brochure definitief stedebouwkundig ontwerp
DESCRIPTION
Brochure defintief stedebouwkundig ontwerp project Vogelenzang in RhenenTRANSCRIPT
Rh
en
en
vo
ge
le
nz
an
g
novembeR ‘10Do steDenbouw
2 Rhenen vogelenzang
Rh
en
en
vo
ge
le
nz
an
g
Het in dit boek gepresenteerde DO Stedenbouw
(Definitief Ontwerp) voor Vogelenzang is het
resultaat van een nauwe samenwerking van BDP
Khandekar met de gemeente Rhenen, Fortress,
Van Wijnen en Bouwfonds Ontwikkeling als
gedelegeerd ontwikkelaar. Het betreft een
verdere uitwerking van de eerder opgestelde
Stedenbouwkundige Visie ( juli 2007) en het VO
Stedenbouw.
Het VO Stedenbouw is in mei 2009 door de
gemeenteraad vastgesteld. Naar aanleiding
van een discussie over de kwaliteit van de
sociale woningbouw en de variatie van
woningtypologieën in het sociale segment is het
stedenbouwkundig ontwerp met name op dit
gebied nader uitgewerkt en verfijnd.
Tevens heeft nader onderzoek uitgewezen dat door
sterke schommelingen van de waterstanden in de
plas, drijvende woningen technisch en financieel
niet haalbaar zijn. De woningen liggen daarom in
het talud. Voor het hele plan zijn in samenwerking
met Witteveen + Bos en de landschapsarchitecten
van BDP Khandekar de hoogtes van de plateaus, de
hoogteligging van de woningen en de taluds van
de steile hellingen en de plasrand nader uitge-
werkt.
Het DO Stedenbouw vormt samen met het
Beeldkwaliteitplan (maart 2008) het kader
voor de realisatie van de nieuwe woonwijk
Vogelenzang. Het Beeldkwaliteitplan dient
met name ter inspiratie van architecten en
landschapsarchitecten en als toetsingskader voor
de welstand en de supervisor. Het DO Stedenbouw
geeft helder inzicht in structuur, verkaveling,
programma en parkeeroplossingen. Tevens wordt
nader ingegaan op de specifieke kwaliteit van de
verschillende plandelen.
leeswijzer
3
inh
ou
Ds
op
ga
ve
Rhenen vogelenzang
inleiding 5 de locatie 6
transformatie 8
inleiding 10
do stedenbouw 13 do stedenbouw 14
programma 16
parkeren 18
poortgebouw 20
wonen aan de uitwaarden 22
bouwvelden 24
plantsoenwoningen 26
gestapelde woningen 28
oeverwoningen 30
inleiDing
De
lo
ca
tie
6 Rhenen vogelenzang
7Rhenen vogelenzang
De
lo
ca
tie
7
De locatie Vogelenzang heeft een grote
landschappelijke waarde. Door de ligging aan
de abrupte overgang van de stuwwal van de
Utrechtse Heuvelrug naar de uiterwaarden
en de Nederrijn kent het gebied aanzienlijke
hoogteverschillen. De bosrijke hellingen, de
heldere plas en de Nederrijn vormen een unieke
landschappelijke omgeving.
Tevens is er vanaf de brug over de Nederrijn
uitzicht op de locatie. De invulling van het
plangebied zal dan ook in grote mate het beeld van
Rhenen beïnvloeden.
De steile beboste hellingen en de heldere plas
maken deel uit van de Provinciale Ecologische
Hoofdstructuur. Maar één derde van de
locatie wordt als woonwijk ingericht. Het
stedenbouwkundig ontwerp zorgt voor een
reïntegratie van de twee afgegraven plateaus
in het heuvelachtige landschap. De aanleg van
terrassen zorgt voor een geleidelijke overgang
vanaf de steile beboste hellingen naar de
uiterwaarden en vanaf de hoger gelegen entree
van de wijk richting het centrale groene gebied
en de plas. Op deze manier wordt het zicht vanaf
de wijk op de Rijn, de plas en de heuvels versterkt.
