ì ¿˘¥ ±ı¿ ÁΑfi

⁄÷ΉÌfiı ±À¿Ì √›Î fi◊Ì; ’fl_÷ F›Î_, …ıfiÌ, …ıÀ·Ì …wÏfl›Î÷ Ë÷Ì, ÷ıÀ·Ì

⁄÷ΉÌfiı I›Î_ … ÁΑ¿ ±À¿Ì fi Ω›, I›Î_ … ÁΑfiÎfiÌ ≥Ï÷lÌ ¿ı ’ÒHÎ˝Ï‰fl΋

fi ‹ÎfiÌ ·ı, ÷ıfi_ ÷ı‹HÎı ¬Ò⁄ … K›Îfi flÎA›_ »ı.

2.7.7 ωCfi˘fi_ V’p Ïfiw’HÎ

ωr¤flfiÎ_ ⁄‘Î_ … ‘ÎÏ‹˝¿ √˛_◊˘ ±fiı ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ÷·fiÎI‹¿ ÷ÀV◊

±P›ÎÁ ¿flfiÎfl ¿˘¥ ’HÎ T›„@÷fiı ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ±Î ωÂıÊ÷Î ’HÎ …wfl

fi…flı ÷flÌ ±Î‰Âı. ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÷k‰iÎÎfifiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı “±Î ¿fl‰_ ±fiı ±Î fi

¿fl‰_”, ±ı‹ ωϑ-ÏfiÊı‘fi_ ÷˘ Ïfiw’HÎ ¿›* »ı, ’HÎ ÁΑfi΋Î√˝fiÎ_ ±fiı¿

ωCfi˘fiÌ ’HÎ V’WÀ Á‹…HÎ ±Î’Ì »ı. ∞‰ÿÂÎ◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ⁄˛õÿÂÎ Á‘Ì

’ˢӫfiÎfl T›„@÷fiı Á‹√˛ ÁΑfiÎ’_◊‹Î_ @›Î_, @›Îflı ±fiı ¿ı‰Î_ ωCfi˘ ±Î‰Ì

¿ı »ı, ÷ıfi_ ÂOÿÏ«hÎ fl…Ò ¿›* »ı. ±ı ωCfi˘fiÎ_ ωω‘ V‰w’˘fiı Á‹Ω‰Ìfiı

IÎı‹Î_◊Ì ∂√fl‰ÎfiÎ μ’Λ˘ ’HÎ ÿÂνT›Î »ı.

‹ËÎflÎ…ı ⁄ÎèÎ ¿<Á_√, ÁIÁ_√fi˘ ¿<Á_√, ±Î_÷Ïfl¿ ¿<Á_√ ±˘‚¬Î‰Ìfiı

÷ıfiÎ◊Ì ⁄«÷Î flËı‰Î, ÿÒfl flËı‰Î ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ …HÎÎT›_ »ı. ¬ÎÁ ¿flÌfiı

¤√‰Îfi ±fiı ÁI’vÊ‹Î_ ‹fiW›¤Î‰ ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷˘fi˘ ±¤Î‰,

±‰√HÎ ¿ı ƒ˘Ë ÁΑfi΋Î√˝fiÎ_ ‹ÎıÀÎ_‹Î_ ‹ÎıÀÎ_ ωCfi˘ »ı. ±Î ‹fiW›¤Î‰ ¿ı

±¤Î‰ ¿˘fiı, ¿ı‰Ì flÌ÷ı ±fiı ÂÎ ‹ÎÀı ±Î‰ı »ı, ÷ı ÷◊Î ÷ı fi ±Î‰ı ÷ı ‹ÎÀıfiÎ,

±fiı ±ÎT›˘ ˢ› ÷˘ ÷ıfiı À΂‰ÎfiÎ …\ÿÎ …\ÿÎ ‹‹Zα˘fiÌ „V◊Ï÷ ±fiÁÎfl

…\ÿÎ …\ÿÎ μ’Λ˘ ‹ËÎflÎ…ı ⁄÷ÎT›Î »ı.

±ı‰Ì … flÌ÷ı ¿Î‹, ø˘‘, ·˘¤, ‹ÿ, ‹˘Ë, ‹IÁfl, ¥W›Î˝, ±ÁÒ›Î,

±Ëo¿Îfl, ±ÎÂÎ, I≤WHÎÎ, ÿıˤΉ, ‰ÎÁfiÎ, ±ÎÁ„@÷, ⁄fl˘⁄Ïfl›Î’b_, ¤@÷˘

ÁÎ◊ı flÌÁ-±Î_ÀÌ ¿ı ‰ˆfl¤Î‰, flÎ√-¶ıÊ ‰√ıflı ±fiı¿ V‰¤Î‰˘, ÿ˘Ê˘, ω¿Îfl˘fiÎ_

V‰w’˘fi_ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ◊Ì ¤@÷˘fiı ÁΑfi΋Î√˝‹Î_ ◊÷Î fi¿ÁÎfifi_ V’WÀ ÂOÿ˘‹Î_

±Î·ı¬fi ¿›* »ı. ±Î V‰¤Î‰˘ @›Î_, @›Îflı, ¿˘fiı, ¿ı‰Ì flÌ÷ı fiÕÌ Â¿ı »ı ±fiı

ÁΑfi΋Î√˝◊Ì ¤˛WÀ ¿flÌ Â¿ı »ı, ÷ıfi_ ’HÎ Ïfiw’HÎ ¿flÌfiı ÷ı‹Î_◊Ì ‹@÷ ◊‰Î

‹ÎÀı ‹‹Zα˘fiÌ Ï‰Ï¤Lfi ’ÎhÎ÷Î ±fiÁÎfl …\ÿÎ …\ÿÎ μ’Λ˘ ’HÎ ⁄÷ÎT›Î »ı.

‰‚Ì, Á_÷˘-¤@÷˘±ı ’HÎ ±Î ‹Î√ı˝ «Î·÷Î_ @›Î_, ¿ı‰Î_ ωCfi˘ ±Î‰ı »ı ÷ı

…HÎΉÌfiı ±ı‹Î_◊Ì ‹@÷ ◊‰ÎfiÎ μ’Λ˘ ’Ò»uÎ »ı ±fiı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ …ı‹fiı,

…ı ‰¬÷ı, …ıfiÌ …wfl ˢ› ÷ı‰Î μ’Λ˘ ÁÒ«T›Î »ı.

±Î‹, ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎfiı ‹ÎÀı μ’›˘√Ì ±ı‰Î

Ïfiω˝Cfi ÁΑfi΋Î√˝fi_ ±ÿ˚¤÷ ‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›_ »ı.

±ËŸ Á‘Ì ±Î’HÎı …\ÿÎ …\ÿÎ ºÏp¿˘HÎ◊Ì ‰«fiÎQ≤÷ ⁄˛õωzÎfi˘ ±ı¿

±‹ÒS› √˛_◊ »ı, ÷ı ωÂı ω«Îfl ¿›˘Û. ˉı ’»Ì ±Î’H΢ ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS›

√˛_◊ ÷flÌ¿ı ““V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”” ωÂı ω«Îfl ¿flÌÂ_.

‰«fiÎQ≤÷ 69

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 71

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘

±ıÀ·ı ‰«fiÎQ≤÷fi_ ¤ÎW›,

…ı‹Î_

⁄˛õωzÎfiÎ_ flËV›˘fiı

Áfl‚ ¤ÎÊ΋Î_ Á‹ΩT›Î_ »ı,

±ı‰Ì

“V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” fiÌ Ï‰ÂıÊ÷α˘fiı

ˉı ’»ÌfiÎ_ M≤WÃ˘‹Î_

‹ÎHÎ̱ı...

3.⁄˛õωzÎfi˘ ±‹ÒS› √˛_◊ —

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘

72 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘3.V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘

‰«fiÎQ≤÷fiÌ …ı‹ “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” ’HÎ ⁄˛õωzÎfi˘ ±ı¿ ±‹ÒS› √˛_◊

»ı. ±ı‰_ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_’˛ÿΛ‹Î_ μ’ÿı¢fiÎ √˛_◊˘‹Î_ ’˛◊‹

V◊Îfi ‰«fiÎQ≤÷fi_ »ı, ÷˘ ϶÷Ì› V◊Îfi “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fi_ »ı. ‰«fiÎQ≤÷

lÏ÷√˛_◊ »ı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ VQ≤Ï÷√˛_◊ »ı. V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÷˘ ‰«fiÎQ≤÷

’flfi_ Áfl‚ ±fiı ‹˙Ï·¿ ¤ÎW› »ı ±ı‰_ ¿Ëı‰Î‹Î_ …flÎ ’HÎ ±Ï÷›˘„@÷ fi◊Ì.

…ı‹ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ Á‰ıÛ ÁIÂÎVh΢fiÎ_ flËV›, ÁÎfl ±fiı ÏÁ©Î_÷w’ μ’ÿı »ı,

÷ı‹ ±Î ‰Î÷˘‹Î_ Á‰ıÛ ÁIÂÎVh΢ μ’flÎ_÷ ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ ’HÎ flËV›˘fi˘ μ’ÿıÂ

»ı. ÷ı◊Ì ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ √Òœ flËV›˘fiı Á‹…‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fi_ ‰Î_«fi

±fiı g«÷fi …wflÌ »ı. ÷ı◊Ì … ÷˘ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ±ı¿ ’h΋Î_ ·¬ı »ı —

♦ ““lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ lÌ‹¬fiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«‰Î◊Ì fiı Ëo‹ıÂÎ_ ±ı¿

vÏ«‰Î‚Î ¤ı√Î ◊¥fiı ω«Îfl‰Î◊Ì lÌ∞fi˘ ÏÁ©Î_÷ lÌ∞¿Ú’Î◊Ì Á‹Ω› »ı.

‰«fiÎQ≤÷fi˘ ¬fl˘ ÏÁ©Î_÷ ËÎ◊ ±Î‰ı, ÷ıfiı ÁÎv ‹Ò‚ ±ZÎfl‹ÒÏ÷˝ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ‰Î_«‰ÎfiÌ ±fiı ±¬_Õ ±P›ÎÁ ¿fl‰ÎfiÌ ¬ÎÁ …wfl »ı. ¿ÎflHÎ,

‰Î÷˘‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ μ’ÎÁfiÎ fiı ‹ÏË‹Î, ÁIÁ_√‹Î_ ±ÎI‹⁄Ï© fiı ‰ˆflÎB›

fiı ‘‹˝ fiı ±ÎI‹iÎÎfifiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ‰¬÷˘‰¬÷ V‰Î‹Ì±ı ¿flı· »ı.... ‹ÎÀı

‰«fiÎQ≤÷ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ‰Î_«‰Îfi˘ ±P›ÎÁ flά¢ ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ

Á‹…H΋Î_ ¬Î‹Ì fiÏË flËı. fiı ±ÎiÎÎ, μ’ÎÁfiÎ, Áÿ˚¤Î‰, ’ZÎ - ±ı «Îfl ‹tÎ

ÏÁ© ¿flÌ »ıS·˘ …L‹ ¿flÌ ±ZÎfl‘΋‹Î_ lÌ∞fiÌ Áı‰Î‹Î_ ΩıÕ΢.”” (Ï·. ÂÎVhÎÌ

›iÎ’vÊÿÎÁ — 1/328, 329)

’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… ’HÎ ¿Ëı »ı, ““‰«fiÎQ≤÷ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÷˘

±Î’b_ ∞‰fi »ı. ÷ı ÿflfl˘… ‰Î_«˘. ±ı‹Î_◊Ì … ⁄‚ ‹‚Âı. ±ı‹Î_◊Ì … ’Ïp

◊‰ÎfiÌ »ı.””

±Î‹, ⁄˛õωzÎfiÎ ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZΠωzÎ◊afiı ‰«fiÎQ≤÷fiÌ …ı‹ …

“V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fi_ ±K››fi ¿fl‰_ ±I›_÷ …wflÌ »ı. V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ‰Î_«‰Î◊Ì

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 73

‰«fiÎQ≤÷fi˘ ±Ï¤’˛Î› ±fiı ÏÁ©Î_÷ ‰‘ V’p’HÎı Á‹ΩÂı. ÷ı‹… ÁΫÌ

ÁΑfiÎfi˘ ›◊Î◊˝ ‹Î√˝ ‰‘ V’p ◊Âı.

±Î “‰Î÷˘” ¿ı‰‚ ‰ÎHÎÌω·ÎÁfiÎ ÂOÿ˘fi˘ Á_√˛Ë fi◊Ì, ’fl_÷ ±‹ÒS›

±fiı ωfl· ‹Î√˝ÿ½fifi˘ ¬Ωfi˘ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ±Î ‰Î÷˘ ÷˘ ±ıfiÎ μÿ˚√Î÷Î

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_ ‰÷˝fi ±fiı ±fi¤‰fi˘ ’ÕC΢ »ı. ’˘÷ÎfiÎ ≥pÿı‰

¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ’˛I›ı ±ı‹fiÌ ¤„@÷fiÌ ±Ï¤T›„@÷ w’ı ±Î ‰Î÷˘

±ı‹fiÎ ‹¬‹Î_◊Ì ÁflÌ ’ÕÌ »ı. ±ı‹fiÎ ’˘÷ÎfiÎ Á_÷˘-¤@÷˘ ’˛I›ı ±fiËÿ

’˛ÌÏ÷, ¿vHÎÎ ±fiı ‰ÎIÁS›fiÎ ’Ïfl’ο w’ı ±Î ‰Î÷˘ »ı. ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘‹Î_

¿˘¥ ’˛¿Îflı ¿Áfl fi flËÌ Ω›, Á˙ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿flÌ, ±ZÎflw’ ◊¥fiı

±ZÎfl‘΋‹Î_ ’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ ¿Î›‹ flËÌ Â¿ı, ±◊ν÷˚

Á˙fi_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ◊Λ, ÷ı‰Î ¤ Ëı÷◊Ì ±ı‹HÎı ’ÌflÁı·_ ±fiı Ëı÷◊Ì

’Λı·_ ±Î ±Q≤÷ »ı.

±Î ‰Î÷˘ ÷˘ ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎfiÎ …L‹‹flHÎfiÎ fl˘√fiı ÀÎ‚Ì Â¿ı ±ı‰Ì

±·˙Ï¿¿ ±˙ÊÏ‘ »ı. ‹‹Zα˘fiı …L‹-Q≤I›fiÎ ¤‰«ø‹Î_◊Ì ⁄«Î‰Ìfiı ÂÎr÷

±‹flI‰ ±Î’Ì Â¿ı ±ı‰Ì ±Î Á_∞‰fiÌ Ï‰zÎ »ı. Á_›‹ÎhÎfiı Ï»LfiϤLfi

¿flfiÎv_ ÷ı‹… ÿ˘Ê˘fiı À΂fiÎv_ ±Î ⁄˛õiÎÎfi »ı. ±ıfi_ …ı ¿˘¥ l©Î ±fiı

ωrÎÁ◊Ì ’Îfi ¿flı ±fiı ÷ÿfiÁÎfl ‰÷˝‰Îfi˘ ’˛›Ifi ¿flı, ÷ı ±K›ÎI‹fiÌ Á‰˘ÛE«

¨«Î¥±ı ’ˢÓE›Î ‰√fl flËı … fiÏË. ÷ı◊Ì … ÷˘ ±Î √˛_◊ ⁄˛õ-ωzÎfi˘ ±ı¿

±‹ÒS› √˛_◊ »ı.

3.1 √˛_◊fi_ V‰w’

‰«fiÎQ≤÷fiÌ …ı‹ … ±Î “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fi˘ √˛_◊ ’HÎ μ’ÿı¢fi˘

Á_’ÎÏÿ÷ √˛_◊ »ı.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı …^fiÎ√œ ‰√ıflı ±fiı¿ ÂËıfl˘, √΋ÕÎ_±˘ ¿ı

‹ÁÎŒflÌ ÿflQ›Îfi flV÷΋Î_ ¿flı· ‰Î÷˘fi_ ·ı¬fi ±ı‹fiÎ Á_÷˘-¤@÷˘±ı ¿flı·_,

÷ı‹Î_◊Ì ±‹¿ ‰Î÷˘fi_ Á_’Îÿfi ±Î √˛_◊‹Î_ ¿flı·_ »ı.

Ωı¿ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ ÁΑ∞‰fi(Á_. 1866◊Ì

Á_. 1923 ±◊ν÷˚ ¥.Á. 1810◊Ì ¥.Á. 1867)fiÎ 57 ‰Ê˝‹Î_ ‰Î÷˘fi˘ ÷˘

±fiflΑÎfl ‰flÁÎÿ ‰flÁÎT›˘ »ı. ÷ı‹HÎı … ±ı¿ ‰¬÷ ¿Ëı·_ ¿ı ±‹ı …ı ⁄˘S›Î

»Ì±ı ÷ı ·¬fiÎfl ˢ› ÷˘, ±Î M≤J‰Ì fiı ±Î¿Î ⁄‘˘ ¤flÎ¥ Ω›, ±ıÀ·Î

74 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

ÂOÿ˘ ⁄˘S›Î »Ì±ı. ±ı‹fi_ ¿Ëı‰Îfi_ ÷ÎI’›˝ ±ı »ı ¿ı ±ı‹HÎı ÷˘ ±ıÀ·Ì ⁄‘Ì

‰Î÷˘ ¿flÌ »ı ¿ı ÷ıfi_ ¿˘¥ ‹Î’ ¿ÎœÌ ¿ı ÷ı‹ fi◊Ì.

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ’»Ì ’˘÷ı ‰Î÷˘ ¿fl‰Îfi˘ Á˘’˘ ’ՉΠÿÌ‘˘

fi◊Ì, ±ı‰_ ±ı‹HÎı ’˘÷ı … ¿èÎ_ »ı, ““±ı¿ Ïÿ‰Á ‹ËÎflÎ…fiı «Îfl ’˛ë ’»ÎT›Î,

÷ı‹Î_, “±ı¿ ÷˘ K›Îfi ¿fl‰_; ⁄Ì…\_, ±ÎI‹Î’HÎı ‰÷˝‰_; hÎÌ…\_, ‹Î_ÿÎfiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì;

fiı «˘◊_, ¤√‰ÎfifiÌ ‰Î÷_ ¿fl‰Ì. ±ı «Îflı‹Î_ ±Ï‘¿ ¿˘HÎ »ı ? ÷ı ¿Ë˘.” ’»Ì

‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ …ı “‰Î÷_ … ±Ï‘¿ »ı.” ÷ı Ïÿ‰Á◊Ì ‹ıÓ ‰Î÷_ ¿fl‰Î ‹Î_ÕÌ »ı, ÷ı flÎ÷-

ÿËÎÕ˘ Á˘’˘ … ’Õ÷˘ fi◊Ì; …ı◊Ì ∞‰ ⁄˛õw’ ◊¥ Ω› »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 3/56)

V‰Î‹Ì±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î ±ÎiÎÎ ±K‘fl {Ì·Ì Ë÷Ì. ÷ı‹HÎı ’»Ì

‰Î÷˘ ¿fl‰Î‹Î_ ’λ\_ ‰Î‚Ìfiı Ωı›_ fi◊Ì. ‰Î÷˘ ¿fl‰Î‹Î_ ±ı‹HÎı fi◊Ì Ωı›_ V◊Îfi

¿ı fi◊Ì Ωı›˘ Á‹›, fi◊Ì Ωı›Î Á_Ωı√˘ ¿ı fi◊Ì √HοÎflÌ ÿıËfiÌ ±‰V◊Î.

±ı‹HÎı ‰Î÷˘ ¿fl‰Î‹Î_ ¿˘¥fiÌ ‹Ë˘O⁄÷ ’HÎ flÎ¬Ì fi◊Ì. ÁkÎΑÌ¢fiÎ ÿ⁄ÎHÎfiı

’HÎ ‰Â ◊›Î fi◊Ì. ’ÎhÎ-¿<’ÎhÎ Ωı›Î ‰√fl ⁄Á ±ı‹HÎı ÷˘ μ’ÿıÂÎQ≤÷

‰ËÎT›Î … ¿›* »ı. ±fiı¿ ∞‰˘fiÌ ±ÎI›_Ï÷¿ ‹„@÷fiÎ ¶Îfl ¬˘·‰Î ‹ÎÀı

±ı‹HÎı ¤√‰ÿ˚‰Î÷νfi˘ ±¬ÎÕ˘ ‹Î_ÕÌfiı ±fiı¿ ∞‰˘fiÎ ‹˘Ë’Π¿ÎM›Î Ë÷Î.

⁄Îflı ‹ıCÎ ¬Î_√Î ¿flÌ ±ÊÎœÌ ‘Îflα˘ ‰flÁı, ±ı‹ V‰Î‹ÌfiÎ ‹¬¿‹‚‹Î_◊Ì

¤√‰ÿ˚-‰Î÷νfi˘ ’˛‰ÎË ±Ï‰fl÷ ‰Ëı÷˘.

⁄˛õÎ_Õ˘ ¤flΛ ±ıÀ·Ì ±ı‹fiÌ ⁄‘Ì … ‰Î÷˘ ÷˘ ¿˘¥±ı ±ı ‰¬÷ı ·¬Ì fi

ˢ› ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı, ’fl_÷ …ıÀ·Ì ·¬Î¥ »ı, ÷ı‹Î_◊Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘fiÎ_ ÁÎ÷

’˛¿flH΢ ◊›Î_, …ı‹Î_ ¿<· 1494 ‰Î÷˘ ·¬Î¥ »ı. ±Î μ’flÎ_÷ ’HÎ ⁄ÌΩ_ ±ÎÃ

’˛¿flHÎfiÌ ¿<· 2142 ‰Î÷˘ ·¬Î¥ »ı. ±Î ‰Î÷˘fiı …\ÿÎ …\ÿΠωʛ˘ ’˛‹ÎHÎı

’˛¿flH΢ ’ÎÕÌfiı ω¤ÎÏ…÷ ¿flı·Ì »ı. ±Î ‰Î÷˘‹Î_◊Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ±ı¿ ·ÌÀÌfiÌ

’HÎ »ı ÷˘ ¿ıÀ·Ì¿ ⁄ı, hÎHÎ ¿ı «Îfl ·ÌÀÌ‹Î_ ±Î‰Ì ¿ı ±ı‰Ì »ı. ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘fi˘

±ı¿ fiÎfi˘ Œ¿fl˘ »ı, ÷˘ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ‹˘ÀÎ Œ¿flÎ w’ı »ı, ÷˘ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘

±Î¬_ ’Îfi_ ¤flΛ ±ı‰ÕÌ ‹˘ÀÌ ’HÎ »ı. Ωı¿ı ±Î ‰Î÷˘fiÌ ’˛◊‹ ±ÎT≤Ïk΋Î_ ÿflı¿

‰Î÷fiı fi_⁄fl ±’ΛΠfi Ë÷Î, ÷ı‹… Œ¿flÎ ’HÎ ’ÎÕı·Î fi Ë÷Î, ’fl_÷ ’»Ì◊Ì

ÿflı¿ ‰Î÷fi˘ ±·√ Œ¿fl˘ ’ÎÕÌfiı ÿflı¿fiı V‰÷_hÎ fi_⁄fl ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰ı·˘ »ı.

3.2 √˛_◊fiÎ Á_’Îÿ¿˘

V‰Î‹Ì±ı ¿flı·Ì ⁄‘Ì ‰Î÷˘fi_ ·ı¬fi-Á_’Îÿfi ◊¥ Â@›_ fi◊Ì ±ı Ë¿Ì¿÷

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 75

»ı. ωÂıÊı ¿flÌfiı ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ V‰‘΋√‹fi ⁄Îÿ ¿ıÀ·Î_› ‰Ê˘Û ’»Ì

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ¿ıÀ·Î¿ I›Î√Ì ±fiı B≤ËV◊ ÏÂW›˘ ±ı‹fiÎ μ’ÿı¢fiÌ

fi˘Ó‘ ¿fl÷Î ◊›Î. ±ı‹fiÎ μ’ÿı¢fiÌ fi˘Ó‘ ¿flfiÎflÎ ±fiı ±ıfi_ Á_’Îÿfi ¿flfiÎflÎ

I›Î√̱˘‹Î_ ‹A›I‰ı ÷˘ Áÿ˚. ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ V‰Î‹Ì ±fiı Ω√Î ¤@÷ ÷◊Î

B≤ËV◊˘‹Î_ lÌ ËÏflÂ_¿fl¤Î¥ ±ÎÂÎfl΋¤Î¥ flΉ‚, ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥ ±‹fl∞

÷ı‹… ‹_ÏÿflfiÎ ·Ï˛ΠÃyfl fiÎflΛHÎ ’˛‘Îfi Ë÷Î. ÁÎ÷ ’˛¿flHÎfiÌ ‰Î÷˘‹Î_

’˛◊‹ hÎHÎ ’˛¿flHÎfiÌ ‰Î÷˘fi_ Á_’Îÿfi Ω√Î ¤@÷ı, «˘◊Î ±fiı ’Î_«‹Î

’˛¿flHÎfi_ Á_’Îÿfi lÌ ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı, »ßÎ ’˛¿flHÎfi_ Á_’Îÿfi

ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥±ı ÷◊Î ÁÎ÷‹Î ’˛¿flHÎfi_ Á_’Îÿfi Áÿ˚. ⁄η‹¿<_ÿÿÎÁ V‰Î‹Ì±ı

¿flı·_ »ı. ±L› ±ÎÃ◊Ì ’_ÿfl ’˛¿flH΢‹Î_ ±ÎËΠ’˛¿flHÎfi_ Á_’Îÿfi Ω√Î ¤@÷ı

÷◊Î ±L› ⁄‘Î_ ’˛¿flH΢fi_ ·ı¬fi lÌ Ãyfl fiÎflΛHÎ ’˛‘Îfiı ¿›* »ı.

V‰Î‹ÌfiÎ μ’ÿı¢fiÌ fi˘Ó‘ ¿flfiÎflÎ ±fiı ’»Ì◊Ì ±ıfi_ Á_’Îÿfi ¿flfiÎflÎ

±Î ⁄‘Î Á_÷˘-¤@÷˘ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ¿Ú’Î’ÎhÎ ±fiı ’˛Î‹ÎÏHο ÏÂW›˘

Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ¿˘¥ ‹Îfi-‹˘À’ ‹ÎÀı ¿ı ⁄ÌΩ ¿˘¥ ·˙Ï¿¿ V‰Î◊˝fiÌ ±’ıZÎÎ ‹ÎÀı

±Î ‰Î÷˘fi_ ·ı¬fi ¿›* fi Ë÷_, ’fl_÷ ÷ı‹HÎı ÷˘ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±Î

μ’ÿıÂfi_ ·ı¬fi ’˛Î›— ’˘÷ÎfiÎ ‹ÎÀı … ¿flı·_. ÁÎ_¤‚ı· μ’ÿı ÷˘ ¤Ò·Ì …‰Î›,

’HÎ ÷ı μ’ÿı ·¬ÎH΋Î_ ˢ›, ÷˘ ÷ıfi_ ’fi— ’fi— ‰Î_«fi ¿flÌfiı ÷ıfi_ g«÷fi-

‹fifi ¿flÌ Â¿Î›; …ı◊Ì ÷ÿfiÁÎfl ∞‰fi ∞‰‰ÎfiÌ ±ı‹Î_◊Ì ’˛ıflHÎÎ ±fiı „@÷

‹Y›Î ¿flı. ±Î‰Î ¤ Ëı÷◊Ì ±ı‹HÎı ±ı ‰Î÷˘fi_ ·ı¬fi ¿flı·_. I›Îfl ⁄Îÿ

⁄˛õωzÎfi˘ ±Î‰˘ ±ÿ˚¤÷ μ’ÿı Á˙ ‹‹ZÎ Á_÷˘-¤@÷˘fiı μ’›˘√Ì ⁄fiı ÷ı‰Î

Ëı÷◊Ì ±Î ‰Î÷˘fi_ ’V÷¿ w’ı Á_’Îÿfi ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiÌ

’˛Î‹ÎÏHο÷΋Î_ ¿˘¥ ’˛¿ÎflfiÎ Á_›fiı V◊Îfi fi◊Ì. ‰‚Ì, ’Î_« ’˛¿flHÎfiÌ

‰Î÷˘fiÎ ’˛◊‹ »’Λı·Î √˛_◊‹Î_ Áÿ˚. ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì fi˘Ó‘ı »ı ¿ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ı … ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì, ±g«I›Îfi_ÿ ⁄˛õ«ÎflÌ ‰√ıflı Á_÷‹_Õ‚

Á‹ZÎ Á‹√˛ √˛_◊ ÁÎ_¤‚Ìfiı ’˛‹ÎHÎ ¿flı·_ »ı. F›Îflı ±ıfi_ ‰Î_«fi ◊÷_ I›Îflı ÷ı

ÁÎ_¤‚Ìfiı V‰Î‹Ì ‰Îfl_‰Îfl ¿Ëı÷Î, “±Î ‰Î÷_‹Î_ ÷˘ ±ı¿ı ÂOÿ ±ÎC΢’λ˘ fi◊Ì.”

±ı Ë¿Ì¿÷ »ı ¿ı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fi_ ·ı¬fi ¿flfiÎflÎ Á_÷˘-¤@÷˘ Á_V¿Ú÷fiÎ

’˛¿Î_Õ Ï‰¶Îfi˘ fi Ë÷Î. ÷ı◊Ì V‰Î‹Ì±ı μE«Îflı· f·˘¿˘fi_ ·ı¬fi ¿fl‰Î‹Î_

±ÂÏ© flËÌ √¥ ˢ› ±ı‰Ì Á_¤Î‰fiÎ »ı. ±Î ±ÂÏ© ’»Ì◊Ì ÿÒfl ¿fl‰Î‹Î_

±Î‰Ì »ı ±ı Ë¿Ì¿÷ »ı, ’fl_÷ ÷ıfiı ·Ì‘ı Á_’Îÿ¿˘fiÌ ’˛Î‹ÎÏHο÷΋Î_ Â_¿Î

76 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

μ’„V◊÷ ¿fl‰ÎfiÌ flËı÷Ì fi◊Ì.

3.3 √˛_◊fiÌ Ï‰Ï‰‘ ±ÎT≤Ïkα˘fi_ ’˛¿ÎÂfi

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fiÌ fi˘Ó‘ ¿flfiÎflÎ …\ÿÎ …\ÿÎ Á_÷˘-¤@÷˘±ı ’˘÷’˘÷ÎfiÌ

flÌ÷ı …\ÿÎ …\ÿÎ ¬flÕÎ ÷ˆ›Îfl ¿flı·Î. Âw±Î÷‹Î_ ±Î Á_’ÎÏÿ÷ ◊›ı·Î ¬flÕα˘

Á_÷˘, ËÏfl¤@÷˘ ‰Î_«÷Î. ¿˘¥¿ ‰‚Ì ⁄‘Î ¬flÕÎfiÌ fi¿·˘ ’HÎ ¿flΉ÷Î.

±Î‰Ì flÌ÷ı ‰Î÷˘fi_ ‰Î_«fi ‰‘‰Î ·ÎB›_. Ω√Î ¤@÷ ’ÎÁı …ı ¬flÕα˘ Ë÷Î

÷ı ¬flÕÎfiÌ ’˛÷ ¿ÚWHÎ∞ ±ÿÎ (flÎ…¿˘À) ’ÎÁı ’HÎ ±Î‰Ì Ë÷Ì. I›Îfl ⁄Îÿ

◊˘ÕÎ_¿ ‰Ê˘Û ’»Ì ¿ÚWHÎ∞ ±ÿÎfiÎ ’hÎ ‰ˆ…fiÎ◊¤Î¥±ı Á˙’˛◊‹ Á_‰÷

1959(¥.Á. 1903)‹Î_ » ’˛¿flH΢ »’ÎT›Î_. ÷ı‹Î_ Ω√Î ¤@÷fiÎ_ hÎHÎ

’˛¿flH΢, ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥fi_ ±ı¿ ÷◊Î ËÏflÂ_¿fl¤Î¥fiÎ_ ⁄ı ’˛¿flH΢ - ±Î‹ »

’˛¿flH΢ Ë÷Î_. ¿ÿΫ ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á_’ÎÏÿ÷ ¿flı·_ ’˛¿flHÎ ÷ı‹fiı ËÎ◊

fiÏË ±ÎT›_ ˢ›, ÷ı◊Ì ÷ı ’˛¿ÎÏÂ÷ ¿›* fi Ë÷_.

I›Îfl ⁄Îÿ Á_‰÷ 1966(¥.Á. 1910)‹Î_ Áÿ˚. ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ

±Î√ı‰ÎfiÌ Ëı flÎ…¿˘À◊Ì Ω√Τ@÷ı Á_’ÎÏÿ÷ ¿flı·Î_ hÎHÎ ’˛¿flH΢,

ÁÿÎÂ_¿fl¤Î¥±ı Á_’ÎÏÿ÷ ¿flı·_ ±ı¿ ’˛¿flHÎ ÷◊Î ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á_’ÎÏÿ÷

¿flı·_ ±ı¿ ’˛¿flHÎ - ±Î‹ ¿<· ’Î_« ’˛¿flH΢ ’˛ÏÁ© ◊›Î_. ÷ı‹fiÌ ’ÎÁı

ËÏflÂ_¿fl¤Î¥±ı Á_’ÎÏÿ÷ ¿flı·Î_ ⁄ı ’˛¿flH΢ fi ±ÎT›Î_ ˢ› ÷ı ⁄fi‰ÎΩı√ »ı.

±Î … ’Î_« ’˛¿flH΢ ±‹ÿΉÎÿfiÎ ±Î«Î›˝ ‰ÎÁÿı‰’˛ÁÎÿ∞fiÌ ±ÎiÎÎ

·¥fiı Áÿ˚√v fi_ÿÏ¿Â˘flÿÎÁfiÌ ’˛ıflHÎÎ◊Ì ⁄¿Áı·fl √v’˛ÁÎÿ fiÎflHÎ∞±ı

Á_‰÷(¥.Á. 1911)‹Î_ ’˛ÏÁ© ¿›Î*.

⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì ¶ÎflÎ ’˛◊‹ ’˛¿ÎÏÂ÷ ’˛÷fiı … ‹A› √HÎÌfiı Á_‰÷

1975(¥.Á. 1919)‹Î_ lÌ’Ï÷’˛ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ·¥fiı, ÁIÁ_√-

ÏË÷‰‘˝¿ ‹_Õ‚, flÎ…¿˘Àı ÷ı ’˛÷ ’˛¿ÎÏÂ÷ ¿flÌ.

⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á_’ÎÏÿ÷ ¿flı·Ì V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷fiÌ ’˛÷fiı ±Î‘Îflı,

flÎΩfl΋ ¤|ı ±Î«Î›˝ ±Îfi_ÿ’˛ÁÎÿ∞fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì Á_‰÷ 1989(¥.Á.

1933)‹Î_ ’˛÷ ’˛ÏÁ© ¿flÌ.

I›Îfl ’»Ì, V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ √v¿<‚ flÎ…¿˘À◊Ì Ï‰ø‹ Á_‰÷ 2022

(¥.Á. 1966)‹Î_; lÌ∞ÿÌZÎΑ΋ lÌV‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹_Ïÿfl, ’Ì’·ÎHÎÎ◊Ì

Á_‰÷ 2050(¥.Á. 1994)‹Î_ - ±Î‹, ±fiı¿ V◊‚˘◊Ì ’Î_« ’˛¿flH΢ ’˛ÏÁ©

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 77

◊‰Î_ ·ÎB›Î_.

⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì ¶ÎflÎ ’Î_« ’˛¿flHÎfiÎ ’˛¿ÎÂfi ⁄Îÿ, Á_‰÷ 1984

(¥.Á. 1928)‹Î_ ‰ˆ…fiÎ◊¤Î¥±ı ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á_’ÎÏÿ÷ ¿flı·Ì ’˛÷‹Î_

±Î‰ı· ’vÊ˘k΋fiÎ ±’ÏflÏ‹÷ ±ˆr›˝fiÎ ’˛¿flHÎfiı Á‹Î‰Ìfiı, ’˘÷ı Á_‰÷

1959(¥.Á. 1903)‹Î_ »’Ήı·Î_ » ’˛¿flH΢ ÁÎ◊ı ÁÎ÷ ’˛¿flHÎ ’˛¿ÎÏÂ÷

¿›Î*, …ı Á˙◊Ì ‰‘ ’˛ÏÁÏ© ’ÎQ›Î_ »ı.

⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ ±ZÎfl’vÊ˘k΋ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊Î ¶ÎflÎ ±Î ÁÎ÷

’˛¿flHΉ΂_ ’V÷¿ ’˛¿ÎÏÂ÷ ◊÷_ ±ÎT›_ »ı; …ıfiÌ ±I›Îfl Á‘Ì‹Î_ ±ı¿ ·Î¬

μ’flÎ_÷ ’˛÷ ’˛¿ÎÏÂ÷ ◊¥ «Ò¿Ì »ı. ±Î‹, ’Î_« ’˛¿flH΢ ÷◊Î ÁÎ÷ ’˛¿flH΢,

±Î ⁄ı … ’˛÷˘ ÁωÂıÊ ’˛ÏÁ© ◊¥ »ı.

±Î ÏÁ‰Î› …ı ¿o¥ ’˛¿flH΢ »’ΛÎ_, ÷ı‹Î_ Ω√Î ¤@÷ı fi˘Ó‘ı· ±L›

¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ÷◊Î …^fiÎ√œ ‹_ÏÿflfiÎ ·Ï˛ΠlÌ Ãyfl fiÎflΛHÎ ’˛‘Îfiı

fi˘Ó‘ı·Ì ‰Î÷˘fiÎ ¬flÕα˘ »ı.

±Î‹, …ı‹ …ı‹ ’˛¿flH΢ ËÎ◊‹Î_ ±Î‰÷Î_ √›Î_, ÷ı‹ ÷ı‹ flÎ…¿˘ÀfiÎ

‰ˆ…fiÎ◊¤Î¥ ÷◊Î ±L› ’˛¿Î¿˘ ¶ÎflÎ ’˛¿ÎÏÂ÷ ◊‰Î ·ÎB›Î_. Á_‰÷

1959(¥.Á. 1903)◊Ì ±Îfl_¤Ìfiı Á_‰÷ 2017(¥.Á.1961) Á‘Ì‹Î_

‰ˆ…fiÎ◊¤Î¥fiÎ Á_’Îÿ¿’HÎÎ Ëı ±·√ ±·√ Á‹›ı μ‹ıflı·Î_ ’˛¿flH΢

»’ÎT›Î_. ⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ ±ZÎfl’vÊ˘k΋ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊αı ±ı¿◊Ì

’_ÿfl ’˛¿flH΢ ⁄ı ‰¬÷ »’ÎT›Î_ Ë÷Î_.

±Î… Á‘Ì ⁄Ì.±ı.’Ì.±ıÁ.‹Î_ Á˙◊Ì ‰‘ ’˛¿ÎÂfi ÁÎ÷ ’˛¿flHÎfiÌ ‰Î÷˘fi_

◊›_ »ı. ÷ı◊Ì Á‰ıÛ Á_÷˘-¤@÷˘ ÁωÂıÊ ±Î √˛_◊fi_ … Ïfi›Ï‹÷ ‰Î_«fi ¿fl÷Î

ˢ› »ı. ±ËŸ ±Î’HÎı ÁÎ÷ ’˛¿flHÎfiÌ ‰Î÷˘‹Î_◊Ì … Á_ÿ¤˘Û Ωı¥Â_.

3.4 “‰Î÷˘”fiÌ ‹ËkÎΠωÂı V‰Î‹Ì±ı μE«Îflı·Î_ ‰«fi˘

¬Î¬flÎfiÌ Ï¬Á¿˘·Ìfiı ±Î_⁄ÎfiÌ ¿ıflÌfiÎ flÁfiÌ ÂÌ ¬⁄fl ’Õı ? ±ı‹

hÎHÎ √H΢◊Ì ¬flÕΛı·Î ∞‰˘fiı √HÎÎ÷Ì÷fiÌ √HÎÎ÷Ì÷ ‰Î÷˘fiÌ ‹ËkÎÎ @›Î_◊Ì

Á‹Ω› ? ±Î’HÎfiı ÷˘ ⁄ÌΩ±ı ¿flı·Ì ‰Î÷˘ …ı‰Ì … ±Î ‰Î÷˘ ·Î√ı, ’fl_÷

‹ÎÏ›¿ ∞‰˘fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ±Ëo-‹‹I‰, flÎ√-¶ıÊ ¿ı ¥W›Î˝-±ÁÒ›ÎfiÌ √_‘ ˢ¥

¿ı. ‹Î›Î◊Ì ’fl ±ı‰Î ⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ±Î‰Ì ¿˘¥ ‹ÎÏ›¿ √_‘ ˢ÷Ì

fi◊Ì. ±ıÀ·ı ±ı ‰Î÷˘ ∞‰ Á˘ÓÁflÌ fiÌ¿‚Ì Ω›, ∞‰fi˘ ‹ÎÏ›¿ ¿«fl˘ ÁÎŒ

78 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

¿flÌ fiάıı, ±fi_÷ Á_›˘fiı »ıÿÌ fiάı, ∞‰fiı ‰‚√ı·˘ …L‹-‹flHÎfi˘ fl˘√

ÀÎ‚Ì fiάı, ±ıfiı Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ±fiı ⁄˛õw’ ¿flÌ ‹Ò¿ı. ±Î‰Ì ±ÿ˚¤÷ ‰Î÷˘fi˘

‹ÏË‹Î ÷˘ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˘÷ı ¿Ëı ÷˘ … ±ı‹Î_ ±Î’HÎÌ ¿o¥¿ ºÏp

’ˢӫı. ÷ı◊Ì ÷ı±˘ Ïfi¬Î·Á¤Î‰ı ’˘÷ı ¿flı·Ì ‰Î÷˘fiÌ ‹ËkÎÎ ±fiı ωÂıÊ÷Î

@›Îflı¿ @›Îflı¿ ¿Ëı÷Î. ±ı‹Î_◊Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ±ËŸ ω«Îfḻı.

❑ ‰Î÷˘fiÌ ‹ËkÎÎ

V‰Î‹Ì ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷˘fi˘ ±ÿ˚¤÷ ‹ÏË‹Î Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı —

♦ ““±Î ÷˘ ’vÊ˘k΋fiÎ_ ‰«fi »ı fiı √HÎÎ÷Ì÷ ‰Î÷_ »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 1/131)

♦ ““±Î ÷ı ¿Î_¥ ‰Î÷_ »ı ! ±Î ÷˘ ±Q≤÷ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/221)

♦ ““±Î ÷˘ ±ZÎfl‘΋fiÌ ‰Î÷_ »ı, ¤√‰ÎfifiÌ »ı, fiÎflΛHÎfiÌ »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 4/35)

❑ ‰Î÷˘fi_ Á΋J›˝

±ZÎfl‘΋fiÌ ±Q≤÷w’ ‰Î÷˘fi_ Á΋J›˝ …HÎΉÌfiı ±ıfiÎ◊Ì ’˛ÎM÷ ◊÷Î

·Î¤ ±fiı Œ‚fiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı —

♦ ““±Î ‰Î÷_‹Î_◊Ì ÷˘ ⁄˛õw’ ◊‰ÎÂı; fiı ⁄΂, Ωı⁄fi fiı T≤© ±ı hÎHÎ

’˛¿ÎflfiÌ VhÎÌ›_, fiı ¿«fl˘ fiı ¿o«fi ±ı Á‰ıÛ Áfl¬_ ◊¥ ΩÂı; fiı ¿Î_¥ ÿÌÃ<_ fiÏË

√‹ı ±ı‰_ ◊ÎÂı. I›Îflı ¿Ëı¢ …ı, ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚̱ı »Ì±ı fiı ¿ı‹ ◊Î÷_ fi◊Ì ? ÷ı ÷˘

±Î… ±Î_⁄˘ ‰Î‰ı fiı ¿Î·ı ¿ıflÌ ¿ı‹ ◊Λ ? ’HÎ ±ı … ±Î_⁄˘ ÿÁ ‰flÁfi˘ ◊Λ

I›Îflı ±ı‹Î_◊Ì ¿ıÏfl›_ ◊Λ »ı. ±ı‹ ◊ΉÎfi_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/33)

♦ ““±Î ‰Î÷_ ÷˘ ±fi_÷ Á_›fiı »ıÿÌ fiάı ±ı‰Ì ’vÊ˘k΋ ¤√‰ÎfifiÌ »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 1/231)

♦ ““±Î ‰Î÷_ ŒflÌfiı …L‹ ◊ΉΠÿı ÷ı‰Ì fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 4/53)

♦ ““±Î ‰Î÷_ ÷˘ …ıfiÎ ¤Ò_ÕÎ ±Î› ËÂı ÷ıfiı ÿ⁄Î‰Ì ÿ¥fiı ’HÎ μ’fl

fiÌ¿‚ı ±ı‰Ì »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/302)

♦ ““±Î ‰Î÷_ ÷˘ Ωÿ »ı ÷ı ÁÎ_¤‚ı ÷˘ √Î_Õ˘ ◊Λ. ÷ı √Î_Õ˘ ÷ı Â_ ? …ı

…√÷ ¬˘À<_ ◊¥ Ω›, ’»Ì ÷ıfiı ÕÎè΢ ¿˘HÎ ¿Ëı ?”” (V‰Î.‰Î. — 1/136)

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 79

❑ ¿fl˘Õ˘ ÁΑfi˘ ¿fl÷Î_ ±Î ‰Î÷˘ ±Ï‘¿

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ’˘÷ÎfiÌ ±Î ‰Î÷˘ ÷˘ ⁄ÌΩ_ ¿fl˘Õ˘ ÁΑfi˘ ¿fl÷Î_

’HÎ ±Ï‘¿ »ı ÷ı‰_ Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı —

♦ ““¿˘ÏÀ ÁΑfi ¿flı ’HÎ ±Î‹ ‰Î÷_ ¿fl‰Ì ±fiı ÁÎ_¤‚‰Ì ÷ıfiÌ ⁄fl˘⁄fl

◊Λ fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 1/226)

♦ ““¿fl˘Õ …L‹ ÷’ ¿fḻı ÷˘’HÎ ±ÎÀ·Ì ‰Î÷_fiÎ …ıÀ·˘ Á‹ÎÁ fi ◊Λ,

Ωı ω«Îfl ˢ› ÷˘.”” (V‰Î.‰Î. — 6/198)

♦ ““±Î ‰Î÷ ÷˘ ¿fl˘Õ K›Îfi ¿fl÷Î_ ±Ï‘¿ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 3/67)

♦ ““Á¿Î¥ Ω±˘, ±Lfi ‹Ò¿Ì Ïÿ›˘, ‰fi‹Î_ Ω±˘ ¿ı CÎfl ‹Ò¿Ì Ïÿ›˘, ÷ı

¿fl÷Î_ ’HÎ ±Î ÁΑfiÌ ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Ì ÷ı ±Ï‘¿ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/131)

❑ ‰Î÷˘fiÌ ÿ·˝¤÷Î

¿fl˘Õ˘ ÁΑfi˘ ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Ï‘¿ ±fiı Ωÿ …ı‰Ì ±Î √HÎÎ÷Ì÷ ‰Î÷˘

ÿ·˝¤ »ı, ±ı‰_ V‰Î‹Ì ’˘÷ı … ¿Ëı »ı —

♦ ““±Î ‰Î÷_ ÿ·˝¤ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/247)

♦ ““¿fl˘Õ wÏ’›Î ÿı÷Î_ ’HÎ ±Î ‰Î÷_ ‹‚ı fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 1/19)

♦ ““±Î‰Ì ‰Î÷_ ⁄Ì…ı @›Î_› fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 4/35)

♦ ““±Î‰Ì ‰Î÷_ @›Î_› ◊Î÷Ì fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 5/155)

♦ ““±Î ‰Î÷_ ÷˘ ¿˘¥fiı ‹‚Ì fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 6/193)

♦ ““±Î ‰Î÷_ ÁÎv ÷˘ ’»Ì fl˘Â˘.”” (V‰Î.‰Î. — 6/230)

❑ ÿ·˝¤ ‰Î÷˘fiÎ ¿flfiÎflÎ ’HÎ ÿ·˝¤

±Î‰Ì ÿ·˝¤ ±fiı √HÎÎ÷Ì÷ ‰Î÷˘ ¿flfiÎflÎ ’HÎ ÿ·˝¤ »ı ±ı‰_ V‰Î‹Ì

’˘÷ı … ¿Ëı »ı —

♦ ““±Î ‰Î÷_fiÎ ¿flfiÎflÎ ÿ·˝¤ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/246)

♦ ““⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ±Î‰Î ÁΑ ¬˘‚Ì ·Î‰˘, @›Î_ ‹‚Âı ? fiı ±Î‹ ⁄ıÁÎflÌ

⁄ıÁÎflÌfiı ‰Î÷_ ¿˘HÎ ¿flÂı ?”” (V‰Î.‰Î. — 6/218)

♦ ““±Î‰Ì ‰Î÷ ¿˘HÎ ¿flı ? ¿˘¥ ¿flÂı ÷˘ Á‘Ì …L‹‹flHÎfiÌ ¿flÂı. fiı ±Î ÷˘

‹fifiÎ fiı ≥„Lƒ›_fiÎ ÿ˘Ê ¿Ëı‰Î ÷ı ±ı ¿ıfiı ±ıfiÌ ¬⁄fl ˢ› ?”” (V‰Î.‰Î. — 6/189)

80 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

♦ ““±Î Á‹ı ±ı¿ ‰Î÷ ◊Λ »ı ÷ı‰Ì ‰Î÷ ⁄ÌΩ …L‹Î_÷fl‹Î_ ’HÎ ¿flÌ Â¿ı

fiÏË, fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Î‰Õı fiÏË, fiı …L‹Îfl˘ ±P›ÎÁ ¿flı ÷˘’HÎ ±ı‰Ì ‰Î÷

Ï¬Λ fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 1/219)

♦ ““⁄ÌΩ◊Ì ÷˘ ±ÎÀ·Ì ’˛T≤Ï÷‹Î_ ‰Î÷_ ◊Λ fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 1/226)

❑ ±Î ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚‰Îfi_ ‹ÒS›

±Î‰Ì ±·˙Ï¿¿ ±fiı ÿ·˝¤ ‰Î÷˘ ¿ıÀ·_ ‹ÒS› «Ò¿‰Ìfiı ’HÎ ÁÎ_¤‚‰Ì

Ωı¥±ı, ÷ı Á‹Ω‰÷Î_ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı —

♦ ““Á˘fiÎfiÌ ‹ıÕÌ Ë˘› ÷˘ ⁄΂Ìfiı ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚̱ı.””

(V‰Î.‰Î. — 6/247)

♦ ““Á˘fiÎfiÎ_ ¬˘flÕÎ_ ⁄΂Ìfiı ±Î ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 6/248)

♦ ““fl˘À·Î ¬Î‰Î ‹‚ı »ı, ’HÎ ¿ÿΫ ÷ı fi ‹‚ı ÷˘ flÎ_‘ı·_ ±Lfi ‹Î√Ì

¬Î¥fiı ’HÎ ±Î ÁΑfi˘ Á‹Î√‹ ¿fḻı, fiÌ¿fl ¿Î«Î ÿÎHÎÎ ¬Î¥fiı ’HÎ Á‹Î√‹

¿fḻı, fiÌ¿fl μ’‰ÎÁ ¿flÌfiı ’HÎ Á‹Î√‹ ¿fḻı ±◊‰Î ·Ÿ⁄Õ˘ ¬Î¥fiı, fiÏË

÷˘ ‰Î› ¤fl¬Ìfiı ’HÎ ±Î Á‹Î√‹ ¿›Î˝ …ı‰˘ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/44)

μ’fl˘@÷ Á‰ıÛ ‰Î÷˘‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷fiÎ ‹¬ı √HÎÎ÷Ì÷ ‰Î÷˘fi˘ √‰Î›ı·˘

‹ÏË‹Î »ı. ±Î ‰Î÷˘ ‰Î_«÷Î_ ’˛÷ÌÏ÷ ◊Λ »ı ¿ı ±ZÎfl‘΋ Á‘Ì ’ˢӫ‰ÎfiÎ_

’√Ï◊›Î_ …ı‰Ì ±Î ⁄‘Ì ‰Î÷˘ ¬flı¬fl ±ZÎfl‘΋fiÌ ‰Î÷˘ »ı. ±ZÎfl‘΋fi_ …

ÏÿT›ÎQ≤÷ »ı. …ı‹HÎı …ı‹HÎı ±Î ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì »ı ¿ı ‰Î_«Ì »ı, ÷ı‹fi˘ ’HÎ ±Î

… ±fi¤‰ »ı.

3.5 “‰Î÷˘”fi˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ±fi¤‰ ¿flfiÎflα˘fiÎ μÿ˚√Îfl˘

Ωı¿ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ·˙Ï¿¿ ºÏp±ı ÂÎVh΢fiÎ ’˛¿Î_Õ ’_ÏÕ÷ ¿ı

ω¶Îfi fi Ë÷Î, ÷ı‹ »÷Î_ ÂÎVh΋ÎhÎfiÎ ÁÎfl-flËV›w’ ‰Î÷˘◊Ì ¤·¤·Î

ω¶Îfi˘fiÎ_ ±_÷fl ¤ıÿÎ¥ …÷Î_. Á˙fiı ’˛÷ÌÏ÷ ◊÷Ì ¿ı ÂÎVh΢fiÎ ¿ı‰‚ ¿oÃV◊

¿flı·Î ÂOÿ˘ ¿fl÷Î_ ÷˘ ±fi¤‰‹Ò·¿ ‰Î÷˘fiÌ ÷οÎ÷ ‰‘Îflı ˢ› »ı.

√HÎÎ÷Ì÷fiÌ ±Î ‰Î÷˘ ÷˘ ÏŒfl_√ÌfiÌ ÷˘’_ …ı‰Ì ¿ı ±_√˛ı…fiÎ ·˘œÎ …ı‰Ì »ı. ÷ı

‰Î÷˘ ∞‰‹Î_ flËı·Î ±fiÎÏÿ ±iÎÎfifi˘ fiΠ¿flÌfiı ∞‰fiı ⁄˛õw’ ¿flÌ ÿı.

±Î‰Ì ±fi¤ÒÏ÷ …ı ¿˘¥ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î ÷ı Á˙fiı ◊÷Ì.

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ’fl‹ËoÁ˘ ±fiı B≤ËV◊ ËÏfl¤@÷˘

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 81

’HÎ …^fiÎ√œ ±Î‰Ìfiı V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl÷Î. ±Î«Î›˝ flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ…

±fiı ±Î«Î›˝ ±›˘K›Î’˛ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ’HÎ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹ ¿fl÷Î. ‰‚Ì,

V‰Î‹Ì ±‰Îflfi‰Îfl √œÕÎ, ‰fl÷η …÷Î, I›Î_ ÷◊Î ±‹ÿΉÎÿ …¥fiı ’HÎ

‰Î÷˘ ¿fl÷Î. ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘◊Ì ⁄_fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…, Á‰ıÛ ’fl‹ËoÁ˘ ÷◊Î

ËÏfl¤@÷˘ ±Ï¤¤Ò÷ ◊¥ …÷Î.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ÷˘ ⁄ı‘ÎflÌ ÷·‰Îfl …ı‰Ì ÷ÌZHÎ

÷ı‹… ÷Ì¬Ì ±fiı ¿Õ‰Ì ’HÎ …HÎÎ÷Ì, ÷ı‹ »÷Î_ Á˙fiı ±ı ‰Î÷˘ ÁοflfiÎ ¿À¿Î

…ı‰Ì ·Î√÷Ì ±fiı Á˙ ±Q≤÷fiÌ …ı‹ ’Îfi ¿fl÷Î. ÷ı◊Ì … ÷˘ √˘’΂Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î ‹˘ÀıflÎ ±fiı ω¶Îfi ’fl‹ËoÁ˘

’HÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘fiÌ ‹@÷¿oÃı ’˛Â_ÁÎ ¿fl÷Î. …ı‹ ¿ı,

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì F›Îflı ‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ ‰Î÷˘

¿fl÷Î I›Îflı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î, ““±Ë˘ ! V‰Î‹Ì ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl-

⁄˛õfi˘ ±‰÷Îfl, ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ‰ıÿfiÌ ÷_÷Ì ±ÎÕÌ ±Î‰ı … fiÏË.””

