brochure kan dit je helpen

KKAANN DDIITT JJEE HHEELLPPEENN??

EEN WEGWIJZER BIJ OVERLIJDEN VAN JE

ECHTGENOOT

KAN DIT JE HELPEN?

, Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal, 016/24 39 99 2

KAN DIT JE HELPEN?

Remylaan 4b, 3018 Wijgmaal, 016/24 39 99 3

Het overlijden van je partner kan je voor heel wat verwachte en onverwachte problemen stellen. Deze informatiebrochure kan een handleiding zijn bij het zoeken naar oplossingen omtrent 1. formaliteiten, die moeten vervuld worden 2. de verdeling van de nalatenschap 3. de zorg voor de kinderen 4. je inkomen en je sociale rechten. De brochure geeft antwoord op 66 vragen die vele vr ouwen zich bij het overlijden van hun echtgenoot stellen. We beseffen dat we hiermee niet alle praktische problemen zullen oplossen. De gemeente, de notaris, het ziekenfonds, het sociale verzekeringsfonds, het kin derbijslagfonds, het OCMW hebben mensen in dienst om op verdere vragen t e antwoorden. Deze brochure kan je stimuleren om bij de juiste persone n te rade te gaan. We schreven de brochure in de eerste plaats voor vr ouwen die weduwe worden, maar dezelfde regels en bedragen gelden voo r mannen die weduwnaar worden. Misschien lees je deze brochure m et z’n tweeën en vind je hierin een stimulans voor het optimaliseren van je verzekering, huwelijkscontract, testament of voogdijregeling. We hopen dat ze van hand tot hand zal gaan als een teken van solidariteit. We hopen en geloven ook dat vrouwen die hun partner verliezen in KVLV niet alleen praktische maar ook emotionele steun zu llen vinden: in een troostend gebaar, een persoonlijke uitnodiging, een bezoekje van je wijkverantwoordelijke en in de vriendschap op de ve rgaderingen.

Ik wens je goede moed.

Carla Durlet, nationaal voorzitster KVLV

Februari 2009

KAN DIT JE HELPEN?


KAN DIT JE HELPEN?


IINNHHOOUUDD

DDEEEELL 11.. FFOORRMMAALLIITTEEIITTEENN 1. Wie moet het overlijden aangeven?......................................................... 7 2. Kun je verlof nemen? ............................................................................... 7 3. Hoe bereid je de begrafenis of crematie voor? ........................................ 7 4. Kunnen de kosten van de begrafenis gerecupereerd worden?................ 8 5. Hoe kom je aan het geld op de bank? ..................................................... 8 6. Hoe kunnen de rekeningen en de bankkluis gedeblokkeerd worden?..... 9 7. Wat als op naam van de overledene nog een lening loopt? .................... 9 8. Wat gebeurt er met de verzekeringen?.................................................... 10 9. Wat mag je van de levensverzekering verwachten? ................................ 10 10. Heb je recht op een schadevergoeding bij overlijden door een ongeval? 10 11. Wat doe je als je een testament vindt? .................................................... 11 DDEEEELL 22.. DDEE VVEERRDDEELLIINNGG VVAANN DDEE NNAALLAATTEENNSSCCHHAAPP 12. Wat zit er in de nalatenschap?................................................................. 12 13. Wat als er geen huwelijkscontract of wijzigende akte bestaat? ............... 12 14. En wat als er wel een huwelijkscontract of wijzigende akte bestaat?....... 13 15. Hoe wordt bepaald wie wat erft?.............................................................. 14 16. Is er een testament? ................................................................................ 14 17. Is het testament geldig?........................................................................... 15 18. Kun je als langstlevende echtgenote onterfd worden?............................. 15 19. Wat erf je als langstlevende echtgenote volgens het wettelijk erfrecht? .. 16 20. Wat erven de kinderen volgens het wettelijk erfrecht?............................. 16 21. Welke rechten en plichten heb je als vruchtgebruikster? ......................... 16 22. Wat kun je doen als je het vruchtgebruik niet interessant vindt? ............. 17 23. Kunnen de blote eigenaars hun deel vragen? ......................................... 17 24. Hoe gebeurt de omzetting van het vruchtgebruik?................................... 18 25. Kun je de zaak of het bedrijf waarin je meewerkte, alleen verderzetten? 19 26. Moet je als erfgenaam ook de schulden van de overledene betalen? ..... 19 27. Hoe kunnen de onroerende goederen verdeeld worden?........................ 20 28. Moeten de onroerende goederen bij de verdeling verkocht worden? ...... 20 29. Hoe kunnen de roerende goederen verdeeld worden?............................ 20 30. Kan de nalatenschap verdeeld worden als er minderjarige kinderen zijn? 21 31. Heb je als erfgenaam ook verplichtingen? ............................................... 21 32. Wat moet je aangeven? ........................................................................... 21 33. Hoe worden de successierechten berekend? .......................................... 21 34. Kan ik vermindering van successierechten krijgen? ................................ 22 35. Belangrijk om te weten............................................................................. 22

KAN DIT JE HELPEN?


DDEEEELL 33.. DDEE ZZOORRGG VVOOOORR DDEE KKIINNDDEERREENN 36. Wanneer wordt kinderbijslag voor wezen uitbetaald? .............................. 23 37. Hoeveel bedraagt de kinderbijslag voor wezen?...................................... 23 38. Enkele tips voor een vlotte behandeling................................................... 23 39. Hoe lang geven kinderen recht op kinderbijslag?..................................... 24 40. Komen je kinderen na het overlijden eerder in aanmerking voor een studietoelage?.......................................................................................... 24 41. Blijf je autonoom in de beslissingen omtrent je kinderen?........................ 25 42. Wie zal voor de kinderen zorgen als jou iets overkomt? .......................... 25 43. Welke rol heeft de voogd? ....................................................................... 25 44. Welke rol hebben de vrederechter en de toeziende voogd? .................... 26 45. Wanneer eindigt de voogdij?.................................................................... 26 DDEEEELL 44.. IINNKKOOMMEENN EENN SSOOCCIIAALLEE ZZEEKKEERRHHEEIIDD ............................................................................................................

46. Wanneer heb je recht op een overlevingspensioen? ............................... 27 47. En wat als je er geen recht op hebt?........................................................ 27 48. Wanneer kun je je overlevingspensioen aanvragen?............................... 27 49. Hoe wordt het overlevingspensioen uitbetaald?....................................... 28 50. Hoe wordt het pensioenbedrag vastgesteld? ........................................... 28 51. Kun je een overlevingspensioen samentellen met een rustpensioen?..... 28 52. Kun je blijven stempelen als je een overlevingspensioen hebt? .............. 29 53. Kun je je uitkering voor arbeidsongeschiktheid behouden als je een overlevingspensioen aanvraagt?....................................................... 29 54. Kun je werken en een overlevingspensioen ontvangen? ......................... 29 55. Wat gebeurt er als je inkomen de grenzen van de toegelaten bezigheden overschrijdt? ......................................................................... 29 56. Kun je als meewerkende echtgenote het zelfstandig beroep of bedrijf verderzetten? ........................................................................................... 30 57. Hoeveel moet je als zelfstandige bijdragen?............................................ 30 58. Wanneer kun je bijdragevermindering krijgen? ........................................ 30 59. Wanneer kun je vrijstelling van bijdragebetaling krijgen?......................... 31 60. Hoeveel bedraagt het rustpensioen van zelfstandigen?........................... 31 61. Hoe blijf je in orde met de ziekteverzekering?.......................................... 31 62. Hoeveel krijg je bij ziekte terugbetaald als je verzekerd bent in het stelsel van de werknemers?..................................................................... 32 63. Kun je een uitkering krijgen als de overledene een aanvullende pensioenverzekering afgesloten had?...................................................... 32 64. Wanneer kun je beroep doen op het OCMW? ......................................... 33 65. Kan het OCMW bij je familie geld terugvragen?....................................... 33 66. Waar kun je terecht als je de pensioengerechtigde leeftijd hebt bereikt maar je pensioen te laag is? .................................................................... 33 NNUUTTTTIIGGEE AADDRREESSSSEENN EENN BBRROOCCHHUURREESS ................................................................................................................................ 34

KAN DIT JE HELPEN?


DDEEEELL 11.. FFOORRMMAALLIITTEEIITTEENN

��

11.. WWIIEE MMOOEETT HHEETT OOVVEERRLLIIJJDDEENN AAAANNGGEEVVEENN?? De begrafenisondernemer is zeer goed op de hoogte van alle te vervullen formaliteiten bij een overlijden. Je kunt hem best zo snel mogelijk verwittigen. Hij zorgt ook voor de rouwbrieven en de uitvaart.

22.. KKUUNN JJEE VVEERRLLOOFF NNEEMMEENN?? Werknemers krijgen ‘klein verlet’ bij het overlijden van hun 1. echtgenoot of echtgenote, eigen kind of kind van hun echtgenoot of echtgenote,

vader, moeder, schoonvader of -moeder, stiefkind of -vader of -moeder: 3 dagen te kiezen tijdens de periode die begint met de dag van het overlijden en eindigt met de dag van de begrafenis

2. inwonende broer, zus, schoonbroer of -zus, (over)grootvader, (over)groot-moeder, (achter)kleinkind, schoonzoon of dochter: 2 dagen tijdens de periode die begint met de dag van het overlijden en eindigt met de dag van de begrafenis

3. niet-inwonende broer, zus, schoonbroer of -zus, (over)grootvader, (over)groot-moeder, (achter)kleinkind, schoonzoon of dochter: de dag van de begrafenis.

Dit is de wettelijke minimumregeling. Het is mogelijk dat de sector of het bedrijf waar je werkt meer verlof toekent bij het overlijden van een familielid. Strikt genomen kan de werkgever een uittreksel van de overlijdensakte vragen als bewijs. Meestal volstaat een doodsbrief als melding en bewijs.

33.. HHOOEE BBEERREEIIDD JJEE DDEE BBEEGGRRAAFFEENNIISS OOFF CCRREEMMAATTIIEE VVOOOORR?? Bij de aangifte van het overlijden zal de ambtenaar van de burgerlijke stand vragen wanneer het stoffelijk overschot naar de begraaf- of crematieplaats zal worden overgebracht. Dag en uur van de begrafenis of de crematie, eventueel van de overbrenging van het stoffelijk overschot van de kliniek naar huis moeten worden meegedeeld. De gemeente moet toelating geven voor de begrafenis of crematie. Wil je de overledene in een andere gemeente (bv. zijn geboorteplaats) laten begraven, dan moet je ook daarover met de ambtenaar van de burgerlijke stand afspreken. Bij een dodelijk ongeval vraagt de politie aan de procureur des konings toelating tot begraven.

KAN DIT JE HELPEN?


Als je een christelijke gebedsdienst, begrafenisplechtigheid en eucharistie wenst, moet je ook de parochiepriester verwittigen en hieromtrent afspraken maken. Het verzenden van doodsbrieven is gemakkelijker als je een adressenlijst hebt bijgehouden. Een overlijdensbericht kan tegen betaling ook in een krant gepubliceerd worden. Voor alle dringende regelingen rond de begrafenis kun je beroep doen op een begrafenisondernemer. Spreek duidelijk af wie voor wat zorgt, niet alleen opdat je niets zou vergeten, maar ook opdat je niet alles uit handen zou laten nemen.