Met de invulling van Vogelenzang wordt het
panorama van Rhenen langs de Nederrijn op een
soepele manier afgerond.
zicht op Nederrijn en Rijnbrug
zicht op de plas
luchtfoto plangebied
8 Rhenen vogelenzang
tR
an
sf
oR
ma
tie
1905-2001 zandwinning en kalkzandsteenproductie
< 1905 steile beboste hellingen aan de Nederrijn
>2011 wonen en natuur vormen een harmonieus geheel
2011
aanleg van een nieuwe terrassenstructuur
9Rhenen vogelenzang
tR
an
sf
oR
ma
tie
historische postkaart - industrieel verleden
ontbrekende ecologische verbindingen
ecologische verbindingszone Vogelenzang
migratieroute voor het edelhert
De locatie Vogelenzang kent een rijk industrieel
verleden. In 1886 werd de spoorlijn Amersfoort
– Kesteren geopend. Een tweede belangrijke
historische verbinding vormde de in 1887
geopende tramlijn Utrecht – Arnhem. Deze
tramlijn liep via het huidige fietspad langs
de voet van de Grebbeberg. Het huidige
Connexxionterrein was in die tijd in gebruik als
tramremise.
Sinds 1900 was eerst de fabriek L. de Ridder en
later de fabriek Vogelenzang actief in de productie
van kalkzandsteen. Voor het benodigde zand
werd een deel van de Grebbeberg afgegraven en
ontstond de huidige zandwinplas. Pas in 2001
heeft de laatste kalkzandsteenfabriek de poorten
gesloten. De fabrieken hebben in belangrijke
mate de morfologische structuur van de locatie
en daarmee het panorama van de stad Rhenen
bepaald.
Hoewel een decennia durende zandwinning geleid
heeft tot het verwoesten van het heuvelachtige
landschap, is er wel een fraaie plas ontstaan. Het
kalkrijke milieu met voedselarme kwel, schrale
plaatsen en stenige zandhellingen, hellingbossen
en de plas in de directe omgeving van Rijn en de
Utrechtse Heuvelrug geven het gebied ecologische
betekenis. Het gebied is bijzonder rijk aan
gradiënten en natuurlijke dynamiek.
De herinrichting van Vogelenzang biedt de kans
om een bestaand knelpunt in de migratie tussen
Veluwe en Heuvelrug via de Rijnoevers op te
heffen. Tevens kan de relatie tussen het rivierdal
en de aangrenzende natuurterreinen op de hogere
gronden worden verbeterd. Langs de uiterwaarden
wordt een ecologische verbindingszone ingericht.
10 Rhenen vogelenzang
on
tw
eR
pp
Rin
cip
es
principe - hoogteverschillen
principe - bebouwingstructuur
principe - ontsluiting
principe - groenstructuur
hemelwaterinfiltratie
groene verbindingen door de wijk
uiterwaarden
groen talud
hellingen blijven vrij van bebouwing
bouwveldenlosse bebouwing
terp
lager middengebied
oplopende terrassenoplopende
terrassen
talud als rand
voetpad naar hooger liggendebebouwing
informele wandel-route langs de plas
hoofdontsluiting
fietspadontsluiting Cunera
losse bebouwing
* n.a.v. een motie in de raad worden de mogelijkheden voor woningbouw aan/op de westrand van de plas onderzocht
zich
tlijn
oeve
rwon
inge
n
cala
mite
iten-
route
11Rhenen vogelenzang
on
tw
eR
pp
Rin
cip
es
ontsluitingsstructuur: zicht op de hellingen
hoogteverschillen: beleefbaar maken
groenstructuur: aansluiten op de omgeving
bebouwingsstructuur: wonen in het groen
Terrassen introduceren
In de stedenbouwkundige visie is de doelstelling
geformuleerd om lichte hoogteverschillen in de
vorm van terrassen in het gebied te introduceren.
Het gebied van de voormalige fabriek Vogelenzang
wordt hiervoor gedeeltelijk opgehoogd. Het plateau
van de voormalige busremise wordt juist gedeeltelijk
afgegraven om een geleidelijke overgang naar het
lager gelegen terrein Vogelenzang te realiseren.