±ı¿ ‰¬÷ √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ ’‘Λν ±fiı «Îfl ‹ÏËfiÎ

Á‘Ì flèÎÎ. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ‹¬ı ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷˘

ÁÎ_¤‚Ìfiı ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ,““‰fl÷η‹Î_ «Îfl ±ÎfiÌ ‰Î÷˘ ◊Λ »ı, √œÕ΋Î_ ±ÎÃ

±ÎfiÌ ◊Λ »ı, ’HÎ ’ıÀ ¤flÌfiı ’Òflı’ÒflÌ ‰Î÷˘ ÷˘ …^fiÎ√œ‹Î_ ◊Λ »ı.””

F›Îflı F›Îflı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì I›Î√, ‰ˆflÎB› ±fiı ‘‹˝-Ïfi›‹fiÌ

±Î¿flÌ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î I›Îflı ¿ıÀ·Î¿ ÁΑ±˘fiı I›Î√fiÌ ¬‹ÎflÌ «ÕÌ …÷Ì. ÷ı◊Ì

ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì flÎ∞ ◊¥fiı ¿Ëı÷Î, ““ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı √˛_◊˘ fl«Ìfiı

’_«Ï‰Ê›fiÎ_ ‹Ò‚ ¿ÎœuÎ_ »ı ±fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ’_«-

ωʛfiÎ_ ‹Ò‚ ¿Î’ı »ı.””

±ı¿ ‰¬÷ ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ ’‘Λν. Á‰Îflı ÷ı±˘ ’ÒΩ

¿fl÷Î Ë÷Î. ±ı ÿflQ›Îfi √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á¤Î‹Î_ ⁄‚¤flÌ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î

Ë÷Î. ÷ı ÁÎ_¤‚Ìfiı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ,““±Ë˘Ë˘ ! V‰Î‹Ì ÷˘

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı …ı‰Î ¿èÎÎ Ë÷Î ÷ı‰Î ±Î…ı … Á‹Ω›Î. ÃÌ¿ ‹_ÕuÎ »ı. ¿ıÀ·Î

⁄‚◊Ì ‰Î÷˘ ¿flı »ı ! ⁄ÌΩ◊Ì ±Î‰_ fi ⁄˘·Î›. ’_Õfi_ ‰÷˝fi ÁÎv_ fi ˢ› ÷˘

Â_ ⁄˘·Ì ¿ı ? ±fiı ¿ÿΫ ⁄˘·ı ÷˘ ¿˘¥fiıı ¤Îfl ’HÎ ’Õı fiÏË.”” ±ıÀ·_ ¿ËÌfiı

±_÷T≤˝ÏkÎ ¿flÌ √›Î. ◊˘ÕÌ ‰Îflı Ω√˛÷ ◊¥fiı ‰‚Ì ¿èÎ_, ““V‰Î‹Ìfi_ ÷˘ …ı‰_

‰÷˝fi ÷ı‰Ì … ‰ÎHÎÌ. ‰ÎHÎÌ‹Î_ ¿ÿΫ Á_¿˘« flάı, ’HÎ ‰÷˝fi‹Î_ ÷˘ lÌ∞fiÌ

82 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

±ÎiÎ΋Î_ fl_«‹ÎhÎ ’HÎ Œıfl ’ՉΠÿı÷Î fi◊Ì. ±Î¬˘ Á˘flà ‘˛Ω‰Ì ÿÌ‘˘ »ı.””

±ı¿‰Îfl Áÿ˚. ¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ Áfl÷‹Î_ ⁄˘·ı·Î, ““…ı‰Ì flÌ÷ı

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‰Î÷˘◊Ì ±fi_÷ ∞‰˘ ¬ıÓ«Î÷Î, ÷ı … ’˛‹ÎHÎı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘◊Ì ’HÎ ËΩfl˘ ‹‹Zα˘ ¬ıӫΛ »ı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ

‰Î÷˘◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ‰Î÷˘ …ıÀ·˘ Á‹ÎÁ ◊Λ »ı.””

÷Ì◊˝‰ÎÁÌ ◊¥fiı flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ… …^fiÎ√œ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹

¿fl‰Î ±ÎT›Î. ±ı¿ Ïÿ‰Á √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á¤Î‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ ’fl¤Î‰

±fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ ±ÿ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ. I›Îflı flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_,

““V‰Î‹Ì ! ±Î… ÷˘ CÎHÎÌ … Á‹…‰Î …ı‰Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ. ±Î ‰Î÷˘ ÷˘ ¿fl˘Õ˘

…L‹fiÌ ¿Áfl À΂Ìfiı ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl‘΋fiÌ ’˛Î„M÷ ¿flΉı ÷ı‰Ì ‰Î÷˘ »ı.””

±Î‹, …ıHÎı …ıHÎı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚Ì »ı, ÷ı ÿflı¿fiı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fi˘ ±·˙Ï¿¿ ‹ÏË‹Î Á‹Ω›˘ »ı.

3.6 “‰Î÷˘”fiÎ μÿ˚⁄˘‘¿ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ÏÿT› T›„@÷I‰

Ïfl‰Î"S‰flfiÌ √˘‚Ì ËÎ◊◊Ì ŒıÓ¿‰Î‹Î_ ±Î‰ı ±fiı Ïfl‰Î"S‰fl◊Ì »˘Õ‰Î‹Î_

±Î‰ı, ±ı ⁄ı‹Î_ CÎH΢ ÷ŒÎ‰÷ »ı. ±ı¿ … √˘‚Ì Ë˘‰Î »÷Î_ ±ı ¿›Î V◊Îfiı◊Ì

fiÌ¿‚ı »ı, ÷ıfiÎ ±Î‘Îflı ±ıfiÎ ¿Î›˝‹Î_ ¤ıÿ »ı. ±ı‹ ±K›ÎI‹Ï‰Ê›¿ ÂOÿ˘

¿˘fiÎ ‹¬‹Î_◊Ì fiÌ¿‚ı »ı ±ıfiı ±Î‘Îflı ±ıfiÌ ‹ËkÎÎ Á‹∞ ¿Λ »ı.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷‹Î_ ±Î Ë¿Ì¿÷ Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı, ““÷fl‰Îfl

÷˘ ¬flÌ ’HÎ ZÎÏhΛfiÎ ËÎ◊‹Î_ ˢ› fiı ‰ÎÏHΛÎfiÎ ËÎ◊‹Î_ ˢ›; ±ı‹ ±Î‰Î_

‰«fi ’HÎ ⁄˛õ‰ıkÎÎfiÎ_ ·Î√ı ’HÎ ⁄ÌΩfiÎ_ ·Î√ı fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 6/206)

…√÷‹Î_ ±ÎK›Î„I‹¿ μ’ÿı ¿flfiÎflÎ ±fiı ±K›ÎI‹ μ’fl ·ı¬fi

¿flfiÎflÎfi˘ ÷˘ ¿˘¥ ’Îfl fi◊Ì. ±Î… Á‘Ì ±K›ÎI‹ ωÂı CÎb_ ⁄‘_ ¿Ëı‰Î›_ »ı

±fiı ·¬Î›_ »ı; ’fl_÷ ÷ı‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ μ’ÿıÂfiÌ Ï‰ÏÂp÷Îfi_

¿ÎflHÎ ±ı‹fi_ ÏÿT› ±fiı ’Îfl·˙Ï¿¿ T›„@÷I‰ »ı.

±ËŸ ˉı ±Î’HÎı ‰Î÷˘fiÎ μÿ˚⁄˘‘¿ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÿT›

T›„@÷I‰fiÎ_ ωω‘ ’ÎÁÎ_±˘fiı ±Î‘Îflı ±ı‹HÎı ¿flı· ‰Î÷˘fiÌ ‹ËkÎÎ Á‹∞Â_.

3.6.1 √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ ±‰÷Îfl

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÏÿT› ±fiı ’Îfl·˙Ï¿¿ T›„@÷I‰‹Î_ ‹A› ⁄Î⁄÷

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 83

±ı »ı ¿ı ÷ı±˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ ±‰÷Îfl »ı. ÷ı±˘ ±ÎK›Î„I‹¿ ÁΑfiÎ

¿flÌ ’˘÷ÎfiÎ V‰¤Î‰˘, ÿ˘Ê˘ ¿ı ω¿Îfl˘ À΂Ìfiı ÏÁ© ◊›ı· T›„@÷ fi◊Ì, ’fl_÷

÷ı±˘ ÷˘ ±fiÎÏÿ ¿Î‚◊Ì … ’fl⁄˛õfiÌ …ı‹ … ‹Î›Î◊Ì ’fl »ı. ÷ı‹fiı ‹Î›Îfi˘

V’½ ÁK‘Î_ fi◊Ì. ÷ı‹fiı ‹Î›Î ·˘’Ì Â¿ı ÷ı‹ fi◊Ì. ÷ı±˘ Áÿˆ‰ ‹Î›Î◊Ì ’fl

flËı‰Î »÷Î_ ’fl⁄˛õfiÌ ≥E»Î◊Ì ±fi_÷ ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ıÛ ±Î ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ’‘Îflı

÷˘’HÎ ÷ı±˘ ÷˘ Áÿˆ‰ ‹Î›Î◊Ì ±Á_√Ì ±fiı Ïfi·ıÛ’ … flËı »ı.

÷ı‹fi_ ±Î ·˘¿‹Î_ ’‘Îfl‰_ ±ı ¿‹˝‰Â fi◊Ì, ’fl_÷ ’fl⁄˛õfiÌ ≥E»Î◊Ì

∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎÎ◊ıÛ … »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ… ’˘÷ı … ‰«. ’˛. 71‹Î_ ¿Ëı »ı,

““¤√‰Îfi ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ıÛ F›Îflı ‹ÒÏ÷˝ ‘ÎflHÎ ¿flı »ı, I›Îflı ’˘÷Îfi_ …ı

±ZÎfl‘΋ ±fiı «ˆ÷L›‹ÒÏ÷˝ ±ı‰Î …ı ’ÎÊ˝ÿ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ_ …ı Á‰ıÛ ±ˆr›˝ ÷ı ÁÏË÷

… ’‘Îflı »ı.””

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’HÎ ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ±Î … Ë¿Ì¿÷ …HÎΉı »ı —

♦ ‹ËÎflÎ… ÷˘ ’˘÷Îfi_ ±ZÎfl‘΋ fiı ’ÎÊ˝ÿ fiı ’˘÷Îfi_ Á‹√˛ ±ˆr›˝ ÷ı

·¥fiı ±Î_ËŸ ’‘Λν »ı. (V‰Î.‰Î. — 1/1)

♦ ±Î… ÷˘ ’vÊ˘k΋ ±ZÎfl fiı ±ZÎflfiÎ ‹@÷ı ÁÏË÷ ’‘Λν »ı.

(V‰Î.‰Î. — 3/41)

±Î μ’flÎ_÷ ’HÎ ±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ V’p ÏfiÿıÛ »ı ¿ı lÌ∞‹ËÎflÎ…

±ZÎfl‘΋‹Î_◊Ì ±ZÎfl⁄˛õfiı ·¥fiı ±Î M≤J‰Ì ’fl ’‘Λν »ı.

lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ZÎfl⁄˛õfiı M≤J‰Ì ’fl ·¥fiı ±ÎT›Î »ı, ÷ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì … »ı, ±ı‰Ì ‰Î÷ Á_’˛ÿΛ‹Î_ ’˛ÏÁ© »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±fiı¿Îfiı¿

’˛Á_√˘±ı, √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ZÎfl⁄˛õ »ı, ±ı‰Ì V’p’HÎı ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı.

±ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ’˛Á_√ ±ËŸ ·¥±ı.

±Î.Á_. 1868‹Î_ ÁÎfl_√’fl‹Î_ flÎÃ˘Õ ‘Α·fiı CÎıfl ˢ‚Ìfi˘ μIÁ‰

¿›˘Û, I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı Á_÷˘ ÁÎ◊ı flÎÁ ·Ì‘˘, ±ı ‰¬÷ı ¿⁄Ìflfi_ ’ÿ (“Áÿ˚√v

¬ı·ı ‰Á_÷....”) √Λ_. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_, ““±ı‰Î Áÿ˚√v ¿˘HÎ ?”” ≠◊‹

·˘… ±fiı ‹Î_√fl˘‚‹Î_ ±Î‰Î ≠Á_√ı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ Ë÷_, ““±ı‰Î Áÿ˚√v ±‹ı

»Ì±ı.”” ÷ı ≠‹ÎHÎı Á_÷˘±ı ¿èÎ_, ““±ı‰Î Áÿ˚√v ÷˘ ±Î’ »˘.”” lÌ∞‹ËÎflÎ…ı

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ »Î÷Ì‹Î_ »ÕÌ ±ÕÎÕÌ ¿èÎ_, ““±‹ı ÷˘ Á‰˘˝’flÌ

’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ »Ì±ı ±fiı ±Î ’ÿ‹Î_ …ı ‹ÏË‹Î Áÿ˚√vfi˘ ¿è΢, ÷ı

Áÿ˚√v ÷˘ ±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı. ±Î ±fiÎÏÿ Áÿ˚√v ±ı‰Î

84 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı ‘΋ w’ı ±‹fiı ±fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘fiı ‘ÎflÌ flèÎÎ

»ı, ±fiı ÁοÎfl w’ı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ±fiı ±ËŸ ±‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ±‹ÎflÌ Áı‰Î‹Î_

Á‰˘˝’flÌ μ’ÎÁfiÎ ≠‰÷ν‰‰Î ÁÎv Áÿ˚√v w’ı ≠√À ◊›Î »ı.””

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ı ’HÎ ±fiı¿ ’˛Á_√˘±ı ’˘÷ÎfiÎ Ëı÷‰Î‚Î

Á_÷˘-¤@÷˘fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ZÎfl’HÎÎfiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ¿flÎ‰Ì »ı. ÷ı‹Î_◊Ì ±ı¿ ’˛Á_√

±ËŸ ·¥±ı.

…^fiÎ√œ◊Ì »ıS·Ì ωÿΛ ·¥fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰_◊‚Ì ’‘Λν,

÷ı ‰¬÷ı ¿S›ÎHΤΥfiÎ ’hÎ ÿı‰∞¤Î¥±ı V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’ÒΩ ¿flÌfiı ≠ffi

’Ò»u˘, “V‰Î‹Ì ! ±Î’HÎı Á˙ ±ZÎfl⁄˛õfiÌ ‰Î÷ ¿fḻı »Ì±ı ÷ı ±ZÎfl ¿ı‰_

ËÂı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_, ““±Î ÷ÎflÎ CÎfl‹Î_ ⁄ıÃ<_ »ı, ±ı … ±ZÎfl »ı.””

‰‚Ì, V‰Î‹Ì±ı ¿flı· ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘‹Î_ ’HÎ ±ı‹fiÎ ±ZÎfl’HÎÎfi˘ V’p

ÏfiÿıÛÂ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““±Î ÁΑfiı ±ZÎfl ΩHΉÎ.”” (V‰Î.‰Î. — 3/38)

♦ ““±Î ÁΑ ±ZÎfl »ı ÷ıfi˘ ÏÿT›¤Î‰ fiı ‹fiW›¤Î‰ ±ı¿ Á‹…‰˘ ±fiı

±Î ÷˘ ±…L‹Î »ı, √¤˝‹Î_ ±ÎT›Î … fi◊Ì. fiı ±ı‹fiÌ flÌ÷ ÷˘ fiÀfiÌ ‹Î›ÎfiÌ

’ıÃı Á‹…‰Ì, fiı ±Î ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á_¿S’ı ¿flÌfiı ±Î_ËŸ ÿı¬Î› »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 5/184)

♦ ““±Î »ı ±ı ⁄˛õ ±fiı √›Î ±ı ’fl⁄˛õ.”” (V‰Î.‰Î. — 6/211)

μ’fl˘@÷ Á‰ıÛ Á_ÿ¤˘Û◊Ì ±ıÀ·_ … Á‹…‰Îfi_ »ı ¿ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ ÁÎZÎÎ÷˚

±ZÎfl⁄˛õfi˘ ±‰÷Îfl »ı.1

…ı ÁΑfiÎ ±fiı μ’ÎÁfiÎfi˘ Á‰˘Ûk΋ ±Îÿ½ »ı, …ı‹fiÎ ◊¿Ì … ’fl⁄˛õ

’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi˘ Á‰˘ÛI¿Úp ±fiı μk΋ Ïfiω˝¿S’ Ïfiç›

ÏÁ© ◊‰Îfi˘ »ı, ±ı ±fiÎÏÿ ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì … »ı. ÷ı◊Ì

’fl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ ±ı‰Î lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ μ’ÿıÂfiÌ …ı‹ …

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ μ’ÿı ’HÎ Á_’ÒHν ’˛‹ÎHΤÒ÷ »ı. ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ¿˘¥

’˛¿ÎflfiÎ Á_›fiı ±‰¿Î … fi◊Ì. ±ıÀ·ı ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎ ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘‹Î_

Á_’ÒHν ωrÎÁ flάÌfiı ⁄˛õωzÎfiÎ_ μE«÷‹ Á˘’Îfi˘ ÏÁ© ¿flÌ Â¿ı ÷ı‹ »ı.

1. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ZÎfl⁄˛õ »ı ±ı ωʛ¿ ÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿ √˛_◊˘fiÎ Á_ÿ¤˘Û,

ÁÎ_’˛ÿÎÏ›¿ ’˛Á_√˘ ±fiı ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ Á_ÿ¤˘Ûfiı ±Î‘Îflı ωVI≤÷ Ïfiw’HÎ ‰«fiÎQ≤÷

flËV› ¤Î√-3, M≤. 107 ◊Ì 173‹Î_ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›_ »ı.

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 85

3.6.2 √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì — ⁄˛õωzÎfiÎ ¤˘Ï‹›Î

Ωı¿ı ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õ ⁄_fiı ‹Î›Î◊Ì ’flfiÎ_ ÷k‰˘ »ı. ÷ı◊Ì ‹fiW› w’ı

’˛√À ◊›ı·Î_ ±ı‹fiÎ_ V‰w’˘fi˘ ›◊Î◊˝ Ïfiç› ‹‹ZÎfiÌ ›˘B› ’ÎhÎ÷Î ±fiı

Z΋÷Î ‰√fl Á˙ ¿˘¥fiı ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ◊¥ …‰˘ Â@› fi◊Ì. …ı‹fiı ’Ò‰˝fiÎ ±Ï÷

⁄Ï·Wà Á_V¿Îfl˘ ˢ›, …ı‹fiÎ ’fl ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷fiÌ ±Ï÷ ¿Ú’κÏp ˢ›

±fiı …ı‹fiı ±ı‹fiÎ_ ‰«fi˘‹Î_ ±Ï÷› l©Î ±fiı ωrÎÁ ˢ›, ÷ı‹fiı ±ı‹fiÎ

›◊Î◊˝ V‰w’fi˘ Ïfiç› ◊Λ »ı, ’fl_÷ …ı‹fiÌ ±Î‰Ì ’ÎhÎ÷Î fi ˢ›, ±ı‰Î

‹‹Zα˘fiı ¤·ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ZÎfl⁄˛õ »ı ±ı‰˘ Ïfiç› ¿ÿΫ fi ◊›˘

ˢ› ±◊‰Î ÷ÎI¿ÎÏ·¿ ◊¥ ¿ı ÷ı‹ fi ˢ›; ÷˘’HÎ ÷ı±˘ ±ıÀ·_ ’HÎ ΩHÎı ¿ı

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˛õωzÎfiÎ ›◊Î◊˝ ±fi¤‰Ì ±fiı ¤˘Ï‹›Î »ı, ÷˘’HÎ

÷ı‹HÎı ⁄˛õωzΠωʛ¿ …ı …ı ‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›_ »ı ÷ı‹Î_ ’ÒHν ωrÎÁ ±Î‰ı.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì V‰›_ ÷˘ ±fiÎÏÿ ÏÁ© … »ı; ÷ı‹ »÷Î_

±K›ÎI‹‹Î√˝fiÎ ‹ÁÎŒfl˘fiı ÁΑfiÎfi˘ ±Îÿ½ ‹‚Ì flËı ÷ı ‹ÎÀı, ÷ı±˘ı

ÁΑfiÎfiÎ ’˛I›ı¿ Á˘’Îfifiı Áfl ¿flÌfiı ±ÎK›Î„I‹¿÷ÎfiÌ Á‰˘ÛE« „V◊Ï÷±ı Áÿˆ‰

ωflÎ…‹Îfi flèÎÎ »ı.

¿˘¥ ’HÎ ÁΑ¿fiı ÁΑfi΋Î_ Â_ Â_ ¿fl‰_ Ωı¥±ı ±fiı ÷ı ’HÎ ¿ı‰Ì flÌ÷ı,

¿¥ μI¿Úp ¤Î‰fiÎ◊Ì ¿fl‰_ Ωı¥±ı, ±ı ⁄‘_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ

∞‰fi ¶ÎflÎ Á˙fiı Á‹ΩT›_ »ı. ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎfiı ±ÎK›Î„I‹¿ ’˛√Ï÷ ‹ÎÀı …ı

…ı Áÿ˚√H΢fiÌ ±Î‰U›@÷Î »ı, ÷ı Á‰ıÛ Áÿ˚√H΢ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ

∞‰fi‹Î_ ÁQ›¿˚’HÎı ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ◊›ı·Î Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ÷ı‹Î_◊Ì ¿ıÀ·Î¿

Áÿ˚√H΢fi˘ ±ËŸ ω«Îfl ¿flÌÂ_.

à ÷’, I›Î√, ‰ˆflÎB› ±fiı ÿıËfi˘ ±fiÎÿfl

±ÎK›Î„I‹¿ ÁΑfiÎ V◊Ò‚◊Ì ÁÒZ‹ ÷flŒ √Ï÷ ¿flı »ı. …ıfiı ÁΑfi΋Î_

’˛√Ï÷ ¿fl‰Ì ˢ› ÷ıHÎı ∞‰fi‹Î_ ÷’, I›Î√ ±fiı ÿıËfi˘ ±fiÎÿfl ¿ı‚‰‰˘ ’Õı

»ı. ’_«Ï‰Ê›‹Î_ flE›Î’E›Î flËÌfiı ÿıËfiÎ ·Î·fi-’ηfi‹Î_ fl÷ flËıfiÎflÎ

±K›ÎI‹‹Î√˝‹Î_ ωÂıÊ ¿o¥ ’΋÷Πˢ÷Î fi◊Ì. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı

’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiT≤kÎÎ_÷ ¶ÎflÎ ±Î‰Ì Â̬ Á˙ ‹‹Zα˘fiı ±Î’Ì »ı. ±ı‹fiÎ

Á‹√˛ ∞‰fi‹Î_ ÷’, I›Î√, ‰ˆflÎB› ±fiı ÿıËfi˘ ±fiÎÿfl ωÂıÊ ’˛‹ÎH΋Î_

86 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ±ı‹fi΋Î_ ±Î √H΢ ÁË… Ë÷Î. ±ı ‹ÎÀı ±ı‹fiı ’flÎHÎı ’vÊÎ◊˝

¿fl‰˘ ’Õ÷˘ fi Ë÷˘. ±ı‹fiı Á_ÁÎfl ’˛I›ı ‹‹÷Î ÷˘ ’Ëı·ı◊Ì … fi Ë÷Ì.

±ı‹fiÎ ∞‰fi’˛Á_√˘fiı ±Î‘Îflı ±Î ‹tÎfiı Á‹∞±ı.

❑ ⁄΂’HÎ◊Ì … ÁË… I›Î√

’Ò‰Î˝l‹‹Î_ ÷ı±˘ ±ı¿ ‰¬÷ fiÎfiÎ ¤Î¥ Á_ÿfl∞fiı ’ÎflHÎ΋Î_

{·Î‰÷Î_ {·Î‰÷Î_ ¿o¥¿ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î Ë÷Î. ‹Î÷Î Áοfl⁄αı ±ı ωÂı ’Ò»u_, ÷˘

¿Ëı, ““‹Î ‹Î, Ë<_ ÷˘ ÁΑ ◊‰Îfi˘ »\_ ±fiı ±Î Á_ÿfl∞fiı ’HÎ ÁΑ ⁄fiΉÌÂ.””

÷ı‹HÎı Á_ÁÎflfi˘ I›Î√ ’HÎ ¿ıÀ·Ì ÁË…÷Î◊Ì ¿›˘Û Ë÷˘ ! ±ı¿ ‰¬÷

÷ı±˘ (‹Ò‚∞ ¤@÷) ¬ı÷fl‹Î_ ’ÎHÎÌ ‰Î‚÷Î Ë÷Î. ±ı ‰¬÷ı ‹ËÎflÎ…ı ÿ½fi

ÿ¥fiı ¿èÎ_, “±Î’HÎı Â_ ¿fl‰Î ±ÎT›Î »Ì±ı ±fiı Â_ ◊Λ »ı ? …√÷‹Î_

⁄˛õ÷ı… ÷˘ ÁΉ Á¿Î¥ √›_ »ı. ˉı «Î·Ì fiÌ¿‚˘. ‹ÿ÷ ’ÒflÌ ◊¥ »ı.” ÷ı‹HÎı

‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î ±ÎiÎÎ ÁÎ_¤‚Ìfiı ÷fl÷ … ’Î‰Õ˘ ŒıÓ¿Ì ÿÌ‘˘ ±fiı I›Î_◊Ì … CÎıfl

fi …÷Î_ ÁÌ‘Î √œ’flfiÌ ‰ÎÀ ’¿ÕÌ. ¿ı‰˘ ÁË… I›Î√ !!

±ı‹fi˘ ±Î I›Î√ Œ@÷ μ’·¿ ºÏpfi˘ fi Ë÷˘, ’fl_÷ ‰ˆflÎB›fiÌ

ºœ÷Î’Ò‰˝¿fi˘ Ë÷˘. CÎflı μ’ÎÏ‘ ◊‰Î◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ’λΠ‹˘¿S›Î. CÎflı

Á˙fiÎ_ ‹fi ÂÎ_÷ ¿flÌfiı ’λΠ±ÎT›Î ±fiı ÿÌZÎÎ ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiı ωfi_÷Ì ¿flÌ.

I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, ““¿<À<_⁄fiı ⁄΂Ìfiı ±Î‰˘ ’»Ì ÿÌZÎÎ ±Î’̱ı.”” ÷ı±˘ ÷˘

÷fl÷ … ∂’ÕuÎ. ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ¿Ëı‰Î◊Ì ‹ËÎflÎ…ı ’λΠ⁄˘·Î‰ÕÎT›Î.

I›Îflı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı‹fiı ¿Ëı, ““‹ËÎflÎ…ı ÷‹fiı ¿<À<_⁄fiı ⁄Î‚Ì fiÎ_¬‰Îfi_

¿èÎ_ Ë÷_, ÷ı ÷˘ ±_÷fl‹Î_◊Ì ⁄΂‰Îfi_ ¿èÎ_ Ë÷_, ’HÎ CÎıfl …¥fiı Á‚√ΉÌ

ÿı‰Îfi_ fiˢ÷_ ¿èÎ_.”” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ ‹Ò‚∞ ¤@÷ ¿Ëı, ““±_÷fl‹Î_

÷˘ ‹ËÎflÎ… ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ »ı … @›Î_ ¿ı ⁄΂‰_ ’Õı ?””

¬flı¬fl, ±ı‹fi˘ O≤Ëÿ I›Î√ flÎ√flÏË÷ Ë÷˘, O≤Ëÿ ‰ˆflÎB›fiÎ fl_√◊Ì

fl_√Λı·˘ Ë÷˘.

❑ ¬Î‰Î’̉΋Î_ ¿ı ‰Vh΢‹Î_ ÷η‹ı· fiÏË

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ∞‰fi‹Î_ ⁄΂’HÎ◊Ì ‹Î_ÕÌfiı ±_Ï÷‹ rÎÁ Á‘Ì

¬Î‰Î’̉΋Î_, ’ÿÎ◊˘Û‹Î_ ¿ı ’Ëıfl‰ÎfiÎ_ ‰Vh΢‹Î_ ’HÎ ¿˘¥ ’˛¿Îflfi˘ ÷η‹ı· ¿ı

flΩı√HÎ Ωı‰Î ‹‚÷˘ fi◊Ì.

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 87

¤Îÿfl΋Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ¤˘‚ÎfiÎ◊fiÎ Á‹√˛ ¿<À<_⁄fiı ‰V÷Î ’Àı·fiı I›Î_

…‹‰Îfi_ ±Î‹_hÎHÎ Ë÷_. ‹Ò‚∞ ¤@÷ı ’˘÷ÎfiÎ ¤ÎHÎ΋Î_◊Ì ·ÎÕ< ¿ÎœÌ fiάÌ

Œ@÷ fl˘À·˘ ±fiı ¿œÌ flËı‰Î ÿÌ‘Î_ ±fiı ⁄˘S›Î, ““Ë<_ ÷˘ fl˘À·˘ ±fiı ¿œÌ …

…‹ÌÂ. ±‹ı ¿Î_¥ ·ÎÕ< …‹‰Î ±ÎT›Î fi◊Ì.””

‹Ò‚∞ ¤@÷fiı ÷˘ ÁÎv_ ÁÎv_ …‹‰Îfiı ⁄ÿ·ı ¿˘ÃÎ_, ⁄˘fl, ±Î_⁄·Ì ‰√ıflı

’fl ÁËı…ı vÏ« flËı÷Ì.

ÁΑ ◊›Î ’»Ì ’HÎ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ÁÎv_ ÁÎv_ ¬Î‰Î‹Î_ ¿ı ÁÎflÎ_ ‰Vh΢

flά‰Î‹Î_ ±ı‹fiÌ …flΛ vÏ« fi Ë÷Ì.

÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÌ ±Î‰Ì ÁË… ’˛¿ÚÏ÷fi_ ‰Hνfi ¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı —

♦ ““±‹Îflı ÷˘ ¿Î_¥ ‰VhÎ … fi Ωı¥±ı, ±ı¿ ‘Î⁄‚Ì ’HÎ fi◊Ì, fiı ±Î

¬Î‘Îfi_ ÷˘ ¿˘”¿fiÎ ÁÎflÎfiı ±◊ıÛ »ı; ⁄Î¿Ì ÿ΂-fl˘À·Î Ωı¥±ı, fiı ⁄ÌΩ‹Î_

‹ËÎflÎ…fiı ’˛÷Î’ı ÁËı…ı ±vÏ« flËı »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/152)

♦ ““±Î ±Î‹Î_ ±ÎÀ·_ flèÎÎ »Ì±ı ¬flÎ, ’HÎ ‰fi‹Î_ flË̱ı ÷˘’HÎ Á¬

flËı; fiı ±ı¿ ÀÎb_ fl˘À·Î Ωı¥±ı, fiı ±ı¿ √˘ÿÕÌ Ë˘› ÷˘ ⁄Ì…\_ ‰VhÎ fi Ωı¥±ı;

fiı ‰fi‹Î_ flËı÷Î I›Îflı ±Î √˘ÿÕ̤fl flËı÷Î. ÷ı ÀÎœu Ëflı, ÷Õ¿˘ Ëflı fiı ‰flÁÎÿ

’HÎ ⁄ı ’»ıÕ̉ΠËflı. ’»Ì Â_ Ωı¥±ı ?”” (V‰Î.‰Î. — 6/59)

÷ı±˘ ω«flH΋Î_ fiÌ¿‚ı I›Îflı ËÏfl¤@÷˘fiÎ ±Ï÷ ±Î√˛Ë »÷Î_ @›Îflı›

’Î¿Ì flÁ˘¥ ±◊ν÷˚ Ï‹pÎLfi ‰√ıflı fi …‹ı. ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ ‰Îfl ÿÒ‘ ‹ÎÀı À¿˘fl

¿›Î˝ ’»Ì V‰Î‹Ì±ı Ï…_ÿ√̤fl ÿÒ‘ ’Ì‘_ fi◊Ì. …^fiÎ√œ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷ ˢ‰Î

»÷Î_ ⁄Î…flÎfiÎ fl˘À·Îfi˘ ¤Ò¿˘ ¿flÌfiı ±ı‹Î_ »Î fiı ‹ÌÃ<_ fiάÌfiı …‹÷Î.

V‰Î‹Ì±ı @›Îflı› ’HÎ ¿˘¥fiÌ› ‹Ë˘O⁄÷fiı ¿ÎflHÎı ’HÎ μk΋ ’˛¿ÎflfiÎ_ ¤˘…fi

±_√Ì¿Îfl ¿›Î* fi◊Ì.

±ı¿ ‰¬÷ ±ÎHÎ_ÿ‹Î_ flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ±ı¿ ’ıÓÕ˘ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ìfiı ±ÎM›˘. V‰Î‹Ì ÷ı ’ıÓÕ˘ ËÎ◊‹Î_ ·¥ ◊˘ÕÌ ‰Îfl ω«ÎflÌ flèÎÎ, fiı ’»Ì

⁄˘S›Î, ““’Î_«Á˘ ’fl‹ËoÁ˘ √‚_ {ηÌfiı ∂¤Î »ı fiı ¿Ëı »ı ¿ı ¬Î¥Â fiÏË.

{ıfl »ı, {ıfl »ı, {ıfl »ı.””

±ı¿ ‰¬÷ Ω‹fi√fl‹Î_ ±ı¿ ËÏfl¤@÷fiÎ ±Î√˛Ë◊Ì Á_÷˘±ı

ÿÒ‘’οfiÌ flÁ˘¥ ¿flÌ. V‰Î‹ÌfiÎ ’kÎfl‹Î_ ±ı¿ Õo¿˘ ÿÒ‘’ο flıÕu˘. ÷ı Ωı¥

V‰Î‹ÌlÌ ¨ÕÎ ∂÷flÌ √›Î. fl˘À·Ìfi˘ À¿Õ˘ ±ı‹Î_ ⁄˘‚Ìfiı ’¿ÕÌ flÎA›˘.

Á_÷˘±ı …‹‰Îfi_ ¿èÎ_ ÷˘ ¿Ëı, ““’Î_«Á˘ ’fl‹ËoÁ˘ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‹Îv_

88 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

√‚_ {ÎS›_ »ı fiı ¿Ëı »ı ¿ı {ıfl »ı ÷ı ¬Î¥Â fiÏË, ¬Î¥Â fiÏË.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı

÷ı‹HÎı ÿÒ‘’ο ÷˘ fi … ’Ì‘˘. ÷ı±˘ Œ@÷ fl˘À·Ì fiı Âο … …Q›Î.

±Î ⁄Lfiı ’˛Á_√˘ ’fl◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiÌ ÁË… vÏ«fi˘ A›Î· ±Î‰ı »ı.

V‰Î‹Ì …‹‰Î‹Î_ ’HÎ ¬Ò⁄ ±˘»\_ …‹÷Î. Ëo‹ıÂÎ_ ±‘ν ¤ÒA›Î flËı÷Î.

±ı¿ ‰¬÷ ω«flHÎ ÿflQ›Îfi Á˙ Á_÷˘ …Q›Î ’»Ì ±ı¿ Âıfl ‹Ã

‰K›Î. ˉı ⁄Ì…\_ ¿˘¥ ¬Î¥ ¿ı ÷ı‹ fi Ë÷_. fl΋ÿÎÁ V‰Î‹ÌfiÌ ≥E»Î Ë÷Ì ¿ı

¿˘¥ …‹Ì Ω› ÷˘ ÃÌ¿. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …‹Ì √›Î. ÷ı Ωı¥fiı fl΋ÿÎÁ

V‰Î‹Ì ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ, ““ÁΑfl΋ ! fl˘… ±ÎÀ·Ì ¤Ò¬ ‰ıÃ˘ »˘ ?””

±Î‰Ì … flÌ÷ı ±ı¿ ‰¬÷ …Q›Î ’»Ì ‰‘ı·Î ⁄ı fl˘À·Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì …‹Ì √›Î I›Îflı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ’HÎ ±Î … ±fi¤‰ ◊›˘ ¿ı

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±‘ν ¤ÒA›Î … flËı÷Î ËÂı.

‰‚Ì, ’˘÷ı ¿ıÕ μ’fl ±ı¿ ÿ˘fl˘ ⁄Î_‘Ì flά÷Î ±fiı ÂflÌfl ‹Î’Ì ·ı÷Î.

¿ÿΫ ÂflÌfl ÁËı… ’HÎ ’p ◊›ı·_ …HÎΛ ÷˘ μ’‰ÎÁ ¿flÌ fiά÷Î.

❑ ÿıËfi˘ ±fiÎÿfl

÷’, I›Î√ ±fiı ‰ˆflÎB›fiÌ ºœ÷ÎfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±ı‹fiÎ ∞‰fi‹Î_ ÿıËfi˘

±fiÎÿfl ’HÎ ±Ï÷› Ë÷˘. ±ı‹HÎı @›Îflı› ÿıËfiÌ Ï«_÷Î ¿flÌ … fi◊Ì. ÿıËfiı

÷˘ ±ı‹HÎı ¬ÎÁÕÎ …ı‰_ ¿flÌ flÎA›_ Ë÷_. ÿıËfiı ¿p ’Õı, ¤ÌÕ˘ ’Õı ÷˘ ±Ï÷›

flÎ∞ ◊÷Î. ÿˆÏË¿ ÿ—¬, ¿p ¿ı ±√‰Õ◊Ì ÷ı±˘ @›Îflı› ’λΠ’ÕuÎ fi◊Ì.

÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ ÿıËfiÎ ÁË… ±fiÎÿflfiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ¿Ëı »ı —

♦ ““±‹ı ⁄ΉÌÁ ‰flÁ ‰fi‹Î_ flèÎÎ, ÷ı hÎHÎ Ïÿ‰Áı ±Lfi ‹‚ı; fiı ÀÎœu,

÷Õ¿˘, ‰flÁÎÿ fiı ÏË‹‹Î_ ’ÕuÎ flËı÷Î; fiı ±˘CÎ΋Î_ flËı÷Î; fiı ±ı¿ √˘ÿÕ̤fl

flËı÷Î, ±ı‰Î_ ÿ—¬ ÁËfi ¿›Î* »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/67)

♦ ““V÷Ï÷Ïfi_ÿÎfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı “…ıfiı ¤√‰Îfifi_ ‹ÎËÎIQ›

Á‹Ωb_ ˢ› ÷ıfiı ÁÎflΠωʛ ‹‚ı ÷˘ ÷ı‹Î_ ‹Ò_{Î¥ Ω›.” I›Îflı ±ı¿ ÁΑ±ı

’Ò»u_ …ı “ÁÎfl΋Î_ ‹Ò‚√˘ ¿ı‹ ‹Ò_{Î¥ Ω› ?” ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ¿Ëı,“±˘S›Î ⁄ÌΩ …ı‹

fiflÁ΋Î_ ‹Ò_{Λ ÷ı‹ ±ı ÁΑ ÁÎfl΋Î_ ‹Ò_{Λ, ¿ı‹ …ı, ±ıHÎı ±Î√‚◊Ì … flά …ı‰_

¿flÌ ‹Ò@›_ ˢ› ’»Ì Â_ ¿ÃHÎ ’Õı ! fiı ±‹Îflı ±ÎÀ·_ ±ÎÁfi fi˘”÷_ flά‰_ ’HÎ

ÁΑ±ı ¿èÎ_ ±ıÀ·ı flÎA›_, ’HÎ √‹ı fiÏË. fiı Á˙ ±ÎÁfi …ıÀ·_ fiάı »ı ±ıÀ·_

fiÎA›_, ÷ı CÎÕ’HÎ ÁÎv, ÷ı ‰√fl ’HÎ «Î·ı, ‘fl÷Ì …ı‰_ ÷˘ Á¬ … fiÏË. fiı ‰ÎËfiı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 89

’HÎ {Î{_ fi «·Î› ÷ı ÁÎv. …ı‰_-÷ı‰_ ˢ› ÷ı μ’fl ⁄ıÁ̱ı, ’HÎ ÷ı‹Î_ ‰‚Ì ÷η

ÂÎ ? fiı ±Î ‹Ë˘·Î÷, ‘‹˝Â΂Π’HÎ fi √‹ı, fiı ±Î ÷˘ ±ÎiÎÎ ±ıÀ·ı Â_ ¿fl‰_ ?

fiÌ¿fl ±Î‹Î_ Â_ ‹Î· »ı ? Áı‰Î ◊Λ ±ıÀ·˘ ‹Î·, fiÌ¿fl ÷˘ ‰fi ⁄Ë< √‹ı.””

(V‰Î.‰Î. — 6/128)

♦ ““ÿıËfiı ÷˘ Â_ ¿fl‰_ »ı ? ±Î‹ fiı ±Î‹ ’fl’˘·Î …ı‰_ ¿flÌ flάı »ı,

±ı‰_ fi flά‰_. ¬ÎÁÕÎ …ı‰_ ¿flÌ fiά‰_. ±Î Ωıfiı ±‹ÎflÎ ’√ ‰Ø …ı‰Î »ı, ÷ı

¿Î_À˘ ‰Î√ı fiÏË fiı ‘√ı ’HÎ fiÏË; fiı ±ı¿ ‰Îfl ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı Ω÷Î Ë÷Î, ÷ı

flV÷΋Î_ ÂÒ‚ Ë÷Ì ÷ı ¿flÕ ¿flÕ ⁄˘·÷Ì √¥ fiı ±‹ı «ÎS›Î √›Î. ¿Î_¥›ı ◊›_

fiÏË; ‹ÎÀı ÿıË Ωı ’fl’˘·Î …ı‰_ flÎA›_ ˢ› ÷˘ …flο ‰Î fi ±Î‰ı ¿ı ∞‰‹Î_◊Ì

±Î¿‚˘ ◊¥ Ω›. ÷ı ‹ÎÀı ±ı‰_ ÿıË fi flά‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 6/179)

±ı‹fiÎ_ μ’fl˘@÷ ‰«fi˘‹Î_ ÿıË ’˛I›ı ±ı‹fiÌ ±fiÎÁ„@÷fiÎ_ ÿ½fi ◊Λ

»ı. Ωı ÿıË ’˛I›ı …flΛ ¿>HÎÌ ·Î√HÎÌ fi ˢ›, ±ıfiı ÁΫ‰‰Îfi˘ ±Îÿfl fi

ˢ›, ÷˘ … ÿˆÏË¿ ¤ÌÕ˘ ‰ıÃÌfiı √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ω«flHÎ, ËÏfl¤@÷˘fiı CÎıfl

’‘fl΋HÎ̱˘ ±fiı Áı‰Î ◊¥ ¿ı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ∞‰fifiÎ ±_Ï÷‹ rÎÁ

Á‘Ì ±Î ’˛¿Îflı ¤ÌÕ˘ ‰ıÃ÷Î flèÎÎ »ı.

‰‚Ì, ÷ı±˘ ±ı¿ ‰Îfl ‰Ì…‚ÌfiÎ {⁄¿Îflı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ‹ÎÀı

‰flÁ÷Î ‰flÁÎÿ‹Î_ fiı‰Î fiÌ«ı ¿·Î¿˘ Á‘Ì ∂¤Î flèÎÎ Ë÷Î. ±ı¿ ‰Îfl ÷˘

‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiÌ QÎÎHÎ¿Ì C΢ÕÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ’λΠ’√ı ÿ˘ÕuÎ

Ë÷Î. ±Î‰Î ÷˘ ¿ıÀ·Î› ’˛Á_√˘‹Î_ ÿıË ’˛I›ıfi˘ ±ı‹fi˘ ±fiÎÿfl …HÎÎ¥ ±Î‰ı »ı.

À>_¿‹Î_ ±ıÀ·_ … ¿Ëı‰_ »ı ¿ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ∞‰fi‹Î_ ÷’, I›Î√,

‰ˆflÎB› ±fiı ÿıËfiÎ ±fiÎÿfl …ı‰Î Áÿ˚√H΢ Á˘‚ı ¿‚αı ¬ÌS›Î Ë÷Î. ±Î‰Î

μI¿Úp ‰÷˝fi ÁÎ◊ıfiÌ ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘ Ë÷Ì, ±ıÀ·ı … ÷˘ ±ı ‰Î÷˘◊Ì ‹‹Zα˘fiÎ_

¿Î‚Ω_ ‰Ÿ‘Î¥ …÷Î_. ±ı‹fiÎ ∞‰fi‹Î_ ’HÎ I›Î√, ‰ˆflÎB›fiÌ ¬‹ÎflÌ «ÕÌ …÷Ì.

‰fl÷η‹Î_ ¿◊ΉÎ÷νfiÌ »Î‰HÎÌ ‰¬÷ı ÷˘ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‘ÎflÿÎfl ±fiı «˘ÀÿÎfl

‰Î÷˘◊Ì ±ı‰Ì ÷˘ ±Áfl ◊÷Ì ¿ı …ı◊Ì ¤_ÕÎfl‹Î_ ·ÎՉΠ‰‘Ì ’Õ÷Î.

à Áı‰Î¤Î‰fiÎ

±K›ÎI‹fiÎ flÎË ’fl «Î·fiÎfl ‹‹ZÎfiÎ ∞‰fi‹Î_ ÷’, I›Î√, ‰ˆflÎB›

±fiı ÿıËfiÎ ±fiÎÿflfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı Áı‰ÎfiÌ ÷I’fl÷Î ’HΠˢ‰Ì Ωı¥±ı, ±ı‰_

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ ‰÷˝fi ¶ÎflÎ Á˙fiı Â̬T›_ »ı. ±ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…,

90 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

Á_÷˘, ¤@÷˘fiÌ ÷◊Î ‹_Ïÿfl˘fiÌ Áı‰Î ¿fl‰ÎfiÌ ±ı¿ ’HÎ ÷¿ …÷Ì fi◊Ì ¿flÌ.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁΑ ◊›Î ’»Ì ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,

¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‰√ıflı ‹˘ÀıflÎ Áÿ˚√v±˘fiÌ ÁÎ◊ı Œfl÷Î. ±ı‹fiÌ Áı‰Î¤Î‰fiÎ◊Ì

Á˙ ±ı‹fiÌ ‹Î√HÎÌ ¿fl÷Î. ±ı ‰¬÷ı ’˘÷ı {˘‚Ì ‹Î√Ì ·Î‰÷Î, Á˙ Á_÷˘fiı

…‹ÎÕ÷Î. Á˙fiÌ Áı‰Î ¿fl÷Î.

ωÂıÊı ¿flÌfiı ÷˘ F›Îflı ¿˘¥¿ Á_÷˘ ⁄Ì‹Îfl ’Õ÷Î I›Îflı ‹ËÎflÎ…fiı ±fiı

±L› Á˙ ¿˘¥fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ›Îÿ ±Î‰÷Î. ÷ı‹fiı ⁄Ì‹Îfl Á_÷˘fiÌ

Áı‰Î Á˘Ó’÷Î. V‰Î‹Ì ’HÎ ‹ÏË‹Î ±fiı μIÁÎË◊Ì ⁄Ì‹Îfl Á_÷˘fiÌ Áı‰Î ¿fl÷Î.

¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ ⁄Ì‹Îfl ’Õı·Î ±˘√HÎÌ Á_÷˘ ±fiı ‰Õ÷η‹Î_ ⁄Ì‹Îfl ’Õı·Î 18

Á_÷˘fiÌ ⁄‘Î … ’˛¿ÎflfiÌ ¬Ò⁄ Áı‰Î ¿flÌ. @›Îflı¿ ÷˘ ⁄Ì‹Îfl Á_÷˘fiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı

⁄ÌΩ ÁÎΩ Á_÷˘ ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ_ ¿’ÕÎ_, √˘ÿÕ̱˘ ‰√ıflı ‘˘‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹Ìfiı

±Î’Ì ÿı÷Î. V‰Î‹Ì ±ı ‰¬÷ı ¿˘¥ ’HÎ ’˛¿ÎflfiÌ flΉ-ŒÏfl›Îÿ ‰√fl ±ı Áı‰Î

¿fl÷Î. @›Îflı¿ μ√˛ V‰¤Î‰‰Î‚Î ¿˘¥¿ Á_÷ ⁄Ì‹Îfl ’Õı ÷˘ ÷ı‹fiÌ Áı‰Î‹Î_

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÏÁ‰Î› ⁄Ì…\_ ¿˘¥ À¿Ì ¿ı fiÏË. V‰Î‹Ì ¬_÷◊Ì ±ı‹fiÎ

V‰¤Î‰˘ ÁËfi ¿flÌfiı ’HÎ Áı‰Î ¿fl÷Î.

±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ì Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘fiÎ Á_CÎ ÁÎ◊ı «˘‹ÎÁ΋Î_ ¤Î·

’˛ÿı‹Î_◊Ì ’ÁÎfl ◊÷Î Ë÷Î. ‰flÁÎÿfiı ¿ÎflHÎı √Îfl˘ ¬Ò⁄ Ë÷˘. ±Î √Îfl˘ ΩıÕı

«˘_ÀÌ …‰Î◊Ì Á˙fiÎ ΩıÕÎ ¤Îflı¬‹ ◊¥ √›Î Ë÷Î. V‰Î‹Ì±ı Á˙fiÎ ΩıÕÎ

¿œÎ‰Ì fi_¬ÎT›Î ±fiı √Î÷Ïfl›Î‹Î_ ‹¿Î‰Ì ±ı ’˘À·_ ’˘÷ı μ’ÎÕÌfiı Á˙fiı Ë‚‰Î

¿›Î˝fiÎ ±Îfi_ÿ ÁÎ◊ı √Îfl˘ ¬Ò_ÿ÷Î_ ¬Ò_ÿ÷Î_ ±Î√‚ ‰K›Î.

V‰Î‹Ì±ı …^fiÎ√œ ‹_ÏÿflfiÎ ⁄Î_‘¿Î‹ ‰¬÷ı ’HÎ ¬Ò⁄ Áı‰Î ¿flÌ. ‹_ÏÿflfiÎ

‹Ëo÷ ⁄L›Î ’»Ì ’HÎ ÷ı±˘ fiÎfiÌ-‹˘ÀÌ ⁄‘Ì … Áı‰Î ¿fl÷Î. ¬ı÷fl‹Î_ …¥fiı

Á˙ ÁÎ◊ı ¿Î_¿flÎ ‰ÌHÎ÷Î, CÎÎÁfiÎ ’Ò‚Î ⁄Î_‘÷Î. ‹_Ïÿfl‹Î_ ’HÎ Á˙ ÁÎ◊ı ’ÏÕ›Î_

‰Î‚÷Î ±fiı «˘¿ ’HÎ ÁÎŒ ¿fl÷Î. ±ıÀ·ı … ÷˘ ÷ı‹HÎı ÷flHÎı÷flfiÎ ⁄Ήα˘fiı

¿èÎ_ Ë÷_ ¿ı ±‹Îflı I›Î_ ÷˘ Áı‰Î ¿flı ÷ı ‹Ëo÷.

÷ı±˘ ‹_Ïÿfl‹Î_ ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰ı ÷˘ ±ı‹fiÌ Áı‰Î-Áfl¤flÎ ¿fl÷Î, ¿flΉ÷Î.

÷ı‹HÎı …^fiÎ√œ ÷Î⁄ÎfiÎ_ ¿ıÀ·Î_› √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ω«flHÎ ±fiı ’‘fl΋HÎÌ ¿flÌfiı

Áı‰Î ÷◊Î ¿◊ΉÎ÷ν ¶ÎflÎ ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiÎ ¤Î‰ ’ÒflÎ ¿›Î˝ Ë÷Î.

±Î‹, V‰Î‹Ì±ı ωω‘ ’˛¿ÎflfiÌ Áı‰Î ¿flÌfiı √Ëfi Áı‰Î›˘√ ÁË…÷Î◊Ì

ÏÁ© ¿›˘Û Ë÷˘.

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 91

à ±ÎiÎΒηfifiÌ ÷I’fl÷Î

±K›ÎI‹fi˘ √Ëfi ‹Î√˝ ’˛I›ZÎ ≥pÿı‰ ¿ı ’˛I›ZÎ √vfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì Á√‹

±fiı Áfl‚ ⁄fiı »ı. ÷ı◊Ì ±ÎiÎΒηfi ¿˘¥ ’HÎ ⁄˛õωzÎfiΠωzÎ◊afiı ‹ÎÀı

±Î‰U›¿ √HÎ »ı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ∞‰fi‹Î_ ±Î √HÎ ’HÎ ÁË… flÌ÷ı

‰HÎΛı· Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ±ı‹HÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ±ı¿ ’HÎ ‰«fifi_ μS·_CÎfi

fi◊Ì ¿›*. ‹ËÎflÎ…fiÌ √‹ı ÷ı‰Ì ±ÎiÎÎ ’΂‰Î ÷ı±˘ Ëo‹ıÂÎ_ ÷I’fl flËı÷Î.

¿ıÀ·Î¿ ’˛Á_√˘ ¶ÎflÎ ±Î Ë¿Ì¿÷ Á‹∞±ı.

V‰Î‹Ì ÿÌZÎÎ ’»Ì ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ …ı÷·’fl

’‘Λν. ±ËŸ ‹Ë˘· μ’fl ‘Î⁄΋Î_ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’Î◊›Î˝ ‰√fl ÁÒ÷Î Ë÷Î.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á҉Π±ÎT›Î ÷˘ ÷ı‹HÎı ’HÎ ±ı‰Ì … flÌ÷ı ÁÒ‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ

¿flÌ. ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ ¿ı ÷‹ı ¿o¥¿ ’Î◊fl˘, ¿ÎflHÎ ¿ı ¿Î_¿flÎ‰Î‚Ì ¤˘Ó »ı

÷˘ ÷‹fiı ¬Ò_«Âı. V‰Î‹Ì±ı ±ı‹fiı ’Ò»u_ ¿ı ÷‹ı ¿ı‹ ’Î◊›* fi◊Ì. ‹@÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_, “‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ fi◊Ì, ’fl_÷ ÷‹ı ÷˘ Ë…\ fi‰Î »˘, ‹ÎÀı

’Î◊fl˘.” V‰Î‹Ì ¿Ëı, “‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ÷˘ ⁄‘Î ‹ÎÀı »ı fiı ? Ë<_ ’HÎ

¿S›ÎHÎfi˘ ¬’ flάÌfiı … ±ÎT›˘ »\_. ‹fiı ’HÎ ±ÎiÎÎ ’΂‰Î ÿ˘.”

±ı¿ ‰Îfl ‹ËÎflÎ… ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ◊Ì ‰fl÷η ËÏfl…›_÷ÌfiÎ μIÁ‰ ‹ÎÀı

…‰ÎfiÎ Ë÷Î. ±«Îfi¿ 19 Á_÷˘ ⁄Ì‹Îfl ◊›Î. ‹ËÎflÎ…ı ±ı‹fiÌ Áı‰Î‹Î_ …ı

flËı ÷ıfiı 100 Á‹ˆ›ÎfiÌ Áı‰Îfi_ Œ‚ ±Î’‰ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ, ’HÎ ¿˘¥ fl˘¿Î‰Î

÷ˆ›Îfl ◊›_ fiÏË. ‹ËÎflÎ…fiÌ ±fiT≤ÏkÎ Á‹∞fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ëı,

“‹ËÎflÎ… ! Ë<_ Áı‰Î‹Î_ flËÌÂ.” ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊¥fiı ¿Ëı, “fl_√ »ı V‰Î‹Ì !