44.. KKUUNNNNEENN DDEE KKOOSSTTEENN VVAANN DDEE BBEEGGRRAAFFEENNIISS GGEERREECCUUPPEERREEEERRDD WWOORRDDEENN?? De kosten van de begrafenis kunnen vrij hoog oplopen. Bewaar alle facturen (zorg ervoor dat ze op jouw naam staan) met het betalingsbewijs. Bewaar ook de kasbonnetjes van de koffietafel. Ze komen later van pas bij de aangifte van nalatenschap. De kosten van de uitvaart worden immers in mindering gebracht voor de berekening van de successierechten. Gewoonlijk heb je recht op een kleine tegemoetkoming van de ziekteverzekering. 1. Als de overledene een actieve of gepensioneerde werknemer was, betaalt de

ziekteverzekering € 148,75 aan familieleden die met de overledene hebben samengewoond en de begrafeniskosten effectief gedragen hebben.

2. Was de overledene zelfstandige, dan heb je recht op een vergoeding voor begrafeniskosten als de overledene een aanvullende ziekteverzekering had.

3. Was de overledene een vastbenoemd ambtenaar (op een ministerie, in het onderwijs), vraag dan inlichtingen bij de personeelsdienst van zijn werkgever.

Je stuurt bij de aanvraag een uittreksel van de overlijdensakte en een kopie van de voor voldaan getekende factuur van de begrafenisondernemer mee. Misschien heeft de overledene een persoonlijke verzekering waarin de begrafenis-kosten verzekerd zijn. Verwittig dan ook onmiddellijk de verzekeringsmaatschappij.

55.. HHOOEE KKOOMM JJEE AAAANN HHEETT GGEELLDD OOPP DDEE BBAANNKK?? Als de bank van het overlijden op de hoogte is, worden alle rekeningen en spaarboekjes van de overledene, en zelfs die van de echtgenote onmiddellijk geblokkeerd. Meteen vervallen alle vroeger gegeven volmachten, kunnen de bankkaarten niet meer worden gebruikt en worden de bankkluizen verzegeld. De blokkering gebeurt om de rechten van de erfgenamen en van de fiscus te vrijwaren. Een nieuwe wet die sinds 1 september 2009 van kracht is, maakt het mogelijk voor de langstlevende om toch over een bepaalde som geld van de (gemeenschappelijke) rekening te beschikken. Vandaag kan de langstlevende partner meteen gebruik maken van de helft van het bedrag dat op de geblokkeerde gemeenschappelijke rekeningen staat, tot maximum 5.000 euro. De tegoeden boven deze grens blijven, net als vroeger, geblokkeerd tot je een attest van erfopvolging kan voorleggen, afgeleverd door de ontvanger van het registratiekantoor, ofwel een akte van bekendheid opgesteld door de notaris. Het geld op de eigen rekeningen van de overledene, blijft nog steeds onaangeroerd.

KAN DIT JE HELPEN?


Het geld dat de langstlevende partner mag afhalen, wordt dan later afgetrokken bij de vereffening van de erfenis. Er staat een zware sanctie op overtredingen. Op alles wat boven de 5.000 euro wordt afgehaald of wat meer is dan de helft van het bedrag op de rekening, verlies je als partner al je rechten. Het moet uiteraard ook integraal worden terugbetaald aan de overige erfgenamen. Bovendien heb je dan ook niet langer het recht om de nalatenschap te weigeren, mochten er onverwacht meer schulden boven water komen dan bezittingen. Nogmaals deze regeling is voorbehouden voor de langstlevende echtgenoot of de wettelijk samenwonende partner. De feitelijk samenwonende partner kan echter niet van deze regeling genieten. Als het huwelijkscontract voorziet dat de gelden in volle eigendom aan de langstlevende toekomen of als er een aanwasovereenkomst voor samenwonenden was, kunnen de rekeningen op verzoek van de notaris onmiddellijk gedeblokkeerd worden. Bedenk wel dat betalingen met financiële tegoeden van de overledene wordt beschouwd als een daad van aanvaarding van de nalatenschap (voor meer informatie zie vraag 26).

66.. HHOOEE KKUUNNNNEENN DDEE RREEKKEENNIINNGGEENN EENN DDEE BBAANNKKKKLLUUIISS GGEEDDEEBBLLOOKKKKEEEERRDD

WWOORRDDEENN?? De bank moet weten wie de erfgenamen zijn. Je moet daarom een akte van bekendheid (vrederechter of notaris) of een erfrechtverklaring (notaris) aan de bank voorleggen. De erfgenamen moeten bepalen welke nieuwe bestemming de geblokkeerde gelden moeten krijgen en een schriftelijk akkoord geven in het bijzijn van een medewerker van de bank.

Als een of meer erfgenamen in het buitenland wonen, neem dan zo snel mogelijk contact op met de ontvanger van de successierechten voor een attest dat je aan de bank moet voorleggen om te kunnen deblokkeren. Je zult het attest pas krijgen nadat alle successierechten betaald zijn of hiervoor een borgstelling is gegeven. Pas als de bank over al deze documenten beschikt, kan overgegaan worden tot de deblokkering van alle tegoeden. Als deze procedure niet door de bank maar door een notaris wordt uitgevoerd, kan deze de tegoeden bij de financiële instelling opvragen en haar opdracht geven om de rekeningen te liquideren. Neem als je naar de notaris gaat een uittreksel van de overlijdensakte, je trouwboekje en je huwelijkscontract mee en ook die van je gehuwde kinderen. Je kunt ook meteen vragen om alles in jouw voordeel te deblokkeren (regulariseren mits alle kinderen meerderjarig zijn en daarmee instemmen). Een bankkluis wordt automatisch verzegeld. Ze kan alleen ontzegeld en geopend worden op vraag van de erfgenamen. Ze moeten hiervoor steeds aan de bank een akte van bekendheid voorleggen. Vervolgens wordt met de erfgenamen een datum en uur afgesproken om de kluis te openen en de inhoud te inventariseren. Ook de administratie van de BTW, Registratie en Domeinen moet daarvan verwittigd worden.

KAN DIT JE HELPEN?


77.. WWAATT AALLSS OOPP NNAAAAMM VVAANN DDEE OOVVEERRLLEEDDEENNEE NNOOGG EEEENN LLEENNIINNGG LLOOOOPPTT?? Als op het hoofd van de overledene een schuldsaldoverzekering was afgesloten, zal de verzekeringsinstelling het saldo van het krediet geheel of gedeeltelijk vereffenen. De bank neemt zelf het initiatief om dit op te vragen.

88.. WWAATT GGEEBBEEUURRTT EERR MMEETT DDEE VVEERRZZEEKKEERRIINNGGEENN?? Als de verzekeringen (auto, brand, familiale,...) op naam van de overledene stonden, moet je in de polissen nagaan wat bij het ‘overlijden van de verzekeringsnemer’ moet gebeuren. Normaal gaan de rechten en plichten van de overleden verzekeringnemer op zijn langstlevende echtgenote over. Je hebt ook het recht om de verzekering binnen de 3 maanden en 40 dagen na het overlijden op te zeggen. De verzekerings-maatschappij heeft ook het recht om de verzekering op te zeggen binnen 3 maanden nadat de verzekeraar kennis gekregen heeft van het overlijden. In ieder geval doe je er goed aan binnen de 3 maanden aan de verzekeringsmaatschappijen te laten weten of je de verzekering verder neemt. Men zal dan de polis op jouw naam zetten. Voor wat de zorgverzekering betreft, is het ook nodig om de zorgkas waarbij de overledene was aangesloten, schriftelijk van het overlijden op de hoogte te brengen.

99.. WWAATT MMAAGG JJEE VVAANN DDEE LLEEVVEENNSSVVEERRZZEEKKEERRIINNGG VVEERRWWAACCHHTTEENN?? Als de overledene een levensverzekering in jouw voordeel heeft afgesloten, dan heb je recht op het bedrag dat in de polis vermeld staat, ongeacht of je de nalatenschap aanvaardt of niet. Je moet de verzekeringsmaatschappij onmiddellijk van het overlijden op de hoogte brengen, liefst met een aangetekende brief. Stuur alle nodige documenten mee (zoals bij de persoonlijke ongevallenverzekering in vraag 10). Ook de notaris kan dit in jouw naam bij de verzekeringsmaatschappij in orde brengen.

1100.. HHEEBB JJEE RREECCHHTT OOPP EEEENN SSCCHHAADDEEVVEERRGGOOEEDDIINNGG BBIIJJ OOVVEERRLLIIJJDDEENN DDOOOORR EEEENN

OONNGGEEVVAALL?? Er is een onderscheid naargelang het gaat om een arbeidsongeval of een ander ongeval. Als het overlijden het gevolg is van een arbeidsongeval (op het werk of onderweg naar of van het werk) en als de overledene werkte als loontrekkende of met een mandaat in een vennootschap – niet als zelfstandige of in een vrij beroep – worden een aantal vergoedingen toegekend: � een vergoeding voor begrafeniskosten: 30 x gemiddeld dagloon � een jaarrente voor de langstlevende echtgenoot: 30% van het basisloon

(geplafonneerd) � een jaarrente voor kinderen die recht hebben op kinderbijslag en in ieder geval

tot 18 jaar:

KAN DIT JE HELPEN?


- als vader of moeder overleden zijn: 15% van het basisloon per kind en max. 45%

- als beide ouders overleden zijn: 20% van het basisloon per kind en max. 60%

� een jaarrente voor andere familieleden (ouders, adoptanten,...): - 20% van het basisloon voor ieder als er geen echtgenote of rechthebbende

kinderen zijn - 15% van het basisloon voor ieder als er wel een echtgenote, maar geen

rechthebbende kinderen zijn. Het basisloon (en dus ook het gemiddeld dagloon) is in de arbeidsongevallen-verzekering beperkt tot € 35.099,83 (2008). Als het overlijden te wijten is aan een fout van een persoon, kun je langs de rechtbank schadevergoeding vragen. Je kunt als schade in rekening brengen: � het verlies van inkomen dat je redelijkerwijze van de overledene kon

verwachten � de normaal te verwachten loonsevolutie (bv. bij mogelijke bevorderingen) � morele schade. Vraag je rechtsbijstandverzekeraar om je bij het opstellen van de schadevergoedingseis te helpen.

Als de overledene een persoonlijke ongevallenverzekering heeft gesloten waarvan jij begunstigde bent, dan zal jou een bedrag uitgekeerd worden indien hij bij een ongeval om het leven kwam. Voor loontrekkenden worden in een persoonlijke verzekering meestal enkel de ongevallen in hun privé-leven (en dus geen arbeids- en arbeidswegongevallen) gedekt en voor zelfstandigen meestal zowel de ongevallen in hun privé-leven als tijdens de uitoefening van hun beroep. Breng de verzekeraar onmiddellijk van het ongeval op de hoogte en stuur met de aanvraag een uittreksel van de overlijdensakte en een verklaring van de dokter over de oorzaak van het overlijden mee, samen met het juiste polisnummer. Opgepast: de verzekeraar moet binnen de 30 dagen aan de overheid de uitgekeerde kapitalen meedelen. Hierop moeten successierechten betaald worden. Als het overlijden te wijten is aan een ongeval betalen de meeste financiële instellingen een rekeningverzekering uit (tenzij de overledene de verzekering had geweigerd). Men krijgt dan een bedrag uitgekeerd. Breng de bank tijdig van de oorzaak van het overlijden op de hoogte. Anders weet ze niet dat je recht hebt op die verzekeringsuitkering en zal ze ook niet tot uitbetaling overgaan.