Door het introduceren van hoogteverschillen in het
terrein ontstaan bijzondere ruimtelijke kwaliteiten en
interessante mogelijkheden voor de architectonische
invulling.
Ontsluiting
De nieuwe wijk krijgt één toegang voor de auto
vanaf de Zwarte Weg. De hoofdontsluiting
loopt via het voormalige Connexxionterrein en
overbrugt geleidelijk het hoogteverschil tussen de
Zwarte Weg en Vogelenzang. Hier takt een viertal
woonstraten aan op de hoofdontsluiting. Door
deze heldere opzet ontstaan zichtrelaties vanuit de
woonstraten naar de beboste hellingen en de plas.
De hoofdontsluitingsweg biedt al vanaf de ingang
naar de wijk uitzicht op de plas, gecombineerd met
doorzichten naar de Nederrijn.
De straat langs de westelijke plasoever verbindt
de woonstraten onderling en is tegelijkertijd een
aantrekkelijke wandelroute. Deze wordt in de
vorm van een onverhard pad voortgezet langs de
noordelijke plasoever en biedt aansluiting op de
Grebbeweg en de wandelroutes op de Grebbeberg.
De Cuneralaan wordt als langzaam verkeersroute
ingericht. De huidige ontsluiting van de Cunerafabriek
via de Cuneralaan blijft gehandhaafd en wordt zodanig
aangepast dat deze route ook bij hoogwaterstand
toegankelijk blijft.
Groenstructuur
Bij de herontwikkeling van het gebied tot
woningbouwlocatie dient voornamelijk met de reeds
aanwezige hoogwaardige natuur rekening te worden
gehouden. Tevens zal er langs de plas, de zandrug en
de uiterwaarden een ecologische verbindingszone
gerealiseerd worden. In het te bebouwen deel van
het plangebied is een centrale zone voor een groene
invulling gereserveerd. Door dit gebied verlaagd aan te
leggen ontstaat een ruimtelijke relatie en geleidelijke
overgang naar de plas.
Bebouwing
De bebouwingsstructuur is afgeleid van de aanwezige
landschappelijke kwaliteiten. De vier bouwvelden op
het terrein Vogelenzang kennen een duidelijke oost-
west-oriëntatie. Hierdoor ontstaat in de straatjes
een zichtrelatie met de plas en zullen ook de beboste
hellingen overal in de wijk ruimtelijk beleefbaar
zijn. Aan de voet van de steile hellingen en langs de
uiterwaarden is voor een lossere invulling gekozen.
Hierdoor ontstaan doorzichten vanuit de wijk naar
de groene omgeving en informele groene ruimtes en
routes tussen de bebouwing. Alleen de bebouwing aan
de Zwarte Weg zal een duidelijke rand gaan vormen.
Dit is noodzakelijk om de rest van het plangebied af te
schermen van de geluidsbelasting door de Lijnweg.
Do steDenbouw
14 Rhenen vogelenzang
Do
st
eD
en
bo
uw
15Rhenen vogelenzang
Do
st
eD
en
bo
uw
Het stedenbouwkundig ontwerp voor Vogelenzang
vormt een vertaling van de tijdens de visievorming
vastgestelde ontwerpprincipes en de wensen ten
aanzien van de programmatische invulling van
Vogelenzang naar een verkavelingsplan.
De stedenbouwkundige opzet is erop geënt
de natuurlijke kwaliteiten van het plangebied
optimaal te benutten en te versterken. Door
in het plangebied opnieuw een structuur van
terrassen te introduceren zal het gebied zich op
een natuurlijkere manier in het landschap gaan
voegen en beter aansluiten op het panorama van
Rhenen. Door lage en losse bebouwing aan de
rand van de wijk langs de uiterwaarden ontstaat
het beeld van een groene wijk en een soepele
overgang naar de natuurlijke omgeving.
Licht gebogen ontsluitingswegen zorgen voor
een informeel karakter van de wijk. Om een hoge
architectonische kwaliteit te waarborgen is tevens
een Beeldkwaliteitplan opgesteld, waarin de
spelregels voor zowel de architectuur als ook de
inrichting van de openbare ruimte omschreven
zijn. Een kleurenpalet van zachte, natuurlijke
kleuren voor de materialisatie zorgt ervoor, dat de
wijk zich harmonieus in de groene omgeving zal
voegen.
