bringing innovation to ongoing water management – a better ... · bringing innovation to ongoing...

Bringing INnovation to onGOingwater management –

a better future under climate changeSymposium 19 juni 2019 – De Veluwe

Nathan de GrootDagvoorzitter

BINGO Symposium | Veluwe | 19 juni 2019

Keynotes

• Tanja Klip-Martin – Zand in de blauwe motor, dilemma’s op tafel..

• Henk-Jan van Alphen – BINGO

• Sjoerd Rijpkema – Hydrologie van de Veluwe


Blauwe Omgevingsvisie 2050

Tanja Klip-MartinDijkgraaf

Kennisquiz Veluwe


BINGO: Klimaatadaptatie in Europa


• Bergen, Noorwegen• Last van zware regenval (totaal +/- 2500mm per jaar)• Riolen stromen over en verontreinigen het kustwater• Ook watertekorten in de winter

• Troodosgebergte, Cyprus• Watertekort in landbouw en drinkwatervoorziening• Overstromingsrisico van Peristerona-rivier

• Wuppertal, Duitsland• Overstromingsrisico door hevige regenval• Watertekorten door langdurige droogte

• Tagus, Portugal• Toenemende droogte• Concurrentie tussen sectoren• Afname waterkwaliteit

• Badalona, Spanje• Overstromingen en overstromende riolen• Vervuiling van zwemwater• Schade aan personen, gebouwen en bezittingen

• Veluwe, Nederland• Verschillende sectoren afhankelijk van het grondwatersysteem• Kwetsbaar voor langdurige droogte, toename watergebruik• Neerslag, verdamping en grondwateraanvulling

WP2: Ensembles, 10-jaarsvoorspellingen

WP3: >20 hydrologische modellen

voorbeeld: urban drainage model Badalona

Veluwe

Domestic water supply Consequences

Minor Significant Major

Likelihood

Frequent ❶

Average ❷

Seldom ❸

Irrigation water supply Consequences

Minor Significant Major

Likelihood

Frequent ❶

Average ❷

Seldom ❸

WP4 Risico-analyse

Risico’s voor het Veluwe grondwater lijken beperkt

WP5: Ontwikkelen van adaptatiemaatregelen

Voorbeeld Badalona

Cost-benefit analysis, Multi-Criteria Analysis Governance analysis

Havekes, H. et al (2016) Building Blocks for Good Water Governance,

Water Governance Centre, The Hague

WP5: Ontwikkelen van adaptatiemaatregelen

Adaptatie maatregelen Veluwe

Verandering landgebruik

a. Effectief in verhoging grondwateraanvulling

b. Heeft een groot effect op eco-systeem, cultuurlandschap, toerisme

c. Zeer ingewikkeld om te implementeren, want het vereist landgebruikverandering in Natura2000 landschap

Infiltratie oppervlaktewater

a. Effectief in verhoging grondwateraanvulling(sterk lokaal effect)

b. Minder gecompliceerd om te implementeren

c. Kan worden gecombineerd met locaties van winningen

Beregeningsverbod

a. Beperkt effect op het Veluwe grondwatersysteem

b. Grote impact op de landbouwsector

c. Vereist intensieve samenwerking met agrariërs

WP6: Communities of Practice (CoP)

Workshop 1 ”Setting the Scene?”

Workshop 2 ”Are we prepared?”

Workshop 3 ”Yes we are?”

Workshop 4 ”Solving the Unsolvable”

Workshop 5 ”Up the CoP”

Workshop 6 ”Local/national dissemination”

BINGO Legacy voor de Veluwe

• Goed functionerende CoP die ook voor andere vraagstukken ingezet kan worden

• Internationaal netwerk van professionals die betrokken zijn bij klimaatadaptatie

• Een andere kijk ook grootschalige adaptatiemaatregelen voor de Veluwe

• De infiltratiemaatregel zal worden gebruikt in de milieu-impactanalyse bij het zoeken naar nieuwe

grondwaterwinningen.

• De klimaatensembles en het verbeterde grondwatermodel kunnen in andere projecten gebruikt

worden.

@EU_BINGOwww.projectbingo.eu

projectbingo.eu Project BINGOConnect with BINGO:

Henk-Jan van Alphen (KWR)

[email protected]

mailto:[email protected]

BINGO PARTNERS

Hydrologie van de Veluwe

19 juni 2019

Sjoerd RijpkemaHydroloog

Inhoud

• Wat is hydrologie?

• De Veluwe ontrafeld

• BINGO-resultaten



Hydrologie

• Bodem bestaat uit zand- en kleilagen

• Water tussen de zandkorrels is grondwater

• Neerslag-verdamping is grondwateraanvulling

• Afvoer via oppervlaktewater

• Onttrekking grondwater

Veluwe ontrafeld

• Gevormd tijdens het Saalien, 200,000 jaargelden

• Unieke gestuwde bodemopbouw, 100 m+N.A.P.