1111.. WWAATT DDOOEE JJEE AALLSS JJEE EEEENN TTEESSTTAAMMEENNTT VVIINNDDTT?? Als je een eigenhandig testament vindt, ben je verplicht dit bij een notaris in bewaring te geven. Wie een testament doet verdwijnen, pleegt een misdrijf en kan gestraft worden. Als je een kopie van een notarieel testament vindt, moet je de betrokken notaris of diens opvolger (na te vragen bij de kamer van notarissen (per provincie) of te vinden via www.notaris.be) van het overlijden op de hoogte stellen.

KAN DIT JE HELPEN?


DDEEEELL 22.. DDEE VVEERRDDEELLIINNGG VVAANN DDEE NNAALLAATTEENNSSCCHHAAPP

��

1122.. WWAATT ZZIITT EERR IINN DDEE NNAALLAATTEENNSSCCHHAAPP?? Dat kan in een huwelijkscontract of wijzigende akte tussen echtgenoten afgesproken zijn. Als niets tussen hen is overeengekomen met betrekking tot de bestemming van de gemeenschap of de aanwas van de onverdeelde goederen, dan is het wettelijk huwelijksvermogensrecht van toepassing. Eerst moet dus worden nagegaan: � of er een huwelijkscontract of een wijzigende akte door een notaris is

opgemaakt � welke bestemming daarin gegeven is aan de gemeenschappelijke goederen of

de aanwas van onverdeelde goederen.

1133.. WWAATT AALLSS EERR GGEEEENN HHUUWWEELLIIJJKKSSCCOONNTTRRAACCTT OOFF WWIIJJZZIIGGEENNDDEE AAKKTTEE

BBEESSTTAAAATT?? Als er geen huwelijkscontract of wijzigende akte is opgemaakt, dan wordt de samenstelling van de nalatenschap bepaald door de wet en is er evenmin een testament. Het wettelijk stelsel is een stelsel van scheiding van goederen met een gemeenschap van aanwinsten. De goederen die echtgenoten vóór het huwelijk bezitten en die ieder van hen tijdens het huwelijk erft of bij schenking krijgt, blijven eigendom van de echtgenoot die ze had, erfde of geschonken kreeg. Alle andere goederen vallen in de gemeenschap.

SCHEMATISCHE VOORSTELLING VAN HET WETTELIJK STELSEL

Eigen goederen en schulden van A

+ -

Goederen die A vóór het huwelijk bezat Schulden van A van vóór het huwelijk

Goederen die A tijdens het huwelijk erft of bij

schenking krijgt Schulden die A tijdens het huwelijk verwerft ten

persoonlijke titel, bv. successierechten

Beroepsgoederen die A verwerft tijdens het

huwelijk Schulden m.b.t. de persoonlijke goederen van A

Kleding en juwelen

KAN DIT JE HELPEN?


Gemeenschappelijke goederen en schulden van A en B

+ -

Beroepsinkomsten Beroepsschulden

Intresten op eigen schulden

Intresten en inkomsten uit persoonlijke goederen

van A en B (bv. huur van een eigen huis) Schulden die in het belang van de huishouding en de opvoeding van de kinderen aangegaan zijn

Goederen waarvan niet kan worden bewezen dat

zij aan één van beiden toebehoren Schulden die door beide echtgenoten samen

aangegaan zijn

Eigen goederen en schulden van B

+ -

Goederen die B vóór het huwelijk bezat Schulden van B van vóór het huwelijk

Goederen die B tijdens het huwelijk erft of bij

schenking krijgt Schulden die B tijdens het huwelijk verwerft ten

persoonlijke titel, bv. successierechten

Beroepsgoederen die B verwerft tijdens het

huwelijk Schulden m.b.t. de persoonlijke goederen van B

Kleding en juwelen

De nalatenschap bestaat uit: � de eigen goederen van de overledene en � zijn deel van de gemeenschappelijke goederen. Bij de verdeling van de gemeenschappelijke goederen heb je als langstlevende echtgenote het recht om te vragen dat de gezinswoning met de huisraad en het onroerend goed dat dient voor de uitoefening van je beroep aan jou toegewezen worden.

1144.. EENN WWAATT AALLSS EERR WWEELL EEEENN HHUUWWEELLIIJJKKSSCCOONNTTRRAACCTT OOFF WWIIJJZZIIGGEENNDDEE AAKKTTEE

BBEESSTTAAAATT?? Eerst even uitleg over het verschil tussen een huwelijkscontract en een wijzigende akte. Een huwelijkscontract kun je vóór het huwelijk laten opmaken, een wijzigende akte tijdens het huwelijk. Na enkele jaren hebben de meeste echtparen een betere kijk op hun huwelijk en de samenstelling van hun gezin en kunnen ze de samenstelling en de ontbinding van hun vermogen beter beoordelen en regelen. De voorwaarden voor een wijzigende akte zijn soepeler geworden. � Voor een kleine wijziging is geen homologatie door de rechtbank meer nodig. � Voor een halfgrote wijziging is geen inventaris meer nodig. � Enkel voor een grote wijziging moeten formaliteiten vervuld worden en kunnen

de kosten oplopen.

De meeste huwelijkscontracten met gemeenschap van goederen bevatten bepalingen over de samenstelling en de ontbinding van het vermogen. Bij algehele gemeenschap van goederen zijn alle goederen behalve kleding en persoonlijke bezittingen gemeenschappelijk. Bij scheiding van goederen is er geen gemeen-schappelijk vermogen; wat samen is aangekocht is geen gemeenschappelijke eigendom maar overdeelde eigendom.

KAN DIT JE HELPEN?


1155.. HHOOEE WWOORRDDTT BBEEPPAAAALLDD WWIIEE WWAATT EERRFFTT?? Eerst moet worden uitgevoerd wat in een huwelijkscontract of een wijzigende akte bepaald is. De afspraken die daarin gemaakt zijn, kunnen niet door een testament tenietgedaan worden.

Heel wat huwelijkscontracten of wijzigende akten bevatten een bepaling waarin de echtgenoten mekaar begunstigen door een aanpassing in de samenstelling van de goederen, door een andere verdeling van het gemeenschappelijk vermogen te voorzien dan deze bij helften (zoals de wet voorschrijft) of door een contractuele erfstelling. Enkele voorbeelden van verdeling van het gemeenschappelijk vermogen: � de clausule waarbij de beroepsgoederen in de gemeenschap worden gebracht;

die is heel belangrijk voor gehuwden die samenwerken op een bedrijf dat op naam van de man staat

� de clausule waarbij een eigen goed in de gemeenschap wordt gebracht; dit is belangrijk indien de gezinswoning gebouwd werd op grond die één van de echtgenoten reeds vóór het huwelijk bezat of sedertdien door erfenis of schenking verkregen heeft

� de clausule ‘langst-leeft-al-heeft’ bepaalt dat de hele gemeenschap in volle eigendom naar de langstlevende echtgenoot gaat, zelfs als er kinderen of (achter)kleinkinderen zijn

� het keuzebeding geeft de langstlevende echtgenoot het recht om bepaalde goederen uit de gemeenschap (bv. de gezinswoning en de huisraad, de beroepsgoederen) in volle eigendom te nemen.

Een contractuele erfstelling is een wederzijdse en onherroepelijke begiftiging van de langstlevende. Verder bepaalt een eventueel testament de rechten van de erfgenamen op de nalatenschap.

1166.. IISS EERR EEEENN TTEESSTTAAMMEENNTT?? De overledene kan één of meer testamenten gemaakt hebben. Wacht er niet te lang mee om het op te zoeken. De overledene kan wensen omtrent de begrafenis of de zorg voor minderjarige kinderen in zijn testament hebben opgenomen.

Waar is het testament te vinden? Een testament dat eigenhandig geschreven, gedagtekend en ondertekend is, kan tussen de persoonlijke papieren van de overledene liggen of aan een notaris in bewaring gegeven zijn. Als je een testament vindt, moet je het aan de notaris in bewaring geven. De overledene heeft misschien een testament door een notaris laten opmaken. Zo’n notarieel testament wordt meestal bij de notaris bewaard. Neem daarom best zo vlug mogelijk met hem of haar contact op.

Je kunt inlichtingen over het bestaan van een testament bekomen bij: � de kamer van notarissen (per provincie) � het kantoor van Registratie en Domeinen van de geboorteplaats van de

overledene � het Centraal Register van Testamenten (CRT), Koninklijke Federatie van

notarissen, Bergstraat 34 bus 1, 1000 Brussel. Een eenvoudige brief, met een uittreksel uit de overlijdensakte volstaat om te weten te komen bij welke notaris het testament zich bevindt.

KAN DIT JE HELPEN?


1177.. IISS HHEETT TTEESSTTAAMMEENNTT GGEELLDDIIGG?? Een testament is geldig als de inhoud uitvoerbaar is en als de vereiste vorm gerespecteerd is. De inhoud is uitvoerbaar als hij niet in strijd is met de wet, de openbare orde en de goede zeden. De inhoud mag ook niet dubbelzinnig zijn. Het moet duidelijk zijn wat de maker van het testament precies wil.

Een testament kan opgemaakt zijn door een notaris of eigenhandig geschreven zijn door de overledene. Plaats en datum moeten vermeld zijn en natuurlijk moet het ondertekend zijn. Er zijn geen getuigen nodig voor het opmaken van een eigenhandig testament. Er mag slechts één handtekening op voorkomen. Echtgenoten kunnen niet samen een testament opmaken.

Als er meer dan één testament is, vervangt het laatste testament alle vorige testamenten voor zover het deze uitdrukkelijk of stilzwijgend herroept. Als in het laatste testament een bepaalde regeling uit een vroeger testament onbesproken blijft en niet herroepen is, blijft die regeling van toepassing en moet meer dan één testament uitgevoerd worden.