Ook al bestaan er in de omgeving en op de locatie
grote hoogteverschillen, in het ontwerp is er
rekening mee gehouden dat alle woningen voor
mindervaliden toegankelijk zijn. Het plantsoen
zal als verblijfsgebied voor jong en oud worden
ingericht en vormt het hart van de wijk.
impressie: doorzichten op de Nederrijn
16 Rhenen vogelenzang
pR
og
Ra
mm
a
sociale appartementen
sociale rijwoningen
twee-onder-één kap woningen
vrijstaande woningen
luxe appartementen
vrije sector rijwoningen
plantsoenwoningen
oeverwoningen
17Rhenen vogelenzang
pR
og
Ra
mm
a
Rhenen Vogelenzang DO Stedenbouw
parkeerbalans
norm aantal pp benodigdsociale woningen
woningprogramma appartementen 1.5 26 39rijwoningen 1.5 42 63
appartementen 50 begeleid wonen 0.5 24 12rijwoningen in het groen 26rijwoningen met tuin 16 maatschappelijke voorzieningen 2 300m² bvo 6rijwoningen in het groen 14plantsoenwoningen 15 vrije sector woningen 2 145 290appartementen 212-onder-1 kap woningen 52 Totaal aantal pp benodigd: 410vrijstaande woningen 33oeverwoningen 10totaal: 237 pp in plangebied
op maaiveld 191totaal aantal woningen in plangebied: 237 in gebouwde voorziening poortgebouw 52
vrije sector app.* 42op eigen terrein 2-onder-1 kap 1pp/kavel 52
vrijstaand* 2pp/kavel 66oeverwoningen* 2pp/kavel 20
totaal aantal pp 423
* extra: 0.2pp bezoekersparkeren op maaiveld 12.8
Vogelenzang vormt de laatste grotere
inbreidingslocatie in Rhenen. Een goed
afgestemde programmatische invulling van
de locatie is dan ook van groot belang voor de
huisvestingsmogelijkheden binnen de gemeente.
Daarom voorziet het stedenbouwkundig plan in
een gevarieerd aanbod aan woningtypologieën.
Ongeveer 37% van het totale woonprogramma
wordt in de sociale sector gerealiseerd. Binnen
deze categorie is een verdeling van circa 50%
appartementen en 50% grondgebonden woningen
aangehouden. De grondgebonden woningen
genieten van het uitzicht op de uiterwaarden
of beschikken over een eigen tuin. In het
poortgebouw kunnen circa 24 appartementen
in de zorgsector worden gerealiseerd. Hierbij
aansluitend kunnen er maatschappelijke (zorg-)
functies in de plint worden gerealiseerd. Dit sluit
goed aan bij de maatschappelijke (zorg-)functies
die in de plint gerealiseerd zullen worden.
Appartementen
Het merendeel van de appartementen is in
het poortgebouw gelegen en wordt in de
sociale sector gerealiseerd. Tevens bestaat
de mogelijkheid om een beperkt aantal luxe
appartementen als accentbebouwing op
bijzondere plekken in de wijk te ontwikkelen.
Rijwoningen
Aan de ingang naar de wijk zijn vijf rijtjes in
het groen dwars op de Rijn en de uiterwaarden
gesitueerd. Deze woningen hebben geen tuin
maar genieten vanuit de terrasjes van het uitzicht
op de Rijn. Hier zullen zowel starterswoningen
in de sociale sector als ook vrije sector woningen
gerealiseerd worden.
Tevens bestaan de westelijke koppen van de
bouwvelden uit rijwoningen. Deze rijwoningen
met tuin worden als starterswoningen uitgevoerd.
Plantsoenwoningen
In het plantsoen worden 15 woningen in de vrije
sector gerealiseerd. Deze kunnen als korte rijtjes of
als 2-onder-1-kap-woningen worden uitgevoerd.
De woningen hebben terrassen op zuid die direct
grenzen aan het plantsoen.
