brslpk a“¡ “pnqfl$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/balbooks/pdfs/705000584.pdf ·...
TRANSCRIPT
![Page 1: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/2.jpg)
dlpfpô²$ fpÄe ‘pW$é‘yõsL$ r“rd®rs A“¡ Aæepk¾$d k„ip¡^“ d„X$m, ‘yZ¡.
bpSy>dp„ Ap‘¡g "¼e| Apf L$p¡X$' s¡d S> Ap ‘yõsL$dp„ AÞe õ’p“¡ Ap‘¡g "¼e| Apf L$p¡X$' õdpV®$ap¡““p¡ D‘ep¡N L$fu õL¸$“ L$fu iL$pe R>¡. õLµ$“ L$fhp’u Ap‘Z“¡ Ap ‘yõsL$“p AÝee“-AÝep‘“ dpV¡$ D‘ey¼s tgL$ / tg¼k (URL) dmi¡$.
ipk“ r“Z®e ¾$dp„L$ : Aæepk-2116/(â.¾$.43/16) A¡kX$u-4 qv$“p„L$ 25-4-2016 AÞhe¡ õ’‘pe¡g kdÞhe krdsu“u qv$. 3-3-2017 fp¡S>“u b¡W$L$dp„ Ap ‘yõsL$ r“^p®qfs L$fhp dpÞesp Ap‘hpdp„ Aphu R>¡.
^p¡fZ kpsdy„
BrslpkA“¡
“pNqfL$ip”
![Page 3: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/3.jpg)
â’dph©rÑ : 2017
Crslpk rhje krdrs
X$pµ. kv$p“„v$ dp¡f¡, AÝen
îu. dp¡l“ i¡V¡$, kv$õe
îu. ‘p„Xy$f„N bgL$hX¡$, kv$õe
X$pµ. Arcfpd v$urns, kv$õe
îu. bp‘|kpl¡b tiv$¡, kv$õe
îu. bpmL©óZ Qp¡‘X¡$, kv$õe
îu. âip„s kê$X$L$f, kv$õe
îu. dp¡Ng Å^h, kv$õe-krQh
“pNqfL$ip” rhje krdrs
X$pµ. îuL$p„s ‘fp„S>‘¡, AÝen
âp. kp^“p Ly$gL$Z}, kv$õe
X$pµ. dp¡l“ L$piuL$f, kv$õe
îu. h¥S>“p’ L$pm¡, kv$õe
îu. dp¡Ng Å^h, kv$õe-krQh
âL$piL
îu. rhh¡L$ DÑd Np¡kphu, r“e„ÓL$,‘pW$é‘yõsL$ r“rd®rs d„X$m, âcpv$¡hu, dy„bB - 25.
r“rd®rs îu. k[ÃQsp“„v$ Apam¡,dy¿e r“rd®rs Ar^L$pfu,
îu. âcpL$f ‘fb,r“rd®rs Ar^L$pfu
îu. iip„L$ L$rZL$v$m¡,klpeL$ r“rd®rs Ar^L$pfu
k„ep¡S>L$
îu. dp¡Ng Å^hrhi¡jpr^L$pfu, Brslpk A“¡ “pNqfL$ip”
kp¥. hjp® kfp¡v$¡rhje klpeL$, Brslpk A“¡ “pNqfL$ip”
‘pW$é‘yõsL$ d„X$m, ‘yZ¡
Crslpk A“¡ “pNqfL$ip” Aæepk S|>’
îu. fplºg âcy X$pµ. fphkpl¡b i¡mL¡$
îu. k„S>e hTf¡L$f îu. dfubp Q„v$“rih¡
îu. kycpj fpW$p¡X$ îu. k„sp¡j tiv$¡
kp¥. ky“usp v$mhu X$p¸. ksui Qp‘g¡
âp. rihp“u rgde¡ îu. rhipg Ly$gL$Z}
îu. cpDkpl¡b DdpV¡$ îu. i¡Mf ‘pV$ug
îu. “pN“p’ e¡hg¡ îu. k„S>e d¡lsp
îu. kv$p“„v$ X$p¢Nf¡ îu. fpdv$pk W$pL$f
îu. fh]Ö ‘pV$ug X$p¸. ArS>s Ap‘V¡$
îu. rh¾$d AX$k|m X$p¸ dp¡l“ MX$k¡
kp¥. ê$‘pgu rNfL$f kp¥. rihL$Þep L$v$¡fL$f
X$p¸. rd“pnu D‘pÝepe îu Np¥sd X$p„N¡
kp¥. L$p„Q“ L¡$sL$f X$p¸. ìe„L$V¡$i Mfps
kp¥. rihL$Þep ‘V$h¡ îu. fhuÞÖ tS>v$¡
X$p¸. Ar“g tkNpf¡ X$p¸. âcpL$f gp¢Y¡$
AnfN|„’Zu
dyÖp rhcpN, ‘pW$é‘yõsL$ d„X$m, ‘yZ¡ L$pNm
cpjp„sf k„ep¡S>“
L¡$sL$u r“s¡i Å“u, rhi¡jpr^L$pfu, NyS>fpsu‘pW$é‘yõsL$ d„X$m, ‘yZ¡
r“d„rÓs
X$pµ. kp¡d“p’ fp¡X¡$X$pµ. NZ¡i fpEs
dyM‘©›$ A“¡ kÅhV$
îu v$¡hv$Ñ âL$pi bgL$hX¡$
“¼ipL$pf
îu. frhqL$fZ Å^h
cpjp„sfL$pf
îudsu L$ë‘“p dl¡sp
kdunL$
îudsu L¥$gpk Å“u
© dlpfpô²$ fpÄe ‘pW$é‘yõsL$ r“rd®rs A“¡ Aæepk¾$d k„ip¡^“ d„X$m, ‘yZ¡-411004.dlpfpô²$ fpÄe ‘pW$é‘yõsL$ r“rd®rs A“¡ Aæepk¾$d k„ip¡^“ d„X$m ‘pk¡ Ap
‘yõsL$“p b^p l½$ fl¡i¡. Ap ‘yõsL$“p¡ L$p¡C ‘Z cpN k„QpgL$, dlpfpô²$ fpÄe ‘pW$é‘yõsL$ r“rd®rs A“¡ Aæepk¾$d k„ip¡^“ d„X$m“u g¡rMs ‘fhp“Nu hNf R>p‘u iL$pi¡ “rl.
dyÖZpv$¡i
dyÖL$
![Page 4: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/6.jpg)
âõsph“prhÛp’} rdÓp¡,
^p¡fZ ÓuÅ’u ‘p„Qdu ky^u“p Brslpk A“¡ “pNqfL$ipõÓ rhje“y„ AÝee“ sd¡ "‘qfkf Aæepk cpN-1' A“¡ "‘qfkf Aæepk cpN-2' dp„ L$ey¯ R>¡. ^p¡fZ R>Ì$p’u Aæepk¾$ddp„ Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” õhs„Ó rhje R>¡. ^p¡fZ R>Ì$p’u Ap bß¡ rhje“p¡ kdph¡i A¡L$ S> ‘pW$é‘yõsL$dp„ L$fhpdp„ Apìep¡ R>¡. ^p¡fZ kpsdp“y„ ‘pW$é‘yõsL$ Ap‘“p lp’dp„ d|L$sp„ Ad“¡ Ap“„v$ ’pe R>¡.
Ap rhje bfpbf kdÅe, Ap“„v$v$peu b“u fl¡, Ap‘Zp ‘|h®Å¡A¡ L$f¡gp„ L$pep£dp„’u â¡fZp dmu fl¡, A¡ l¡sy’u ‘pW$é‘yõsL$ s¥epf L$fhpdp„ Apìey„ R>¡. Ap ‘pW$é‘yõsL$“p Aæepk Üpfp op““u kp’¡ kp’¡ sd“¡ Ap“„v$ dm¡ fl¡ A¡hy„ Ad¡ BÃR>uA¡ R>uA¡. s¡ dpV¡$ ‘pW$é‘yõsL$dp„ f„Nu“ rQÓp¡, “L$ip Ap‘hpdp„ Apìep„ R>¡. ‘pW$é‘yõsL$“p v$f¡L$ ‘pW$“p¡ Aæepk Ýep“’u L$fhp¡. s¡dp„“p¡ S>¡ cpN sd“¡ kdÅe “rl s¡ cpN rinL$, hpgu ‘pk¡’u kdÆ g¡hp¡. Qp¡L$W$pdp„ Ap‘¡gu rhNsp¡ sdpfp op“dp„ Dd¡fp¡ L$fi¡ ! Brslpk rhje f„S>L$ lp¡hp’u s¡ Ap‘Zp¡ rdÓ R>¡, A¡d kdÆ Ap ‘yõsL$“p¡ Aæepk L$fip¡ sp¡ sd“¡ s¡ S>ê$f Ndi¡.
Brslpkdp„ "dÝeeyN“p cpfs“p¡ Brslpk' Ap‘¡gp¡ R>¡. dÝeeyN“p cpfs“u fQ“p A“¡ k„NW$“dp„ dlpfpô²$“y„ õ’p“ A“¡ c|rdL$p L¢$Öõ’p“¡ fpMu ‘pW$é‘yõsL$“u fQ“p L$fhpdp„ Aphu R>¡. s¡dp„’u sd“¡ Ap‘Z¡ cpfs“p “pNqfL$ R>uA¡ A¡ kdS>Z“u kp’¡ kp’¡ Ap‘Zp L$s®ìe“u kdS>Z ‘X$hu ‘Z A‘¡rns R>¡.
“pNqfL$ip”dp„ cpfsue k„rh^p““u ÅZL$pfu Ap‘hpdp„ Aphu R>¡. cpfs“p k„rh^p““u r“rd®rs“u ‘pð®c|rd, k„rh^p““u Dv¹¡$riL$p, k„rh^p““p d|mc|s l½$ A“¡ dpN®v$i®L$ sÒhp¡ - Ap Apie dp„X$hpdp„ Apìep¡ R>¡. Ap‘Zp v$¡i“p¡ L$pfcpf, k„rh^p“, L$pev$p A“¡ r“edp“ykpf Qpg¡ R>¡ A¡ kfm A“¡ kQp¡V$ cpjpdp„ kdÅhhpdp„ Apìey„ R>¡. sdpfy„ AÝee“ h^pf¡dp„ h^pf¡ L©$rsâ^p“ b“u fl¡ s¡ dpV¡$ D‘¾$d Ap‘hpdp„ Apìep R>¡. Ap‘Z¡ v$¡i“p cprh “pNqfL$ lp¡C v$¡i“y„ crhsìe OX$hp“p R>uA¡, A¡“u kdS>Z Ýep“dp„ gC sd¡ ApNm“p hN®dp„ âh¡i L$fip¡.
Brslpk“p Aæepk Üpfp Ap‘Zp ‘|h®Å¡“u L$pe®i[¼s, bplp¡iu“y„ op“ ’pe R>¡. s¡“¡ “pNqfL$ip”“p Aæepk“p¡ kp’ dm¡ A¡V$g¡ fpô²$ A“¡ kdpS>“y„ cprh OX$hp“u qv$ipdp„ Ap‘Ï„ L$s®ìe iy„ R>¡ s¡ ‘Z kdÅe R>¡. s¡ dpV¡$ S> Ap k„ey¼s Aæepk“p¡ D‘¾$d R>¡.
‘yZ¡
spfuM : 28 dpQ® 2017
X$pµ. kyr“g dNf(k„QpgL$)
dlpfpô²$ fpÄe ‘pW$é‘yõsL$ r“rd®rs A“¡ Aæepk¾$d k„ip¡^“ d„X$m, ‘yZ¡-411004.
![Page 7: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/7.jpg)
- rinL$p¡ dpV¡$ -
Ap‘Z¡ ^p¡fZ R>Ì$p“y„ Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” rhje“y„ ‘pW$é‘yõsL$ iuMìey„ R>¡. âõsys ^p¡fZ kpsdp“p ‘pW$é‘yõsL$dp„ dÝeeyN“p cpfs“p Brslpk“u fS|>Aps L$fhpdp„ Aphu R>¡.
Brslpk“u Ap fS|>Aps“u rhriô$sp A¡ R>¡ L¡$ s¡ dlpfpô²$ L¢$Öu R>¡. Ap‘Zp¡ âp„s cpfsue k„OfpÄe“p¡ OV$L$ lp¡hp R>sp„ Brslpk kdS>su hMs¡ cpfs“p Brslpkdp„ dlpfpô²$“y„ õ’p“, c|rdL$p A“¡ ep¡Nv$p“ “S>f kpd¡ fpMu kdS>hpdp„ Aph¡ sp¡ rhÛp’}Ap¡“u fpô²$cph“p h^y ‘qf‘¼h ’i¡. s¡dp„ Ap‘Zp ‘|h®Å¡A¡ fpô²$ dpV¡$ Qp¡½$k, Mpk iy„ L$ey¯ A¡ kdÅi¡ A“¡ s¡dp„’u S> Ap‘Zu ApS>“u fpô²$ue S>hpbv$pfu“u A“¡ L$s®ìe“u kdS> ‘Z rhLrks ’i¡.
Ap k„v$c®dp„ õhpcprhL$ fus¡ kÑfdu kv$udp„ rihR>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>¡ L$f¡gu õhfpÄe“u õ’p‘“p dlÒh“u W$f¡ R>¡. õhfpÄe r“rd®rs“p ApL$g“ dpV¡$ rihpÆ dlpfpS>“p Dv$e ‘l¡gp„“u cpfs“u A“¡ dlpfpô²$“u ‘qf[õ’rs kdS>hu Å¡CA¡, A¡V$g¡ L¡$ cpfs“p¡ Brslpk kdS>hp¡ Å¡CA¡. Ap ̂ p¡fZ“¡ Ýep“dp„ fpMu s¡“u fS|>Aps L$fhpdp„ Aphu R>¡. rihpÆ dlpfpS>¡ õ’p‘¡gp õhfpÄe ‘f rihpÆ dlpfpS>“p d©Ðey ‘R>u DÑf sfa’u ’e¡gp„ Ap¾$dZp¡“p¡ dlpfpô²¡$ L¡$hu fus¡ kpd“p¡ L$ep£ A“¡ õhfpÄe“y„ L¡$hu fus¡ fnZ L$ey¯ A¡“u QQp® L$fhpdp„ Aphu R>¡. Ap Ap¾$dZp¡“¡ ‘pR>p„ hpþep„ ‘R>u dfpW$pAp¡A¡ dlpfpô²$“u kudp“p¡ rhõspf L$fu“¡ cpfs“p¡ dp¡V$p¡ cpN kdphu gu^p¡. õhfpÄe“p kpd°pÄe“p ê$‘p„sf“y„ rhh¡Q“ A¡ s¡ ‘R>u“p¡ cpN. rb°qV$ifp¡A¡ cpfs ÆÐey„ A“¡ s¡“p ‘f fpÄe L$ey¯ A¡ klº L$p¡C ÅZ¡ R>¡; ‘f„sy Ap âq¾$epdp„ rb°qV$ifp¡“¡ AV$L$phhpdp„ dlpfpô²$ L¡$V$gy„ dp¡Mf¡ lsy„ A¡ kdS>hy„ ‘Z A¡V$gy„ S> dlÒh“y„ R>¡. rb°qV$ip¡“u õ‘^p® dfpW$pAp¡ kp’¡ lsu A“¡ s¡Z¡ cpfs Æsu gu^y„ s¡ dfpW$pAp¡ kp’¡ dyL$pbgp¡ L$fu“¡ S>. Ap kdS> Ap‘Zp kpdÕe®“u A“¡ L$s®ìe“u R>¡. AÝee“-AÝep‘“ L$fphsu hMs¡ Ap cph“p rhÛp’}Ap¡“p„ d“dp„ r“dp®Z ’hu A‘¡rns R>¡. ‘pW$é‘yõsL$ ‘pR>m fl¡gu Ap c|rdL$p rQÓê$‘¡ ìe¼s L$fsp„ dyM‘©›$ ‘f dfpW$u kÑp“p¡ rhõspf bsphhp dpV¡$ cpfs“p õ’|m “L$ip“p¡ D‘ep¡N L$fhpdp„ Apìep¡ R>¡.
“pNqfL$ip”“p rhcpNdp„ cpfs“p k„rh^p““u ÅZL$pfu Ap‘hpdp„ Aphu R>¡. Ap rhje A¡L$ S> i¥nrZL$ hj®dp„ iuMhhp¡ i¼e “ lp¡hp’u b¡ ^p¡fZdp„ s¡“u rhcpNZu L$fhpdp„ Aphu R>¡. Ap ^p¡fZdp„ k„rh^p““u S>ê$qfeps, k„rh^p““p„ d|ëep¡, DØ¡riL$p, d|mc|s l½$ A“¡ L$s®ìe s’p dpN®v$i®L$ sÒhp¡ ‘f cpf d|L$hpdp„ Apìep¡ R>¡. k„rh^p“dp„“u ipk“ e„ÓZp“y„ õhê$‘ A“¡ s¡“p ‘f Ap^pqfs fpS>L$ue âq¾$ep“p¡ Aæepk ^p¡fZ ApW$dpdp„ L$fhp“p¡ Aphi¡. s¡ A“yj„N¡ ^p¡fZ kpsdp A“¡ ^p¡fZ ApW$dp“p “pNqfL$ip” rhje“p¡ Apie ‘fõ‘f ‘|fL$ R>¡. rhÛp’}Ap¡“¡ s¡“y„ kpfu fus¡ ApL$g“ ’pe A¡ ×rô$L$p¡Z“¡ Ýep“dp„ fpMu s¡“u fQ“p L$fhpdp„ Aphu R>¡. Apie fS|>Aps “hu“sp’u L$fhpdp„ Aphu R>¡. s¡ op“fQ“phpv$ ‘f Ap^pqfs R>¡, ‘f„sy s¡dp„ ‘Z fpS>L$ue ìehõ’p A„N¡“u Dv$pku“sp v|$f L$fu, rhÛp’}Ap¡“¡ kdpS>“p OV$L$ b“phhpdp„ âp^pÞe Ap‘hpdp„ Apìey„ R>¡. fS|>Aps kpv$u, kfm cpjpdp„ L$fhpdp„ Aphu R>¡ S>¡ ‘pW$é‘yõsL$ hp„Q““u fyrQ h^pfhpdp dv$v$ L$fi¡.
rinL$p¡A¡ âõsys ‘pW$é‘yõsL$ iuMhsu hMs¡ hs®dp“‘Ó, v|$fv$i®“ ‘f“p kdpQpf, AæepkL$p¡A¡ L$f¡gu V$uL$p“p¡ D‘ep¡N L$fu rhÛp’}Ap¡dp„ kdN° v$qô$L$p¡Z rhL$rks L$fhpdp„ dv$v$ L$fhu. Brslpk A“¡ “pNqfL$ip”“y„ AÝee“ A“¡ AÝep‘“ hs®dp“ OV$“p“p k„v$c®dp„ L$fhpdp„ Aph¡ sp¡ s¡ h^y A’®‘|Z® sp¡ W$$f¡ S> R>¡ ‘Z kp’¡kp’¡ rhÛp’}Ap¡“¡ s¡“p„ d|ëep¡ ApÐdkps L$fhpdp dv$v$ ’pe R>¡.
![Page 8: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/8.jpg)
dÝeeyN“p cpfs“p¡ Brslpk
A“y¾$drZL$p
¾$. ‘pW$“y„ “pd ‘©›$ ¾$.
1. Brslpk“p„ kp^“p¡ ................................. 1
2. rihpÆ ‘l¡gp„“y„ cpfs ............................ 5
3. ^prd®L$ kdÞhe .................................... 11
4. rihpÆ ‘l¡gp“y„ dlpfpô²$ .......................... 14
5. õhfpÄe õ’p‘“p .................................. 19
6. dp¡Ngp¡ kp’¡ k„Oj® ................................. 24
7. õhfpÄe“p¡ L$pfcpf ................................ 29
8. Apv$i® fpÄeL$sp® ................................... 33
9. dfpW$pAp¡“p¡ õhps„Ôe k„N°pd ....................... 37
10. dfpW$pAp¡“u kÑp“p¡ rhõspf ....................... 44
11. fpô²$fnL$ dfpW$p .................................... 47
12. kpd°pÄe“p¡ âhpk ................................. 53
13. dlpfpô²$“y„ kdpS>Æh“ ............................ 57
S.O.I. Note : The following foot notes are applicable : (1) © Government of India, Copyright : 2017. (2) The responsibility for the correctness of internal details rests with the publisher. (3) The territorial waters of India extend into the sea to a distance of twelve nautical miles measured from the appropriate base line. (4) The administrative headquarters of Chandigarh, Haryana and Punjab are at Chandigarh. (5) The interstate boundaries amongst Arunachal Pradesh, Assam and Meghalaya shown on this map are as interpreted from the “North-Eastern Areas (Reorganisation) Act. 1971,” but have yet to be verified. (6) The external boundaries and coastlines of India agree with the Record/Master Copy certified by Survey of India. (7) The state boundaries between Uttarakhand & Uttar Pradesh, Bihar & Jharkhand and Chattisgarh & Madhya Pradesh have not been verified by the Governments concerned. (8) The spellings of names in this map, have been taken from various sources.
