Broń chemiczna i przypadki jej zastosowania w historii

Plan prezentacji

Przedstawienie definicji broni chemicznej Podział broni chemicznej Przypadki użycia broni chemicznej Podsumowanie

Czym jest broń chemiczna?

To jeden z rodzajów broni, w którym podstawowym czynnikiem rażącym jest związek chemiczny o toksycznych właściwościach. Często termin ten jest utożsamiany z gazami bojowymi, gdyż większość - choć nie wszystkie - rodzaje broni chemicznej, są oparte na związkach, które w temperaturze pokojowej są gazami, lub cieczami.Termin "broń chemiczna" ma jednak szersze znaczenie i oprócz samego czynnika rażącego obejmuje też urządzenia i techniki do jego przenoszenia i aplikowania na polu bitwy.

Rodzaje broni chemicznej

Broń chemiczną dzieli się na dwa ogólne rodzaje:

bojowe środki trujące (głównie gazy lub lotne ciecze)

bojowe środki pomocnicze (np. zapalające)

1. Bojowe środki trujące

Bojowe środki trujące, zgodnie z Rezolucją ONZ, są uznawane za broń masowego rażenia. Protokół genewski 1925 zakazał stosowania bojowych środków trujących. Konwencja o Broni Chemicznej z 1993 r. ostatecznie zakazała badań, produkcji i przechowywania tych środków w każdej formie.

Definicja

Bojowe środki trujące są silnie toksycznymi związkami chemicznymi, które są gazami w temperaturze pokojowej, lub ew. cieczami, które szybko w tej temperaturze parują i tworzą stężenie trujących oparów w powietrzu.

Podział bojowych środków trujących

Środki te dzieli się zasadniczo na następujące typy: środki duszące – oparte na cyjankach, które wiążą żelazo i blokują transport tlenu do

tkanek, powodując szybkie obumieranie mózgu i innych narządów na skutek niedotlenienia; przykładem może być cyjanowodór, zastosowany przez wojska niemieckie podczas pierwszej wojny światowej.

środki parzące – np. iperyt, które powodują rozległe oparzenia skóry; środki te zwykle nie zabijają, powodują jednak całkowitą niezdolność do walki i masową panikę

środki krztuszące – takie jak chlor, które silnie podrażniają górne drogi oddechowe, powodując krztuszenie i wymioty; ich efektywność wynika z faktu, że żołnierze narażeni na ich działanie nie są w stanie skorzystać z masek przeciwgazowych;

środki paralityczno-drgawkowe – takie jak np. tabun, sarin, czy VX, które działają na układ nerwowy człowieka; środki paralityczno-drgawkowe są najgroźniejszym i zarazem najskuteczniejszym bojowym środkiem trującym.

środki halucynogenne i usypiające, które działają bezpośrednio na układ nerwowy, nie powodują jednak natychmiastowego zgonu lecz tylko czasową niedyspozycję uniemożliwiającą skuteczną walkę.

2. Bojowe środki pomocnicze

Chemiczne środki pomocnicze są to środki bojowe, które zazwyczaj nie służą do bezpośredniego rażenia ludzi lecz do ułatwiania rażenia ich innymi środkami, lub eliminacją infrastruktury wroga. Większość tych środków jest legalna w świetle prawa międzynarodowego.

Podział bojowych środków pomocniczych

lakrymatory – gazy bojowe, które wywołują lekkie podrażnienie błon śluzowych i oczu, takie jak gaz łzawiący, czy pył pieprzowy; służą one nie tylko jako wojskowe środki bojowe, ale również jako narzędzia do rozganiania tłumów przez siły policyjno-porządkowe

defolianty – są silnie toksyczne dla roślin i umożliwiają szybkie "oczyszczanie" zalesionych terenów w celu ich odsłonięcia dla dalszych działań bojowych

środki zapalające – takie jak np. napalm, które służą do wzniecania pożarów

zasłony dymne – które są stosowane na polu bitwy w celu wprowadzania elementu zaskoczenia.

Przypadki użycia broni chemicznej

Trucizna jako broń chemiczna w walce z wrogiem znana była już w odległych stuleciach. Świadczą o tym wykopaliska archeologiczne oraz wzmianki historyków. Dostarczają one informacji o zatruwaniu wina, środków spożywczych, studni, powietrza, mającego na celu zniszczenie nieprzyjaciela.

Przypadki użycia broni chemicznej

W czasach nowożytnych znane jest użycie chemicznych pocisków artyleryjskich (1660 r.) i pocisków zapalających (1757 r.).

Podczas wojny domowej w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej proponowano zastosowanie granatów napełnionych chlorem.

W wojnie niemiecko-francuskiej w latach 1870-71 zastosowano granaty wypełnione weratryną i arszenikiem.

Przypadki użycia broni chemicznej

W czasie pierwszej wojny światowej wielokrotnie stosowano broń chemiczną. 

Chlor z butli użyli Niemcy przeciwko Francuzom 15 kwietnia 1915 r. Zginęło 6 tysięcy żołnierzy, a 15 tysięcy zostało porażonych. 31 maja 1915 r. chloru z butli użyli Niemcy przeciwko żołnierzom rosyjskim. Zginęło 6 tysięcy żołnierzy rosyjskich, a znaczna ilość żołnierzy niemieckich została zatruta chlorem z otwartych butli.