÷‹ı ‰«fi ËıÃ<_ ’ՉΠfi ÿÌ‘_.”

±ı¿ ‰¬÷ ‹Ëı‹ÿΉÎÿfiÎ ËÏfl¤@÷˘±ı ‹ËÎflÎ…fiı ωfi_÷Ì ¿flÌ,

“±‹ÎflÎ √΋‹Î_ ‰ıÿÎ_÷̱˘fi_ ⁄Ë< Ωıfl »ı, ±fiı ÷ı ¿˘¥fiı ÁIÁ_√Ì ◊‰Î ÿı÷Î

fi◊Ì. ‹ÎÀı ¿˘¥ ¤HÎı·Î ÂÎVhÎÌ ¿ı ’flÎHÎÌfiı ‹˘¿·˘ ÷˘ ÷ı‹fiı ’λΠ’ÎÕı,

±ıÀ·ı ±‹fiı fiÕ÷Î ⁄_‘ ◊Λ. ‹ËÎflÎ…ı ¤HÎı·Î ÁΑ±˘fiı ‹Ëı‹ÿΉÎÿ …‰Î

±ÎiÎÎ ¿flÌ, ’HÎ ¿˘¥ …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›_ fiÏË. »ı‰Àı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı

‹˘¿S›Î. ÷ı±˘±ı ·˙Ï¿¿ ºÏp±ı ÂÎVh΢fi˘ ±P›ÎÁ ¿›˘Û fi Ë÷˘, ÷ı‹ »÷Î_

‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì √›Î ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ±·˙Ï¿¿ Á΋J›˝◊Ì ‰ıÿÎ_÷̱˘fiı

’flÎÏ…÷ ¿›Î˝.

92 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

…^fiÎ√œ ‹_Ïÿfl ¿fl‰Îfi_ Ë÷_, ’fl_÷ I›Î_ ‹Á·‹ÎfiÌ flÎF›, fiÎ√fl˘fi˘

ωfl˘‘, ¿ÃHÎ ¤ÒÏ‹, ±Î‰‰Î-…‰Î ‹ÎÀıfi˘ ω¿fl΂ flV÷˘ - ±Î ⁄‘Ì ‹U¿ı·Ìfiı

·Ì‘ı ¿˘¥ Á_÷ I›Î_ …‰Î ÷ˆ›Îfl fi ◊›Î. »ı‰Àı ‹ËÎflÎ…fiÌ ºÏp √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì μ’fl ’ÕÌ. ÷ı±˘ ÷fl÷ ⁄˘S›Î, “‹ËÎflÎ… ! ±Î’fiÌ ±ÎiÎΠˢ› ÷˘ Ë<_

Ω™.”

±Î … ±fiÁ_‘Îfi‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ¿Ëı »ı,

“±‹ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ¿˘¥ Ïÿ‰Á ·˘’Ì fi◊Ì fiı ·˘’Ή̛ı fi◊Ì, fiı ±Î

…^fiı√œ ’Î_«Áı_ ÁΑ‹Î_◊Ì ¿˘¥ ±Î‰÷_ fiˢ÷_. ’»Ì ‹fiı ¿èÎ_, I›Îflı Ë<_ ±ÎT›˘; ÷ı

‹fiı Â_ ◊¥ √›_ ? ¿Î_¥ ¿˘¥ ÿ—¬ ±ÎT›_ fiÏË.” (V‰Î.‰Î. — 6/224)

±Î‰Ì … flÌ÷ı ±ÎiÎÎ ’΂‰ÎfiÌ ÷I’fl÷Î◊Ì ÷ı±˘ ⁄flÎfi’fl ±fiı ¬ÎfiÿıÂ

…ı‰Î ÿÒfl ÿÒflfiÎ ’˛ÿı¢‹Î_ ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ-±fiT≤ÏkÎ Á‹∞fiı √›Î »ı.

μ’fl˘@÷ ’˛Á_√˘ μ’flÎ_÷ ±ı‰Î ±L› ¿ıÀ·Î› ’˛Á_√˘ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹ÌfiÎ ∞‰fi‹Î_ ⁄fiı·Î »ı, …ı‹Î_ ±ı‹fiÌ ±ÎiÎΒηfifiÌ ÷I’fl÷Îfi˘ A›Î·

±Î‰ı »ı.

à ‹Îfi ó ±’‹Îfi‹Î_ ±ı¿÷Î

±’‹Îfi‹Î_ ⁄‚ı fiÏË ±fiı ÁL‹Îfi‹Î_ «‚ı fiÏË ±ıfi_ fi΋ ÁΑ.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ∞‰fi‹Î_ ±Î √HÎ ’HÎ ¬Ò⁄ … ÁË… Ë÷˘. ±ı‹fi_

ÁL‹Îfi ’HÎ ¤T›ÎÏ÷¤T› ◊›_ »ı, ±fiı ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ¤›_¿fl‹Î_ ¤›_¿fl ±’‹Îfi

’HÎ ◊›_ »ı, ’fl_÷ V‰Î‹Ì±ı ±ı ⁄_fiı‹Î_ Á‹÷Î, „V◊fl÷Î ±fiı ±ı¿÷Î ¿ı‚‰Ì

Ë÷Ì. ‰V÷÷— ÷˘ ÷ı±˘ @›Îflı› QÎÎfi-ÁL‹Îfi◊Ì d·Î›Î fi◊Ì; ¿ı ±’‹Îfi,

μ’ıZÎÎ ±fiı Ï÷flV¿Îfl◊Ì ¿fl‹Î›Î fi◊Ì. ±ı ⁄_fiı ’Ïfl„V◊Ï÷‹Î_ ÷ı‹fiÌ

„V◊÷’˛iÎ÷ÎfiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı.

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‰¬÷◊Ì … Á_’˛ÿΛ‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ‹Îfi-

ÁL‹Îfi ◊›_ Ë÷_. ¬ÿ ‹ËÎflÎ…ı ±ı‹fiÌ ±fiı¿ ‰Îfl ±ZÎfl⁄˛õ ÷flÌ¿ı

±˘‚¬ÎHÎ ¿flΉÌfiı ±ı‹fi˘ ±Ï¶÷Ì› ‹ÏË‹Î ¿è΢ »ı. …^fiÎ√œ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷

⁄fiÎT›Î ±ı ’HÎ ±ı¿ ⁄Ë< … ‹˘À<_ ÁL‹Îfi Ë÷_. lÌ∞‹ËÎflÎ… μ’flÎ_÷

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,

¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¤Î›ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î Á_’˛ÿΛfiÎ V÷_¤ …ı‰Î ‹˘ÀıflÎ Á_÷˘

’HÎ V‰Î‹ÌfiÌ ‹@÷¿oÃı ’˛Â_ÁÎ ¿fl÷Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì Á_’˛ÿΛfiÎ

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 93

±Î‰Î ±Õ̬‹ Á_÷˘ ÷◊Î ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ËÏfl¤@÷˘ ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘

Á‹Î√‹ ¿fl‰Î …^fiÎ√œ …÷Î ±fiı ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î.

…^fiÎ√œfiÎ fi‰Î⁄, ‹ÎHÎΉÿflfiÎ ¿ı ¬_¤Î÷fiÎ fi‰Î⁄ ’HÎ V‰Î‹ÌlÌfi_

ÁL‹Îfi ¿fl÷Î. …^fiÎ√œ◊Ì ‰fl÷η …÷Î_-±Î‰÷Î_ ‰E«ıfiÎ_ ÁıÓ¿Õ˘ √΋˘‹Î_

V‰Î‹Ìfi_ ÁL‹Îfi ◊÷_. ‰fl÷η◊Ì Á_÷˘-¤@÷˘ ‹Ëı‚Ή Á‘Ì ±Î‰Ìfiı V‰Î‹Ìfi_

ÁL‹Îfi ¿fl÷Î ±fiı ÿ⁄ÿ⁄Τ›Î˝ V‰Î√÷ ÁÎ◊ı ‰fl÷η‹Î_ ’‘flΉ÷Î.

Á˘flËÎ_ √΋Õı √΋Õı V‰Î‹Ìfi_ ÁL‹Îfi ◊÷_ Ωı¥fiı, V‰Î‹Ì ’˛I›ı Á˙fi˘

Á‹’˝HΤΉ Ωı¥fiı ¬ÿ ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Π¿Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì ±ÎÏÿ¿ ±Îç›˝«Ï¿÷ ◊¥ √›Î Ë÷Î. ⁄˘«ÎÁHÎ, ‰fl÷η ÷◊Î

±‹ÿΉÎÿ‹Î_ ËÎ◊ÌfiÌ ±_⁄ÎÕÌ ’fl ⁄ıÁÎÕÌfiı V‰Î‹Ìfi_ ¤T› ÁL‹Îfi ◊›_ Ë÷_.

¬ÿ ±Î«Î›˝ flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ…, ±Î«Î›˝ ¤√‰I’˛ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…, ±Î«Î›˝

±›˘K›Î’˛ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ… ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˛I›ı ÁL‹Îfi, ±Îÿfl ±fiı

’ÒF›¤Î‰fiÌ ºÏp flά÷Î, ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚÷Î. ±Î‹, ±Î¬Î Á_’˛ÿΛ‹Î_

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ’˛¤Î‰ ±fiı Áÿ˚¤Î‰ …⁄flÿV÷ Ë÷˘. ±ÎÀ±ÎÀ·Î

ÁL‹Îfi‹Î_ ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ËoÂÒL› ±fiı fi‹˛ … flèÎÎ »ı.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±Î‰Î ÁL‹ÎfifiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±ı‹fi_ ±’‹Îfi

’HÎ ¬Ò⁄ … ◊›_ »ı. Á_’˛ÿΛı÷fl ·˘¿˘ ÷◊Î Á_’˛ÿΛfiÌ ±_ÿfl flËı·Î ’HÎ ±Ëo-

‹‹I‰, flÎ√-¶ıÊ ¿ı ¥W›Î˝-±ÁÒ›Î◊Ì ¬flÕΛı·Î I›Î√̱˘ ¿ı B≤ËV◊˘±ı

V‰Î‹Ìfi_ ±’‹Îfi ¿fl‰Î‹Î_ ¿o¥ ⁄Î¿Ì flÎA›_ fi◊Ì.

F›Îflı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÁÎ◊ı …^fiÎ ÁΉfl √΋ı

±ÎT›Î, I›Îflı I›Î_fiÎ ∂√Î ¬‹ÎHÎı ‹Îfl ‹flΉÌfiı, ±’‹Îfi ¿flÌfiı, Á˙ Á_÷˘fiı

√΋ ⁄ËÎfl ¿ÎœÌ ‹Ò@›Î. ±ı ‰¬÷ı V‰Î‹Ì±ı „V◊fl÷Î ±fiı Á‹÷Î◊Ì ±Î

±’‹Îfi ÁËfi ¿flÌfiı ’HÎ ∂√Î ¬‹ÎHÎfiı I›Î_ ’hÎfi˘ …L‹ ◊Λ ±ı‰Ì ’˛Î◊˝fiÎ

¿flÌ Ë÷Ì.

‰fl÷ηfiÌ ¤flÁ¤Î‹Î_ ⁄ı ⁄ı ‰¬÷ V‰Î‹Ìfi_ ¤›_¿fl ±’‹Îfi ◊›_.

±Î ±’‹ÎfifiÎ ±fiÁ_‘Îfi‹Î_ V‰Î‹ÌlÌ ⁄˘·ı·Î ¿ı …ı‹ »˘Ó÷ıflÎfi˘ ‹ıË ‰flÁı

÷ı‹ ÂOÿfiÎ ¿flÎ ’ÕuÎ. ±Î‰Î ±’‹Îfi‹Î_ ’HÎ V‰Î‹Ì ÷˘ „V◊fl … flèÎÎ.

±ı‹fiÎ ‹fi‹Î_ ¿ı Ï«k΋Î_ ·ı‹ÎhÎ Z΢¤fi˘ ±ı¿ ÷fl_√ ’HÎ fi ∂Ãu˘ ¿ı ±ı‹fiÎ

‹¬Îflω_ÿfiÌ ±ı¿ flı¬Î ’HÎ fi ⁄ÿ·Î¥. ±Î ±’‹Îfi ’»Ì ÷fl÷ … ±Î

±’‹Îfi‹Î_ ÏfiÏ‹kÎ ⁄fifiÎflα˘‹Î_fiÎ ±ı¿ ÁΑ ËÏflV‰w’ÿÎÁfiı ËÎfl

94 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

’ËıflÎT›˘. ±Î√‚ …÷Î_ ±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ’ωhÎÎfi_ÿ

V‰Î‹Ì ‰√ıflı Á_÷˘±ı V‰Î‹Ìfi_ ’Ò…fi ¿›*, ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕuÎ_, Áοflfi˘ ’ÏÕ›˘

¤ıÀ ‹Ò@›˘, ’»Ì Á‰ıÛ Áÿ˚√v±˘±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ’˛Î◊˝fiÎ ¿flÌ, “V‰Î‹Ì, ±‹Îv_

⁄˘S›_ ‹ÎŒ ¿flΩı.” V‰Î‹Ì ¿ı‰‚ ËV›Î, ΩHÎı ¿ı ¿o¥ … ⁄L›_ fi◊Ì. ¬flı¬fl

V‰Î‹ÌfiÎ ∞‰fi‹Î_ „V◊÷’˛iÎ÷ÎfiÌ μE«÷‹ ¤ÒÏ‹¿ÎfiÎ_ ÿ½fi ◊Λ »ı.

à ’_«‰÷˝‹ÎfifiÌ ºœ÷Î

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ÁΑ±˘fiÌ Ï‰ÂıÊ÷Î ±ı‹fiÎ_ ’_«‰÷˝‹Îfifiı ·Ì‘ı »ı.

ÏfiW¿Î‹, Ïfi·˘Û¤, Ïfi—V‰Îÿ, Ïfi—VfiıË ±fiı Ïfi‹Î˝fi - ±Î ’Î_« ‰÷˝‹Îfi

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ÁΑ‹Î_ ˢ‰Î_ … Ωı¥±ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î‰Î ’_«‰÷˝‹Îfiı

›@÷ ÁΑ±˘fiÌ ¤ıÀ ±Î Á‹Î…fiı ±Î’Ì. ±ı‹Î_ ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷˘

±Ï¶÷Ì› Ë÷Î. ÷ı±˘ ’_«‰÷˝‹Îfi‹Î_ ’ÒflÎ ±fiı ÂÒflÎ Ë÷Î. μ’fl˘@÷ Ïfiw’H΋Î_

±ı‹fiÎ_ ’Î_« ‰÷˝‹Îfifi˘ ÏfiÿıÛ ±Î‰Ì … Ω› »ı. ±Î μ’flÎ_÷ ’HÎ ’Î_«ı›

‰÷˝‹ÎfifiÌ ºœ÷ÎfiÎ ±fiı¿Îfiı¿ ’˛Á_√˘ ±ı‹fiÎ ∞‰fi‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ±ı

⁄‘Î ’˛Á_√˘fi_ Ïfiw’HÎ ±ËŸ Â@› fi◊Ì. Œ@÷ fiÌ«ıfi˘ ±ı¿ ’˛Á_√ ·¥fiı

±ı‹fiÌ ’_«‰÷˝‹ÎfifiÌ ’ÒHν÷Î ±fiı ºœ÷Î Á‹∞±ı.

Á_. 1883fiÎ ’˛⁄˘Ï‘fiÌ μIÁ‰ ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ⁄‘Î ’fl‹ËoÁ˘fiı

±ZÎfl ±˘flÕÌ‹Î_ ⁄˘·Î‰Ìfiı Á¤Î ¿flÌ. ÷ı‹HÎı Á˙ Á_÷˘fiı ¿èÎ_, ““Á˙±ı ‰÷˝‹Îfi

ºœ ¿flÌfiı ’΂‰Î_, »÷Î_ ÷ı‹Î_ Œıfl fiÏË … ’Õı, ±ı‰Î ÷‹˘ ±‹fiı ±_ÿfl˘±_ÿfl

±ı¿⁄ÌΩfiÎ Ω‹Ìfi ÿ˘.”” ’»Ì Á_÷˘±ı …ıfiÌ ÁÎ◊ı …ıfiı ‹ı‚ Ë÷˘, ÷ı‹HÎı

±flÁ’flÁ ±ı¿⁄ÌΩfiÎ Ω‹Ìfi ÿÌ‘Î. ⁄flÎ⁄fl ÷ı … ‰¬÷ı V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ◊Ì

’‘Λν ±fiı ÁÌ‘Î ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fiı ±ZÎfl ±˘flÕÌ‹Î_ ±ÎT›Î. ÷ı‹fiı Ωı¥fiı

⁄˛õÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î, ““±Î √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ Ω‹Ìfi ¿˘HÎ ◊Âı ?

±ËŸ ⁄ıÃı·Î Á˙ ±ı¿⁄ÌΩfiÎ Ω‹Ìfi ◊›Î »ı, ˉı ¿˘¥ ⁄Î¿Ì flèÎ_ fi◊Ì.”” ÷ı

ÁÎ_¤‚Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_, ““V‰Î‹Ì, ±ı‹fiÎ ÷˘ ±‹ı Ïfifl_÷flfiÎ Ω‹Ìfi »Ì±ı.””

±Î ÁÎ_¤‚Ì Á¤Î V÷O‘ ◊¥ √¥.

…ıfiÎ_ ’_«‰÷˝‹ÎfifiÌ ºœ÷Î ‹ÎÀı V‰›_ lÌ∞‹ËÎflÎ… Ïfifl_÷flfiÎ Ω‹Ìfi

ˢ›, ±ı‰Î V‰Î‹ÌfiÎ_ ’_«‰÷˝‹Îfi ⁄Î⁄÷ı Â_ ¿Ëı‰Îfi_ ⁄Î¿Ì flËı ?

lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰«. ±_. 27‹Î_ ¿Ëı »ı ¿ı …ı Á_÷‹Î_ ÏfiW¿Î‹, Ïfi·˘Û¤,

Ïfi‹Î˝fi, Ïfi—V‰Îÿ ±fiı Ïfi—VfiıË ±ÎÏÿ¿ ·ZÎH΢ ˢ›, ÷ı Á_÷fiı ±fiı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 95

¤√‰Îfifiı ÁÎZÎÎ÷˚ Á_⁄_‘ ˢ› »ı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì‹Î_ ±Î ’Î_«ı› ‰÷˝‹Îfi

’ÒHν w’ı Ë÷Î_. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiı ±fiı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiı ÁÎZÎÎ÷˚ Á_⁄_‘ Ë÷˘

÷ı ŒÏ·÷ ◊Λ »ı. ¤√‰Îfifi˘ ÁÎZÎÎ÷˚ Á_⁄_‘ ±ıÀ·ı ±ı‹fi˘ ±’fl˘ZÎ ±fi¤‰,

±◊ν÷˚ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl.

à ±ÎI‹Î ó ’fl‹ÎI‹Îfi˘ ±’fl˘ZÎ ±fi¤‰

±K›ÎI‹-ÁΑfiÎfiÎ flÎË ’fl «Î·fiÎflÎ ’˛I›ı¿ ÁΑ¿fiÌ Á‰˘ÛE« ±fiı

Á‰˘ÛI¿Úp „V◊Ï÷ »ı, ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Îfi˘ ±’fl˘ZÎ ±fi¤‰ ±◊ν÷˚ ÁÎZÎÎI¿Îfl.

ÁΑfiÎ ¿flfiÎflÎ ËΩfl˘-·Î¬˘ ÁΑ¿˘fiÎ ÁCÎfi ±fiı Á÷÷ ’vÊÎ◊˝ ’»Ì ’HÎ

±Î fiı ±Î … ÿıËı ¿flÌfiı ±Î „V◊Ï÷±ı ’ˢ_«fiÎflÎ ÁΑ¿˘ ÷˘ ⁄Ë< … ±˘»Î

ˢ› »ı. ’˛Î›— ÷˘ Á΄k‰¿ Áÿ˚√H΢fiÌ ±‹¿ ¤ÒÏ‹¿Î‹Î_ ’ˢÓE›Î ’»Ì CÎHÎÎ

ÁΑ¿˘ ÷˘ Á_÷˘Ê ’΋Ìfiı I›Î_ … ±À¿Ì …÷Πˢ› »ı. ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹ÎfiÎ

ÁÎZÎÎI¿Îfl Á‘Ì ’ˢӫfiÎflΠωfl·Î±˘fiÌ Á_A›Î ÷˘ …^… … ˢ› »ı.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±Î‰Ì „V◊Ï÷ ⁄΂’HÎ◊Ì … ÁË… ÏÁ© Ë÷Ì.

÷ı±˘ ÷˘ ¬Ò⁄ fiÎfiÌ ™‹fl◊Ì … ‹ËÎflÎ… ±fiı ±ı‹fiÌ ÏÿT› ·Ì·Îfiı

’˛I›ZÎ’HÎı ÿı¬÷Î ±fiı ‹Î÷Î Áοfl⁄Îfiı ±ıfiÌ ‰Î÷ ’HÎ ¿fl÷Î.

Á_. 1845‹Î_ ‹Ò‚∞ ¤@÷ F›Îflı «Îfl ‰Ê˝fiÎ ◊›Î I›Îflı ±ı¿ ‰¬÷

÷ı‹HÎı ÷ı‹fiÎ_ ‹Î÷lÌfiı ¿èÎ_, “‹Î, ‹fiı ÿÒ‘ ±Î’˘.” ±ıÀ·ı Áοfl⁄αı ¿èÎ_,

“⁄ıÀÎ, Ãο˘fl∞fiı ‘flΉÌfiı ±Î’_.” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ‹Ò‚∞±ı ËÁ÷Î_ ËÁ÷Î_ @èÎ_,

“‹Î ! Ãο˘fl∞ ÷˘ ‹ÎflÎ xÿ›‹Î_ ±¬_Õ Ï⁄flÎ…‹Îfi »ı. ÷‹ÎflÎ μÿfl‹Î_ Ë÷˘

I›Îflı ±fiı ÷ı ’Ëı·Î_ ’HÎ Ãο˘fl∞ ÷˘ ‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ±¬_Õ »ı …. Ë<_ …‹_ ÷˘ ‹ÎflÌ

ÁÎ◊ı Ãο˘fl∞ …‹ı »ı, Ë<_ ÁÒ™ ÷˘ Ãο˘fl∞ ‹ÎflÌ ÁÎ◊ı ÁÒ±ı »ı. ‹ÎÀı Ë<_ ÿÒ‘

’Ì ÷˘ Ãο˘fl∞ ‹ÎflÌ ¤ı√Î ÿÒ‘ ’ÌÂı. ⁄ËÎflfiÎ Ãο˘fl∞ ±fiı ‹ÎflÎ ±_÷flfiÎ

Ãο˘fl∞ ±ı¿ … »ı.” Áοfl⁄Î ÷˘ ⁄΂ ‹Ò‚∞fiÌ ±Î‰Ì iÎÎfi’ÒHν ‰ÎHÎÌ

ÁÎ_¤‚Ì ±Îç›˝‹B‘ ◊¥ √›Î_. ‹Î÷αı ÿÒ‘ ‹Ò‚∞fiı ±ÎM›_. ÷ı±˘ ËÁ÷Î_

ËÁ÷Î_ ÿÒ‘ ’Ì √›Î. ‹Î÷αı Ãο˘fl∞ ÷flŒ ºÏp ¿flÌ, I›Îflı Ãο˘fl∞fiΠˢÃ

’fl ÁŒıÿ ÿÒ‘fiÌ {ÌHÎÌ flı¬Î Ωı¥, ‹Ò‚∞fiÎ_ ‰«fi˘ ÁI› ‹fiΛÎ_.

‰‚Ì, Á_. 1845fiÎ ŒÎ√HÎ Áÿ 10fiı Ïÿ‰Áı ‹Ò‚∞ ¤@÷ı ±ı¿Î±ı¿

÷ı‹fiÎ_ ‹Î÷lÌfiı ¿èÎ_, “‹Î, ‹Î, ±Î…ı ÷˘ ‹ÎflÎ ’˛¤ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiı

±›˘K›Î‹Î_ …fi˘¥ ÿı‰Î› »ı, ‹ÎÀı ±Î… ÷˘ …fi˘¥fiÎ_ √Ì÷ √α˘.”

96 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

’ÒHν ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi ‰fiω«flHÎ ¿fl÷Î Ë÷Î. ÷ı ÿ½fi ‹Ò‚∞

¤@÷fiı fl˘… ◊÷Î_ Ë÷Î_. ±ı¿ ‰¬÷ ÷˘ ±ı ÿ½fifiÎ ±Îfi_ÿ‹Î_ ±Î‰Ìfiı ‹Î÷Î

’ÎÁı √ΉΠ·ÎB›Î —

“‰fi‹Î_ ‰Ëη˘ ω«flı, ÷ı ±Î‰Âı ±Î’HÎı √΋;

‹Î÷Î ‹…fiı ΩHÎΩı ÷ı … ’˛¤fi_ ‘΋.”

±Î ’˛Á_√˘ ’fl◊Ì ’˛÷ÌÏ÷ ◊Λ »ı ¿ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…fi˘

ÁÎZÎÎI¿Îfl …L‹Ω÷ … Ë÷˘.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˘÷ÎfiÌ ±Î ÁË… „V◊Ï÷fiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ ’˘÷ÎfiÌ

‰Î÷˘‹Î_ ¿Ëı »ı —

♦ ““±‹Îflı ÷˘ ËΩfl˘ Ïø›Î ¿flΉ‰Ì ’Õı, ’HÎ ±Î_¬ ‹Ÿ«Ìfiı μCÎÎÕ̱ı

±ıÀ·Ì ’‚ Ωı ¤√‰Îfi ‰ÌÁflΛ ÷˘ ÷΂‰_ ŒÎÀÌ Ω›.” I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “ËΩfl˘

Ïø›Î ¿flΉ˘ fiı ÷ı·‘ÎflÎfiÌ ’ıÃı ¤√‰Îfifiı ±¬_Õ flά˘, ±ı‹ ÷ı ¿ı‹ flËı ?” I›Îflı

V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “÷‹ı ÷‹Îfl˘ ÿıË Ï‰ÁÎfl˘ »˘ ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı “fiÎ ‹ËÎflÎ….”

’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı “Ωı ÷‹ı ÷‹Îfl˘ ÿıË Ï‰ÁÎfl˘, ÷˘ Ë<_ ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝

ωÁÎv_. ¿ı‹ …ı, …ı‹ ‹Î»·_ »ı ÷ı …‚‹Î_ Ëηı«Î·ı fiı øÌÕÎ ¿flı »ı, ÷ı‹ ±‹ı

⁄˘·Ì±ı-«Î·Ì±ı fiı Ïø›Î ¿fḻı, ’HÎ ¤√‰Îfifiı ‹Ò¿Ìfiı ÷˘ ¿˘¥ Ïø›Î ¿fḻı …

fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 3/65)

♦ ““Ë<_ ’˛Ï÷·˘‹ ¿v_ ¿ı ±Î‹ ¤√‰Îfi ÿı¬Î› »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/120)

à lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÁQ›¿˚’HÎı ‘ÎflÌ flά‰ÎfiÌ ’ÎhÎ÷Î

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ…fi˘ Œ@÷ ÁÎZÎÎI¿Îfl … Ë÷˘ ±ı‹ fi◊Ì,

’fl_÷ ±ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fiı ±¬_Õ ‘ÎflÌ flÎA›Î Ë÷Î. ÷ı±˘ ‹ËÎflÎ…fiı M≤J‰Ì ’fl

±¬_Õ ±fiı ÁQ›¿˚’HÎı ’˛√À flËı‰Îfi_ ’ÎhÎ Ë÷Î. ’˘÷Îfi΋Î_ ¤√‰Îfi

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ’˛√À … flèÎÎ »ı, ±ı‰Ì ±ı‹HÎı CÎHÎÌ ‰Îfl ’˛Á_√˘’ÎkÎ ‰Î÷ ¿flÌ

»ı. …ı‹ ¿ı,

±ı¿ ‰Îfl …^fiÎ√œ‹Î_ ⁄η‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ¿˘ÃÎflÌ Ïhο‹ÿÎÁfiı

’˘÷Îfi_ V‰w’ Á‹Ω‰÷Î_ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_, ““÷‹fiı ÷˘ ’˛√À ¤√‰Îfi ÁÎZÎÎ÷˚

‹Y›Î »ı. ‹ÎÀı ˉı ÷‹Îflı ¿Î_¥ ¿fl‰Îfi_ flèÎ_ fi◊Ì. …ı‹ ÷‹ÎflÎ ÿıË‹Î_ ∞‰

flè΢ »ı, ÷ı‹ ±‹Îfl΋Î_ ‹ËÎflÎ… ÁÎZÎÎ÷˚ flèÎÎ »ı. ÷ı ÷‹ÎflÌ ÷flŒ ºÏp

‹Î_ÕÌfiı …\±ı »ı, ÷‹Îflı ‹Î◊ı ËÎ◊ ‹Ò¿ı »ı, ÷‹fiı ‹‚ı »ı, ±ı‹ ÁÎZÎÎ÷˚ Á¬

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 97

±Î’ı »ı. ‹ÎÀı Ïhο‹ÿÎÁ ! ±ıÀ·_ Á‹…Ωı ¿ı ±Î ±Î¿Îfl ÁΑfi˘ ÿı¬Î› »ı

±ıÀ·˘ … Œıfl »ı. ’HÎ »ı ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ‹ËÎflÎ…. ’HÎ ÷‹ı ‹ËÎflÎ…fiÎ ’˛√À

V‰w’fiı ±˘‚¬Ì ¿÷Î fi◊Ì.””

±ı¿ Ïÿ‰Á Ω√Î ¤@÷ μÿÎÁÌfi÷ÎfiÎ ¤Î‰◊Ì V‰Î‹ÌlÌfiı ¿Ëı,

“V‰Î‹Ì ! ’λ˘÷fl˘ ÿıË ±ÎT›˘ ÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ±fiı Á_⁄_‘ ◊›Î_

fiÏË.”” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹ÌlÌ ¿Ëı, ““lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±Î¿Îfl ÷‹fiı ÿı¬Î÷˘

fi◊Ì, ’HÎ ±ı¿ fl˘‹fi˘› Œıfl fi◊Ì. ±ı fiyÌ ΩHÎΩı.”” ±Î‹, lÌ∞‹ËÎflÎ…

’˘÷ÎfiÎ ¶ÎflÎ ±¬_Õ ’˛√À »ı, ÷ı‰Ì V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì Ω√Î ¤@÷fiı

±I›_÷ ±Îfi_ÿ ◊›˘.

V‰Î‹Ìḻı …^fiÎ√œ◊Ì »ıS·Ì ωÿΛ ·Ì‘Ì I›Îflı ‰_◊‚Ì …÷Î_

⁄˘S›Î, “F›Îflı F›Îflı ±Î flV÷ı …¥±ı I›Îflı ‹ËÎflÎ… ÁÎ_¤flÌ ±Î‰ı »ı. ¿ı‹

…ı, ‹ËÎflÎ… ±fiı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÁΑ ±Î ‹Îfl√ı ⁄Ë< «ÎS›Î »ı.” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì

¿ÎÂÌfl΋ı ¿èÎ_, “V‰Î‹Ì ! …ıfiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ˢ› ÷ıfiı ÁÎ_¤flı, ’HÎ

…ıfiı ÿ½fi fi ◊›Î_ ˢ› ÷ıfiı Â_ ÁÎ_¤flı ?!” I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_, “÷‹Îflı

@›Î_ ’fl˘ZÎ »ı ? …\±˘ ÷˘ ±Î Á_÷ ¶Îflı ’˛I›ZÎ … »ı. ÷ı ÿ½fi zı »ı, ‰Î÷˘

¿flı »ı fiı ºÏp ‹Î_ÕÌfiı …\±ı »ı, ±ı‹ ⁄Ë< Á¬ ±Î’ı »ı, ’HÎ F›Î_ Á‘Ì

±iÎÎfi »ı I›Î_ Á‘Ì …HÎΛ fiÏË.””

‰‚Ì, V‰Î‹ÌlÌ ’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ¿Ëı »ı —

♦ ““±Î ÁΑ‹Î_ ÷˘ ¤√‰Îfi flèÎÎ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/166)

♦ ““±ZÎfl‘΋‹Î_ ‹ËÎflÎ… ±Î‹ fiı ±Î‹ μkÎflÎÿı ‹¬Îflω_ÿı ⁄ıÃÎ »ı.””

±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı ’√fiÎ ±_√ÒÃÎ◊Ì ÷ı Ï¬Π’›*÷ ËÎ◊fiÌ ±Î_√‚̱ı ¿flÌfiı

⁄÷ÎT›_. (V‰Î.‰Î. — 4/91)

♦ ““±Î ÿı¬Î› »ı ±ı‰Ì fiı ±ı‰Ì ‹ÒÏ÷˝ ±ZÎfl‘΋‹Î_ »ı, ·√Îflı Œıfl fi◊Ì.

±ı‹Î_ ÷ı… ‰‘Îflı ÿı¬Î› »ı ±ıÀ·˘ … Œıfl »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/256)

♦ ““±Î_ËŸ ÷˘ Á_÷ ¤ı√Î ’˛√À ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˘÷ı Ï⁄flÎ…ı »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 6/224)

μ’fl˘@÷ ’˛Á_√˘ ±fiı ‰Î÷˘ V’p’HÎı ÏfiÿıÛ ¿flı »ı ¿ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì‹Î_ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ V‰›_ ÁÎZÎÎ÷˚ ’˛√À »ı.

±Î‹, ‰Î÷˘fiÎ ¿flfiÎflÎ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á΋ÎL› ÁΑ¿ fi◊Ì,

ÁΑfiÎ ¿flÌfiı ¿o¥¿ ¤ÒÏ‹¿Î ÏÁ© ¿flı· ¿˘¥ ÏÁ© fi◊Ì, ’fl_÷ ÷ı±˘ ÷˘ ’fl⁄˛õ

98 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

’vÊ˘k΋fiÎflΛHÎfiı ÁQ›¿˚’HÎı ’˛√À flËı‰Îfi_ ›◊Î◊˝ ’ÎhÎ »ı. Ωı¿ı Âw±Î÷‹Î_

…HÎÎT›Î ’˛‹ÎHÎı ÷ı±˘ ÷˘ ±fiÎÏÿ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ … ±‰÷Îfl »ı. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ¿o¥

ÁΑfiÎ ¿flÌfiı ¤√‰Îfifi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿›˘Û fi◊Ì. ÷ı±˘ ÷˘ ’fl⁄˛õfiÌ …ı‹ …

±fiÎÏÿ◊Ì ‹Î›Î’fl »ı. ÷ı◊Ì ±ı ⁄_fiıfiı ÏfiI› Ïfi¿Àfi˘ Á_⁄_‘ »ı. ’fl⁄˛õ

±ı‹fiÎ◊Ì ±ZÎfl‘΋‹Î_ ±fiı ±Î ·˘¿‹Î_ ’HÎ ZÎH΋ÎhÎ ±fiı ±b‹ÎhÎ ÿÒfl fi◊Ì.

÷ı◊Ì ‰«. ’˛. 27 ’˛‹ÎHÎı ±ı‹fiÌ ±Î_¬˘ ¶ÎflÎ ºÏp ¿flfiÎflÎ, ¿Îfi ¶ÎflÎ

ÁÎ_¤‚fiÎflÎ, ∞¤ ¶ÎflÎ ⁄˘·fiÎflÎ ÁÎZÎÎ÷˚ lÌ∞‹ËÎflÎ… … »ı.

…^fiÎ√œ‹Î_ ±ı¿ ’˛Á_√ı V‰Î‹Ì±ı ’fl¤Î‰‹Î_ ±Î‰Ì ±·˙Ï¿¿ ‰Î÷˘

¿flÌ, I›Îflı flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_, ““V‰Î‹Ì, ±Î… ÷˘ CÎHÎÌ Á‹…‰Î …ı‰Ì

‰Î÷˘ ¿flÌ. ±Î ‰Î÷˘ ÷˘ ¿fl˘Õ˘ …L‹fiÌ ¿Áfl À΂Ìfiı ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl‘΋fiÌ

’˛Î„M÷ ¿flΉı ÷ı‰Ì ‰Î÷˘ »ı.”” V‰Î‹Ìḻı ÷fl÷ … ¿èÎ_, ““‹ËÎflÎ… ! Ë<_ ±ı¿ı›

‘Îfl÷˘ fi◊Ì. ±ı ÷˘ ‹Î_ËÌ flËÌfiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ’_Õı ⁄˘·ı »ı.”” ±ıÀ·ı

flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î, ““ËÎ V‰Î‹Ì ! ±ı ÷˘ ’˛I›ZÎ ÿı¬Î› »ı ¿ı ÷‹Îflı

ωÂı flËÌfiı ‹ËÎflÎ… ÁÿΛ ‰Î÷_ ¿flı »ı.””

…ı‹fiÎ ¶ÎflÎ V‰›_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁÎZÎÎ÷˚ ⁄˘·÷Πˢ›, ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘fiÌ

’˛‹ÎHΤÒ÷÷΋Î_ Â_¿Î ±fiı ¿<÷¿Ûfiı V◊Îfi … @›Î_◊Ì Ë˘› ?

3.6.3 ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷fiÎ CÎÕ‰ˆ›Î

à ∞‰˘fiÎ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎfiÌ Â¤ ¤Î‰fiÎ

lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fi_÷ ∞‰˘fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀı … M≤J‰Ì ’fl ’‘Λν,

±fiı ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ÁÎ◊ı ·ÎT›Î. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı

’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±Ï¤’˛Î› Á‹∞fiı ∞‰˘‹Î_ flËı·Î ±fiÎÏÿ ±iÎÎfi ±fiı

V‰¤Î‰-‰ÎÁfiÎ À΂Ì, ⁄˛õw’ ¿flÌ, lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ Á‰˘Û’flÌ Ïfiç›

¿flΉÌfiı ∞‰˘fi_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ◊Λ, ±ı ‹ÎÀı … ∞‰fi¤fl Á¬÷ ±fiı

Á÷÷ ’vÊÎ◊˝ ¿›˘Û »ı. ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎ ‹ÎÀıfiÌ Â¤ ¤Î‰fiÎ ±ı‹HÎı ’˘÷ÎfiÌ

‰Î÷˘‹Î_ ±Î ’˛‹ÎHÎı ±Ï¤T›@÷ ¿flÌ »ı —

♦ ““∞‰fi˘ ‹˘ZÎ ¿fl‰Î ‹fiW› …ı‰Î ◊›Î »Ì±ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/65)

♦ ““¿>‰Î‹Î_ flÎ¥fiÎ ÿÎHÎÎ ¤fḻı, fiı ±ı¿ ÷Ìfl‰Î ÁB› «œÎ‰Ì±ı, ±ıÀ·Î

∞‰fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/355)

♦ ““¿ıÀ·Ì¿ ¿Áfl I›Î√-‰ˆflÎB›◊Ì À‚Âı fiı ¿ıÀ·Ì¿ ¿Áfl iÎÎfiı ¿flÌfiı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 99

À‚Âı fiı ¿ıÀ·Ì¿ ¿Áfl ¤„@÷ ¿flΉÌfiı À‚ΉÂ_ fiı ⁄Î¿Ì »ıS·Ì ‰Îflı fl˘√ ≠ıflÌfiı

’HΠ© ¿fl‰Î »ı, ’HÎ ¿Áfl flËı‰Î ÿı‰Ì fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 1/63)

♦ ““‹ËÎflÎ…ı »ıS·Ì ‰Îfl ±Îà ‹ÏËfiÎ flάÌfiı iÎÎfi ±ÎM›_, ±ı‹ ±‹Îflı

⁄Îfl ‹ÏËfiÎ flάÌfiı ¿◊Î ¿flΉ‰Ì »ı, ÷ı ±Ï«_I›Îfi_ÿ ⁄˛õ«Îfl̉΂Π√˛_◊fiÌ

¿flΉÌfiı ±˘HÎ iÎÎfi ±Î’‰_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/97)

♦ ““±‹Îflı ÷˘ »ıS·Ì ‰Îflı ˉı Ïÿ‰Î‚Ì Á‘Ì ÁΑfiı flάÌfiı ‰Î÷_ …

¿Ëı‰Ì »ı; ’»Ì ÿıË flˢ ¿ı fi flˢ ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’Á_⁄_‘Ì iÎÎfi ±Î’Ìfiı

ÁϬ›Î ¿fl‰Î »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/101)

±Î ’˛‹ÎHÎı V‰Î‹ÌlÌfiÎ ’˛Î√Àufi_ ±fiı ±ı‹fiÌ ’˛T≤Ïk΋ÎhÎfi_ ¤

’˛›˘…fi ÷˘ ±Á_A› ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎfi_ … Ë÷_. ∞‰˘fiÎ ¿S›ÎHÎ ‹ÎÀı … ÷ı‹HÎı

∞‰fi¤fl ÂËıfl˘‹Î_ ±fiı √΋ÕÎ_±˘‹Î_ ω«flHÎ ¿›* »ı ±fiı ¿◊ΉÎ÷ν ¿flÌ »ı.

±ı‹fiÎ_ ÿ½fi ¿ı V’½‹ÎhÎ◊Ì ÁıÓ¿Õ˘ ∞‰˘fiÎ ‹Ï·fi Á_V¿Îfl˘ fiΠ◊÷Î

±fiı ¤ Á_V¿Îfl˘ μÿ› ◊÷Î. ±ı‹fiÌ ºÏp ’Õ÷Î_ … ∞‰˘fiÌ ‹‹ZÎ÷Î ¬Ì·Ì

∂Ã÷Ì. ΩHÎı-±ΩHÎı ±ı‹fiÌ ±S’ Áı‰Î◊Ì ’HÎ ∞‰˘ ÁIÁ_√ ÷flŒ ‰‚÷Î.

±ı‹HÎı ωÂıÊı ¿flÌfiı ÷˘ ¿◊ΉÎ÷ν ¿flÌ ¿flÌfiı … ∞‰˘fiı ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎfiÎ

‹Î√ıÛ ‰ÎY›Î »ı. ±ı‹fiÌ ¿Áfl‹ÎhÎ À΂Ìfiı ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷fi_ CÎÕ÷fl ¿›* »ı.

¿˘¥ ’HÎ ’˛¿ÎflfiÎ V‰Î◊˝fiÌ ±’ıZÎÎ ‰√fl ∞‰˘fi_ ¿S›ÎHÎ ◊Λ ±ı‰Ì

±ı‹fiÌ ¤Î‰fiÎ ¿ıÀ·Ì μI¿Úp Ë÷Ì ÷ı ±ı‹fiÌ ±Î ‰Î÷˘ ’fl◊Ì A›Î· ±Î‰ı »ı —

♦ ““±ı¿ …HÎ ±ı¿ ‹_Ïÿfl‹Î_ ’Î_«ÁıÓ wÏ’›Î ‹Ò¿Ìfiı «ÎS›Î √›Î, ’HÎ

±ıÀ·Î wÏ’›Î ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ ¬Î¥fiı ÁΑfi˘ Á‹Î√‹ ¿›˘˝ ˢ÷ ÷˘ ⁄Ë Á‹ÎÁ

◊Î÷.”” (V‰Î.‰Î. — 2/25)

♦ ““‹_ÏÿflfiÎ fl˘À·Î ¬Î¥fiı ’HÎ ±Îfi˘ Ωı√ ¿flÌ ·ı‰˘, CÎH΢› ⁄Î…fl˘ »ı

÷ı ±Î‰˘ ÷˘ Ë<_ ±Î’ÌÂ.”” (V‰Î.‰Î. — 6/126)

♦ ““¿˘¥ ¤√‰Îfi Á_¤Îflı ÷ıfiÌ Áı‰Î ‹Îflı ¿flΉ‰Ì, ÷ıfiÎ_ ·Ò√ÕÎ_ ‹Îflı

‘˘‰flΉ‰Î_ fiı ÷ıfiı ‹Îflı ⁄ıÃÎ_ ⁄ıÃÎ_ ¬Î‰Î ÿı‰_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/276)

♦ ““¿˘¥ ⁄ıÃ˘ ¤√‰Îfi ¤…ı ÷˘ ÷ıfiı ±Î_ËŸ ±‹Îflı fl˘À·Î ±Î’‰Î fiı

÷ıfiÎ CÎflfiÎ ‹fiW›fiı ±Lfi, ‰VhÎ ’ÒflÎ_ ¿fl‰Î_ ±ı ±‹Îflı ‹Î◊ı »ı.” ±ı‹ ÿ›Î

¿flÌfiı ¿èÎ_.”” (V‰Î.‰Î. — 5/244)

♦ ““±‹ı ÷˘ ·A›_ »ı ¿ı ⁄Îfl ‹ÏËfiı ±ı¿ ‹ÏËfi˘ ÁΑfi˘ Ωı√ ¿fl‰˘, ÷ı

ωfiÎ ¿Áfl fiÏË ‹Àı. fiı ¤Î¥ ! wÏ’›Î ÷˘ ‹‚Âı, ’HÎ ±Î ‰Î÷_ @›Î_ ‹‚Âı ? ÷ı

100 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‹ÎÀı ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚Ì ·ı‰Ì. ¿˘”¿ ¿ËıÂı ¬fl«Ì±ı, ‰Îfl_‰Îfl ‰Î‰fḻı, ÷˘’HÎ Â_ ?

±ı¿ fl΂ ¬fl«ı ÷˘ «Îfl ËΩfl ÿ¥±ı, ’HÎ ±Î iÎÎfi ÁÎ_¤Y›Î ωfiÎ ¿Áfl fi

‹Àı, ’HÎ ¿˘¥ flËı fiÏË. ±flı ¤Î¥ ! ¿˘¥ flı”÷Πˢ fiı ÷‹Îflı flY›Î‹Î_ ¬˘À

±Î‰÷Ì Ë˘› ÷˘ ±ı¿ ‹ÏËfi˘ ÷˘ ‘‹˝‰fl΋Î_◊Ì ¿Î’Ì ·ıΩı. ±flı, Ωı flˢ ÷˘ ±‹ı

±Î_ËŸ◊Ì ÿÁ wÏ’›Îfi˘ ‹ÏËfi˘ ÿ¥±ı, ˉı ÃÌ¿; ¿ıÀ·Î¿ flËı¢ ? ÁÒ‘Î ÷˘ «ÎflÁıÓ

…HÎ flı”¢ ÷˘’HÎ wÏ’›Î ÷˘ ¬ÒÀfiÎflÎ fi◊Ì, ’HÎ iÎÎfi ¿ıÀ·_ ◊ÎÂı ! ·Î¬ wÏ’›Î

¬fl«ı ÷ı◊Ì ‹fiı ÷˘ ±Î ‹_ÏÿflfiÎ fl˘À·Î ¬Î¥fiı ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚ı ±ı ±Ï‘¿ …HÎΛ

»ı. ±Î ‰Î÷_ @›Î_◊Ì ‹‚ı ?”” (V‰Î.‰Î. — 6/247)

♦ ““±‹ı ÷˘ ±Î ˉı·Ì ∂¬ı‚Ì ÷ı‹Î_ ⁄Ë ±¿‚Î÷Î ¿ı @›Îflı ’ÒflÌ ◊ÎÂı fiı

‰Î÷_ ¿flÂ_ ? fiı ÿıË ’ÕÌ ΩÂı ÷˘ ‰Î÷_ ¿fl‰Ì flËÌ ΩÂı. fiı ‹Îflı ÷˘ ±ı‹ ◊Λ »ı

…ı, ¿>⁄΋Î_ ⁄ıÁÌfiı ÿÎHÎÎ ¤ı√Î ¿flÌfiı ⁄‘Ì M≤J‰ÌfiÎ ‹ÎHÎÁfiı ‰Î÷_ ¿v_.””

(V‰Î.‰Î. — 5/91)

±Î‹, Á˙ Á‹Î√‹ ¿flı, ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı ÷˘ ±ı‹fiı iÎÎfi ◊Λ, ±ı‹fiÌ ¿Áfl

À‚ı ±fiı ±_÷ı ±ı‹fi_ ¿S›ÎHÎ ◊Λ. ±ı ‹ÎÀı … V‰Î‹Ì ±Î‰˘ ±Î√˛Ë flάı »ı.

à ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷fi_ CÎÕ÷fl

…ı‹ ¿<‚ ÏÂS’Ì ±HÎCÎÕ ’J◊flfiı CÎÕÌfiı Á_ÿfl ‹ÒÏ÷˝ ÷ˆ›Îfl ¿flı »ı, ÷ı‹

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’J◊fl …ı‰Î …Õ, ’ …ı‰Î ’΋fl ±fiı ’Î’fiÎ ’‰˝÷

…ı‰Î ∞‰˘fi_ ’Ïfl‰÷˝fi ¿flÌfiı, ›˘B› CÎÕ÷fl ¿flÌfiı ±ı‹fiı ÁΫΠ‹ÎHÎÁ

⁄fiÎT›Î »ı. ±ı‹fiÎ ±_÷fl‹Î_◊Ì ÿ√˝H΢ ±fiı ±ÎÁflÌ T≤Ïkα˘ ÿÒfl ¿flÌfiı,

Áÿ˚√H΢fiÌ Á√_‘ ’˛ÁflÎ‰Ì »ı. ±ı‹fiÎ xÿ›‹Î_◊Ì ±iÎÎfifiÎ_ ±_‘ÎflÎ_ μ·ı«Ìfiı

iÎÎfifiÎ_ ±…‰Î‚Î_ ’Î◊›Î* »ı. …ı‹ ¿ı,

·Ì·Î¬Î √΋fiÎ ‹Ò_Ω ÁÒv Ï¿ÎflfiÎ ¬Ò⁄ ¢¬Ìfi ±fiı T›ÁfiÌ,

ÿÎw-‹Î_Áfi_ ¤ZÎHÎ ±ı ±ı‹fi˘ ÿˆÏfi¿ ø‹. ¤fl‰ÎÕ˘fiÎ_ CÎıÀÎ_-⁄¿flÎ_ fl˘… μ’ÎÕÌ

…¥fiı fiÎÏ‚›ıflfiÌ …ı‹ ‰‘ıflÌ fiά÷˘. V‰Î‹Ì±ı ±ıfiı ‰Î÷˘ ¿flÌfiı ‰÷˝‹Îfi

‘flΉÌfiı ‹Îfi‰÷ÎfiÎ ’Îà Â̬T›Î.

⁄Î⁄Ïfl›Î‰ÎÕfiÎ ‹ÎHÎÁÎ √΋fi˘ ‰Î·ıfl˘ ‰v ⁄ËÎfl‰Àı «Õı·˘.

±ÎÁ’ÎÁfiÎ_ √΋fiÌ ‰V÷Ìfiı fl_ΩÕı, ‹Îflı, ·Ò_Àı, hÎÎÁ ±Î’ı. Ë‚ ËÎ_¿÷Î Ïfiÿ˘ÛÊ

¬ıÕ>÷fiı ‹ÎflÌ fiάı ±fiı ’flHΉΠ…÷Î ‰flflÎΩfiÌ ËI›Î ¿flÌfiı Ωfifiı ·Ò_ÀÌ ·ı.

±ı flV÷ı ’ÁÎfl ◊÷Î V‰Î‹ÌlÌ ±fiı Á_÷˘fiı ·Ò_À‰Îfi˘ ’˛›Ifi ¿flfiÎfl ‰Î·ıfl˘

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 101

‰v V‰Î‹ÌlÌfiÌ ºÏp‹Î_ {Õ’Î¥ √›˘. V‰Î‹ÌlÌfiÌ ’˛ı‹’ÒHν ±fiı ÷¿Û⁄©

‰Î÷˘◊Ì ÷ı ‰Ÿ‘Î¥ √›˘. V‰Î‹Ì±ı ±ıfiı ÿÎfi‰‹Î_◊Ì ‹Îfi‰ ⁄fiÎT›˘.

‹ÎÏ‚›Îfi˘ fl΋˘ ËÎÀÌ ’HÎ ±ı‰˘ … ¤flÎÕÌ ∞‰. ±ı ⁄‘Î …

¿<·ZÎHÎ◊Ì ’Òfl˘ ±fiı ÂÒfl˘, ’fl_÷ V‰Î‹ÌlÌfiÌ ‰ı‘¿ ±fiı ‹‹˝Á¤fl ‰Î÷˘◊Ì

¿<·ZÎH΢ ‹Ò¿‰Î ‹ÎÀı ’˛Ï÷iÎÎ⁄© ◊¥fiı ±ıHÎı ‰÷˝‹Îfi ‘flÎT›Î_.

¿Î‹fl˘‚ √΋fiÎ ÿfl⁄Îfl ÿÎ∞¤Î¥ ’HÎ ÿÎw, ‹Î_Á, ±L› T›Áfi˘

±fiı T›Ï¤«Îfl …ı‰Î_ ¿<·ZÎH΢◊Ì ¤fl’Òfl Ë÷Î. fl˘… ¿ıÀ·Î_› «¿·Î_fiÌ ∞¤

¿’ΉÌfiı ¬Î‰Îfi˘ ±ı‹fi˘ ÏfiI›ø‹ Ë÷˘. V‰Î‹Ìḻı ‰Î÷˘ ¿flÌ ±Î‰Î ’Î’fiÎ

’‰˝÷fiı ±˘√΂Ìfiı ÁL‹Î√ıÛ ‰ÎY›Îı.

±Î‰Î ÷˘ ¿o¥ ¿ıÀ·Î› ±ÎÁflÌ ∞‰˘fi˘ ±ÎÁfl̤Ή À΂Ìfiı ±ı‹fiÎ_

±fiı¿ T›Áfi˘, ÿÒÊH΢, ¿<Àı‰˘ ±fiı ¿<·ZÎH΢ ÿÒfl ¿flÌfiı ±ı‹fiÎ ±_÷fl‹Î_

‹Îfi‰÷ÎfiÎ ÿ̉Π’˛√ÀÎT›Î. ‘Ìflı ‘Ìflı ±Î‰Î ∞‰˘fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ¿flÌfiı

‹Îfi‰÷Î◊Ì ’HÎ ±Î√‚ √Ï÷ ¿flÎ‰Ì ÿı‰I‰ ±M›*. ±flı ! I›Î_◊Ì ’HÎ ±Î√‚

‰‘ÎflÌ Á_ÁÎflÌ fl_√ μ÷ÎflÌfiı ±K›ÎI‹fiÎ fl_√ı fl_B›Î. ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷fiÎ ‹Î√ıÛ

«Î·÷Î ±fiı ÿ˘Õ÷Î ¿flÌ ÿÌ‘Î.

±ıÀ·ı … ÷˘ ±ı¿ ‰¬÷ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ±Î«Î›˝ flCΉÌfl∞

‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_ Ë÷_, ““‹ËÎflÎ… ! ±Î …ÒfiÎ√œfiÌ ¬ıÓ√Îfl‰Î‰ Á˘flÃfiÎ ÁIÁ_√Ì-

±˘fiÎ_ ‹Î◊Î_ ‰Õı ¤fl‰Ì ˢ› ÷˘ ¤flÌ ÿ™, ±ı‰˘ ÁIÁ_√ Á˙fiı Á‹ΩT›˘ »ı.””