![Page 9: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/9.jpg)
ndsp rh^p“p¡
¾$. OV$L$ ndsp
1. Brslpk“p„ kp^“p¡
- dÝeeyNu“ cpfs“p Brslpk“p„ kp^“p¡ Ap¡mM¡.- A¥rslprkL$ kp^“p¡“y„ hN}L$fZ L$fsp„ AphX¡$.- A¥rslprkL$ kp^“p¡“p S>s““p¡ âeГ L$f¡¡.
2. rihpÆ ‘l¡gp„“y„ cpfs
- rihpÆ ‘l¡gp„“p kdedp„ cpfsdp„“u rhrh^ kÑpAp¡“u dlfpô²$“p kdpS>Æh“ D‘f ’e¡gu Akf L$lu iL¡$.
- dp¡NgeyN“u OV$“pAp¡“u dlpfpô²$ D‘f ’e¡gu Akf“y„ rhïg¡jZ L$fu iL¡$.
3. rihpÆ ‘l¡gp„“y„ dlpfpô²$
- rihpÆ ‘l¡gp„“y„ kdpS>Æh“ õ‘ô$ L$f¡.- Apqv$giplu A“¡ r“Tpdiplu“p kde“u rhrh^ A¥rslprkL$ OV$“p õ‘ô$ L$f¡.- rihpÆ ‘l¡gp“u kpdprS>L$, fpS>L$ue A“¡ Apr’®L$ ‘qf[õ’rs“u rhh¡Q“p L$f¡.
4. õhfpÄe õ’p‘“p
- k„sp¡“p D‘v$¡idp„ fl¡gy„ kpçe ip¡^¡.- õhfpÄe õ’p‘“p dpV¡$ L$C ‘qf[õ’rs L$pfZc|s b“u s¡“u rhh¡Q“p L$f¡.- qL$ëgp/A¥rslprkL$ Cdpfsp¡“u dygpL$ps gC“¡ dprlsu“y„ k„L$g“ L$f¡.- qL$ëgp“u dprlsu IV$f“¡V$“u dv$v$’u d¡mh¡.- A¥rslprkL$ hpfkp“p S>s“ dpV¡$ âeГ L$f¡.- Åhmu“p rhS>e“y„ A¥rslprkL$ dlÒh kdS>¡.- rihpÆ dlpfpS>“p klL$pfuAp¡ ‘p¡sp“p âpZ“u Aplºrs Ap‘“pfp lsp, s¡ kdÆ iL¡$.
5. dp¡Ngp¡ kp’¡ k„Oj®
- rihpÆ“u eyÙ “urs“p¡ Aæepk L$f¡.- dfpW$p A“¡ dp¡Ngp¡“p k„Oj®“p¡ KX$pZ‘|h®L$ Aæepk L$f¡.- sL$gua A“¡ dyíL¡$gu“p âk„N¡ rihpÆ“u r“Z®endsp A“¡ ^ufS>“y„ Aæepk‘|Z® rhh¡Q“ L$f¡.
6. rihpÆ“p¡ fpÄeprcj¡L$
- rihpÆ“p fpÄeprcj¡L$ ‘pR>m“p„ L$pfZp¡ õ‘ô$ L$fu iL¡$.- v$rnZ“p qv$[ÁhS>e ‘R>u“p õhfpÄe“p¡ rhõspf “L$ip“u dv$v$’u õ‘ô$ L$f¡.
7. Apv$i® fpÄeL$sp®
- õhfpÄe“u gp¡L$p¡“p L$ëepZ dpV¡$“u âipk“ ìehõ’p“u dprlsu L$lu iL¡$.- R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>“y„ âipk“ A“¡ gíL$fu ìehõ’p õ‘ô$ L$fu iL¡$.- R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>“p kdL$pgu“ AÞe fpÅ“u dprlsu d¡mhu“¡ s¡d“p k„v$c£ dlpfpS>“y„
Sy>v$p‘Ï„ Ap¡mM¡. - rihpÆ“p QqfÓdp„’u â¡fZp d¡mh¡.- qL$ëgp“u âdpZbÙ ârsL©$rs s¥epf L$f¡.
8. õhps„Ôe-k„N°pd
- R>Ó‘rs k„cpÆ dlpfpS>“p d©Ðey ‘R>u dfpW$pAp¡“u fpÄeL$pfcpf“u “urs bv$gpsu NC s¡ õ‘ô$ L$fu iL¡$.
- dfpW$pAp¡A¡ AÐe„s ârsL|$m ‘qf[õ’rsdp„ ‘Z fpÄe V$L$phu fp¿ey„ s¡“u kdS> lp¡hu.- R>Ó‘rs fpÅfpd dlpfpS>¡ fpS>^p“u tS>Æ Mk¡X$hu ‘X$u, s¡“p¡ Aæepk L$fu iL¡$.- dlpfpZu spfpbpC“p„ L$pep£“p rhïg¡jZpÐdL$ spfZ L$pY$u iL¡$.
9. ‘¡ihp“p¡ kde A“¡ dfpW$u kÑp“p¡ rhõspf
- dfpW$u kÑp ArMg cpfsue õsf¡ âbm kÑp sfuL¡$ Ecfu Aphu s¡ sÐL$pgu“ A¥rslprkL$ OV$“p“u dv$v$’u õ‘ô$ L$f¡.
- ‘pZu‘s“u gX$pC“u rhh¡Q“p L$f¡.- ‘¡ihpAp¡A¡ L$f¡gp„ L$pep£“u dprlsu d¡mh¡.- dfpW$p kfv$pfp¡“p„ L$pep£“y„ dlÒh L$lu iL¡$.
![Page 10: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/10.jpg)
1
1. Brslpk“p„ kp^“p¡
cpfs“p âpQu“L$pm“p¡ Aæepk Ap‘Z¡ Nep hj£ L$ep£ R>¡. Ap hj£ Ap‘Z¡ dÝeeyN“p cpfs“p¡ Aæepk L$fhp“p R>uA¡. cpfsue Brslpk“p dÝeeyN“p¡ kde v$¡Musu fus¡ Ckhu k““p “hdp k¥L$p’u AY$pfdp k¥L$p“p A„s ky^u“p¡ dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. Ap ‘pW$dp„ Ap‘Z¡ dÝeeyN“p Brslpk“p„ kp^“p¡“p¡ Aæepk L$fhp“p R>uA¡.
c|sL$pmdp„ b“¡gu OV$“pAp¡“u L$pm¾$dp“ykpf, h¥opr“L$ A“¡ ‘Ùrskf Ap‘¡gu dprlsu A¡V$g¡ Brslpk.
ìe[¼s, kdpS>, õ’m A“¡ kde Ap Qpf OV$L$ Brslpk“u ×rô$A¡ AÐe„s dlÒh“p R>¡. Brslpk rhðk“ue ‘yfphpAp¡ D‘f Ap^pqfs lp¡hp¡ Å¡CA¡. Ap ‘yfphpAp¡“¡ S> Brslpk“p„ kp^“p¡ L$l¡hpe R>¡.
Ap kp^“p¡“y„ cp¥rsL$ kp^“p¡, g¡rMs kp^“p¡ A“¡ dp¥rML$ kp^“p¡dp„ hN}L$fZ L$fu“¡ Ap‘Z¡ s¡“u dprlsu d¡mhiy„. s¡dS>, Brslpk“p„ kp^“p¡“y„ d|ëedp‘“ ‘Z L$fuiy„.
S>¡ A¥rslprkL$ OV$“p“p¡ Aæepk L$fhp“p¡ lp¡e s¡“u kp’¡ k„b„r^s A¡hu A“¡L$ bpbsp¡“p¡ rhQpf L$fhp¡ ‘X¡$ R>¡. s¡ dpV¡$ A¥rslprkL$ kp^“p¡“p¡ Ap^pf g¡hp¡ ‘X¡$ R>¡. s¡ kp^“p¡ s‘pku Å¡hp S>ê$fu R>¡. s¡“u kÐesp“u Mpsfu L$fhu ‘X$¡ R>¡. Ap kp^“p¡“p¡ D‘ep¡N rhh¡L$‘|h®L$ A“¡ ep¡Áe fus¡ L$fhp¡ S>ê$fu R>¡.
Brslpk iåv$ "Brs+l+Apk¹' Ap fus¡ b“¡ R>¡. Ap iåv$“p¡ A’® "Apd bÞey„' A¡hp¡ ’pe R>¡.
rk½$p“p¡ Brslpk L¡$hu fus¡ L$l¡hpe R>¡ !
âpQu“ kde’u L$p¡X$u, v$dX$u, Y$by, ‘pC, ‘¥kp, Ap“p, ê$r‘ep S>¡hp„ QgZ âQrgs lsp„. QgZ D‘f’u L¡$V$guL$ L$l¡hs, ê$qY$âep¡N âQrgs ’ep R>¡. v$p.s.,
* A¡L$ aŸV$u L$p¡X$u ‘Z Ap‘ui “rl.* QdX$u s|V¡$ ‘Z v$dX$u “ R|>V¡$.* ‘pC ‘pC“p¡ rlkpb fpMhp¡.* kp¡m Ap“p kpQy„.
cp¥rsL$kp^“
qL$ëgp
õdpfL$p¡
Cdpfs
Nyap
rigpg¡M
spd°‘Ó
rk½$p
cp¥rsL$ kp^“p¡
D‘f“u hõsy A“¡ dL$p“ A’hp s¡“p Ahi¡jp¡“¡ Brslpk“p„ ""cp¥rsL$ kp^“p¡'' L$l¡hpe R>¡.
cp¥rsL$ kp^“p¡dp„ qL$ëgpAp¡“y„ õ’p“ dlÒh“y„ R>¡. qL$ëgp“p L¡$V$gpL$ dlÒh“p âL$pf A¡V$g¡ rNqfvy$N® (Xy„$Nfu qL$ëgp). h“vy$N®, S>gvy$N®, S>du“u qL$ëgp. s¡d õdpfL$p¡dp„ kdpr^, L$bf, Mp„cu sp¡ Cdpfsp¡dp„ fS>hpX$p„, â^p“p¡“p Aphpk, fpZuhpk (A„s:‘yf), kpdpÞe gp¡L$p¡“p„ Ofp¡“p¡ kdph¡i ’pe R>¡. Ap D‘f’u Ap‘Z“¡ s¡ kde“y„ op“ ’pe R>¡. bp„^L$pd L$mp“u âNrs kdÅe R>¡. s¡ kde“u Apr’®L$ [õ’rs, L$gp“p¡ v$fÄÅ¡, bp„^L$pd“u i¥gu, gp¡L$p¡“u fl¡ZuL$fZu hN¡f¡ bpbs“u dprlsu dm¡ R>¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
L$lp¡ Å¡CA¡!
ÅZu gCA¡.
![Page 11: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/11.jpg)
2
Sy>v$pSy>v$p fpÄeL$sp®Ap¡A¡ kp¡“p, Qp„v$u, sp„bp“u ^psy“p L$fph¡gp rk½$p (QgZ) Brslpk“p„ kp^“ sfuL¡$ dlÒh“p„ R>¡. QgZ D‘f’u fpÄeL$sp® L$p¡Z lsp, s¡d“p¡ kde, fpÄe L$pfcpf ^prd®L$ k„L$ë‘“p, ìe[¼sNs rhNsp¡ hN¡f¡“u dprlsu dm¡ R>¡. s¡dS> Apr’®L$ ìehlpf A“¡ Apr’®L$ [õ’rs“u dprlsu dm¡ R>¡. s¡ kde“p ^psyrhop““u âNrs kdÅe R>¡. kd°pV$ AL$bf“p QgZ D‘f“p fpdkusp“p„ rQÓ A’hp l¥v$fAgu“p QgZ D‘f“u i„L$f‘ph®su“u d|rs® D‘f’u s¡ kde“u ^prd®L$ kdÞhe“u ÅZ ’pe R>¡. ‘¡ihpAp¡“p QgZ D‘f Af¡rbL$ (Afbu) A’hp ‘ri®e“ cpjp“p¡ D‘ep¡N ’sp¡ lsp¡. Ap D‘f’u s¡ kde“p¡ cpjpL$ue ìehlpf kdÅe R>¡.
rigpg¡M A¡V$g¡ ‘Õ’f D‘f A’hp c]s D‘f L$p¡sf¡gp g¡M. v$p.s. s„Åhf“p b©lv$¡ðf d„qv$f“p ‘qfkf“p g¡M, Qpgy¼e, fpô²$L|$V$, Qp¡m, epv$h fpÅAp¡“p kdedp„ L$p¡sf¡gp A“¡L$ rigpg¡Mp¡ dþep R>¡. rigpg¡M Brslpkg¡M““p¡ M|b dlÒh“p¡ A“¡ rhðk“ue ‘yfphp¡ dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. s¡“p Üpfp cpjp, rgr‘, kdpS>Æh“ S>¡hu bpbsp¡ kdS>hpdp„ dv$v$ ’pe R>¡. sp„bp“p„ ‘sfp„ D‘f L$p¡sf¡gp g¡Mp¡“¡ "spd°‘Ó' L$l¡hpe R>¡. spd°‘Ó D‘f fpÅop, ashpAp¡ hN¡f¡ âL$pf“u dprlsu L$p¡sf¡gu lp¡e R>¡.
g¡rMs kp^“p¡ : s¡ kde“u v$¡h“pNfu, Af¡rbe“, ‘ri®e“, dp¡X$u hN¡f¡ rgr‘“p dfp¡X$, rhrh^ cpjpAp¡“p„ õhê$‘p¡, cp¡S>‘Óp¡, lõsrgrMs N°„’p¡, ‘yõsL$p¡, afdp“p¡, QqfÓp¡, rQÓp¡ D‘f’u Ap‘Z“¡ dÝeeyN“u dlÒh“u A¥rslprkL$ OV$“pAp¡“u dprlsu dm¡ R>¡. s¡hu S> fus¡ Mphp-‘uhp“p ‘v$p’p£, gp¡L$Æh“, h¡ic|jp, ApQpfrhQpf (fl¡ZuL$fZu), hpf-sl¡hpf hN¡f¡“u ‘Z dprlsu dm¡ R>¡.
Ap b^u kp^“kpdN°u“¡ Brslpk“p„ "g¡rMs kp^“p¡' L$l¡hpe R>¡.
g¡rMs kp^“p¡
fpS>v$fbpf“p L$pdL$pS>“p L$pNm‘Óp¡
h„iphrg iL$phgu
‘Óìehlpf ‘fbuqX$ep„
Þepe rhjeL$ QyL$pv$pAp¡
‘fv$¡iu âhpkuAp¡“p„ âhpkhZ®“p¡
bMfu shpfuMp¡¡(Brslpk)
Q¥Ðe, rhlpf, d„qv$fp¡, QQ®, d[õS>v$p¡, ArNepfu, v$fNpl, dL$bfp, NyfyÜpf, R>Ó, rië‘, L|$hp, hufX$p¡, rd“pfp, Npd“p sV$, ‘l¡fh¡i, i”p¡, hpkZp¡, v$pNu“p, L$‘X$p„, L$gp-L$pfuNfu“u hõsyAp¡, fdL$X$p„, Ap¡Åfp¡ (lr’epfp¡) hpÛp¡ S>¡hp„ b^p„ cp¥rsL$ kp^“p¡ R>¡.
s¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
‘yõsL$p¡, QqfÓ
l¥v$fAgu“y„ “pÏ„
‘¡ih¡L$pgu“ “pÏ„
Mp„cu
![Page 12: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/12.jpg)
3
sp“pÆ“u ‘fp¾$dNp’p : sp“pÆ“p ‘p¡hpX$p
Ap ‘fp¾$dNp’p“p fQresp sygkuv$pk ipluf
R>¡. Ap Np’pdp„ tklNY$“u gX$pC“y„ hZ®“ R>¡.
‘fp¾$dNp’pdp„ sp“pÆ, i¡gpfdpdp, rihpÆ dlpfpS>,
rhfdpsp ÆÅbpC“p„ ky„v$f iåv$rQÓp¡ Apg¡¿ep„ R>¡.
Ap ‘fp¾$dNp’p“p¡ L¡$V$gp¡L$ cpN :मामा बोलाया तो लागला । ऐंशी वर्षीचा म्ातारा ।।
‘‘ लगगन राग्ले रायबाचे तो मजला सांगावी ।।माझया तानाजी सुभेदारा । जे गेले गसं्गडाला ।।
तयाचे पागिरे पाग्ले । ना्ी पुढारे पाग्ले ।।जयाने आंबारे खाईला । बािा बुजरा लागवला ।।
तयाचे झाड ्ोउगन आंबे बांधले । गिल्ा ्ाती ना्ी आला ।।गसं्गड गिललयाची वाताता ।
िाढू निो तानाजी सुभेदारा ।।जे गेले गसं्गडाला । ते मरूनशानी गेले ।।
तुमचा सपाटा ्ोईल । असे बोलू निो रे मामा ।।आम्ी सूरमदता क्षत्ी । ना्ी गभणार मरणाला ।। ’’
kdÅe R>¡. Aphp âL$pf“p„ kp^“p¡“¡ Brslpk“p„ ""dp¥rML$ kp^“p¡'' L$l¡hpe R>¡.
‘fp¾$d Np’pAp¡, Apqv$hpku Nusp¡“p¡ k„N°l L$fp¡.
ipmp“p kp„õL©$rsL$ L$pe®¾$ddp„ s¡ fS|> L$fp¡.
‘fp¾$dNp’p
hpsp® ïgp¡L$
Ac„N (L$pìe)L$l¡hsp¡
dp¥rML$kp^“p¡
gp¡L$Nusp¡
Np’prd’L$p¡
Ap kdedp„ ‘fv$¡iu âhpkuAp¡ cpfsdp„ Apìep. s¡dZ¡ ‘p¡sp“p„ âhpkhZ®“p¡ g¿ep„ R>¡. Ap âhpkuAp¡dp„ Aëb¡fy$“u, Cå“, bsysp, r“L$p¡gk d“yQu hN¡f¡“p¡ kdph¡i lsp¡¡. bpbf“y„ QqfÓ, L$rh ‘fdp“„v$¡ k„õL©$s cpjpdp„ gM¡gy„ "îurihcpfs' “pd“y„ rihQqfÓ s¡dS> rhrh^ fpÄeL$sp®Ap¡“p„ QqfÓp¡ A“¡ ‘Óìehlpf D‘f’u Ap‘Z“¡ s¡d“u “urs, âipkL$ue ìehõ’p, fpS>L$ue k„b„^p¡ bpbs“p Mygpkp dm¡ R>¡.
shpfuM A’hp Brslpk A¡V$g¡ OV$“p¾$d. Aëb¡fy“u, rTepDØu“ b“}, dp¥gp“p Aldv$, epüp rb“ Aldv$, rdTp® l¥v$f, cudk¡“ k¼k¡“p hN¡f¡A¡ gM¡gu shpfuAp¡ D‘gå^ R>¡.
bMf iåv$ Mbf iåv$ D‘f’u Apìep¡ R>¡. Mbf A¡V$g¡ kdpQpf. bMf dlpfpô²$dp„ Dv¹$ch¡gp¡ Brslpkg¡M““p¡ A¡L$ âL$pf R>¡. bMfu Üpfp sÐL$prg“ fpS>L$ue b“php¡, cpjpìehlpf, kp„õL©$rsL$ Æh“, kpdprS>L$ ‘qf[õ’rs hN¡f¡ bpbsp¡ kdS>hpdp„ dv$v$ ’pe R>¡. dfpW$u“u A“¡L$ bMfu OV$“pAp¡ b“u Nep ‘R>u A“¡L$ hjp£ bpv$ gM¡gu lp¡hp’u s¡dp„ A“¡L$ õ’m¡ kp„cm¡gu dprlsu D‘f cpf Apàep¡ lp¡hp“y„ S>Zpe R>¡. drlL$phsu“u bMf, kcpkv$ bMf, A¡L$pÏ L$gd“u bMf, Äe¡›$ L$pfL|$““u bMf, cpDkpl¡b“u bMf, MX$ép®“u gX$pC“u bMf S>¡hu L¡$V$guL$ bMfu lsu. fp¸bV®$ Apd®, A¡d.ku. õâ¢Ng A“¡ N°¡V$ X$a S>¡hp kdL$pgu“ ‘[íQdu BrslpkL$pfp¡“p N°„’p¡ ‘Z dlÒh“p R>¡.
dp¥rML$ kp^“p¡ : gp¡L$‘f„‘fpdp„ ‘¡Y$u v$f ‘¡Y$u k„L$rgs ’sp„ Ne¡gp„ õhcphNs õsyrsNp“p¡, gp¡L$Nusp¡, ‘fp¾$dNp’p, hpsp®Ap¡, v$„sL$’pAp¡, rd’L$p¡ Üpfp Ap‘Z“¡ gp¡L$Æh““p„ rhrh^ ‘pkp„Ap¡
D‘f“p ÓZ¡e âL$pf“p„ kp^“p¡“p Ap^pf¡ Brslpk“y„ g¡M“ L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. A¡L$hMs Brslpk“y„ g¡M“ ’C Nep ‘R>u ‘Z s¡ bpbs“y„ k„ip¡^“ Arhfs Qpgy S> lp¡e R>¡. Ap k„ip¡^“ Üpfp “hp„ kp^“p¡, “hu dprlsu kpd¡ Aph¡ R>¡ s¡ âdpZ¡ Brslpk“y„ ‘y“g£M“ L$fhy„ ‘X¡$ R>¡. v$p.s. Ap‘Zp„ v$pv$p-v$pv$u“p kde“p, dpsp-r‘sp“p kde“p A“¡ Ap‘Zp kde“p Brslpk“p ‘yõsL$dp„ L¡$V$gpL$ âdpZdp„ saphs lp¡hp“y„ S>Zpe R>¡.