2-onder-1-kap-woningen
Deze woningen bevinden zich in de bouwvelden.
Door het toepassen van deze typologie en de licht
gebogen rooilijn met verspringingen ontstaat
een speelse en losse opzet. Voortuinen en taluds
zorgen voor een groene uitstraling van de smalle
woonstraatjes.
Vrijstaande woningen
Deze woningen worden aan de buitenranden van
de wijk gerealiseerd. Op deze manier ontstaat
een soepele overgang van bebouwd gebied naar
de natuurlijke omgeving. Tevens profiteren deze
woningen van het uitzicht op de Nederrijn en de
plas.
18 Rhenen vogelenzang
pa
Rk
eR
en
parkeren op maaiveld
parkeren onder een dek
parkeren op eigen terrein - 2/1 kap
parkeren op eigen terrein - vrijstaand
19Rhenen vogelenzang
Rhenen Vogelenzang DO Stedenbouw
woningprogramma parkeerbalans
sociaal appartementen 26 norm aantal pp benodigdzorgappartementen 24 sociale woningenrijwoningen in het groen 26 appartementen 1,5 26 39rijwoningen met tuin 16 rijwoningen 1,5 42 63totaal: 92 begeleid wonen 0,5 24 12
maatschappelijke voorzieningen 2 300m² bvo 6vrije sector rijwoningen in het groen 14
plantsoenwoningen 15 vrije sector woningen 2 145 290appartementen 212-onder-1 kap woningen 52 Totaal aantal pp benodigd: 410vrijstaande woningen 33oeverwoningen 10totaal: 145 pp in plangebied
op maaiveld 191totaal aantal woningen in plangebied: 237 in gebouwde voorziening poortgebouw 52
vrije sector app.* 42op eigen terrein 2-onder-1 kap 1pp/kavel 52
vrijstaand* 2pp/kavel 66oeverwoningen* 2pp/kavel 20
totaal aantal pp 423
* extra: 0.2pp bezoekersparkeren op maaiveld 12,8
pa
Rk
eR
en2/1-kap-woningen: één parkeerplaats op eigen terrein
vrijstaande woningen: twee parkeerplaatsen op eigen terrein
rijwoningen: haaks parkeren op maaiveld
Een van de randvoorwaarden bij het opstellen van
het stedenbouwkundig plan voor Vogelenzang
was het realiseren van een autoluwe wijk. Auto’s
mogen het beeld van de wijk niet domineren. Er
is daarom getracht om zoveel mogelijk gebouwde
parkeervoorzieningen in de hoogteverschillen
te integreren en parkeerplaatsen op maaiveld
in parkeerkoffers te bundelen. Op een
aantal plekken is parkeren in het wegprofiel
geïntegreerd. Hier worden parkeervakken
afgewisseld met bomen.
Parkeernorm:
Sociale woningen: 1,5pp/woning
Begeleid wonen: 0,5pp/woning
Vrije sector woningen: 2pp/woning
Waarvan: 0,3pp/woning voor bezoekers
Bij de vrijstaande woningen worden twee
parkeerplaatsen op eigen terrein gerealiseerd.
Bij 2/1-kap woningen dient minimaal één
parkeerplaats per woning op eigen terrein
gemaakt te worden. Bij de vrije sector
appartementen worden twee parkeerplaatsen
en bij de sociale appartementen één
parkeerplaats per appartement in een gebouwde
parkeervoorziening gerealiseerd. Het benodigde
aantal parkeerplaatsen dient per bouwveld te
worden opgelost.
20 Rhenen vogelenzang
po
oR
tg
eb
ou
w
21Rhenen vogelenzang
po
oR
tg
eb
ou
w
referentiebeeld: stedelijke allure aan de Zwarteweg
impressie: ontwerpstudie poortgebouw, MIX architecten
collage: poortgebouw met uitzicht op de steile hellingen
ensembles in het groen volume bewerken en kleinschaliger maken
situatieschets 1 : 500 typologieverkenning
R h e n e n , Vo g e l e n z a n g
De uitstraling van het poortgebouw is in grote
mate bepalend voor de uistraling van de wijk.