1188.. KKUUNN JJEE AALLSS LLAANNGGSSTTLLEEVVEENNDDEE EECCHHTTGGEENNOOTTEE OONNTTEERRFFDD WWOORRDDEENN?? De wet laat mensen toe om hun echtgenoot of echtgenote meer of minder na te laten dan het wettelijk erfrecht voorziet. Dit kan echter alleen binnen de wettelijke perken van het voorbehouden erfdeel. Voor de langstlevende echtgenoot is het vruchtgebruik van de helft van de nalatenschap en minstens van de gezinswoning en de huisraad wettelijk voorbehouden. Andere erfgenamen kunnen er geen aanspraak op maken. Om het voorbehouden deel te bepalen, wordt met alle schenkingen die de overledene tijdens zijn leven gedaan heeft rekening gehouden. Als bij het overlijden niet voldoende goederen aanwezig zijn om je vruchtgebruik op uit te oefenen, kun je een gedeelte van wat je man weggaf aan de begunstigden terugvragen. Slechts in uitzonderlijke omstandigheden kan de langstlevende echtgenote volledig onterfd worden. De langstlevende echtgenoot verliest dan haar voorbehouden erfdeel. Opdat de langstlevende echtgenoot zou kunnen onterfd worden moet aan volgende voorwaarden voldaan worden: � de onterving moet in een testament worden uitgedrukt � de echtgenoten moeten minstens 6 maanden gescheiden leven � de echtgenoot die zijn huwelijkspartner wil onterven moet een gerechtelijke

vordering hebben ingesteld tot het bekomen van een afzonderlijke verblijfplaats � de echtgenoten mogen na de gerechtelijke vordering niet opnieuw zijn gaan

samenwonen.

KAN DIT JE HELPEN?


1199.. WWAATT EERRFF JJEE AALLSS LLAANNGGSSTTLLEEVVEENNDDEE EECCHHTTGGEENNOOTTEE VVOOLLGGEENNSS HHEETT

WWEETTTTEELLIIJJKK EERRFFRREECCHHTT?? Als er andere bloedverwanten in de erfelijke graad zijn (kinderen of (achter)kleinkinderen, ouders, (over)grootouders, broers of zusters, neven en nichten, ooms en tantes, kozijns en nichten), dan moet je de nalatenschap met hen delen.

� Als er afstammelingen (kinderen en (achter)kleinkinderen) zijn, dan krijg je het

vruchtgebruik van de eigen goederen van de overledene en van de helft van de gemeenschap.

� Als er geen afstammelingen zijn, maar wel ouders, broers of zussen, neven of nichten, ooms of tantes, kozijns of nichten, dan erf je - het deel van de gemeenschappelijke goederen van de overledene in volle

eigendom - diens eigen goederen in vruchtgebruik.

Als er geen bloedverwanten in de erfelijke graad zijn, dan moet je de nalatenschap met niemand delen. Je erft dan de hele nalatenschap in volle eigendom.

2200.. WWAATT EERRVVEENN DDEE KKIINNDDEERREENN VVOOLLGGEENNSS HHEETT WWEETTTTEELLIIJJKK EERRFFRREECCHHTT?? Als er geen testament is, erven de kinderen of andere afstammelingen de blote eigendom van de nalatenschap. Als er een testament is dat jou of andere personen begunstigt, moet bij de uitvoering daarvan rekening gehouden worden met het voorbehouden erfdeel van de kinderen of (achter)kleinkinderen.

Aantal afstammelingen

Wettelijk erfdeel (zonder testament)

Voorbehouden erfdeel (met contractuele erfstelling of

testament)

1

Blote eigendom van de hele nalatenschap

½ in blote eigendom

2 Elk ½ in blote eigendom Elk 1/3 in blote eigendom

3 of meer

Elk 1/3 of een ander gelijk deel in blote eigendom

Elk een gelijk deel van ¾ in blote eigendom

Alle kinderen, hetzij uit een vorig huwelijk, hetzij buitenhuwelijkse en geadopteerde, zijn gelijkgesteld en hebben dezelfde rechten. Er is enkel nog een uitzondering voor overspelige kinderen: deze kunnen van de verdeling van de goederen uitgesloten worden en hebben dan slechts recht op een erfdeel in geld. De andere erfgenamen moeten hen dan wel de tegenwaarde van hun erfdeel in geld uitbetalen.

2211.. WWEELLKKEE RREECCHHTTEENN EENN PPLLIICCHHTTEENN HHEEBB JJEE AALLSS VVRRUUCCHHTTGGEEBBRRUUIIKKSSTTEERR?? Je kunt de goederen zelf verder gebruiken, verpachten of verhuren of kosteloos aan anderen ter beschikking stellen.

KAN DIT JE HELPEN?


De kinderen worden wel volle eigenaar bij het einde van het vruchtgebruik (meestal bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot). Ze kunnen bij het begin van het vruchtgebruik � een inventaris van de roerende goederen doen opmaken � een beschrijvende staat van de onroerende goederen maken � een borg of zekerheidsstelling eisen.

Je mag de goederen die je in vruchtgebruik hebt niet laten verloren gaan. Je moet de onroerende goederen degelijk onderhouden en er de nodige herstellingen aan (laten) uitvoeren. De blote eigenaars moeten wel voor de grote herstellingen instaan maar je kunt hen er niet toe verplichten. Jij moet de onroerende voorheffing en gemeentebelastingen betalen. Je hebt er altijd belang bij een verzekering te sluiten om je aansprakelijkheid als vruchtgebruikster te dekken. Als je je verplichtingen niet nakomt, kan de blote eigenaar steeds de uitvoering ervan vorderen voor de rechtbank.

2222.. WWAATT KKUUNN JJEE DDOOEENN AALLSS JJEE HHEETT VVRRUUCCHHTTGGEEBBRRUUIIKK NNIIEETT IINNTTEERREESSSSAANNTT

VVIINNDDTT?? Je kunt je vruchtgebruik geheel of gedeeltelijk laten omzetten in een som geld, een rente of goederen in volle eigendom. Daarvoor heb je wel de instemming van alle blote eigenaars of een beslissing van de rechter nodig.

Als je je vruchtgebruik volledig laat omzetten, worden de blote eigenaars volle eigenaars van het restant. Je kunt in plaats van het vruchtgebruik ook een geïndexeerde rente vragen. Dan moeten de blote eigenaars je die rente betalen. Als je zelf over geld beschikt, kun je je vruchtgebruik ook in goederen in volle eigendom laten omzetten. Dan betaal je de blote eigenaars een prijs, gelijk aan de waarde van het goed in volle eigendom verminderd met de waarde van het vruchtgebruik. Dit kan interessant zijn voor goederen die al voor de helft jouw volle eigendom zijn, bv. voor de gezinswoning. Het goed in volle eigendom is daarna van jou zodat je er mee kunt doen wat je wilt.

2233.. KKUUNNNNEENN DDEE BBLLOOTTEE EEIIGGEENNAAAARRSS HHUUNN DDEEEELL VVRRAAGGEENN?? De blote eigenaars vragen hun deel meestal pas na het einde van het vruchtgebruik, bv. na het overlijden van de vruchtgebruiker of na omzetting van het vruchtgebruik. De blote eigenaars zijn echter niet verplicht om in onverdeeldheid te blijven en kunnen hun deel opeisen: in natura of in geld. Zij kunnen dit slechts mits tussenkomst van de rechtbank!

Kinderen kunnen je vragen om het vruchtgebruik in een kapitaal, een rente of goederen in volle eigendom te laten omzetten. Als je er niet vrijwillig in toestemt, kunnen zij zich tot de rechtbank wenden en de omzetting van het vruchtgebruik vorderen.

Ook andere personen die de blote eigendom hebben, kunnen de omzetting van het vruchtgebruik vragen, maar alleen onder welbepaalde voorwaarden via de rechtbank.

KAN DIT JE HELPEN?


Het is wel belangrijk om te weten dat omzetting van het vruchtgebruik van de gezinswoning en de huisraad niet mogelijk is zonder dat jij ermee instemt, ook niet als de overledene dat in zijn testament zou hebben bepaald.

Als de overledene in zijn testament de omzetting van het vruchtgebruik ook voor andere goederen heeft verboden, moet dat wel geëerbiedigd worden, behalve door kinderen uit een vorig huwelijk. Wanneer de langstlevende wegens wangedrag uit de ouderlijke macht is ontzet, kunnen de kinderen het vruchtgebruik op de gezinswoning voor de rechtbank betwisten.

2244.. HHOOEE GGEEBBEEUURRTT DDEE OOMMZZEETTTTIINNGG VVAANN HHEETT VVRRUUCCHHTTGGEEBBRRUUIIKK?? De betrokkenen kunnen dit in onderling akkoord regelen. Als het om onroerende goederen gaat, moet de omzetting van het vruchtgebruik bij notariële akte gebeuren.

De waarde van het vruchtgebruik wordt bepaald op basis van: � de waarde van het eigendom en de opbrengst ervan (bv. 4% van de waarde

van de volle eigendom op het ogenblik van het overlijden) � de schulden en lasten die eraan verbonden zijn � je vermoedelijke levensverwachting (hoe ouder de vruchtgebruiker, hoe kleiner

de waarde wordt). Je kunt je daarvoor baseren op de schalen die gebruikt worden voor de berekening van de registratie en successierechten.

SCHALEN VOOR BEREKENING VAN DE SUCCESSIERECHTEN

Leeftijd van de vruchtgebruiker

Waarde van het vruchtgebruik in %

Waarde van de blote eigendom in %

Tot 19 jaar 72 28

20-30 68 32

30-40 64 36

40-50 56 44

50-55 42 48

55-60 44 56

60-65 38 62

65-70 32 68

70-75 24 76

75-80 16 84

Vanaf 80 jaar 8 92

De tabellen van het Nationaal Instituut voor de Statistiek i.v.m. de levensverwachtingen worden jaarlijks gepubliceerd en zijn voor de langstlevende gunstiger dan de schalen die gebruikt worden voor de berekening van de successierechten

Als je niet tot een akkoord komt, kun je de rechtbank vragen om de waarde van jouw vruchtgebruik te laten bepalen door een notaris die zij aanstelt.

KAN DIT JE HELPEN?


2255.. KKUUNN JJEE DDEE ZZAAAAKK OOFF HHEETT BBEEDDRRIIJJFF WWAAAARRIINN JJEE MMEEEEWWEERRKKTTEE,, AALLLLEEEENN

VVEERRDDEERRZZEETTTTEENN?? Als contractueel niets anders is voorzien, behoren alle roerende goederen die dienen voor de uitoefening van het beroep (gereedschappen, werktuigen, veestapel en melkquota) tot het eigen vermogen van de beroepsuitoefenaar. Als de zaak of het bedrijf waarin je meewerkte alleen op naam van je overleden man stond, kunnen er onverwachte complicaties ontstaan. Dan erf je, als er kinderen of andere afstammelingen zijn, het vruchtgebruik op die beroepsgoederen (zijnde de eigen goederen van de overledene). De kinderen erven dan de blote eigendom van die goederen. Als er geen kinderen of andere afstammelingen zijn, erf je het vruchtgebruik op de beroepsgoederen en zijn familie erft dan de blote eigendom van de beroepsgoederen.

Blote eigenaars kunnen de omzetting van het vruchtgebruik vragen (zie vraag 24). Omwille van de complicaties die het vruchtgebruik op de beroepsgoederen meebrengt, is het nuttig dat samenwerkende echtgenoten een huwelijkscontract of wijzigende akte laten opmaken, waarbij de bedrijfsgoederen in de gemeenschap worden gebracht. Een testament dat de overname van het bedrijf regelt, kan interessant zijn. Als er niets geregeld is, moeten de erfgenamen onderling afspreken of bij onenigheid hun geschil voor de rechtbank beslechten. Als de nalatenschap een familiebedrijf bevat, raadpleeg je best je notaris i.v.m. � de wet op de kleine nalatenschappen als je samen met de gezinswoning het

hele bedrijf zou willen overnemen � de wet op de erfregeling inzake landbouwbedrijven met het oog op het

bevorderen van de continuïteit als er een opvolger-erfgenaam is die het familiebedrijf zou willen overnemen tegen schatting en met betaling aan elke erfgenaam van zijn of haar aandeel.