L$fu“¡ Sy>Ap¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 13: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/13.jpg)
4
4. k„L$ë‘“p õ‘ô$ L$fp¡.
(1) cp¥rsL$ kp^“p¡ (2) g¡rMs kp^“p¡ (3) dp¥rML$ kp^“p¡
5. A¥rslprkL$ kp^“p¡“y„ d|ëedp‘“ L$fhy„ S>ê$fu R>¡. ip dpV¡$? sdpfp rhQpf L$lp¡.
6. sdpfp¡ Arcâpe gMp¡.
(1) rigpg¡M“¡ Brslpkg¡M““p¡ rhðk“ue ‘yfphp¡ dp“hpdp„ Aph¡ R>¡.
(2) dp¥rML$ kp^“p¡“p Ap^pf¡ gp¡L$Æh““p„ rhrh^ ‘pkp„Ap¡ kdÅe R>¡.
D‘¾$d :
“ÆL$“p L$p¡C ‘Z hõsyk„N°lpge“u (çeyrTed“u) dygpL$ps gp¡. sd¡ S>¡ kde“p¡ Aæepk L$fu füp„ R>p¡ s¡ kde“p Brslpk“p„ kp^“p¡“u dprlsu d¡mhp¡ A“¡ s¡“u “p¢^ D‘¾$d“u “p¡V$byL$dp„ L$fp¡.
1. “uQ¡“p Qp¡fkdp„ Ry>‘pe¡gp„ A¥rslprkL$ kp^“p¡“p„ “pd ip¡^u“¡ gMp¡.
sp v$„ s L$ ’p Q®
fu d° rQ Óp¡ Np Q
M L$ ‘ ’p$ ’p “
b op ígp¡ Ó$ L$ dp
Ap fp Å L$p Nu f
ri gp g¡ M sp¡ a
2. gMsp ’pAp¡.
(1) õdpfL$p¡dp„ L$C L$C bpbsp¡“p¡ kdph¡i ’pe R>¡?
(2) shpfuM A¡V$g¡ iy„ ? (3) Brslpk“p g¡M“dp„ g¡ML$“p„ ¼ep„ ‘pkp„Ap¡
dlÒh“p„ lp¡e R>¡ ?
3. S|>’dp„’u Sy>v$p¡ iåv$ ip¡^u“¡ gMp¡.
(1) cp¥rsL$ kp^“p¡, g¡rMs kp^“p¡, ArgrMs kp^“p¡, dp¥rML$ kp^“p¡.
(2) õdpfL$p¡, QgZ (rk½$p), Nyap, L$’p (3) cp¡S>‘Óp¡, d„qv$fp¡, ‘yõsL$p¡, rQÓp¡ (4) õsyrsNp“, shpfuM, hpsp®, rd’L$p¡
A¥rslprkL$ kp^“p¡“y„ S>s“ L$fhp“p D‘pe k|Qhp¡.
A¥rslprkL$ kp^“p¡“y„ d|ëedp‘“ : Ap b^p„ kp^“p¡ hp‘fsp„ ‘l¡gp„ L¡$V$guL$ L$pmÆ g¡hu S>ê$fu R>¡. s¡“u rhðk“uesp QL$pkhu ‘X¡$ R>¡. s¡dp„’u Akgu kp^“p¡ ¼ep„ A“¡ “L$gu ¼ep„ s¡ ip¡^hp„ ‘X¡$ R>¡. Ap„sqfL$ ‘yfphpAp¡ s‘pku“¡ s¡“u âdprZsp “½$u L$fu iL$pe R>¡. g¡ML$“y„ kpQp-Mp¡V$p‘Ï„, s¡d“p„ ìe[¼sNs õhp’®, kde, fpS>L$ue v$bpZ hN¡f¡“p¡ ‘Z Aæepk L$fhp¡ ‘X¡$ R>¡. s¡
dprlsu kp„cm¡gu R>¡ L¡$ s¡Z¡ ‘p¡s¡ Å¡e¡gu R>¡, s¡“y„ ‘Z dlÒh lp¡e R>¡. g¡M“dp„ fl¡gu Arsiep¡[¼s, rQÓp¡, âsuL$p¡, Ag„L$pfp¡ hN¡f¡“p¡ ‘Z rhQpf L$fhp¡ ‘X¡$ R>¡. AÞe kdL$pgu“ kp^“p¡ kp’¡ s¡ dprlsu“p¡ spmp¡ d¡mhu Å¡hp¡ ‘X¡$ R>¡. Ap‘Z“¡ dm¡gu dprlsu A¡L$‘nu, Ak„Ns A’hp AhpõsrhL$ lp¡hp“u i¼esp“¡ “L$pfu iL$pe “rl, s¡’u s¡“p¡ D‘ep¡N L$fsu hMs¡ rhh¡L$ Åmhhp¡ ‘X¡$ R>¡. l„d¡ip„ kpfp„-“fkp„“p¡ rhQpf L$ep® ‘R>u S> Ap kp^“p¡“p¡ D‘ep¡N L$fhp“u L$pmÆ g¡hu S>ê$fu R>¡. Brslpk“p g¡M“dp„ g¡ML$“u r“ó‘nsp A“¡ sV$õ’sp M|bS> dlÒh“u lp¡e R>¡.
bp¡gsp ’pAp¡.
õhpÝepe
![Page 14: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/14.jpg)
5
2. rihpÆ ‘l¡gp„“y„ cpfs
Ap ‘pW$dp„ Ap‘Z¡ rihpÆ“u ‘l¡gp„“u cpfs“u rhrh^ fpS>kÑpAp¡“p¡ Aæepk L$fhp“p R>uA¡. Ap kde¡ cpfsdp„ rhrh^ fpS>kÑp A[õsÐhdp„ lsu.
ApW$du kv$udp„ b„Npmdp„ "‘pg' A¡L$ ârkÙ fpS>Ly$Vy„$b lsy„. dÝe cpfsdp„ NyS>®f-ârslpf kÑpA¡ Ap„^°, L$tgN, rhv$c®, ‘ròd L$pqW$ephpX$, L$“p¡S>, NyS>fps ky^u kÑp“p¡ rhõspf L$ep£.
DÑf cpfs“p fpS>‘|s Ly$Vy„$bp¡dp„ NY$hpg h„i A“¡ ‘fdpf h„i“p Ly$Vy„$bp¡ dlÒh“p„ lsp„. fpS>‘|sp¡dp„ Qp¥lpZ h„i“p ‘©ÕhufpS> Qp¥lpZ ‘fp¾$du fpÅ lsp. sfpC“p ‘l¡gp eyÙdp„ ‘©ÕhufpS> Qp¥lpZ¡ dylçdv$ Op¡fu“¡ lfpìep¡. ‘Z sfpC“p buÅ eyÙdp„ dylçdv$ Op¡fuA¡ ‘©ÕhufpS> Qp¥lpZ“¡ lfpìep¡.
sprdg“pXy$“p Qp¡m h„i“p fpS>fpS> ‘l¡gp¡ A“¡ fpS>¢Ö ‘l¡gp¡ b„“¡ dlÒh“p fpÅ lsp. Qp¡m kÑpA¡ Apfdpf“u spL$ps hX¡$ dpgv$uh b¡V$, îug„L$p Æsu gu^p. L$Zp®V$L$“p lp¡ekm h„i“p rhóÏh^®“ fpÅA¡ k„‘|Z® L$Zp®V$L$ âv$¡i Æsu gu^p¡.
dlpfpô²$“p fpô²$L|$V$ h„i“p Np¡thv$ ÓuÅ“u L$pfqL$v$}dp„ fpô²$L|$V$ kÑp L$“p¡S>’u fpd¡ðf ky^u a¡gpC NC. ApNm L©$óZ ÓuÅA¡ Aëlpbpv$ ky^u“p¡ âv$¡i Æsu gu^p¡.
rigplpfp¡“p ÓZ Ly$Vy„$bp¡ ‘ròd dlpfpô²$dp„ ârkqÙdp„ Apìep. ‘l¡gy„ Ly$Vy„$b DÑf L$p¢L$Zdp„ ’pZp A“¡ fpeNY$, buSy>„ Ly$Vy„$b v$rnZ L$p¢L$Zdp„ sp¡ ÓuSy>„ Ly$Vy„$b L$p¡ëlp‘yf, kspfp, kp„Ngu A“¡ b¡gNp„h rS>ëgp“p L¡$V$gpL$ rhõspfdp„ fpÄe L$fsp lsp.
rihpÆ ‘l¡gp„“u ApMfu h¥chipmu kÑp A¡V$g¡ dlpfpô²$“p epv$hp¡“u kÑp. epv$h h„i“p rcëgd ‘p„Qdp“u fpS>^p“u Ap¥f„Npbpv$ “ÆL$
v$¡hrNfudp„ lsu. s¡Z¡ L©$óZp “v$u“u kpdu sfa ky^u kÑp“p¡ rhõspf L$ep£.
epv$hp¡“p¡ kde dfpW$u cpjp A“¡ kprlÐe“p¡ kyhZ®L$pm S> dp“hp¡ ‘X¡$ R>¡. Ap S> kdedp„ dlpfpô²$dp„ dlp“ycph A“¡ hpfL$fu k„âv$pe“u QX$su ’C.
hpeìe sfa“p„ Ap¾$dZp¡dlpfpô²$dp„ fpô²$L|$V$ epv$h S>¡hp„ õ’pr“L$
Ly$Vy„$bp¡“u kÑp lsu R>sp„ DÑfdp„ hpeìe sfa’u Aph¡gp Ap¾$dL$p¡A¡ Ðep„“u õ’pr“L$ kÑpAp¡Ap¡“p¡ ‘fpS>e L$fu ‘p¡sp“u kÑp õ’p‘u.
s¡ v$fçep“ dÝe‘|h®dp„ Afbu kÑp“p¡ Dv$e ’ep¡ lsp¡. kpd°pÄe“p¡ rhõspf L$fhp dpV¡$ Afb kÑp^uip¡ cpfs sfa hþep. ApW$dp k¥L$pdp„ dylçdv$ rb“ L$prkd Afbu k¡“p“uA¡ tk^ âp„s ‘f QX$pC L$fu. Ðep„“p v$pluf fpÅ“p¡ ‘fpch L$fu“¡ s¡Z¡ tk^ âp„s ÆÐep¡. Ap QX$pC“¡ gu^¡ Apfbp¡“p¡ cpfs kp’¡ â’dhpf S> fpS>L$ue k„b„^ õ’‘pep¡. Ap ‘R>u“p kdedp„ dÝe A¡riep“p syL®$, AaOp“, dp¡Ng gp¡L$p¡ cpfsdp„ Apìep A“¡ s¡dZ¡ cpfsdp„ ‘p¡sp“u kÑp õ’p‘u.
Ckhu k““u ArNepfdu kv$udp„ cpfs D‘f syL$p£“p„ Ap¾$dZp¡ ’hp gpÁep„. s¡Ap¡ ‘p¡sp“u kÑp“p¡ rhõspf L$fsp„ L$fsp„ cpfs“u hpeìe kflv$ ky^u Aphu ‘lp¢Ãep. NT“u“p kygsp“ dld|v$¡ cpfs D‘f A“¡L$ khpfuAp¡ L$fu. Ap khpfuAp¡dp„ s¡ d’yfp, h©„v$ph“, L$“p¡S>, kp¡d“p’“p„ kd©Ù d„qv$fp¡ g|„V$u“¡ Ðep„“u AY$mL$ k„‘rÑ ‘p¡sp“u kp’¡ gC Nep¡.
DÑf“u kygsp“ipluCkhu k“ 1175 A“¡ 1178dp„
AaOpr“õsp““p O|f âp„s“p kygsp“ dylçdv$ Op¡fuA¡ cpfs D‘f Ap¾$dZp¡ L$ep¯. cpfs“p
![Page 15: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/15.jpg)
6
L©$óZv$¡hfpe : L©$óZv$¡hfpe
C.k. 1509 dp„ rhS>e“Nf“u Npv$u D‘f Apìep. s¡Z¡ rhS>ehpX$p A“¡ fpS>dl¢Öu âv$¡i Æsu“¡ ‘p¡sp“p fpÄe kp’¡ Å¡X$u v$u^p¡. bld“u kygsp“
dld|v$ipl“p “¡s©Ðh l¡W$m A¡L$rÓs ’e¡gp kygsp“p¡“p k¥Þek„Op¡“p¡ s¡dZ¡ ‘fpS>e L$ep¤. L©$óZv$¡hfpe“u L$pfqL$v$}dp„ rhS>e“Nf“y„ fpÄe ‘|h®dp„ L$V$L$’u - ‘ròd¡ Np¡hp ky^u A“¡ DÑf¡ fpeQ|f v$p¡Apbp’u-v$rnZ¡ tlv$u dlpkpNf ky^u a¡gpe¡gy„ lsy„. C.k. 1530 dp„ s¡“y„ d©Ðey ’ey„ lsy„.
L©$óZv$¡hfpe rhÜp“ lsp. s¡Z¡ s¡gyNy cpjpdp„ "Apdy¼sdpëev$p' “pd“p¡ fpS>“urs rhjeL$ N°„’ g¿ep¡ lsp¡. s¡“u L$pfqL$v$}“p kdedp„ rhS>e“Nfdp„ lÅf fpdd„qv$f, rhÌ$g d„qv$fp¡“y„ bp„^L$pd ’ey„ lsy„.
L©$óZv$¡hfpe ‘R>u rhS>e“Nf fpÄe“u ‘X$su iê$ ’C. ApS>“p L$Zp®V$L$dp„ Aph¡gp sprgL$p¡V$dp„ A¡L$ bpSy> Apqv$giplu, r“Tpdiplu, Ly$sybiplu, bfuv$iplu A“¡ buSy> bpSy> rhS>e“Nf“p fpÅ fpdfpe hÃQ¡ C.k. 1565dp„ gX$pB ’C. Ap gX$pCdp„ fpdfpe“p¡ ‘fpS>e ’ep¡. Ðepf‘R>u rhS>e“Nf“p fpÄe“p¡ A„s Apìep¡.
bld“u fpÄedylçdv$ sOgL$“y„ hQ®õh X$pdu v$¡hp dpV¡$
v$rnZdp„ kfv$pfp¡A¡ b„X$ L$ey¯. Ap kfv$pfp¡“p âdyM lk“ N„N|A¡ qv$ëlu“p kygsp““p k¥Þe“¡ lfpìe„y. C.k. 1347dp„ “hy„ fpÄe A[õsÐhdp„ Apìey„. s¡“¡ bld“u fpÄe L$l¡hpe R>¡. lk“ N„N| bld“u fÄe“p¡ ‘l¡gp¡ kygsp“ bÞep¡. s¡Z¡ L$Zp®V$L$ fpÄedp„ Aph¡gp "NygbNp®'dp„ ‘p¡sp“u fpS>^p“u õ’p‘u.
Æs¡gp âv$¡ip¡“p¡ L$pfcpf k„cpmhp dpV¡$ s¡Z¡ Ly$sybyØu“ A¥bL$“u r“dZ|„L$ L$fu. ApNm S>sp„ C.k. 1206 dp„ dylçdv$ Op¡fu“p d©Ðey ‘R>u A¥bL¡$ ‘p¡sp“u kÑp l¡W$m“p cpfs“p âv$¡ip¡“p¡ L$pfcpf õhs„Ó fus¡ Qgphhp“u iê$Aps L$fu.A¥bL$ d|m¡ Nygpd lsp¡ s¡ qv$ëlu“p¡ kÑp^ui bÞep¡. C.k. 1210 dp„ s¡“y„ d©Ðey ’ey„.
Ly$sybyØu“ A¥bL$ ‘R>u Aësdi, frTep, bëb“, AgpDØu“ MugÆ, dylçdv$ sOgL$, qafp¡T sOgL$, Cb°plud gp¡v$u hN¡f¡ kygsp“p¡A¡ cpfs D‘f fpÄe L$ey¯.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
Cb°plud gp¡v$u R>¡ëgp¡ kygsp“ lsp¡, s¡“p õhcphv$p¡j“¡ gu^¡ s¡“p A“¡L$ vy$íd“p¡ ’ep lsp. ‘„Åb“p kyb¡v$pf v$p¡gsMp“ gp¡v$uA¡ L$pb|g“p dp¡Ng kÑp^ui bpbf“¡ Cb°plud gp¡v$u rhfyÙ “p¡sep£. Ap gX$pCdp„ bpbf¡ Cb°prld gp¡v$u“¡ lfpìep¡ A“¡ s¡“u kp’¡ S> kygsp“iplu“p¡ A„s Apìep¡.
rhS>e“Nf“y„ fpÄeqv$ëlu“p kygsp“ dylçdv$ sOgL$“u L$pfqL$v$}
v$fçep“ qv$ëlu“u L¢$Öhs} kÑp rhfyÙ v$rnZdp„ bmhp¡ ’ep¡. s¡dp„’u S> rhS>e“Nf A“¡ bld“u S>¡hp„ b¡ âbm fpÄep¡“p¡ Dv$e ’ep¡.
lqflf A“¡ by½$ v$rnZcpfs“p b„“¡ cpCAp¡ qv$ëlu“u kygsp“iplu“u k¡hpdp„ kfv$pf sfuL¡$ lsp. s¡Z¡ dylçdv$ sOgL$“p kdedp„ v$rnZdp„ âhs£gu fpS>L$ue A[õ’fsp“p¡ apev$p¡ DW$phu C.k. 1336dp„ v$rnZdp„ rhS>e“Nf fpÄe“u õ’p‘“p L$fu. ApS>“p L$Zp®V$L$dp„ Aph¡gy„ "l„‘u' Ap fpÄe“u fpS>^p“u lsu. lqflf rhS>e“Nf“p¡ ‘l¡gp¡ fpÅ lsp¡.
lqflf ‘R>u s¡“p¡ cpC by½$ ksp D‘f Apìep¡. by½¡$ fpd¡ðf ky^u“p¡ âv$¡i ‘p¡sp“u lL|$ds l¡W$m rhõspep¤.