±Î‹, V‰Î‹Ìḻı ¿◊ΉÎ÷νfiÎ ±¬ÎÕ΋Î_ ±ÎiÎÎ-μ’ÎÁfiÎfiÌ

ºœ÷Ή΂Î, Á‰˝ ’˛¿Îflı Áı‰Î-Á‹’˝HÎ ¿flfiÎflÎ ÷◊Î ’flV’fl Á_’-Áxÿ¤Î‰◊Ì

‰÷˝fiÎflÎ Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘fi˘ ±ı¿ ⁄Ë< … ‹˘À˘ Á‹ÿΛ ÷ˆ›Îfl ¿›˘Û Ë÷˘.

…ı ∞‰˘ ÁÎflÎ Ë÷Î, Á_V¿ÎflÌ Ë÷Î, ‹‹Zα˘ Ë÷Î; ÷ı‹fiı ’HÎ

±‰Îflfi‰Îfl ‰Î÷˘fiÎ ÀÎ_¿HÎı À¿˘fl ¿flÌ, ΩHÎ’b_ ±Î’Ì, ÁΉ‘Îfi ¿flÌfiı

¿Áfl‹ÎhÎ ÀÎ‚Ì ⁄˛õw’ ¿›Î˝ »ı.

μ’ıLƒÎfi_ÿ V‰Î‹Ì, CÎfiU›Î‹ÿÎÁ V‰Î‹Ì, ‘˘·ıflÎfiÎ ‹Ëo÷ ‰ÎÁÿı‰«flHÎ

V‰Î‹Ì …ı‰Î ÁıÓ¿Õ˘ Á_÷˘fiÌ ¿Áfl‹ÎhÎ À΂Ìfiı ÁϬ›Î ¿flÌ ÿÌ‘Î. ⁄˘ÀÎÿfiÎ

ω·Î· ÂıÃ, ‰Á˘fiÎ ‰ÎCÎ∞¤Î¥, μ’·ıÀÎfiÎ ·Î·Î¤Î¥, ¿‹Ì√œfiÎ fl›˘

ÿıÁÎ¥, Ë΋ΒflfiÎ ¿flÁfi ⁄Î_¤ÏHΛ˘, «ÎÏÕ›ÎfiÎ fl΋ ¤_ÕıflÌ, ⁄√ÁflÎfiÎ ‰ı·˘

Á◊‰Îfl˘, ·˘Ï‘¿Î ±fiı √H΢ÿfiÎ ±¤›ÏÁ_Ë ÿfl⁄Îfl …ı‰Î ËΩfl˘ B≤ËV◊

ËÏfl¤@÷˘fi_ ±ÎK›Î„I‹¿ CÎÕ÷fl ¿›* Ë÷_.

102 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

V‰Î‹ÌlÌfiÌ ¿◊ΉÎ÷νfiÎ ±Î … ±¬ÎÕ΋Î_ ±Î«Î›˝ flCΉÌfl∞

‹ËÎflÎ…fiÌ Á‰ıÛ √˛_Ï◊±˘ ±˘√‚Ì √¥ ±fiı V‰Î‹Ìw’ ◊¥ √›Î, ±‹ÿΉÎÿfiÎ

¿ı‰’˛ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fi˘ flΩı√HÎ …÷˘ flè΢, Ω√Τ@÷ V‰Î‹ÌfiÌ ±Î_÷fl-

⁄ÎèÎ Á‰ıÛ μ’ÎÏ‘±˘ À‚Ì √¥, ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ±ı‰_ ÷˘ ⁄A÷fl CÎÕÎ¥

√›_ ¿ı À˘«˘ … fi ‰Î√ı.

‰‚Ì, V‰Î‹Ìḻı ‹ËÎflÎ…fiÎ ‹‚ı·Î ¤Î›ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ’˛ı‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰Î Á‹◊˝ Áÿ˚√v Á_÷˘fiı ’HÎ

‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ’HÎÎfiÌ Ï‰ÂıÊ ºœ÷Î ¿flÎ‰Ì Ë÷Ì. Á˘flÃfiÎ ÷˘ ÁıÓ¿Õ˘ Á_÷˘

±fiı ËΩfl˘ ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ ¿flÌfiı ’˘÷ÎfiÎ ±ZÎfl⁄˛õ’HÎÎfiÌ ±fiı

‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ’HÎÎfiÌ ÏfiWÃÎ ºœ ¿flΉÌfiı © μ’ÎÁfiÎ ¶ÎflÎ ±ı Á˙fiı

‹ÎÀı ±ÎI›_Ï÷¿ ‹„@÷fiÎ_ ¶Îfl ¬˘·Ì ±ÎM›Î_.

±Î‹, √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ ›˘√‹Î_ …ı ¿˘¥ ±ÎT›Î ÷ı‹fiÌ

l©Î ±fiı ‹‹ZÎ÷Î ’˛‹ÎHÎı ‰Î÷˘ ¿flÌfiı, Á_ÁÎflÌ fl_√ μ÷ÎflÌfiı, ±K›ÎI‹fi˘ fl_√

«ÕÎT›˘; ±ı‹fiÌ ∞‰ÿÂÎ À΂Ìfiı ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷ ¿flΉÌ.

à V‰Î‹ÌlÌfi_ fiÌÕfl V’p‰@÷Î’b_

ÏÂS’Ì F›Îflı ÀÎ_¿b_ ·¥fiı ’J◊flfiı CÎÕı »ı I›Îflı ±ı ±HÎCÎÕ ’J◊fl‹Î_◊Ì

¿‹fiÌ› ±fiı ÿ½fiÌ› ‹ÒÏ÷˝ ÷ˆ›Îfl ◊Λ »ı. ’J◊flfiı ¿ı‰‚ e_¿◊Ì ¿ı ÷ıfiı

’_’΂‰Î◊Ì ±ıfi_ ›˘B› CÎÕ÷fl ◊÷_ fi◊Ì. ±ı ÷˘ ÀÎ_¿HÎÎ◊Ì ’J◊flfiı ¿oÕÎfl‰˘ …

’Õı. ±ı‹Î_ ’HÎ ÀÎ_¿b_ ‹Îfl÷Î_ @›Îflı¿ Ï÷¬ÎflÎ ’HÎ {flı »ı, ’fl_÷ ±ıfiÎ ’ÏflHÎ΋ı

‹ÒÏ÷˝ ÷ˆ›Îfl ◊Λ »ı. ±ı‰Ì … flÌ÷ı V‰Î‹Ìḻı ±fiÎÏÿ ¿Î‚◊Ì ∞‰ ÁÎ◊ı

‰‚√ı·Î ¿ÎflHÎ ÿıËfi˘ fiΠ¿fl‰Î, ∞‰‹Î_◊Ì V‰¤Î‰, ÿ˘Ê ±fiı ‰ÎÁfiÎfi˘

⁄√ÎÕ ÿÒfl ¿fl‰Î, ¿Áfl‹ÎhÎ À΂‰Î ÷◊Î ∞‰ÿÂÎ À΂Ìfiı ∞‰˘fiı ⁄˛õw’ ¿fl‰Î

‹ÎÀı ¿ÃHÎ ‰«fi ¿èÎÎ_ »ı. ’˛Î›— ∞‰˘fiı ÁI› ’HÎ ¿Õ‰_ ·Î√÷_ ˢ› »ı. ÷ı‹

»÷Î_ ¿˘¥fiÌ› ‹Ë˘O⁄÷‹Î_ ·ı‰Î›Î ÏÁ‰Î›, ¿˘¥◊Ì› Õ›Î˝ ÏÁ‰Î› fiÌÕfl÷Î ±fiı

Ïfi¤˝›÷Î◊Ì V‰Î‹Ìḻı …ıfiı, F›Îflı, F›Î_, …ı ¿Î_¥ ¿Ëı‰Î …ı‰_ Ë÷_ ÷ı ¿èÎ_ »ı.

fi‰·Î¬fiÎ ±ÎÁÎ‹Ì Ï‰·Î· ÂıÃ Ë˘› ¿ı flÎF›fiÎ ‰Ë̉À‹Î_

±À‰Î›ı·Î ·˘Ï‘¿ÎfiÎ ÿfl⁄Îfl ±¤ıÏÁ_Ë Ë˘›; ‰fl÷η ÿıÂfiÎ ±Î«Î›˝

flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ… ˢ› ¿ı ±‹ÿΉÎÿ ÿıÂfiÎ ±Î«Î›˝ ±›˘K›Î’˛ÁÎÿ∞

‹ËÎflÎ… ˢ›; À>_¿‹Î_, √‹ı ÷ı fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ I›Î√Ì Ë˘› ¿ı B≤ËV◊, ’HÎ ÷ı‹fiı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 103

ÁÎ«Ì ‰Î÷ ¿fl‰Î‹Î_ V‰Î‹Ìfi˘ ±‰Î… @›Îflı› w_‘Λ˘ fi◊Ì. ∞‰˘fiÎ

…L‹‹flHÎfi˘ fl˘√ À΂‰Î ‹ÎÀı ¿Õ‰Ì ÿ‰Î ’Î÷Î_ @›Îflı› V‰Î‹Ì ¬«¿Î›Î fi◊Ì.

❑ V‰Î‹ÌlÌfiÎ V’p‰@÷Î’HÎÎfi˘ ÏfiÿıÛ ¿fl÷Î ’˛Á_√˘

V‰Î‹Ì±ı fiÌÕfl÷Î’Ò‰˝¿ ¿flı·Ì V’p ‰Î÷˘fiÎ ¿ıÀ·Î¿ ’˛Á_√˘ Ωı¥±ı.

±ı¿ ‰¬÷ ω·Î· Âıà …ÒfiÎ√œ Á‹Î√‹ ¿fl‰Î ±ÎT›Î. I›Îflı ±ı¿

⁄’˘flı Á˘fi_ ·¥fiı ‰ıE›_, ±ıfiÎ ÿ·Î·ÌfiÎ …ı ’ˆÁÎ ‹Y›Î ÷ıfiÌ flÁ˘¥ ±Î’Ì,

’fl_÷ V‰Î‹Ì±ı flÁ˘¥fiÌ Áı‰Î◊Ì flÎ∞ ◊‰Îfiı ⁄ÿ·ı V’p’HÎı ¿ËÌ ÿÌ‘_, ““¿˘¥

ÿÌ ¿fl˘Õ ‹HÎ œ>_ÁÎfiÌ ¿‹ÎHÎÌ ¿fḻı ±ı‰˘ Á_¿S’ ◊Λ »ı ? ÷‹ı ±ıÀ·Ì CÎÕÌ

±Î‰Î ÁΑfiÎ_ ÿ½fi fiı ‰Î÷_ ‹Ò¿Ìfiı ÂÌ ¿‹ÎHÎÌ ¿flÌ ?”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄Ï©fi˘

Õ˘Õ ÀÎ‚Ì fiÎA›˘.

V‰Î‹Ì±ı ±ı¿ Ïÿ‰Á ω·Î·fiı √ÎÕÌ‹Î_ ⁄ıÁÎÕÌfiı ¿èÎ_ …ı, ““÷ÎflÎ

‹fi‹Î_ ±ı‹ ΩHÎı »ı …ı, ‹ıÓ √œÕ΋Î_ ‹ÒÏ÷˝ ’‘flÎ‰Ì fiı ¤Î‰fi√fl‹Î_ flCΉÌfl∞

‹ËÎflÎ…fiı ’‘flÎT›Î ±ı ¿Î‹ ⁄Ë< ‹˘À<_ ¿›*, ’HÎ ÷ÎflÎ ∞‰ Á΋_ Ωı™ »\_ I›Î_

÷˘ ±fl‘˘ ÁIÁ_√ flè΢ »ı.”” I›Îflı ÷ı‹HÎı ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ …ı, ““ËÎ ‹ËÎflÎ….””

’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, ““±Î‰Î ÁΑfiı ‹Ò¿Ìfiı …ı …ı Á¬ ≥E»‰_ ÷ı ÷˘ …ı‹

±ı¿ Ïÿ‰Á √Λfi_ ‰Î»v_ »^ÀÌfiı √˙Â΂ı √›_ fiı ΩHÎı …ı, ÿÒ‘fi_ Á¬ ·™. ’»Ì

÷˘ I›Î_ ’˘ÏÛΠ∂÷flı·, ÷ı F›Î_ ‹˘œ<_ CÎη‰Î Ω› I›Î_ ’ÎÀ<_ ¬Î›. ÷ı ’ÎÀ<_

¬Î¥¬Î¥fiı ‹˘œ<_ ÷˘ ÁÒ∞ √›_, ’HÎ ÿÒ‘fi_ Á¬ ±ÎT›_ fiÏË; ’»Ì ’˘÷ÎfiÌ ‹Î

±Î‰Ì ÷˘› ‘Ή‰Î Á‹◊˝ fi ◊›_. ÷ı‹ ±Î‰Î ÁΑfiı ‹Ò¿Ìfiı ⁄Ì…ı Á¬ ·ı‰Î

Ω›, ÷ı ÷˘ ’ÎÀ<±˘ ¬Î‘Î …ı‰_ »ı. ¿ı‹ …ı, ±ÎiÎÎ-μ’ÎÁfi΋Î_ ¤_√ ’ÎÕÂı,

I›Îflı ±Î‰Î ÁΑ ’ÎÁı fiÏË ⁄ıÁΛ, …ı‹ √Λfi_ ‰Î»v_ √Λ ’ÎÁı fi √›_

÷ı‹.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, ““±Î‹ fiı ±Î‹ ⁄ı ‹ÏËfiÎ Á‘Ì ‰Î÷_ ¿flÌÂ

I›Îflı ‹˘flı ¤√‰Îfi‹Î_ ∞‰ ΩıÕÎH΢ Ë÷˘ ±ı‰˘ ΩıÕÎÂı, ±ı‰˘ V◊Ò‚¤Î‰ ±Î‰Ì

√›˘ »ı. fiı ±Î ‰Î÷_ ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΉÎfiÌ »ı.””

±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ì ·˘Ï‘¿Î ’‘Λν. ±ËŸfiÎ ÿfl⁄Îfl ±¤ıgÁË ’˘÷ı

K›Îfi‹Î_ ⁄ıÃÎ fiı fi˘¿fl ΩıÕı ‹˘÷ˆ›ÎfiÌ flÁ˘¥ ‹˘¿·Î‰Ì. V‰Î‹Ì±ı V’p’HÎı

¿ËÌ ÿÌ‘_, ““±‹Îflı ‹˘÷ˆ›ÎfiÌ …wfl fi◊Ì. ÿfl⁄Îflfiı ¿ËıΩı ¿ı ÷‹ÎflÎ K›Îfi

¿fl÷Î_ ±‹Îv_ iÎÎfi ¿fl˘Õ√b_ ‰‘Îflı »ı.””

Á_. 1905‹Î_ ‰fl÷η‹Î_ F›Îflı ⁄‘αı ‹‚Ìfiı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_

104 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

±’‹Îfi ¿fl‰Îfi_ fiyÌ ¿›*, I›Îflı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ÒfiÎ√œ◊Ì ÷ÎI¿ÎÏ·¿

‰Õ÷η ±ÎT›Î. ±Î«Î›˝ flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı ÏfiI›Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹‚Ìfiı

±Î ±’‹Îfi ¿fl‰ÎfiÎ ÏfiÏ‹kÎw’ ¤√‰ÿÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±ÎÁfiı √›Î. ±ı‹HÎı

⁄ıÁ‰Î √˘ÿÕÌ ’Î◊flÌ, ÷˘ ’√ı Ã˘¿fl ‹ÎflÌfiı Œ√Î‰Ì ÿÌ‘Ì ±fiı ¿èÎ_, ““±Î Â_

ÃÎà ·¥fiı ⁄ıÃÎ »˘ ? ±˘S›Î ÿıÂfiÎ ±Î«Î›˝fiı ÷ıÕÎT›Î »ı ±fiı ±ËŸfiÎ

ÁΑ±˘fiı ¤fl‹ÎT›Î »ı. √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı¿·Î »ı ±ı‹ ΩH΢ fiÏË. ‹ÎÀı

⁄˘·‰_ flËı‰Î z˘. ¤·ı ±ËŸ ÷‹ı ‹˘ÀıflÎ flèÎÎ, ’HÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ‹˘Àıfl˘ Ë<_ »\_.

÷ı Ωı ¿o¥ μL‹kÎÎ¥ ¿fl¢ ÷˘ I›Î_ ÷Õ¿ı ∂¤Î flάÌÂ. ¤√‰Îfi ±L›◊ο÷*

»ı ÷ı ÷‹Îflı ‹ÎÀı fi‰˘ ÷Õ¿˘ ¿flÌÂ.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ¤√‰ÿÎfi_ÿfiı Á‹Ω‰Ìfiı

±’‹Îfi ¿fl‰Îfi˘ ¿Î›˝ø‹ ⁄_‘ fl¬ÎT›˘.

μ’fl˘@÷ ’˛Á_√‹Î_ ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı Á¤Î‹Î_ ±Î«Î›˝ ±›˘K›Î’˛ÁÎÿ∞

‹ËÎflÎ…, ±Î«Î›˝ flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ… ⁄ıÃÎ Ë÷Î. Á˙ Á_÷˘ ’HÎ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ±ı

‰¬÷ı V‰Î‹Ì±ı gÁË√…˝fiÎ ¿flÌ — ““Ë…\ ÷˘ ‘‹Î˝Q≤÷fiÎ ¿÷ν ⁄ıÃÎ »ı ±fiı

¿ËıfiÎflÎ ’HÎ »ı, »÷Î_ ‰‘ ’ÿÎ◊˝ flÎ¬Ì «˘fḻ˘ ¿flı »ı ±fiı ‘‹Î˝Q≤÷ ·˘’ı

»ı. ‹ÎÀı ÷‹ı ±ÎÏÿ ±Î«Î›˝ »˘ ±fiı ±‹ı ’HÎ lÌ∞fiÎ ‹Ò_Õı·Î ÁΑ±˘ »Ì±ı.

»÷Î_ ÁΑ±˘±ı ±ÎiÎÎ ·˘’‰Î ‹Î_ÕÌ, ±ı ¿ı‰_ ¿Ëı‰Î› ? ‹ÎÀı ÷‹ı ‘‹˝fiÎ

±Î«Î›˝ »˘ ÷ı © ‘‹˝ ’˛‰÷ν‰˘. I›Î√Ìfiı ‘‹Î˝Q≤÷ ’˛‹ÎHÎı fi ‰÷ν‰˘ ÷˘

÷‹fiı ¬˘À ±fiı ±‹ı fi ‰÷a±ı ÷˘ ±‹fiı ¬˘À.””

fiÏÕ›Îÿ‹Î_ ±ı¿ Ïÿ‰Á ±ı¿ ËÏfl¤@÷fiı CÎıfl ’‘fl΋HÎ̱ı √›Î I›Î_

Áÿ˚√v±˘fiı ⁄ıÁ‰Î ‹ÎÀı ¬flÂ̱˘ √˘Ã‰Ì Ë÷Ì. ±ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±Î

√Q›_ fiÏË. ÷ı◊Ì ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÷ı‹HÎı ’‘fl΋HÎÌ‹Î_ …‰ÎfiÌ fiÎ ¿ËÌ. ±ıÀ·ı

flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ…ı V‰Î‹ÌlÌfiı ’Ò»u_, ““¤Î¥ V‰Î‹Ì ’‘fl΋HÎÌ‹Î_ ±Î‰‰ÎfiÌ

fiÎ ¿ı‹ ’ÎÕı »ı ?”” I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_, ““÷‹ÎflÎ ⁄Î’ ±Î_¬ı ’ÎÀÎ ⁄_‘ΉÌfiı

CÎÒ‹ÀÎ ¿œÎ‰÷Î. ÷‹ı œ˘· ‰√ÕΉÌfiı VhÎ̱˘ ¤ı√Ì ¿flÌfiı ÁΑ±˘fiı ‰E«ı ∂¤Î

flά˘ »˘. ’»Ì ÷‹ı ¿Ëı¢ ¿ı ‘‹˝ ’΂˘, ÷ı ‘‹˝ ÂÌ flÌ÷ı ’΂ı ? ‹ÎÀı

’‘fl΋HÎÌ‹Î_ ¬flÂ̱˘ ¿ÎœÌ fi¬Î‰Ìfiı Õ˘Á̱˘ fi ±Î‰ı ±ı‰˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿fl¢,

I›Îflı … ±‹ı ’‘fl΋HÎÌ‹Î_ ±Î‰Â_.”” V‰Î‹ÌlÌfiÌ ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ±Î«Î›˝

‹ËÎflÎ…ı ÷ı ’˛‹ÎHÎı ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿flÎT›˘. ±Î ’˛‹ÎHÎı ÿflı¿ ’˛Á_√ı V‰Î‹ÌlÌ ‘‹˝

’΂‰Îfi˘ ±fiı ’‚Ή‰Îfi˘ ±Î√˛Ë flά÷Î.

‹ËÎflÎ…fiÌ ±_√÷ Áı‰Î‹Î_ flËı·Î ’ÎÊ˝ÿ fiÎΩ ΩıÏ√›Î±ı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 105

‹ËÎflÎ…fiÎ V‰‘΋√‹fi ⁄Îÿ ÿÌZÎÎ ·Ì‘Ì ±fiı ÁΑ CÎfiU›Î‹ÿÎÁ ⁄L›Î.

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘◊Ì ±Î¿Êν›Î. ±‰Îflfi‰Îfl √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‹Î√‹

¿fl‰Î …ÒfiÎ√œ …÷Î. ±ı¿ ‰¬÷ ÷ı±˘ Á¤Î‹_Õ’‹Î_ K›Îfi ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ.

V‰Î‹ÌlÌ ±ı‹fiı ¿Ëı, ““K›Îfi ¿fl˘ »˘ ¿ı √˘ÀÎ ‰Î‚˘ »˘ ?”” ÷ı±˘ K›Îfi‹Î_◊Ì

Ω√Ìfiı ¿Ëı, ““V‰Î‹Ì ! ¿Îb_ ‹Î◊ı ÷Ò÷ fiά˘ »˘ ?”” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì V‰Î‹ÌlÌ

¿Ëı, ““÷‹ı K›Îfi ¿fl÷Î Ë÷Î ¿ı √œÕ΋Î_ ‘˘‚Î ÷·¿Î‰Î‚Ì ¤ıÓÁfiÎ ‹Î◊ı ËÎ◊

Œıfl‰÷Î Ë÷Î ?”” CÎfiU›Î‹ÿÎÁ ÷˘ ±Î ÁÎ_¤‚Ì ±‰Î¿˚ ◊¥ √›Î. ÷ı‹fiı

’˘÷ÎfiÌ ¤Ò· Á‹Ω¥.

±ı¿ ‰Îfl Ω√Î ¤@÷ «˘¿‹Î_ ⁄ı·Î_ CÎÕ÷Î Ë÷Î. I›Î_ V‰Î‹Ì …¥

«ÕuÎ ±fiı ’Ò»u_, ““’J◊fl CÎÕ˘ »˘, ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ ±¬_Õ VQ≤Ï÷ flËı »ı ¿ı

fiÏË ?”” ÷ı‹HÎı fiÎ ’ÎÕÌ. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ¿Ëı, ““⁄ı-«Îfl ⁄ı·Î_ ±˘»Î_ CÎÕΛ

±ıfi˘ ‰Î_‘˘ fiÏË, ’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ ÁÏË÷ Ïø›Î ¿fl‰Ì.””

’˘÷ÎfiÎ ‰ÎflÁÿÎfl ±ı‰Î ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ V‰Î‹Ì±ı À¿˘fl

¿flÌ »ı. ±ı¿ ‰Îfl ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ… ‰ÎÁHÎ ∂À¿÷Î Ë÷Î. I›Îflı

¿œÎ›Î‹Î_ «˘ÓÀÌ √›ı·Î ¿oÁÎflfiı ÷Ήı◊Î◊Ì Ωıfl ¿flÌ μ¬ıՉΠ’˛›Ifi ¿›˘Û, ±ı‹Î_

◊˘ÕÌ ‰Îfl ¤√‰Îfi‹Î_◊Ì T≤ÏkÎ ∂¬ÕÌ √¥. Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃı·Î V‰Î‹Ì±ı ÷fl÷ …

ŒÏ‚›Î‹Î_ ±Î‰Ìfiı ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_, ““±S›Î, √˘⁄fl˘ ◊¥fiı ‰ÎÁHÎ

∂À¿ı »ı ? ¤√‰Îfifiı ¤Ò·Ìfiı ‰ÎÁHÎ ∂À¿ı »ı ?”” ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷fl÷ …

¤√‰Îfi‹Î_ T≤ÏkÎ ΩıÕÌ ÿÌ‘Ì.

±Î flÌ÷ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı T›„@÷√÷ flÌ÷ı √‹ı ÷ı fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ

Á_÷˘ ¿ı ËÏfl¤@÷˘ ˢ› ÷ı‹fiı V’p’HÎı ±Î¿flÎ_ ‰ıHÎ ¿ËÌfiı ¿ı ‹ÌÃÌ À¿˘fl

¿flÌfiı ÷ı‹fiÌ ¿Áfl À΂Ìfiı ±ÎK›Î„I‹¿ CÎÕ÷fl ¿›* »ı.

❑ V‰Î‹ÌfiÎ V’p‰@÷Î’HÎÎfi˘ ÏfiÿıÛ ¿fl÷Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘

V‰Î‹Ì±ı ¤flÁ¤Î‹Î_ Ïfi‘Õ¿’HÎı I›Î√̱˘fiı ¿ı B≤ËV◊˘fiı …ı À¿˘fl ¿flÌ

»ı, ÷ıfiÌ fi˘Ó‘ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘‹Î_ ◊›ı·Ì »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““‹ıÕı ‹_Õ‚Ì ¤ı√Ì ◊¥fiı ‹·¿fiÌ Ïfi_ÿÎ ¿flı »ı. ÷ı Ωı ¿flÂı ÷˘ ¿ÎœÌ

‹Ò¿Â_. fiı …ı ‘‹Î˝Q≤÷ ±Î’HÎÌ μ’fl … ¿›* »ı ÷ı ·˘’Ìfiı «˘Ïfl›_ ¿flı »ı, fiı

·Ò√ÕÎ_ ‰‘ flάı »ı ÷ı ÃÌ¿ fiÏË ’Õı; ÏÀÀ˘ÕÌ ¨«Î ’√ ¿flı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ±Î¿ÎÂ

fiÏË Ï{·Î›, ÷ı ÁÎv ¿Î_¥ ±À@›_ fiÏË flËı, ¿ÎœÌ … ‹Ò¿Â_. ‹ÎÀı …ı flά÷Î

106 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

ˢ› ÷ı ±Î CÎÕÌ «Î·‰Î ‹Î_Õ˘, ±‹Îflı ÷˘ ‘‹˝ flά÷Î_ …ı ◊ÎÂı ÷ı ¿fl‰_ »ı, ±ı‰˘

ÃflΉ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/151)

♦ ““¿◊΋Î_ Á¤Î ÀÎHÎı ¿ıÀ·Î¿ flËı÷Î fi◊Ì fiı ⁄⁄ı ±ÎÁfi flάı »ı, ÷ı Â_

ΩHÎ÷Î ËÂı !? ±Î‰Î ¿ËıfiÎflÎ fiÏË ‹‚ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/89)

♦ ““¤…fi ¿fl‰_ ÷ı flÎ÷‹Î_ ∂ÃÌ ∂ÃÌfiı ‹_Õı I›Îflı ÁΫ_; ±Î ÁÎËı⁄, ÷Îfl˘

’HÎ ‹fi flÎA›˘, ±ı‹ ‹fi flÎA›ı ¿Î_¥ ◊Λ fiÏË. ±ı ÷˘ ÃÌ¿, ‰ÎˉÎË ! ±flı,

¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ·CÎ ¿fl‰Î Ω› ÷ı ’ÒflÌ ±Î_A› ’HÎ μCÎÎÕı fiÏË, ΩHÎı fl¬ı ¨CÎ ∂ÕÌ

ΩÂı fiı ‹Î· ‰ËÌ ΩÂı. fiı ±Î¬Ì flÎI› «Á«ÁΉı, fiı ÿÌ”±ı ÷˘ √’˘Õ΋Î_◊Ì

fi‰flÎ … ÂıfiÎ ◊Λ ? ÷ıHÎı Â_ ¿Î_¥ ¤√‰Îfi flÎ∞ ◊Λ »ı ? fiı ΩHÎı ‹˘ÀÎ ◊¥

√›Î, ’HÎ ±_⁄flÌÊ …ı‰_›ı @›Î_ ◊‰Îb_ »ı ? fiı ¬Î¥ ¬Î¥fiı ¨CÎÌ flèÎÎ I›Îflı

ΩHÎı ◊¥ flèÎ_. ±Î ÷˘ Œfl‰Î …¥fiı ÁÒ¥ flËı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/116)

♦ ““±˘Ë˘ ! …\±˘ fiı, ’flÿıÂ◊Ì ‰Î÷_ ÁÎ_¤‚‰Î ±Î‰ı »ı, fiı ±Î ±Î_ËŸfiÎ ‹ıÕı

fiı ⁄Ì…ı ⁄ıÃÎ flËı »ı, ÷ı Â_ Á‹F›Î ? ¬flı¬fl˘ ◊¥fiı ÁΑ‹Î_ ‰‚√ı ÷˘ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ÂhÎ

⁄‚Ì Ω› fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΛ, fiı …ıfiı ¬Î‰Î ‹‚÷_ ˢ› fiı ¤√‰Îfifiı fi ¤…ı, ±ı

…ı‰˘ ¿˘¥ ’Î’Ì fiÏË, ±‘‹a fiÏË, ‹Ò¬˝ fiÏË fiı ±HÎÁ‹…\ fiÏË. ±˘Ë˘ ! ±Î‰Î

‹ËÎflÎ… ‹Y›Î fiı ±ı‰Ì ¬˘À flËÌ Ω› »ı, ±ı …ı‰_ Â_ »ı ?”” (V‰Î.‰Î. — 6/159)

♦ ““±Ë˘ ! ∞‰‹Î_ ±iÎÎfifi˘ ’Îfl fi◊Ì, ¿Îfl¬Îfi΋Î_, flÎΩ‹Î_ fiı

’‘fl΋HÎÌ‹Î_ ‹_ÕuÎ »ı, ÷ı Â_ Â_ ¿Ë̱ı ? ±˘S›Î …√÷fiÌ ’ıÃı ÁÎ_…ı ¿◊ÎfiÎ_ ⁄ı

‰«fiÎQ≤÷ ‹Î_Õ ‹Î_Õ ‰_«Î‰ı fiı ‰‚Ì ’λ\_ ÷ıfi_ ÷ı, ’HÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi flÎ∞

fi ◊Λ, ‹ÎÀı ω«ÎflÌfiı ‰÷˝‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 6/44)

♦ ““…\±˘fiı ! ¿ıÀ·Î¿ »ı ÷ı ±ı¿ı Ïø›Îfi_ fi΋ ·ı‰_ fiÏË, fiı ’ÎHÎÌ ’HÎ

¤fl‰_ fiÏË, I›Îflı ±ı Â_ ? Â΂√˛Î‹fiı ¿ÎflÁ˘ ±Î‰ı ! ±ı ÷ı Â_ ΩHÎ÷Î ËÂı ?

‹fiı ÷˘ ±ıfiı Ωı¥fiı ÿÎ_÷ ±Î‰ı »ı …ı, ÿˆ‰fiÌ ‹Î›Î ÷˘ …\±˘ ! Â_ CÎflı ÁÒ¥ flËı÷Î

ËÂı ? ’HÎ ÷ı ±iÎÎfi, I›Îflı Â_ K›Îfi ¿flı »ı ? ¨CÎ ·ı »ı. ±Î ±‹fiı ÷˘ ±Î‹

Ωı¥±ı, I›Î_ ¤√‰Îfi ÿı¬Î› »ı. ±ı ’HÎ ‹Ò¿Ìfiı ±Î‰Î ÁΑfiÌ Áı‰Î ¿flΉ̱ı

»Ì±ı. ÷ı ⁄ı› ¿fl‰_ »ı, ’HÎ ‹Òfl¬fiı Â_ Á‹Ω› !”” (V‰Î.‰Î. — 6/108)

♦ ““μ’fl◊Ì ¤√‰_, ’HÎ ∞‰ @›Î_ ¤√‰˘ »ı ? ±ı‰_ ˢ› ÷ı ’HÎ Ωı‰_.””

(V‰Î.‰Î. — 5/385)

♦ ““I›Î√Ì ◊¥fiı À˘’Ì CÎηı ÷ı‹Î_ Â_ ∂CÎÕu_ ? ¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁΑfi_

flËV› ÷˘ Á‹Ω÷_ fi◊Ì. ÷ı flËV› ÷˘ ±ı »ı …ı, ⁄˛õw’ ◊¥fiı Ëı÷ ¿fl‰_.

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 107

fiı ±Î ÷˘ ‰ı√ı «ÕÌ …‰ÎHÎ_ »ı, I›Î√fiı ‰ı√ı «ÕÌ …‰Î›, flÎ√fiı ‰ı√ı «ÕÌ …‰Î›

fiı √M’Î_ ‹Îfl‰Îfiı ‰ı√ı «ÕÌ …‰Î›, ’HÎ flËV› Á‹Ω› fiÏË I›Î_ Á‘Ì Â_

∂CÎÕu_ ?”” (V‰Î.‰Î. — 5/235)

±Î‹, …ıfiı ‰÷˝fi ¿ı ±ÎiÎΒηfi‹Î_ ¿˘¥¿ ¿«Î ˢ›, ÷˘ ÷ı ÿÒfl ¿fl‰Î

V‰Î‹Ì V’p’HÎı T›„@÷√÷ ¿ı Á¤Î‹Î_ ¿ËÌ ÿı÷Î.

❑ μ’ÎÁfiÎ ‹ÎÀı V‰Î‹Ìfi_ V’p‰@÷Î’b_

¿˘¥fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ Á‹…HÎ ⁄Î⁄÷‹Î_ ’HÎ ¬Î‹Ì ˢ› ÷˘ ÷ı ÿÒfl ¿fl‰Î

Ïfi‘Õ¿’HÎı À¿˘fl ¿flÌ ÿı÷Î. ±ı‹Î_ ’HÎ ÷ı±˘ ¿˘¥fiÌ ‹Ë˘O⁄÷ fi flά÷Î ¿ı

¿˘¥◊Ì fi √¤flÎ÷Î. …ı‹ ¿ı,

‰fl÷η‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ ±›˘K›Î’˛ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…ı V‰Î‹Ìfiı ¿èÎ_,

““÷‹ı μ’ÎÁfiÎfiÌ ⁄Ë< ±Î¿flÌ ‰Î÷ ¿fl˘ »˘, ÷ı◊Ì ±‰÷Îfl‹ÎhÎfiı CÎÁÎfl˘ ±Î‰ı

»ı.”” ±Î ÁÎ_¤‚Ì ±‹ÿΉÎÿ ÿıÂfiÎ ÁΑ±˘ ’HÎ ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ, ““fiflfiÎflΛHÎ,

·Z‹ÌfiÎflΛHÎ, flΑοÚWHÎ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… - ±ı ÁË< ±ı¿fiÎ ±ı¿ … »ı.

»÷Î_ ÷‹ı ÷ıfiı fi˘¬Î ’ÎÕ˘ »˘, ÷ı ÷‹fiı ¿˘HÎı ¿èÎ_ ?” I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_,

“V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ¿èÎ_, ⁄ÌΩı ¿˘HÎ ¿ËıÂı ? ±‹ı ÷˘ ’˛◊‹◊Ì … ΩHÎ̱ı »Ì±ı

±fiı ¿Ë̱ı »Ì±ı ¿ı Â_ ⁄ÎÿÂÎË ±fiı «Î¿fl ±ı ¿Î_¥ ±ı¿ √HÎΛ ?”” ±ıÀ·_

¿ËÌ ±Î«Î›˝lÌ ±›˘K›Î’˛ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiı ¿èÎ_, ““±Î ÷‹Îfl˘ … ÿά·˘

…\±˘ fiı, ±Î ÁΑ±˘ Á˙ ÷‹fiı ‘‹Î˝ÿ˘ ·Î‰Ì ±Î’ı »ı ±fiı ‰‚Ì ±‹ÎflÌ ÁÎ◊ı

’HÎ ÷‹Îflı Ëı÷ »ı. ÷˘’HÎ ¬ΩfiÎfiÌ ¿>_«Ì ÷˘ ÷‹ı ¿ı‰’˛ÁÎÿ∞fiı Á˘Ó’Ì »ı.

÷ı‹ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ ¿>_«Ì ÷˘ ±‹fiı Á˘Ó’Ì »ı. ÷ı◊Ì

Á‰˘Û’flÌ ±fiı ÁÿÎ ÏÿT› ÁοÎfl‹ÒÏ÷˝ ±fiı ’Ò‰ıÛ ◊›Î …ı fl΋¿ÚWHÎÎÏÿ¿ ±‰÷Îfl,

÷ı‹ … Á‰ıÛ ¥rfl˘, ’˛‘Îfi’vÊ ±fiı ‹Ò‚ ’˛¿ÚÏ÷’vÊ ‰√ıflı Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ,

Á‰˝fiÎ Ïfi›_÷Î ±fiı Á‰˝ ◊¿Ì ’fl …ı ±ZÎfl‘΋ ÷ıfiÎ ’Ï÷, ±fiÎÏÿ V‰›_

’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi »ı, ÷ı … ¤„@÷-‘‹˝fiÎ ’hÎ w’ı ’˛√Àı·Î ±Î lÌÁËΩfi_ÿ

V‰Î‹Ì »ı. ±Î ‰Î÷ ±fi_÷ ∞‰˘fiı Á‹Ω‰Ì ’˛√À ’vÊ˘k΋fiÎ Á‰˘Û’flÌ

V‰w’fi˘ Ïfiç› ¿flΉ‰˘, ±ı ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÌ ¿>_«Ì »ı. ⁄Î¿Ì ÷‹fiı ÷˘

’ÒΩ‰ÎfiÌ ±fiı ‹fiΉÎfiÌ ¿>_«Ì Á˘Ó’Ì »ı, ÷ı◊Ì ’ÒΩ±˘ »˘.””

±ı¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ì±ı μ’ÎÁfiÎfiÌ Ï‰√÷ Á‹Ω‰÷Î_ Á¤Î‹Î_ ‰Î÷

¿flÌ, ““Á‰ıÛ ±‰÷ÎflfiÎ ¿ÎflHÎ ’vÊ˘k΋ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı, ÷ıfiÌ μ’ÎÁfiÎ

108 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

¿flÌfiı ÷˘ Ãıà ±ZÎfl‘΋‹Î_ Ω›; fiı ⁄ÌΩ ±‰÷ÎflfiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flÌfiı ÷˘ ÷ıfiÎ

‘΋‹Î_ Ω›. Ωı fl΋«_ƒ∞ …ı‰Î ‹ËÎflÎ…fiı ΩHÎÂı, ÷˘ ÷ı ‰ˆ¿<_ËÎ_ ΩÂı; fiı

lÌ¿ÚWHÎ …ı‰Î ΩHÎÂı ÷ı √˘·˘¿‹Î_ ΩÂı. ‹ÎÀı @›Î_¥ ±ZÎfl‘΋fiÎ …ı‰_ Á¬

fi◊Ì. ÷ı ‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘k΋ ΩHΉÎ.”” V‰Î‹Ì±ı F›Î_ ±Î ‰Î÷ ¿flÌ,

I›Îflı I›Î_ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃı·Î ¿˘”¿ı ÁËı… ±¿‚Î¥fiı ¿èÎ_, ““F›Î_ ¤√‰Îfi flάı

I›Î_ flËı‰_, fiı ¤√‰ÎfifiÎ_ ‘΋ ÷˘ ⁄‘Î_› Áfl¬Î_. ±‹◊Î Â_ ¿>À˘ »˘ ?”” ÷ı

‰¬÷ı μ’ÎÁfiÎfiÌ ÷ı±˘fiÌ √ıflÁ‹…HÎfiı ÷˘Õ÷Î_ V‰Î‹Ì V’p’HÎı ¿Ëı »ı,

““÷ÎflÎ fiı «_ƒ‹Î ÷ı ¿Î_¥ ±ı¿ ¿Ëı‰Î› fiÏË. fiı ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ ¿èÎ_ »ı …ı,

±‰÷Îfl-±‰÷ÎflÌ‹Î_ ¤ıÿ Á‹…‰˘ …ı, flÎΩ fiı flÎΩfi˘ μ‹flΉ, fiı ÷Ìfl fiı

÷Ìflfi˘ fiÎ_¬fiÎfl˘, ±ı‹ ¤ıÿ »ı. ±˘S›˘ μ‹flΉ CÎH΢ ¤Îflı ˢ› fiı Ë<¿‹

«·Î‰ı ±ı‰˘ ‹˘À˘ ˢ›, ÷˘’HÎ flÎΩ ’ÎÁı Ω› I›Îflı ¿ıÀ·Ì¿ Á·Î‹ ¤flı I›Îflı

⁄ıÁΛ. fiı flÎΩfi˘ ±ıfiÌ μ’fl Ë<¿‹ «Î·ı »ı, ±ı‹ »ı.”” ÷ı μ’fl ‰«fiÎQ≤÷

‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, ““⁄ÌΩ_ ‘΋fiı fiı ±ZÎfl‘΋fiı ÷◊Î ⁄ÌΩ ±‰÷Îflfiı fiı

‹ËÎflÎ…fiı ±ı¿Áfl¬Î ¿Ëı, ±ıfi˘ Á_√ fi ¿fl‰˘.”” ±ı ‰_«Î‰Ìfiı ’λ˘ ’ÎÕu˘.

…^fiÎ√œ‹Î_ ±ı¿ ‰¬÷ flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ËÎ…flÌ‹Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ’HÎÎfiÌ ±ÿ˚¤÷ ‰Î÷˘ ¿flÌ. Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃı·Î

¤˘‚ÎfiÎ◊ ¤|fiı ±Î ‰Î÷˘ ’J› fi ’ÕÌ. ±ıÀ·ı ±ı‹HÎı flCΉÌfl∞ ‹ËÎflÎ…fiı

¿èÎ_, ““‰Î÷˘fiÌ ¿Î_¥ ±‰Ï‘ ˢ› ÷˘ ÃÌ¿, ±Î ÷˘ ˉı·ÌfiÎ_ √Ì÷ ¿Ëı‰Î›.”” ±ı

ÁÎ_¤‚Ìfiı V‰Î‹Ì ¿Ëı, ““‹Ò‚ ±ZÎflfi˘ … ±‰Ï‘ fi◊Ì, ÷˘ ÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘fi˘ ÷˘

±‰Ï‘ @›Î_◊Ì Ë˘› ? ‹Îflı ÷˘ ±Î ’Î_« ËΩfl ‹fiW›˘ ¤ı√Î ◊›Î »ı, ÷ı

⁄‘Λfiı ±Î «˘A¬Ì μ’ÎÁfiÎ Á‹Ω‰‰Ì »ı, ÷ı CÎıfl CÎıfl Œv_ ÷˘ @›Îflı ’Îfl

±Î‰ı ? ‹ÎÀı Á¤Î‹Î_ … ±Î ‰Î÷˘ ’˛ÏÁ© ¿fl‰Ì »ı.”” ÷ı ÁÎ_¤‚Ì ¤|∞±ı ¿èÎ_,

““Á΋_ ’ÎhÎ ÷˘ Ωı‰_ Ωı¥±ı fiı ?”” I›Îflı V‰Î‹Ìḻı ¿èÎ_, ““±Î ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı

±fiı Áÿı ÷ı ’ÎhÎ, ±fiı fi Áÿı ÷ı ¿<’ÎhÎ.”” ±ı‹ ¿ËÌfiı ’»Ì © μ’ÎÁfiÎfiÌ

±fiËÿ ‰Î÷˘ ¿flÌ.

±Î flÌ÷ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ’HÎÎfiÌ ±fiı ©

μ’ÎÁfiÎfiÌ ‰Î÷˘ ’HÎ T›„@÷√÷ ¿ı Á‹ÒË‹Î_ À¿˘fl ¿flÌfiı Ïfi‘Õ¿’HÎı ¿flÌ »ı.

±Î‹, ±ÎiÎÎ ±fiı μ’ÎÁfiÎ ±Î ⁄_fiı ’ZÎı V‰Î‹Ì V’p ⁄L›Î »ı.

∞‰‹Î_ F›Î_ F›Î_ ÏÂÏ◊·÷Î ÿı¬Î¥ »ı, I›Î_ I›Î_ ÷ı‹fi˘ ÁÒfl ’·ÀΛ˘ »ı, ’fl_÷

÷ı ÁÒfl‹Î_ …ıÀ·Ì ¿Õ¿Î¥ »ı ÷ıÀ·Ì … Ïfiÿ˘ÛÊ÷Î ’HÎ flHοı »ı. ÷ı±˘fi_ V’p-

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 109

‰@÷Î’b_ ±ˆÏË¿ ±’ıZÎα˘◊Ì ·⁄ÿΛ_ fi◊Ì. ‹Îfi-‹˘À’ ‰‘Îfl‰ÎfiÌ ·Î·«◊Ì

¬flÕΛ_ fi◊Ì.

¿˘¥fiı À¿˘fl ¿fl‰Î‹Î_ ¿ı ±Î¿flÎ_ ‰ıHÎ ¿Ëı‰Î‹Î_ V‰Î‹Ìfiı ¿˘¥ ±_√÷

V‰Î◊˝ fi Ë÷˘. ±ı‹HÎı …ıfiı, F›Îflı, …ı ¿o¥ ¿èÎ_ »ı, ÷ı ±_√÷ flÎ√-¶ıÊ, ±Ëo-

‹‹I‰ ¿ı ¥W›Î˝-±ÁÒ›Îfiı ·Ì‘ı fi◊Ì ¿èÎ_; ’fl_÷ ¿ı‰‚ ‹‹ZÎ ∞‰˘ ’fl

±Ï÷› ¿vHÎÎ ±fiı ‰ÎIÁS›fiı ·Ì‘ı ±ı‹fiÌ ∞‰ÿÂÎ À΂Ìfiı ±ı‹fiı ⁄˛õw’

¿fl‰Î ‹ÎÀı, ±ıÀ·ı ¿ı ±ı‹fiÌ ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷fi_ CÎÕ÷fl ¿fl‰Î ‹ÎÀı … ¿èÎ_ »ı.

±ı‹fiÎ ±Î ÂOÿ˘◊Ì … ËΩfl˘fiÌ ⁄˛ÎõÌ „V◊Ï÷ ◊¥ »ı, ±ı ’HÎ ±ı¿ ÁI›

±fiı Ïfiω˝‰Îÿ ≥Ï÷ËÎÁ »ı.

3.7 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fiÌ ±Î√‰Ì ωÂıÊ÷α˘

3.7.1 ±L› ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ““V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘””fiÌ Ï‰·ZÎHÎ÷Î

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_’˛ÿΛ‹Î_ ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘

μ’flÎ_÷ Áÿ˚. √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, Áÿ˚. ¿Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, Áÿ˚.

±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, Áÿ˚. ¤Î›ÎI‹Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, Áÿ˚.

’˛¤‰Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, Áÿ˚. ÷ƒÒ’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, Áÿ˚. ’˛ÁÎÿÎfi_ÿ

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, Áÿ˚. Ïfi√˝HÎÿÎÁ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘, Áÿ˚. ±ZÎflÎfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ

‰Î÷˘ ‰√ıflı √˛_◊˘ ’˛¿ÎÏÂ÷ ◊›ı·Î »ı. ¿˘¥ ’HÎ T›„@÷ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ±fiı

±L› ’fl‹ËoÁ˘fiÌ ‰Î÷˘fi˘ ÷·fiÎI‹¿ ±P›ÎÁ ¿flı, ÷˘ ÷ıfiı V’p’HÎı ’˛÷ÌÏ÷

◊Λ ÷ı‹ »ı ¿ı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ±L› ⁄‘Ì … ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ±fiı¿ ’˛¿Îflı

ωÏÂp, ω·ZÎHÎ ±fiı ±Ï¶÷Ì› »ı.

à ωʛ‰V÷fiÌ ºÏp±ı ω·ZÎHÎ÷Î

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ÏfiwÏ’÷ ωʛ‰V÷fiÌ ºÏp±ı, ±L› ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_

±ıfiÌ ±Î√‰Ì ω·ZÎHÎ÷Î fi…flı «Õı »ı. ±L› ’fl‹ËoÁ˘fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ωÂıÊ

¿flÌfiı ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ·Ì·Î-«Ïflh΢fiÎ ’˛Á_√˘ ÷◊Î ‹ËÎflÎ…ı ¿flı·Î

’˛Á_√˘’ÎkÎ μ’ÿı fi˘Ó‘Λı·˘ »ı. Á_’˛ÿΛfiÎ ¿˘¥ ’HÎ ±ÎÏl÷ Á_÷-

ËÏfl¤@÷fiÌ T›„@÷√÷ ’Ïp ‹ÎÀı ±Î √˛_◊˘ …wfl μ’›˘√Ì »ı, ‹‹ZÎfiı ‹ÎÀı

’˘÷ÎfiÎ ≥pÿı‰fiÎ_ «Ïflh΢fi_ ‰Î_«fi, ‹fifi ±fiı V‹flHÎ ±Î‰U›¿ »ı. ±ıÀ·ı

Á_’˛ÿΛ‹Î_ ±Î √˛_◊˘fiÌ ‹ËkÎÎ ÷˘ »ı …, ÷ı‹ »÷Î_ ±ıÀ·_ ÷˘ V’p … »ı ¿ı

110 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ xÿ˚√÷ ±Ï¤’˛Î› ±fiı ÏÁ©Î_÷, © μ’ÎÁfiÎ ±fiı

V‰w’ÏfiWÃÎ ÷ı‹… ÁΑfiÎfi_ V’pÏ«hÎ …ı‰_ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı,

±ı‰_ ±L› ¿˘¥fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚÷_ fi◊Ì. Ωı¿ı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ

‰Î÷˘‹Î_ ÏÁ©Î_÷ ±fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ ‰Î÷˘ …wfl »ı, ÷ı‹ »÷Î_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fiÌ ÷˘·ı ÷˘ fi … ±Î‰ı.

‰‚Ì, V‰¤Î‰, ÿ˘Ê˘, ’_«Ï‰Ê› ’˛I›ıfiÌ ±ÎÁ„@÷-‰ÎÁfiÎfiÎ_ ‹ÒÏ‚›Î_

μ¬ıÕ‰Î_, ¿Áfl‹ÎhÎ À΂‰Î, ⁄˛õw’ ◊‰Î ‹ÎÀı …ı‰Ì ΩıflÿÎfl ±fiı «˘ÀÿÎfl

‰Î÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ »ı; ±ı‰Ì ‰Î÷˘ ±L› ¿˘¥fiÌ ‰Î÷˘fiÎ √˛_◊˘‹Î_ Ωı‰Î

‹‚÷Ì fi◊Ì. ÷ÿ’flÎ_÷ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ‹ÎËÎIQ›ı ÁÏË÷ ¤„@÷±ı

›@÷ ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝ ÏÁ© ¿fl‰Îfi˘ ±Î√˛Ë, ÷ı ‹ÎÀıfiÎ μ’Λ˘ ÷ı‹… Á_√-¿<Á_√

±˘‚¬Ìfiı ¿<Á_√◊Ì ÿÒfl flËı‰Îfi˘ ±Î√˛Ë ±fiı ¿<Á_√◊Ì ⁄«‰ÎfiÎ μ’Λ˘fi_

‹Î√˝ÿ½fi ’HÎ …ı‰_ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_◊Ì ’˛ÎM÷ ◊Λ »ı, ±ı‰_ V’p ‹Î√˝ÿ½fi

’HÎ ±L› ¿˘¥fiÌ ‰Î÷˘‹Î_◊Ì ’˛ÎM÷ ◊÷_ fi◊Ì. ÁΑfi΋Î_ ¿◊Î-‰Î÷νfiÌ

±Î‰U›¿÷Î ÷◊Î ÁI’vÊfiÌ ±Ïfi‰Î›˝÷ΠωÂı V‰Î‹Ì±ı …ıÀ·Ì ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿

‰Î÷˘ ¿flÌ »ı, ±ı‰˘ ±Î√˛Ë ¿˘¥fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚÷˘ fi◊Ì.

‰‚Ì, ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ÏÁ©Î_÷˘, flËV›˘ Á‹…‰Î ‹ÎÀı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘

…ıÀ·Ì μ’›˘√Ì ◊¥ ¿ı ÷ı‹ »ı, ±ıÀ·Ì ±L› ¿˘¥ ‰Î÷˘ μ’›˘√Ì ◊¥ ¿ı

÷ı‹ fi◊Ì.

±Î ’˛¿Îflı ±L› ’fl‹ËoÁ˘fiÌ ‰Î÷˘ ±fiı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fi˘ ±P›ÎÁ

ϤLfi ϤLfi ºÏp¿˘HÎ◊Ì ÷ÀV◊÷Î’Ò‰˝¿ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı ÷˘ ⁄ÌΩ ’fl‹ËoÁ˘fiÌ

‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ Ïfiw’Λı· ωʛ‰V÷ ±fiı¿ flÌ÷ı ÷tfi …\ÿÌ …

÷flÌ ±Î‰ı »ı.

à V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ºpÎ_÷ˆ·ÌfiÌ Ï‰·ZÎHÎ÷Î

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ºpÎ_÷ˆ·ÌfiÌ ’HÎ ±ı¿ ±Î√‰Ì ω·ZÎHÎ÷Î »ı.

Á˙ ¿˘¥ ±K›ÎI‹fiÎ_ √Òœ flËV›˘fiı ÁË…÷Î ±fiı Áfl‚÷Î◊Ì Á‹∞ ¿ı ±ı

‹ÎÀı, √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ μ’ÿı‹Î_ ºpÎ_÷˘fi˘ μ’›˘√ ¬Ò⁄ ¿›˘Û

»ı. ºpÎ_÷˘ ¿Ëı‰ÎfiÌ ±ı‹fiÌ Âˆ·Ì ’HÎ ±fi˘¬Ì »ı. ÷ı‹HÎı …\ÿÎ …\ÿÎ ’˛¿ÎflfiÎ_

±ÎA›Îfi˘, ’˛Á_√˘ ¿ı ºpÎ_÷˘fiı ωω‘ flÌ÷ı ¿èÎÎ_ »ı.