2266.. MMOOEETT JJEE AALLSS EERRFFGGEENNAAAAMM OOOOKK DDEE SSCCHHUULLDDEENN VVAANN DDEE OOVVEERRLLEEDDEENNEE

BBEETTAALLEENN?? Bij het openvallen van een nalatenschap kun je een keuze maken tussen: � zuivere aanvaarding van de nalatenschap � aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving � verwerping van de nalatenschap.

Als je de nalatenschap uitdrukkelijk of stilzwijgend aanvaardt, dan sta je in voor de betaling van alle schulden van de overleden. Erven kan dan uitdraaien op geld betalen i.p.v. geld ontvangen.

Als je twijfelt of van de nalatenschap wel meer bezittingen dan schulden afhangen, kun je de nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving aanvaarden. Laat dan je notaris eerst een inventaris opmaken. Je moet daarna een verklaring op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg afleggen, wil je het voorrecht van boedelbeschrijving genieten. Je zult dan nooit méér moeten betalen dan wat je erft.

KAN DIT JE HELPEN?


In het slechtste geval zul je niets meer ontvangen maar ook niets moeten opleggen. Dit geldt enkel voor de schulden van de overledene Je kunt de nalatenschap ook verwerpen. Dan moet je hierover op de griffie een verklaring afleggen. Je moet dan geen schulden meer afbetalen, maar je erft verder ook niets.

2277.. HHOOEE KKUUNNNNEENN DDEE OONNRROOEERREENNDDEE GGOOEEDDEERREENN VVEERRDDEEEELLDD WWOORRDDEENN?? De verdeling van onroerende goederen kan alleen bij notariële akte gebeuren. Minstens een van de erfgenamen moet de verdeling vragen. Doet niemand iets, dan gebeurt er niets. Zo kun je jarenlang in onverdeeldheid blijven. Het is echter voldoende dat een van de erfgenamen de verdeling wil, om de onverdeeldheid te beëindigen. In de praktijk komen de mede-eigenaars meestal overeen dat een bepaalde notaris de verdeling van de nalatenschap zal doen. Iedere erfgenaam heeft echter het recht een eigen notaris aan te stellen. De kosten, die je voor de verdeling moet betalen, blijven dezelfde ongeacht het aantal notarissen.

2288.. MMOOEETTEENN DDEE OONNRROOEERREENNDDEE GGOOEEDDEERREENN BBIIJJ DDEE VVEERRDDEELLIINNGG VVEERRKKOOCCHHTT

WWOORRDDEENN?? Niet noodzakelijk. De notaris kan voorstellen om de goederen in kavels op te delen. Daarbij zorgt hij ervoor dat iedere erfgenaam zijn erfdeel krijgt. Wie interesse heeft in een groter deel, kan voorstellen om een opleg in geld te betalen. De andere erfgenamen kunnen zich met dit voorstel akkoord verklaren. Als een onderling akkoord niet mogelijk is, moeten de goederen gerechtelijk verdeeld worden. De rechtbank van eerste aanleg is dan bevoegd. In principe moeten de goederen dan openbaar verkocht worden als niet iedere erfgenaam zijn erfdeel in natura kan ontvangen.

2299.. HHOOEE KKUUNNNNEENN DDEE RROOEERREENNDDEE GGOOEEDDEERREENN VVEERRDDEEEELLDD WWOORRDDEENN?? Als alle erfgenamen meerderjarig zijn, kunnen zij de roerende goederen in onderling akkoord verdelen. Enkele suggesties: � Maak verschillende, maar gelijkwaardige pakketten. Maak er zoveel als er

erfgenamen zijn. Verloot achteraf de pakketten. � Laat elke erfgenaam een bod doen op de goederen alsof het om een verkoop

ging. Ga op het einde na of alle erfgenamen voor een gelijkwaardig bedrag aan goederen hebben gekregen. Eventueel moet een opleg betaald worden door wie meer heeft dan zijn of haar deel.

Er zijn geen wettelijk verplichte formaliteiten voor de verdeling van de roerende goederen. Toch is het nuttig de verdelingsregeling op papier te zetten, dit door alle erfgenamen te laten ondertekenen en in zoveel exemplaren op te maken als er erfgenamen zijn.

KAN DIT JE HELPEN?


3300.. KKAANN DDEE NNAALLAATTEENNSSCCHHAAPP VVEERRDDEEEELLDD WWOORRDDEENN AALLSS EERR MMIINNDDEERRJJAARRIIGGEE

KKIINNDDEERREENN ZZIIJJNN?? Vaak wacht men met de verdeling van de nalatenschap tot alle kinderen meerderjarig zijn. Als dit niet kan, en alle meerderjarige erfgenamen akkoord zijn, moet de verdeling van de nalatenschap bij notariële akte gebeuren ten overstaan van de vrederechter. Als een van de meerderjarige erfgenamen niet akkoord is, moeten de goederen door de rechtbank van eerste aanleg verdeeld worden.

3311.. HHEEBB JJEE AALLSS EERRFFGGEENNAAAAMM OOOOKK VVEERRPPLLIICCHHTTIINNGGEENN?? Je moet binnen de 5 maanden na het overlijden op het Kantoor van Registratie en Domei-nen van de fiscale woonplaats van de overledene (waar deze de laatste 5 jaar het langst gewoond heeft) een aangifte van de nalatenschap indienen. Anders word je beboet. Je moet binnen de 7 maanden na het overlijden de verschuldigde successierechten betalen. Anders moet je intrest betalen.

3322.. WWAATT MMOOEETT JJEE AAAANNGGEEVVEENN?? Alle bezittingen. Meestal doet de bank na registratie van het overlijden automatisch en rechtstreeks aan de fiscus aangifte van de banktegoeden die op de dag van het overlijden aanwezig zijn. Alle schulden die op de dag van het overlijden nog moeten betaald worden (personenbelastingen, onroerende voorheffing, kosten van geneeskundige verzorging,...), mogen wel afgetrokken worden.

Ook de kosten voor de begrafenis, koffietafel,... mogen afgetrokken worden. Begrafeniskosten die terugbetaald werden door de verzekeraar kunnen niet meer in mindering gebracht worden van de nalatenschap. De ontvangsten uit een verkoop of erfenis van de laatste 3 jaar moeten worden bijgeteld tenzij ze werden opgebruikt én het bewijs daarvan geleverd wordt. Je moet voor de aangifte een speciaal formulier gebruiken. Dat kun je op het Kantoor der Registratie of bij een notaris krijgen. Als er minderjarige kinderen zijn, kun je in hun naam de aangifte doen. Je vindt wellicht een notaris of een andere deskundige bereid om te helpen bij het opstellen van de aangifte.

3333.. HHOOEE WWOORRDDEENN DDEE SSUUCCCCEESSSSIIEERREECCHHTTEENN BBEERREEKKEENNDD?? Sinds 1 januari 1997 zijn er verschillende successieregelingen van kracht in het Vlaams, het Waals en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Voor de berekening van de successierechten is de fiscale woonplaats van de overledene bepalend om uit te maken welke tarieven moeten toegepast worden.

KAN DIT JE HELPEN?


De successierechten zijn voor echtgenoten en samenwonenden, (klein)kinderen en stiefkinderen, (groot)ouders en personen in een zorgrelatie doorgaans niet zo hoog als je denkt. Voor deze erfgenamen worden de successierechten afzonderlijk berekend. De tarieven worden bovendien afzonderlijk toegepast op de roerende en de onroerende goederen in ieders erfdeel.

Tabel van de tarieven van successierechten voor langstlevende echtgenoten, afstammelingen, (groot)ouders en samenwonenden, stiefkinderen en -ouders, personen in een zorgrelatie die thans in Vlaanderen van kracht zijn

Schijven Tarieven

€ 0,01 - € 50.000 3%

€ 50.000 - € 250.000 9%

Boven de € 250.000 27%

Je moet geen successierechten betalen op jouw helft van de gemeenschappelijke goederen. Je moet wel successierechten betalen op het vruchtgebruik dat je erft op de andere helft.

3344.. KKAANN IIKK VVEERRMMIINNDDEERRIINNGG VVAANN SSUUCCCCEESSSSIIEERREECCHHTTEENN KKRRIIJJGGEENN?? Ja. Op 1 januari 1997 werd er in het Vlaams Gewest een belastingkrediet ingevoerd waar erfgenamen kunnen van genieten indien hun netto-erfdeel (dus roerend en onroerend samen) een bepaald bedrag niet overschrijdt. Voor echtgenoten, samenwonenden en ouders is dat bedrag € 50.000 en kan dat belastingkrediet maximum € 500 bedragen.

Daarboven geniet elk kind van de overledene dat de leeftijd van 21 jaar nog niet heeft bereikt een belastingvermindering van € 75 voor elk vol jaar dat nog moet verlopen tot dat kind de leeftijd van 21 jaar zal hebben bereikt. Je hebt als langstlevende echtgenote met kinderen beneden 21 jaar recht op een bijkomende vermindering gelijk aan de helft van de bijkomende verminderingen die je gemeenschappelijke kinderen samen krijgen. Erf je in het Vlaams Gewest activa in een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwbedrijf of aandelen in een familiebedrijf dan is het zinvol je goed te informeren over mogelijke vrijstelling van successierechten. Tenslotte wordt in het Vlaams Gewest sedert 1 januari 2003 voor zwaar gehandicapte personen (die een attest kunnen voorleggen van de vaststelling van de handicap vóór 65 jaar) een gunstige successieregeling toegepast.

3355.. BBEELLAANNGGRRIIJJKK OOMM TTEE WWEETTEENN Bij elke notaris kun je voor advies terecht. Dit is kosteloos. Kies voor de regeling van de nalatenschap een notaris die bereid is om voldoende tijd voor je vrij te maken.

KAN DIT JE HELPEN?


DDEEEELL 33.. DDEE ZZOORRGG VVOOOORR DDEE KKIINNDDEERREENN

��

3366.. WWAANNNNEEEERR WWOORRDDTT KKIINNDDEERRBBIIJJSSLLAAGG VVOOOORR WWEEZZEENN UUIITTBBEETTAAAALLDD?? Als weduwe met kinderen heb je recht op kinderbijslag voor wezen, maar je moet er zelf om vragen. Doe de aanvraag onmiddellijk en schriftelijk op een daartoe bestemd formulier bij het kinderbijslagfonds, dat de laatste uitbetaling deed. Stuur een uittreksel uit de overlijdensakte en uit de geboorteakten van al de rechthebbende kinderen mee. De uitbetaling gebeurt maandelijks. Je moet je kinderbijslagfonds wel tijdig de nodige informatie bezorgen.

De kinderbijslag voor wezen wordt enkel uitbetaald op voorwaarde dat je niet opnieuw gehuwd bent of niet met een andere partner samenwoont. Je moet elke wijziging in de gezinssituatie meedelen.