L©$óZv$¡hfpe
![Page 16: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/16.jpg)
7
dld|v$ Nphp“ : bld“u fpÄe“p¡ dy¿e â^p“ A“¡ DÑd âipkL$ lsp¡. s¡Z¡ bld“u fpÄe“¡ Apr’®L$ fus¡ kd©Ù L$ey¯. k¥r“L$p¡“¡ ÅNuf Ap‘hp“¡ bv$g¡ fp¡L$X$ ‘Npf Ap‘hp“u iê$Aps L$fu. k¥Þe“¡ riõsbÙ L$ey¯. S>du“ dl¡kyg“u ìehõ’pdp„ ky^pfp L$ep®. rbv$fdp„ Afbu A“¡ apfku rinZ“p Aæepk dpV¡$ dv$f¡kp“u õ’p‘“p L$fu.
dld|v$ Nphp“ ‘R>u bld“u kfv$pfp¡dp„ S|>’bpÆ h^hp gpNu. rhS>e“Nf A“¡ bld“u hÃQ¡“p k„Oj®“u dpW$u Akf bld“u fpÄe D‘f ‘X$u. Sy>v$p Sy>v$p âp„s“p Ar^L$pfuAp¡ h^pf¡ õhs„Ó b“u“¡ hs®hp gpÁep. bld“u fpÄedp„ Ly$k„‘ h^hp“¡ gu^¡ s¡“y„ rhcpS>“$ ’hp gpÁey„. s¡dp„’u hlp®X$“u Cdpv$iplu, rbv$f“u bfuv$iplu, buÅ‘yf“u Apqv$giplu, Aldv$“Nf“u r“Tpdiplu A“¡ Np¡hm$L$p¢X$p“u Ly$sybiplu A¡d bld“u fpÄe ‘p„Q rhcpNdp„ rhcpÆs ’C Ney„.
dp¡NgkÑpC.k. 1526dp„ qv$ëlu“u kygsp“ iplu“p¡
A„s Apìep¡. Ðep„ dp¡NgkÑp“u õ’p‘“p ’C.
bpbf : dp¡Ng kÑp“p¡ õ’p‘L$ bpbf lsp¡. s¡ dÝe A¡riep“p lpg“p DTb¡qL$õsp“dp„ Aph¡gp afOp“p fpÄe“p¡ fpÅ lsp¡. cpfs“u k„‘rÑ A“¡ kd©qÙ“y„ hZ®“ s¡Z¡ kp„cþey„ lsy„, dpV¡$ s¡Z¡ cpfs D‘f lºdgp L$fhp“u ep¡S>“p b“phu.
qv$ëludp„ s¡ hMs¡ kygsp“ Cb°plud gp¡v$u fpÄeL$pfcpf Qgphsp¡ lsp¡. kygsp“iplu“p ‘„Åb âv$¡idp„ v$p¡gsMp“ gp¡v$u dy¿e Ar^L$pfu lsp¡. Cb°plud gp¡v$u A“¡ v$p¡gsMp“ gp¡v$u hÃQ¡ k„Oj® iê$ ’ep¡. v$p¡gsMp“¡ cpfs D‘f Ap¾$dZ L$fhp bpbf“¡ Apd„rÓs L$ep¤. Ap sL$ TX$‘u gC“¡ bpbf¡ cpfs D‘f Ap¾$dZ L$ey¯. bpbf“p Ap¾$dZ“p¡ kpd“p¡ L$fhp Cb°plud gp¡v$u k¥Þe kp’¡ “uL$mu ‘X$ép¡. 21 A¡râg, 1526“p fp¡S> ‘pZu‘s“p d¡v$p“dp„ s¡“u A“¡ bpbf hÃQ¡ gX$pC ’C. Ap gX$pCdp„ bpbf¡ cpfsdp„ ‘l¡gu S> hMs
dp¡Ngh„i“p¡ kp¥’u L$s®ìer“›$ A“¡ bplp¡i fpÅ AL$bf lsp¡. AL$bf¡ ‘p¡sp“p A¡L$Q¾$u ipk“ l¡W$m cpfs“¡ gphhp“p¡ âeГ L$ep£. Ðepf¡ s¡“p¡ rhfp¡^ ’ep¡. dlpfpZp âsp‘, Q„pv$bubu, fpZu vy$Np®hsuA¡ AL$bf rhfyÙ L$f¡gp¡ k„Oj® Dëg¡M“ue R>¡.
sp¡‘Mp“p“p¡ AkfL$pfL$ D‘ep¡N L$ep¤. s¡Z¡ Cb°plud gp¡v$u“p k¥Þe“¡ lfpìey„. Ap "‘pZu‘s“y„ ‘l¡gy„ eyÙ' lsy„.
Ap gX$pC ‘R>u d¡hpX$“p fpZpk„N¡ fpS>‘|s fpÅAp¡“¡ A¡L$rÓs L$ep®. bpbf A“¡ fpZpk„N hÃQ¡ Mp“yApdp„ gX$pC ’C. Ap gX$pCdp„ bpbf“p sp¡‘Mp“p A“¡ s¡“p A“pds k¥Þe¡ AkfL$pfL$ L$pdNufu bÅhu. fpZpk„N“y„ k¥Þe lpfu Ney„. C.k. 1530 dp„ bpbf“y„ d©Ðey ’ey„.
bpbf ‘R>u lºdpey (C.k.1530 ’u C.k. 1539 A“¡ C.k. 1555 ’u C.k. 1556) Npv$u D‘f Apìep¡. lºdpey“u L$pfqL$v$} v$fçep“ i¡fipl¡ s¡“¡ lfpìep¡ A“¡ qv$ëlu“u Npv$u D‘f k|fh„i“u õ’p‘“p ’C. lºdpey ‘R>u AL$bf (C.k. 1556 ’u C.k.1605) Npv$u D‘f Apìep¡. AL$bf A“¡ l¡dy hÃQ¡ C.k. 1556 dp„ ‘pZu‘sdp„ gX$pC ’C. Ap ‘pZu‘s“y„ buSy>„ eyÙ lsy„. kdN° cpfs ‘p¡sp“p A¡L$Q¾$u ipk“ l¡W$m gphhp“u s¡“u dlÒhL$p„np lsu. AL$bf ‘R>u S>lp„Nuf (C.k. 1605 ’u C.k. 1628) kd°pV$ bÞep¡. s¡“u L$pfqL$v$} v$fçep“ s¡“u ‘Гu “|fS>lp„A¡ AkfL$pfL$ L$pdNufu bÅhu. S>lp„Nuf ‘R>u iplS>lp„ (C.k. 1628 ’u C.k.. 1658) kd°pV$ ’ep¡. iplS>lp„ ‘R>u Ap¥f„NT¡b (C.k. 1658 ’u C.k. 1707) gp„bp¡ kde kd°pV$ lsp¡. s¡“p d©Ðey ‘R>u dp¡Ng kpd°pÄe “bmy„ ‘X$éy„.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 17: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/17.jpg)
8
dlpfpZp âsp‘ :
Dv$etkl“p d©Ðey ‘R>u dlpfpZp âsp‘ d¡hpX$“u Npv$u D‘f Apìep. d¡hpX$“p A[õsÒh dpV¡$ s¡Z¡ k„Oj® Qpgy fp¿ep¡. dlpfpZp âsp‘¡ ApMf ky^u ‘p¡sp“u õhs„Ósp
V$L$phu fpMhp dpV¡$ AL$bf kp’¡ k„Oj® L$ep¤. ‘fp¾$d, ^¥e®, õhprcdp“, ÐepN hN¡f¡ NyZp¡“¡ gu^¡ s¡ Brslpkdp„ AS>fpdf ’C Nep.
Qp„v$bubu :
C.k. 1595dp„ dp¡Ngp¡A¡ Aldv$“Nf“u r“Tpdiplu“u fpS>^p“u D‘f lºdgp¡ L$ep£. dp¡Ng
k¥Þe¡ Aldv$“Nf“p qL$ëgp“¡ O¡fp¡ Opëep¡. lºk¡“ r“Tpdipl“u bplp¡i A“¡ L$s®ìer“›$ ‘yÓu Qp„v$bubuA¡ AÐe„s ^¥e®’u s¡ qL$ëgp¡ bQphhp kpd“p¡ L$ep£. A¡ kde¡ r“Tpdiplu“p kfv$pfp¡ hÃQ¡ AZb“ph ’ep¡. Ap
AZb“ph“¡ L$pfZ¡ Qp„v$bubu“y„ d©Ðey ’ey„. ‘R>u dp¡Ngp¡A¡ Aldv$“Nf“p¡ qL$ëgp¡ Æsu gu^p¡. ‘Z r“Tpdiplu“y„ k„‘|Z® fpÄe dp¡Ngp¡“p spbpdp„ Apìey„ “rl.
fpZu vy$Np®hsu : rhv$c®“p¡ ‘|h® cpN, s¡“u DÑfdp„ Aph¡gp¡ dÝeâv$¡i“p¡ cpN, ApS>“p R>ÑukNY$“p¡ ‘ròd-cpN, Ap„^°âv$¡i“p¡ DÑf cpN A“¡ Ap¡qfõkp“p¡ ‘ròd- cpN A¡ D‘gL$ ×rô$A¡ Np¢X$h““p¡ rhõspf lsp¡. Q„v$¡g fpS>‘|sp¡“p h„idp„ S>Þd¡gu vy$Np®hsu gÁ“ ‘R>u Np¢X$h““u fpZu b“u. s¡Z¡ DÑd fus¡ fpÄeL$pfcpf
L$ep£. dÝeeyN“p Brslpkdp„ dp¡Ngp¡ rhfyÙ Np¢X$h““u fpZu vy$Np®hsuA¡ L$f¡gu gX$pC dlÒh“u R>¡. vy$Np®hsuA¡ ‘rs“p d©Ðey ‘R>u AL$bf rhfyÙ gX$sp„ gX$sp„ ‘p¡sp“p âpZ“y„ brgv$p“ Apàey„, ‘f„sy ifZpNrs õhuL$pfu “rl.
Ap¥f„NT¡b : C.k. 1658dp„ Ap¥f„NT¡b bpv$ipl bÞep¡. s¡ hMs¡ dp¡Ng kpd°pÄe v$rnZ¡ Aldv$“Nf ky^u A“¡ ‘ròd¡ L$pb|g’u gC“¡
‘|h®“¡ b„Npm ky^u a¡gpe¡gy„ lsy„. Ap¥f„NT¡b¡ ‘p¡sp“u L$pfqL$v$} v$fçep“ ‘|h£ Aph¡gp Apkpd, v$rnZ“p buÅ‘yf“u Apqv$giplu A“¡ Np¡hmL$p¢X$p“u Ly$sybiplu“p¡ A„s ApÎep¡ A“¡ s¡d“p âv$¡ip¡ ‘p¡sp“p kpd°pÄe kp’¡ Å¡X$u v$u^p.
Aplp¡dp kp’¡ k„Oj® : Ckhu k““u s¡fdu kv$udp„ ip“ S>dpsu“p gp¡L$p¡ b°û‘yÓp “v$u“p MuZâv$¡idp„ õ’peu ’ep lsp. Ðep„ s¡dZ¡ ‘p¡sp“y„ fpÄe õ’pàey„ lsy„. õ’pr“L$ gp¡L$p¡ Ap gp¡L$p¡“¡ "Aplp¡d' L$l¡sp lsp.
Ap¥f„NT¡b“p kdedp„ Aplp¡dp A“¡ dp¡Ngp¡ hÃQ¡ gp„bp kde ky^u k„Oj® Qpëep¡. dp¡Ngp¡A¡ Aplp¡dp“p âv$¡ip¡ D‘f Ap¾$dZ L$ey¯. Nv$p^ftkl“p “¡s©Ðh l¡W$m Aplp¡d k„NqW$s ’ep. gp[ÃR>s bX$aŸL$“ “pd“p k¡“p“uA¡ dp¡Ngp¡ rhfyÙ DN° k„Oj® L$ep¤. Aplp¡dpA¡ dp¡Ngp¡ rhfyÙ“p k„Oj®dp„ N¡fugp eyÙ“urs“p¡ Ap^pf gu^p¡ lsp¡. dp¡Ngp¡ dpV¡$ Apkpddp„ ‘p¡sp“u kÑp S>dphhp“y„ Ai¼e bÞey„.
iuMp¡ kp’¡“p¡ k„Oj® : iuMp¡“p “hdp Nyfy s¡Nblpvy$f¡ Ap¥f„NT¡b“u AkrlóÏ ^prd®L$ “urs rhfyÙ DN° “p‘k„v$Nu v$ip®hu. Ap¥f„NT¡b¡ s¡d“¡ 1675dp„ L¡$v$ L$fu“¡ s¡d“p¡ rifÃR>¡v$ L$ep£. s¡d“p ‘R>u Nyfy Np¡thv$tkl iuMp¡“p Nyfy bÞep. Nyfy Np¡thv$tkl¡ ‘p¡sp“p A“yepeuAp¡“¡ k„NqW$s L$fu“¡
Qp„v$bubu
fpZu vy$Np®hsu
fpZp âsp‘
Ap¥f„NT¡b
![Page 18: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/18.jpg)
9
s¡d“pdp„ fl¡gu gX$peL$ h©rÑ“¡ âp¡Ðkpl“ Apàey„. gX$peL$ iuM eyhp“p¡“y„ A¡L$ v$m Ec„y L$ey¯. s¡“¡
"Mpgkp v$m' L$l¡hpe R>¡. Ap“„v$‘yf s¡“y„ dy¿e L$¢Ö lsy„. Ap¥f„NT¡b¡ iuMp¡ rhfyÙ gX$hp k¥Þe dp¡L$ëey„. s¡“u ap¡S>¡ Ap“„v$‘yf D‘f lºdgp¡ L$ep£. s¡ hMs¡ iuMp¡ âMf TT|çep, ‘f„sy s¡d“¡ kamsp dmu
“rl. Ðepf ‘R>u Nyfy Np¡thv$tkl v$rnZdp„ Apìep. C.k. 1708dp„ “p„v$¡X$dp„ s¡d“p D‘f lºdgp¡ ’ep¡. s¡dp„ S> s¡d“y„ d©Ðey ’ey„.
fpS>‘|sp¡ kp’¡ k„Oj® : AL$bf¡ ‘p¡sp“u kyg¡ley¼s “urs’u fpS>‘|sp¡“p¡ klL$pf d¡mìep¡ lsp¡ ‘Z Ap¥f„NT¡b“¡ fpS>‘|sp¡“p¡ klL$pf d¡mhsp„ AphX$éy„ “rl. dpfhpX$“p fpZp S>kh„stkN“p d©Ðey ‘R>u s¡“y„ fpÄe Ap¥f„NT¡b¡ dp¡Ng kpd°pÄe
kp’¡ Å¡X$u v$u^y„. vy$Np®v$pk fpW$p¡X¡$ S>kh„stkN“p “p“u Jdf“p ‘yÓ ArS>stkl“¡ dpfhpX$“u Npv$u D‘f b¡kpX$ép¡. vy$Np®v$pk fpW$p¡X¡$ dp¡Ngp¡ rhfyÙ M|b k„Oj® L$ep£. vy$Np®v$pk“p Ap rhfp¡^“¡ v$pbu v$¡hp Ap¥f„NT¡b¡ fpS>‘yÓ AL$bf“¡ dpfhpX$ dp¡L$ëep¡. fpS>‘yÓ AL$bf ‘p¡s¡ fpS>‘|sp¡“¡ dþep¡ A“¡ s¡Z¡ Ap¥f„NT¡b rhfyÙ b„X$ ‘p¡L$pey¯. Ap b„X$dp„ dlpfpô²$“p dfpW$pAp¡“u ‘Z dv$v$ g¡hp“p¡ âeГ ’ep¡. vy$Np®v$pk fpW$p¡X¡$ dpfhpX$“p A[õsÒh dpV¡$ dp¡Ngp¡ rhfyÙ Ap k„Oj® Qpgy fp¿ep¡.
dfpW$pAp¡ kp’¡ k„Oj® : dlpfpô²$dp„ rihpÆ dlpfpS>“p “¡s©Ðh l¡W$m õhfpÄe“u õ’p‘“p ’C. s¡d“¡ õhfpÄe“u õ’p‘“p L$fhp“p Ap âeГp¡dp„ AÞe vy$íd“p¡ kp’¡ S> dp¡Ngp¡ kp’¡ ‘Z k„Oj® L$fhp¡ ‘X$ép¡ lsp¡. s¡d“p d©Ðey ‘R>u k„‘|Z® v$rnZ cpfs Æsu g¡hp“p l¡sy’u Ap¥f„NT¡b v$rnZdp„ Apìep¡. ‘f„sy dfpW$pAp¡A¡ Ap¥f„NT¡b kp’¡ DN° k„Oj® L$ep£. ‘p¡sp“p õhps„Ôe“y„ fnZ L$ey¯. Ap kdN° k„Oj®“u dprlsu Ap‘Z¡ ApNm d¡mhhp“p R>uA¡.
1. “pd L$lp¡.
(1) Np¢X$h““u fpZu - (2) Dv$etkl“p¡ ‘yÓ - (3) dp¡NgkÑp“p¡ õ’p‘L$ - (4) bld“u fpÄe“p¡ ‘l¡gp¡ kygsp“ - (5) Nyfy Np¡thv$tkN¡ õ’p‘¡gy„ v$m -
2. S|>’dp„ “ b„^b¡ksp¡ ‘ep®e ‘k„v$ L$fp¡.
(1) kygsp“ dylçdv$, Ly$sybyØu“ A¥bL$, dylçd„v$ Op¡fu, bpbf.
(2) Apqv$giplu, r“Tpdiplu, kygsp“iplu, bqfv$iplu
(3) AL$bf, lºdpey, i¡fipl, Ap¥f„NT¡b
3. V|„$L$dp„ S>hpb gMp¡.
(1) rhS>e“Nf A“¡ bld“u Ap b¡ fpÄep¡ ip’u ârkqÙ ‘pçep„?
(2) dld|v$ Nphp“¡ ¼ep ky^pfp L$ep®?
(3) dp¡Ngp¡ dpV¡$ Apkpddp„ ‘p¡sp“u kÑp S>dphhp“y„ ip’u Ai¼e bÞey„?
4. sdpfp iåv$p¡dp„ V|„$L$dp„ dprlsu gMp¡.
(1) L©$óZv$¡hfpe (2) Qp„v$bubu (3 fpZu vy$Np®hsu
5. L$pfZ kp’¡ gMp¡.
(1) bld“u fpÄe“p ‘p„Q rhcpNp¡ ’ep. (2) fpZpk„N“p k¥Þe“p¡ ‘fpS>e ’ep¡. (3) fpZp âsp‘ Brslpkdp„ AS>fpAdf bÞep. (4) Ap¥f„NT¡b¡ Nyfy s¡Nblpvy$f“¡ L¡$v$ L$ep®. (5) fpS>‘|sp¡A¡ dp¡Ngp¡ rhfyÙ k„Oj® L$ep£.
Nyfy Np¡thv$tkl
õhpÝepe
![Page 19: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/19.jpg)
10
D‘¾$d : ‘pW$dp„ Aph¡gu ìe[¼sAp¡ rhi¡ h^pf¡ dprlsu k„v$c®
‘yõsL$p¡, IV$f“¡V$, hs®dp“‘Óp¡ hN¡f¡“u dv$v$’u d¡mhp¡. D‘¾$d“u “p¡V$byL$dp„ rQÓ-dprlsu“y„ L$p¡gpS> b“php¡ A“¡ Brslpk“p hN®dp„ s¡“y„ âv$i®“ cfp¡.lº„ Ap ÅÏ„ Ry>„.
7. IV$f“¡V$“u dv$v$’u sd“¡ Ndsu L$p¡C ‘Z A¡L$ ìe[¼s“u dprlsu d¡mhp¡ A“¡ “uQ¡“p Qp¡fkdp„ gMp¡.
C.k. 1336 C.k....... C.k. 1509 C.k.......
rhS>e“Nf fpÄe“u bld“u fpÄe“u ........... dp¡Ng kÑp“u õ’p‘“p õ’p‘“p õ’p‘“p
6. kdef¡Mp ‘|Z® L$fp¡.
v$¡hrNqf qL$ëgp¡
![Page 20: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/20.jpg)
11
3. ^prd®L$ kdÞhe
cpjp A“¡ ^d®“u rhrh^sp cpfsue kdpS>“u A¡L$ dlÒh“u rhi¡jsp R>¡. Ap rhi¡jsp“¡ Ýep“dp„ fpMu“¡ cpfsue b„^pfZ¡ kh®^d® kdcph“y„ sÒh õhuL$pey¯ R>¡. dÝeeyNu“ cpfsue kdpS>Æh“dp„ ‘Z Ap sÒh“p Ap^pf¡ ^prd®L$ kdÞhe“p âeГp¡ ’ep lsp. Ap âeГp¡dp„ c[¼s Ap„v$p¡g“, iuM ^d® A“¡ kyau ‘„’“y„ Ap‘Zp kdpS>dp„ rhi¡j õ’p“ R>¡. cpfs“p Sy>v$pSy>v$p âv$¡ip¡dp„ Sy>v$uSy>v$u rhQpf^pfpAp¡ âQrgs b“u. s¡dZ¡ Cðfc[¼s“u kp’¡ S> ^prd®L$ A“¡ kp„âv$preL$ kdÞhe ‘f cpf Apàep¡. s¡ rhi¡“u dprlsu Ap‘Z¡ Ap ‘pW$dp„ d¡mhhp“p R>uA¡.
cpfs“p ^prd®L$ Æh“dp„ iê$Apsdp„ L$d®L$p„X$ A“¡ b°ûop“ D‘f rhi¡j cpf Ap‘hpdp„ Aphsp¡. dÝeeyNdp„ Ap b„“¡ dpNp£ ‘pR>m flu Nep A“¡ c[¼sdpN®“y„ dlÒh hÝey„. Ap dpN®dp„ Ar^L$pfc¡v$“y„ “L$pdy„ dlÒh “ lp¡hp’u ^prd®L$ kdÞhe“¡ h^pf¡ Nrs dmu. cpfs“p Sy>v$pSy>v$p âp„sp¡dp„ õ’pr“L$ ‘qf[õ’rs“¡ A“ykfu“¡ c[¼sdpN®“p Sy>v$pSy>v$p AprhóL$pf dmu Aph¡ R>¡. Ap dpN£ k„õL©$s cpjp“¡ bv$g¡ kh® kpdpÞe gp¡L$p¡“u cpjp“p¡ Ap^pf gu^p¡. s¡’u âpv$¡riL$ cpjp“p rhL$pkdp„ Ap ^prd®L$ Ap„v$p¡g““u dv$v$ dmu.
c[¼s Ap„v$p¡g“ : c[¼s Ap„v$p¡g““u iê$Aps v$rnZ cpfsdp„ ’C lp¡hp“y„ dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. Ap cpNdp„ “pe“pf A“¡ Amhpf c[¼s Ap„v$p¡g“p¡ âL$pidp„ Apìep. “pe“pf rihc¼s sp¡ Amhpf rhóÏc¼s lsp. rih A“¡ rhóÏ A¡L $S> R>¡, A¡d dp“u“¡ s¡d“u hÃQ¡ kdÞhe L$fhp“p âeГp¡ ‘Z ’ep A^p£ cpN rhóÏ“p¡ A“¡ A^p£ cpN rih“p¡ bsphu“¡ "lqflf'“p õhê$‘“u d|rs® ‘Z dp¡V$p âdpZdp„ s¥epf L$fhpdp„ Aphu. Ap c[¼s Ap„v$p¡g“dp„ kdpS>“p v$f¡L$ õsf“p gp¡L$p¡ klcpNu bÞep„ lsp„.