@›Îflı¿ ÷ı‹HÎı ’flÎH΢fiÎ_ Á’˛ÏÁ© ±ÎA›Îfi˘ ¶ÎflÎ ±ÎK›Î„I‹¿ ÁΑfiÎfi˘

ÁÌ‘˘ flV÷˘ ⁄÷ÎT›˘ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““‹˘ÀÎfiÌ ±ÎiÎαı ¿flÌfiı ¿fl‰_, ÷ı ÷˘ …ı‹ √HÎ’Ï÷±ı √ΛfiÌ

≠ÿÏZÎHÎÎ ¿flÌ ±ı‰_ »ı. fiı ‹fifi_ √‹÷_ ¿fl‰_ ÷ı ÷˘ ¿ÎÏ÷˝¿ V‰Î‹ÌfiÌ ’ıÃı M≤J‰ÌfiÌ

≠ÿÏZÎHÎÎ ¿fl‰Î …ı‰_ »ı. ‹ÎÀı ±ÎiÎαı ◊˘Õ<_ ¿flı ÷˘’HÎ CÎHÎ_ ◊Λ »ı fiı ‹fi√‹÷_

{Î{_ ¿flı ÷˘’HÎ ◊˘Õ<_ ◊Λ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/26)

♦ ““≠Ë˚·Îÿ∞±ı fiÎflΛHÎ ÁÎ◊ı CÎHÎÎ Ïÿ‰Á ›© ¿›*, ’HÎ ¤√‰Îfi

Ï…÷ÎHÎÎ fiÏË, ’»Ì ¤√‰Îfiı ≠Ë˚·Îÿfiı ¿èÎ_ …ı, ““±ı ›©ı ¿flÌfiı ÷˘ Ë_ Ï…÷Ι

±ı‰˘ fi◊Ì fiı ‹fiı ∞÷‰Îfi˘ μ’Λ ÷˘ ±ı »ı …ı, ∞¤ı ¿flÌfiı ‹Îv_ ¤…fi ¿fl‰_,

‹fi‹Î_ ‹Îv_ Ï«_÷‰fi ¿fl‰_, fiıh΋Î_ ‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ flά‰Ì. ±ı ≠¿Îflı Ïfifl_÷fl ‹ÎflÌ

VQ≤Ï÷ ¿fl‰Ì.”” ±ı‹ ¿èÎ_ »ı; ’»Ì ±ı‰Ì flÌ÷ı ≠Ë˚·Îÿı ±P›ÎÁ ¿›˘˝ I›Îflı

¤√‰Îfi » ‹ÎÁ‹Î_ ‰Â ◊¥ √›Î. ‹ÎÀı ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿fl‰Îfiı ±◊ı˝ ±Î

μ’Λ Á‰˘˝’flÌ »ı ÷ı Â̬‰˘.”” (V‰Î.‰Î. — 1/3)

@›Îflı¿ V‰Î‹Ì±ı ±ı ‰¬÷fiÎ Á_÷˘ó¤@÷˘fi˘ μS·ı¬ ¿flÌfiı ±ı‹fiÎ

∞‰_÷ ’˛Á_√˘ ¶ÎflÎ ’HÎ μ’ÿı ±ÎM›˘ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““«ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿ı‰Î ‹˘ÀÎ ? ÷ıfiı ’HÎ ⁄΂‹¿<_ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹Y›Î

I›Îflı … Á‰ı˝ ¬˘Àu ÿı¬ÎHÎÌ fiı ’»Ì ‹Ò¿Ì. ÷ı ±ı‰Îfiı ’HÎ flËÌ Ω› ÷˘ ⁄ÌΩfiı

flËı ±ı‹Î_ Â_ ? ‹ÎÀı ‹˘ÀÎ ’vÊfi˘ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı Á‹Î√‹ ◊›Î ωfiÎ ¬˘Àu

ÿı¬Î› fiÏË fiı À‚ı ’HÎ fiÏË, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ν »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/142)

♦ ““‹›Îfl΋ ¤|fiı ËÎÀ ‹Î_Õ‰_ Ë÷_, ÷ıfi_ ·ı¬_ ¿fl‰Î ⁄ıÃÎ I›Î_ ÷˘ Á‰Îfl

◊¥ √›_. ’»Ì ÷˘ …‚ ‹Ò@›_ …ı Ë∞ ËÎÀ ‹Î_Õu_ fi◊Ì I›Î_ … ÏfiƒÎ √¥ ÷˘ ‹Î_ÕÂ_

I›Îflı Â_ ◊ÎÂı ? ‹ÎÀı ±ı ÷˘ ÿÌCνÿÂa ±ıÀ·ı ω«ÎflÌfiı ±ı ‹Îfl√ı fi … «ÎS›Î.””

(V‰Î.‰Î. — 6/101)

♦ ““’˛ı‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊¥fiı ¿Ëı …ı, “‹Î√˘.” I›Îflı ÷ı‹HÎı

‹ÎB›_ …ı, “÷‹ÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ ±¬_Õ flËı.” I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı, “±ı flÎ∞’˘ ÷˘ …\ÿ˘ »ı,

÷ı ÷˘ ÷ıfiÎ_ ÁΑfi ¿fl˘ ÷˘ ◊Λ, ÷ı ωfiÎ ◊Λ fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 2/70)

¿ıÀ·Ì¿ ‰Îfl V‰Î‹Ì±ı ’Â-’ZÎ̱˘fiÌ ’HÎ ¿ıÀ·Ì¿ ·ÎZÎÏHο÷α˘fi˘

ÏfiÿıÛ ¿flÌfiı ±K›ÎI‹fiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““CÎfl‹Î_ ÁÎ’ ˢ› ÷ı ™ÿfl ¬Î‰Î ‹‚÷Πˢ› I›Î_ Á‘Ì ¬Ì…ı fiÏË;

fiı ™ÿflfiı ¿ÎœÌ ‹Ò¿Ì±ı ÷˘ CÎflfiÎ_ ⁄ÌΩ_ Á‰ı˝fiı ¿flÕÌ ¬Î›. ÷ı‹ ‹fi ÷◊Î

≥„Lƒ›_fiÎ ¿èÎÎ ≠‹ÎHÎı «Î·ı ÷˘ ¿Ï…›˘ fi ◊Λ fiı ÷ıfiı ‹flÕÌfiı «Î·ı ÷˘ ¿Ï…›˘

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 111

112 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

◊Λ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/87)

♦ ““⁄¿flÎ_◊Ì ÷ı ËÎ◊Ì Á‘Ì ‹˘ÀΠˢ› ÷ı ’HÎ ‰ÎÕ΋Î_ flËı, ’HÎ ÏÁ_Ë

‰ÎÕ΋Î_ flËı fiÏË, ÷ı‹ ‹‹ZΠˢ› ÷ı ‹Î›ÎfiÎ ⁄_‘fi‹Î_ flËı fiÏË.””

(V‰Î.‰Î. — 5/197)

♦ ““±ı¿ ‰Îfl ±‹ı ‘˘flÎ∞fiı ’Îÿfl ⁄ıÃı·. I›Î_ ¬Î÷flfiÎ œ√·Î ’Õı·.

’»Ì ±ı¿ ¬Ò_ÏÀ›˘ Ë÷˘ ÷ı ‘˘ÕÌ ‘˘ÕÌfiı ‹Î_ËŸ ‹Î◊_ ¬˘ÁÌfiı ⁄ı-±ı¿ ÁÒ_Õ·Î …ıÀ·Ì

‘ÒÕu ’˘÷Îfiı ‹Î◊ı fiάı, ±ı‹ ∞‰-≠ÎHÎÌ‹ÎhÎ ‘ÒÕu «Ò_J›Î ωfiÎ flËÌ Â¿÷Î_

fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 6/252)

V‰Î‹Ì±ı CÎHÎÌ ‰Îfl ±_√˛ıΩı ±fiı ÏŒfl_√̱˘fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ωÏÂp ¿Î›˝-

’©Ï÷±˘fi˘ ÏfiÿıÛ ¿flÌfiı ’HÎ ¿˘¥¿ ±ÎK›Î„I‹¿ Á_ÿı ±ÎM›˘ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““ÏŒfl_√Ì ÏfiI› ¿‰Î›÷ ¿flΉı »ı ÷ı◊Ì ÷ıfiÎ ‹ÎHÎÁ ⁄Ë ¬⁄ÕÿÎfl ◊Λ

»ı, ÷ı‹ …ı ¿◊ΉÎ÷ν, ≠ë-μkÎfl ¿fl‰Î-ÁÎ_¤‚‰Îfi˘ ±P›ÎÁ flάı ÷ıfi˘ ∞‰

T≤Ï©fiı ’΋ı fiı ÷ı‹Î_ ⁄‚ ±Î‰ı, ’HÎ ÷ı ωfiÎ ⁄‚ fi ±Î‰ı fiı …ı ±Î‚Á ◊¥fiı

⁄ıÁÌ flËı ÷ıfiı Â_ Á‹ÎÁ ◊Λ ?”” (V‰Î.‰Î. — 2/48)

♦ ““À˘’̉΂˘(±_√˛ı… ±ŒÁfl) ‹Ò_{Λ I›Îflı ⁄_√·Î‹Î_ Ω÷˘ flËı fiı I›Î_

…¥fiı ω«Îfl ¿flı, ±ı‹ ≠T≤Ïk΋Î_◊Ì ÏfiT≤ÏkÎ ’΋Ìfiı ≠Ï÷·˘‹ ºÏWÀ ¿flÌfiı ω«Îfl

¿fl‰˘.”” (V‰Î.‰Î. — 2/182)

¿˘¥¿ ‰¬÷ V‰Î‹Ì±ı ’˛¿ÚÏ÷, ’˛¿ÚÏ÷fiÎ ’ÿÎ◊˘Û ±fiı ¿<ÿfl÷fiÌ ¿ıÀ·Ì¿

‰ÎV÷ω¿÷Î ¶ÎflÎ ¿˘¥¿ ÁI› Á‹ΩT›_ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““‹˘ÀÎfiı ÁıT›Î ˢ› fiı ÷ıfiÎ √HÎ ±ÎT›Î ˢ› ÷ıfiı ÿı¿΂ fi ·Î√ı,

÷ı ¿ıfiÌ ’ıÃı ÷˘ …ı‹ ÁÒ›˝fiÌ ±Î√‚ ±_‘Îv_ ¤ı‚_ ◊¥fiı Ω›, ’HÎ I›Î_ flËı‰Î ’΋ı

fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 1/6)

♦ ““±Î ·˘¿fi˘ ±Î ∞‰fiı Œıfl «ÕÌ √›˘ »ı. ÷ı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚ı I›Îflı …ı‹

’ÎHÎÌ μ’fl Âı‰Î‚‹Î_ ·Î¿ÕÌ ‹Îflı ÷ı fi˘¬_ ◊¥fiı ’λ\_ ¤ı‚_ ◊¥ Ω›, ÷ı‹ ±Î

·˘¿‹Î_ ’λ\_ ¤‚Ì …‰Î› »ı, ±ı‰˘ ±Î ∞‰fi˘ œÎ‚ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/98)

♦ ““…ı‹ flı÷̱ı ¿flÌfiı ±Î ⁄Ής›˘ Á˘flÎ¥ √›˘ »ı, ’HÎ ÷ı ·Î¬

›˘…fifi˘ Á‹ƒ ¤›˘˝ »ı, ÷ıfiÎ …‚ı ¿flÌfiı ·Ì·˘ ’S·‰ ◊Î÷˘ fi◊Ì, ¿ı‹ …ı

flı÷̱ı ¿flÌfiı Á˘flÎ¥ √›˘ »ı; ÷ı‹… ωʛı ¿flÌfiı ÷˘ ∞‰ Á˘flÎ¥ Ω› »ı, ’HÎ

‹ÌÃÎ …‚fiÎ ‹ËÎÁ‹ƒ …ı‰˘ ±Î ÁIÁ_√ ÷ı‹Î_ flËÌfiı ·Ì·˘ ’S·‰ ◊Î÷˘ fi◊Ì.

fiı ·˘¿, ¤˘√ fiı ±Î ÿıË ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷˘ ∞‰ Á˘flÎ¥ √›Î »ı, ±ı‹ ≠I›ZÎ

ÿı¬Î› »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 3/59)

♦ ““’ջΛÎfiı ’√Λ fiËŸ ÷ı‹ ωʛfi˘ ’Îfl ±Î‰ı ÷ı‹ fi◊Ì. ‹ÎÀı iÎÎfi

◊Λ I›Îflı Á¬ ◊Λ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/191)

@›Îflı¿ V‰Î‹Ì±ı ·˙Ï¿¿ ºpÎ_÷ ¶ÎflÎ ±ÎK›Î„I‹¿ flËV› »÷_ ¿›* »ı.

…ı‹ ¿ı,

♦ ““…ı‹ …ı‹ iÎÎfi ◊Î÷_ Ω›, ÷ı‹ ÷ı‹ ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î …HÎÎ÷˘ Ω›.

÷ı μ’fl ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “±ı¿ fl⁄ÎflÌ «ÎS›˘ …÷˘ Ë÷˘ I›Î_ ËÌfl˘ ËÎ◊ ±ÎT›˘, ÷ı

⁄¿flÌfiÌ ¿˘Àı ⁄Î_K›˘. ’»Ì ÷ı ⁄¿flÌfiı ‰ÎÏHΛı ·¥fiı ÷ı ËÌfl˘ ⁄ÁıÓ wÏ’›Î‹Î_

ÿÌ‘˘, ÷ı ⁄ÁıӉ΂ı ËΩfl‹Î_ ÿÌ‘˘, ËΩfl‰Î‚ı ÿÁ ËΩfl‹Î_ ÿÌ‘˘, ±ı‹ fiı ±ı‹

«Õ÷Î_ ·Î¬ wÏ’›Î‹Î_ ÿÌ‘˘. ’»Ì ÷ı ·Î¬‰Î‚ı ¿˘¥¿ ÂÎË¿Îfl Ë÷˘ ÷ıfiÌ ’ÎÁı

…¥fiı ¿èÎ_ …ı, “±Î ËÌfl˘ ÷‹Îflı flά‰˘ »ı ?” I›Îflı ÂÎË¿Îfl ËÌfl˘ Ωı¥fiı ⁄˘S›˘

…ı, “Á˘ ‹˘ÀÏ·›Î ¿fl˘ fiı ÿÌ ∂B›Î◊Ì ÷ı ±Î◊Q›Î Á‘Ì ƒT› ·¥ Ω±˘ ±ıÀ·_

÷‹Îv_.” I›Îflı √΋‹Î_ ËÎËοÎfl ⁄˘S›˘ …ı, ÂÎË¿Îflı ¬Ωfi˘ ·Ò_ÀÎ‰Ì ÿÌ‘˘ ! ’»Ì

÷ı ÂÎË¿ÎflfiÎ ⁄Î’ı ±Î‰Ìfiı ’Ò»u_ …ı, “Â_ …HÎÁ ·Ì‘Ì ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı, “±Î

ËÌfl˘ ·Ì‘˘ »ı.” I›Îflı ÷ıHÎı Ωı¥fiı ¿èÎ_ …ı, “‹Œ÷ ’ÕÎ‰Ì ·Ì‘˘, ±ı¿ Ïÿ‰ÁfiÌ

¿‹ÎHÎÌ ’HÎ ÿÌ‘Ì fiÏË !” I›Îflı …\±˘, Á‰ı˝ ¿fl÷Î_ ±ı ÂÎË¿Îflfiı ±ı ËÌflÎfi_ iÎÎfi

⁄Ë ¿Ëı‰Î›; ÷ı‹… ¤√‰ÎfifiÎ ‹ÏË‹Îfi_ ΩHΉ_. ÷ı …ı‹ …ı‹ ¤√‰ÎfifiÎ

‹ÏË‹Îfi_ iÎÎfi ◊Î÷_ Ω› ÷ı‹ ÷ı‹ ‹ÏË‹Î ‰‘ ‰‘ …HÎÎ÷˘ Ω› »ı.” ÷ı μ’fl

ÁÎfl_√’flfi_ ÁkÎfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«ÎT›_.”” (V‰Î.‰Î. — 3/61)

♦ ““√flÌ⁄ ◊‰ÎfiÌ flÌ÷ ⁄÷Î‰Ì …ı, ±ı¿ √΋‹Î_ ⁄ı ‰ÎÏHΛΠ⁄ı ¤Î¥

Ë÷Î. ÷ı ⁄LfiıfiÌ ’ÎÁı Ï«_÷΋ÏHΛ_ ⁄ı Ë÷Ì. ÷ı flÎΩfiı ¬⁄fl ’Õ‰Î◊Ì flÎΩ±ı

·U¿fl ‹˘¿·Ì ‰ÎÏHΛÎfiı ∞÷Ìfiı Ï«_÷΋ÏHÎ ±ı¿ ¤Î¥ ’ÎÁı◊Ì ·¥ ·Ì‘Ì, ’»Ì

⁄ÌΩı ¤Î¥ Ë÷˘ ÷ı √flÌ⁄ ◊¥ ŒÎÀı·Î_ «Ÿ◊flÎ_ ’ËıflÌ ¤ıÀ‹Î_ Ï«_÷΋ÏHÎ flάÌ

‹Î√Ì ¬Î÷˘, √flÌ⁄ ◊¥fiı fiÌ¿‚Ì √›˘ ÷˘ Ï«_÷΋ÏHÎ flËÌ. ÷ı‹ ±Î’HÎı √flÌ⁄

◊¥fiı Ï«_÷΋ÏHÎ ÁΫ‰Ì flά‰Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 5/85)

@›Îflı¿ V‰Î‹Ì±ı ‘_‘ÎÿÎflÌ ·˘¿˘fiÎ T›‰ÁΛ ¿ı ‘_‘ÎfiÌ Ï‰ÂıÊ÷Îfiı

±Î‘Îflı ’HÎ ¿o¥¿ ÁI› Á‹ΩT›_ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““¿<_¤Îfl ËÎ_Õ·Î_ CÎÕı »ı ÷ıfi_ ºWÀÎ_÷ — ËÎ_Õ·Î_ CÎÕ÷Î_ ‹Î_ËÌ·Ì ÷flŒ ·Î√fiı

‰ÎV÷ı √˘·ÌÀ˘ flÎ¬Ì ⁄Λ˝◊Ì À’·˘ ‹Îflı »ı ÷ı‹ ±Î’HÎı √˘·ÌÀÎfiÌ …√αı ‹ÏË‹Î

Á‹…‰˘ fiı À’·ÎfiÌ …√αı ÁΑfi Á‹…‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 5/186)

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 113

114 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

♦ ““Ωı √flÎÏÁ›˘ ‹˘Àıfl˘ ˢ› ÷˘ M≤J‰Ì … ¤ı‚Ì ¿flı, fiı ‰ÎÏHΛ˘ ‹˘Àıfl˘

ˢ› ÷˘ ƒT› ¤ı‚_ ¿flı, fiı ⁄˛ÎõHÎ ‹˘Àıfl˘ ˢ› ÷˘ ’V÷¿ ¤ı‚Î_ ¿flı, fiı fl⁄ÎflÌ

‹˘Àıfl˘ ˢ› ÷˘ œ˘flÎ_ ¤ı‚Î_ ¿flı; ’HÎ ¿˘¥±ı ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑ fi ◊Λ. ‹ÎÀı ±ı‹Î_

¿Î_¥ ‹Î· fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 5/186)

♦ ““÷fl√΂˘ ‰ı ¿Îœı »ı ÷ıfiı ‹Ò¬˝ »ı ÷ı VhÎÌ ÿı¬ı »ı fiı …ı ÕÎè΢ »ı ÷ı

’vÊ ÿı¬ı »ı, ±ı‹ …√÷ ¬˘À<_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 4/133)

@›Îflı¿ V‰Î‹Ì±ı ±ı ‰¬÷‹Î_ Á‹Î…‹Î_ …ı ’˛Á_√˘ ⁄L›Î ˢ› ÷ıfi˘

μS·ı¬ ¿flÌfiı ’HÎ ±ı ¶ÎflÎ ¿o¥¿ Á_ÿı ±ÎM›˘ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““±‹ÿΉÎÿfiÌ ·_CÎ̱ı ⁄‘Î ÂËıflfi˘ ≥Ωfl˘ flÎA›˘. ÷ı ¿>ÀÌ ¿>ÀÌfiı

¬Î‰Î ’HÎ fi‰flÌ fi ◊¥ fiı ¤Ò¬Ì fiı ¤Ò¬Ì ‹flÌ √¥. ÷ı‹ ±Î’HÎı ⁄‘Îfi˘ ≥Ωfl˘

flά‰˘ fiËŸ.”” (V‰Î.‰Î. — 5/337)

♦ ““√˘ÓÕ‚‹Î_ ‰ÎÏHΛı ˉı·Ì ¿flÌ ÷ı fiÏ‚›Î_ «ÕÎT›Î_, I›Î_ «Î‚ÌÁ ËΩfl

¿˘flÌ ◊¥ fiı CÎfl‹Î_ ’HÎ ±ıÀ·Ì Ë÷Ì. ’»Ì ±ı‹ fiı ±ı‹ fi‰Ì CÎflıHÎı ‹Ò¿Ì ÷ı Ë∞

»^ÀÌ fi◊Ì fiı ¬Î‰Î ‹Y›_ fi◊Ì. ÷ı‹ ±Î’HÎı ’HÎ √˘ÓÕ‚fiÎ ‰ÎÏHΛÎfiÎ …ı‰_ »ı, ÷ı

±Î ÿıË CÎflıHÎı ‹Ò¿Ì »ı ÷ı ’˛¤ ¤Ω÷Î fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 6/289)

±Î flÌ÷ı …\ÿÎ …\ÿÎ ºÏp¿˘HÎ◊Ì Ï‰«Îfḻı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ Ωı‰Î

‹‚÷Ì ºpÎ_÷ ˆ·ÌfiÌ ±fiı¿ ω·ZÎHÎ÷α˘ fi…flı «Õı »ı.

3.7.2 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘” ±ıÀ·ı “‰«fiÎQ≤÷”fi_ μk΋ ¤ÎW›

lÌ∞‹ËÎflÎ… ’fl⁄˛õ ±fiı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ZÎfl⁄˛õ. ⁄_fiı

±fiÎÏÿ¿Î‚◊Ì … ‹Î›Î’flfiÎ_ ÷k‰˘. ÷ı◊Ì ÷ı±˘ ⁄_fiı ’flV’flfiÎ ±Ï¤’˛Î›fiı

Á‹∞ ¿ı ±ı‰_ ⁄Ì…\_ ¿˘¥ … Á‹∞ fi ¿ı. ÷ı◊Ì … ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı

‰«fiÎQ≤÷‹Î_ …ı …ı ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı, ÷ıfi_ ›◊Î◊˝ ÷ÎI’›˝ V‰Î‹Ì±ı ›◊Î◊˝ flÌ÷ı

Á‹ΩT›_ »ı.

±ıÀ·Î ‹ÎÀı ±ı‰_ ¿ËÌ Â¿Î› ¿ı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÷˘ ‰«fiÎQ≤÷fi_ Áfl‚

¤ÎW› »ı. Á΋ÎL› flÌ÷ı ¤ÎW› √˛_◊‹Î_; ‹Ò‚ √˛_◊fiÎ ±CÎflÎ ÂOÿ˘fiÌ Áfl‚

Á‹…^÷Ì, √Ϥ˝÷ flÌ÷ı ¿Ëı‰Î›ı·Ì ‰Î÷fiÌ V’p÷Î, ⁄Ì… w’ı ¿Ëı‰Î›ı·Ì ‰Î÷fi_

ωVI≤÷ Ïfiw’HÎ, ωVI≤÷ w’ı ¿Ëı‰Î›ı·Ì ‰Î÷˘fi˘ Á_ÏZÎM÷ ÁÎfl, √Òœ ±fiı

flËV›‹› ‰Î÷˘fi_ ÷ÎI’›˝ - ‰√ıflı ⁄Î⁄÷˘fiÌ Áfl‚, Á√‹ ±fiı Á‰˝Á·¤

fl…Ò±Î÷ ˢ› »ı. ¤ÎW›fiÎ_ ±Î‰Î_ ·ZÎH΢ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 115

÷ı◊Ì V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fiı ‰«fiÎQ≤÷fi_ ¤ÎW› ¿Ëı‰Î‹Î_ …flΛ ±Ï÷›˘„@÷ fi◊Ì.

±ıÀ·ı … ÷˘ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ±ı¿ ’h΋Î_ ·¬ı »ı —

““‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷ ±fiı ‹ÏË‹Î ÷ı ’Î_« ‰Î÷˘

’˛‘Îfi »ı, ÷ı‹… “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ ’HÎ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷ ±fiı

‹ÏË‹Î ’Î_« ’˛‘Îfi’HÎı »ı. ‹ÎhÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ⁄Ë< √_¤Ìfl’HÎı ‹ËÎflÎ…ı

’˛Ï÷’Îÿfi ¿flı·˘ »ı ÷ı ‹ÏË‹Î V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ‰‘ ω‰ı«fi ÁÎ◊ı

ÁΑÎflHÎ ËÏfl¤@÷ Á‹∞ ¿ı ÷ı‹ V◊Ò‚’HÎı ÁÎÿÌ ¤ÎÊ΋Î_ ⁄Ë< ÿ›ÎºÏp ¿flÌfiı

¿Ëı·˘ »ı.”” (Ï·. ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ — 2/444)

à ‰«fiÎQ≤÷fiÎ Á_ÿ¤˘Û ÁÎ◊ı Á‹…^÷Ì

V‰Î‹Ì F›Îflı μ’ÿı ±Î’÷Î I›Îflı @›Îflı¿ ÷˘ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı

±ıfiÎ μ’fl … Ïfiw’HÎ ¿fl÷Î. V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘fiÎ_ ÁÎ÷ ’˛¿flH΋Î_fiÌ ·√¤√

±ıÓÁÌ◊Ì ‰‘ ‰Î÷˘‹Î_ ±ı‰˘ V’p ÏfiÿıÛ … »ı ¿ı V‰Î‹Ì±ı ±‹¿ ‰«fiÎQ≤÷

‰_«Î‰Ìfiı ’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ Ë˘›. ±Î ‰Î÷˘‹Î_ …ı ÷ı ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ±Ï¤’˛Î› ¿ı

ÏÁ©Î_÷ ÁÎfl w’ı Áfl‚ ¤ÎÊ΋Î_ V‰Î‹Ì±ı Á‹ΩT›˘ »ı. ±ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_◊Ì

‹A› Â_ Á‹…‰Îfi_ »ı ÷ı V’p’HÎı …HÎÎT›_ »ı. ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ±ËŸ Ωı¥±ı —

♦ ““»ıS·Î ’˛¿flHÎfi_ ÷ıfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ÷ı‹Î_ ÿı¿΂fi_ ⁄Ë< ’˛¿Îflı

ωʋ’b_ ◊¥ Ω› fiı ÷ı‹Î_ ±ı¿Î_Ï÷¿’b_ ¿ı‹ flËı ? ±ı ’˛ë μ’fl ‰Î÷ ¿flÌ …ı,

“Ïfiç› flËı ±ı … ±ı¿Î_Ï÷¿’b_ »ı ±fiı ±ı … flËı‰Îfi_. ÷ı …ı‹ Ï«_÷΋ÏHÎ flËÌ

fiı ⁄Ì…\_ ‘fi Á‰ıÛ √›_ ’HÎ ¿Î_¥ √›_ fi◊Ì fiı g«÷΋ÏHÎ √¥ fiı ⁄Ì…\_ ‘fi Á‰ıÛ

flèÎ_ ÷˘’HÎ ¿Î_¥ flèÎ_ fiÏË; ÷ı‹… ±ı¿ Ïfiç› flè΢ ÷˘ Á‰ıÛ flèÎ_ fiı ±_÷ı ±ı …

flËı‰Îfi_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/203)

♦ ““‹K› ’˛¿flHÎfi_ fi‰QÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î …ı,

“±Î ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı ÷ı‹ ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘k΋ ΩHÎÂı fiı ±Î ÁIÁ_√‹Î_◊Ì

fiÌ¿‚Ì ΩÂı ÷˘’HÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_ ΩÂı, fiı ÁIÁ_√‹Î_ flËı÷˘ ËÂı fiı ‘‹˝ ’΂÷˘

ËÂı fiı ∂K‰˝flı÷Î ËÂı; ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘k΋ fiÏË ΩHÎı ÷˘ ⁄ÌΩ ·˘¿‹Î_

ΩÂı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/306)

♦ ““¿ÎÏfl›ÎHÎÌfi_ ÁÎ÷‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “Ïfiç› »ı ±ı

… ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ »ı, fiı Ïfiç› »ı ±ı … ÏÁ© ÿÂÎ »ı ±fiı ÿı¬‰Îfi_ ¿èÎ_ »ı

÷ı ’HÎ iÎÎfiı ÁÏË÷ ΩHΉ_ ÷ıfiı … ¿èÎ_ »ı, fiı ÷ı ωfiÎ ÷˘ ÿı¬Î› »ı ÷˘’HÎ L›Òfi

116 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

»ı. fiı ωʛ ¬˘ÀÎ ¿fl‰Î ±ı ÷˘ ÁÎ_A› Á‹…‰_ fiı “±ı¿ ¤√‰Îfi ¤ÎÁı” ±ı‹

¿èÎ_ »ı ÷ı ’HÎ Ïfiω˝¿S’ Ïfiç›w’ı ¤ÎÁı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/309)

♦ ““‰ØfiÌ ¬Ì·Ìfi_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰÷Ì ‰¬÷ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “¬Ì·Ì ⁄ı

’˛¿ÎflfiÌ Á‹…‰Ì. ±ı¿ ÷˘ “ÏhΤ‰fiω¤‰Ëı÷‰ıM›¿<_Ô, ±ıÀ·ı ±¬_Õ ¤√‰ÎfifiÌ

VQ≤Ï÷ ¿flı fiı ⁄ÌΩı ’˛¿Îfl ÷˘ ÏfiWÃÎ »ı. ÷ı VQ≤Ï÷ ÷˘ ◊Λ ¿ı fi ◊Λ, ’HÎ ÏfiWÃÎ

Œflı fiÏË; fiı ÏfiWÃÎ ◊¿Ì “ÏhΤ‰fiω¤‰Ëı÷‰ıM›¿<_ÔfiÌ „V◊Ï÷ ◊¥ »ı, ‹ÎÀı ±ı

ÃÌ¿ »ı; fiı ±Î’HÎ΋Î_ ⁄Ë<‘Î ÷˘ ÏfiWÃÎfiÌ „V◊Ï÷fiÌ ¬Ì·Ì »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 4/1)

♦ ““‹K›fiÎ ÷ıflfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı, ÷ı‹ Á‹…ı I›Îflı »^À¿˘ »ı fiı

⁄Ì…\_ ÷˘ ËÎ◊-’√ ¿Ëı‰Î› fiı ±Î ÷˘ ‹Î◊_ ¿Ëı‰Î›. ‹ÎÀı ±Î ¿èÎ_ ÷ı‹ Á‹…‰_.

÷ı ÁÎv ±ı‰Ì vÏ«‰Î‚Î √v ¿fl‰Î fiı ±ı‰Î_ … ÂÎVhÎ ‰Î_«‰Î_, ±ı‹ ¿flÌfiı ÏÁ©

¿fl‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 6/236)

♦ ““‹K›fi_ ±Ï√›Îfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “B≤ËV◊‹ÎhÎ ±Î

‰«fiÎQ≤÷ Á‹…ı ÷˘ ±_÷flı ÂÎ_Ï÷ flËı. fiı ±Î ‰Î÷ ±À’ÀÌ »ı.” I›Î_ ºpÎ_÷ ÿÌ‘_

…ı, “¤˘√ΉÎfiÌ flı÷Ì‹Î_ «ˆhÎ ‹ÏËfiÎfiÎ ÷Î’‹Î_ œ>_Ïœ›˘ ⁄ıÃ˘ ˢ› ÷ıfiı ÿı¬Ìfiı ±ı‹

ΩHÎı …ı, ±Îfi_ ¿S›ÎHÎ ◊ÎÂı, ’HÎ ±ıfi_ ¿S›ÎHÎ fiÏË ◊Λ; fiı B≤ËV◊ ˢ› ÷ıfiı

⁄ΛÕÌ Ë˘›, ±Îà »˘¿flÎ_ ˢ›, Á˘‚ Ë‚ ˢ›, Á˘‚ ¤ıÓÂ_ ˢ›, ±ı ±ÎÏÿ¿ ˢ›,

÷ıfiı ÿı¬Ìfiı ±ı‹ ΩHÎı …ı ±Îfi_ ¿S›ÎHÎ fiÏË ◊Λ, ’HÎ ÷ıfiı ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı

÷˘ ±ı ⁄‘Î_›fi˘ ‹˘ZÎ ◊ÎÂı. ±ı ‰Î÷ ÷˘ …ı‹ ¿˘¥¿fiı CÎÌ ¬Î‘Î◊Ì fl˘√ ◊›˘ ˢ›

fiı ’λ˘ CÎÌ ¬‰flΉÌfiı ‹ÀÎÕı ÷ı‰Ì »ı. ÷ı ⁄ÌΩfiı Á‹Ω› fiÏË, ‹ËÎflÎ…fiı …

Á‹Ω›, fiı ±ı ’˛ëfi˘ μkÎfl ’HÎ ‹ËÎflÎ…◊Ì … ◊Λ, ⁄ÌΩ◊Ì ◊Λ fiÏË. ±ıfiÎ

±ı flΩı√HÎ, ÷‹˘√HÎ fiı Ák‰√HÎ ÷ı◊Ì fi¿Û‹Î_ …‰Î›, fiı ±ıfiÎ ±ı √HÎ◊Ì ‹˘ZÎ

◊Λ.” ÷ı μ’fl f·˘¿ ⁄˘S›Î …ı, “±Î‹›˘ ›ıfi ¤Ò÷ÎfiÎ_....”” (V‰Î.‰Î. — 4/61)

♦ ““ÁÎfl_√’flfi_ ±Ï√›Îfl‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰÷Ì ‰¬÷ı ¿˘¥¿ ËÏfl¤@÷ı

’Ò»u_ …ı, “Q≤I› ±ÎÕÌ CÎÕÌ Ë˘› I›Îflı ¤√‰Îfi‹Î_ ÂÌ flÌ÷ı ΩıÕΉΛ ?” I›Îflı

V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ıfiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΉÎfiÌ vÏ« ˢ› fiı ÿıËfi˘ ±_÷ ±Î‰Ì

Ω› ÷˘ ¤√‰Îfi fiı ÁΑ ÷ıfiÌ ‹ÿÿ ¿flı, flZÎÎ ¿flı, ÷ı◊Ì ¤√‰Îfi ωÂı ΩıÕÎ¥

…‰Î›. ‹ÎÀı vÏ« ÁÎflÌ flά‰Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 4/45)

♦ ““’_«Î‚Îfi_ ÁÎ÷‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ …ı, “±Î

’˛√À ¤√‰Îfifiı Ïfiÿ˘ÛÊ Á‹F›ı◊Ì ¿Î_¥ ¿fl‰_ ⁄Î¿Ì flËı÷_ fi◊Ì. fiı «‹I¿Îfl

…HÎΛ ÷˘ Âı¬∞fiÌ ’ıÃı ∞fl‰Î› fiÏË, √Î_Õ<_ ◊¥ …‰Î›. ‹ÎÀı ¿Áfl …ı‰_ flÎA›_

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 117

»ı. ¤√‰Îfifiı Ïfiÿ˘ÛÊ Á‹F›Î◊Ì Ïfiÿ˘ÛÊ ◊¥ flè΢ »ı, fiı ÿ˘Ê …HÎΛ »ı ÷ı

÷k‰fiÎ ÿ˘Ê »ı, fiı Ïfiÿ˘ÛÊ ÷˘ ±ı¿ ¤√‰Îfi … »ı. fiı ÿı¿΂ ÷˘ ¤√‰Îfifiı fi

·Î√ı, ∞‰fiı ÷˘ ·Î√ı; ¿ÎflHÎ ¿ı ’˛ÎflO‘ ¿‹ıÛ ÿıË »ı, ÷ı ¬˘ÀÎ ’˛ÎflO‘fi˘ ◊fl ±Î‰ı

I›Îflı ÿı¿΂ ·Î√ı, ’HÎ μ’ÎV› ‹ÒÏ÷˝fiı Ïfiÿ˘ÛÊ Á‹F›Î◊Ì ±ı ÿ˘Êı flÏË÷ ◊¥

flè΢ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/125)

♦ ““’˛◊‹fi_ «˘’fi‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, “±˘Ë˘ ! ±Î

‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ Ïÿ‰Á ⁄‘˘ ΩHÎı ÁÎ_¤Y›Î ¿fḻı ÷˘’HÎ I≤M÷ fi ◊Î¥±ı. …\±˘

fiı ! ‹Î_ËÌ ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl … ⁄÷Î‰Ì ÿÌ‘_ fiı iÎÎfi ’HÎ ⁄÷Î‰Ì ÿÌ‘_ »ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı

hÎHÎ ‰Îfl ‰_«ÎT›_ fiı ¿èÎ_ …ı, “…ıfiÎ_ ¿‹˝ eÀuÎ__ ˢ› ÷ıfiı ±Î ‰Î÷ fi Á‹Ω›,

÷ıfiı ÷˘ ‹Ò‚ ‹˘ÀÎ ’vÊ ±ı … ÂhÎ …ı‰Î …HÎΛ »ı. ±ı ω’flÌ÷ iÎÎfi ¿ı”‰Î›.

‹ÎÀı ˉı ÷˘ ÁΑfiı … ‰‚√Ì Ω‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 6/212)

μ’fl˘@÷ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ flËV›˘ ÷Îfl‰Ìfiı

’˘÷ÎfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ Áfl‚ ¤ÎÊ΋Î_ Á‹ΩT›Î_ »ı. ±Î μ’flÎ_÷ ⁄Ì∞ CÎHÎÌ ‰Î÷˘‹Î_

÷ı‹HÎı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ Á_ÿ¤˝fi˘ μS·ı¬ ¿flÌfiı ±ıfiÌ Ï‰ÂıÊ Á‹…^÷Ì ±Î’Ì »ı.

à ±fiı¿ ‰«fiÎQ≤÷˘fiÎ ÁÎflw’ı ¿flı·Ì ‰Î÷˘

CÎHÎÌ ‰Î÷˘‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷fiÎ Á_ÿ¤˝fi˘ V’p μS·ı¬ fi◊Ì, ÷ı‹ »÷Î_ ÷ı‹Î_

±ı¿ ±◊‰Î CÎHÎÎ_ ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ ÁÎfl, flËV› ¿ı ÏÁ©Î_÷w’ μ’ÿıÂfi˘ ÏfiÿıÛÂ

…wfl Ωı‰Î ‹‚ı »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““‹ÏË‹Î Á‹…‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ÷˘ ±ı‰Î ¤√‰ÿÌfi˘ ’˛Á_√ »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 1/1)

ó (‰«. ’˛. 1, 21, 51)

♦ ““¤√‰ÎfifiÎ ¿›Î˝ ωfiÎfi_ ’ÎfiÕ<_ ’HÎ ¿˘¥fi_ Ë·ÎT›_ Ë·÷_ fi◊Ì.””

(V‰Î.‰Î. — 1/4)

ó (‰«. ’˛. 37, 74, 78)

♦ ““‹˘ZÎfiÎ ÿÎ÷Î ÷˘ ¤√‰Îfi fiı ÁΑ ±ı ⁄ı … »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/20)

ó (‰«. ‹. 21, 59; ‰. 10)

♦ ““ωʛfi_ …ı Á¬ »ı ÷ı ¿fl÷Î_ ±ÎI‹Îfi_ Á¬ ⁄Ë< ±Ï‘¿ »ı fiı ÷ı

¿fl÷Î_ ¤√‰Îfifi_ Á¬ ±ı ÷˘ Ï«_÷΋ÏHÎ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/26)

ó (‰«. ÁÎ. 1; ·˘. 18; ’_. 1; ‹. 1; ‰. 9, 16; ±_. 27)

♦ ““±Î’HÎı ÷˘ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷ ±ı «Îflı ‰Î÷ flά‰Ì.””

(V‰Î.‰Î. — 1/31)

ó (‰«. ’˛. 19, 21; ‹. 32, 65)

♦ ““Ïfiω˝¿S’ Á‹ÎÏ‘ ◊Λ ÷˘’HΠωʛ fi À‚ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/37)

ó (‰«. ‰. 17, 20; ±_. 1)

♦ ““Á‰˝ ¿fl÷Î_ μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì ±ı ‹˘À<_ ÁΑfi »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/2)

ó (‰«. ’˛. 56, 61; ‹. 35; ±_. 36)

♦ ““Ë‹HÎÎ_ …HÎÎ÷_ fi◊Ì ’HÎ ±Î’HÎfiı ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ‹ÎÀı ¿Ú÷Î◊˝

◊›Î »Ì±ı.”” (V‰Î.‰Î. — 4/9)

ó (‰«. ·˘. 7; ‹. 13)

±ËŸ ‹Ò¿ı· ÿflı¿ ‰Î÷‹Î_ …ı ¿èÎ_ »ı ÷ı ÷ıfiÌ Á΋ı ‹Ò¿ı·Î_ ‰«fiÎQ≤÷˘fiÎ_

ÁÎfl-flËV› ±fiı ÏÁ©Î_÷ w’ı »ı. ±ËŸ ÷˘ Œ@÷ fi‹ÒfiÎ w’ı … ◊˘ÕÌ¿ ‰Î÷˘

‹Ò¿Ì »ı, ’fl_÷ ±Î Ë¿Ì¿÷ ’˛Î›— ÿflı¿ ‰Î÷ ‹ÎÀı ÁI› »ı. ‰Î÷˘ ‰Î_«÷Ì ‰¬÷ı

±ı‰_ … …HÎΛΠ¿flı ¿ı ‹ËÎflÎ…fiÎ μ’ÿı¢fiı … ÁÎfl w’ı Áfl‚ ¤ÎÊ΋Î_

Á‹∞ flèÎÎ »Ì±ı.

à ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ √Òœ flËV›˘fiÌ V’p÷Î

¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ ¿ıÀ·Î_¿ √Òœ flËV›˘ ’HÎ Á‹ΩT›Î_ »ı.

…ı‹ ¿ı, ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±fiı¿ ‰Îfl ’˛I›ZÎ ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘ ¿ı

Ïfiç›fiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˛I›ZÎ ¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘fi_

÷ÎI’›˝ Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı —

♦ ““’_«Î‚ÎfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı,“…ı‹ …ı‹ ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘ flËı

÷ı‹ ÷ı‹ Á¬ ◊Λ »ı; ÷ı ¤√‰Îfi ’fl˘ZΠˢ› I›Îflı ¿ı‹ Á_⁄_‘ flËı ?” ’»Ì μkÎfl

¿›˘˝ …ı, “¿◊Î, ¿Ì÷˝fi, ‰Î÷ν, ¤…fi fiı K›Îfi ÷ıHÎı ¿flÌfiı Á_⁄_‘ ¿Ëı‰Î›. fiı ÷ı

¿fl÷Î_ ’HÎ ‹˘ÀÎ ÁΑfi˘ Á_√ ±ı ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄_‘ ¿Ëı‰Î›, fiı

¤√‰Îfifi_ Á¬ ±Î‰ı. ¿ı‹ …ı, ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfi Á‰˝ ’˛¿Îflı flèÎÎ »ı. fiı ’˛I›ZÎ Ë÷Î

I›Îflı ’HÎ …ı‰Î »ı ÷ı‰Î fi ΩH›Î ˢ› ÷˘ Á_⁄_‘ fi ¿Ëı‰Î›, fiı ±ı‹ ΩH›Î

ωfiÎ ÷˘ ’˛I›ZΠˢ› ÷˘’HÎ Â_ ! fiı ÷ı‹ … …ı Á_÷‹Î_ ¤√‰Îfi Á‰˝ ’˛¿Îflı flèÎÎ

»ı ÷ı‹ ΩHÎı ÷˘ ±Î…ı ’˛I›ZÎ »ı, fiı ±ı‹ ΩH›Î ωfiÎ ÷˘ ±Î…ı ’fl˘ZÎ »ı.” I›Îflı

±ı¿ ÁΑ±ı ¿èÎ_ …ı, “‹ÒÏ÷˝›_ ’˛I›ZÎ fiÏË ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “’˛I›ZÎ

118 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 119

¤√‰Îfi ÷◊Î Á_÷fiÎ «Ïflh΋Î_ ‹fiW›¤Î‰ ±Î‰ı ÷˘ ±‹Î‰ÎV›ÎfiÎ «_ƒ‹ÎfiÌ ’ıÃı

CÎÀÌ Ω› »ı, fiı ÏÿT›¤Î‰ ΩHÎı ÷˘ ⁄Ì…fiÎ «_ƒ‹ÎfiÌ ’ıÃı ‰‘ı »ı. ÷ı‹ ‹ÒÏ÷˝›_ Â_

«ÏflhÎ ¿flı …ı, ÷ıfi˘ ±‰√HÎ ±Î‰ı fiı CÎÀÌ Ω› ? ‹ÎÀı ⁄˘·÷Î-«Î·÷Î …ı

¤√‰Îfi ÷ı … ’˛I›ZÎ ¿Ëı‰Î›, fiı ‹˘ÀÎ Á_÷ ˢ› ÷ı … ‹ÒÏ÷˝›_‹Î_ ÿˆ‰÷ ‹Ò¿ı »ı,

’HÎ ‹ÒÏ÷˝›_, ÂÎVhÎ fiı ÷Ì◊˝ hÎHÎ ‹‚Ìfiı ±ı¿ ÁΑ fi ¿flı. fiı ±ı‰Î ‹˘ÀÎ Á_÷ ˢ›

÷˘ ‹ÒÏ÷˝›_, ÂÎVhÎ fiı ÷Ì◊˝ hÎHÎıfiı ¿flı. ‹ÎÀı …ı‹Î_ ¤√‰Îfi Á‰˝ ’˛¿Îflı flèÎΠˢ›

±ı‰Î …ı Á_÷ ÷ı … ’˛I›ZÎ ¤√‰Îfi »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/395)

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı CÎHÎÎ_ ‰«fiÎQ≤÷˘(‰«. ’˛. 29, 73; ¿Î. 6; ·˘. 14;

‹. 55; ±_. 13 ‰√ıflı)‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ‰÷˝fifiÌ ‰Î÷ ¿flÌ »ı.

±Î ‰«fi˘ ¿˘¥¿ ‰Î_«ı ÷˘ ±ıfiı ±ı‰Ì ±ı¿ √ıflÁ‹…HÎ ◊‰ÎfiÌ Á_¤Î‰fiÎ

flËı ¿ı ‹ËÎflÎ… ±Î’HÎÎ …ı‰Î ∞‰ … »ı ±fiı ÷ı±˘ ±fiı¿ ’˛¿ÎflfiÌ ÁΑfiÎ

¿flÌfiı ∞‰L‹@÷’HÎÎfiÌ „V◊Ï÷fiı ’ÎQ›Î »ı. ±Î‰Ì √ıflÁ‹…HÎ fi ◊Λ ±ı

‹ÎÀı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ±ı ‰«fi˘fi_ ÷ÎI’›˝ Á‹Ω‰÷Î_ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı —

♦ ““‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’˘÷Îfi_ ‰÷˝fi ¿èÎ_ ÷ı ÷˘ ’˘÷ÎfiÎ ‹@÷fi_ …

¿èÎ_ »ı ±ı‹ Á‹…‰_ fiı ’vÊ˘k΋ ÷◊Î ‘΋w’ ±ZÎfl ±ı ⁄ıfiı ÷˘ ÷ı◊Ì ’fl

Á‹…‰Î fiı ÷ı‹fiı ωÂı ÷˘ ¿Î_¥ Á‹…‰_ fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 5/146)

‰«. ‰. 18‹Î_, ’fl◊Îfl΋Î_ ÷ı‹… Á_’˛ÿΛfiÎ ¿ıÀ·Î¿ √˛_◊˘‹Î_ ±ı‰˘

μS·ı¬ »ı ¿ı √˘·˘¿ ‹K›ı ±ZÎfl‘΋ »ı. ±ıfi_ ÷ÎI’›˝ V‰Î‹Ì±ı ±Î flÌ÷ı

Á‹ΩT›_ »ı —

♦ ““…ıfiÌ …ı‰Ì Á‹…HΠˢ› I›Î_ ÷ıHÎı ±ZÎfl‘΋ ‹ÎL›_ ˢ›. ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ı

÷˘ ⁄ÿÏfl¿Îl‹fiı ±ZÎfl‘΋ ‹ÎL›_ ˢ› fiı ¿ıÀ·Î¿ı ÷˘ ‰ˆ¿<_÷˘¿fiı ±ZÎfl‘΋

‹ÎL›_ ˢ› fiı ¿ıÀ·Î¿ı ÷˘ √˘·˘¿fiı ±ZÎfl‘΋ ‹ÎL›_ ˢ›, ’HÎ …ıfiı ‹ËÎflÎ…fi˘

‹ÏË‹Î …HÎΛ »ı ÷ıfiı …ı‹ »ı ÷ı‹ ±ZÎfl‘΋ Á‹Ω› »ı.” ÷ı μ’fl ’˛◊‹fi_ 63

hÎıÁË_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “…\±˘fiı ‹ËÎflÎ… ·¬Ì √›Î »ı ¿ı …ı‹ {ÌHÎÎ

‹E»fl ˢ› ÷ıfiı ‹K›ı ¿ÌÕÌ Ë˘› ÷ı ‹˘ÀÌ ÿı¬Î› fiı ¿ÌÕÌfiı ‹K›ı ‰Ÿ»Ì ˢ› ÷ı ‹˘À˘

ÿı¬Î› fiı ‰Ÿ»Ìfiı ‹K›ı ÁÎ’ ˢ› ÷ı ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ÁÎ’fiı ‹K›ı Á‹‚Πˢ› ÷ı

‹˘ÀÌ ÿı¬Î› fiı Á‹‚Îfiı ‹K›ı ’ÎÕ˘ ˢ› ÷ı ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ’ÎÕÎfiı ‹K›ı ËÎ◊Ì Ë˘›

÷ı ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ËÎ◊Ìfiı ‹K›ı Ï√flfiÎfl …ı‰˘ ’‰˝÷ ˢ› ÷ı ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ÷ı

’‰˝÷fiı ‹K›ı ‹ıv ’‰˝÷ ‹˘À˘ ÿı¬Î› fiı ÷ı ‹ıv …ı‰Î ’‰˝÷fiı ‹K›ı ·˘¿Î·˘¿ ’‰˝÷

÷ı ±Ï÷Âı ‹˘À˘ …HÎΛ; ÷ı‹ √˘·˘¿fiı ‹K›ı ±ZÎfl‘΋ »ı ±ı‹ Á‹…‰_, ’HÎ ¿Î_¥

120 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

±ı¿ ËÎ◊Ì‹Î_ Ï√flfiÎfl ’‰˝÷ ±Î‰Ì √›˘, ±ı‹ fi◊Ì; ±fiı ⁄ÌΩ ±fi_÷ ’‰˝÷fiı

‹Ò¿Ìfiı Ï√flfiÎfl ’‰˝÷fiı √H›˘ »ı fiı ⁄ÌΩ ±fi_÷ ’‰˝÷˘fiı ‹Ò¿Ìfiı ·˘¿Î·˘¿ ’‰˝÷fiı

√H›˘ »ı; ÷ı‹ ±fi_÷ ‘΋fiı ‹Ò¿Ìfiı ±ZÎfl‘΋fiı ¿èÎ_ »ı. ’HÎ ¿Î_¥ √˘·˘¿‹Î_

±ZÎfl‘΋ ±Î‰Ì √›_, ±ı‹ fi◊Ì. fiı ⁄ÌΩ_ ‘΋fiÌ ÷˘ ±‰Ï‘ ¿ËÌ »ı, ’HÎ

±ZÎfl‘΋fiÌ ÷˘ ±‰Ï‘ ¿ËÌ fi◊Ì, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 3/23)

±Î flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ μ’ÿı¢‹Î_ ¿flı·Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘fi_ √Òœ flËV›

V‰Î‹Ì±ı Á‹Ω‰ı·_ »ı.

à ‰«fiÎQ≤÷fiΠϤLfi ϤLfi μ’ÿı¢fi_ ÷ÎI’›˝

‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ @›Îflı¿ l˘÷Î ’˛‹ÎHÎı …\ÿÌ …\ÿÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı.

‹˘ZÎ ‹ÎÀı ’˛Á_√˘’ÎkÎ …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ÁΑfi˘ ¿ı √H΢ ’fl ωÂıÊ ¤Îfl ‹Ò@›˘ »ı.

÷ı◊Ì @›Îflı¿ ‹‹ZÎfiı A›Î· … fi ±Î‰ı ¿ı ‹ËÎflÎ…fi˘ ÁΫ˘ ±Ï¤’˛Î› ¢ »ı

±fiı ‰V÷÷— ‹˘ZÎ ‹ÎÀı Â_ ¿fl‰Îfi_ »ı, ’fl_÷ V‰Î‹Ì±ı ±ı ±Ï¤’˛Î› V’p’HÎı

Á‹ΩT›˘ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““±ı¿ …HÎı V‰Î‹Ìfiı ’Ò»u_ …ı,“‰«fiÎQ≤÷‹Î_ @›Î_¿ ±ÎÂflÎfi_ ⁄‚ ¿èÎ_

»ı, @›Î_¿ ‘‹˝fi_, @›Î_¿ ‰ˆflÎB›fi_, @›Î_¿ ±ÎI‹ÏfiWÃÎfi_, fiı @›Î_¿ ’Î»Ì ÷ı ±ÎI‹-

ÏfiWÃÎ μÕÎÕÌ fiÎ_¬Ì »ı. ±ı‰Î_ ¿o¥¿ Ãı¿ÎHÎı ±fi_÷ ÁΑfi ¿èÎÎ_ »ı; ÷ı‹Î_ ±ı¿fiı ωÂı

Á‰ıÛ ±Î‰Ì Ω› fiı μk΋ ‹˘ZÎ ◊Λ ±ı‰_ ±ı¿ ¿Ë˘.” ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì ¿Ëı …ı,

“μ’ÎÁfiΠˢ› fiı μk΋ Ïfiω˝¿S’ Ïfiç› Ë˘› ÷˘ ⁄‘Î_ ±Î‰ı.””

(V‰Î.‰Î. — 6/294)

♦ ““‹ËÎflÎ…ı ±fi_÷ ’˛¿ÎflfiÌ ‰Î÷_ ∞‰fiÎ ‹˘ZÎfiı ±◊ıÛ ’˛‰÷ν‰Ì »ı; ’HÎ

÷ı‹Î_ «Îfl ‰Î÷_ »ı ÷ı ÷˘ ∞‰fi_ ∞‰fi »ı. ÷ı Â_ ? ÷˘, ±ı¿ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ

μ’ÎÁfiÎ; fiı ⁄Ì∞, ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ; fiı hÎÌ∞, ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑ ÁÎ◊ı ’˛ÌÏ÷;

fiı «˘◊_, ¤√‰ÿÌ ÁÎ◊ı Áxÿ’b_, ±ı «Îfl ‰Î÷_ ÷˘ ∞‰fi_ ∞‰fi »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 3/17)

±Î‰Ì ÷˘ ±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fiΠωϤLfi μ’ÿı¢fi_

÷ÎI’›˝ Á‹ΩT›_ »ı.

à ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ÂOÿ˘fiÌ ‹˙Ï·¿ T›ÎA›Î±˘

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ±fiı¿ ÂOÿ˘fiÌ ‹˙Ï·¿ T›ÎA›Î±˘

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 121

±Î’Ì »ı. …ı‹ ¿ı,

ÁIÁ_√ - ““ÁIÁ_√ ÷ı Â_ …ı, ‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿fiı ËÎ◊ ΩıՉΠfiı ÷ı ¿Ëı ÷ı‹

¿fl‰_ ±ı … »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/17)

ÁÎ_A› - ““’˛¿ÚÏ÷fi_ ¿Î›˝ Á‰ıÛ fiΠ¿flÌ fiά‰_, ÷ıfi_ fi΋ ÁÎ_A›

¿Ëı‰Î›.”” (V‰Î.‰Î. — 1/108)

iÎÎfi’˛·› - ““iÎÎfi’˛·› ÷ı Â_ …ı, ’˛¿ÚÏ÷fi_ ¿Î›˝‹ÎhΠˈ›Î‹Î_◊Ì ¿ÎœÌ

fiÎ¬Ì ⁄˛õw’ ◊‰_, √HÎÎ÷Ì÷ ◊‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 5/195)

Áı‰Î - ““‹˘ÀÎ ±ı¿Î_Ï÷¿fiÌ ±fiT≤ÏkÎ ‹fi, ¿‹˝, ‰«fiı flά‰Ì, ±ı‰Ì

⁄Ì∞ ¿˘¥ Áı‰Î fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 2/100)

‹Î›Î - ““¤√‰Îfifi_ V‰w’ fi ±˘‚¬Î› ±ı … ‹Î›Î »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 5/94)

ÏÿT›¤Î‰ - ““±ıfiÌ ¿˘¥ Ïø›Î‹Î_ ÿ˘Ê fi ±Î‰ı ±ı … ÏÿT›¤Î‰ »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 1/102)

±·˙Ï¿¿ ºÏp - ““¤√‰ÎfifiÎ ±ZÎfl‘΋ ÁÎ‹Ì …ı ºÏp ÷ı ±·˙Ï¿¿ ºÏp

»ı. ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfifi˘ Ïfiç› ±ı ¬flı¬flÌ ±·˙Ï¿¿ ºÏp »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/352)

±Î‰Ì ÷˘ ±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ±fiı¿ ÂOÿ˘fiÌ ±ÿ˚¤÷

T›ÎA›Î±˘ ¿flÌ »ı.

‰‚Ì, ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ¿›Î ÂOÿ˘fi_ ±fiÁ_‘Îfi flάÌfiı ‰÷˝‰_ ? ±ıfiÌ

Á‹…HÎ ±Î’÷Î_ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı, ““‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ’˘÷Îfi˘ flËV›,

±Ï¤’˛Î›, vÏ«, ÏÁ©Î_÷ ±ÎÏÿ¿ CÎHÎÎ ÂOÿ ¿èÎÎ »ı, ÷ı μ’fl ÁÒfl÷ flάÌfiı «Î·‰_,

±ı … ¿fl‰Îfi_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/76)

±Î flÌ÷ı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ±fiı ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±P›ÎÁ ¿fl‰Î◊Ì

’˛÷ÌÏ÷ ◊Λ »ı ¿ı V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÷˘ ‰«fiÎQ≤÷ ’flfi_ Áfl‚ »÷Î_ μk΋ ¤ÎW›

»ı. Ωı ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎfiı ‰«fiÎQ≤÷ ÁΫΠ±◊˝‹Î_ Á‹…‰_ ˢ›, ÷˘ ÷ıHÎı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ‰Î_«‰Ì … Ωı¥±ı. ‰Î÷˘ ‰Î_«‰Î◊Ì … ‹ËÎflÎ…fi˘ ±Ï¤’˛Î›

±fiı ÏÁ©Î_÷ Á‹Ω› »ı ÷◊Î ±ıfiı ∞‰fi‹Î_ ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿fl‰Îfi˘ Áfl‚ μ’Λ

’HÎ ËÎ◊‹Î_ ±Î‰ı »ı.

3.7.3 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ xÿ̊√÷ ÏÁ©Î_÷fiÌ V’p÷Î

lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÎ μ’ÿı¢‹Î_ ’˘÷Îfi˘ xÿ˚√÷ ±Ï¤’˛Î› ±fiı

122 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

ÏÁ©Î_÷ Á‹ΩT›˘ »ı, ’fl_÷ ÷ı‹HÎı ϤLfi ϤLfi ∞‰˘fiÌ Á΋ÎL› ¿ZÎÎfiı

K›Îfi‹Î_ flάÌfiı Á‰˝Á΋ÎL› ‰Î÷˘ ωÂıÊ ’˛‹ÎH΋Î_ ¿flÌ »ı. ±ı‹Î_◊Ì ÏÁ©Î_÷fiı

¢‘Ì ¿Îœ‰˘ ÷ı Á˘ ‹HÎ flı÷ÌfiÎ œ√·Î‹Î_◊Ì Á˘ √˛Î‹ ¬Î_Õ »^ÀÌ ’ÎՉΠ…ı‰_

¿ÃHÎ »ı, ’fl_÷ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fi˘ ÏÁ©Î_÷ ÷Îfl‰Ìfiı ’˘÷ÎfiÌ

‰Î÷˘‹Î_ Á‹ΩT›˘ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı ¤„@÷ ¿fl‰Ì” ±ı … ÏÁ©Î_÷ »ı, ÷ı …ı‹ CÎHÎÎ ‹ÎHÎÁ

‰À·ı fiı ±ı¿ …HÎ fiÎ÷‹Î_ flËı, ’HÎ ÷ıfiı ±ı‹ Á‹…‰_ …ı, “Ë<_ ‰ÀS›˘ fi◊Ì,” ÷ı‹

⁄˛õw’ ‹Îfi‰ÎfiÌ Á‹…HÎ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/59)

♦ ““‹ËÎflÎ…ı ‘Ò‘Ò⁄Î… ‹Îfl√ «·ÎT›˘ »ı, ÷ı Â_ …ı, ‹_Ïÿfl,‹ıÏÕ›_, C΢ÕÎ_, √ÎÕÎ_

±ÎÏÿ¿ ±fiı¿ ‰Î÷_ ’˛‰÷ν‰Ì »ı, ’HÎ ’˘÷Îfi˘ ÏÁ©Î_÷ …ı ¿fl‰Îfi_ »ı ÷ı ‹Ò¿Ì ÿÌ‘_

fi◊Ì. ÷ı ÏÁ©Î_÷ ±ı …ı, Ïfi‰Î˝ÁÏfi¿ ◊Ή_ fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΉ_; ’»Ì √‹ı ÷ı ¿Î‹

¿fl˘, B≤ËV◊Îl‹‹Î_ flˢ ¿ı I›Î√Ì ◊α˘, ’HÎ ±_÷ı ¿fl‰Îfi_ ±ı »ı.””(V‰Î.‰Î. — 2/84)

♦ ““±Î ∞‰fiı ‹Ò±Î Á‘Ì ’HÎ ±Î ·˘¿fiÎ ‹fiÁÒ⁄Î »ı, ’HÎ ÷ı ‹Ò¿‰Î fiı

’fl·˘¿fiÎ ¿fl‰Î fiı ±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ±ı ⁄ı ‰Î÷ ‹A› flά‰Ì, ±ı‹

‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ »ı, ’HÎ ±ı ‰Î÷fiÌ ’ÏpfiÎ ÂOÿ ⁄Ë< ◊˘ÕÎ ±Î‰ı, fiı I›Î√fiÎ,

¤„@÷fiÎ ±fiı ‘‹˝fiÎ ±ı ±ÎÏÿ¿fiÎ ËΩfl ÂOÿ ±Î‰ı, ÷ı◊Ì ’HÎ ±ı ‹Î√ıÛ «·Î÷_

fi◊Ì, ’HÎ ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ±ı … ¿fl‰Îfi_ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/105)

♦ ““±ı¿ ËÏfl…fiı «Îfl-’Î_« ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_E›Î_, ÷ı ‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ fi΋,

’˛◊‹fi_ hÎı‰ÌÁ fiı ‹K›fi_ hÎÌÁ fiı Ï’V÷ηÌÁ fiı ±‹ÿΉÎÿfi_ ⁄Ì…\_ fiı hÎÌ…\_.

I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄ıÃÎ ◊¥fiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÷˘ ΩHÎı ÁÎ_¤Y›Î_ …

fiˢ÷Î_.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ⁄˘S›Î …ı, “ŒflÌ◊Ì ‰Î_«˘.” I›Îflı ŒflÌ◊Ì ‰Î_E›Î_. I›Îflı

V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î ‰«fiÎQ≤÷ ÁÎ_¤‚÷Î_ ±ı‹ …HÎÎb_ …ı, ¿˘ÏÀ ¿S’ Á‘Ì ±ı‹

¿›Î˝ ωfiÎ »^À¿˘ fi◊Ì. ÷ı ±Î’HÎı ÷˘ ¿›Î˝ ωfiÎ »^À¿˘ fi◊Ì, ’HÎ ±Î«Î›˝ ˢ›,

¿ı ¤√‰Îfifi˘ ’hΠˢ›, ¿ı ¥rfl ˢ›, ¿ı fiÎfiÎ-‹˘ÀÎ ¤√‰Îfi ˢ›, ’HÎ ±ı‹

¿›Î˝ ωfiÎ »^À¿˘ fi◊Ì, ¿ı‹ …ı, ±ı ’HÎ ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹÷ »ı. ....±Î’HÎı ⁄˛õw’

◊›Î ωfiÎ ’vÊ˘k΋ ’‘flΉ‰Î @›Î_ ? ’vÊ˘k΋ ’‘flΉ‰Î ˢ› ÷˘ ⁄˛õw’

◊Ή_.”” (V‰Î.‰Î. — 3/13)

♦ ““±Î’HÎı ⁄˛õw’ ‹Îfi‰_, ÷ı ±Î… ±ı‹ fiÏË ◊Λ ÷˘ ÿıË ’ÕÂı I›Îflı

◊ÎÂı, ’HÎ “ÿıË Ë<_” ‹ÎfiÂı I›Î_ Á‘Ì ‹Îfi ±ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê ¿ı‹ À‚Âı ? ‹ÎÀı ÿıË

‹Îfi‰_ fiÏË, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…fi˘ ÏÁ©Î_÷ »ı. fiı ⁄Ë< ’˛¿ÎflfiÎ ‹ÎHÎÁ »ı ÷ı‹Î_ …ı‹

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 123

…ıfiı ŒÎ‰ı ±ıfiı ±ı‹ ¿Ëı‰_, ’HÎ ±Î‰Ì flÌ÷ı Ïÿ‰Á‹Î_ ±ı¿ ‰Îfl ÷˘ ω«Îfl ¿fl‰˘.

fiı ±Î ÷˘ ⁄Ë<‘Î ‹ÎHÎÁ‹Î_ ±ı¿ …HÎ fiÎI›‹Î_ flËı ÷˘ Á˙ ‹‚Ìfiı ±ı¿fiı ‰ÀS›˘

ÃıflΉı ±ı‰Ì ‰Î÷ »ı, ’HÎ ±ı ‰Î÷ ‹Ò¿‰ÎfiÌ fi◊Ì. fiı ÂÎVh΋Î_ ÷˘ ±Î‰Ì ‰Î÷_

{Î{Ì fi ‹‚ı fiı ±Î‰Ì ‰Î÷_ ’HÎ {Î{Ì ◊Λ fiÏË, ’HÎ ±Î ‰Î÷ Á‹…‰ÎfiÌ »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 5/363)

♦ ““’»Ì ‰‚Ì ·Ì·ÎfiÌ ‰Î÷ ¿flÌ. ÷ı‹Î_ ¿èÎ_ …ı, “‹ËÎflÎ… ±ÎfiÌ μ’fl

⁄Ë< flÎ∞ ◊›Î, ±ı‹ ’HÎ flÎ∞ ¿Ëı‰Î›, ±ı …\ÿÌ flÌ÷fi_; fiı …ı ÏÁ©Î_÷fi˘ flÎ∞’˘

÷ı ÷˘ ’Ëı·Î ’˛¿flHÎfiÎ ±˘√HÎÌÁfiÎ ‰«fiÎQ≤÷ ’˛‹ÎHÎı, ÷ı ±ÎiÎÎ, μ’ÎÁfiÎ fiı

‹ÒÏ÷˝‹Î_ ΩıÕΉ_. ÷ı ±Î… ¿fl˘ ¿ı ·Î¬ …L‹ı ¿fl˘, F›Îflı ¿fl¢ I›Îflı ‹ËÎflÎ…

’ÎÁı flËı‰ÎÂı, fiı ‹ËÎflÎ… ’HÎ ⁄Ì∞ …ı …ı ‰Î÷ ¿Ëı ÷ı ’HÎ I›Î_ Ω÷Ì ∂¤Ì

flάı, ±ı ÏÁ©Î_÷ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/254)

¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎ V‰Î‹ÌfiÌ ±Î ‰Î÷˘ ‰Î_«ı ÷˘ ±ıfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‹÷

¿ı ÏÁ©Î_÷fiÌ V’p÷Î ◊›Î ‰√fl flËı … fiÏË.

3.7.4 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ’HÎÎfiÌ ÏfiWÃÎ

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ’HÎÎfi_ ’˛‰÷˝fi, ±ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ

±Î Á_’˛ÿΛ‹Î_ Á˙◊Ì ‹ËÎfi Áı‰Î »ı. ‹ËÎflÎ…fiÎ ’fl‹ËoÁ˘‹Î_◊Ì ¿ıÀ·Î¿fiı ÷˘

‹ËÎflÎ…fi_ Á‰˘Û’flÌ’b_ Á‹…‰_ … ¿ÃHÎ ’Õu_. ±ı‹fiı ⁄Ë<‘Î ÷˘ ÂÎVhÎfiÌ

÷_÷Ì fiÕÌ. ¿ıÀ·Î¿ ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘Û’flÌ ΩHÎ÷Î Ë÷Î, ’fl_÷ ÷ı‹fiı ±ı ‰Î÷fi_

’˛‰÷˝fi ¿fl‰Î‹Î_ ·˘¿·Î… ±ÎÕÌ ±Î‰Ì.⁄ÌΩfiı ±‰‚_ ’ÕÂı ±ı ⁄Ì¿ı ÷ı‹HÎı

‰Î÷˘ … fi ¿flÌ. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±Î‹Î_fi_ ¿Â_ … fiÕu_ fiÏË. ±√Îμ

±Î’HÎı “V‰Î‹Ìfi_ V’p‰@÷Î’b_” ±ı ‹t΋Î_ Ωı›_ »ı ¿ı ‹ËÎflÎ…fiÎ

Á‰˘Û’flÌ’HÎÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Î‹Î_ V‰Î‹Ì ¿˘¥fiÎ◊Ì Õ›Î˝ fi◊Ì. √‹ı ÷ı‰Î ‹˘ÀÎ

Áÿ˚√v Á_÷˘fiı ¿ı ¬ÿ ⁄_fiı ±Î«Î›˝ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ Ïfi‘Õ¿ ◊¥fiı, ‹ËÎflÎ…

Á‰˘Û’flÌ Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »ı, ±ı‰Ì V’p ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı. V‰Î‹Ì …^fiÎ√œ

μ’flÎ_÷ √œÕÎ, ‰fl÷η ¿ı ±‹ÿΉÎÿ ÿı¢‹Î_ F›Î_ FRÎÎ_ …÷Î, I›Î_ I›Î_ ±ı¿Îÿ

Á_÷-ËÏfl¤@÷fiı ¿ı ’»Ì Á¤Î‹Î_ ËΩfl˘ Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘ ¿fl÷Î, I›Îflı

±‰U›’HÎı ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ’HÎÎfiÌ ‰Î÷˘ ¿fl÷Î. ±ı‹HÎı @›Îflı›, @›Î_›

±fiı ¿˘¥fi΋Î_ μ’ÎÁfiÎ ⁄Î⁄÷ı ¿˘¥ ’˛¿Îflfi˘ ·˘«˘ flËı‰Î ÿÌ‘˘ fi◊Ì. Á˙fiÎ

xÿ›‹Î_ Á‰˘Û’flÌ Â© ÏfiWÃÎ ºœÎ‰Ì »ı.

124 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

±ı‹fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘Û’flÌ Á‹…‰ÎfiÌ ±Ïfi‰Î›˝÷Î,

lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘Û’flÌ V‰w’fiÌ V’p÷Î ÷◊Î ±‰÷Îfl-±‰÷ÎflÌfiÎ ¤ıÿfiÌ

±fiı¿ ‰Î÷˘ »ı. ÷ı‹Î_◊Ì ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ±ËŸ Ωı¥±ı.

à lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Á‰˘Û’flÌ Á‹…‰Î ±Ïfi‰Î›˝

∞‰fiÎ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ‹ÎÀı, ±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰Î ‹ÎÀı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı

Á‰˘Û’flÌ Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ Á‹…‰Î ±Ïfi‰Î›˝ »ı, ±ı‰_ V‰Î‹Ì fiÌ«ıfiÌ

‰Î÷˘‹Î_ Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı —

♦ ““‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘k΋ ΩH›Î ωfiÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰Î› fiÏË.””

(V‰Î.‰Î. — 3/12)

♦ ““Á‰˝ ¿fl÷Î_ μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì ±ı ‹˘À<_ ÁΑfi »ı fiı Á‰˝‹Î_ μ’ÎÁfiÎ

‹A› ⁄‚‰Îfi »ı. ÷ı Á‰˘˝’flÌ fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ

‹ËÎflÎ…fiı Á‹…‰Î, ±ı¿ ÷˘ ±ı Á‹…‰Îfi_ »ıı... fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ Ï‰„@÷ …ı, …ı‰Î

‹ËÎflÎ…fiı Á‹…ı ÷ı‰˘ ’˘÷ı ◊Λ. ‹ËÎflÎ…fiı lÌ¿ÚWHÎ …ı‰Î Á‹…ı ÷˘ √˘·˘¿fiı

’΋ı, fiı fl΋«_ƒ∞ …ı‰Î Á‹…ı ÷˘ ‰ˆ¿_Ãfiı ’΋ı, fiı ‰ÎÁÿı‰ …ı‰Î ΩHÎı ÷˘ rı÷¶Ì’fiı

’΋ı, fiı fiflfiÎflΛHÎ …ı‰Î ΩHÎı ÷˘ ⁄ÿÏfl¿Îl‹fiı ’΋ı; ÷ı …ı‰Î ΩHÎı ÷ı‰˘ ◊Λ fiı

÷ıÀ·_ ±ˆr›˝ fiı ÷ıÀ·Î Á΋J›˝fiı ’΋ı fiı ‹ËÎflÎ…fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı

±ZÎfl‘΋fiÎ ’Ï÷ Á‹…ı ÷˘ ±ZÎfl‘΋ ’΋ı. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı …ı,

“…ı‰Î ¤√‰Îfifiı Á‹…ı ÷ı‰˘ ’˘÷ı ◊Λ »ı, fiı ¤√‰Îfi ÷˘ ±’ÎflfiÎ ±’Îfl flËı »ı.”

‹ÎÀı μ’ÎÁfiÎ «˘A¬Ì Á‹…‰Ì, ±ı ‹A› ÁΑfi »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/2)

♦ ““© V‰w’ÏfiWÃÎ flά‰Ì, fiÌ¿fl ‰Î_‘˘ ¤Î_√Âı fiÏË, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı

’HÎ ¿èÎ_ »ı. ÷ı ‹ÎÀı ±Î ’˛√À ’vÊ˘k΋ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı

lÌ¿ÚWHÎÎÏÿ¿ …ı ±‰÷Îfl ÷ı‹fiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰ıÛfiÎ ¿ÎflHÎ fiı Á‰ıÛfiÎ Ïfi›_÷Î »ı,

±ı‹Î_ ·ı‹ÎhÎ Œıfl fi◊Ì, ±ı‹ ΩHÎÌfiı ’Ï÷‰˛÷ÎfiÌ flÌ÷ flά‰Ì, ÷˘ ÃıÃ

±ZÎfl‘΋‹Î_ ’√ÎÂı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/7)

♦ ““Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ¿ÎflHÎ ’vÊ˘k΋ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì »ı, ÷ıfiÌ

μ’ÎÁfiαı ¿flÌfiı ÷˘ Ãıà ±ZÎfl‘΋‹Î_ Ω›, fiı ⁄ÌΩ ±‰÷ÎflfiÌ μ’ÎÁfiαı

¿flÌfiı ÷˘ ÷ıfiÎ ‘΋‹Î_ Ω›.”” (V‰Î.‰Î. — 6/21)

♦ ““‹K›fi_ fi‰‹_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰_«Î‰Ìfiı ⁄˘S›Î …ı, “‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘k΋

ΩHÎ÷˘ ˢ› fiı ÿı¿΂ı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì Ω›, ÷˘’HÎ ±ZÎfl‘΋fiı ’΋ı fiı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 125

±ı‹ fi ΩHÎ÷˘ ˢ› fiı ÁIÁ_√‹Î_ ˢ› ÷˘’HÎ ⁄ÌΩ ‘΋fiı ’΋ı.””

(V‰Î.‰Î. — 1/261)

à lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˘Û’flÌ Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˘Û’flÌ Á‰Î˝‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ

Á‰˝¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi »ı, ±ı‰Ì ±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ V’p÷Î ¿flÌ

»ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““⁄˛õÎ_Õ ⁄˛õÎ_Õ ’˛I›ı ÿÁ-ÿÁ ‹ÒÏ÷˝›_ »ı. ÷ı‹Î_ » Á√HÎ fiı «Îfl

Ïfi√˝HÎ; ÷ı ±ı‰Î_ ±ı‰Î_ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ »ı. fiı ÷ı Á‰˝ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ±fi_÷

¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝›_ »ı. ±ı Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfi »ı,

±ı‹ Á‹…‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 2/124)

♦ ““μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì …ı, ¿˘ÀÎfi¿˘ÏÀ ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl …ı lÌ¿ÚWHÎ,

fl΋«_ƒ, ‰ÎÁÿı‰, fiflfiÎflΛHÎ ≥I›ÎÏÿ¿ Á‰ıÛfiÎ ¿ÎflHÎ ‹ËÎflÎ… »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 2/171)

♦ ““∞‰fiÌ ¿˘ÏÀ›_, ¥rflfiÌ ¿˘ÏÀ›_, ⁄˛õÎfiÌ ’HÎ ¿˘ÏÀ›_ fiı ¿˘ÏÀ›_ »ı. ±ı

Á˙fiÎ ¿ÎflHÎ ÷˘ ‹ËÎflÎ… ’˘÷ı, ±ı‹ Á‹…ı I›Îflı ‹…¿>fl ‹Y›_ ¿Ëı‰Î›. fiı ±fi_÷

¿˘ÏÀ fl΋, ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ¿ÚWHÎ, fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ±ZÎfl‹@÷ ±ı Á‰˝fiÎ ¿÷ν, Á‰˝fiÎ

±Î‘Îfl, Á‰˝fiÎ Ïfi›_÷Î fiı Á‰˝fiÎ ¿ÎflHÎ ‹ËÎflÎ…fiı Á‹…ı I›Îflı iÎÎfi ◊¥ flèÎ_.””

(V‰Î.‰Î. — 6/257)

à ±‰÷Îfl ó ±‰÷ÎflÌ ‰E«ı ¤ıÿ

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¬Ò⁄ … V’p÷Î’Ò‰˝¿ ‰Îfl_‰Îfl ¿èÎ_ »ı ¿ı

fl΋¿ÚWHÎÎÏÿ¿ Á‰ıÛ ±‰÷Îfl˘ ±fiı Á‰Î˝‰÷ÎflÌ lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰E«ı ÷΄k‰¿

±ı¿÷Î »ı … fiÏË. ⁄_fiı ÷k‰÷— … ϤLfi »ı. ·˙Ï¿¿ ºpÎ_÷˘ ¶ÎflÎ ±‰÷Îfl-

±‰÷ÎflÌfiÎ ¤ıÿfiÌ ‰Î÷ ¿fl÷Î_ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı —

♦ ““±ı¿ ‰Îfl ¿Ëı …ı, “±‰÷Îfl ±‰÷ÎflÌfi˘ ¤ıÿ ¿ı‹ Á‹…‰˘ ?” I›Îflı

±ı¿ …HÎı ¿èÎ_ …ı, “¤‰Î›˘ fiı ‰ıÊ.” I›Îflı ’˘÷ı ¿èÎ_ ¿ı, “±‰÷Îfl ±‰÷ÎflÌfi˘ ¤ıÿ

±ı‹ fiÏË. flÎΩ fiı flÎΩfi˘ μ‹flΉ, ÷Ìfl fiı ÷Ìflfi˘ fiάfiÎfl˘ fiı ÷ÎflÎ fiı «_ƒ‹Î,

±ı‹ ¤ıÿ ΩHΉ˘.”” (V‰Î.‰Î. — 6/34)

♦ ““⁄ÌΩ ±‰÷Îfl ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÷ı ’ÎflÁ‹ÏHÎ …ı‰Î »ı fiı ’vÊ˘k΋ ÷˘

126 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

Ï«_÷΋ÏHÎ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/171)

♦ ““±‰÷Îfl‹ÎhÎ ÷˘ «‹¿’ÎHÎ …ı‰Î »ı, ÷ı‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ‹HÎ …ı‰Î »ı fiı

¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ÿÁ ‹HÎ …ı‰Î »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ Á˘ ‹HÎ …ı‰Î »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ ÷˘ ·Î¬

‹HÎ …ı‰Î »ı. ÷ı‹Î_ …ı ‹HÎ «‹¿ ˢ› ÷ı ±Î ‹_Ïÿflfi_ ·˘œ<_ ˢ› ÷ıfiı ÷ÎHÎı, fiı

ÿÁ ‹HÎ «‹¿ ˢ› ÷˘ ±Î¬Î ÂËıflfiÎ ·˘œÎfiı ÷ÎHÎı, fiı Á˘ ‹HÎ «‹¿ ˢ› ÷˘

±Î ÿıÂfiÎ ·˘œÎfiı ÷ÎHÎı, fiı ·Î¬ ‹HÎ «‹¿ ˢ› ÷˘ ±Î¬Î ’fl√HÎÎfiÎ ·˘œÎfiı

÷ÎHÎı fiı ±Î… ÷˘ ⁄‘˘ «‹¿fi˘ ’‰˝÷ ±ÎT›˘ »ı, fiÏË ÷˘ ⁄‘_ ⁄˛õÎ_Õ ÷HÎΛ

¿ı‹ ? ±ı‹ ‰Î÷ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î …ı, ’Ò‰˝fiÎ ±‰÷Îfl‹Î_ …ı‹Î_ …ıÀ·_ ±ˆr›˝ »ı ÷ı‹Î_

÷ıÀ·Î ∞‰ ÷HÎΛ »ı fiı ±Î… ÷˘ Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ

¿ÎflHÎ ±ı‰Î …ı ’vÊ˘k΋ ÷ı … ’‘Λν »ı. fiı ÷ıfiı Ωı¥fiı ÷˘ ±fi_÷ ‘΋fiÎ ’Ï÷,

÷ı ‘΋fiÎ ‹@÷, ÷ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÂı ÷HÎÎ¥ √›Î, …ı‹ «‹¿fiÎ ’‰˝÷fiı

ÿı¬Ìfiı ‰ËÎHÎfiÎ ¬Ì·Î ÷HÎÎ¥ Ω› »ı ÷ı‹.”” (V‰Î.‰Î. — 3/4)

♦ ““‰ÎÿÌ, d·‰ÎÿÌ fiı √ÎflÕÌ; ÷ı‹Î_ ‰ÎÿÌ Ë˘› ÷ı ÷˘ √flÌ⁄ ÁÎ’ ˢ› ÷ıfiı

{ηı, fiı d·‰ÎÿÌ Ë˘› ÷ı ÷˘ ËÎ◊ ±Î‰ı ÷˘ {ηı, fiÏË ÷˘ ·Ò√ÕÎfiÎ »ıÕÎfiı ‰‚

ÿ¥fiı ‹ÎflÌ fiάı. fiı √ÎflÕÌ Ë˘› ÷ıfiÌ ±Î√‚ ÷˘ √‹ı ÷ı‰˘ ‹ÏHΑfl ˢ› ÷ı ’HÎ

Õ˘·ı. ±ı ÷˘ ºpÎ_÷ »ı fiı ±ıfi_ ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ±ı »ı …ı, ÿkÎÎhÎı›, ¿Ï’· ÷ı ÷˘ ‰ÎÿÌfiı

Ãı¿ÎHÎı »ı, ÷ı ÷˘ ‹‹ZΠˢ› ÷ıfi_ @S›ÎHÎ ¿flı; fiı fl΋«_ƒ fiı lÌ¿ÚWHÎ ÷ı ÷˘ d·‰ÎÿÌfiı

Ãı¿ÎHÎı »ı, ÷ı ÷˘ ’˘÷Îfi_ ‰«fi ‹Îfiı ÷ıfi_ ¿S›ÎHÎ ¿flı fiı fi ‹Îfiı ÷˘ ÷fl‰Îflı Á‹Î‘Îfi

¿flÌfiı @S›ÎHÎ ¿flı; fiı ‹ËÎflÎ… ÷˘ √ÎflÕÌfiı Ãı¿ÎHÎı »ı fiı ÷ı‹fiÌ ±Î√‚ ÷˘ ∞‰,

¥rfl, ’vÊ fiı ±ZÎflÎÏÿ¿ ÷ı Á‰ıÛ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ∂¤Î »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 3/5)

±Î flÌ÷ı V‰Î‹Ì±ı ‹ËÎflÎ…fi_ Á‰˘Û’flÌ V‰w’ ±˘‚¬Î‰‰Î‹Î_ ¿o¥ …

¬Î‹Ì flÎ¬Ì fi◊Ì. ¿˘¥¿fiı ±Î ‰Î÷ ’«ı ¿ı fi ’«ı ’HÎ ±ı‹HÎı ÷˘ ±Î ‰Î÷˘

¿›ıÛ … flάÌ.

3.7.5 ‰Î÷˘‹Î_ ÁΑfiÎfi_ V’p ÂOÿÏ«hÎ

±K›ÎI‹fiÌ ÁΑfiÎ ¿flfiÎfl ’˛I›ı¿ ‹‹ZÎfiÎ ‹fi‹Î_ ÁΑfiÎfi_ V’p Ï«hÎ

ˢ‰_ …wflÌ »ı. ›ÎhÎ΋Î_ …fiÎflfiÌ ’ÎÁı fi¿Â˘ ˢ› ÷˘ ›ÎhÎÎ ¿ıÀ·Ì Áfl‚

⁄fiı ! ‹¿Îfi ⁄fiΉ÷Ì ‰¬÷ı ±ı ‹¿Îfifi_ ‹Î"Õı· ÷ˆ›Îfl ˢ› ÷˘ ‹¿Îfi ⁄Î_‘‰_

¿ıÀ·_ Á√‹ ⁄fiı ! ±ı‹ ÁΑfiÎ ¿fl÷Ì ‰¬÷ı Á‹√˛ ÁΑfiÎfi_ Ï«hÎ ¿ı ‹Î"Õı·

fi…fl Á‹ZΠˢ› ÷˘ ›˘B› ÁΑfiÎ ›˘B› flÌ÷ı ◊Λ. CÎHÎÎ ÁΑ¿˘ ‰Ê˘Û Á‘Ì

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 127

±fiı¿ ’˛¿ÎflfiÌ ÁΑfiÎ ¿fl÷Πˢ› »ı, ’fl_÷ ÁΑfiÎfi_ ›˘B› ’ÏflHÎ΋ ‹‚÷_

fi◊Ì. ÁΑfiÎ ÿflQ›Îfi … @›Îflı¿ “ÕΛ‰{˝fi” ±Î‰Ì √›_ ˢ›, fi ¿fl‰Îfi_ ◊¥

√›_ ˢ› fiı ¿fl‰Îfi_ flËÌ √›_ ˢ›. …ı ¿Î_¥ ¿fl‰Îfi_ »ı ÷ı ’HÎ …ı‰Ì flÌ÷ı,

…ıÀ·Î ’˛‹ÎH΋Î_ ±fiı …ıÀ·Î Á‹› ‹ÎÀı ¿fl‰Îfi_ ˢ› ÷ı ’˛‹ÎHÎı fi ◊›_ ˢ›.

±Î‰Î ¿˘¥ ’HÎ ¿ÎflHÎÁfl ÁΑfiÎfi_ ›◊Î◊˝ Œ‚ ’˛ÎM÷ ◊÷_ fi◊Ì. ±ı Á‰ıÛ

¿ÎflH΢fiÎ ‹Ò‚‹Î_ ‹A› ¿ÎflHÎ … ±ı »ı ¿ı ÁΑ¿fiÎ ‹fi‹Î_ Á‹√˛ ÁΑfiÎfi_

Á_’ÒHν Ï«hÎ V’p fi◊Ì.

‹ıÿÎfi‹Î_ ’Õı·_ ÁÒ¿<_ ’Î_ÿÕ<_ ’‰fifiÌ …ı‹ ÏÿÂÎ ⁄ÿ·Î› ÷ı‹ …\ÿÌ …\ÿÌ

ÏÿÂ΋Î_ ∂ÕuÎ ¿flı, ¿ÎflHÎ ¿ı ’Î_ÿÕÎfiı ’˘÷Îfiı fiyÌ … fi◊Ì ¿ı ¿¥ ÏÿÂ΋Î_

@›Î_ Á‘Ì …‰_ »ı. ±ı‹ ÁΑ¿ …ı …ı …\ÿÎ …\ÿÎ √˛_◊˘ ‰Î_«ı, …ı …ı ‰@÷ÎfiÌ

…\ÿÌ …\ÿÌ ‰Î÷˘ ÁÎ_¤‚ı, ÷ı ’˛‹ÎHÎı ÷ı ÿfl ‰¬÷ı fi‰Ì fi‰Ì ÁΑfiÎ ¿›Î˝ ¿flı,

¿ÎflHÎ ¿ı ±ıfiı ’˘÷Îfiı ¬flı¬fl @›Î_ …‰Îfi_ »ı, ¿ı‰Ì flÌ÷ı …‰Îfi_ »ı ÷ı ÏfiÏç÷

… fi◊Ì. ÁΑfiÎfi_ ±_Ï÷‹ ·Z› Â_ »ı ? ÁΑfiÎ ¶ÎflÎ Â_ ◊‰Îfi_ »ı ±fiı Â_

’΋‰Îfi_ »ı ? ±fiı ÷ı ·Z› ¿ı‰Ì flÌ÷ı ÏÁ© ¿fl‰Îfi_ »ı ? ±Î‰Ì ⁄Î⁄÷˘fiÌ

ºœ÷Î’Ò‰˝¿ ¿˘¥ ’˛¿ÎflfiÌ V’p÷Î ÁΑ¿fiÎ ‹fi‹Î_ fi◊Ì. ÷ı◊Ì … ÷˘ ÷ı

ÁΑfiÎfiÌ ÁÎ«Ì Œ·lÏ÷ ’˛ÎM÷ ¿flÌ Â¿÷˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı ¿˘¥ ’HÎ ÁΑ¿fiÎ

‹fi‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ÁÎ«Ì ÁΑfiÎfi_ ÁΫ_ ±fiı Á_’ÒHν Ï«hÎ V’p ◊‰_ …wflÌ »ı.

¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı Á‰ıÛ ÂÎVh΢fiÎ √Ëfi ±P›ÎÁ ±fiı ’˘÷ÎfiÎ

±fi¤‰fiÎ ±Î‘Îflı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÁΑfiΠωʛ¿ ±ÿ˚¤÷ ‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›_

»ı.10 ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ±P›ÎÁ ¿fl÷Î_ ÁΑfiΠωÂıfi_ Ï«hÎ …wfl ¬Õ<_ ◊Λ »ı. ÷ı‹

»÷Î_ ‹ËÎflÎ…fiÌ ’flΉÎHÎÌfi_ ÷ÎI’›˝ ±fiı flËV› …ı‰_ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì

Á‹∞ ¿ı ÷ı‰_ ÷˘ ⁄Ì…\_ ¿˘¥ … fi Á‹∞ ¿ı. V‰Î‹Ì±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘

±Ï¤’˛Î› Á‹∞fiı ’˘÷ÎfiÎ ±fi¤‰fiÎ ±Î‘Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÿÂν‰ı·Ì

ÁΑfiÎ ‰‘ V’p ¿flÌ ±Î’Ì »ı. ÷ı◊Ì … ÷˘ ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎ ÁΑ¿fiı ‹ÎÀı

±I›_÷ ±Î‰U›¿ ±ı‰Ì ÁΑfiÎfi_ V’p ÂOÿÏ«hÎ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_◊Ì ’˛ÎM÷

◊Λ »ı. ˉı ±Î’HÎı ÁΑfiΠωʛ¿ ¿ıÀ·Î¿ ‹Ëk‰fiÎ ‹tα˘fiı ±Î‘Îflı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ◊›ı·Ì ÁΑfiÎfiÌ V’p÷ΠωÂı Á‹∞Â_.

10. ±Î ωÂı ◊˘ÕÌ¿ ‰Î÷ ±Î’HÎı ±Î … ’V÷¿fiÎ ’˛◊‹ ω¤Î√‹Î_ Ωı¥ »ı, ÷ÿ’flÎ_÷

ωÂıÊı ¿flÌfiı ÷˘ ⁄˛õωzÎfi˘ flÎ…‹Î√˝ — “V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› ÁΑfiΔ ±ı ’V÷¿‹Î_

¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰ı·Ì »ı.

128 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

à K›ı›fiÌ V’p÷Î

K›ı›fiÌ V’p÷Î ±fiı ºœ÷Î ‰√fl ÁΑ¿ ÁΫΠ±◊˝‹Î_ ¿Â_ … ’΋Ì

¿÷˘ fi◊Ì. ÷ı◊Ì √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ∞‰fifiÎ ±_Ï÷‹ K›ı›fiÌ V’p÷Î

¿flÌ ±Î’Ì »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““±Î’H΢ …L‹ ⁄ı ‰Î÷ ÁΑ‰Î ÁÎv ◊›˘ »ı, ÷ı‹Î_ ±ı¿, ±ZÎflw’ ◊‰_

fiı ⁄Ì…\_, ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΉ_.”” (V‰Î.‰Î. — 4/101)

♦ ““±Î’HÎı ÷˘ ±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰_ »ı ±ı‰˘ ±ı¿ Á_¿S’ flά‰˘.””

(V‰Î.‰Î. — 1/301)

♦ ““¿fl˘Õ ¿Î‹ ⁄√ÎÕÌfiı ’HÎ ±ı¿ ‹˘ZÎ Á‘Îfl‰˘ fiı ¿ÿÎÏ’ ¿fl˘Õ ¿Î‹

Á‘ΛÎ* fiı ±ı¿ ‹˘ZÎ ⁄√ÎÕu˘ ÷˘ ÷ı‹Î_ Â_ ¿›* ?”” (V‰Î.‰Î. — 1/14)

♦ ““±Î ÿıËı ¤√‰Îfifiı ¤∞ ·ı‰Î fiı ÿıË ÷˘ Ë‹HÎÎ_ ’ÕÂı, ‹ÎÀı ±Î ÷˘

‰Ì…‚ÌfiÎ {⁄¿Îfl΋Î_ ‹˘÷Ì ’fl˘‰Ì ·ı‰_, ÷ı‹ ◊˘Õ΋Î_ ¿Î‹ ¿ÎœÌ ·ı‰_.””

(V‰Î.‰Î. — 6/79)

μ’fl˘@÷ ‰Î÷˘fi˘ ÁÎfl ±ıÀ·˘ … »ı ¿ı ±Î ‹fiW›ÿıËı ¿flÌfiı ∞‰fi˘

±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎ ’˛ÎM÷ ¿flÌ ±_÷ı ±ZÎfl‘΋‹Î_ ’ˢӫ‰Îfi_ »ı. ‹˘ZÎ ‹ÎÀı V‰Î‹Ì±ı

…ı ‹Î√˝ÿ½fi ±ÎM›_ »ı ÷ı ˉı ω«Îfḻı.

à ÁΑfi˘fi_ L›ÒfiÎÏ‘¿ ‹Ëk‰

ÁΑ¿ ÁΑfiÎ ÿflQ›Îfi …ı …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ÁΑfi˘ ¿flı »ı ÷ı‹Î_ ’HÎ ÷Îfl÷Q›

ˢ› »ı. ÁΑfi˘fiÌ L›ÒfiÎÏ‘¿ ‹ËkÎÎ Á‹∞fiı ’»Ì …ıfiÌ Ï‰ÂıÊ ‹ËkÎΠˢ›

÷ıfiı ÁΑfi΋Î_ ’˛◊‹ V◊Îfi ±Î’‰_ Ωı¥±ı. ÁΑfi΋Î_ ±Ï√˛‹÷Îø‹ Ω‚‰Ìfiı

ÁΑfiÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı. ±Î ωÂıfiÌ V’p÷Î CÎHÎÌ ‰Î÷˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

…ı‹ ¿ı,

♦ ““¿ıÀ·Î¿ ‘‹˝‹Î_ ±Î¿flΠˢ› ’HÎ Á‹…HÎ ◊˘ÕÌ Ë˘› fiı ¿ıÀ·Î¿

‘‹˝‹Î_ Á΋ÎL› ˢ› ÷˘’HÎ Á‹…HÎ ÁÎflÌ Ë˘›, ‹ÎÀı Á‹…HΠˢ› ÷ı T≤Ï©fiı

’΋ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/194)

♦ ““Ïfifl_÷fl ‹Î‚Î Œıfl‰ı ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ Á‹…HÎ ±Ï‘¿ »ı, ‹ÎÀı ‹A› ±ı

‰Î÷ flά‰Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 1/296)

♦ ““¿ÿÎÏ’ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ΩıÕÎ¥ Ω› ÷˘’HÎ ¿ıÀ·_¿ «˘A¬_ ¿ı‹

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 129

Á‹Ω› ? ‹ÎÀı Á‰˝ ¿fl÷Î_ Á‹…HÎ ±Ï‘¿ »ı; ’»Ì fiÎÏÕ›_ ÷HÎα˘ ¿ı fi ÷HÎα˘

fiı ÁÎ_A› fiı ›˘√ ¿fl÷Î_ ’HÎ ¤√‰Îfifi_ Á‰˘˝’flÌ’HÎ_ Á‹…‰_ ÷ı lıWà »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 1/39)

♦ ““Á‰˝ ¿fl÷Î_ ¤…fi ¿fl‰_ ÷ı ±Ï‘¿ »ı, fiı ÷ı ¿fl÷Î_ VQ≤Ï÷ flά‰Ì ÷ı

±Ï‘¿ »ı, fiı ÷ı ¿fl÷Î_ K›Îfi ¿fl‰_ ÷ı ±Ï‘¿ »ı, fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı

ωÂı ¤√‰Îfifiı ‘Îfl‰Î ÷ı ±Ï‘¿ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/200)

♦ ““iÎÎfiı ¿flÌfiı „V◊Ï÷ ¿fl‰Ì ÷ı ÿı¬‰Î ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Ï‘¿ »ı, fiı ’‰˝÷¤Î¥,

¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı‹fiı Á‹ÎÏ‘ fiˢ÷Ì, ’HÎ ‹ÒÏ÷˝fiı ÿı¬÷Î ¬flÎ;

fiı ’‰˝÷¤Î¥ Ë‹HÎÎ_ ±Î’HÎı Á‹∞±ı »Ì±ı ÷ı‹ Á‹…÷Î. ‹ÎÀı ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı

¤√‰Îfi ‹Î_ËÌ flèÎÎ »ı, ±ı‹ ‹Îfi‰_ ±ı iÎÎfifiÌ „V◊Ï÷ »ı, ÷ı ±Ï‘¿ »ı, fiı ÷ı‹Î_

ωCfi fi◊Ì. fiı ÷ı ωfiÎ ÷˘ Á„E«ÿÎfi_ÿ V‰Î‹Ì Á‹ÎÏ‘‰Î‚Îfiı ’HÎ ÿ—¬ ±Î‰÷Î_.

‹ÎÀı ≠ı‹Ì fi ◊Ή_ fiı iÎÎfiÌ ◊Ή_.”” (V‰Î.‰Î. — 1/228)

♦ ““¤√‰Îfi ÷◊Î ‹˘ÀÎfiı ∞‰ ±Î’Ì ÿÌ‘˘ ˢ›, ±ı‰˘ ◊›˘ ˢ› ÷ıfiı

’HÎ iÎÎfi Â̬‰_, fiı ÷ı ÂÌA›Î ωfiÎ ÷˘ fi ±Î‰Õı. fiı ‹ËÎflÎ…fi˘ ±ı … ‹÷ …ı,

iÎÎfiÌ ◊Ή_, ⁄Î¿Ì ⁄Ì…\_ ÷˘ ◊Λ »ı fiı ◊ÎÂı, ’HÎ ±ı ¿fl‰Îfi_ ±‰U› »ı. fiı ¿˘¥

flÌ÷ı ¿˘¥ ’ÿÎ◊ı˝ ±Î ∞‰fi_ ’Òv_ ◊Λ fiÏË, fiı iÎÎfi ◊Λ ÷˘ ¿Î_¥ ±‘Òv_ … fi

flËı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/82)

♦ ““¿ÿÎÏ’ ‹Î‚Î Œıfl‰÷Î_ ±Î‰ÕÌ ÷ıHÎı ¿flÌfiı Â_ ◊›_ ? ’HÎ iÎÎfi …ı‰˘ ÷˘

¿˘¥ ‹Î· … fi◊Ì, fiı iÎÎfi ωfiÎ ÷˘ Á‰ı˝ ¿Î«_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/145)

♦ ““¤√‰ÎfifiÎ_ ¿◊Î-¿Ì÷˝fi ◊Î÷Î_ ˢ› I›Îflı K›Îfi ‹Ò¿Ì ÿı‰_, ¿ı‹ …ı

±ı‹Î_◊Ì iÎÎfi ◊Λ I›Îflı K›Îfi À¿ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/169)

♦ ““‘‹˝ ±ÎÏÿ ¿fl÷Î_ K›Îfi ±Ï‘¿ fiı ÷ı◊Ì iÎÎfi ±Ï‘¿ fiı ÷ı◊Ì ‹˘ÀÎfiÌ

±fiT≤Ïk΋Î_ flËÌfiı ÷ı‹fiı flÎ∞ ¿flı ÷ı ±Ï‘¿. ÷ı ±ı¿fiÎ ’ıÀ΋Î_ hÎHÎı ±Î‰Ì Ω›,

fiı ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏË‹Î …HÎΛ ±ıÀ·ı ±ıfiÌ ‹ı‚ı … ±ÎeflÕ<_ Ëı÷ ◊Λ,

fiı Ëı÷ ◊Λ I›Îflı ±fiT≤ÏkÎ ’‚ı. ‹ÎÀı ±Î Ï«_÷΋ÏHÎ ËÎ◊‹Î_ ±Î‰Ì »ı ÷ıfiı ‹Ò¿‰Ì

… fiÏË. ±ÎÀ·˘ ÿıË ÷˘ ¤√‰Îfi ’flΛHÎ ¿flÌ ÿı‰˘.”” (V‰Î.‰Î. — 5/181)

♦ ““±ı¿ ÷˘ ›iÎ ¿flı ÷ı ±Î¬Ì M≤J‰Ì‹Î_ CÎ˘Õ˘, Œıfl‰ı ÷ı‹Î_ ⁄Ë ÿÎ¬Õ˘;

¿ı‹ …ı, ¿˘¥¿ ⁄Î_‘ı ÷˘ ›iÎ ±‘Òfl˘ flËı. fiı ±ı¿ ÷˘ ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰Ìfiı ›iÎ

¿flÌ ·ı. ÷ı‹Î_ Â_ ¿èÎ_ …ı, ≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎ ÷ıfiı ‰Â ¿fl‰Î_ ±ı ÷˘ M≤J‰Ì‹Î_ CÎ˘Õ˘

Œıfl‰‰Î …ı‰_ »ı, fiı ’˘÷Îfiı ⁄˛õw’ ‹Îfi‰_ ±ı ÷˘ ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘ Œıfl‰‰Î …ı‰_

130 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

»ı. ±fiı ‰‚Ì, «˘Áà ·ZÎHÎ ÁΑfiÎ_ ¿èÎÎ_ »ı ÷ı Â̬‰Î_ ±ı ÷˘ M≤J‰Ì‹Î_ CÎ˘Õ˘

Œıfl‰‰Î …ı‰_ ¿ÃHÎ »ı, fiı «˘Áà ·ZÎHΉ΂ΠÁΑ‹Î_ ΩıÕΉ_ ±ı ÷˘ ŒÏ‚›Î‹Î_ CÎ˘Õ˘

Œıfl‰‰Î …ı‰_ Á√‹ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/171)

♦ ““I›Î√, ‰ˆflÎB›, Ïfi›‹ fiı ‘‹˝fiÌ ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷ ¿flÌfiı ⁄˘S›Î …ı,

“I›Î√, ‰ˆflÎB›fiı Â_ ¿fl‰Î »ı ? √‹ı ±ı‰˘ ∞‰ ËÂı ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷‹Î_

±ÎI‹⁄Ï© ±ı … ÁIÁ_√Ì »ı, fiı ÷ı ωfiÎ ÷˘ √‹ı ÷ıÀ·Ì ¤„@÷ ¿flı ÷˘’HÎ Â_ ?

fiı ¿Ú’αı ¿flÌ ±¬_Õ ‹ÒÏ÷˝ ÿı¬ı ÷˘’HÎ Â_ ? ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷‹Î_ ±ÎI‹⁄Ï©

±ı … ÁIÁ_√ »ı. ÷ı ÁIÁ_√ ÷˘ flÎÏhÎ≠·› Á‘Ì ¿flÂ_ I›Îflı ◊ÎÂı, ’»Ì ÷ıfiı

ÿı¿΂ fiÏË ·Î√ı, ±ı‰˘ ÁIÁ_√ ¿fl‰˘ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/32)

♦ ““© ◊ΉÎfiı ÷’ fiı ±fiT≤ÏkÎ ⁄ı ÁΑfi »ı. ÷ı‹Î_ ±fiT≤ÏkÎ »ı ÷ı

±Ï‘¿ »ı; ÷ı ¿fl÷Î_ ±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ⁄ı … flά‰Î »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/309)

♦ ““fi‰‘Î ¤„@÷ ±ÎÏÿ¿ ÁΑfiı ¿flÌfiı ∞‰ © ÷˘ ◊Λ »ı, ’HÎ ‰Î÷ı

¿flÌfiı …ı‰˘ © ◊Λ ±ı‰˘ ◊÷˘ fi◊Ì. ‹ÎÀı ÂOÿ …ı‰_ ÷˘ ¿˘¥ ⁄‚‰Îfi fi◊Ì.””

(V‰Î.‰Î. — 1/15)

±Î flÌ÷ı V‰Î‹Ì±ı ±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ ÁΑfi˘fiÌ L›ÒfiÎÏ‘¿ ‹ËkÎÎ Á‹Ω‰Ì »ı.

à ÁΑfi΋Î_ ±ı¿Õ˘

ÂÎVh΢‹Î_ ‹˘ZÎ ‹ÎÀı ±fiı¿Ï‰‘ ÁΑfi˘ ⁄÷ÎT›Î_ »ı. ‹ËÎflÎ…ı ’HÎ

’˛Á_√˘’ÎkÎ …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ÁΑfi˘fiÌ μ’›˘Ï√÷Î ¿ı ±Î‰U›¿÷Î Á‹Ω‰Ì »ı. ±ı

Á‰ıÛ ÁΑfi˘‹Î_ Á‰˝lıWà ÁΑfi ¿ı μ’Λfi˘ ‹ËÎflÎ…ı …ı ÏfiÿıÛ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_

¿›˘Û »ı, ÷ıfiÌ ‰‘ V’p÷Î’Ò‰˝¿ Á‹…HÎ V‰Î‹Ì±ı ±ı‹fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ±Î’Ì »ı.

‹ËÎflÎ…ıı ’˛Á_√˘’ÎkÎ ¿flı·Ì …\ÿÌ …\ÿÌ ‰Î÷˘‹Î_ Á˙◊Ì Ï‰ÂıÊ ‹Ëk‰ ÂÎfi_ »ı,

÷ıfiÌ V’p÷Î ¿flÌ »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““¤√‰Îfi »ı ÷ı ±ı¿Õ˘ »ı fiı ÁΑfi »ı ÷ı ‹ŸÕÎ_ »ı. ±ı¿ÕΠωfiÎ

Áfl‰Î‚˘ fi ◊Λ.”” (V‰Î.‰Î. — 5/192)

♦ ““V‰w’ÏfiWÃÎ »ı fiı ‹ÏË‹Î »ı ±ı ÷˘ ‰flfiı Ãı¿ÎHÎı »ı, fiı ⁄ÌΩ_ ÁΑfi

÷˘ Ωfifiı Ãı¿ÎHÎı »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/298)

♦ ““±ı‰Ì flÌ÷ı ¤√‰Îfifiı ΩHÎı ÷˘ ÷ıfiı ¿Î_¥ ΩHΉ_ flËı÷_ fi◊Ì, ‹ÎÀı

’vÊ˘k΋fiı ΩH›Î ÷ıfiı ¿Î_¥ ΩHΉ_ flèÎ_ fi◊Ì, ⁄‘Λ √HÎ ±ı‹Î_ ±Î‰Âı.””

(V‰Î.‰Î. — 4/10)

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 131

♦ ““‹_Ïÿfl »ı ÷ı Á˘fiÎfiÎ_ ◊Λ ¿ı ÿıËı Á¿Î¥ Ω›, ±ı ±ÎÏÿ¿ √‹ı ÷ıÀ·Î_

ÁΑfi ¿fl˘, ’HÎ Ë_ …ı‰˘ »\_ ÷ı‰˘ ΩHÎı I›Îflı flÎ∞ ◊Ι »\_, ±ı‹ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_

»ı.”” (V‰Î.‰Î. — 4/99)

♦ ““¤√‰ÎfifiÎ V‰w’fiÌ ÏfiWÃÎ ◊¥ ÷ıfiı ÁΑfi Á‰ı˝ ◊¥ flèÎÎ_, ⁄οÌ

¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 1/123)

♦ ““μ’ÎÁfiÎ◊Ì ‹˘ZÎ »ı. ‘‹˝, ‰ˆflÎB› fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ¿Î_¥ ‹˘ZÎ ¿flı ÷ı‹

fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 5/136)

♦ ““V‰w’ÏfiWÃÎ, iÎÎfiÏfiWÃÎ, ±ÎI‹ÏfiWÃÎ fiı ‘‹˝ÏfiWÃÎ ±ı «Îfl ÏfiWÃ΋Î_

V‰w’ÏfiWÃÎ ±ı¿ ˢ› ÷˘ ⁄Î¿Ì hÎHÎı ÷ıfiÎ ’ıÀ΋Î_ ±Î‰Ì Ω›.”” (V‰Î.‰Î. — 5/173)

♦ ““¤√‰Îfi ωfiÎ ÷˘ ±ÎI‹iÎÎfi, ‰ˆflÎB› fiı ‘‹˝ ±ı Á‰ı˝ ±¤ƒ »ı,

¿˘¥ ¿S›ÎHο÷ν fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 1/146)

♦ ““’˛√À ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±Î√‚ iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ±ÎI‹ÏfiWÃÎ ±ı Á‰ıÛ

¬ÎÀÌ »Î …ı‰Î_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/278)

♦ ““≠√À ¤√‰Îfi ωfiÎ ¿fl˘Õ Ïfi›‹ ’΂ı ’HÎ ¿S›ÎHÎ fi ◊Λ, ±fiı

≠√À ¤√‰Îfi fiı ±Î ≠√À ÁΑfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ±ı¿ Ïfi›‹ flάı ÷˘ ¿S›ÎHÎ

◊Λ.”” (V‰Î.‰Î. — 4/37)

♦ ““÷’ ¿flÌfiı ⁄‚Ì Ω› ÷˘’HÎ Ωı ¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ fi ˢ› ÷˘

¤√‰Îfi ÷ıՉΠfi ±Î‰ı, fiı gËÕ˘‚Î - ¬ÎÀ‹Î_ ÁÒ¥ flËı fiı ÿÒ‘-Áοfl fiı «˘¬Î

…‹ı fiı Áı‰ÎfiÎ ¿flfiÎflÎ fiı fl‚fiÎflÎ ⁄ÌΩ Ë˘› ÷˘’HÎ ÷ıfiı ±_÷Á‹ı ω‹Îfi‹Î_

⁄ıÁÎflÌfiı ¤√‰Îfi ÷ıÕÌ Ω›, Ωı ¤√‰Îfifi˘ ºœ ±ÎÂfl˘ ˢ› ÷˘. ‹ÎÀı ‹˘ZÎfi_

¿ÎflHÎ ±ÎÂfl˘ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/172)

♦ ““¤√‰Îfi fiı ÁΑfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷_ Ïfifl_÷fl ¿fl‰Ì fiı ÁÎ_¤‚‰Ì.

fiı ‹ËÎflÎ… ÷˘ ’˘÷Îfi_ ±ZÎfl‘΋ fiı ’ÎÊ˝ÿ fiı ’˘÷Îfi_ Á‹√˛ ±ˆr›˝ ÷ı ·¥fiı

±Î_ËŸ ’‘Λν »ı. ÷ı ±ı‰Î fiı ±ı‰Î … »ı. fiı ÿıË ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ’΋‰Î »ı, ÷ı ±Î…

ÿıË »÷Î_ ‹Y›Î »ı, ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì fi◊Ì; fiı ±ı‹ fi Á‹Ω› ÷ı◊Ì ∞‰‹Î_ ÿ⁄˝‚÷Î flËı

»ı, fiı ±ı‹ Á‹Ω› I›Îflı ¿˘¥ Ïÿ‰Á ∞‰‹Î_ ÿ⁄˝‚÷Î ‹fiΛ … fiÏË; fiı ∞‰

⁄Ì∞ flÌ÷fi˘ ◊¥ Ω› »ı. fiı ‹ÏË‹Î Á‹…‰Î …ı‰_ ⁄Ì…\_ ¿˘¥ ‹˘À<_ ÁΑfi ’HÎ

fi◊Ì, fiı ‹ÏˋΠωfiÎ ⁄ÌΩ_ √‹ı ±ıÀ·Î_ ÁΑfi ¿flı, ÷˘’HÎ ∞‰ ⁄‚fiı ’΋ı

fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 1/1)

±Î ⁄‘Ì ‰Î÷˘‹Î_ …ı …\ÿÎ_ …\ÿÎ_ ÁΑfi˘ ⁄÷ÎT›Î_ »ı, ÷ı‹Î_ Ωı ÁΑ¿

132 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‹_Õu˘ flËı ÷˘ ÷ıfiı ‘Λ* ’ÏflHÎ΋ fi ‹‚ı. ÷ı◊Ì ±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎ ‹ÎÀı ±fiı¿

ÁΑfi˘ ¿fl÷Î_ …ı Á‰˝lıWà ±fiı ¿o¥¿ ωÂıÊ μ’Λ ⁄÷Ήı·˘ »ı, ÷ı ’˛‹ÎHÎı …

ÁΑ¿ı ÁΑfiÎ ¿fl‰Ì Ωı¥±ı.