Het gebouw vormt de ingang naar de wijk en is
het gezicht van de wijk richting de Lijnweg. Het
gebouw is voor de wijk zelfs van cruciaal belang.
Door de hoogteligging van de Lijnweg vormt het
poortgebouw een optimale afscherming voor het
geluid afkomstig van de Lijnweg. De geluidsbelast-
ing op de gevel is op de onderste verdiepingen
lager dan op de hogere verdiepingen. Een opening
op de begane grond en de eerste verdieping vormt
daardoor nauwelijks een belemmering voor de
geluidsafschermende werking.
In verband met het geluid zal het poortgebouw
een stedelijke, meer gesloten gevel langs de
Zwarteweg krijgen. Door het toepassen van
verschillende materialen, gevelindelingen en
kapvormen ontstaat toch een gevarieerd geheel.
De oostzijde van het blok is geluidsluw. Hier kan
een gevel met een meer open karakter ontstaan
met balkons en terrasjes gericht op de plas en de
Nederrijn.
Kenmerkend voor de directe omgeving van het
poortgebouw zijn flinke hoogteverschillen. Zo
loopt de Zwarteweg relatief steil af richting de
Nederrijn. Tevens zorgt de hoofdontsluiting van
Vogelenzang voor een geleidelijke overgang richt-
ing het lager gelegen terrein rondom het plant-
soen en naar de plas. Dit verhoogt de complexiteit
van de bouwopgave, maar biedt tegelijkertijd
de kans om parkeren op een goede manier op te
lossen. Door de hoogteligging van het gebouw be-
staat de mogelijkheid om op maaiveld te parkeren
en het poortgebouw met de aangrenzende rijwo-
ningen via een dek te verbinden. Dit dek verbindt
het Grebbekwartier met de nieuwe woonwijk en
de uiterwaarden. Het dek kan als gemeenschap-
pelijke verblijfsruimte voor de bewoners worden
ingericht.
Door de ligging aan de entree naar de wijk is
het poortgebouw de ideale plek om een beperkt
programma aan maatschappelijke voorzieningen
te huisvesten. Tevens zullen in dit gebouw appar-
tementen voor een begeleide woonvorm gerealise-
erd kunnen worden.
22 Rhenen vogelenzang
wo
ne
n a
an
De
uit
eR
wa
aR
De
n
23Rhenen vogelenzang
wo
ne
n a
an
De
uit
eR
wa
aR
De
n
impressie: groen ruimtes aan de uiterwaarden
sfeerbeeld: terrasje aan het groen
impressie: rijwoningen aan de uiterwaarden
De woningen in dit plandeel genieten van het
uitzicht op de Nederrijn. Groene vingers tussen de
bebouwing vormen een directe overgang van het
plangebied naar de uiterwaarden. Op deze manier
ontstaat ook vanaf de hoofdontsluitingsweg
uitzicht op Nederrijn en uiterwaarden.
De woningen hebben ruime terrassen aan
het groen. Het ontwerp van de woningen, de
terrassen, lage erfafscheidingen aan het groen
en bergingen tussen de terrassen vormen een
integrale ontwerpopgave voor de architecten.
Door de ligging aan de uiterwaarden is een
hoogwaardige uitstraling zowel aan de straat- als
ook aan de achterzijde van de woningen van groot
belang.
Hoogteverschillen in de openbare ruimte kunnen
worden benut om de privacy van de terrassen te
verhogen. De hoogteverschillen zullen samen met
een gevarieerde beplanting doelgericht worden
ingezet om een goede zonering en gebruik van het
gebied te bevorderen. De groene tussenruimtes
kunnen gezamenlijk met de toekomstige
bewoners worden ingericht. Op deze manier kan
de inrichting op de daadwerkelijke wensen en
behoeftes van de bewoners worden afgestemd.
24 Rhenen vogelenzang
bo
uw
ve
lD
en
25Rhenen vogelenzang
bo
uw
ve
lD
en
referentiebeeld: bebouwing op een groen talud
referentiebeeld: 2/1-kap-woningen met voortuinen
referentiebeeld: parkeren tussen hagen
De stedenbouwkundige opzet voor Vogelenzang
kenmerkt zich door de invulling met kleinschalige
woningbouw. Aansluitend bij de langgerekte
bebouwing van de historische stad op de helling
langs de Nederrijn kent ook de opzet voor
Vogelenzang een reeks van bouwvelden op
oplopende terrassen. De bebouwing loopt parallel
aan deze terrassen.