Cðfâ¡d, dp“hsp, Æhv$ep, L$fyZp hN¡f¡ d|ëep¡“p¡ D‘v$¡i s¡dZ¡ Apàep¡. v$rnZ cpfsdp„ fpdp“yS> A“¡ AÞe ApQpep£A¡ c[¼s-Ap„v$p¡g““p¡ ‘pep¡ dS>b|s L$ep£. Cðf v$f¡L$ dpV¡$ R>¡, Cðf c¡v$cph L$fsp “’u, A¡hy„ s¡dZ¡ L$üy„. DÑf cpfsdp„ ‘Z fpdp“yS>“p D‘v$¡i“u kpfu Akf ’C lsu.
DÑf cpfsdp„ k„s fpdp“„v$¡ c[¼s“y„ dlÒh kdÅìey„. k„s L$buf c[¼s Ap„v$p¡g““p A¡L$ ÅZusp k„s lsp. s¡dZ¡ su’®n¡Óp¡, h°sp¡, d|rs®‘|Å“¡ dlÒh Apàey„ “rl. kÐe“¡ S> Cðf dpÞep. v$f¡L$ d“yóe A¡L$
R>¡, A¡hp¡ D‘v$¡i Apàep¡ Årsc¡v$$, dpN®c¡v$, ^d®c¡v$ dpÞep “rl. s¡d“¡ tlvy$ A“¡ dykgdp“p¡ hÃQ¡ A¡L$sp õ’p‘hu lsu. s¡dZ¡ tlvy$ A“¡ dy[õgd Ap b„“¡ ^d®“p Qyõs gp¡L$p¡“¡ L$X$L$ iåv$p¡dp„ aV$L$pep®.
b„Npmdp„ Q¥sÞe dlpâcyA¡ L©$óZc[¼s“y„ dlÒh bspìey„. s¡d“p D‘v$¡i“¡ gu^¡ gp¡L$p¡ Års“p A“¡ ‘„’p¡“p„ b„^“p¡ sp¡X$u“¡ c[¼s Ap„v$p¡g“dp„ klcpNu bÞep. Q¥sÞe dlpâcy“p âcph’u i„L$fv$¡h¡ Apkpddp„ L©$óZc[¼s“p¡ âkpf L$ep£. NyS>fpsdp„ k„s “ftkl dl¡sp ârkÙ h¥óZh k„s ’C Nep. s¡Ap¡ ‘fd L©$óZc¼s lsp. s¡dZ¡ kdp“sp“p¡ k„v$¡ip¡ Apàep¡. s¡d“¡ NyS>fpsu cpjp“p ApÛL$rh dp“hpdp„ Aph¡ R>¡.
k„s dufp„bpCA¡ L©$óZc[¼s“p¡ drldp kdÅìep¡. s¡Ap¡ d¡hpX$“p„ fpS>Ly$Vy„$b“p„ lsp„ fpS>Ly$Vy„$b“p„ kyMp¡“p¡ ÐepN L$fu“¡ s¡Ap¡ L©$óZc[¼sdp„ sëgu“ bÞep„.
k„s L$buf
![Page 21: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/21.jpg)
12
fpS>õ’p“u A“¡ NyS>fpsu cpjpdp„ s¡dZ¡ c[¼sfQ“pAp¡ L$fu R>¡. s¡d“p„ c[¼sNusp¡ c[¼s, krlóÏsp A“¡ dp“hsp“p k„v$¡ip Ap‘“pfp„ R>¡. k„s fp¡rlv$pk A¡L$ dlp“ k„s lsp. s¡dZ¡ kdp“sp“p¡ A“¡ dp“hsp“p¡ k„v$¡i Apàep¡. k„s k¡“p A¡L$ âcphipmu k„s ’C Nep. tlv$u kprlÐe“p dlpL$rh k|fv$pk¡ "k|fkpNf' L$pìe g¿e„y. L©$óZc[¼s s¡d“p„ L$pìe“p¡ rhje R>¡. dy[õgd k„s fkMp“¡ gM¡gp„ L©$óZc[¼s“p„ Nusp¡ fkâv$ R>¡. k„s sygkuv$pk“p "fpdQqfsdp“k' N°„’dp„ fpdc[¼s“p¡ ky„v$f AprhóL$pf ’e¡gp¡ Å¡hp dm¡ R>¡.
L$Zp®V$L$dp„ bkh¡ðf¡ tgNpes rhQpf^pfp“p¡ âkpf L$ep¤. s¡dZ¡ Årsc¡v$“p¡ rhfp¡^ L$ep¤. îdârs›$p“y„ dlÒh kdÅìey„. s¡d“y„ ""L$peL$h¡
L¥$gpk'' ârkÙ k|Ó R>¡. s¡“p¡ A’® îd A¡ S> L¥$gpk R>¡. ‘p¡sp“p Ap„v$p¡g“dp„ s¡dZ¡ ”uAp¡“¡ ‘Z klcpNu b“phu. "A“ychd„V$‘' kcpN©ldp„ ’“pfu ^d®QQp®dp„ v$f¡L$ Års“p„ ”u-‘yfyj klcpNu ’hp gpÁep„. s¡dZ¡
‘p¡sp“p¡ D‘v$¡i L$Þ“X$ gp¡L$cpjpdp„ k|ÓkprlÐe“p dpÝed Üpfp Apàep¡. s¡d“p„ L$pep£“u kdpS> D‘f OZu Akf ’C. bkh¡ðf“p A“yepeuAp¡A¡ dfpW$u cpjpdp„ ‘Z fQ“p L$fu R>¡. s¡dp„’u dÞd’ õhpduA¡ gM¡gp "‘fdflõe' N°„’ ârkÙ R>¡. L$Zp®V$L$dp„ ‘„‘, ‘yf„v$fv$pk hN¡f¡ dlp“ k„sp¡ ’C Nep. s¡dZ¡ L$Þ“X$ cpjpdp„ A“¡L$ c[¼sL$h“p¡ fÃep„ R>¡.
dlp“ycph ‘„’ : s¡fdu kv$udp„ Q¾$^f õhpduA¡ dlpfpô²$dp„ "dlp“ycph' ‘„’“u õ’p‘“p L$fu. Ap ‘„’ L©$óZc[¼s“p¡ D‘v$¡i Ap‘“pfp¡ R>¡. îu Np¡thv$âcy Q¾$^f õhpdu“p Nyfy lsp. Q¾$^f“p
qióep¡dp„ v$f¡L$ Års-S>dpsu“p„ ”u-‘yfyjp¡“p¡ kdph¡i lsp¡. s¡Ap¡ kdp“sp“p ‘yfõL$sp® lsp. s¡dZ¡ dlpfpô²$- cfdp„ c°dZ L$fu“¡ dfpW$udp„ D‘v$¡i Apàep¡. k„õL©$s“¡ bv$g¡ dfpW$u
dlp“ycph ‘„’“p A“yepeuAp¡A¡ L$f¡gu L¡$V$guL$ dy¿e fQ“p “uQ¡ âdpZ¡ R>¡ : çlpIcV$¡ k„‘pqv$s L$f¡gp, Q¾$^f“u gugp“y„ hZ®“ L$fsp¡ N°„’ "gugpQqfÓ', ApÛ dfpW$u L$hreÓu dlv$„bp“p¡ "^hm¡', L¡$ip¡bpk¡ k„‘pqv$s L$f¡gp "k|Ó‘pW$ A“¡ ×ô$p„s‘pW$', v$pdp¡v$f ‘„qX$s“y„ "hÃR>plfZ', cpõL$fcË$ bp¡fuL$f“p¡ "riiy‘pgh^', “f¡ÞÖ“y„ "fy[¼dZuõhe„hf.'
dlpfpô²$dp„ k„s A¡L$“p’¡ gM¡gp tlvy$ A“¡ dykgdp“ hÃQ¡“p¡ k„hpv$ ^prd®L$ kdÞhe“u v$rô$A¡ dlÒh“p¡ R>¡. k„s i¡M dldv$“y„ "i¡M dl„dv$ Ath^ —& ÐepQ¡ ùv$eu Np¡thv$ —&&' Ap ârkÙ k|Ó Ap kdÞhe“y„ A¡L$ Dv$plfZ R>¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
îu bkh¡ðf
Q¾$^fõhpdu
cpjp“¡ âp^pÞe Apàey„. s¡’u dfpW$u cpjp“p¡ rhL$pk ’ep¡. dfpW$u cpjpdp„ blp¡mp âdpZdp„ N°„’p¡“u fQ“p ’C.
Ap ‘„’“p¡ a¡gphp¡ dlpfpô²$dp„ dy¿eÒh¡ rhv$c® A“¡ dfpW$phpX$p rhõspfdp„ ’ep¡. rhv$c®dp„ Aph¡gy„ F>qÙ‘yf Ap ‘„’“y„ dlÒh“y„ õ’m lsy„. s¡dS> Ap ‘„’ ‘„Åb, Aa^pr“õsp“ S>¡hp v|$fv|$f“p âv$¡ip¡ ky^u ‘lp¢Ãep¡ lsp¡.
![Page 22: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/22.jpg)
13
Nyfy“p“L$ : Nyfy“p“L$ iuM ^d®“p õ’p‘L$ A“¡ ‘l¡gp Nyfy lsp. ^prd®L$ kdÞhe“p A¡L$ dlp“ âeГ sfuL¡$ s¡d“p L$pe®“p¡ Dëg¡M L$fhp¡ ‘X$i¡. s¡dZ¡ tlvy$ A“¡ dykgdp“ b„“¡ ^d®“p
Sy>v$p„Sy>v$p„ su’®n¡Óp¡“¡ v$p“ Apàey„. s¡Ap¡ d½$p ‘Z Nep lsp. c[¼scph“p v$f¡L$ õ’m¡ kfMu S> R>¡, s¡ s¡d“p Ýep“dp„ Apìey„. v$f¡L$ kp’¡ kdp“sp’u hs®hy„, A¡ s¡d“p¡ D‘v$¡i lsp¡.
tlvy$ A“¡ dykgdp“ hÃQ¡ A¡L$sp kp^hp s¡dZ¡ D‘v$¡i Apàep¡. iyÙ ApQfZ D‘f cpf d|¼ep¡. Nyfy “p“L$“p D‘v$¡i’u A“¡L$ gp¡L$p¡ âcprhs ’ep. s¡d“p rióep¡“u k„¿ep qv$hk¡-qv$hk¡ h^su NC. Nyfy“p“L$“p A“yepeuAp¡“¡ rióe A¡V$g¡ "iuM' L$l¡hpe R>¡. "NyfyN°„’kpl¡b' iuMp¡“p¡ ‘rhÓ N°„’ R>¡. Ap N°„’dp„ Nyfy“p“L$“u ‘p¡sp“u, k„s “pdv$¡h“u, k„s L$buf“u fQ“pAp¡“p¡ kdph¡i R>¡.
Nyfy“p“L$ ‘R>u iuMp¡“p “h Nyfy ’C Nep. Nyfy Np¡thv$tkN iuMp¡“p v$kdp Nyfy lsp. s¡d“p ‘R>u v$f¡L$ iuM Nyfy Np¡thv$tkN“u Apop âdpZ¡ "NyfyN°„’kpl¡b' ^d®N°„’“¡ S> Nyfy dp“hp gpÁep.
kyau ‘„’ : kyau Cõgpd“p¡ A¡L$ ‘„’ R>¡. ‘fd¡ðf â¡dde R>¡. â¡d A“¡ c[¼s“p dpN£ S> ‘fd¡ðf ky^u ‘lp¢Qu iL$pe R>¡. Aphu kyau k„sp¡“u îÙp lsu. v$f¡L$ âpZudpÓ“¡ â¡d L$fhp¡, ‘fd¡ðf“y„ tQs“ L$fhy„, kpv$Nucey¯ Æh“ Æhhy„, A¡ s¡d“p¡ D‘v$¡i lsp¡. ¿hpÅ dp¡C“yØu“ rQõsu, i¡M r“TpdyØu“ Ahrgep dlp“ kyau k„s lsp. kyau k„sp¡“p D‘v$¡i“¡ gu^¡ tlvy$-dykgdp“ kdpS>dp„ A¡L$sp õ’‘pC. cpfsue k„Nusdp„ kyau k„Nus ‘f„‘fpA¡ Ad|ëe ep¡Nv$p“ Apàey„ R>¡.
k„sp¡A¡ D‘v$¡i¡gp¡ c[¼sdpN® kh®kpdpÞe gp¡L$p¡“¡ ApQfZ dpV¡$ kfm lsp¡. v$f¡L$ ”u-‘yfyjp¡“¡ c[¼s Ap„v$p¡g“dp„ âh¡i lsp¡. k„sp¡A¡ ‘p¡sp“p rhQpf gp¡L$cpjpdp„ fS|> L$ep®. kh®kpdpÞe gp¡L$p¡“¡ s¡ h^pf¡ r“L$V$ gpÁep. cpfsue k„õL©$rs“u fQ“p A“¡ k„NW$“dp„ c[¼sdpN®“y„ blº dp¡Vy„$ ep¡Nv$p“ R>¡.
1. ‘fõ‘f hÃQ¡“p¡ k„b„^ ip¡^u“¡ gMp¡. (1) îu bkh¡ðf : L$Zp®V$L$, dufp„bpC : .......... (2) fpdp“„v$ : DÑfcpfs, Q¥sÞe dlpâcy : .....
(3) Q¾$^f .........., i„L$fv$¡h :............
2. “uQ¡“p¡ s¼sp¡ ‘|Z® L$fp¡.
âQpfL$ N°„’
(1) c[¼s Ap„v$p¡g“ ------ -------
(2) dlp“ycph ‘„’ ------ -------
(3) iuM^d® ------ -------
3. gMsp ’pAp¡. (1) k„s L$buf c[¼s Ap„v$p¡g““p â¿eps k„s
sfuL¡$ ârkqÙ ‘pçep. (2) k„s bkh¡ðf“$p„ L$pep£“u kdpS> D‘f ’e¡gu
Akf.
4. “uQ¡“p Qp¡fkdp„ Ry>‘pe¡gp„ k„sp¡“p„ “pd ip¡^p¡.
Ny fy Np¡ th v$ tk N k k
fy fp dp “„ “ k| f v$p k
“p k¡ s k„ “ g f lu ‘„
“ Q k f s v$ bu fp¡ ‘
L$ d tk d f„ â L$ k Ap
b l k ‘y A Q ¾$ O f
d Þd ’ õhp du fp„ bp C k
D‘¾$d kyau k„Nus ‘f„‘fp“y„ L$p¡C A¡L$ cS>“ d¡mhu“¡
kp„õL©$rsL$ L$pe®¾$ddp„ fS|> L$fp¡.
Nyfy“p“L$
õhpÝepe
![Page 23: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/23.jpg)
14
4. rihpÆ ‘l¡gp„“y„ dlpfpô²$kÑfdu kv$u“u iê$Apsdp„ dlpfpô²$“p dp¡V$p
cpN“p¡ âv$¡i Aldv$“Nf“p r“Tpdipl A“¡ buÅ‘yf“p Apqv$gipl“p spbpdp„ lsp¡. dp¡Ngp¡“p¡ Mp“v$¡idp„ ‘¡kpfp¡ ’C Nep¡ lsp¡. v$rnZdp„ ‘p¡sp“u kÑp“p¡ rhõspf h^pfhp“p¡ s¡“p¡ DØ¡i lsp¡. L$p¢L$Z“u qL$“pfp‘Ë$u ‘f ApqäL$p’u Aph¡gp rkØu gp¡L$p¡“u hõsu lsu. Ap S> kde¡ eyfp¡‘’u Aph¡gp ‘p¡Vy®$NuTp¡ A„N°¡S>, ä¢Q A“¡ X$Q hN¡f¡ kÑp hÃQ¡ v$qfepC õ‘^p® A“¡ k„Oj® DN° ’sp¡ S>sp¡ lsp¡. s¡d“u hÃQ¡ h¡‘pf dpV¡$ bÅfp¡ L$bS>¡ L$fhp“u QX$kpQX$ku Ådu lsu. ‘ròd qL$“pfp‘Ë$u ‘f Aph¡gp Np¡hpdp„ A“¡ hkCdp„ ‘p¡Vy®$NuTp¡A¡ ‘l¡g¡’u S> fpÄe õ’p‘u v$u^„y lsy„; sp¡ A„N°¡S>, X$Q, ä¢Qp¡A¡ h¡‘pfu L„$‘“uAp¡“p dpÝed Üpfp hMpf“p õhê$‘¡ Q„Qy‘ps L$fhp“y„ iê$ L$fu v$u^y„ lsy„. Ap b^u kÑpAp¡ A¡L$buÅ“¡ AS>dphsp A“¡ ‘p¡sp“¡ kyfrns fpMsp. s¡d S> i¼e s¡V$gy„ hQ®õh S>dphhp“p âeГ L$fsp. Ap k„Oj®“¡ gu^¡ dlpfpô²$dp„ A[õ’fsp A“¡ Akyfrnssp ìep‘u lsu. eyfp¡‘“p Ap Sy>v$pSy>v$p gp¡L$p¡“¡ s¡d“u l¡ëd¡V$ D‘f’u V$p¡‘phpmp L$l¡sp lsp.
rihpÆ ‘l¡gp„“u gp¡L$hõsu, âÅ A“¡ fpÄeL$sp® hÃQ¡“u L$X$u sfuL¡$ L$pe® L$f“pfp Ar^L$pfu, bÅf‘¡W$p¡, L$pfuNfp¡ hN¡f¡“y„ õhê$‘ kdS>hp dpV¡$ Npd, L$kbp„ A“¡ ‘fNZp„ S>¡hp„ cp¥Np¡rgL$ õ’p“p¡“u Ap¡mM lp¡hu S>ê$fu R>¡. A“¡L$ Npdp¡ dmu“¡ ‘fNÏ„ ’sy„. kpdpÞe fus¡ ‘fNZp“p dy¿e õ’m L$kbp L$l¡hpsp. L$kbp L$fsp„ “p“p Npd“¡ dp¥Å L$l¡sp. Ap‘Z¡ lh¡ Npd, L$kbp A“¡ ‘fNZp rhi¡ ¾$di: k„rná Ap¡mM L$fu gCA¡.
Npd (dp¥Å) : dp¡V$pcpN“p gp¡L$p¡ Npddp„ S> fl¡sp. Npd“¡ dp¥Å ‘Z L$l¡sp - Npd“p âdyM ‘pV$ug L$l¡hpsp. gp¡L$p¡A¡ Npd“u h^pf¡dp„ h^pf¡ S>du“ M¡suhpX$u dpV¡$ apmhhu, s¡ dpV¡$ s¡Ap¡ âeГ L$fsp. Npddp„ TOX$p-V„$V$p ’pe, Ðepf¡ ip„rs õ’p‘hp“y„ L$pd ‘pV$ug L$fsp. s¡d“p L$pe®dp„ Ly$gL$Z}
dv$v$ L$fsp. S>dp ’e¡gp„ dl¡k|g“u “p¢^ L$fhp“y„ L$pd Ly$gL$Z} L$fsp. Npddp„ Sy>v$pSy>v$p L$pfuNfp¡ lsp. s¡d“u ‘pk¡ ìehkpe k„b„^u l½$ h„i‘f„‘fpNs Aph¡gp lsp. Npddp„ L$pfuNfp¡ S>¡ k¡hp Ap‘sp lsp, s¡“p bv$gpdp„ M¡X|$sp¡ ‘pk¡’u s¡d“¡ M¡su“p DБޓ“p¡ (‘¡v$pi“p¡) L¡$V$gp¡L$ (cpN) rlõkp¡ dmsp¡. s¡“¡ bg|s hkhpep“u lL$kpC L$l¡sp.