à ÁΑfi΋Î_ ÁI’vÊfi_ ’˛Î‘ÎL›

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ‰Îfl_‰Îfl V’p÷Î ¿flÌ »ı ¿ı Á‹√˛ ÁΑfi΋Î_

ÁI’vÊfi_ ’˛Î‘ÎL› ÁωÂıÊ »ı. ±Î Ë¿Ì¿÷fiı ±Î’HÎı …\ÿÎ …\ÿÎ ‹tα˘ ¶ÎflÎ

Á‹∞Â_.

❑ Á_÷ ◊¿Ì Á‰ıÛ ‰Î÷fiÌ ÏÁÏ©

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’˘÷ÎfiÎ μ’ÿı‹Î_ ¬Ò⁄ … V’p’HÎı Á‹Ω‰ı »ı ¿ı

ÁΑ¿fiı ÁΑfiÎ ÿflQ›Îfi …ı ¿Î_¥ ÏÁ© ¿fl‰Îfi_ »ı ÷ı Á‰ıÛ ⁄Î⁄÷˘fiÌ ÏÁÏ© Á_÷

◊¿Ì … ◊‰ÎfiÌ »ı. ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ¶ÎflÎ ±Î Ë¿Ì¿÷fiı Á‹∞±ı —

♦ ““Á‰ı˝ ‰Î÷ ÁΑ ‰÷ı »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiı ‹A› flά‰Î; ’HÎ ÁΑ √˙HÎ ◊Λ

fiı iÎÎfi ≠‘Îfi ◊¥ Ω› ±ı‹ fi ¿fl‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 1/168)

♦ ““Ïfi‹˝‚ ±_÷—¿flHÎ ¿flÌfiı ±ı‹ Ωı‰_ …ı, …ı …ı ‰Î÷ ◊Λ »ı ÷ı ÷ı ±Î

ÁΑ◊Ì ◊Λ »ı. ÷ı ±Î ÁIÁ_√ ±˘‚¬ÎH΢ fiı ¤√‰Îfi ÷◊Î ÁΑ ±˘‚¬ÎHÎÎ ±ı

… ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl ¿èÎ_ »ı.” ≠Á_√‹…fl_ ’΋˚ ±ı f·˘¿ ⁄˘·Ìfiı ¿èÎ_ …ı, “¶Îfl ωfiÎ

¤Ÿ÷‹Î_ ‹Î◊_ ¤flΉ˘ Ωı¥±ı, …‰Î› fiÏË. ‹ÎÀı ÷ı‰Î ÁΑ ÁÎ◊ı ∞‰ ΩıÕ‰˘.””

(V‰Î.‰Î. — 6/87)

♦ ““…ıÀ·˘ ÁΑ‹Î_ ∞‰ ⁄_‘ÎH΢ »ı ÷ıÀ·˘ ÁIÁ_√ »ı fiı …ıÀ·˘ ∞‰

⁄_‘ÎH΢ fi◊Ì ÷ıÀ·˘ ¿<Á_√ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 3/42)

♦ ““Á_÷ »ı I›Î_ Ïfi›‹ »ı, ‘‹˝ »ı, iÎÎfi »ı fiı Á_÷ »ı I›Î_ ±fi_÷ √HÎ »ı

±fiı ¤√‰Îfi ’HÎ I›Î_ … »ı fiı ÷ı◊Ì ∞‰ ’ωhÎ ◊Λ »ı. ÷ı “‰«fiÎQ≤÷”‹Î_ ¿èÎ_

»ı …ı, ÷’, I›Î√, ›˘√, ‰˛÷, ÿÎfi ±ı ±ÎÏÿ¿ ÁΑfiı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi ¿Ëı, ÷ı‰˘

Ë_ ‰Â ◊Î÷˘ fi◊Ì …ı‰˘ © ±_÷—¿flHΉ΂ΠÁΑfiı Á_√ı ¿flÌfiı flÎ∞ ◊Ι »\_.””

(V‰Î.‰Î. — 1/181)

ˉı …\ÿÎ …\ÿÎ ‹tα˘ ¶ÎflÎ ±Î’HÎı Á‹∞Â_ ¿ı Á‰ıÛ ‰Î÷fiÌ ÏÁÏ© Á_÷

◊¿Ì ◊Λ »ı.

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 133

❑ Á_÷ ◊¿Ì Á‰ıÛ Á‹…HÎ ±Î‰ı

♦ ““‹ÏË‹Î Á‹…‰Îfi_ ¿ÎflHÎ ÷˘ ±ı‰Î ¤√‰ÿÌfi˘ ’˛Á_√ »ı, ’HÎ ÷ı

ωfiÎ ±ı‰˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω÷˘ fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 1/1)

♦ ““Á˘ ‰flÁ ¤√‰Îfi ¤ı‚Î flË̱ı ÷˘’HÎ ÁΑ ’ÎÁı flèÎΠωfiÎ

Á‹…HÎ fi ±Î‰ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/198)

♦ ““«Îfl CÎÎ_ÏÀ›_ »ı ÷ıfiı ±˘‚_√‰Ì ±ı ¿fl‰Îfi_ »ı; ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘,

¤√‰ÎfifiÌ μ’ÎÁfiÎ Á‹…‰Ì; ⁄Ì…\_, ÁΑ ±˘‚¬‰Î; hÎÌ…\_, ÿıË-±ÎI‹Î …\ÿÎ

Á‹…‰Î; fiı «˘◊_, μk΋ ¤˘√‹Î_◊Ì flÎ√ À΂‰˘, ÷ı ¿fl‰_. ÷ı‹Î_ Á‰ı˝fi_ ¿ÎflHÎ ÁΑ

»ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/96)

♦ ““±Î ‰Î÷ ¿fl˘Õ …L‹ ‘›ıÛ ’HÎ Á‹Ω› fiÏË, ‹˘ÀÎ ÁΑ Á‹Ω‰ı

I›Îflı Á‹Ω›.”” (V‰Î.‰Î. — 4/85)

♦ ““hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ ±‰V◊Î, hÎHÎ √HÎ ÷ı◊Ì …\ÿÎ ’ÕÌfiı √HÎÎ÷Ì÷ ◊Ή_

÷◊Î ⁄˛õw’ ◊Ή_. fiı ±ıfiÌ Ïø›Î◊Ì …\ÿÎ ’Õ‰_ …ı, ±ı ÷˘ ÿıËfiÎ ÷◊Î ±‰V◊ÎfiÎ

√HÎ »ı, ‹ÎÀı ÷ıfiı ‹Îfi‰Î fiÏË fiı ¬˘ÀÎ ΩHΉÎ. fiı ±Î‰Ì flÌ÷fi˘ ω‰ı¿ ÷˘

‹˘ÀÎ ’vÊ Ï‰fiÎ ⁄ÌΩfiı Á‹Ω› … fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 5/262)

❑ Á_÷ ◊¿Ì V‰¤Î‰, ωʛ, ¿Áfl À‚ı

♦ ““≥„Lƒ›ÎÏÿ¿ ZÎıhÎ ◊¿Ì ¿˘¥ ∂√flı ±ı‹ fi◊Ì. ‹ÎÀı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_

»ı ÷ı‹ Ïfi›‹w’Ì ⁄ıÕÌ‹Î_ flËı ÷˘ ∂√flı. fiı ⁄˛õÎÏÿ¿ ¿Î_¥ ±HÎÁ‹…\ ¿ı ±iÎÎfiÌ

fiˢ÷Î, ’HÎ ±ıfiı ‹˘ÀÎ ÁΑ ωfiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥ Ï…÷Î‰Ì Â¿ı … fiÏË, fiı ‹˘ÀÎ

ÁΑ »ı ÷ı ¿‚ ⁄÷Ήı, »‚ ⁄÷Ήı ±fiı …\„@÷ ⁄÷ΉÌfiı ≥„Lƒ›_fiı Ï…÷ÎÕı, fiı

‹˘ZÎ ’HÎ ¿flı. ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ ⁄‚ ‹Ò¿Ìfiı ‹˘ÀÎ ÁΑfiı ⁄Î{Ì ’Õ‰_.””

(V‰Î.‰Î. — 5/58)

♦ ““‹˘ÀÎ ·√Îfl ’HÎ ºÏWÀ ¿flı ÷˘ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ’ÌÕÌ Â¿ı fiÏË, fiı ’˘÷ÎfiÌ

‹ı‚ı √‹ı ÷ıÀ·Î ÿάÕÎ ¿flı ’HÎ ¿Î‹ÎÏÿ¿ ’flΤ‰ ¿›Î˝ ωfiÎ flËı … fiÏË. ‹ÎÀı

‹˘ÀÎfi˘ ºœ ±ÎÂfl˘ ¿fl‰˘.”” (V‰Î.‰Î. — 5/251)

♦ ““‹˘ÀÎ ÁÎ◊ı ∞‰ ΩıÕı I›Îflı ÿ˘Ê À‚Ì Ω› »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 4/110)

♦ ““ωʛ ◊¿Ì ÷˘ ∞‰ ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı …\ÿÎ ’ÕÌ Â¿ı … fiÏË, fiı ωʛ

‹Ò¿‰Î Ω› ÷˘ ⁄‹HÎÎ ⁄_‘Λ. fiı ‹˘ÀÎ ÁΑ ◊¿Ì ÷˘ ωʛ◊Ì …\ÿ_ ’ÕΛ.” I›Î_

134 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı, “ÿÒ‘ fiı ’ÎHÎÌ ¿˘¥◊Ì …\ÿÎ_ ’Õı … fiÏË, ’HÎ Ë_Á◊Ì …\ÿÎ_ ’Õı »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 5/254)

♦ ““ÁΑfi ¿flÌ ¿flÌfiı ‹flÌ Ω› ÷˘’HÎ ‰ÎÁfiÎ À‚ı fiÏË. ±ı ÷˘ ‹˘ÀÎ

±fi√˛Ë ¿flı I›Îflı … À‚ı »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/70)

❑ Á_÷ ◊¿Ì Á‰ıÛ √H΢ ±Î‰ı

♦ ““¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎHÎΠˢ› fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flËı÷Πˢ› fiı

¤√‰ÎfifiÌ ‹fl∞fiı ΩHÎ÷Πˢ› ±ı‰Î ÁΑ ÁÎ◊ı ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fiı ⁄Î_‘‰˘; ÷ı ◊¿Ì

‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷ ±fiı ‹ÏË‹Î ÁÏË÷ μ’ÎÁfiÎ ±ı Á‰ı˝ √HÎ ’‹Î›, ’HÎ

÷ı ωfiÎ @›Î_◊Ì ’‹Î› ? fiı …ı‰Î ÁΑfiı Áı‰ı ÷ı‰Î √HÎ ±Î‰ı; ÷ı ‹‹ZΠˢ› ÷ı ’HÎ

CÎÀÌ Ω› fiı ’΋fl ˢ› ÷ı ‰‘Ì Ω›, ‹ÎÀı Á‰ı˝fi_ ¿ÎflHÎ Á_√ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/7)

♦ ““«˘Áà ·ZÎHÎı ›@÷ …ı ÁΑ ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ΩıÕΉ_ ±ıÀ·ı ±ı ±ı¿‹Î_

«˘Áà ±Î‰Ì Ω›.”” (V‰Î.‰Î. — 5/165)

♦ ““∞‰fiı ¤√‰ÎfifiÎ ÁΑ ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷, ‹ÏË‹Î,

μ’ÎÁfiÎ ±ı Á‰ı˝ √HÎ ±Î’ı »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/10)

❑ Á_÷ ◊¿Ì ¿Î›˝ …·ÿÌ ÏÁ© ◊Λ

♦ ““¿˘ÏÀ ¿S’ı ¤√‰Îfifi_ ‘΋ fi ‹‚ı ÷ı ±Î‰Î ÁΑfiı ËÎ◊ ΩıÕı

±ıÀ·Î‹Î_ ‹‚ı »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/120)

♦ ““¿˘ÏÀ …L‹ı ¿Áfl À‚‰ÎfiÌ Ë˘› ÷ı ±Î… À‚Ì Ω› fiı ⁄˛õw’ ¿flÌ

‹Ò¿ı, Ωı ¬flı¬flÎ ÁΑ ‹‚ı fiı ÷ı ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı ÷˘.”” (V‰Î.‰Î. — 1/119)

♦ ““ÁΑfiÌ ‰Î÷_fiÌ √Ï÷ ÷˘ ¿Î‚fiÎ …ı‰Ì »ı ÷ı ÿı¬Î› … fiÏË, ’HÎ

±iÎÎfi ÀÎ‚Ì fiάı, …ı‹ ⁄΂¿‹Î_◊Ì …\‰Îfi ◊Λ »ı fiı ÷ı T≤© ◊Λ »ı ÷ı ÿı¬Î÷_

fi◊Ì ÷ı‹. ±fiı ⁄Ì…ı Ãı¿ÎHÎı …ıÀ·_ ¿Î‹ ±ı¿ ¿S’ı ◊Λ »ı ÷ıÀ·_ ¿Î‹ ±Î_ËŸ ±ı¿

Ïÿ‰Áı ◊Λ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/45)

♦ ““¿fl˘Õ …L‹ Á‘Ì ±_÷º˝Ïp ¿flı fiı fi ◊Λ ÷ıÀ·_ ±ı¿ ‹ÏËfi΋Î_ ◊Λ

±ı‰_ ±Î Á‹Î√‹‹Î_ ⁄‚ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/55)

❑ Á_÷ ◊¿Ì ¤Ò_ÕÎ ÿı¿΂‹Î_ flZÎÎ ◊Λ

♦ ““‹˘ÀÎfiı ÁıT›Î ˢ› fiı ÷ıfiÎ √HÎ ±ÎT›Î ˢ› ÷ıfiı ÿı¿΂ fi ·Î√ı,

÷ı ¿ıfiÌ ’ıÃı ? ÷˘ …ı‹ ÁÒ›˝fiÌ ±Î√‚ ±_‘Îv_ ¤ı‚_ ◊¥fiı Ω›, ’HÎ I›Î_ flËı‰Î

’΋ı fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 1/6)

♦ ““‹˘ÀÎ Á_÷fi˘ Á‹Î√‹ ÷˘ ¤√‰Îfi ¤ı‚_ flËı‰_ ÷ı ¿fl÷Î_ ’HÎ ±Ï‘¿ »ı;

¿ı‹ …ı, ¤√‰Îfi ÷˘ ‹fiW›«ÏflhÎ ¿flı ÷ı◊Ì Á‹…HÎfiÌ ¿Áfl ˢ› ÷˘ Á_› ◊¥

Ω› fiı ±‰‚_ ’Õı. ‹ÎÀı ÁΑfi˘ Á‹Î√‹ ±Ï‘¿ »ı. fiı ÿÁ ËΩfl wÏ’›Î ¬fl«ı ÷ı

¿fl÷Î_ ‹_ÏÿflfiÎ fl˘À·Î ¬Î¥fiı ÁΑfi˘ Á‹Î√‹ ¿flı fiı Á‹…‰Î ‹Î_Õı ÷ı ±Ï‘¿ »ı;

¿ı‹ …ı, ±˘S›Îfiı ÿı¿΂ ·Î√ı, ’HÎ ±Îfiı fi ·Î√ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/39)

♦ ““±Î’HÎ΋Î_ I›Î√ ⁄Ë Â˘¤ı ’HÎ ÷ı‹Î_› ωCfi »ı, fiı ¤„@÷ ⁄Ë

¢¤ı ’HÎ ÷ı‹Î_› ωCfi »ı, fiı ±ÎI‹ÏfiWÃ΋Î_› ωCfi »ı; ’HÎ …ıHÎı ‹˘ÀÎ ÁΑfiı

‹fi Á˘ÓM›_ »ı ÷ı‹Î_ ωCfi fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 4/6)

à ÁΑfi΋Î_ flËÌ …÷Ì ¿«ÎÂ

ÁΑ¿ ÁΑfiÎ ¿fl÷˘ ˢ›, ÷ı‹ »÷Î_ ‘Λ* ’ÏflHÎ΋ fi ±Î‰÷_ ˢ› ±ı‰_

⁄fiı. ±ıfiÎ_ CÎHÎÎ_ ¿ÎflH΢ ˢ¥ ¿ı. ‹A›I‰ı ÷˘ ±ıfiÌ ÁΑfi΋Î_ @›Î_¿ fiı @›Î_¿

¿˘¥¿ ¿«Î flËÌ …÷Ì Ë˘› »ı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÁΑfi΋Î_ flËÌ …÷Ì

¿ıÀ·Ì¿ ¿«ÎÂfi˘ ÏfiÿıÛ ¿›˘Û »ı. …ı‹ ¿ı,

❑ ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷fiÌ ±˘‚¬ÎH΋Î_ ¿«ÎÂ

ÁΑ¿ ÁΑfiÎ ¿fl÷˘ ˢ›, ’fl_÷ Ωı ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷fi_ V‰w’

Á‹…‰Î‹Î_ ¿«Î flËÌ Ω›, ÷˘ ±ıfi_ ›˘B› Œ‚ ‹‚÷_ fi◊Ì. ±Î Ë¿Ì¿÷

Á‹Ω‰÷Î_ V‰Î‹Ì ¿Ëı —

♦ ““Ëηfi˘ ±Î‰ı·˘ ËÂı ÷ıfiı ±ZÎfl‘΋fi_ Á¬ ±Î‰÷_ ËÂı. fiı V‰w’-

ÏfiWÃΠωfiÎ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fi˘ ‹‚ı·˘ ËÂı, fiı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ‹‚ı·˘ ËÂı ÷ıfiı

±ZÎflfi_ Á¬ fiÏË ±Î‰÷_ ˢ›; ±ı‹ Á‹…H΋Î_ flèÎ_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/209)

♦ ““±Î ÿı¬Î› »ı ±ı … ‹ÒÏ÷˝ ±ZÎfl‘΋‹Î_ »ı ±ı‹ Á‹…‰Î‹Î_ ¿ÎE›’

±ıÀ·Ì ¿ÎE›’ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/256)

♦ ““ÁIÁ_√, ÁΑ fiı ¤√‰Îfi …ı‰Î ‹Y›Î »ı ÷ı‰Î ±˘‚¬Î÷Î fi◊Ì fiı

‹fiW›¤Î‰ flËı »ı. …ı‰˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı ÷ı‰˘ ·Î¤ ’HÎ ±˘‚¬Î÷˘ fi◊Ì fiı

‹fiW›¤Î‰‹Î_ ÏÿT›¤Î‰ »ı ÷ı ‹fiÎ÷˘ fi◊Ì, fiı μ’‰ÎÁ ¿flı, ’HÎ ±Î‹ Á‹Ω›

fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 5/319)

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 135

♦ ““±Î‰Î fiı ±Î‰Î ±ZÎfl‘΋‹Î_◊Ì ±ÎT›Î »ı ±ı‰˘ ’fl¤Î‰ ±¬_Õ

…HÎΛ ÷˘ ±Ë˘ ! ±Ë˘ ! Áfl¬_ flËı; ’HÎ …ı‰Î ÁΑ »ı ±ı‰Î ±˘‚¬Î÷Î fi◊Ì.””

(V‰Î.‰Î. — 1/222)

♦ ““±Î’HÎı ¬˘Àu ¿ıÀ·Ì »ı, ÷˘ …ı‰Î ‹Y›Î »ı ÷ı‰˘ ‹ÏË‹Î …HÎÎ÷˘

fi◊Ì, fiı …ı‰˘ ·Î¤ ◊›˘ »ı ÷ı ’HÎ …HÎÎ÷˘ fi◊Ì, …ı‹ √Λ¿‰ÎÕfi˘ »˘¿fl˘ ‹Ò‚Î

ÁÎv v‰ı, ±ıÀ·Ì ¬˘Àu »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 4/70)

❑ ±ÎiÎΒηfi‹Î_ ¿«ÎÂ

@›Îflı¿ ÁΑ¿ ¤√‰Îfi ¿ı ÁI’vÊ ÁÎ◊ı flËı÷˘ ˢ›, Áı‰Î-Á‹Î√‹

¿fl÷˘ ˢ›, ’fl_÷ Ωı ±ÎiÎÎ fi ’΂÷˘ ˢ› ÷˘’HÎ ¬˘À flËÌ Ω› »ı.

±ÎiÎΒηfi◊Ì ◊÷Î ·Î¤ ±fiı ±ÎiÎη˘’◊Ì ◊÷Î fi¿ÁÎfifi˘ ÏfiÿıÛ ¿flÌfiı

V‰Î‹Ì ±Î ωÂı V’p÷Î ¿flı »ı —

♦ ““’˘÷Îfiı ΩHÎı ⁄ı ‹ÎHÎÁfi_ ¿Î‹ ¿flı ÷ı◊Ì ’HÎ ‹˘ÀÎfiÌ ±ÎiÎαı ¿flÌfiı

⁄ıÁÌ flËı ±◊‰Î ¿Ëı ±ıÀ·_ ¿flı ±ı … lıWà »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/109)

♦ ““Á_÷ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_ ÷ı lıWà »ı fiı ‹fi‘Λ٠¿fl‰_ ÷ı ¿ÏfiWà »ı, fiı

‹fi√‹÷_ ¿fl÷˘ ˢ› fiı ÷ı I›Î√ flά÷˘ ˢ› fiı ±Î¬Î ‹_Ïÿflfi_ ¿Î‹ ±ı¿·˘

¿fl÷˘ ˢ› fiı √‹ı ±ıÀ·Î ‹ÎHÎÁfiı ÁIÁ_√ ¿flΉ÷˘ ˢ›, ÷˘’HÎ ÷ı L›Òfi »ı fiı

÷ıfiı ¿˘¥¿ Ïÿ‰Á ωCfi »ı ±fiı …ı hÎHÎ ÀÎHÎÎ_ ¬Î÷˘ ˢ› fiı ±Î‚Á ˢ› fiı

¨CÎ÷˘ ˢ›, ±ı‰Ì flÌ÷fiÎ ÿ˘Êı ›@÷ ˢ›, ’HÎ Ωı ÷ı ’˘÷Îfi_ ‹fi√‹÷_ ‹Ò¿Ìfiı

Á_÷ ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı ÷˘ ÷ı ±Ï‘¿ »ı. fiı Á_÷ ¿Ëı ±ı‹ ¿fl‰_ ±ı Ïfi√˝HÎ »ı fiı

‹fi√‹÷_ ¿fl‰_ ±ı Á√HÎ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/57)

♦ ““ÁΑfi ‹fifiı ΩH›ı ¿flı »ı I›Î_ Á‘Ì ‹fifi_ flÎ… À‚÷_ fi◊Ì; ‹ÎÀı

¤√‰Îfi fiı ÁΑ ¿Ëı ÷ı‹ ¿fl‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 5/170)

♦ ““±ÎiÎ΋Î_ flËı fiı »ıÀı »ı ÷˘’HÎ ±‹ÎflÎ œ˘Ï·›ÎfiÌ ’ÎÁı »ı, fiı ±ÎiÎÎ

fi◊Ì ’΂÷˘ ÷ı ’ÎÁı »ı ÷˘’HÎ »ıÀ˘ »ı. fiı √‹ı ÷ı‰˘ iÎÎfiÌ ËÂı, Ëı÷‰Î‚˘ ËÂı

fiı ‹˘Àıfl˘ ËÂı ’HÎ ±ÎiÎÎ ·˘’ı ÷˘ ÁIÁ_√‹Î_ fi flËı‰Î›.” I›Î_ ºWÀÎ_÷ ÿÌ‘_ …ı,

“’÷_√ μÕÎÕ‰Î◊Ì »ıÀ˘ √›˘ »ı, ’HÎ ÿ˘flÌ ËÎ◊‹Î_ »ı ÷˘ Á‹Ì’‹Î_ … »ı. ÷ı‹

±ÎiÎÎw’Ì ÿ˘flÌ ËÎ◊‹Î_ »ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ ’ÎÁı … »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/152)

♦ ““±ÎiÎÎ ·˘’ı ÷ıfiΠˈ›Î‹Î_ Á¬ fi flËı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/42)

±Î‹, ±ÎiÎÎfi_ ’ηfi ¿fl‰Îfiı ⁄ÿ·ı ‹fi‘ÎflÌ ÁΑfiÎ ¿flı ÷˘ ÁΑ¿fiı

136 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

CÎb_ fi¿ÁÎfi Ω› »ı. ‰V÷÷— ÷˘ ÁΑfiÎfi_ ’Òfl÷_ Œ‚ ‹‚÷_ … fi◊Ì.

❑ ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷‹Î_ ›◊Î◊˝ ΩıÕÎHÎfiÌ ¿«ÎÂ

ˉı ¿ÿΫ ÁΑ¿ ¤√‰Îfi ¿ı Á_÷ ¤ı√˘ flËı ±fiı ±ÎiÎÎ ’HÎ ’΂ı

÷˘’HÎ ±ıfi_ ¤√‰Îfi ¿ı Á_÷‹Î_ ›◊Î◊˝ ΩıÕÎHΠˢ÷_ fi◊Ì. ÷ı◊Ì ÷ıfi΋Î_

ÁI’vÊfiÎ √HÎ fi◊Ì ±Î‰÷Î, ÷ı ⁄˛õw’ ’HÎ fi◊Ì ◊÷˘. ±Î ¿«ÎÂfi˘ ÏfiÿıÛÂ

¿flÌfiı ÁI’vÊfiÎ √HÎ ±ÎI‹ÁÎ÷˚ ¿fl‰Î ±fiı ⁄˛õw’ ◊‰Îfi˘ ÁΫ˘ μ’Λ

⁄÷Ή÷Î_ V‰Î‹Ì ¿Ëı »ı —

♦ ““±ı‰Î Áÿ˚√vfiı Áı‰ı I›Îflı ∞‰ «˘¬˘ ◊Λ, ÷ı ‹Y›Î ÷˘ »ı ’HÎ ∞‰

¿˘¥ Á˘Ó’÷_ fi◊Ì fiı ∞‰ Á˘ÓM›Î ωfiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤Î‰fiı ’HÎ @›Î_◊Ì ’‹Î› ?

∞‰ Á˘ÓM›˘ »ı ÷ıÀ·_ ◊›_ »ı fiı fi◊Ì Á˘ÓM›˘ ÷ıÀ·_ fi◊Ì ◊›_ fiı F›Îflı Á˘Ó’ÎÂı

I›Îflı ◊ÎÂı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/228)

♦ ““I›Îflı ’Ò»u_ …ı, “…ıfiı ÿı¬Ìfiı ±Î√S›ÎfiÌ »Î÷Ì Ãflı »ı ±ı‰Î √HÎ

±ÎT›Îfi_ Â_ ¿ÎflHÎ »ı ?” ’»Ì V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±ı‰Î √HÎ ÷˘ fi … ±Î‰ı;

÷ı √‹ı ÷˘ ¤ı‚˘ flËı ¿ı Áı‰Î ¿flı fiı √‹ı ÷˘ ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı, ÷˘’HÎ ‹˘ÀÎfiÎ √HÎ ÷˘

±Î‰ı … fiÏË.” I›Îflı ‰‚Ì ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ’Ò»u_ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ…, ¢ μ’Λ ¿flı

I›Îflı ±ı‰Î √HÎ ±Î‰ı ? fiı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ÷˘ ⁄Ë Ãı¿ÎHÎı ¿èÎ_ »ı …ı, ÁI’vÊfiÎ

√HÎ ÷˘ ‹‹Z΋Î_ ±Î‰ı »ı.” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “ÁI’vÊfiÎ √HÎ ÷˘ ÷˘

±Î‰ı, Ωı ±ı‰Îfiı Ïfiÿ˘˝Ê Á‹…ı fiı Á‰˝iÎ ΩHÎı fiı ±ı‰Î »ı ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ¿˘¥ ≠¿Îflı

±_÷flΛ flάı fiÏË, ÷˘ ÁI’vÊfiÎ √HÎ ±ı ‹‹Z΋Î_ ±Î‰ı »ı ’HÎ ÷ı ωfiÎ ÷˘

±Î‰ı … fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 3/34)

♦ ““ÁIÁ_√‹Î_ ±ı‹ ‰Î÷ ◊Λ »ı …ı, ∞‰ ⁄˛õw’ ◊¥ Ω›. I›Îflı ’Ò»u_

…ı, “ÁIÁ_√‹Î_ ‰Î÷ ÷˘ ◊Λ »ı, ÷˘› ∞‰ ⁄˛õw’ ¿ı‹ ◊Î÷˘ fi◊Ì ?” ’»Ì V‰Î‹Ì

⁄˘S›Î …ı, “Ëı÷ı ¿flÌfiı ÁI’vÊ‹Î_ ∞‰ ⁄Î_K›˘ fi◊Ì, ±fiı ÁI’vÊ‹Î_ ∞‰ ⁄Î_K›˘

ˢ› ÷˘ ÷ıfi˘ ωrÎÁ fi ±Î‰ı.” I›Îflı ‰‚Ì ’Ò»u_ …ı, “Ëı÷ı ¿flÌfiı ∞‰ ⁄Î_K›˘ ˢ›

÷ıfi˘ ωrÎÁ ¿ı‹ fi ±Î‰ı ?” I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “±Î …·ı ¤@÷ı ‹ÎflÎ ÁÎ◊ı

∞‰ CÎH΢ ⁄Î_K›˘ »ı ’HÎ ‹Îfl˘ ωrÎÁ fi ±Î‰ı.” ±ı‹ ¿ËÌfiı ‰‚Ì ⁄˘S›Î …ı,

“ωrÎÁ ÷˘ ˢ›, ÷˘’HÎ ÏfiW¿’À’HÎı ‰÷ν› fiÏË, fiı ÏfiW¿’À’HÎı ‰÷ı˝ ÷˘ ∞‰

⁄˛õw’ ◊›Î ωfiÎ flËı fiÏË, ±ı ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 3/33)

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 137

❑ ‹fiW›¤Î‰ ¿ı ±¤Î‰-±‰√HÎfiÌ ¿«ÎÂ

@›Îflı¿ ÁΑ¿ ⁄‘Ì ÁΑfiÎ ¿fl÷˘ ˢ›, ’fl_÷ ¤√‰Îfi ±fiı ÁI’vÊ‹Î_

‹fiW›¤Î‰ ’flÃı ±◊‰Î …ı Á_÷˘-¤@÷˘fiÎ ±¤Î‰-±‰√HÎ ¿ı ƒ˘Ë‹Î_ ’Õı

÷˘’HÎ ÁΑfiÎfi_ ›˘B› Œ‚ ‹‚÷_ fi◊Ì. @›Îflı¿ ÷˘ ¿flı·Ì ÁΑfiÎ ’fl ’ÎHÎÌ

ŒflÌ ‰‚ı. ŒÎ›ÿ˘ ◊‰Îfiı ⁄ÿ·ı ‰‘ fi@ÁÎfi ◊Λ. ±Î ωÂı ’HÎ V‰Î‹Ì

V’p÷Î ¿flı »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““¤Ò_Õ΋Î_ ¤Ò_Õ<_ Â_ »ı ? ÷˘ ±Î ÁΑfiı ωÂı ‹fiW›¤Î‰ ±Î‰ı »ı ÷ı◊Ì

⁄Ì…\_ ¿Î_¥ ¤Ò_Õ<_ fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 3/36)

♦ ““‹˘ÀÎfiı ωÂı ÿ˘Ê ΩıfiÎfl˘ ¿˘ÏÀ ¿S’ Á‘Ì ÏfiT≤ÏkÎ ’΋÷˘ fi◊Ì ±ı

ÏÁ©Î_÷ ‰Î÷ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 3/65)

♦ ““¤√‰Îfi‹Î_ ‹fiW›¤Î‰ flËÌ Ω› ÷˘ ¿S›ÎHÎ fi ◊Λ.””

(V‰Î.‰Î. — 5/116)

♦ ““ÏfiI›ı ·Î¬ wÏ’›Î ·Î‰ı fiı ÁIÁ_√fi_ CÎÁÎ÷_ ⁄˘·÷˘ ˢ› ÷˘ ÷ı ‹fiı

fi √‹ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/237)

♦ ““¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÎ ÿ˘Ê ω«Îflı ÷˘ ∞‰ ¤˛p ◊¥ Ω› »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 5/190)

♦ ““±Î‰Î ÁΑfi˘ ±‰√HÎ ·ı ÷ı CÎÀÌ Ω› fiı …Õ ◊¥ Ω›.””

(V‰Î.‰Î. — 6/123)

à ±Î_÷Ïfl¿ ÁΑfiÎ ‹ÎÀıfiÌ ΩB≤Ï÷

@›Îflı¿ ÁΑ¿ V◊Ò‚ ÿıËı ¿flÌfiı ÁΑfiÎ ¿›Î˝ ¿fl÷˘ ˢ›, ’fl_÷ V◊Ò‚

ÁΑfiÎfiÌ ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ±Î_÷Ïfl¿ ÁÒZ‹ ÁΑfiÎ ’˛I›ı ±ıfiÌ ±ıÀ·Ì ΩB≤Ï÷ fi

ˢ›, ÷˘’HÎ ÷ıfiı ’˛Î„M÷ ±fiı „V◊Ï÷‹Î_ CÎHÎÌ ¬˘À flËÌ Ω› »ı. V◊Ò‚ ÁΑfiÎ

¿fl÷Î_ ±Î_÷Ïfl¿ ÁÒZ‹ ÁΑfiÎfi_ ‹Ëk‰ ‰‘ »ı. ÷ı◊Ì … ÷˘ V‰Î‹Ì±ı ±fiı¿

‰Î÷˘‹Î_ ±Î_÷Ïfl¿ ÁΑfiÎ ‹ÎÀı Ω√˛÷ flËı‰ÎfiÌ CÎHÎÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı. …ı‹¿ı,

♦ ““¤„@÷±ı ¿flÌfiı ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊Λ »ı, fiı ±ıfiÌ ±ÎiÎÎ »ı ±ıÀ·Î

ÁÎv ¿fḻı »Ì±ı, ’HÎ ±ı V◊Ò‚ ‹Îfl√ »ı. ‹ÎÀı ±Î fiı ±Î ÿıËı ¤„@÷ ’HÎ ¿fl÷Î

Ω‰_, fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ◊¿Î_ ±fiT≤ÏkÎ ±ÎI‹Îfiı ωÂı flÎA›ı Ω‰Ì, ±fiı ±ÎI‹ÏfiWÃÎ

…ı‰Ì ¿˘¥ ‰Î÷ fi◊Ì, fiı ‹fifi ¶ÎflΛı, “Ë_ ±ZÎfl »\_ fiı ’vÊ˘k΋ ‹Îflı ωÂı ⁄ıÃÎ

138 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

»ı,” ±ı‹ ¿fl÷Î Ω‰_, ±ı‹ CÎHÎı Ãı¿ÎHÎı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ »ı. ±ı ÁÒZ‹ ¤„@÷ »ı, ÷ıHÎı

¿flÌfiı ±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎfiı ’΋Âı. ’HÎ ‹˘›ı˝ ¿ËÌ …ı ¤„@÷ ÷ı w’ V◊Ò‚ ‹Îfl√ ÷ıHÎı

¿flÌfiı ±ÎI›_Ï÷¿Ì ›hÎ fi Q≤I›ËÎÁ— – ±ı‰Ì ‹„@÷ fi ◊Λ ±fiı ±ı‰Ì ¤„@÷ ÷˘ «Îfl

‹ÎHÎÁ ¿flı ±ıÀ·Ì ’˘÷ı ±ı¿·˘ ‹Îfiı ¿flÌfiı ¿flı; ÷ı Áı‰Î ¿flı, ’ÎHÎÎ μ’ÎÕı, fl˘À·Î

¿flı, ±ı Á‰ı˝ ¤„@÷‹Î_ ‹Îfi ‹‚ı »ı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ◊Λ »ı fiı ¿flı »ı, ’HÎ ±ıHÎı ¿flÌfiı

ÏÁÏ© fi ◊Λ. “Ï¿›Î_ ⁄΂’HÎÎfiÌ fl‹÷, Ï¿›Î_ ’΋‰˘ ÏÁ‘fi˘ ‹÷.” ‹ÎÀı …ı”ÿÌ

÷ı”ÿÌ ±Î ‰Î÷ ¿flÂı I›Îflı »^À¿˘ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 6/42)

♦ ““ÿıËı ¿flÌfiı Ïø›Î ¿fl÷˘ ˢ› fiı ’˘÷Îfi_ w’ …\ÿ_ Á‹∞fiı ¤…fi ¿fl÷˘

ˢ› ÷˘ ⁄Ë Á‹ÎÁ ◊Λ ’HÎ Ïø›Îw’ ◊¥fiı ÷ı‹Î_ ¤‚Ì Ω› ÷˘ ÃÌ¿ fiÏË.””

(V‰Î.‰Î. — 1/13)

♦ ““Ïfifl_÷fl ’˘÷ı ’˘÷Îfi˘ ÷’ÎÁ ¿fl‰˘ fiı ’λ\_ ‰‚Ìfiı Ωı‰_ …ı ±Î

¿fl‰Îfi_ »ı fiı Ë_ Â_ ¿fl‰Îfiı ±ÎT›˘ »\_ fiı Â_ ◊Λ »ı ?”” (V‰Î.‰Î. — 4/106)

♦ ““Ïfifl_÷fl Á‰˝ Ïø›Î‹Î_ ’λ\_ ‰Î‚Ìfiı Ωı‰_ …ı, ‹Îflı ¤√‰Îfi ¤…‰Î »ı

fiı Ë_ Â_ ¿v_ »\_ ? ±ı‹ Ωı›Î ¿fl‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 2/35)

♦ ““¤„@÷ …ı ‹_ÏÿflfiÌ Ïø›Î, ÷ıfi_ ≠‘Îfi’HÎ_ ±_÷fl‹Î_ flËı »ı fiı ÷ıfiÎ

Á_¿S’ …ı‹ ◊Λ »ı, ÷ı‹ ¤√‰Îfifi_ ≠‘Îfi’HÎ_ fiı ÷ıfiÎ Á_¿S’ fi◊Ì ◊Î÷Î fiı

iÎÎfifiÎ, μ’ÎÁfiÎfiÎ fiı ¤√‰Îfi‹Î_ Ëı÷ ¿fl‰ÎfiÎ ’HÎ fi◊Ì ◊Î÷Î ÷ı ¿fl‰Î.””

(V‰Î.‰Î. — 2/85)

♦ ““Ïø›Îfi_ ≠‘Îfi’HÎ_ ◊¥ √›_ »ı ÷ı◊Ì iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ‘‹˝, ‹ÏË‹Î ±fiı

μ’ÎÁfiÎ ÷ıfiÌ ‰Î÷ ¿flı »ı ¿˘HÎ fiı ÁÎ_¤‚ı »ı ¿˘HÎ ? ’HÎ ¿◊ΉÎ÷ν ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_

◊Λ ÷ı ¿fl‰_, fiı ÷ı ¿fl÷Î_ ◊›_ ÷ı ◊›_ fiı ⁄Î¿Ì fi ◊Λ ÷ı flèÎ_; ’HÎ ‹A› ÷˘ ±ı

… ¿fl‰_ fiı ⁄Î¿Ì ÷˘ Œıfl «ÕÌ Ω› »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/174)

♦ ““T›‰ËÎfl ‹Î√˝ ÷˘ ¿Î_¥ ¿ÃHÎ … fi◊Ì, ±ı ÷˘ Á˙fiı ±Î‰Õı, ’HÎ

iÎÎfi‹Î√˝ Á‹…‰˘ fiı ±ı ‹Î√ı˝ «Î·‰_, ±ı … ¿ÃHÎ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/102)

♦ ““¿ıÀ·Î¿ flÁ˘¥ ¿flı »ı, ’ÎHÎÌ ¤flı »ı, fiı ¿ıÀ·Î¿ ·¬ı »ı, ¤HÎı »ı fiı

¿ıÀ·Î¿ ¬Õ ‰Îœ‰Î Ω› »ı, fiı ¿ıÀ·Î¿ œ˘fl «Îfl‰Î Ω› »ı, ≥I›ÎÏÿ¿ Ïø›Î±˘

¿flı »ı. ÷ı ÷˘ ±ı‹ ΩHΉ_ …ı, ±ı Á‰ı˝ ÿıËfi˘ T›‰ËÎfl »ı ÷ı ¿›Ù Ωı¥±ı, ’HÎ

¿fl‰Îfi_ ÷˘ ⁄Ì…\_ »ı. ÷ı Â_ …ı, ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ VQ≤Ï÷ flά‰Ì, μ’ÎÁfiÎ fiı

iÎÎfi Â̬‰_, ÁIÁ_√-¿<Á_√ ±˘‚¬‰˘, fiı ÁIÁ_√‹Î_ flËı‰Î› ±ı‰˘ ºœ ’Λ˘

¿fl‰˘; ≥I›ÎÏÿ¿ ¿fl‰Îfi_ »ı ÷ı ¿fl‰_. ±fiı ‹fiW›fiı …ı …ı Ïø›Î ¿fl‰Îfi_ ¿Ë̱ı ÷ı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 139

÷ı ¿fl‰Îfiı Á˙ ÷ˆ›Îfl »ı, ’HÎ …ı ¿fl‰Îfi_ »ı ÷ı ¿Ë̱ı ÷˘ ÷ı‹Î_ ±À¿ı »ı, ’HÎ

iÎÎfi ωfiÎ Á‰ı˝ ¿Î«_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/22)

♦ ““±ı¿·_ iÎÎfi ¿Ëı‰_ fiı ÁÎ_¤‚‰_ ÷ı ¿Î_¥ ¿ÃHÎ fi◊Ì, ‹ÎÀı ⁄ı CÎÕÌ T≤ÏkÎ ’λÌ

‰Î‚Ìfiı ¤√‰Îfifiı Á_¤Îfl‰Î, fiı K›Îfi fi ◊Λ ÷˘ ¤…fi ¿fl‰_, ’HÎ flÁ˘¥ ¿flÌfiı

…‹‰_ fiÏË, ÷ı ÂÎ ¿Î‹fi_ ? ±ı¿·_ iÎÎfi ¿fl‰Î◊Ì Ï‰Ê› ±˘»Î ◊‰ÎfiÎ fi◊Ì. fiı ±ı ÷˘

¤√‰Îfi Á_¤ÎflÂ_ I›Îflı ◊ÎÂı ±fiı ¤√‰Îfifiı Á_¤Îfl‰Î ‹Î_Õı ÷˘ ÷ıfiÎ μ’fl

¤√‰ÎfifiÌ fiı ‹˘ÀÎ ÁΑfiÌ ºÏWÀ ◊Λ, ’HÎ ±ı ‹Î√ı˝ ÷˘ «Î·ı fiÏË, I›Îflı ÷ıfiÎ μ’fl

ÂıfiÌ ºÏWÀ ◊Λ ? ‹ÎÀı ±ı ÷˘ ¤√‰Îfifi˘ ωrÎÁ flάÌfiı ‹_Õ‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 2/12)

♦ ““·¬‰_, ¤HΉ_ ÷ı ÷˘ ÃÌ¿ »ı, fiı ¤„@÷fi_ ¿Î_¥ Áv_ ±Î‰÷_ fi◊Ì, ’HÎ

Ïfi›‹ flÎ¬Ì ⁄O⁄ı CÎÕÌ ±ÎI‹Î-±fiÎI‹Îfi˘ ω‰ı¿ ¿fl‰Î ‹Î_Õı, fiı ⁄O⁄ı CÎÕÌ flÀHÎ

¿flı, fiı ⁄O⁄ı CÎÕÌ T≤Ïkα˘ w_‘Ìfiı ⁄_‘ ¿flı, fiı ⁄O⁄ı CÎÕÌ ¤„@÷ ¿flı, ÷˘ ±ı‹

…HÎΛ …ı, ∞‰ T≤Ï© ’΋ı »ı ÷˘ ¬fl˘, fiı Ïfi›‹ ωfiÎfi_ ÷˘ ’ÎHÎÌfi˘ CÎÕ˘ œ˘Y›Î

…ı‰_ ◊Λ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/40)

♦ ““¤√‰Îfi‹Î_ ‹fi flάı ±ı‰Î ◊˘ÕÎ, ⁄Î¿Ì ÷˘ ±Î¬Î ‹_Ïÿflfi˘ ‰Ëı‰Îfl

«·Î‰ı ±ı‰Î ’HÎ ¬flÎ, fiı ¿ÿÎÏ’ ¤√‰Îfi‹Î_ ‹fi fi flËı ÷˘’HÎ Ïfifl_÷fl

¿◊ΉÎ÷ν ¿fl‰Ì fiı ÷ı ¿◊ΉÎ÷ν‹Î_ ‹fi flά‰_. ÷ı ’HÎ Ïfifl_÷fl ±ı‰˘ Á_√ Ωı¥±ı.

fiÌ¿fl ÷˘ ±ı‰_ fi ◊Λ, ÷ı ÁÎv Ïø›Î ≠‰÷ν‰Ì »ı, ÷ı …ı ¿flı ÷ı‹Î_ ¤√‰Îfifi˘

Á_⁄_‘, ±ı ’HÎ ‹Î√˝ »ı, ⁄Î¿Ì ÏÁ©Î_÷ ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ ‹fi flά‰_ ±ı ¿fl‰Îfi_ »ı.

÷ı ÷˘ ‹flÏHΛ˘ ◊Λ I›Îflı ±ı ‰Î÷ ◊Λ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/138)

μ’fl˘@÷ ‰Î÷˘‹Î_ V‰Î‹Ì V’p’HÎı …HÎΉı »ı ¿ı ÁΑ¿ı Â_ ¿fl‰Îfi_ »ı.

ÁΑ¿ ¿˘¥ fl‰ÎÕı «ÕÌ fi Ω› ÷ı ‹ÎÀı ±Î‰Ì ÷˘ ±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ V‰Î‹Ì±ı

ÁΑ¿fiı ÁΉ«ı÷ ¿flı·Î »ı.

à ÁΑfi΋Î_ ±Î‰÷Î_ ωCfi˘fiÌ V’p÷Î

±K›ÎI‹ ÁΑfiÎ ¿flfiÎfl ‹‹Zαı ÁΑfi΋Î_ ±Î‰÷Î_ ωCfi˘◊Ì ⁄«‰Î

‹ÎÀı ’˛Ï÷ZÎHÎ …Î√˛÷ flËı‰_ Ωı¥±ı. Ωı ÁΑ¿ …flÎ ’HÎ ÁΉ‘Îfi’b_ «Ò¿ı fiı

√ÎŒ·Î¥ flάı ÷˘ ωCfi˘ ±ıfiÌ ÁΑfiÎ ’fl ’ÎHÎÌ Œıfl‰Ì ÿı. ¿flı·Ì ÁΑfiÎ

‘Ò‚‘ÎHÎÌ ◊¥ Ω›. ¿ÿΫ ±ÎÀ·Ì Ëÿ Á‘Ì fi¿ÁÎfi fi ◊Λ, ÷˘’HΠωCfi˘fiı

·Ì‘ı ÁΑfiÎ ¿fl‰ÎfiÌ {Õ’ CÎÀÌ Ω›. ÁΑfiÎ ¿fl‰Î‹Î_ l©Î ±fiı μIÁÎË fi

flËı. gË‹÷ ËÎflÌ …‰Î› ±fiı ¤Î_√Ì ’ÕΛ. ÷ı◊Ì ÁΑ¿ı ÁΑfi΋Î_ ±Î‰÷Î_

140 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

ωCfi˘fiı ±˘‚¬Ì flά‰Î_ Ωı¥±ı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÁΑfi΋Î_ ±Î‰÷Î_

ωCfi˘fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ ¿flΉÌfiı ÁΑ¿fiı ωCfi˘◊Ì ÁΉ‘Îfi

flËı‰Îfi_ ¿èÎ_ »ı …ı‹ ¿ı,

♦ ““¿S›ÎHÎfiÎ ‹Î√˝‹Î_ ωCfi ¿flfiÎflÎ_ CÎHÎÎ_, ÷ıfiı ±˘‚¬Ì flά‰Î_.””

(V‰Î.‰Î. — 6/281)

♦ ““‹˘Z΋Î_ ωCfi fi ±Î‰ı, ±ı‹ μ’Λ ¿fl‰˘.”” (V‰Î.‰Î. — 6/102)

♦ ““B≤ËV◊fiı ⁄ΛÕÌ, »˘¿flÎ_, wÏ’›˘ fiı ¬Î‰_ ±ı ⁄_‘fi¿ÎflÌ fiı I›Î√Ìfiı

ÿıË-≥„Lƒ›_, «ı·˘ fiı ¬Î‰_ ±ı ⁄_‘fi¿ÎflÌ ‹ÎÀı ±ı‹Î_ ·ı‰Î‰_ fiÏË.””(V‰Î.‰Î. — 6/99)

♦ ““±Î ∞‰fiı ’_«Ï‰Ê› fiı »ß_ ÿıËÎϤ‹Îfi fiı ÁÎ÷‹˘ ’ZÎ ±ı

¿S›ÎHÎfiÎ ‹Îfl√‹Î_ ωCfiw’ »ı fiı ±ıfi˘ ±Ï¤Ïfi‰ı ◊›˘ »ı ÷ı ∞‰fi_ ¤Ò_Õ<_ ¿flı

»ı; ‹ÎÀı ÷ı fi flά‰Î_.”” (V‰Î.‰Î. — 6/273)

♦ ““¤√‰Îfi ¤…‰Î‹Î_ hÎHΠωCfi »ı — ±ı¿ ·˘¿fi˘ ¿<Á_√, ÁIÁ_√‹Î_

¿<Á_√ fiı ≥„Lƒ›_-±_÷—¿flHÎfi˘ ¿<Á_√; ‹ÎÀı ±ı Á‰ı˝fiÎ »‚‹Î_ ±Î‰‰_ fiÏË. fiı

ÁIÁ_√‹Î_ ¿<Á_√fi˘ Ωı√ ◊Λ fiı ⁄˛õw’ ˢ› ÷˘ ÿıËw’ ¿flÌ fiάı.””

(V‰Î.‰Î. — 5/313)

♦ ““±Î ∞‰fiı ¤√‰Îfi ÁL‹¬ «Î·‰Î‹Î_ ±_÷flΛw’ ±ÎÕÎ √œ »ı.

÷ıfiÌ Ï‰„@÷ …ı, ±Î ·˘¿‹Î_ fiÎ÷Ì·Î, ¿<À<_⁄Ì, ‹Î-⁄Î’, VhÎÌ, ƒT›, ≥„Lƒ›_ fiı

±_÷—¿flHÎ ±ı √œ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/79)

♦ ““⁄Ë< ¬’‰Î‚˘ ˢ› ÷ıfi_ Á‹_ flËı; fiÌ¿fl ⁄Ë< ’˛¿ÎflfiÎ ÂOÿ ±Î‰ı ÷ı

‹Ò‚√˘ CÎÀÌ Ω›.”” (V‰Î.‰Î. — 2/28)

à ÁΑfiηZÎÌ ’˛ë˘fiÎ μkÎfl˘

ÁΑfiÎfi˘ ‹Î√˝ ±ΩH›˘, ÁÒZ‹ ±fiı √Ëfi »ı. ÷ı◊Ì ±ΩH›Î ‹Î√˝ ’fl

«Î·÷Ì ‰¬÷ı ÁΑfiÎ◊Ì ±ΩHÎ ÁΑ¿fiı ±fiı¿ ’˛ë˘ μÿ˚¤‰ı ÷ı V‰Î¤Îω¿ »ı.

Ωı ÁΑfiηZÎÌ ±Î ’˛ë˘fiÎ μkÎfl ±Î’fiÎfl ¿˘¥¿ ÁΑfiÎfiÎ ›◊Î◊˝ ±fi¤‰Ì

ÁI’vÊfi˘ ’˛I›ZÎ ›˘√ ˢ› ±◊‰Î ±ı‹fiÎ μ’ÿı‹Î_◊Ì ’HÎ Ωı ’˛ë˘fiÎ μkÎfl

‹‚Ì Â¿ı ÷ı‹ ˢ› ÷˘ … ÁΑ¿ Ïfiω˝Cfi’HÎı ·Z›V◊Îfiı ’Ë Ó̆«Ì ¿ı.

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ_ ±fi¤‰ ±fiı Á‰˝iÎ’HÎÎfiı ±Î‘Îflı ÁΑfiηZÎÌ

’»Î›ı·Î ±fiı¿ ’˛ë˘fiÎ μkÎfl˘ ±ÎM›Î »ı. ¿˘¥ ’HÎ ‹‹ZÎfiı ÁΑfiÎ ÿflQ›Îfi

μÿ˚¤‰÷Î ’˛ë˘fi_ Á‹Î‘Îfi V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_◊Ì ‹‚Ì Â¿ı ÷ı‹ »ı. fi‹ÒfiÎw’ı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 141

¿ıÀ·Î¿ ’˛ë˘kÎfl Ωı¥±ı —

’˛ë — “ω’flÌ÷ ÿı¿΂ ±Î‰ı »ı I›Îflı ¤√‰Îfi ÁÎ_¤fl÷Î fi◊Ì fiı μ¶ı√

◊Λ »ı, ‹ÎÀı ÷ıfi_ ¿ı‹ Á‹…‰_ ?”