Veluwe ontrafeld

• Neerslag, 950 mm/jaar

• Potentieele verdamping, 570 mm/jaar

• Aanvulling: neerslag –verdamping

Veluwe ontrafeld

• Voornamelijk loof- en naaldbos

• Heide en stuifzand

• Verdamping, dus aanvulling, afhankelijkvan landgebruik

Veluwe ontrafeld

• Weinig oppervlaktewater op de Veluwe, diepegrondwaterstanden

• Sprengen en beken in kwelgebieden

• Randen sterk ontwaterd



Veluwe ontrafeld

• Drinkwater, 72 miljoen m³

• Industrie, 21 miljoen m³

• Belangerijke bron grondwater

• Beschikbaarheid en goede kwaliteit

Veluwe ontrafeld


Veluwe ontrafeld

• Grondwatermodel

• Invloed van de verschillendeprocessen bepalen

• Voorspelling over effect van veranderingen

BINGO

• Klimaat 2015-2025

• Korte termijnvoorspellingen

• Ensemble, droog, nat, gemiddeld


BINGO



BINGO• Scenario’s voor

landgebruik:

1. 20 km² Dennebosnaar loofbos.

2. 100 km² Dennebos, 20km² loofbos, 60 km² heide, 20 km² stuifzand.


BINGO

• In de randgebiedenweinig zichtbaar in grondwaterstand.

• Op Veluwe effect, afhankelijk van de positie.

• Voor effect groteingreep noodzakelijk.

BINGO• Grootschalige infiltratie

• Leiding over de Veluwe

• 30 miljoen m³

• 1/3 van de onttrekkingen

BINGO• Groot effect

• Lokaal > 10 meter

• Werkt over de hele Veluwe


De Veluwe ontrafeld?

• Veluwe hydrologische ingewikkeld systeem

• Klimaatverandering op korte termijn weinig invloed op de grondwaterstanden

• Maatregelen voor verhoging grondwaterstand is groot denken

• Verder onderzoek; kleischotten, verdamping en onverzadigdezone


Deelsessies


Deelsessies


Deelsessie 1:

Duurzamer drinkwater winnen door

grootschalige infiltratie op de Veluwe

door Jolijn van Engelenburg, Vitens en Teun

Spek, Provincie Gelderland

Deelsessies


Deelsessie 2:

De waterbalans van de Veluwe: effecten van

landgebruik vs klimaat

door Flip Witte, Stefanie Pflug, Marjolein van

Huijgevoort en Bernard Voortman, KWR

Deelsessies


Deelsessie 3:

Kennis & Kunde: samenwerken aan

klimaatverandering op de Veluwe

door Henk-Jan van Alphen, KWR

Deelsessies


Deelsessie 4:

Hoe gaan we om met effecten van langdurige

droogte op beken?

door Almer Bolman, Waterschap Vallei en Veluwe

Deelsessies


Deelsessie 1:

Duurzamer drinkwater winnen door

grootschalige infiltratie op de Veluwe

door Jolijn van Engelenburg, Vitens en Teun

Spek, Provincie Gelderland

Deelsessie 2:

De waterbalans van de Veluwe: effecten van

landgebruik vs klimaat

door Flip Witte, Stefanie Pflug, Marjolein van

Huijgevoort en Bernard Voortman, KWR

Deelsessie 3:

Kennis & Kunde: samenwerken aan

klimaatverandering op de Veluwe

door Henk-Jan van Alphen, KWR

Deelsessie 4:

Hoe gaan we om met effecten van langdurige

droogte op beken?

door Almer Bolman, Waterschap Vallei en Veluwe

Personen BINGO

• Vind de juiste personen!


Zoek iemand die…


Bestuurder is voor

de Veluwe

Geboren is op de

Veluwe

Meer dan 2 uur heeft

gereisd om hier te

komen

Werkt met

drinkwater op de

Veluwe

Schoenmaat 39

heeft

Op de Veluwe woont

Werkt aan het

modeleren van de

Veluwe

Hydroloog is

Eén van de andere

Bingo locaties heeft

bezocht

Wethouder is

Een dubbele

voornaam heeft

Betrokken is bij

BINGO

Al meer dan 10 jaar

op de Veluwe werkt

Ten minste 1x op

vakantie is geweest

op de Veluwe

Al eens bij de

sprengen is geweest

Burgemeester is

(geweest)Jonger is dan 30

Als natuur-

beschermer werktEcoloog is

Op de fiets is

gekomen

Werkzaam is bij een

waterschap

Gestudeerd heeft in

Gelderland

Al eens een boom

heeft gekaptVegetariër is

Lunch

12:00-13:00 uur


bringing innovation to ongoing water management – a better ... · bringing innovation to ongoing...

Documents