L$kbp : L$kbp¡ A¡L$ dp¡Vy„$ NpdXy„$ S> lsy„. kpdpÞe fus¡ s¡ ‘fNZp“y„ dy¿e õ’m fl¡sy„. v$p.s. Iv$p‘yf ‘fNZp“y„ dy¿e õ’m Iv$p‘yf L$kbp, hpC ‘fNZp“y„ dy¿e õ’m hpC L$kbp. Npd âdpZ¡ S> L$kbpdp„ dy¿e ìehkpe M¡su“p¡ lsp¡. Ðep„ ky’pf, gylpf hN¡f¡ Ly$im L$pfuNfp¡ ‘Z lsp. L$kbp“u “ÆL$dp„ S> bÅf‘¡W$ lsu. (i¡V¡$) iplºL$pf A“¡ dlpS>“ bÅf‘¡W$“p hs“v$pf L$pfcpfu lsp. v$f¡L$ Npddp„ bÅf lp¡e S> A¡hy„ “lp¡sy„. ‘Z Npddp„ bÅf hkphhp“y„ L$pd iplºL$pf-dlpS>“p¡“y„ lsy„. s¡ dpV¡$ s¡d“¡ kfL$pf ‘pk¡’u S>du“ A“¡ Npdgp¡L$p¡ ‘pk¡’u L¡$V$gpL$ l½$ dmsp. bÅf“p¡ rlkpb fpMhp“y„ L$pd dlpS>“ k„cpmsp lsp.
‘fNÏ„ : A“¡L$ Npdp¡ dmu“¡ ‘fNÏ„ b“sy„ lp¡hp R>sp„ v$f¡L$ ‘fNZp“p„ Npdp¡“u k„¿ep kfMu lp¡su “’u. v$p.s., ‘yZ¡ ‘fNÏ„ Ap dp¡Vy„$ ‘fNÏ„ lsy„. s¡dp„ 290 Npdp¡ lsp„. QpL$Z ‘fNZpdp„ 64
hufdpsp rS>ÅbpC“u Apop A“ykpf ‘y“p “ÆL$“p ‘pjpZdp„ A¡L$ bÅf hkphhpdp„ Aphu. s¡“¡ "rS>Å‘yf' L$l¡hpe R>¡. dpg‘yfp, M¡g‘yfp, ‘fk‘yfp, rhW$p‘yfp ‘Z dpgp¡Æ, M¡gp¡Æ, ‘fkp¡Æ A“¡ rhW$p¡Æ“p “pd¡ Ap¥f„Npbpv$dp„ hkph¡gu “hu bÅfp¡ R>¡. "M¡X$'“u ‘pk¡ Aph¡gu "rihp‘yf' bÅf rihpÆ dlpfpS>“p “pd¡ hkph¡gu lsu.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 24: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/24.jpg)
15
Npddp„ fl¡hy„ dyíL¡$gS>“L$ b“¡ R>¡. gp¡L$p¡ Npd R>p¡X$hp gpN¡ R>¡. gp¡L$p¡“¡ hs“ R>p¡X$hp“p¡ (kde) hpfp¡ Aph¡ R>¡. vy$L$pm âÅ“¡ kp¥’u dp¡Vy„$ k„L$V$ gpN¡ R>¡.
dlpfpô²$dp„ C.k. 1630dp„ Aphp¡ S> A¡L$ dp¡V$p¡ vy$L$pm ‘X$ép¡ lsp¡. Ap vy$L$pm’u gp¡L$p¡ bphfp b“u Nep„ lsp„. A“pS>“u suh° AR>s hsp®C lsu. cpMfu“p Vy$L$X$p dpV¡$ gp¡L$p¡ ‘p¡sp“¡ h¡Qhp dpV¡$ s¥epf ’sp, ‘Z g¡“pfp S> L$p¡C “lp¡sp. A¡hy„ hZ®“ hp„Qhp dm¡ R>¡. Ly$Vy„$bp¡ Aõsìeõs ’C Nep„ lsp„. Y$p¡f-Y$p„Mfp¡ d©Ðey ‘pçep„. M¡su ìehkpe ‘X$u cp„Áep¡, DÛp¡N^„^p W$‘ ’C Nep. Apr’®L$ ìehlpf Ly„$W$us ’C Nep¡. gp¡L$p¡ cV$L$sp„ ’hp’u s¡d“u vy$v$®ip ’C. Aphp Aõsìeõs ’e¡gp gp¡L$Æh““¡ ’pm¡ ‘pX$hy„ A¡ A¡L$ dp¡V$p¡ ‘X$L$pf lsp¡.
hpfL$fu ‘„’“y„ L$pe® : A„^îÙp A“¡ L$d®L$p„X$“u kdpS> D‘f S>bfv$õs Akf lsu. gp¡L$p¡ âpfå^hpv$“¡ Ap^u“ ’C Nep„ lsp„. s¡d“u âeГiugsp AV$L$u NC lsu. âÅ“u [õ’rs M|b lpgpL$u cf¡gu lsu. Aphu ‘qf[õ’rsdp„ kdpS>dp„ Q¡s“p âNV$phhp“p¡ âeГ dlpfpô²$“p hpfL$fu ‘„’¡ L$ep£.
dlpfpô²$dp„ k„s “pdv$¡h, k„s op“¡ðf’u iê$ ’e¡gu k„s‘f„‘fp kdpS>“p rhrh^ õsf¡’u Aph¡gp k„sp¡A¡ ApNm Qgphu. Ap k„s ‘f„‘fpdp„ kdpS>“p v$f¡L$ õsf“p gp¡L$p¡ lsp„. v$p.s., k„s Qp¡Mpd¡mp, k„s Np¡fp¡bp, k„s kphsp, k„s “flqf, k„s k¡“p, k„s i¡M dl„dv$ hN¡f¡. s¡ S> âdpZ¡ k„s d„X$mudp„ k„s Qp¡Mp¡bp“u ‘Гu k„s kp¡efpbpC A“¡ bl¡“ k„s r“d®mpbpC, k„s dy¼spbpC, k„s S>“pbpC, k„s L$pÞlp¡‘pÓp, k„s brlZpbpC rkEfL$f S>¡hu ”uAp¡ ‘Z lsu. Ap k„s Qmhm“y„ dy¿e L¢$Ö ‘„Y$f‘yf lsy„. s¡d“p„ Côv$¡h rhÌ$g lsp„. ‘„Y$f‘yfdp„ Q„ÖcpNp “v$u“p qL$“pf¡ Ap b^u k„sd„X$mu A“¡ hpfL$fu c[¼skpNfdp„ X|$bu S>C õ“p“ L$fsp„. Ðep„ cS>“, L$us®“ A¡“¡ klcp¡S>““p dpÝed Üpfp kdp“sp“p¡ âkpf ’ep¡.$
Npdp¡ lsp„. v$¡idyM A“¡ v$¡i‘p„X¡$ ‘fNZp“p hs“v$pf Ar^L$pfu lsp. v$¡idyM ‘fNZp“p ‘pqV$g“p¡ âdyM lsp¡. rifhm ‘fNZ„y„ “p“y„ lsy„. s¡dp„ 40 Npdp¡ lsp„. Npd“p õsf¡ S>¡ L$pd ‘pV$ug L$fsp s¡ S> L$pd ‘fNZp“p õsf¡ v$¡idyM L$fsp. s¡dS> ‘fNZp“p b^p Ly$gL$Z}Ap¡“p âdyM v$¡i‘p„X¡$ lsp. Npd“p õsf¡ S>¡ L$pd Ly$gL$Z} L$fsp s¡ L$pd ‘fNZp„“p õsf¡ v$¡i‘p„X¡$ L$fsp. Ap hs“v$pf Ar^L$pfu âÅ A“¡ kfL$pf hÃQ¡“u L$X$uê$‘ (kp„L$m) lsp.
‘fNZp“p„ Npdp¡ D‘f ¼epf¡L$ lºdgpAp¡ ’pe A’hp vy$L$pm“u ‘qf[õ’rs Dv¹$ch¡, sp¡ âÅ“u hps kfL$pf ‘pk¡ fS|> L$fhp“y„ L$pd hs“v$pfp¡ L$fsp. L¡$V$guL$ hMs Ap Ar^L$pfu ‘p¡sp“p Ar^L$pf“p¡ vy$fy‘ep¡N L$fsp. s¡Ap¡ ¼epf¡L$ âÅ ‘pk¡’u h^pf¡ ‘¥kp S>dp L$fsp, sp¡ ¼epf¡L$ âÅ ‘pk¡’u DOfph¡gu fL$d kfL$pf ‘pk¡ S>dp L$fphhpdp„ rhg„b L$fsp. Aphp hMs¡ âÅ Ópku S>su.
b¡ Npd õhs„Ó R>¡ s¡ v$ip®hhp dpV¡$ "dp¡Vy„$' A“¡ "“p“y„' “pd“p¡ D‘ep¡N L$fhpdp„ Aphsp¡. d|m Npd "dp¡Vy„$' A“¡ “h„y Npd "“p“y„' v$p.s., d|m hX$Nph (dp¡Vy„$) A“¡ “hy„ hX$Np„h (“p“y„)
vy$L$pm“y„ k„L$V$ : M¡su hfkpv$“p ‘pZu ‘f Ap^pqfs lp¡e R>¡. hfkpv$ “ ‘X¡$ sp¡ M¡sfdp„ ‘pL$ ’sp¡ “’u. ‘R>u AÞ“^pÞe“p cph h^¡ R>¡. gp¡L$p¡¡“¡ A“pS> dmhy„ dyíL¡$g b“¡ R>¡. S>“phfp¡“¡ Qpfp¡ dmsp¡ “’u. ‘pZu“u suh° AR>s Ecu ’pe R>¡. gp¡L$p¡¡“¡
Ap ÅZu gCA¡.
"hs“' Af¡rbL$ (Afbu) iåv$ R>¡. dlpfpô²$dp„ s¡ h„i‘fp„Ns A“¡ L$pedu õhê$‘¡ D‘ep¡Nu S>du“ dl¡k|g’u dy¼s S>du““p A’®dp„ h‘fpe R>¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 25: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/25.jpg)
16
k„s “pdv$¡h : s¡Ap¡ hpfL$fu k„âv$pe“p A¡L$ î¡›$ k„s lsp. Ly$im k„NW$L$ lsp. DÑd L$us®“L$pf
‘Z lsp. L$us®““p dpÝed Üpfp s¡dZ¡ v$f¡L$ Års-S>dprs“p ”u- ‘yfyjp¡“¡ A¡L$rÓs L$fu“¡ s¡d“pdp„ kdp“sp“u cph“p ÅN©s L$fu. "“pQ| L$us®“pQ¡ f„Nu —& op“v$u‘ gph| S>Nu—&& (“pQuA¡ L$us®““¡ k„N¡,
op“v$u‘ âNV$phuA¡ S>N¡.) Ap s¡d“u ârsop lsu. s¡d“p Ac„Np¡ (L$pìep¡) ârkÙ R>¡. A“¡L$ k„sp¡ A“¡ kh®kpdpÞe gp¡L$p¡ D‘f s¡d“p D‘v$¡i“p¡ âcph ‘X$ép¡ lsp¡. s¡Ap¡ ‘p¡sp“p rhQpfp¡“p¡ âkpf L$fsp„ L$fsp„ ‘„Åb ky^u Nep lsp. s¡dZ¡ gM¡gp„ ‘v$p¡ iuMp¡“p "NyfyN°„’kpl¡b' N°„’dp„ kdprhô$ R>¡. s¡dZ¡ cpNhs ^d®“p¡ k„v$¡ip¡ Npd¡Npd ‘lp¢QpX$hp“y„ L$pe® L$ey¯. s¡dZ¡ ‘„Y$f‘yfdp„ rhÌ$gd„qv$f“p dlpÜpf kpd¡ k„s Qp¡Mpd¡mp“u kdpr^ bp„^u. s¡d“y„ Ap L$pe® ArhõdfZue R>¡.
k„s op“¡ðf : s¡Ap¡ hpfL$fu k„âv$pe“p A¡L$ â¿eps k„s lsp. s¡dZ¡ k„õL©$s N°„’ "cNhsNusp'“p¡
A’® dfpW$udp„ õ‘ô$ L$fsp¡ "cphp’®v$ur‘L$p' A¡V$g¡ L¡$ "op“¡ðfu' N°„’ fÃep¡. s¡dS> s¡dZ¡ "Ad©sp“ych' N°„’“u fQ“p L$fu. s¡dZ¡ ‘p¡sp“p N°„’p¡ Üpfp A“¡ Ac„Np¡ (L$pìep¡) Üpfp c[¼sdpN®“y„ dlÒh kdÅìey„ R>¡. kpdpÞe
gp¡L$p¡ ApQfZ L$fu iL¡$, s¡hp¡ ApQpf^d® kdÅìep¡. hpfL$fu k„âv$pe“¡ ^d®“u ârsóW$p d¡mhu Ap‘u. Arsie ârsL|$m ‘qf[õ’rsdp„ Æh“ Æhhp R>sp„ ‘Z s¡dZ¡ ‘p¡sp“p d““y„ k„syg“ Nydpìey„ “rl A“¡ L$Vy$sp“¡ (L$X$hpi“¡) d“dp„ fl¡hp v$u^u “rl.
s¡dZ¡ op“¡ðfudp„ gM¡gy„ "‘kpev$p“' Ddv$p A“¡ DÃQ k„õL$pf Ap‘“pfy„ R>¡. s¡d“p cpC k„s r“h©rÑ“p’ A“¡ k„s kp¡‘p“v$¡h s¡dS> bl¡“ dy¼spbpC“u L$pìefQ“pAp¡ ‘Z ârkÙ R>¡.
k„s A¡L$“p’ : s¡Ap¡ dlpfpô²$“p c[¼sAp„v$p¡g““p A¡L$ dlp“ k„s lsp. s¡d“y„ kprlÐe rh‘yg A“¡ rhrh^ âL$pf“y„ R>¡. s¡dp„ Ac„N (d^yf c[¼sNusp¡),
Np¥mZu, v$uO® Ap¿ep“L$pìe cpfyX$ hN¡f¡“p¡ kdph¡i R>¡. s¡dZ¡ cpNhs ^d®“u fS|>Aps kfm A“¡ krhõsf L$fu R>¡. cphp’® fpdpeZdp„ fpdL$’p“p r“rdÑ¡ gp¡L$Æh““y„ Apg¡M“ L$ey¯ R>¡. s¡dZ¡ k„õL©$s N°„’ cpNhs“p
c[¼srhjeL$ cpN“p¡ A’® dfpW$udp„ rhiv$ fus¡ kdÅìep¡ R>¡. s¡d“p Ac„Np¡dp„ ‘p¡sp‘Ï„ gpN¡ R>¡. ‘fdpÐdp“u âprá dpV¡$ k„kpf R>p¡X$hp“u S>ê$f “’u, A¡ s¡dZ¡ ‘p¡sp“p ApQfZ Üpfp bsphu v$u^y„. s¡Ap¡ kpQp A’®dp„ gp¡L$rinL$ lsp. ‘p¡sp“u dfpW$u cpjp L$p¡C‘Z cpjp L$fsp„ Esfsu “’u A¡d s¡Ap¡ dp“sp lsp. "k„õL©$s hpZu v$¡h¡ L¡$gu —& sfu âpL©$s L$pe Qp¡fp‘pk|r“ Èpgu?'' (k„õL©$s v$¡hhpZu R>¡ sp¡ âpL©$s iy„ Qp¡fp¡A¡ b“phu R>¡?) A¡hy„ s¡dZ¡ k„õL©$s ‘„qX$sp¡“¡ õ‘ô$ iåv$p¡dp„ ‘|R¹>e|„ lsy„. s¡dZ¡ AÞe ^dp£“p¡ rsfõL$pf L$fp“pfpAp¡“u kMs V$uL$p L$fu R>¡.
k„s syL$pfpd : s¡Ap¡ ‘yZ¡ “ÆL$“p v$¡lº Npd“p lsp. s¡d“u Ac„NfQ“pAp¡ Ap“„v$- v$peu A“¡ kfm R>¡. s¡d“p Ac„Np¡“¡ î¡›$ L$rhÒh“u KQpC kp„‘X$u R>¡. k„s syL$pfpd“u "Np’p' dfpW$u cpjp“u AZdp¡g Adp“s R>¡. s¡Ap¡ vy$:Mu A“¡ ‘uqX$sp¡dp„ v$¡hÒh r“lpmhp“y„ L$l¡su hMs¡ gM¡ R>¡, "S>¡ L$p
k„s “pdv$¡h
k„s op“¡ðf
k„s A¡L$“p’
k„s syL$pfpd
![Page 26: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/26.jpg)
17
f„S>g¡ Np„S>g¡ —& Ðep„ku çlZ¡ Å¡ Ap‘yg¡ —& sp¡rQ kp^y Ap¡mMphp —& v$¡h s¡’¡rQ ÅZphp —&&' (S>¡ vy$:Mu R>¡ - ‘uqX$s R>¡, s¡“¡ ‘p¡sp“p NZ¡ s¡“¡ kpQp k„s L$l¡hpe - s¡d“pdp„ cNhp“ hk¡gp ÅZhp) ‘p¡sp“p Ap ×rô$L$p¡Z“¡ gu^¡ S> s¡dZ¡ ‘p¡sp“u ‘pk¡“p gp¡L$p¡“¡ Ap‘¡gp L$fS>“p L$pNm‘Óp¡ IÖpeZu “v$u“p hl¡Zdp„ Xy$bpX$u“¡ L¡$V$gp„e¡ Ly$Vy„$bp¡“¡ L$fS>dy¼s L$ep¯. s¡dZ¡ kdpS>dp„ âhssp v$„c A“¡ A„^îÙp D‘f M|bS> L$X$L$ iåv$p¡dp„ V$uL$p L$fu R>¡. c[¼s“¡ kv$pQpf kp’¡ Å¡X$hp ‘f s¡dZ¡ cpf Apàep¡ R>¡. "Å¡X$p¡r“ep ^“ DÑd ìehlpf¡ —& Dv$pk rhQpf¡ h¡Q L$fu—&&' A¡hp¡ s¡d“p D‘v$¡i“p¡ kpf lsp¡ s¡d L$lu iL$pe. kdpS>“p L¡$V$gp„L$ Qyõs-k“ps“u gp¡L$p¡A¡ s¡dZ¡ L$f¡gu gp¡L$ÅN©rs“p¡ rhfp¡^ L$ep£. s¡d“¡ Akgdp„ Ac„N fQhp“p¡ Ar^L$pf S> “’u, A¡hp¡ v$php¡ L$fu“¡ s¡dZ¡ s¡d“u “p¡V$byL$p¡ IÖpeZu “v$u“p hl¡Zdp„ X|$bpX$u v$u^u. s¡dZ¡ Ap v$f¡L$ rhfp¡^“p¡ ^ufS> A“¡ Dv$pfsp’u kpd“p¡ L$ep¤.
k„s syL$pfpd“p rióe A“¡ klL$pe®L$fp¡ Sy>v$u-Sy>v$u Års-S>dpsu“p lsp. “phÆ dpmu, Nh“fi¡V$ hpZu, k„spÆ S>N“pX¡$, rihbp L$pkpf, brlZpbpC rkEfL$f, dlpv$Æ‘„s Ly$gL$Z} s¡dp„“p„ L¡$V$gp„L$ “pdp¡ R>¡. N„Npfpd‘„s dhpm A“¡ k„spÆ S>N“pX¡$A¡ k„s syL$pfpd“p Ac„Np¡ gMu“¡ fp¿ep A¡ s¡d“u dlÒh“u L$pdNufu R>¡.