μkÎfl — “¤√‰Îfi Á‰˝¿÷ν »ı, ¿ÃHÎ ÿı¿΂‹Î_ ÷˘ ¿˘¥fiı ¤√‰Îfi ÁÎ_¤flı

… fiÏË, ’HÎ ±Î ·˘¿‹Î_ « Ó̆ÀΛ ÷˘ fiÏË fiı ±Î ·˘¿‹Î_◊Ì ‰ˆflÎB› ◊Λ fiı « Ó̆ÀΛ

fiÏË, ÷ı ÁÎv ¤√‰Îfi ±ıfiı ÿϬ›˘ flάı »ı; ‹ÎÀı Á‰˝¿÷ν ¤√‰Îfi Á‹…‰Î.”

(V‰Î.‰Î. — 4/48)

’˛ë — “‹˘ÀÎfi˘ Á_√ ¿flı ÷˘ K›Îfi-¤…fifiı CÎÁÎfl˘ ±Î‰ı fiı K›Îfi-¤…fi

¿flı ÷˘ Á_√‹Î_ CÎÁÎfl˘ ±Î‰ı, ÷ı‹Î_ Â_ ¿fl‰_ ?”

μkÎfl — “Á_√ ¿fl‰˘; Á_√ ◊ÎÂı ÷ı‹Î_◊Ì Ï‰Ê› À‚‰ÎfiÎ »ı, ’HÎ Á_√ ωfiÎ

ωʛ ¿ı‹ À‚Âı ?” (V‰Î.‰Î. — 4/108)

’˛ë — “’Òfl˘ ÁIÁ_√ ◊›˘ ¿ı‹ Á‹…‰˘ ?”

μkÎfl — “±ZÎflw’ ◊‰Î› I›Îflı ’Òfl˘ ÁIÁ_√ ◊›˘ Á‹…‰˘.” (V‰Î.‰Î. — 5/88)

’˛ë — “∞‰ ±’˝HÎ ¿›Î˝ ’»Ì ‰ÎÁfiÎ À΂‰Ì flËı »ı ¿ı fiÏË ?”

μkÎfl — “‰ÎÁfiÎ À΂‰Ì ’Õı; fiı ±ı‹ μkÎfl fi ¿fḻı ÷˘ ¤√‰Îfi‹Î_ ⁄Α

±Î‰ı …ı, ±ı¿fiÌ ‰ÎÁfiÎ À΂ı fiı ±ı¿fiÌ fi À΂ı, ‹ÎÀı ±ı‹ ¿Ëı‰Î› fiÏË, fiı

±ÎI‹ÏfiWÃÎ ÷◊Î ‹ÎËÎIQ›ı ¿flÌfiı ‰ÎÁfiÎ À‚ı »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/96)

’˛ë — “ωʛ Ïfi‹Ò̋‚ ¿ı‹ ◊Λ ?”

μkÎfl — “Ïfi‹Ò̋‚ ◊›Î ˢ› ÷ıfiÎ Á_√◊Ì iÎÎfi ◊Λ, ‰ˆflÎB› ◊Λ, ω‰ı¿

±Î‰ı fiı ±ÎI‹Î fiı ÿıË …\ÿÎ Á‹Ω› ÷˘ Ïfi‹Ò̋‚ ◊Λ.” (V‰Î.‰Î. — 5/239)

’˛ë — “Ãıà ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı fiı ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı ¿ı‹ ±‰Î› ?”

μkÎfl — “‹ËÎflÎ…fiı ’vÊ˘k΋ ΩHÎı fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ’΂ı ÷˘ ±‰Î›.”

(V‰Î.‰Î. — 6/28)

’˛ë — “¤√‰Îfifi˘ Âı‹Î_ flÎ∞’˘ »ı ?”

μkÎfl — “fiÀfiÌ ‹Î›ÎfiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¤√‰Îfifi_ V‰w’ Ïfiÿ ˝̆Ê ¿èÎ_ »ı

÷ı‰Ì flÌ÷ı ‹ËÎflÎ…fi_ V‰w’ Á‹…‰_ fiı ÷ı‰Ì flÌ÷ı … ±Î Á_÷fi_ V‰w’ ’HÎ

Á‹…‰_ fiı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎÎ ’΂‰Ì fiı wÕÎ ÁΑfi˘ Á_√ flά‰˘; ÷˘ ÷ıfiÌ μ’fl

‹ËÎflÎ… flÎ∞ flÎ∞ fiı flÎ∞ … »ı.” (V‰Î.‰Î. — 3/38)

’˛ë — “¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎH΢ ˢ› ÷ı ¿ı‹ …HÎΛ ? fiı ÁΑ‹Î_ ΩıÕÎH΢ ˢ›

÷ı ¿ı‹ …HÎΛ ?”

142 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

μkÎfl — “¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕÎH΢ ˢ› ÷ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ_ Ï«Ë˚fi, «ÏflhÎ fiı

V‰Î¤Îω¿ «ıWÀÎ, ÷ı ±Ë˘flÎÏhÎ ¿›Î˝-ÁÎ_¤Y›Î ωfiÎ flËı‰Î› fiÏË; fiı ÁΑ‹Î_

ΩıÕÎH΢ ˢ› ÷ıfiÎ◊Ì ÿ½fi, Áı‰Î fiı ‰Î÷_ ÷ı ±Ë˘flÎÏhÎ ¿›Î˝-ÁÎ_¤Y›Î ωfiÎ

flËı‰Î› fiÏË, I›Îflı ΩHÎ̱ı …ı ÁΑ‹Î_ ΩıÕÎH΢ »ı.” (V‰Î.‰Î. — 3/42)

’˛ë — “ωʛfi_ ÿ˘ÊK›Îfi fi ◊›_ ˢ› ÷˘ ÷ıfiΠωʛ ÂÌ flÌ÷ı À‚ı ?”

μkÎfl — “Á‹ƒfi_ …‚ Á¿Î› ÷ı‰_ fi◊Ì ’HÎ ±ÎI›_Ï÷¿ ≠·›ı Á¿Î¥ Ω› »ı.

÷ı‹ ±ÎI›_Ï÷¿ iÎÎfi ◊Λ ÷˘ ωʛ À‚Ì Ω› ÷ı ±ÎI›_Ï÷¿ iÎÎfi ÷˘ ±Î ÁΑfiı

±˘‚A›Î ±ı … »ı fiı ÷ı◊Ì Ï‰Ê› À‚Ì Ω› »ı, fiı ÷ı ωfiÎ ÿ˘ÊK›Îfi ¿fl÷ı ¿Î‚ı

¿flÌfiı À‚ı.” (V‰Î.‰Î. — 5/7)

’˛ë — “≠√À ¤√‰Îfi fiı ±Î ‹Ò‚ ÁΑ ‹Y›Î »ı ÷ı◊Ì ’ÒflHο΋ ‹Îfi‰_ ¿ı

‰ÎÁfiÎ À‚ı ÷˘ ‹Îfi‰_ ?”

μkÎfl — “Ïfiç› ◊›˘ ±ıÀ·ı ‰ÎÁfiÎ À‚Ì «Ò¿Ì, ‹ÎÀı ’ÒflHο΋ ‹Îfi‰_.

fiı ±ÎiÎÎ ’΂‰ÎfiÌ vÏ« flά‰Ì fiı ±Á÷˚ ÿı¿΂ı ±ÎiÎÎ ·˘’Λ ÷˘’HÎ ÷ıfiı

ωCfi fi◊Ì.” (V‰Î.‰Î. — 5/10)

’˛ë — “Á_’ÒHν ◊›Î ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ?”

μkÎfl — ““±ÎI‹Î fiı ’fl‹ÎI‹Î ⁄ıfi_ iÎÎfi ◊Λ, fiı »ß˘ Ïfiç› ¿è΢ »ı

±ı‰˘ ◊Λ I›Îflı ’Òv_ ◊›_ ¿Ëı‰Î›.”” (V‰Î.‰Î. — 5/212)

’˛ë — “±Î‰˘ ‹ÏË‹Îfi˘ ÁÎZÎÎI¿Îfl ¿ı‹ ◊÷˘ fi◊Ì ?”

μkÎfl — “ÁÎZÎÎI¿Îfl ◊Λ ÷˘ »¿Ì …‰Î›, ‹ÎÀı ‘Ìflı ‘Ìflı iÎÎfi ±Î’ı »ı fiı

‹ÏË‹Î T≤Ï© ’‹ÎÕı »ı. …ı‹ Œ‚, ’W’ T≤Ï© ’΋ı »ı ÷ı‹ ◊Λ »ı. ±ı ¤√‰Îfifiı

…ı‹ CÎÀı ÷ı‹ ±Î‰Õı »ı fiı …ı‹ CÎÀı ÷ı‹ ¿flı »ı, fiı Ã΋ҿ<_ ±Î’ı ÷˘ √Î_ÕÎ ◊¥

…‰Î›. ‹ÎÀı ±ı ¤√‰Îfi ÃÌ¿ … ¿flı »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/74)

’˛ë — “Â҂̱ı «ÕÎT›˘ ˢ› ÷˘’HÎ ¿ı‹ Á‹…ı ÷˘ Á_¿S’ fi ◊Λ …ı

¤√‰Îfi ‹¿Î‰ı ÷˘ ÃÌ¿, ±ı‰Ì ÂÌ Á‹…HÎ »ı ?”

μkÎfl — “±ı ÷˘ ¤√‰Îfifiı Á‰˝¿÷ν ΩHÎı …ı ¤√‰Îfi ωfiÎ ⁄ÌΩ ¿˘¥fi_

¿›* ◊Î÷_ fi◊Ì, ±ı‹ Á‹…ı ÷ıfiı Á_¿S’ fi ◊Λ fiı ‘Ìfl… flËı. fiı ±ı‹ fi Á‹…ı ÷ı

÷˘ ◊˘Õο‹Î_ ±¿‚Î¥ Ω› fiı ‘Ìfl… flËı fiÏË. ±Î ·˘¿‹Î_ ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı ’HÎ

‰√fl ‰Î_¿ı ÿ—¬ ±Î‰÷Î_. ÷ı ±Î ·˘¿ … ±ı‰˘ »ı, ÷ıfi_ w’ ΩHÎÌ flά‰_.”

(V‰Î.‰Î. — 1 235)

’˛ë — “‹Ò_{‰HÎ ±Î‰ı ÷˘ ¿ı‹ ¿fl‰_ ?”

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 143

μkÎfl — ““V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤…fi ¿fl‰_. ÷ı◊Ì ‹Ò_{‰HÎ À‚Ì

Ω›.”” (V‰Î.‰Î. — 1/272)

±Î‹, ’˛I›ı¿ ÁΑ¿fiı ÁΑfiÎ ÿflQ›Îfi μ’›˘√Ì ⁄fiı ±ı‰Î ¿ıÀ·Î›

’˛ë˘kÎfl V‰Î‹ÌfiÌ ±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı.

à ÁΑfiΠωʛ¿ ÁÒhÎÎI‹¿ μ’ÿıÂ

√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ÁÒh΢ …ı‰Ì »ı. ¬Ò⁄ ‹˘À˘ μ’ÿı ›Îÿ

flά‰˘ ¿ÃHÎ ’Õı. ÷ı◊Ì ÷ıfi_ Á÷÷ ±fiÁ_‘Îfi ’HÎ fi flËı, ’fl_÷ V‰Î‹ÌfiÌ

fiÎfiÌ fiÎfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ … ÁΑfiηZÎÌ CÎHÎÌ V’p÷Î Ωı‰Î ‹‚ı »ı. Ëo‹ıÂÎ_ fi…fl

Á‹ZÎ flÎ¬Ì Â¿Î› ±ı‰˘ ÁÒhÎÎI‹¿ μ’ÿı ÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ ¿ıÀ·Ì› ‰Î÷˘‹Î_ »ı.

fi‹ÒfiÎ w’ı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ±ËŸ Ωı¥±ı.

♦ ““ÁÎ_A› ωfiÎ ±fl‘˘ ÁIÁ_√ ¿Ëı‰Î›. ‹ÎÀı ÁϬ›Î flËı‰Îfiı ±◊ıÛ

ÁÎ_A›Ï‰«Îfl Â̬‰˘.”” (V‰Î.‰Î. — 1/2)

♦ ““±_÷fl‹Î_ ¤…fi ¿fl÷Î_ Â̬‰_, ÷ıHÎı ¿flÌfiı ωʛfiÎ flÎ√ ±˘»Î

◊Λ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/30)

♦ ““ωʛfi˘ Á_⁄_‘ ◊›Î ‹˘›˝ ÷˘ ⁄¿flÎfiÌ ’ıÃı ⁄̉_ fiı Á_⁄_‘ ◊¥ Ω›

÷˘ I›Î_ ÏÁ_Ë ◊Ή_.”” (V‰Î.‰Î. — 2/114)

♦ ““¿<Á_√fi˘ Ωı√ ◊Λ ÷˘ ÁIÁ_√fiı CÎÁÎfl˘ ±Î‰Ì Ω›, ÷ı ÁÎv ¿<Á_√

fi … ¿fl‰˘.”” (V‰Î.‰Î. — 6/12)

♦ ““±Î’HÎı ¤√‰ÎfifiÎ »Ì±ı, ’HÎ ‹Î›ÎfiÎ fi◊Ì ±ı‹ ‹Îfi‰_.””

(V‰Î.‰Î. — 1/230)

♦ ““‹fifiı ‹Îfl‰_ ’HÎ ÷ıfi_ ¿èÎ_ fi ¿fl‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 2/64)

♦ ““±Î ÿıËı ¿flÌfiı ¤√‰Îfifi_ √‹÷_ ¿flÌ ·ı‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 2/83)

♦ ““CÎfl‹Î_ flËı‰_ ÷ı ‹Ëı‹ÎfifiÌ ’ıÃı flËı‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 4/63)

♦ ““¿ıÀ·Î¿fiı ‹fi fl‹ÎÕı »ı fiı ¿ıÀ·Î¿ ‹fifiı fl‹ÎÕı »ı. ±Î ‰Î÷ ÏfiI›

ω«Îfl‰Î …ı‰Ì »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 4/123)

♦ ““T›‰ËÎfl »ı ÷ı ¿fl‰˘ fiı ‹fiı ¿flÌfiı …\ÿÎ flËı‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 5/257)

3.7.6 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ ⁄‚’˛ıfl¿ μ’ÿıÂ

±K›ÎI‹-ÁΑfiÎfi˘ ‹Î√˝ ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ ÷ı‹… ±_÷—Âhα˘ Á΋ı

144 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

·Õ‰Îfi˘ ‹Î√˝ »ı. ‘Á‹Á÷Î ’ÎHÎÌfiÎ_ ’Òfl Á΋ı ÷fl‰Î …ı‰Ì ±Î ¿ÃHÎ ÁΑfiÎ

»ı. @›Îflı¿ ±fiı¿ ’˛¿ÎflfiÎ_ ÁΑfi˘ ¿fl‰Î »÷Î_ F›Îflı ≥„Lƒ›˘-±_÷—¿flHÎ

Á_›‹‹Î_ fi ±Î‰ı, ±_÷—Âhα˘ ±_¿<‹Î_ fi ±Î‰ı, ¿ı ωʛ‰ÎÁfiÎ Ïfi‹Ò˝‚ fi

◊Λ I›Îflı ÁΑ¿ ÏËo‹÷ ËÎflÌ …÷˘ ˢ› »ı. ÁΑ¿fiÎ ∞‰fi‹Î_ ±Î‰Ì

’Ïfl„V◊Ï÷ ∂¤Ì fi ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı V‰Î‹Ì±ı ¬Ò⁄ ⁄‚¤flÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı.

ÁΑ¿˘fiÎ ∞‰fi‹Î_ ÁΑfiÎ ‹ÎÀı ÏËo‹÷ ±fiı l©ÎfiÌ F›˘÷ …·÷Ì flËı ÷ı ‹ÎÀı

V‰Î‹Ì±ı ’˛ıflHÎÎI‹¿ μ’ÿı ±ÎM›˘ »ı. fi‹ÒfiÎ w’ı ¿ıÀ·Ì¿ ‰Î÷˘ ±ËŸ Ωı¥±ı —

♦ ““¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ ◊›˘ »ı ÷ı …ı‰Ì ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷ … fi◊Ì, ÷ıfiı ÷˘

Á‰ı˝ ‰Î÷ ◊¥ flËÌ »ı. ¿Î_¥ ¿fl‰_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ fi◊Ì. fiı ¤√‰Îfi ÷˘ ±‘‹˘©ÎflHÎ

»ı, ’Ï÷÷’Ήfi »ı fiı ÂflHÎÎ√÷‰IÁ· »ı, fiı “Ω¿˘ …√ ‹ıÓ ¿˘¥ fiÏË, ÷ο< ÷‹

ˢ ‹ËÎflÎ…”, …ıfi_ ¿˘¥ fiÏË ÷ıfiÎ ¤√‰Îfi »ı. fiı ¤√‰Îfi ÷˘ √flÌ⁄fiÎ Ïfi‰Î…

¿ËΉı »ı. fiı “≠√Àfiı ¤∞ ¤∞ ’Îfl ’ÎQ›Î CÎHÎÎ, √Ì‘ √ÏHοΠ¿Ï’T≤_ÿ ¿˘ÏÀ;

‰˛… ÷HÎÌ fiÎfl T›Ï¤«Îfl¤Î‰ı ÷flÌ, ≠√À μ’ÎÁfiÎ Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ.” ‹ÎÀı ≠√ÀfiÎ

…ı‰Ì ÷˘ ¿˘¥ ‰Î÷ fi◊Ì, fiı ≠√À ÁÒ›˝ ‰÷ı ±…‰Î‚_ ◊Λ »ı. ‹ÎÀı ≠√Àfi˘

±ÎÂfl˘ ◊›˘ ÷ı ⁄‚ flά‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 1/139)

♦ ““¤√‰Îfifiı ≠÷Î’ı ¿Î‹, ·˘¤, V‰Îÿ, VfiıË fiı ‹Îfi ÷ı Á‰ı˝ Á‹ƒ

…ı‰Î_ »ı, ’HÎ √ΛfiÎ_ ’√·Î_ …ı‰Î_ ◊¥ ΩÂı, ‹ÎÀı ±Î‰˘ ‹ÏË‹Î »ı. ÷ı ÁÎv

¿˘¥ Ïÿ‰Á ∞‰‹Î_ ÿ⁄˝‚’b_ ±Î‰‰Î ÿı‰_ fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 1/305)

♦ ““±ı¿ Ïÿ‰Á ÁΑ±ı CÎHÎÌ ¤„@÷ ¿flÌ ÷ı Ωı¥fiı ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊›Î fiı

’»Ì ‰Î÷ ¿flÌ …ı, ¿Î‹, ø˘‘ ±ÎÏÿ¿ …ı ±_÷flÂhÎ »ı ÷ı ∞‰◊Ì Ï…÷Λ ÷ı‰Î

fi◊Ì, ’HÎ ±‹ı fiı ‹˘ÀÎ ÁΑ ÷‹ÎflÎ ’Z΋Î_ »Ì±ı ÷ı ±‹ı ‹ÿÿ ¿flÂ_ ±ıÀ·ı

Ï…÷ÎÂı; ‹ÎÀı ÷‹ı ÏËQ‹÷ flάÌfiı ‹_ÕuÎ flËıΩı.” ÷ı μ’fl ÏÀÀ˘Õ̱ı √vÕfiÌ

ÁËΛ◊Ì Á‹ƒ ’ÒflÌ ÿÌ‘ÎfiÌ ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ëı·Ì ‰Î÷ ¿ËÌ.”” (V‰Î.‰Î. — 4/18)

♦ ““±Î ÷˘ ⁄Ï‚›Î »ı ÷ı √‹ı ±ı‰Ì ‰ÎÁfiÎ ËÂı ÷˘’HÎ ±_÷¿Î‚ı

ËÌfl∞fiÌ ’ıÃı fiV÷fl ‹ÎflÌfiı ÿıËfiÌ ¬⁄fl flËı‰Î ÿıÂı fiÏË, fiı ‰ÎÁfiÎ ÀÎ‚Ì fiάı

±ı‰Î »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/51)

♦ ““¤√‰ÎfifiÌ ÏfiWÃÎ »ı fiı ‰ÎÁfiÎ »ı ÷˘’HÎ ÷ıfiÌ ÂÌ ÏŒ¿fl »ı ? fiı

÷ıfi˘ ¢ ¤Îfl »ı ?” ≥I›ÎÏÿ ⁄Ë< ⁄‚fiÌ ‰Î÷ ¿flÌ.”” (V‰Î.‰Î. — 1/138)

♦ ““ÿıË Ë˘› ÷ı ÿ˘Ê ÷˘ ˢ›, ’HÎ ±fiT≤Ïk΋Î_ flËı »ı ÷ı◊Ì ÿ˘Êfi˘ ¢

¤Îfl »ı ? ‹fl flèÎÎ. fiı ¿fl‰Îfi_ ÷˘ ◊¥ flèÎ_ »ı, ’HÎ ±Î ÷˘ ωCfi À΂̱ı

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 145

»Ì±ı. ±fiı ÿ˘Ê ÷˘ {ÎÕÌ …ı‰Î »ı, ÷ı {ÎÕÌ Ë˘› ÷ı ÷fl÷ À‚Ì Ω› fiÏË. ‰Î÷_

ÁÎ_¤‚÷Î_ ‹ÏË‹Î …HÎÎÂı ÷ı‹ À‚Âı.”” (V‰Î.‰Î. — 4/29)

♦ ““±Î’HÎÎ ÿ˘Ê ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ÀÎ‚Ì fiÎA›Î »ı, fiı ÷ı ÿ˘Êfi_ ÿ½fi ◊Λ

»ı ÷ı ÷˘ ±Î’HÎÎ wÕÎfiı ±◊ı˝ ◊Λ »ı. fiÌ¿fl ∞‰ ÷˘ μL‹kÎ ◊¥ Ω› ±ı‰˘ »ı.

±fiı ˉı ÷˘ ±Î’HÎı ¤√‰Îfi ‰Â ¿fl‰Î »ı fiı ÷ı ¤√‰ÎfifiÎ …ı‰_ Á΋J›˝

’΋‰_ »ı ÷ı ÁÎv ‹_ÕuÎ »Ì±ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/58)

♦ ““fl…, ÷‹ fiı Ák‰ ±ı ÿıËfiÎ ¤Î‰ »ı. ÷ı ÷˘ ˢ›. ¤Ò¬ ·Î√ı, ÷flÁ

·Î√ı, ÿ—¬-Á¬ ◊Λ ±ı ÿıËfiÎ ¤Î‰ »ı. fiı ‹fi ÷˘ fiÌ· ‰Î_ÿflÎ …ı‰_ »ı, ÷ı

·⁄·⁄ÎÀ ¿›Î˝ ¿flı, fiı ±Î’HÎı ÷˘ ±ı◊Ì ’fl ZÎıhÎiÎ »Ì±ı. ‹ÎÀı ±ı ÿıË, ≥„Lƒ›_,

±_÷—¿flHÎfiÎ ¤Î‰ ±Î’HÎı ωÂı ‹Îfi‰Î fiÏË. ±Î’HÎı ÷˘ ±ı◊Ì …\ÿÎ »Ì±ı. ‹ÎÀı

±ıfiÎ◊Ì ËÎfl‰_ fiÏË, ›© ¿›Î˝ ¿fl‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 5/131)

♦ ““±Î’HÎfiı ÷˘ ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı ÷ı ’˘÷Îfiı ±ZÎfl ‹Îfi‰_ ±ı‹ ⁄˘S›Î.

÷ı ‰Î÷ μ’fl ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “ωʛ ’flΤ‰ ’‹ÎÕ÷Πˢ› fiı ±ZÎfl ¿ı‹

‹Îfi‰_ ?” I›Îflı μkÎfl ¿› ˝̆ …ı, “ωʛ ÷˘ ÿıËfiÎ ¤Î‰ »ı ÷ı ±ı¿ ’Õ¬ı flèÎÎ »ı,

÷˘’HÎ ±ZÎfl ‹Îfi‰_, ’HÎ ±ÎI‹Îfiı fifl¿fi˘ ¿ÌÕ˘ ‹Îfi‰˘ fiÏË fiı ±Î’HÎı ÷˘ …ı‹

‰Î‹fi∞ ¤ı‚Ì ·Î¿ÕÌ ‰‘Ì ÷ı‹ ‰‘÷Î …¥±ı »Ì±ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/283)

♦ ““¤√‰ÎfifiÌ V÷Ï÷ ¿fl‰Ì, ’HÎ ’˘÷Îfiı ’Ï÷÷ fiı ±‘‹ ‹Îfi‰_ fiÏË.

¿ı‹ …ı, ±ı‹ ‹Îfiı ÷˘ ∞‰‹Î_ ⁄‚ flËı fiÏË fiı ∞‰ B·ÎÏfi ’Î‹Ì Ω›, fiı

±Î’HÎı ÷˘ ¤√‰Îfi ‹Y›Î »ı, ‹ÎÀı ’Ï÷÷ ÂÎ ÁÎv ‹Îfi̱ı ? ±Î’HÎı ÷˘ ¿Ú÷Î◊˝

‹Îfi‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 1/103)

♦ ““¿˘¥¿ ‰¬÷ ±Î_¬ »ı÷flı, ¿˘¥ ‰¬÷ ¿Îfi »ı÷flı, fiı ∞¤, I‰«Î

±ÎÏÿ¿ »ı÷flı, ’HÎ ’λΠ¬⁄flÿÎfl ◊Ή_, ’HÎ ËÎflÌ …‰_ fiÏË.””(V‰Î.‰Î. — 2/69)

♦ ““¿Î‹ø˘‘ÎÏÿ¿ ÿ˘Ê »ı ÷ı ÷˘ …ı‹ ¬Ì· ¿ı ÿÎÿfl ˢ› ±ı‰Î »ı, ÷ı ÷˘

ÿıËfi˘ ¤Î‰ »ı, À‚Ì ΩÂı, fiı ‹˘ÀÎ ºÏp ¿flı ÷˘ ±Î CÎÕ̱ı À‚Ì Ω›.””

(V‰Î.‰Î. — 1/164)

♦ ““±Î Ï√flfiÎfl »ı ÷ıfiı μÕÎÕ‰Îfi˘ ‹fiÁÒ⁄˘ ◊Λ »ı ?” I›Îflı ¿èÎ_ …ı,

fiÎ ‹ËÎflÎ…. I›Îflı V‰Î‹Ì ⁄˘S›Î …ı, “‹fi‹Î_ ‘Λ٠fi◊Ì, fiÏË ÷˘ μÕÎÕÌ ‹Ò¿Ì±ı.

¿ı‹ …ı, M≤J‰ÌfiÎ ‹fiW›fiı ¤ı√Î ¿fḻı fiı ·ËÎfl‹ÎhÎ ‹Î_Õı ·˘œÎ_ CÎՉΠfiı ±Î’HÎı

‹Î_Õ̱ı Áfl_√_ ÿ¥fiı μÕÎÕ‰Î, ÷˘ «Îfl-’Î_« ‰flÁ‹Î_ «Òflı«ÒflÎ ¿flÌfiı μÕÎÕÌ ‹Ò¿Ì±ı;

÷ı‹ ¿Î‹-ø˘‘ÎÏÿ¿ √‹ı ÷ı‰Î ⁄Ï‚›Î ˢ›, ’HÎ Ωı ‹fi‹Î_ ‘Îfḻı ÷˘ μÕÎÕÌ

146 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

‹Ò¿Ì±ı ±ı‹Î_ ¿Î_¥ Á_› fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 3/40)

♦ ““¤√‰Îfi ‹Y›Î, ÁΑ ‹Y›Î, ÷ı ˉı ˈ›Î‹Î_ ÿ—¬ ±Î‰‰Î ÿı‰_ fiÏË

fiı ≠ÎflO‘fi_ ±Î‰ı ÷˘ ¤˘√‰Ì ·ı‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 1/176)

±Î flÌ÷ı ÁΑ¿fiÎ ∞‰fi‹Î_ ÁΑfiÎ ÿflQ›Îfi Õ√·ı fiı ’√·ı Ë_‹ıÂÎ_

⁄‚, ÏËo‹÷ ±fiı l©Î flèÎÎ ¿flı ±ı‰Ì ±fiı¿ ⁄‚¤flÌ ‰Î÷˘ V‰Î‹ÌfiÌ

‰Î÷˘‹Î_◊Ì ’˛ÎM÷ ◊Λ »ı. ±Î‰Ì ‰Î÷˘fi_ ‰Î_«fi ±fiı Ï«_÷fi ¿flı ÷˘ ÁΑ¿

ÁΑfi΋Î_ fiÎÁÌ’ÎÁ fi ◊Λ ±fiı ±ıfiÎ ∞‰fi‹Î_ ÁΑfiÎ ‹ÎÀıfi˘ ÏfiI› fi‰˘

μIÁÎË …‚‰Î¥ flËı.

3.7.7 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ ’˛Î„M÷fiÎ ‹ÏË‹Îfi˘ CÎÒ_ÀÎ÷˘ ¿ıŒ

ÁΑ¿ ÁΑfiÎ ÿflQ›Îfi ⁄Ï‚›Î ±_÷—ÂhÎ ÁÎ◊ı ›© ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ¤Î_√Ì

fi ’Õı, ÏfivIÁÎË fi ◊¥ Ω› ÷ı ‹ÎÀı ÷ıHÎı Á÷÷ ’˛Î„M÷fi˘ ¿ıŒ ‹ÎHΉ˘

Ωı¥±ı. ‰V÷÷— ÷˘ ◊›ı· ’˛Î„M÷fiÎ ¿ıŒ‹Î_ ±·‹V÷ flËÌfiı … ÁΑfiÎ ¿fl‰ÎfiÌ

ˢ› »ı. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ ◊›ı·Ì ’˛Î„M÷fiÎ ‹ÏË‹Îfi˘ ¿ıŒ

CÎÒ_ÀΉı »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““±Î’HÎfiı ÷˘ ⁄Ë< … ·Î¤ ◊›˘ »ı, ÷ıfi˘ ‹ÏË‹Î ⁄˛õÎfiÎ ¿S’ Á‘Ì

¿Ë̱ı ÷˘’HÎ ’Îfl ±Î‰ı fiÏË fiı fi Á‹Ω› ÷˘ ¬˘Àu ’HÎ ⁄Ë< »ı, ÷ıfi˘ ’HÎ

⁄˛õÎfiÎ ¿S’ Á‘Ì ¿Ëı÷Î_ ’Îfl ±Î‰ı fiÏË.”” (V‰Î.‰Î. — 4/88)

♦ ““¤√‰Îfi fiı ÁΑfiÎ ‹ÏË‹ÎfiÌ ‰Î÷_ Ïfifl_÷fl ¿fl‰Ì fiı ÁÎ_¤‚‰Ì.

fiı ‹ËÎflÎ… ÷˘ ’˘÷Îfi_ ±ZÎfl‘΋ fiı ’ÎÊ˝ÿ fiı ’˘÷Îfi_ Á‹√˛ ±ˆr›˝ ÷ı ·¥fiı

±Î_ËŸ ’‘Λν »ı. ÷ı ±ı‰Î fiı ±ı‰Î … »ı. fiı ÿıË ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ’΋‰Î »ı, ÷ı ±Î…

ÿıË »÷Î_ ‹Y›Î »ı, ¿Î_¥ ⁄Î¿Ì fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 1/1)

♦ ““±ÎÀ·_ … Á‹…‰Îfi_ »ı …ı, ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ‹‚‰_ Ë÷_, …ıfiı ’΋‰_

Ë÷_, fiı ⁄ÌΩ ¤@÷ ’HÎ ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ’ÎQ›Î »ı ÷ıfiı ±Î’HÎı »÷Ì ÿıËı …

’ÎQ›Î »Ì±ı. ÷ıfiÎ ÷ı … ¤√‰Îfi fiı ÷ıfiÎ ÷ı ÁΑ »ı; ’HÎ ±Î’HÎfiı …ı ≠ÎÏM÷,

‹ÏË‹Î, Á¬ fiı ·Î¤ ◊›˘ »ı ÷ıfiı ±Î’HÎı ±˘‚¬÷Î fi◊Ì. ¿ı‹ …ı, ¤√‰ÎfifiÌ

‹Î›Î±ı ⁄Î_‘Ì ·Ì‘Î »ı. fiı ±ı ±iÎÎfi ±ıÀ·_ ÿ—¬ »ı.” ±Î ‰Î÷ ‰Îfl_‰Îfl ’Î_«

‰¬÷ ¿flÌ ±fiı ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı ¿Î_¥ Ωı‰_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ fi◊Ì, “ÿıËfiı ‹Ò¿Ìfiı ±Î ‹Y›Î

»ı ÷ıfiÌ ’ÎÁı Ω‰_ »ı. ±ÎfiÎ ±Î ¤√‰Îfi »ı, ±ÎfiÎ ±Î ÁΑ »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 4/30)

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 147

♦ ““±Î M≤J‰ÌfiÎ Á‰˝ ∞‰-≠ÎHÎÌ‹ÎhÎ flÎΩ, ≠Ω ±ÎÏÿ¿ »ı, ’HÎ Ωı

≥Lƒ ‰flÁÎÿ fi ‰flÁΉı ÷˘ Á‰˝ ‹flÌ Ω›. fiı ÷ı ≥Lƒ »ı ÷ı ⁄˛õÎ, ωWb fiı ω

±Î√‚ √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì, fiı ±ı Á‰ı˝ ‰ˆflÎÀfiÌ ±Î√‚ √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì. fiı ÷ı ‰ˆflÎÀ

≠‘Îfi’vÊfiÌ ±Î√‚ √HÎ÷Ì‹Î_ fi◊Ì. fiı ±ı Á‰ı˝ ±ZÎflfiÌ ±Î√‚ √HÎ÷Ì‹Î_

fi◊Ì, ±fiı ÷ı ±ZÎfl◊Ì ’fl ±ı‰Î …ı ’vÊ˘k΋ ÷ı ±Î… ±Î’HÎfiı ÁÎZÎÎ÷˚ ‹Y›Î

»ı. ‹ÎÀı ÷ıfi_ ⁄‚ flά‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 1/217)

♦ ““¿˘ÏÀ ÷’ ¿flÌfiı, ¿˘ÏÀ …’ ¿flÌfiı, ¿˘ÏÀ ‰˛÷ ¿flÌfiı, ¿˘ÏÀ ÿÎfi ¿flÌfiı

fiı ¿˘ÏÀ ›iÎ ¿flÌfiı ’HÎ …ı ¤√‰Îfifiı fiı ÁΑfiı ’΋‰Î Ë÷Î ÷ı ±Î… ±Î’HÎfiı

‹Y›Î »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/294)

♦ ““±·P› ·Î¤ ‹Y›˘ »ı ±fiı ±ÎI›_Ï÷¿ ‹„@÷fiı ’ÎQ›Î »Ì±ı ±fiı

±Î… ÷˘ ÁIÁ_√fiÌ ¤fl…\‰ÎfiÌ »ı, fiı ±Î… ÷˘ ÂıflÕÌfiÎ ÁÎ_ÃÎfi˘ ‰«·˘ ¤Î√

±Î’HÎfiı ‹Y›˘ »ı. ÷ı‹Î_ flÁ CÎH΢ fiı Á√‹ ’HÎ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/163)

♦ ““¤√‰Îfifi_ fiı ±Î ÁΑfi_ iÎÎfi …ıfiı ◊›_ »ı ÷ıfiı ¿Î_¥ ¿fl‰_ flèÎ_ fi◊Ì.

÷ı ÷˘ ±Î_ËŸ »ı ÷˘’HÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_ … ⁄ıÃ˘ »ı. ‹ÎÀı ’Î_« ‹Î‚Î ‰‘-±˘»Ì

ŒflÂı ÷ıfiÌ Ï«_÷Î fi◊Ì, ÷ı ÷˘ Á΋J›˝ ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰_; ’HÎ ¤√‰Îfi fiı ±Î ÁΑ

±ı ⁄ıfiı ∞‰‹Î_ flά‰Î. fiı ±Î’HÎı ÁΑfifiı ⁄‚ı ‹˘ÀÎ¥ fi◊Ì, ±Î’HÎı ÷˘

μ’ÎÁfiÎfiÎ ⁄‚◊Ì ‹˘ÀÎ¥ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/220)

♦ ““±Î ÁIÁ_√ ‹Y›˘ »ı ±ı ÷˘ ’fl‹ Ï«_÷΋ÏHÎ ‹‚Ì »ı, ÷ı‹Î_ ∞‰ ⁄Ë

T≤Ï©fiı ’΋ı »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/166)

♦ ““±Î ‰HÎ◊‚Ì √΋ ¿˘¥¿fiı ±Î’ı ÷˘ ÷ı √Î_Õ˘ ◊¥ Ω›, fiı ‰‚Ì

‰Õ˘ÿv_ ±Î’ı ÷˘ ‰Î÷ … ÂÌ ¿Ëı‰Ì ? fiı ±Î’HÎfiı ÷˘ ¿fl˘Õ ¿fl˘Õ ‰Õ˘ÿflÎ_ ‹Y›Î_

»ı, ÷ı ±ı‹ ’HÎ ¿Ëı‰Î› fiÏË, fiı ˉı ÷˘ ÿıË flËı I›Î_ Á‘Ì ⁄Î…fl˘ ¬Î‰˘ ±fiı

≠¤ ¤…‰Î.”” (V‰Î.‰Î. — 1/215)

♦ ““‰Õ˘ÿflÎfi˘ «Î_ÿ·˘ ¿˘¥¿fiı ±Î‰ı I›Îflı Á‰ı˝ ÷ıfiÎ_ ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› ‹Îfiı,

÷ı‹ ±Î’HÎı ÷˘ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfi˘ «Î_ÿ·˘ ±ÎT›˘ »ı. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ÷ıfi˘ ¿ıŒ

flά‰˘.”” (V‰Î.‰Î. — 2/77)

Ωı ÁΑ¿ ±Î‰Ì ‰Î÷˘fi_ ±Q≤÷ ’Ì‘Î ¿flı ÷˘, ±ıfiÎ ±_÷fl‹Î_ @›Îflı›

¢¿, Á_÷Î’, μ¶ı√ ±fiı ±ÂÎ_Ï÷ flËı … fiÏË. √‹ı ÷ı‰Ì ±_÷fl-⁄ÎèÎ

Á‹V›Î±˘‹Î_ ¿ı Á_CÎÊ˘Û‹Î_ ÷ıfiÎ ±_÷fl‹Î_ ’˛Î„M÷fi˘ ±·‹V÷ ¿ıŒ flèÎÎ … ¿flı.

148 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

3.7.8 “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”‹Î_ ÂÎr÷ Á¬-ÂÎ_Ï÷fiÎ μ’Λ˘

‹fiW›‹ÎhÎ Á¬-ÂÎ_Ï÷fiı {_¬ı »ı ±fiı ÷ı ‹ÎÀı ’vÊÎ◊˝ ¿flı »ı. ¤˙Ï÷¿

…√÷‹Î_ ±‰fi‰Î ±¬÷flÎ ¿›Î˝ ’»Ì ’HÎ ÷ı ÁΫΠ±◊˝‹Î_ Á¬-ÂÎ_Ï÷fiı ’΋Ì

Â@›˘ fi◊Ì. ‰V÷÷— ÷˘ Á¬ ‹ÎÀı ¢‘fiÌ ÏÿÂÎ … ¬˘ÀÌ »ı. Á¬fi_ Áflfi΋_

… ¬˘À<_ ˢ› ÷˘ ±ıfiÌ ’˛ÎÏM÷ @›Î_◊Ì ◊Λ ? √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ıı ’˘÷ÎfiÌ

±fiı¿ ‰Î÷˘‹Î_ Á¬-ÂÎ_Ï÷fiÎ ¿Î›‹Ì μ’Λ˘ ⁄÷ÎT›Î »ı. …ı‹ ¿ı,

♦ ““¤√‰ÎfifiÎ ‘΋‹Î_ Á¬ »ı, ÷ı‹Î_◊Ì »Î_À˘ fiÎA›_ ÷ı ≠¿ÚÏ÷’vÊ‹Î_

±ÎT›_ fiı I›Î_◊Ì ≠‘Îfi’vÊ‹Î_ ±ÎT›_ fiı I›Î_◊Ì ‰ˆflÎÀ‹Î_ ±ÎT›_ ÷ı I›Î_◊Ì

ÿı‰÷΋Î_ ±ÎT›_ fiı I›Î_◊Ì ±Î_ËŸ ‹fiW›‹Î_ ±ÎT›_ »ı; ÷ı Á¬‹Î_ ∞‰‹ÎhÎ ÁϬ›Î

»ı, ‹ÎÀı Á¬‹ÎhÎfi_ ‹Ò‚ ¿ÎflHÎ ¤√‰Îfi »ı; ÷ıfiı Á¬ı ÁϬ›Î ◊Ή_.””

(V‰Î.‰Î. — 1/182)

♦ ““Á˙ ¿˘¥ ¿˘¥¿ ±Î‘Îfl ‰Õı Á¬Ì flËı »ı, ’HÎ ¤√‰Îfi fiı ±ÎI‹Î ±ı

⁄ı ‰÷ı Á¬Ì ◊Ή_, ⁄Î¿Ì ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ ±Î‘Îfl ‹Ò¿Ì ÿı‰Î.”” (V‰Î.‰Î. — 2/88)

♦ ““«Îfl ‰Î÷‹Î_ Á¬ »ı. ÷ı‹Î_ ±ı¿ ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiÌ VQ≤Ï÷, ⁄Ì…\_

ÁΑfi˘ Á‹Î√‹, hÎÌ…\_ Áÿ˚ω«Îfl fiı «˘◊_ ÷˘ ∞‰ı ωʛfi_ Á¬ ‹ÎL›_ »ı ±ı ÷˘

ÿ—¬w’ »ı; fiı Á¬ ÷˘ hÎHÎ ‰Î÷‹Î_ … »ı. fiı ωʛ‹Î_ Á¬ »ı ±ı‰Ì ÷˘ ¿˘¥

‹˘Àαı ¿·‹ ‹Ò¿Ì … fi◊Ì.”” (V‰Î.‰Î. — 2/6)

♦ ““¿˘ÏÀ ¿S’ı ¤√‰Îfi ¤F›Î ωfiÎ Á¬ fiÏË ◊Λ.”” (V‰Î.‰Î. — 5/64)

♦ ““Á¬Ì ◊ΉÎfiÎ ≠¿Îfl — ±ı¿ ÷˘ ¿˘¥ flÌ÷ı ¿flÌfiı ¤√‰Îfi‹Î_ ΩıÕΛÎ

ˢ› ÷◊Î Á_÷‹Î_ ΩıÕΛΠˢ›, ÷◊Î ±ÎI‹iÎÎfiı ¿flÌfiı ≥„Lƒ›_ Ïfi›‹‹Î_ ¿flÌ

ˢ›, ÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ Ïfiçı ÁÏË÷ ‰ˆflÎB› ˢ›, ÷◊Î Á„Lfi‰Ï÷˝‰Î‚Î ∞‰ ˢ›;

±ı ’Î_« ≠¿Îfl◊Ì Á¬Ì flËı‰Î›. ‹ÎÀı ’˘÷Îfi_ ÷‚ ÷’ÎÁÌ Ωı‰_ …ı, ±ı‹Î_◊Ì ‹Îflı

¿›_ ±_√ »ı ? ÷ı ω«ÎflÌ Á¬Ì flËı‰_.”” (V‰Î.‰Î. — 5/351)

♦ ““hÎHÎ …HÎ ÁϬ›Î — ±ı¿ ÷˘ ‹˘ÀÎ ÁΑ ¿Ëı ÷ı‹ ¿flı ÷ı, ÷◊Î ‹fifi_

¿èÎ_ fi ‹Îfiı ÷ı iÎÎfiÌ, ÷◊Î ¿Î_¥ Ωı¥±ı fiÏË ÷ı. ±ÎÂÎ ÏË ’fl‹_ ÿ—¬_ fiˆflÎU›_

’fl‹_ Á¬‹˚ - ±ı hÎHÎ ÁϬ›Î »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 5/203)

♦ ““±_÷fl‹Î_ ÀÎœ<_ flèÎÎ ¿flı fiı ‘√Ì fi Ω› ÷ıfiÎ ⁄ı μ’Λ »ı — ±ı¿ ÷˘

¤√‰Îfifi_ ¤…fi ¿fl‰_ fiı ⁄Ì…\_ ¤√‰Îfifiı Á‰˝¿÷ν Á‹…‰Î, fiı ÷ı‹Î_ Á¬ ±Î‰ı

÷˘ Á¬ ¤˘√‰Ì ·ı‰_ fiı ÿ—¬ ±Î‰ı ÷˘ ÿ—¬ ¤˘√‰Ì ·ı‰_. ÷ı ¿èÎ_ »ı …ı, ÿÎÁfiÎ

V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ 149

ÿU‹fi ËÏfl ¿ı”ÿÌ Ë˘› fiÏË, …ı‹ ¿flÂı ÷ı‹ Á¬ … ◊ÎÂı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/148)

♦ ““±_÷fl‹Î_ ÀÎœ<_ ˢ› fiı ¿˘¥¿ ‰«fi ‹Îflı ÷˘ ¤Õ¿˘ ◊Λ, ÷ı Á‹Î‘Îfi

¿fl‰Îfi˘ μ’Λ iÎÎfi »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/314)

♦ ““‹Ò_{‰HÎ ÀÎY›Îfi˘ μ’Λ …ı, ¿Î‚fiÌ √Ï÷ ΩHΉÌ, …L‹-Q≤I›fi_ ÿ—¬

ω«Îfl‰_, ¤√‰Îfifi˘ ‹ÏˋΠω«Îfl‰˘. ‰‚Ì, ±Î’HÎ_ ¿˘¥ fi◊Ì fiı ±Î’HÎı

¿˘¥fiÎ fi◊Ì. ‰‚Ì, ±ÎI‹Î ÷˘ hÎHÎ ÿıË◊Ì Ï‰·ZÎHÎ »ı. ±ı‹ iÎÎfiÌfiı ÷˘ ±fi_÷

·˘«fi »ı, “fiı ‹Ò_{‰HÎ ÀÎY›ÎfiÎ ’HÎ ±fiı¿ μ’Λ »ı; fiı ‹Ò_{‰HÎ ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÌ

»ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/167)

♦ ““⁄˛õw’ ◊ΉΠ‹Î_Õı ÷ıfiı Á¬ ◊Î÷_ Ω› »ı, …ı‹ ÷տ΋Î_◊Ì ⁄‚÷˘

±Î‰ı fiı {ÎÕfiı »Î_›ı ⁄ıÁı fiı ÂÎ_Ï÷ ◊ΉΠ‹Î_Õı, fiı ‰‚Ì …ı‹ ÀÎœ ‰Î÷Ì Ë˘› ÷ı

±„Bfi±ı ÷Î’ı fiı Á¬ ◊Λ, fiı ‰‚Ì …ı‹ ¤ÒA›˘ ˢ› fiı ÷ı ¬Î‰Î ‹Î_Õı ÷ı‹ ¤Ò¬-

÷flÁ Ω› fiı Á¬ ◊Λ, ÷ı‹ ⁄˛õw’ ◊Ή΋Î_ Á¬ flèÎ_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 2/78)

♦ ““Á_ÁÎfl ‹Ò¿Ìfiı I›Î√Ì ◊Λ ÷ı ÿ—¬‹ÎhÎfiı À΂Ìfiı ÁϬ›˘ ◊¥ Ω›,

’HÎ I›Î√Ì ◊›Î ’»Ì ’HÎ ‰ÎÁfiÎfi_ ÿ—¬ flËı »ı. ÷ı ‰ÎÁfiÎ ·˘¤fiÌ, ¿Î‹fiÌ,

V‰ÎÿfiÌ, VfiıËfiÌ fiı ‹ÎfifiÌ »ı. ÷ı ‰ÎÁfiÎ À‚ı ÷ı‹ ÷ı‹ ÁϬ›˘ ◊Λ »ı.””

(V‰Î.‰Î. — 1/9)

♦ ““Âflÿ∑÷‹Î_ ±Î¿Î Ïfi‹˝‚ Ωı¥fiı ⁄˘S›Î …ı, “±Î‰_ ±_÷—¿flHÎ ◊Λ

I›Îflı ∞‰ ÁϬ›˘ ◊Λ, ÷ı‹ ÁIÁ_√ ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ◊Λ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 1/66)

♦ ““ÁϬ›Î flËı‰Îfiı ±◊ıÛ ÁÎ_A›Ï‰«Îfl Â̬‰˘.”” (V‰Î.‰Î. — 1/2)

♦ ““…ıfiı ÁϬ›_ flËı‰_ ˢ› ÷ıfiı ’˘÷Î◊Ì ÿϬ›Î ˢ› ÷ıfiı Á_¤Îfl‰Î, ’HÎ

’˘÷Î◊Ì ÁϬ›Î ˢ› ÷ıfiÎ Á΋_ Ωı‰_ fiÏË, ¿ı‹ …ı, Á¬ ÷˘ ≠ÎflO‘fiı ±fiÁÎflı

‹Y›_ »ı.”” (V‰Î.‰Î. — 4/84)

V‰Î‹Ì±ı ⁄÷Ήı·Î Á¬fiÎ μ’Λ˘‹Î_◊Ì …ıfiı …ı ·Î√ ’Õı ÷ı μ’Λ◊Ì

¿˘¥’HÎ T›„@÷ ÂÎr÷ Á¬ ±fiı ÂÎ_Ï÷ ’˛ÎM÷ ¿flÌ Â¿ı »ı.

150 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘

❧ ❧ ❧

Á_ÿ¤˝ÁÒÏ«

1. ∑§ΔUÙ¬ÁŸ·Œ˜ (‚ÊŸÈflÊŒ ‡ÊÊæ˜U∑§⁄÷Êcÿ‚Á„UÃ)

±ÎT≤ÏkÎ — ‰ÌÁ‹Ì; Á_. 2050.

≠¿Î¿ — √Ì÷Î ≠ıÁ, √˘fl¬’fl.

2. ◊Èá«U∑§Ù¬ÁŸ·Œ˜ (‚ÊŸÈflÊŒ ‡ÊÊæ˜U∑§⁄÷Êcÿ‚Á„UÃ)

±ÎT≤ÏkÎ — «Îˆÿ‹Ì; Á_. 2050.

≠¿Î¿ — √Ì÷Î ≠ıÁ, √˘fl¬’fl.

3. EÃÊEÃ⁄UÙ¬ÁŸ·Œ˜ (‚ÊŸÈflÊŒ ‡ÊÊæ˜U∑§⁄÷Êcÿ‚Á„UÃ)

±ÎT≤ÏkÎ — ⁄Îfl‹Ì; Á_. 2050.

≠¿Î¿ — √Ì÷Î ≠ıÁ, √˘fl¬’fl.

4. üÊË◊Œ˜÷ªflŒ˜ªËÃÊ (üÊË⁄UÊ◊ÊŸÈ¡÷Êcÿ Á„UãŒË-•ŸÈflÊŒ‚Á„UÃ)

±ÎT≤ÏkÎ — ’Î_«‹Ì; Á_. 2050

≠¿Î¿ — √Ì÷Î≠ıÁ, √˘fl¬’fl

5. ¿UÊãŒÙÇÿÙ¬ÁŸ·Œ˜ (‚ÊŸÈflÊŒ ‡ÊÊæ˜U∑§⁄÷Êcÿ‚Á„UÃ)

±ÎT≤ÏkÎ — ÁÎ÷‹Ì; Á_. 2050.

≠¿Î¿ — √Ì÷Î ≠ıÁ, √˘fl¬’fl.

6. Shri Swaminarayan·ı¬¿ — ‹ÏHηη ÁÌ. ’Îflı¬

±ÎT≤ÏkÎ — I≤÷Ì›; 1980.

≠¿Î¿ — ¤Îfl÷Ì› ωzΤ‰fi, ‹_⁄¥.

V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ, ÂÎËÌ⁄Î√, ±‹ÿΉÎÿ ¶ÎflÎ ≠¿ÎÏÂ÷ √˛_◊˘ —

1. ‰«fiÎQ≤÷

±ÎT≤ÏkÎ — ’_ÿfl‹Ì; 1996

2. V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ (±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ μ’ÿıÂ)

±ÎT≤ÏkÎ — ’Î_«‹Ì; …\·Î¥, 2005

3. ¤@÷Ï«_÷΋ÏHÎ

·ı¬¿ — Áÿ˚. ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì

±ÎT≤ÏkÎ — ≠◊‹; fi‰ıQ⁄fl, 1998

Á_ÿ¤˝ÁÒÏ« ÷◊Î √˛_◊˘ 151

4. ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ (¤Î√ — 1-5)

·ı¬¿ — lÌ ËÊ˝ÿflΛ ÏhΤ‰fiÿÎÁ ÿ‰ı

±ÎT≤ÏkÎ — I≤÷Ì›; …\·Î¥, 1991

5. ¤√‰Îfi lÌV‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ±fi√Î‹Ì ±ZÎfl⁄˛õ lÌ√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ

V‰Î‹Ì (¤Î√— 1,2)

·ı¬¿ — lÌ ËÊ˝ÿflΛ ÏhΤ‰fiÿÎÁ ÿ‰ı

±ÎT≤ÏkÎ — ÁM÷‹Ì; ‹Î«˝, 2000

6. ⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… (¤Î√ — 1,2)

·ı¬¿ — lÌ ËÊ˝ÿflΛ ÏhΤ‰fiÿÎÁ ÿ‰ı

±ÎT≤ÏkÎ — ϶÷Ì›; Œı⁄˛±ÎflÌ, 1995

7. ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… (¤Î√ — 1-6)

·ı¬¿ — ÁΑ ¥rfl«flHÎÿÎÁ

±ÎT≤ÏkÎ — ≠◊‹; 1989◊Ì 1991

8. ‰«fiÎQ≤÷ flËV› (¤Î√-1)

·ı¬¿ — ÁΑ ⁄˛õÿ½fiÿÎÁ

±ÎT≤ÏkÎ — «÷◊˝; 2003

9. ·Ì. ÂÎVhÎÌ ›iÎ’vÊÿÎÁ∞

Á_¿·fi-·ı¬fi — ÁΑ ω‰ı¿Ï’˛›ÿÎÁ

±ÎT≤ÏkÎ — ’˛◊‹; 2000

10. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_÷ ÁÎÏËI›

·ı¬¿ — flCΉÌfl «˙‘flÌ

±ÎT≤ÏkÎ — ≠◊‹; 1981

≠¿Î¿ — ⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ ±ZÎfl’vÊ˘k΋ Á_V◊Î, ±‹ÿΉÎÿ.

11. New Dimensions in Vedanta Philosophy, Part I·ı¬¿ — ÁΑ ¥rfl«flHÎÿÎÁ

±ÎT≤ÏkÎ — ≠◊‹; 1981

≠¿Î¿ — ⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ ±ZÎfl’vÊ˘k΋ Á_V◊Î

152 ⁄˛õωzÎfiÎ ±‹ÒS› √˛_◊˘