3377.. HHOOEEVVEEEELL BBEEDDRRAAAAGGTT DDEE KKIINNDDEERRBBIIJJSSLLAAGG VVOOOORR WWEEZZEENN?? Het basisbedrag van de verhoogde wezenbijslag is voor alle kinderen gelijk, ongeacht de rang in het gezin. In 2008 bedraagt dit € 320,40. Daarbij komt dan eventueel een leeftijdstoeslag of een toeslag voor kinderen met een aandoening. Als je een bescheiden inkomen hebt, beneden € 1774,98 per maand (2008) en recht hebt op gewaarborgde gezinsbijslag, kun je na het overlijden van je partner een verhoogde kinderbijslag voor wezen ontvangen. Opgepast! Je hebt slechts recht op een kinderbijslag voor wezen als gedurende minstens 2 van de 4 kwartalen voor het overlijden bijdragen betaald zijn of gelijkgestelde prestaties geleverd werden.

3388.. EENNKKEELLEE TTIIPPSS VVOOOORR EEEENN VVLLOOTTTTEE BBEEHHAANNDDEELLIINNGG Wanneer je dossier bij het kinderbijslagfonds wordt opgemaakt, krijg je een kaart van rechthebbende. Houd dat attest zorgvuldig bij en gebruik het dossiernummer dat erop vermeld staat als je schriftelijk of telefonisch contact opneemt. Het bespaart je alleszins tijd en eventueel misverstanden. Zorg er in elk geval voor dat je steeds je rijksregisternummer bij de hand hebt (op je identiteitskaart).

Geef steeds je naam, volledig adres en telefoonnummer op. Controleer regelmatig of je kinderbijslag werd gestort. Als je bij een eventuele fout

KAN DIT JE HELPEN?


vlug reageert, kan deze ook vlugger hersteld worden. Als er een herberekening gebeurt over meer dan één maand, mag je een overzicht van betalingen vragen. Een goed kinderbijslagfonds bezorgt je dit op eigen initiatief. Regelmatig zul je vragenlijsten toegestuurd krijgen. Dit is wettelijk vastgelegd en dient om het recht verder te kunnen vaststellen. Vul deze formulieren in en stuur ze onmiddellijk ondertekend terug. Het kinderbijslagfonds moet de reeds betaalde bijslag terugvorderen indien de nodige vragenlijsten niet worden teruggestuurd. Als de toekenning van kinderbijslag om de één of andere reden uitblijft, kun je steeds bij het OCMW in je gemeente voorschotten vragen. Als je het lastig hebt met het invullen van de nodige documenten, kun je ook daarvoor hulp vragen. Je ontvangt je kinderbijslag vlugger en veiliger als je deze op je bankrekening laat storten.

3399.. HHOOEE LLAANNGG GGEEVVEENN KKIINNDDEERREENN RREECCHHTT OOPP KKIINNDDEERRBBIIJJSSLLAAGG?? Een kind geeft recht op kinderbijslag � tot augustus van het jaar waarin het 18 jaar wordt � tot 21 jaar als het gehandicapt is � tot 25 jaar als het kind hogere studies doet � tijdens een stage in een openbaar ambt (onder bepaalde voorwaarden) � indien het na het einde van zijn/haar studies of leerovereenkomst

werkzoekende is, gedurende maximaal 9 maanden en onder bepaalde voorwaarden.

4400.. KKOOMMEENN JJEE KKIINNDDEERREENN NNAA HHEETT OOVVEERRLLIIJJDDEENN EEEERRDDEERR IINN AAAANNMMEERRKKIINNGG

VVOOOORR EEEENN SSTTUUDDIIEETTOOEELLAAGGEE?? Als je minstens 1 jaar weduwe bent, kun je de berekening van de studiebeurs voor je kinderen op basis van het vermoedelijk inkomen van het lopende kalenderjaar aanvragen. Als het gezinsinkomen sedert het overlijden gedaald is, is het nuttig om je te informeren - www.ond.Vlaanderen.be/Studietoelagen/ Het aanvraagformulier kun je bekomen op de onderwijsinstelling. Het moet op de dienst voor studietoelagen te Brussel toekomen of door de post afgestempeld zijn uiterlijk 31 oktober, zelfs indien het onvolledig is. Vermeld in elk geval onder de rubriek ‘samenstelling van het gezin’ dat je partner, bij wie de kinderen ten laste waren, overleden is. Aarzel niet om ook een studiebeurs aan te vragen als je kinderen nog in het middelbaar onderwijs zitten. De bedragen van deze beurzen zijn wel lager dan voor hogere studies, maar vormen toch een aardige tegemoetkoming in de studieonkosten. De aanvraag voor deze studiebeurs moet je richten aan de provincie. Het aanvraagformulier en adres kun je ook op de school opvragen.

KAN DIT JE HELPEN?


4411.. BBLLIIJJFF JJEE AAUUTTOONNOOOOMM IINN DDEE BBEESSLLIISSSSIINNGGEENN OOMMTTRREENNTT JJEE KKIINNDDEERREENN?? Sedert 1 augustus 2001 wordt over de minderjarige kinderen geen voogdij meer ingesteld zolang één van beide ouders leeft. De familieraad is afgeschaft.

Meteen is echter de controle op de uitoefening van het ouderlijk gezag uitgebreid, ongeacht of het door een of beide ouders wordt uitgeoefend De beheersbevoegdheid van de ouders over de persoon en de goederen van de kinderen is thans grondig beperkt. Je hebt bv. een machtiging van de vrederechter nodig om de goederen van je kinderen te verkopen, te hypothekeren of in pand te geven, voor hen een lening aan te gaan, een pacht-, handelshuur- of gewone huurovereenkomst van meer dan 9 jaar af te sluiten, een onroerend goed aan te kopen, souvenirs en andere persoonlijke voorwerpen te verkopen, zelfs als het om voorwerpen van weinig waarde gaat.

Je hebt onder meer ook een machtiging nodig om je minderjarige kinderen te vertegenwoordigen bij het aanvaarden of verwerpen van een erfenis en om een handelszaak voort te zetten die ze geërfd hebben.

4422.. WWIIEE ZZAALL VVOOOORR DDEE KKIINNDDEERREENN ZZOORRGGEENN AALLSS JJOOUU IIEETTSS OOVVEERRKKOOMMTT?? Bij het overlijden van de langstlevende ouder of indien beide ouders samen overlijden, wordt de voogdij wel ingesteld. Bij de aangifte van het overlijden verwittigt de ambtenaar van de burgerlijke stand de vrederechter van de woonplaats van de kinderen. Die vrederechter richt de voogdij in en stelt een voogd en toeziende voogd aan of homologeert de aanstelling van een voogd en toeziende voogd die de ouder(s) zelf hebben gedaan bv. in een testament. Je mag dus als langstlevende ouder zelf een voogd en een toeziende voogd aanduiden. Dat kan een bloedverwant zijn maar ook een vriend of vriendin. De persoon die je hebt aangewezen, is niet verplicht om de voogdij op zich te nemen. Je moet die voogd op de door de wet voorgeschreven manier aanwijzen: � in een verklaring, afgelegd voor de vrederechter of voor een notaris of � in een testament. Je kunt een testament laten opmaken door een notaris of je

kunt je testament ook eigenhandig schrijven (zie vraag 17).

Als je geen voorkeur hebt uitgesproken, kiest de vrederechter de voogd bij voorkeur uit de naaste familieleden. Kinderen die ouder zijn dan 12 jaar worden naar hun mening gevraagd en ook hun meerderjarige broers en zusters, en de broers en zusters van hun overleden ouders kunnen gehoord worden.

4433.. WWEELLKKEE RROOLL HHEEEEFFTT DDEE VVOOOOGGDD?? De voogd neemt als het ware de ouderrol over. Hij heeft wel minder rechten. Hij heeft ook minder plichten. Als een kind bv. schade veroorzaakt, wordt de voogd niet vermoed aansprakelijk te zijn voor die schade.

KAN DIT JE HELPEN?


Hij moet kinderen vanaf 12 jaar betrekken bij de beslissingen over hun persoon (het kiezen van een studierichting, medische behandeling gekoppeld aan de opname in een ziekenhuis, de keuze van een woonplaats,...) en vanaf 15 jaar bij beslissingen over hun vermogen. Bij ernstige conflicten met de voogd kunnen kinderen zich wenden tot de procureur des Konings. Als de procureur het verzoek gegrond acht, kan hij de vrederechter vragen het geschil te beslechten.

De voogd moet jaarlijks rekening voorleggen en verantwoording afleggen over het beheer van de goederen en een verslag maken over de opvoeding van de minderjarige aan de vrederechter én de toeziende voogd overhandigen. Wil de voogd o.a. een lening aangaan voor de minderjarige, de goederen van de minderjarige hypothekeren of verkopen, dan heeft hij daartoe een bijzondere machtiging van de vrederechter nodig, net zoals ouders dat moeten doen (zie vraag 41). In uitzonderlijke omstandigheden kan de vrederechter de voogdij splitsen. Hij benoemt dan enerzijds een voogd voor het beheer van de goederen van de minderjarige en anderzijds een voogd voor het bestuur van de persoon van de minderjarige.

4444.. WWEELLKKEE RROOLL HHEEBBBBEENN DDEE VVRREEDDEERREECCHHTTEERR EENN DDEE TTOOEEZZIIEENNDDEE VVOOOOGGDD?? De vrederechter en de toeziende voogd zien er op toe dat de voogd niet tekortschiet in de opvoeding van de kinderen of het beheer van hun goederen. Als de toeziende voogd vaststelt dat de voogd tekortschiet in de opvoeding van de minderjarige en/of het beheer van de goederen, moet hij dit onmiddellijk aan de vrederechter melden. In ernstige gevallen heeft de toeziende voogd de bevoegdheid om de ontzetting van de voogd te vorderen. Hij kan de ontvoogding van de minderjarige aanvragen tegen de wil van de voogd in (zie volgende vraag).

4455.. WWAANNNNEEEERR EEIINNDDIIGGTT DDEE VVOOOOGGDDIIJJ?? De voogdij eindigt met de 18de verjaardag of met de ontvoogding. Die kan vanaf 15 jaar bij de jeugdrechtbank aangevraagd worden of automatisch het gevolg zijn van een huwelijk.

KAN DIT JE HELPEN?


DDEEEELL 44.. IINNKKOOMMEENN EENN SSOOCCIIAALLEE ZZEEKKEERRHHEEIIDD

��

4466.. WWAANNNNEEEERR HHEEBB JJEE RREECCHHTT OOPP EEEENN OOVVEERRLLEEVVIINNGGSSPPEENNSSIIOOEENN?? Je moet minstens 45 jaar oud zijn. Deze voorwaarde geldt niet wanneer je � een kind ten laste hebt of � 66% arbeidsongeschikt bent.

Je moet minstens 1 jaar met de overledene gehuwd geweest zijn. Deze voorwaarde geldt niet wanneer je � een kind hebt dat uit dit huwelijk geboren is of � een kind ten laste hebt waarvoor kinderbijslag wordt uitbetaald of � weduwe geworden bent door een ongeval of beroepsziekte die na het huwelijk

ingetreden of verergerd is.