k„sp¡“p L$pe®“u agîyrs : k„sp¡A¡ gp¡L$p¡“¡ kdp“sp“p¡ k„v$¡i Apàep¡. dpZkpC A“¡ dp“hsp^d® iuMìep¡. A¡L$buÅ D‘f â¡d fpMhp¡, A¡L$rÓs ’hy„ A“¡ A¡L$sp’u fl¡hy„, A¡ s¡d“p¡ D‘v$¡i lsp¡. s¡d“p„ L$pep£“¡ gu^¡ gp¡L$p¡dp„ ÅN©rs Aphu. ‘fv$¡iu lºdgpAp¡, vy$L$pm“u ‘qf[õ’rs A’hp Sy>v$pSy>v$p âL$pf“p„ AÞe Ly$v$fsu k„L$V$p¡ Aph¡ Ðepf¡ s¡“u tQsp “ L$fsp„ L¡$hu fus¡ Æhhy„, A¡ rhi¡ s¡dZ¡ Ap‘¡gp¡ D‘v$¡i gp¡L$p¡ dpV¡$ dp¡V$p¡ Ap^pf bÞep¡. s¡d“p Ap L$pe®“¡ gu^¡ dlpfpô²$“p gp¡L$p¡dp„ ApÐdrhðpk DБޓ ’ep¡. kdpS>dp„ ^d®“y„ ‘s“ ’ey„ lsy„. A¡hp kde¡ k„sp¡A¡ ApNm Aphu“¡ kdpS>“y„ fnZ L$ey¯. s¡Ap¡ ^d®“p¡
kpQp¡ A’® kdÅhhp gpÁep. gp¡L$p¡ hÃQ¡ flu“¡ s¡d“p„ kyMvy$:M kdÆ“¡ c[¼sdpN®“¡ âp^pÞe Ap‘hp gpÁep. A¡hp kde¡ kdpS>“p L¡$V$gp„L$ Qyõs-k“ps“u gp¡L$p¡ s¡d“p¡ rhfp¡^ L$fhp gpÁep„. Ap rhfp¡^ kl“ L$fhp¡ A¡V$g¡ ‘p¡sp“p„ L$s®ìe“p¡ S> A¡L$ cpN R>¡, A¡d k„sp¡ dp“sp„ lsp„, "syL$p çlZ¡ sp¡rQ k„s —& kp¡iu S>Npe¡ ApOps —&&' Ap iåv$p¡dp„ k„s syL$pfpd¡ kpQp k„s“p„ gnZp¡ bspìep„ R>¡.
rhÜp“-‘„qX$sp¡“u dyíL¡$g cpjp“p ^d®“¡ k„sp¡A¡ kh®kpdpÞe gp¡L$p¡“u cpjpdp„ ‘qfhrs®s L$ep£. fp¡tS>v$p ìehlpf“u cpjpdp„ s¡dZ¡ ‘fd¡ðf“¡ rh“„su L$fu. ‘fd¡ðf ‘pk¡ b^p„ kfMp„ R>¡. A¡hu c|rdL$p õhuL$pfu hZ® A“¡ Års“p Arcdp““¡ bpSy>A¡ fpMu Ap‘Z¡ A¡L$-buÅ“¡ "‘fd¡ðf“p„ bpmL$p¡'“p õhê$‘dp„ Å¡hp Å¡CA¡, A¡ riMpdZ kdpS>“¡ Ap‘u. Ap b^p k„sp¡“u rhi¡jsp A¡V$g¡ c[¼s L$fsp„ lp¡hp R>sp„ s¡dZ¡ ‘p¡sp“p„ L$s®ìep¡ - L$pep£ R>p¡X$ép„ “lp¡sp„. s¡dZ¡ ‘p¡sp“p„ L$pe®dp„ ‘fd¡ðf“¡ Å¡ep. "L$p„v$p d|mp cpÆ& Ah^u rhW$pC dpTu——&&'A¡d k„s kphsp dlpfpS>¡ L$üy„. s¡d“y„ Ap rh^p“ M¡su“p„ L$pe® k„b„^u lp¡hp R>sp„ ‘Z s¡ k„sp¡“p fp¡tS>v$p Æh““p AÞe âL$pf“p„ L$pep£“¡ ‘Z gpNy ‘X¡$ R>¡. k„sp¡ ‘p¡s‘p¡sp“p ìehkpe kpQhu“¡ c[¼s, D‘v$¡i, L$rhÒh L$fsp„ füp„. s¡dZ¡ kdpS>“u “¥rsL$ kdS>“¡ rhL$rks L$fu.
fpdv$pk õhpdu : fpdv$pk õhpdu dfpW$phpX$p“p Å„b Npd“p. s¡dZ¡ i[¼s“u D‘pk“p“y„ dlÒh õ‘ô$ L$ey¯.
‘„Y$f‘yf“p epÓph°s (k„O) rhi¡ h^pf¡ dprlsu d¡mhu“¡ “uQ¡“p dyØpAp¡ bpbs QQp® L$fp¡.
hpfL$fu epÓpA¡ ¼ep drl“pdp„ Åe R>¡? epÓp“y„ r“ep¡S>“ L¡$hy„ lp¡e R>¡?
Qpgp¡, QQp® L$fuA¡—&
![Page 27: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/27.jpg)
18
"dfpW$p rssyL$p d¡mhphp —&
dlpfpô²$ ^d® hpY$hphp —&'
s¡d“p¡ Ap k„v$¡ip¡ ârkÙ R>¡. s¡dZ¡ v$pkbp¡^, L$ê$Zpô$L¡$, d“pQ¡ ïgp¡L$ S>¡hp kprlÐe“p dpÝed Üpfp âÅ“¡ ìehlpqfL$ rinZ“p¡ ‘pW$ cZpìep¡. gp¡L$Ap„v$p¡g““y„ A“¡ gp¡L$k„OW$““y„ dlÒh kdÅìey„. kd’® k„âv$pe“u õ’p‘“p L$fu. Ap k„âv$pe“y„ L¡$ÞÖ Qpam lsy„. fpd A“¡ l“ydp““u D‘pk“p“p¡ âkpf
L$ep£. ‘p¡sp“p rhQpfp¡“p âkpf dpV¡$ s¡dZ¡ M|b S> âhpk L$ep£ R>¡.
‘fs„Óspdp„’u õhs„Ósp“u â¡fZp : rihpÆ ‘l¡gp„“p dlpfpô²$dp„ fpS>L$ue,
kpdprS>L$, kp„õL©$rsL$ hN¡f¡ âL$pf“u [õ’rs ‘Z kpdpÞe fus¡ Aphu lsu. Ap kdedp„ dlpfpô²$ Apqv$giplu hN¡f¡ kÑp“p r“e„ÓZ l¡W$m lsy„. s¡’u s¡ õhs„Ó “lp¡sy„. Apd lp¡hp R>sp„ ‘Z L¡$V$guL$ ìe[¼s A“¡ rhQpf^pfp õhs„Ósp“p õhà“p„ Å¡sp„ lsp„. Aphp OV$L$p¡dp„ õhfpÄe“p k„L$ë‘L$ dp“hpdp„ Aphsp ilpÆ fpÅ“y„ õ’p“ dp¡Mf¡ lsy„.
1. “uQ¡“p¡ s¼sp¡ ‘|Z® L$fp¡.Npd/dp¥Å L$kbp ‘fNZp
L$p¡“¡ L$l¡hpe ----- ---- -----
‘v$pr^L$pfu ----- ---- -----
Dv$plfZ ----- ---- -----
2. A¡V$g¡ iy„? (1) dp¡Vy„$ (d|m) - (2) bg|s (hkhpep“u lL$kpC) - (3) hs“ -
3. ip¡^u“¡ gMp¡. (1) L$p¢L$Z qL$“pfp‘Ë$u D‘f ApqäL$p’u Aph¡gp
gp¡L$p¡ - (2) Ad©sp“ych N°„’“p fQresp - (3) k„s syL$pfpd“y„ Npd -
(4) cpfyX$“u (Ap¿ep“ v$uO®L$’p) fQresp - (5) i[¼s“u D‘pk“p“y„ dlÒh kdÅh“pf - (6) õÓu k„sp¡“p„ “pd -
4. sdpfp iåv$p¡dp„ dprlsu A“¡ L$pep¤ gMp¡. (1) k„s “pdv$¡h (3) k„s op“¡ðf (2) k„s A¡L$“p’ (4) k„s syL$pfpd
5. vy$L$pm âÅ“¡ dp¡Vy„$ k„L$V$ ip dpV¡$ gpNsy„?
D‘¾$d : (1) hpfL$fuAp¡“u ‘v$epÓp“p epÓpmyAp¡“¡ Ap‘Z¡
dv$v$ L¡$hu fus¡ L$fu iL$uA¡, s¡“y„ r“ep¡S>“ gMp¡.
(2) rhrh^ k„sp¡“p ‘qfh¡i ^pfZ L$fu s¡d“p L$pìep¡“u fS|>Aps L$fp¡.
fpdv$pk õhpdu
õhpÝepe
![Page 28: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/28.jpg)
19
kÑfdu kv$u“p ‘|hp®^®dp„ dlpfpô²$dp„ R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS> eyNâhs®L$ ìe[¼sdÒh sfuL¡$ ârkÙ ’ep. s¡dZ¡ Al]“u AÞepeu fpS>kÑp“¡ ‘X$L$pfu“¡ õhfpÄe“u õ’p‘“p L$fu. s¡d“p¡ S>Þd iL¡$ 1551, apNZ hv$ ÓuS>“¡ qv$hk¡ A¡V$g¡ S> 19 a¡b°yApfu, 1630“p fp¡S> ‘yZ¡ rS>ëgp“p Sy>Þ“f “ÆL$“p rih“¡fu qL$ëgp D‘f ’ep¡ lsp¡. s¡dZ¡ L$f¡gu õhfpÄe õ’p‘“p“u dprlsu Ap‘Z¡ Ap ‘pW$dp„ d¡mhhp“p R>uA¡.
ilpÆfpÅ : rihpÆ dlpfpS>“p r‘sp ilpÆfpÅ v$rnZ“p A¡L$ ârsr›$s kfv$pf lsp. dp¡Ngp¡A¡ r“Tpdiplu Æshp dpV¡$ A¡L$ Ty„b¡i lp’ ^fu.
Ap Ty„b¡idp„ buÅ‘yf“p Apqv$gipl¡ dp¡Ngp¡“¡ klL$pf Apàep¡. dp¡Ngp¡ v$rnZdp„ âh¡iu iL¡$ “rl, s¡hy„ ilpÆfpÅ BÃR>sp lsp dpV¡$ s¡dZ¡ dp¡Ngp¡“p¡ âMf rhfp¡^ L$fu“¡ r“Tpdiplu bQphhp“p¡ âeГ L$ep£; ‘f„sy dp¡Ngp¡ A“¡ Apqv$giplu“p kpdÕe® ApNm s¡Ap¡ V$L$u i¼ep “rl. C.k. 1616 dp„ r“Tpdiplu“p¡ ‘fpS>e ’hp’u s¡“p¡ A„s Aphu Nep¡.
r“Tpdiplu“y„ A[õsÒh “pi ‘pçep ‘R>u ilpÆfpÅ buÅ‘yf“p Apqv$gipl“p kfv$pf bÞep. ilpÆfpÅ ‘pk¡“p cudp A“¡ “ufp “v$u hÃQ¡“y„ ‘y“p, k|‘p, Hv$p‘yf A“¡ QpL$Z ‘fNZp s¡“u d|m ÅNuf“p¡ dygL$ (âv$¡i) Apqv$gipl¡ s¡d“u ‘pk¡ S> fl¡hp v$u^p¡. Apqv$gipl ‘pk¡’u s¡d“¡ L$Zp®V$L$dp„ b„Ng|fy A“¡ s¡“u Apk‘pk“p¡ âv$¡i ÅNuf sfuL¡$ dþep¡.
5. õhfpÄe õ’p‘“p
ilpÆfpÅ ‘fp¾$du, ^¥e®hp“, byqÙipmu A“¡ î¡›$ fpS>“urso lsp. s¡ DÑd ^“y^®f (bpZphmu) lsp. s¡d S>, sghpf, ‘Ë$p A“¡ cpgp Qgphhpdp„ Ly$im lsp. âÅ D‘f s¡d“¡ Arsie â¡d lsp¡. dlpfpô²$, L$Zp®V$L$ A“¡ sprdg“pXy$“p A“¡L$ âv$¡i s¡dZ¡ Æsu gu^p lsp. v$rnZ cpfsdp„ s¡d“u S>bfu ^pL$ lsu. rihfpe A“¡ rS>ÅbpC b„Ng|fy lsp„ Ðepf¡ s¡dZ¡ rihfpe“¡ fpÅ b“hp dpV¡$ ep¡Áe A“¡ DÑd rinZ Ap‘hp“u ìehõ’p L$fu lsu. ‘fv$¡iu gp¡L$p¡“u kÑp D’gphu õhfpÄe õ’p‘hp“u s¡d“u ‘p¡sp“u suh° BÃR>p lsu. dpV¡$ S> s¡d“¡ õhfpÄe k„L$ë‘L$ L$l¡hpe R>¡. s¡dZ¡ rihfpe A“¡ rS>ÅbpC“¡ ep¡Áe s¥epfu kp’¡ rhðpky A“¡ L$s®ìer“›$ dv$v$“uip¡ kp’¡ b„Ng|fy’u ‘y“p dp¡L$ëep„.
hufdpsp rS>ÅbpC : rS>ÅbpC bygY$pZp rS>ëgp“p tkv$M¡X$ fpÅ“p ârsr›$s kfv$pf gMyÆfpS>¡ Å^h“u L$Þep lsp„. s¡d“¡ “p“‘Zdp„ S> rhrh^ L$gpAp¡ kp’¡ gíL$fu rinZ ‘Z dþey„ lsy„. ilpÆ dlpfpS>“y„ õhfpÄe õ’p‘hp“y„ õhà“ kpL$pf ’pe, s¡ dpV¡$ s¡Ap¡ s¡d“¡ âp¡Ðkpl“ Ap‘u“¡ dv$v$ L$fsp„ lsp„. s¡Ap¡ bplp¡i A“¡ v$uO®×rô$ ^fphsp fpS>“urso lsp„. õhfpÄe“u õ’p‘“p L$fhp“p L$pe®dp„ s¡dZ¡ rihfpe“¡ kss dpN®v$i®“ Apàey„. âk„N Aph¡ sp¡ âÅ“p âñp¡
ÅNuf - ÅNuf A¡V$g¡ L$p¡C A¡L$ âv$¡i“p dl¡k|g“p¡ D‘ep¡N / D‘cp¡N L$fhp“p¡ l½$. fpÄeL$sp®“u k¡hpdp„ S>¡d“¡ kfv$pfu dm¡ s¡d“¡ fp¡L$X$ fL$d“p õhê$‘dp„ h¡s“ “ Ap‘sp h¡s““u fL$d S>¡V$gu AphL$ dl¡k|gdp„’u dm¡ A¡V$gp¡ âv$¡i r“ey¼s L$fu Ap‘hpdp„ Aphsp¡. s¡“¡ "ÅNuf' L$l¡sp.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
ilpÆfpÅ
![Page 29: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/29.jpg)
20
DL$g¡hp dpV¡$ DL¡$g L¡$ r“h¡X$p¡ gphhp“y„ L$pd ‘Z s¡Ap¡ L$fsp„ lsp„. s¡dZ¡ s¡“¡ QpqfÔe, kÐerâesp, hpL¹$Qpsye®, Ly$imsp, ¥̂e®, r“c®esp,
i”p¡-lq’epfp¡ hp‘fhp“y„ rinZ, rhS>e“u ApL$p„np,
õhfpÄe“y„ õhà“ hN¡f¡“p k„õL$pf Apàep lsp.
rihfpe“p klL$pe®L$fp¡ : rihpÆ dlpfpS>¡ õ’p‘“p“u iê$Aps dphm rhõspfdp„’u L$fu. dphm A¡V$g¡ lpg“p ‘yZ¡ rS>ëgp“p¡ ‘ròd A“¡ “¥F>Ðe qv$ip“p¡ rhõspf. dphm âv$¡i Xy„$Nfpm, v$qfepC MpChpmp¡ A“¡ vy$N®d lsp¡. dphmâv$¡i“u Ap cp¥Np¡rgL$ ‘qf[õ’rs“p¡ D‘ep¡N dlpfpÅA¡ õhfpÄe õ’p‘hpdp„ M|b Ly$imsp‘|h®L$ L$ep£. s¡dZ¡ gp¡L$p¡“p d“dp„ rhðpk A“¡ ApÐduesp“u cph“p DБޓ L$fu. õhfpÄe õ’p‘hp“p Ap L$pe®dp„ s¡d“¡ kpfp kp’uv$pfp¡ A“¡ dv$v$“uip¡ dþep. e¡kpÆ L„$L$, bpÆ ‘pkgL$f, bp‘yÆ dyv¹$Ng, “l£L$f v$¡i‘p„X¡$ b„^y, L$phÆ L$p¢Y$pZL$f, Æhp dlpg, sp“pÆ dpgykf¡, L$pÞlp¡Æ S>¡^¡, bpÆâcy
v$¡i‘p„X¡$, v$pv$pÆ “fkâcy v$¡i‘p„X¡$ s¡dp„“p L¡$V$gp„L$ “pd lsp„. Ap dv$v$“uip¡“u spL$ps D‘f s¡dZ¡ õhfpÄe õ’p‘hp“y„ L$pe® lp’dp„ gu^y„.
fpS>dyÖp
hufdpsp ÆÅbpC
bpf dphm : (1) ‘hZ dphm (2) rlfX$k dphm (3) Ny„S>Z dphm (4) ‘¥pX$ MuZ âv$¡i (5) d|W$p“p¡ MuZâv$¡i (6) dyk¡ MuZâv$¡i (7) L$p“v$ MuZâv$¡i (8) h¡mh„X$ MuZâv$¡i (9) fp¡luX$ MuZâv$¡i (10) A„v$f dphm (11) “pZ¡ dphm (12) L$p¡fbpfk¡ dphm
rihpÆ dlpfpS>“u ‘yZ¡ ÅNuf“p¡ küpqÖ“u bpSy>“p¡ âv$¡i A¡V$g¡ S> dphm“p¡ MuZâv$¡i. s¡“¡ "bpf dphm' ‘Z L$l¡hpe R>¡.
Ýep“dp„ fpMp¡.
rS>hp dlpg, sp“pÆ dpgykf¡, bpÆâcy
v$¡i‘p„X¡$ S>¡hp rihpÆ“p dv$v$“uip¡ rhi¡ h^pf¡
dprlsu d¡mhp¡.
L$fu“¡ Sy>Ap¡.
fpS>dyÖp : õhfpÄe õ’p‘“p ‘pR>m rihpÆ dlpfpS>“y„ Ýe¡e s¡d“u fpS>dyÖp D‘f’u õ‘ô$ ’pe R>¡. Ap fpS>dyÖp D‘f “uQ¡“u k„õL©$s D[¼s L$p¡sf¡gu R>¡.
प्रगतपच्ंद्रलेखेव वगधताषणुगवताशववंगदता ।।शा्सूनोः गशवसययैर्ा मुद्रा भद्राय राजते ।।
A’® : ""ilpÆ“p ‘yÓ rihpÆ“u (iy¼g‘n“u) ârs‘v$p“u Q„ÖL$mp âdpZ¡ h^su S>su A“¡ S>¡“¡ kdN° rhð h„v$“ L$f¡ R>¡ - s¡hu Ap dyÖp (âÅ“p) L$ëepZ dpV¡$ Ar^fpÄe NÅh¡ R>¡. (ip¡cu EW¡$ R>¡).''
dyÖp D‘f“p Ap iåv$p¡“p¡ A’® A“¡L$ ×rô$A¡ dlÒh“p¡ R>¡. dlpfpS>¡ Ap iåv$p¡ hQ“p¡ Üpfp r‘sp âÐe¡“u L©$sosp, õhfpÄe AM„qX$s rhõspqfs
![Page 30: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/30.jpg)
21
’sy„ S>i¡ s¡hp¡ rhðpk, dyÖp“¡ A¡V$g¡ s¡“p ‘ep®e õhfpÄe“¡ v$f¡L$“p¡ Apv$f dþep¡ lp¡hp“p¡ A“ych, âÅ“y„ L$ëepZ L$fhp“u S>hpbv$pfu A“¡ ‘p¡sp“u c|rd D‘f õhs„Ó‘Z¡ Ar^fpÄe L$fhp“u Mpsfu, ApV$gu bpbsp¡ ìe¼s L$fu R>¡. Ap “p“L$X$p hQ“dp„ õhfpÄe“u k„L$ë‘“p“p¡ b^p¡ kpf Aphu Nep¡ R>¡.
"fpS>NY$' fp¿ey„. fpS>NY$ õhfpÄe“u ‘l¡gu fpS>^p“u lsu.
Apqv$gipludp„ Åhmu“p dp¡f¡, dy^p¡m“p Op¡f‘X¡$ A“¡ kph„shpX$u“p kph„s hN¡f¡ kfv$pf lsp. õhfpÄe õ’p‘“p“p L$pe®dp„ s¡d“p¡ rhfp¡^ lsp¡. Ap kfv$pfp¡“p¡ b„v$p¡bõs L$fhp¡ õhfpÄe õ’p‘“p dpV¡$ S>ê$fu lsp¡.