Door de bebouwing langs de Nederrijn laag
te houden wordt het beeld van de oplopende
terrassen versterkt. Tevens kent deze rand een
losse invulling, waardoor een soepele overgang
van de groene uiterwaarden naar de wijk ontstaat.
De bouwhoogte is maximaal twee bouwlagen
met een bewoonbare kaplaag.
Langs de helling in het westen worden duidelijke
koppen gerealiseerd. Deze bestaan uit rijwoningen
met een verspringende rooilijn. Aan de plas zijn
met name vrijstaande woningen gesitueerd. Zo
neemt de dichtheid van west naar oost en van
noord naar zuid af.
Om een monotone uitstraling te voorkomen lopen
de straten in een flauwe bocht. De bebouwing
volgt de lichtgebogen loop van de straten. De
voorgevelzone wordt door een verspringende
rooilijn gevarieerd. Langs de oost – west gerichte
woonstraatjes bestaat altijd zicht op de plas en op
de steile hellingen.
Alle woningen hebben voortuinen. Op deze
manier ontstaat een groene uitstraling in de
smalle woonstraatjes. De bebouwing aan de
noordzijde van de weg staat op het hoger
gelegen bouwveld. Zo ontstaat een asymmetrisch
straatprofiel met voortuinen aan de zuidkant en
taluds aan de noordkant. De hoogteligging van de
bebouwing biedt aanleiding voor een bijzondere
architectonische invulling en geïntegreerde
parkeeroplossingen.
26 Rhenen vogelenzang
pla
nt
so
en
wo
nin
ge
n
27Rhenen vogelenzang
pla
nt
so
en
wo
nin
ge
n
referentiebeeld: terrasjes aan het groen
referentiebeeld: een groene speelplek
referentiebeeld: wonen aan het groen
Aan de noordzijde van het plantsoen zijn
woningen gesitueerd. Op deze manier hebben
alle woningen zongerichte terrasjes direct aan
het groen. De bebouwing mag geen massale
wand vormen. Doorzichten vanuit de in het
aangrenzende bouwveld gelegen woningen naar
het plantsoen zijn belangrijk. De bouwhoogte
is ook hier maximaal twee bouwlagen met een
bewoonbare kaplaag.
Door de centrale ligging in het plangebied heeft
het plantsoen een belangrijke functie. Enerzijds
ligt het plantsoen in het verlengde van de centrale
ontsluitingsweg. Daardoor is er al vanaf de
ingang naar de wijk zicht op het groen en op de
daarachter gelegen plas en de steile hellingen.
Tevens vormt het plantsoen een belangrijke
recreatieve zone en ontmoetingsplek voor de wijk.
Het zal dan ook als aantrekkelijke verblijfsplek
voor jong en oud worden ingericht. Beplanting
en hoogteverschillen kunnen voor een gevarieerd
beeld zorgen en bieden ruimte voor interessante
speelaanleidingen en een goede overgang tussen
privé terrasjes en openbaar gebied.
Het plantsoen vormt het laagst gelegen deel
van Vogelenzang. Hier zal dan ook bij een
hevige regenbui water infiltreren. Vanwege de
zandgrond zal er echter geen stilstaand water
voorkomen. Het plantsoen mondt uit op de
plas. Een trappartij en een lager gelegen vlonder
bieden een directe aansluiting op het water en
verhogen de belevingswaarde van de plas.
28 Rhenen vogelenzang
ge
sta
pe
lD
e w
on
ing
en
29Rhenen vogelenzang
ge
sta
pe
lD
e w
on
ing
en
referentiebeeld: appartementen in de helling
referentiebeeld: beboste hellingen domineren het beeld
referentiebeeld: variatie door balkons en terrassen
De hoogte en massa van de gestapelde woningen
is beperkt. De woningen zijn maximaal drie lagen
met een bewoonbare kaplaag hoog en kunnen
op een parkeerdek gerealiseerd worden. Deze
parkeerdeks worden in de taluds geïntegreerd.