Je mag geen beroepsactiviteit hebben behalve de wettelijk toegelaten beroepsbezigheden (zie verder). Je mag geen vervangingsinkomen hebben (bv. bij werkloosheid, ziekte).

4477.. EENN WWAATT AALLSS JJEE EERR GGEEEENN RREECCHHTT OOPP HHEEBBTT?? Als je niet aan de toekenningsvoorwaarden voor een overlevingspensioen voldoet, kun je bij het gemeentebestuur van je woonplaats een tijdelijk overlevingspensioen aanvragen gedurende een periode van 12 maanden. Doe deze aanvraag wel meteen (binnen 12 maanden na het overlijden).

Als je niet langer aan de voorwaarden voldoet om het overlevingspensioen te blijven genieten, kun je onder bepaalde voorwaarden gedurende een beperkte periode verder worden uitbetaald. Het recht op dit tijdelijk overlevingspensioen wordt ambtshalve onderzocht.

Tot de laatste dag van de maand waarin je 45 jaar wordt of opnieuw aan de voorwaarden voldoet om het overlevingspensioen vóór die leeftijd te bekomen heb je recht op een voortgezet overlevingspensioen. Het voortgezet overlevings-pensioen bedraagt niet meer dan het gewaarborgd minimumbedrag (in 2008 minimum € 10.436,93 per jaar) vermenigvuldigd met de loopbaanbreuk die voor de berekening van het overlevingspensioen wordt toegepast.

4488.. WWAANNNNEEEERR KKUUNN JJEE JJEE OOVVEERRLLEEVVIINNGGSSPPEENNSSIIOOEENN AAAANNVVRRAAGGEENN?? Ook als je een beroepsinkomen of een vervangingsinkomen (werkloosheid, ziekte) hebt, kun je een aanvraag voor overlevingspensioen doen. Dat verplicht je niet om vanaf je aanvraag je werk stop te zetten of te verminderen. Je kunt de definitieve

KAN DIT JE HELPEN?


keuze laten afhangen van het pensioenbedrag. Als je geen beroepsinkomen of vervangingsinkomen hebt en je echtgenoot nog niet gepensioneerd was, moet je binnen het jaar na het overlijden bij het gemeentebestuur van je woonplaats een overlevingspensioen aanvragen. Neem best de volgende documenten mee: identiteitskaart, trouwboekje en een volledige opgave van de beroepsloopbaan van je overleden man. Als hij werknemer was, heb je ook zijn pensioenkaart en ziekenboekje nodig. Als hij zelfstandige was, neem je best een attest van het sociaal verzekeringsfonds mee. Wil je een overlevingspensioen aanvragen voor je man die als ambtenaar al gepensioneerd was, dan moet je dat vragen aan de instelling die zijn rustpensioen uitbetaalde.

4499.. HHOOEE WWOORRDDTT HHEETT OOVVEERRLLEEVVIINNGGSSPPEENNSSIIOOEENN UUIITTBBEETTAAAALLDD?? Als je het binnen het jaar na het overlijden aanvraagt, wordt het vanaf het begin van de eerste maand na het overlijden uitbetaald. Doe je de aanvraag pas later, dan wordt het pas vanaf het begin van de eerste maand na de aanvraag uitbetaald. Je kunt vragen dat het overlevingspensioen op een post of bankrekening wordt gestort. Wend je tot de financiële instelling van je keuze voor de noodzakelijke formaliteiten.

5500.. HHOOEE WWOORRDDTT HHEETT PPEENNSSIIOOEENNBBEEDDRRAAGG VVAASSTTGGEESSTTEELLDD?? In de stelsels van de zelfstandigen en de werknemers wordt bij de berekening van het overlevingspensioen gekeken naar de beroepsinkomsten en de loopbaan van de overledene. Men telt de loopbaanjaren vanaf zijn 20ste verjaardag tot aan het overlijden. Voor wie 50 jaar geworden is en 28 jaar gewerkt heeft, is de loopbaanbreuk 28/30. Het overlevingspensioen bedraagt 80% van het gezinspensioen dat de overledene had of gehad zou hebben. In de regeling voor de ambtenaren wordt het bedrag van het overlevingspensioen altijd berekend op basis van de loopbaan die meetelt voor het rustpensioen. Het bedrag verschilt naargelang je jonger of ouder bent dan 45 jaar.

5511.. KKUUNN JJEE EEEENN OOVVEERRLLEEVVIINNGGSSPPEENNSSIIOOEENN SSAAMMEENNTTEELLLLEENN MMEETT EEEENN

RRUUSSTTPPEENNSSIIOOEENN?? Als je op een rustpensioen en op een overlevingspensioen recht hebt, ontvang je alleszins je rustpensioen. Dit kan eventueel worden aangevuld tot 110% van het overlevingspensioen. Je ontvangt dan ongeveer 10% meer dan een weduwe die geen aanspraak kan maken op een eigen rustpensioen.

KAN DIT JE HELPEN?


5522.. KKUUNN JJEE BBLLIIJJVVEENN SSTTEEMMPPEELLEENN AALLSS JJEE EEEENN OOVVEERRLLEEVVIINNGGSSPPEENNSSIIOOEENN HHEEBBTT?? Je kunt je werkloosheidsuitkeringen niet met een overlevingspensioen samentellen. Je moet dus een keuze maken of je blijft stempelen of het overlevingspensioen wilt ontvangen.

5533.. KKUUNN JJEE JJEE UUIITTKKEERRIINNGG VVOOOORR AARRBBEEIIDDSSOONNGGEESSCCHHIIKKTTHHEEIIDD BBEEHHOOUUDDEENN AALLSS

JJEE EEEENN OOVVEERRLLEEVVIINNGGSSPPEENNSSIIOOEENN AAAANNVVRRAAAAGGTT?? Je kunt de uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid niet met een overlevingspensioen samentellen. Je zult dus moeten kiezen wat financieel het gunstigst uitkomt.

5544.. KKUUNN JJEE WWEERRKKEENN EENN EEEENN OOVVEERRLLEEVVIINNGGSSPPEENNSSIIOOEENN OONNTTVVAANNGGEENN?? Ja, je kunt verder werken maar enkel binnen bepaalde grenzen. De wet spreekt hier van toegelaten bezigheden. Elke beroepsbezigheid moet je vooraf en schriftelijk bij de pensioenkas van jouw stelsel aangeven, op een speciaal formulier (model 74) dat je op het gemeentehuis kunt bekomen. Zolang je uitsluitend een overlevingspensioen ontvangt en jonger bent dan 65 jaar gelden de volgende maximumbedragen voor toegelaten bezigheden. � Voor zelfstandigen zonder kinderlast: € 13.824 � Voor zelfstandigen met kinderlast: € 17.280 � Voor werknemers zonder kinderlast: € 17.280 � Voor werknemers met kinderlast: € 21.600

Wanneer je je eigen rustpensioen aanvraagt of 65 jaar wordt, gelden de inkomensgrenzen voor gewone gepensioneerden. � Voor zelfstandigen zonder kinderlast: € 5.936 � Voor zelfstandigen met kinderlast: € 8.905,89 � Voor werknemers zonder kinderlast: € 7.421,57 � Voor werknemers met kinderlast: € 11.132,37 (grensbedragen 2008)

5555.. WWAATT GGEEBBEEUURRTT EERR AALLSS JJEE IINNKKOOMMEENN DDEE GGRREENNZZEENN VVAANN DDEE TTOOEEGGEELLAATTEENN

BBEEZZIIGGHHEEDDEENN OOVVEERRSSCCHHRRIIJJDDTT?? Als je inkomen de jaargrens met minder dan 15% overschrijdt, wordt je pensioen evenredig verminderd. Als je de jaargrens met 15% of meer overschrijdt, wordt je pensioen volledig geschorst.

KAN DIT JE HELPEN?


5566.. KKUUNN JJEE AALLSS MMEEEEWWEERRKKEENNDDEE EECCHHTTGGEENNOOTTEE HHEETT ZZEELLFFSSTTAANNDDIIGG BBEERROOEEPP OOFF

BBEEDDRRIIJJFF VVEERRDDEERRZZEETTTTEENN?? De meewerkende echtgenote van een zelfstandige die geen eigen gelijkwaardig statuut heeft moet zich aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. � Wie geboren is voor 1956 kan kiezen voor het ministatuut of voor het

maxistatuut. � Wie geboren is na 1955 moet toetreden tot het maxistatuut.

Het ministatuut omvat alleen de verzekering tegen arbeidsongeschiktheid. De bijdrage van de meewerkende echtgenote wordt in dit geval berekend op het beroepsinkomen waarop de zelfstandige echtgenoot zijn bijdrage betaalt. De bijdrage geeft in geval van arbeidsongeschiktheid recht op een uitkering van het ziekenfonds.

Het maxistatuut omvat een volwaardig fiscaal en sociaal statuut (ziekteverzekering, kinderbijslag en pensioen).

Door toe te treden wordt het beroepsinkomen fiscaal gesplitst en verwerft de meewerkende echtgenote een volwaardig eigen inkomen. De sociale bijdragen worden gesplitst tussen man en vrouw en de vrouw bouwt eigen rechten op in het sociaal statuut.

Als je de activiteit of het bedrijf na overlijden van je echtgenoot verderzet, ben je niet langer meewerkende echtgenoot, maar word je beschouwd als zelfstandige en moet je een aantal verplichtingen nakomen. � Je moet binnen de 90 dagen na het starten als zelfstandige bij een sociaal

verzekeringsfonds aansluiten. � Je betaalt sociale bijdragen als zelfstandige. � Je kunt het inkomen als zelfstandige combineren met het overlevingspensioen

binnen bepaalde grenzen (zie nr. 54).

5577.. HHOOEEVVEEEELL MMOOEETT JJEE AALLSS ZZEELLFFSSTTAANNDDIIGGEE BBIIJJDDRRAAGGEENN?? De sociale bijdragen worden normaal als een percentage op het inkomen van 3 jaar geleden berekend. Zo worden de bijdragen voor 2009 op het inkomen van 2006 berekend.

Je blijft in principe bijdrageplichtig als je als zelfstandige blijft werken terwijl je een overlevingspensioen ontvangt.

Als je vóór de pensioenleeftijd werkt als zelfstandige terwijl je een overlevingspensioen ontvangt, zijn sociale bijdragen van minstens € 452,43 verschuldigd.

Weduwen kunnen een vermindering of vrijstelling van sociale bijdragen aanvragen.

5588.. WWAANNNNEEEERR KKUUNN JJEE BBIIJJDDRRAAGGEEVVEERRMMIINNDDEERRIINNGG KKRRIIJJGGEENN?? Als beginnend zelfstandige moet je een voorlopige bijdrage betalen die berekend wordt op basis van je vermoedelijk inkomen. Het sociaal verzekeringsfonds stelt de voorlopige bijdrage vast op € 606,00 of kan ook een vrijstelling geven als het vermoedelijk inkomen erg laag is.

KAN DIT JE HELPEN?