Anglicy użyli po raz pierwszy broni chemicznej we wrześniu 1915 r., a Francuzi w lutym 1916 r. Szczytowe nasilenie stosowania chloru przypada na okres bitwy pod Sommą.

Zaczęto stosować środki trujące przy pomocy artylerii i moździerzy. Największe nasilenie osiągnięto w maju i czerwcu 1916 r. w czasie walk o Verdun.

Przypadki użycia broni chemicznej

13 lipca 1917 r. pod Ypres Niemcy ostrzelali pozycje angielskie pociskami chemicznymi wypełnionymi iperytem. Maska przeciwgazowa nie wystarczała Anglikom do ochrony. W ciągu następnych 6 tygodni Niemcy wystrzelili ponad milion granatów wypełnionych iperytem. Oddziały brytyjskie poniosły znaczne straty od broni chemicznej, które ocenia się na około 20 tysięcy żołnierzy porażonych i zabitych.

Przypadki użycia broni chemicznej

Po pierwszej wojnie światowej potępiono wielokrotnie użycie środków trujących na polu walki. Mimo strasznych skutków ich użycia, niektóre kraje, jak USA, Anglia i Francja w ścisłej tajemnicy kontynuowały badania w dziedzinie chemii środków trujących. Podobne badania prowadzono we Włoszech po dojściu do władzy Mussoliniego.

Armia włoska od grudnia 1935, do kwietnia 1936 roku wykonała 19 ataków chemicznych iperytem na pozycje wojsk abisyńskich (dzisiejsza Etiopia).

Rozpaczliwa wojna narodu etiopskiego pochłonęła 750 tysięcy ofiar, z czego więcej niż jedna trzecia strat była wynikiem zastosowania broni chemicznej.

Przypadki użycia broni chemicznej

W wojnie Japonii z Chinami (1937-1938) armia japońska użyła środków trujących. W tej wojnie zastosowano środki biologiczne do zatruwania studni, źródeł wody i żywności.

Po dojściu Hitlera do władzy, w 1933 roku wydał on rozkaz wznowienia prac z dziedziny chemii środków trujących.

W 1940 roku alianci dysponowali o wiele większymi zasobami bojowych środków trujących, niż Niemcy. Nie doszło do wojny chemicznej, ponieważ jedna i druga walcząca strona, znała swoje możliwości i doceniała przeciwnika. Posiadano następujące rodzaje broni:

        fosgen;         chlorocyjan;         kwas pruski;         iperyt, a pod koniec wojny tabun, sarin i iperyt azotowy.

Przypadki użycia broni chemicznej

Środki trujące po raz pierwszy po drugiej wojnie światowej zostały zastosowane przez lotnictwo amerykańskie w czasie wojny w Korei w latach 1950-1952. Środki fitotoksyczne (roślinobójcze), zostały po raz pierwszy użyte przez Anglików w latach 1952-1954 na Malajach. Od tego czasu były prowadzone próby niszczenia zbiorów i pozbawiania liści drzew w dżunglach w różnych rejonach wysp Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego.

W 1961 roku armia USA przy pomocy środków fitotoksycznych  niszczyła lasy i uprawy rolne w Południowym Wietnamie.

Przypadki użycia broni chemicznej

W roku 1967 Izrael przeciwko Arabom zastosował napalm jako broń chemiczną. Na krótko przed agresją Izrael zakupił w Wielkiej Brytanii znaczne ilości BST, a w RFN 20 tysięcy masek przeciwgazowych.

W roku 1982 wojska irackie kierowane przez Saddama Husajna użyły iperytu w wojnie przeciwko Iranowi. Te same wojska wykorzystały ponownie iperyt przeciwko ludności kurdyjskiej zamieszkującej północne regiony Iraku w 1988 roku. Straty wśród ludności cywilnej oszacowano na około 4 tysiące zabitych.

Przypadki użycia broni chemicznej

16 marca 1988 – wojska irackie przeprowadziły atak bronią chemiczną na kurdyjskie miasto Halabdża. Zginęło około 5 tys. osób, głównie ludności cywilnej.

Prócz tego, broni chemicznej użyli Amerykanie w Wietnamie oraz Francja i Hiszpania przeciw powstańcom w Maroku.

Podsumowanie

W tym momencie rodzi się pytanie:

Czy historia rozwoju i stosowania środków trujących zapisała już wszystkie strony?

A na świecie?

Mapa świata z zaznaczonymi krajami, które zadeklarowały pozbycie się broni chemicznej (kolor granatowy), poinformowały o posiadaniu jej zapasów lub posiadanie nieczynnych fabryk tej broni (jasnoniebieski). Szarym kolorem

zaznaczono państwa, które nie podpisały lub nie ratyfikowały konwencji.

Przyszłość...

Zagrożenie bronią masowego rażenia nadal będzie żywe, póki poszczególne państwa będą się zbroić i prowadzić badania nad użyciem tej broni. Dodatkowe niebezpieczeństwo stanowi terroryzm, który może stać się zagładą dla ludzkości. W interesie szeroko pojętego dobra wszystkich ludzi, którzy żyją na Ziemi - należy zminimalizować zagrożenie tragicznego w skutkach użycia jakiejkolwiek chemicznej broni.

Bibliografia

www.wikipedia.org - informacje o bronii www.images.google.com - obrazki www.altair.com.pl - obrazek przedstawiający

państwa, które zadeklarowały posiadanie broni chemicznej