Zo hoeft er geen verdiepte parkeervoorziening
gebouwd te worden om parkeren aan het zicht te
onttrekken.
Door de footprint van de woningen beperkt
te houden kunnen de gestapelde woningen
op belangrijke plekken in het plangebied als
accentbebouwing fungeren. De woningen
genieten van bijzondere uitzichten op plas,
plantsoen of Nederrijn. Alle gestapelde woningen
liggen direct aan de voet van de steile hellingen.
De hoogte van de hellingen is dusdanig dat de
woningen niet met de nok over de bovenkant van
de hellingen uitsteken. De hoogtewerking van de
hellingen wordt door het bos nog versterkt. De
gestapelde woningen zullen dan ook ruimtelijk
ondergeschikt zijn aan de overweldigende groene
randen van het plangebied.
De ruimtes rondom de gestapelde woningen
hebben een natuurlijke, groene uitstraling. Op
deze manier wordt de relatie tussen de woonwijk
en de groene hellingen versterkt. Tevens bestaat
hier de mogelijkheid om speelaanleidingen in
de taluds en aan de overgang naar het bos te
realiseren.
30 Rhenen vogelenzang
oe
ve
Rw
on
ing
en
31Rhenen vogelenzang
oe
ve
Rw
on
ing
en
referentiebeeld: bouwen in hoogteverschillen
referentiebeeld: royale buitenruimtes bieden uitzicht
principeprofiel: wonen aan de plas
Een relatief steile oeverzone vormt de
westelijke rand van de plas. In verband met
grote schommelingen in de waterstanden van
plas en Nederrijn mag bebouwing pas op een
maaiveldhoogte van +11.60 m NAP gerealiseerd
worden. Het gemiddelde waterpeil van de plas ligt
echter op +6.00 m NAP.
De oeverwoningen steken daarom op ruime
hoogte over het talud uit. Zij genieten van een
royaal uitzicht op de plas en de steile hellingen.
Om de bebouwing goed in het relatief steile
talud te verankeren zal een landhoofd als basis
voor de bebouwing en voor de parkeerplaatsen
worden aangelegd. Er bestaat de mogelijkheid
om aanvullende functies onder het gebouw te
realiseren. Daarbij valt te denken aan verdiept
parkeren, bergruimte of een laag gelegen terras
direct aan het water.
De massa van de gebouwen dient echter beperkt
te blijven. De oeverwoningen liggen direct aan de
overgang van de woonwijk naar een hoogwaardig
ecologisch systeem. Zij grenzen aan de rode
contour die de bebouwingsgrens van Rhenen
vormt. Bebouwing en terrasjes mogen niet over
deze contour uitsteken. Plas en uiterwaarden
maken deel uit van de Provinciale Ecologische
Hoofdstructuur.
Tevens vormt de westelijke plasoever de enige
directe aansluiting van de nieuwe woonwijk op de
plas. De doelstelling van het stedenbouwkundig
ontwerp is het om de bijzondere kwaliteiten van
de plas en de daarachter gelegen Grebbeberg
in de hele wijk beleefbaar te maken. Daarom
zijn ter hoogte van de woonstraatjes en aan het
centrale plantsoen grotere openingen tussen de
oeverwoningen aangehouden.
Ook langs de weg is het de bedoeling dat
wandelaars kunnen genieten van het uitzicht
op de plas. Daarom is de maximale bouwhoogte
twee lagen boven maaiveld. Er bestaat wel de
mogelijkheid om het dak als terras toegankelijk te
maken. Aan- en uitbouwen aan de zijkant van het
hoofdvolume zijn niet wenselijk. Parkeren dient
in het verlengde van het hoofdgebouw te worden
opgelost en kan ook in het gebouw of in een
carport worden opgenomen. De taluds tussen de
woningen zullen op een natuurlijke manier worden
ingericht. Op deze manier wordt de ecologische
waarde en de belevingswaarde van de oeverzone
verbeterd.