Je kunt een bijdrageberekening voor bijberoepen aanvragen. Indien het inkomen lager ligt dan € 1.308,18 is er geen bijdrage verschuldigd. De minimumbijdrage bedraagt € 67,05. Indien het inkomen hoger ligt dan € 1.308,18, wordt de bijdrage procentueel berekend.

Deze verminderde bijdrage opent geen rechten op pensioen, kinderbijslag of ziekteverzekering.

Je moet de bijdrageberekening als zelfstandige in bijberoep per aangetekend schrijven bij het sociaal verzekeringsfonds aanvragen.

5599.. WWAANNNNEEEERR KKUUNN JJEE VVRRIIJJSSTTEELLLLIINNGG VVAANN BBIIJJDDRRAAGGEEBBEETTAALLIINNGG KKRRIIJJGGEENN?? Als je behoeftig bent, kun je vrijstelling van bijdragen aanvragen, ook voor de bijdrage die je overleden man nog niet zou betaald hebben. De aanvraag moet per aangetekend schrijven gebeuren bij je sociaal verzekeringsfonds.

Voor de vrijgestelde kwartalen kun je geen aanspraak maken op pensioen. Je behoudt wel je rechten in de ziekteverzekering.

6600.. HHOOEEVVEEEELL BBEEDDRRAAAAGGTT HHEETT RRUUSSTTPPEENNSSIIOOEENN VVAANN ZZEELLFFSSTTAANNDDIIGGEENN?? Sedert 1 januari 1984 wordt voor de berekening van de pensioenen van zelfstandigen rekening gehouden met het inkomen, waarop sociale bijdragen betaald zijn. Voordien was dit een vast, forfaitair bedrag.

Op 1 januari 2009 is het minimumpensioen voor alleenstaande zelfstandigen € 10.485,68 per jaar. Indien de loopbaan niet volledig is, wordt het pensioen verhoudingsgewijze verminderd. De volledige beroepsloopbaan loopt op dit moment � van 20 tot 65 jaar voor vrouwen � van 20 tot 65 jaar voor mannen.

6611.. HHOOEE BBLLIIJJFF JJEE IINN OORRDDEE MMEETT DDEE ZZIIEEKKTTEEVVEERRZZEEKKEERRIINNGG?? Indien je een overlevingspensioen ontvangt, blijf je in orde voor de ziekteverzekering. Als jij verzekerd bent, zijn ook de personen die je ten laste hebt verzekerd, bv. de kinderen, jonger dan 25 jaar die nog niet werken of stempelen.

Neem toch contact op met je ziekenfonds.

Als je een pensioen als zelfstandige krijgt, stuurt het RSVZ met de pensioenbeslissing een ‘getuigschrift’ dat je aan je ziekenfonds of de gewestelijke dienst van de Hulpkas voor Ziekte en Invaliditeitsverzekering moet afgeven.

Als je minder dan 1/3 van een zelfstandig rust- of overlevingspensioen krijgt, dan kun je je verzekeren mits betaling van een kwartaalbijdrage te betalen.

Als je een pensioen van een loontrekkende hebt, dan stuurt de Rijksdienst voor Pensioenen samen met de pensioenbeslissing een ‘attest met het oog op het verstrekken van gezondheidszorgen’. Dit attest moet aan het ziekenfonds bezorgd worden. Je bent dan verzekerd tegen alle risico’s.

KAN DIT JE HELPEN?


Als je inkomsten echter lager zijn dan 12 x het bestaansminimum, dan kun je je ook inschrijven als verblijvende in België (VIB) en betaal je geen wettelijke bijdrage. Als je nog aan het werk bent, moet je sociale bijdragen betaald hebben om recht te hebben op ziekteverzekering. Je werkgever stuurt als bewijs een jaarlijkse bijdragebon door naar je ziekenfonds.

Als je bij een zoon of dochter inwoont die bij een ziekenfonds is aangesloten, kun je je onder een aantal voorwaarden op hun ziekenboekje laten inschrijven. 1. Je moet inwonende persoon zijn. Een toevallige afwezigheid (korter dan 3

maanden) of tijdelijke opname in een verpleeginstelling of verzorgingstehuis (ook serviceflat) zijn geen bezwaar.

2. Je eigen inkomen mag niet hoger zijn dan € 2.102,52 per kwartaal (1 juli 2008). 3. Je mag geen eigen recht op ziekteverzekering hebben. Het kan voordelig zijn voor gepensioneerde zelfstandigen die slechts voor grote risico’s verzekerd zijn om verzekerd te zijn in de regeling van de loontrekkenden.

6622.. HHOOEEVVEEEELL KKRRIIJJGG JJEE BBIIJJ ZZIIEEKKTTEE TTEERRUUGGBBEETTAAAALLDD AALLSS JJEE VVEERRZZEEKKEERRDD BBEENNTT

IINN HHEETT SSTTEELLSSEELL VVAANN DDEE WWEERRKKNNEEMMEERRSS?? Als weduwe van een werknemer krijg je een verhoogde terugbetaling van 90% voor de kosten van gewone geneeskundige verzorging, van 85% voor specialisten. Je bruto jaarinkomen moet wel lager zijn dan € 14.337,94 vermeerderd met € 2.654,33 per persoon ten laste (2008). Deze verhoogde terugbetaling eindigt normaal op 31 oktober van het derde jaar, volgend op het jaar van het overlijden, tenzij je dan de pensioenleeftijd bereikt hebt. Als je overleden man nog geen recht had op een rustpensioen, zal de Rijksdienst voor Pensioenen je een attest geven dat je aan het ziekenfonds moet bezorgen. Als ten minste 1/3 van een volledige loopbaan bewezen is, moet je geen persoonlijke bijdrage betalen om het recht op terugbetaling van de geneeskundige verzorging te bekomen.

6633.. KKUUNN JJEE EEEENN UUIITTKKEERRIINNGG KKRRIIJJGGEENN AALLSS DDEE OOVVEERRLLEEDDEENNEE EEEENN

AAAANNVVUULLLLEENNDDEE PPEENNSSIIOOEENNVVEERRZZEEKKEERRIINNGG AAFFGGEESSLLOOTTEENN HHAADD?? Het is mogelijk dat de uitbetaling van een kapitaal bij overlijden vóór de pensioenleeftijd voorzien is. Vraag hierover inlichtingen bij je sociaal verzekeringsfonds.

6644.. WWAANNNNEEEERR KKUUNN JJEE BBEERROOEEPP DDOOEENN OOMM HHEETT OOCCMMWW?? Als je bestaansmiddelen ontoereikend zijn en als je niet in staat bent die toestand te veranderen, heb je in principe recht op een leefloon. Als je inkomen lager is dan het leefloon, kun je vragen om het verschil bij te passen zodat je inkomen op dezelfde hoogte komt van het leefloon. Na onderzoek van je bestaansmiddelen, krijg je het leefloon van het OCMW van je gemeente.

KAN DIT JE HELPEN?


Er wordt rekening gehouden met je familiale toestand om het bedrag te bepalen van het leefloon waarop je elke maand recht hebt (2008). Er bestaan drie categorieën: � € 465,07 voor een samenwonende � € 697,61 voor een alleenstaande � € 930,14 voor iemand die samenwoont met een gezin ten laste.

6655.. KKAANN HHEETT OOCCMMWW BBIIJJ JJEE FFAAMMIILLIIEE GGEELLDD TTEERRUUGGVVRRAAGGEENN?? Het OCMW kan de toegekende uitkeringen terugvorderen van familieleden die onderhoudsplichtig zijn. Ouders zijn onderhoudsplichtig voor hun kinderen die nog recht hebben op kinderbijslag en kinderen zijn onderhoudsplichtig voor hun ouders wanneer het gaat over een opname in een rustoord of ziekenhuis. De terugbetaling voor kosten van leefloon, financiële en maatschappelijke hulp met inbegrip van hospitalisatie- en verblijfkosten, kan niet worden geëist van onderhoudsplichtigen wiens belastbaar inkomen van het vorig kalenderjaar lager is dan € 19.936,65 (verhoogd met € 2.711,13 per persoon ten laste).

6666.. WWAAAARR KKUUNN JJEE TTEERREECCHHTT AALLSS JJEE DDEE PPEENNSSIIOOEENNGGEERREECCHHTTIIGGDDEE LLEEEEFFTTIIJJDD

HHEEBBTT BBEERREEIIKKTT MMAAAARR JJEE PPEENNSSIIOOEENN TTEE LLAAAAGG IISS?? Als je slechts een klein pensioen hebt, niets bijverdient en beperkte eigendommen en kapitalen bezit, kun je een kleine aanvulling op je pensioen vragen uit de regeling voor inkomensgarantie voor ouderen (IGO). Je kunt de aanvraag doen vanaf 12 maanden vóór je de pensioenleeftijd bereikt of samen met je pensioenaanvraag. Net zoals de pensioenleeftijd bedraagt de leeftijd 65 jaar voor inkomensgaranties die vanaf 1 januari 2009 een uitwerking krijgen. De aanvraag moet gebeuren via de gemeente waar je woont of rechtstreeks bij de Rijksdienst voor Pensioenen. Men gaat na of alle voorwaarden (leeftijd, bestaansmiddelen) vervuld zijn. In dat geval betaalt de Rijksdienst voor Pensioenen de volgende bedragen uit (1 juli 2008) � alleenstaande: € 574,02 maandelijks � gezin: € 861,03 maandelijks. Als je een pensioen hebt, wordt 90% daarvan in mindering gebracht op dit bedrag. Het OCMW kan nog een bijkomende uitkering geven, maar je kunt daarop geen recht laten gelden. De inkomensgarantie voor ouderen is wel een recht maar je moet het zelf aanvragen.

KAN DIT JE HELPEN?


NNUUTTTTIIGGEE AADDRREESSSSEENN

��

KONINKLIJKE FEDERATIE VAN BELGISCHE NOTARISSEN Bergstraat 30/32 1000 Brussel tel. 02/505 08 11 fax 02/505 08 55 www.notaris.be RIJKSDIENST VOOR PENSIOENEN Zuidertoren 5 1060 Brussel www.onprvp.fgov.be RIJKSDIENST VOOR SOCIALE VERZEKERING VAN ZELFSTANDIGEN (RSVZ) Jan Jacobsplein 6 1000 Brussel www.rsvz.be ACERTA SOCIAAL VERZEKERINGSFONDS Diestsevest 14 3000 Leuven tel. 016/24 52 49 www.acerta.be

KAN DIT JE HELPEN?


CCOOLLOOFFOONN

‘Kan dit je helpen’ is een uitgave van KVLV: eindredactie: Brigitte Blanpain, Betty Van Eyken (stafmedewerker Boerenbond) met deskundig advies van: – Mireille Vranckx (notarieel jurist) – Marc Claes (SBA) – Bart Meulemans (Acerta) – An Vrancken en Monique Swinnen (Groep KVLV) – Wilfried Uten (KBC-bank) – Nathalie Frans (KBC-verzekeringen) – Daniel Vanhemelryck (CM) – Liliane Moons (OCMW-Leuven) layout: Simonne Detiège (KVLV) verantwoordelijke uitgever: Chris Van Hoof ©2009, KVLV, Wijgmaal Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door fotokopieën of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

brochure kan dit je helpen

Documents