Åhmu“p¡ L$bÅ¡ : kpspfp rS>ëgp“p Åhmu âv$¡idp„ Q„Öfph dp¡f¡ Apqv$giplu“p ârsr›$s kfv$pf lsp. õhfpÄe õ’p‘“p“p L$pe®dp„ s¡Z¡ rhfp¡^ v$ip®ìep¡ Ðepf¡ C.k. 1656dp„ rihpÆ dlpfpS>¡ Åhmu D‘f khpfu L$fu“¡ s¡ âv$¡i Æsu gu^p¡. Ðep„ ‘p¡sp“p„ ’pZp„ “p„¿ep„. ‘R>u fpeNY$ ‘Z Æsu gu^p¡. Åhmu“u AY$mL$ k„‘rÑ s¡d“p lp’dp„ Aphu. Ap Æs ‘R>u L$p¢L$Zdp„ s¡d“u Qmhmp¡ h^u NC. s¡dZ¡ Åhmu“u MuZdp„ âsp‘NY$ qL$ëgp¡ bp„Ýep¡. Ap Æs“¡ gu^¡ s¡d“y„ kpdÕe® v$f¡L$ fus¡ h^u Ney„.
rihpÆ dlpfpS>¡ Ap ‘R>u L$ëepZ A“¡ rch„X$u Æsu gu^p. s¡“¡ gu^¡ ‘ròd qL$“pfp‘Ë$u D‘f“p rkØu, ‘p¡Vy®$NuT, A“¡ A„N°¡S> kÑp kp’¡ s¡Ap¡ k„‘L®$dp„ Apìep. Ap kÑpAp¡ kp’¡ k„Oj® L$fhp¡ lp¡e, sp¡ Ap‘Z¡ i[¼sipmu “p¥L$pv$m (Apfdpf) Ecy„ L$fhy„ Å¡CA¡, A¡ s¡d“p Ýep“dp„ Apìey„. s¡’u s¡dZ¡ “p¥L$pv$m Ecy„ L$fhp sfa Ýep“ Apàey„.
AaTgMp““u kÅ : rihpÆ dlpfpS>¡ ‘p¡sp“u ÅNuf“p A“¡ Apk‘pk“p Apqv$giplu âv$¡i“p qL$ëgp g¡hp“u iê$Aps L$fu. Åhmu“p dp¡f¡“p¡ rhfp¡^ s¡dZ¡ idphu v$u^p¡ lsp¡. L$p¢L$Z qL$“pfp‘Ë$u D‘f õhfpÄe õ’p‘“p“p L$pe®“¡ Nrs dmu. Ap b^u bpbsp¡ Apqv$giplu dpV¡$ ‘X$L$pfê$‘ lsu. Ap kde¡ Apqv$giplu“p¡ L$pfcpf bX$u kpl¡bp k„cpmsu lsu. rihpÆ dlpfpS>“p¡ b„v$p¡bõs L$fhp s¡Z¡ Apqv$giplu“p i[¼sipmu A“¡ A“ychu kfv$pf AaTgMp““¡ rihpÆ dlpfpS> D‘f QX$pC L$fhp dp¡L$ëep¡.fpS>NY$ qL$ëgp¡ - ‘pgu v$fhpÅ¡
Ap‘Zp v$¡i“u fpS>dyÖp“y„ r“funZ L$fp¡. s¡dp„ L$C L$C hõsy v$¡Mpe R>¡? fpS>dyÖp“p¡ D‘ep¡N ¼ep„ ¼ep„ L$f¡gp¡ Å¡hp
dm¡ R>¡?
ÅZu gCA¡.
õhfpÄe õ’p‘“p“u Qmhm : rihpÆ dlpfpS>“u ÅNuf“p qL$ëgp s¡d“p spbpdp„ “lp¡sp, ‘Z Apqv$giplu“p spbpdp„ lsp. s¡ kde¡ qL$ëgpAp¡“y„ rhi¡j dlÒh lsy„. qL$ëgp spbpdp„ lp¡e s¡p ApSy>bpSy>“p âv$¡ip¡ D‘f r“e„ÓZ fpMu iL$pe. "S>¡“p qL$ëgp s¡“y„ fpÄe' s¡hu ‘qf[õ’rs lsu. ‘p¡sp“u ÅNuf“p qL$ëgp ‘p¡sp“p spbpdp„ g¡hp“y„ dlpfpÅA¡ “½$u L$ey¯. qL$ëgp spbpdp„ g¡hp“p¡ âeГ L$fhp¡ A¡V$g¡ Apqv$giplu kÑp kpd¡ ‘X$L$pf a¢L$hp S>¡hy„ lsy„. s¡dZ¡ sp¡fZp, dyfy„bv$¡h, L$p¢X$pZp, ‘yf„v$f S>¡hp qL$ëgp spbpdp„ gu^p A“¡ õhfpÄe“p dylŸs®“p¡ ‘pep¡ “p„¿ep¡. dyfy„bv$¡h qL$ëgp“y„ ‘y“bp¯^L$pd L$fphu“¡ s¡“y„ “pd
![Page 31: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/31.jpg)
22
AaTgMp“ buÅ‘yf’u hpC Apìep¡. s¡ hpC âp„s’u kpfu fus¡ ‘qfrQs lsp¡. hpC “ÆL$“p âsp‘NY$ qL$ëgp“u sm¡V$udp„ rihpÆ dlpfpS> A“¡ AaTgMp““u dygpL$ps 10 “h¡çbf 1659“p fp¡S> ’C. Ap dygpL$psdp„ AaTgMp“¡ dlpfpS> kp’¡ R>mL$‘V$ L$fhp“p¡ âeГ L$ep¤. s¡’u dlpfpS>¡ s¡“p¡ h^ L$ep£ A“¡ Apqv$giplu k¥Þe“¡ kÅ L$fu.
AaTgMp““p h^ ‘R>u dlpfpS>¡ gX$pCdp„ S>Mdu ’e¡gp k¥r“L$p¡“¡ “yL$kp“u“u cf‘pC L$fu Ap‘u. S>¡dZ¡ Ap gX$pCdp„ kpfu L$pdNufu L$fu lsu, s¡d“¡ B“pdp¡ Apàep„. AaTgMp““p k¥Þe“p S>¡ k¥r“L$ A“¡ Ar^L$pfu s¡d“p k¥Þe“p lp’dp„ Apìep, s¡d“u kp’¡ kpfu hs®Z|L$ L$fu.
rkØu Å¥lf“u khpfu : AaTgMp““¡ kÅ L$ep® ‘R>u dlpfpÅA¡ Apqv$giplu“p hk„sNY$, ‘ÞlpmpNY$ A“¡ M¡mZp qL$ëgp Æsu gu^p. M¡mZp“p qL$ëgp“¡ s¡dZ¡ "rhipmNY$' “pd Apàey„.
dlpfpS>“p¡ b„v$p¡bõs L$fhp dpV¡$ Apqv$gipl¡ C.k. 1660 dp„ L$“y®g âp„s“p kfv$pf rkØu Å¥lf“¡ dlpfpS> D‘f QX$pC L$fhp L$üy„. s¡“¡ "kgpbsMp“' “p¡ rMspb Apàep¡. rkØu Å¥lf“u dv$v$dp„ fyõsyd�C-S>dp“, bpÆ Op¡f‘X¡$ A“¡ AaTgMp““p¡ ‘yÓ apTgMp“ ‘Z lsp¡. Ap ‘qf[õ’rsdp„ rihpÆ dlpfpS>¡ ‘Þlpmp qL$ëgp D‘f Apifp¡ gu^p¡. rkØu“p k¥r“L$p¡A¡ gNcN ‘p„Q drl“p ‘Þlpmp“¡ O¡fp¡ Opëep¡ lsp¡. O¡fpdp„’u R|>V$hp“y„ dlpfpÅ dpV¡$ dyíL¡$g lsy„. “¡spÆ ‘pgL$f¡ blpf’u rkØu“p k¥Þe D‘f lºdgp¡ L$fu“¡ O¡fp¡ DW$phhp“p¡ âeГ L$ep£; ‘f„sy s¡“y„ k¥Þe “p“y„ lp¡hp’u Ap âeГ kam ’ep¡ “rl. rkØu O¡fp¡ DW$phu g¡i¡, A¡hp„ L$p¡C rQŒp¡ S>Zpsp„ “lp¡sp„. dpV¡$ dlpfpÅA¡ rkØu kp’¡ hpV$pOpV$ iê$ L$fu. s¡’u rkv¹$uA¡ ‘ÞlpmpNY$“¡ Opg¡gp O¡fpdp„ rir’gsp Aphu. O¡fp¡ “bmp¡ ‘X$ép¡. dlpfpÅA¡ Ap rir’gsp“p¡ apev$p¡ DW$pìep¡.
s¡ v$fçep“ qL$‰p ‘f“p rihp L$priv$ “pd“p blpvy$f eyhp“¡ “¡s©Ðh gu^y„. v$¡Mphdp„ rihpÆ
dlpfpS> S>¡hp¡ S> lsp¡. s¡ rihpÆ dlpfpS> S>¡hu h¡ic|jp L$fu“¡ ‘pgMudp„ b¡W$p¡. ‘pgMu fpS>qv$„X$u v$fhpS>¡’u blpf “uL$mu. rkØu“p k¥Þep¡A¡ s¡ ‘pgMu ‘L$X$u. AZu“p¡, L$V$p¡L$V$u“p¡ âk„N lsp¡. rihp L$priv$¡ õhfpÄe dpV¡$ brgv$p“ Apàey„. s¡ v$fçep“dp„ rihpÆ dlpfpS> buÅ dyíL¡$g fõs¡ NY$“u blpf “uL$þep. s¡d“u kp’¡ bpÆâcy v$¡i‘p„X¡$ A“¡ bp„v$g v$¡idyM S>¡hp Qy“„v$p k¥r“L$p¡ lsp.
rihpÆ dlpfpS> ‘ÞlpmpNY$“p O¡fpdp„’u R>V$L$u“¡ rhipmNY$ sfa “uL$þep. s¡ kdpQpf rkØuA¡ ÅÎep. s¡“p k¥ÞeA¡ s¡“p¡ ‘uR>p¡ L$ep£. rihfpe¡ rkØu“p k¥Þe“¡ rhipmNY$“u sm¡V$u ‘pk¡ AV$L$phhp“u S>hpbv$pfu bpÆâcy v$¡i‘p„X¡$“¡ kp¢‘u. bpÆâcyA¡ NÅ‘yf ‘pk¡“u Op¡X$M]X$dp„ s¡ k¥Þe“¡ AV$L$pìey„. bpÆâcyA¡ ‘fp¾$d“u ‘fpL$p›$p bsphu, ‘f„sy Ap k„Oj®dp„ s¡“y„ hufp¡rQs d©Ðey ’ey„. s¡“p k¥ÞeA¡ rkØu“p k¥Þe“¡ AV$L$phu fpMhp“¡ L$pfZ¡ dlpfpÅ dpV¡$ rhipmNY$ sfa L|$Q L$fhu i¼e b“u. rhipmNY$ sfa S>su hMs¡ s¡dZ¡ ‘pgh““p v$mhu A“¡ i©„Npf‘yf“p kyh£ S>¡hp Apqv$giplu kfv$pfp¡“p rhfp¡^“¡ ‘Z v$bphu v$u^p¡. Ðepf‘R>u rihpÆ dlpfpS> rhipmNY$ D‘f kyMê$‘ ‘lp¢Qu Nep.
dlpfpS> ‘ÞlpmNY$“p O¡fpdp„ O¡fpe¡gp lsp, s¡ kde¡ qv$ëlu“u fpS>Npv$u ‘f Aph¡gp Ap¥f„NT¡b bpv$ipl¡ dp¡Ng kfv$pf ipreõspMp““¡ v$rnZdp„ dp¡L$ëep¡ lsp¡. s¡Z¡ ‘yZ¡ âp„s D‘f QX$pC L$fu lsu. s¡ kde¡ rihpÆ dlpfpS>“p¡ Apqv$giplu kp’¡ ‘Z k„Oj® Qpgy lsp¡. Aphu ‘qf[õ’rsdp„ b¡ vy$íd““p¡ kp’¡ A¡L$ S> kde¡ gX$hy„ bfpbf “’u, s¡ rihpÆ dlpfpS>¡ Ýep“dp„ gu^y„. s¡’u rhipmNY$ D‘f kyMê$‘ ‘lp¢Ãep ‘R>u s¡dZ¡ Apqv$gipl kp’¡ kyg¡l L$fu. Ap kyg¡l A“ykpf s¡d“¡ ‘Þlpmp qL$ëgp¡ ‘pR>p¡ Ap‘u v$¡hp¡ ‘X$ep¡. Al] rihpÆ dlpfpS>“p õhfpÄe õ’p‘“p“p¡ A¡L$ sb½$p¡ ‘|Z® ’ep¡.
![Page 32: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/32.jpg)
23
1. S|>’dp„ b„^b¡ksp¡ “ lp¡e s¡ iåv$ ip¡^p¡. (1) ‘yZ¡, ky‘p, QpL$Z, b„Ng|fy„ (2) agV$Z“p Å^h, Åhmu“p dp¡f¡, dy^p¡m“p
Op¡f‘X¡$, kph„shpX$u“p kph„s (3) sp¡fZp, dyfy„bv$¡h, tklNY$, tk^yvy$N®
2. Qpgp¡, gMsp ’CA¡ ! (1) rihpÆ dlpfpÅ“¡ hufdpsp“p rS>ÅbpCA¡
Ap‘¡gp rhrh^ k„õL$pf gMp¡. (2) rihpÆ dlpfpS>¡ õhfpÄe õ’p‘“p“u iê$Aps
dphm âv$¡i’u L$fu.
3. rihpÆ dlpfpS>“p kp’u A“¡ dv$v$“uip¡“u epv$u b“php¡.
4. ip¡^p¡ A“¡ gMp¡. (1) ilpÆfpÅ“¡ õhfpÄe k„L$ë‘L$ ip dpV¡$ L$l¡hpe
R>¡ ? (2) rihfpe¡ “p¥L$k¥Þe Ec„y L$fhp sfa ip dpV¡$
Ýep“ Apàey„? (3) rihfpe¡ Apqv$gipl kp’¡ ip dpV¡$ kyg¡l
L$fu? (4) rihpÆ dlpfpS> ‘ÞlpmpNY$ D‘f’u L¡$hu fus¡
R>V$L$u Nep?
D‘¾$d : (1) sd¡ Å¡e¡gp A¡L$pv$p qL$ëgp“y„ hZ®“ L$fp¡ A“¡
A¥rslprkL$ Bdpfs“y„ S>s“ L$fhp bpbs sd¡ ¼ep D‘pe k|Qhip¡ s¡ L$lp¡.
(2) M¡su“p¡ "kps/bpfp' (7/12) Dspfp¡ d¡mhu“¡ ‘pW$dp„“p iåv$p¡“p¡ k„b„^ kdÆ gp¡.
‘Þlpmp qL$ëgp¡ - ÓZ v$fhpÅ
õhpÝepe
![Page 33: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/33.jpg)
24
6. dp¡Ngp¡ kp’¡ k„Oj®
AÐepfky^u rihpÆ dlpfpS>¡ Apqv$giplu kp’¡ kam k„Oj® L$ep£ lsp¡; ‘f„sy õhfpÄe“p¡ rhõspf L$fsu hMs¡ dp¡Ngp¡ kp’¡ ‘Z k„Oj® AV$g lsp¡. õhfpÄe“p¡ rhõspf ’hp gpNsp„ S> õhfpÄe ‘f dp¡Ngp¡“y„ k„L$V$ Apìey„. dlpfpÅA¡ Ap k„L$V$“p¡ ‘Z kpd“p¡ L$fu“¡ v|$f L$ey¯. dp¡Ngp¡ ‘pk¡’u ‘p¡sp“p qL$ëgp A“¡ âv$¡i ‘pR>p d¡mìep. ‘p¡sp“p¡ fpÄeprcj¡L$ L$fpìep¡. v$rnZ sfa“u Ty„b¡i lp’ ^fu. Ap b^u OV$“p“u dprlsu Ap‘Z¡ Ap ‘pW$dp„ d¡mhhp“p R>uA¡.
ipreõspMp““u khpfu : a¡b°yApfu 1660 dp„ ipreõspMp“ Aldv$“Nf’u “uL$mu ‘yZ¡ âp„sdp„ Apìep¡. s¡Z¡ Apk‘pk“p âv$¡ip¡dp„ k¥Þe“u “p“u “p“u Vy$L$X$uAp¡ dp¡L$gu“¡ õhfpÄe“p âv$¡ip¡“¡ ‘yóL$m “yL$kp“ L$ey¯. QpL$Z“p qL$ëgp“¡ O¡fp¡ Opëep¡. QpL$Z“p qL$ëgp“p¡ qL$ëg¡v$pf qaf„Np¡Æ “fkpmpA¡ s¡“p k¥Þe“p¡ DN° ârsL$pf L$ep¤. ‘f„sy ApMf¡ s¡Z¡ QpL$Z“p¡ qL$ëgp¡ Æsu gu^p¡.
rihpÆ dlpfpS>“y„ bpm‘Z Äep„ huÐey„ lsy„ s¡ ‘yZ¡“p gpg dl¡gdp„ ipreõspMp“ ‘X$ph “p„Mu“¡ b¡W$p¡. Ðep„’u Apk‘pk“p âv$¡ip¡dp„ g|„V$ L$fhp“y„ Qpgy„ S> fp¿ey„. b¡ hjp£ ’ep„, sp¡‘Z s¡ ‘yZ¡“p¡ dyL$pd R>p¡X$hp“p¡ rhQpf kyÙp L$fsp¡ “lp¡sp¡. s¡“u Akf âÅ“u ^ufS> D‘f ’hu õhpcprhL$ lsu. Aphu ‘qf[õ’rsdp„ dlpfpÅA¡ A¡L$ kplrkL$ ep¡S>“p rhQpfu.
rihpÆ dlpfpS>¡ ‘p¡sp“p “¡s©Ðh l¡W$m gpg dl¡g D‘f Nyàs fus¡ R>p‘p¡ dpfhp“u kplrkL$ ep¡S>“p L$fu. s¡ âdpZ¡ 5 A¡râg 1663“p fp¡S> fps“p kde¡ dlpfpS>¡ Qy“„v$p k¥r“L$p¡ kp’¡ gpg dl¡g D‘f R>p‘p¡ dpep¤. Ap R>p‘pdp„ ipreõspMp““p„ Ap„Nmp„ L$‘pep„. s¡“u dp“lpr“ ’C. s¡Z¡ ‘|“p R>p¡X$u v$u^y„ A“¡ ‘p¡sp“p¡ dyL$pd Ap¥f„Npbpv$ Mk¡X$ép¡. Ap b“ph“¡ gu^¡ s¡Z¡ Ap¥f„NT¡b“u “pfpS>Nu hlp¡fu gu^u. Ap¥f„NT¡b¡
s¡“¡ b„Npm“p k|bpdp„ dp¡L$gu Apàep¡. ipreõspMp“ D‘f“p Ap kam lºdgp“u Akf gp¡L$p¡ D‘f ‘Z ’C. rihpÆ dlpfpS>“p L$pe®dp„ âÅ“p¡ rhðpk h^u Nep¡.
kyfs D‘f khpfu (QX$pC) : ipreõspMp“¡ ÓZ hjp£dp„ õhfpÄe“p¡ OZp¡Mfp¡ âv$¡i h¡fp“ L$fu v$u^p¡ lsp¡. s¡“u cf‘pC L$fhu S>ê$fu lsy„. s¡ dpV¡$ dlpfpÅA¡ dp¡Ngp¡“¡ ‘pW$ cZphhp A¡L$ ep¡S>“p L$fu. dp¡Ngp¡“p spbpdp„ fl¡gy„ kyfs A¡L$ dp¡Vy„$ h¡‘pfu L¢$Ö A“¡ b„v$f lsy„. Ðep„ A„N°¡S>, X$Q A“¡ ä¢Qp¡“u hMpfp¡ lsu. Ap il¡f bpv$ipl“¡ kp¥’u h^pf¡ dl¡k|g Ap‘sy„ lsy„. s¡dS> s¡ Apr’®L$ ×rô$A¡ M|bS> kd©Ù lsy„ dpV¡$ s¡dZ¡ kyfs D‘f khpfu L$fu. kyfs“p¡ kyb¡v$pf C“pesMp“ dlpfpS>“p lºdgp“p¡ ârsL$pf L$fu i¼ep¡ “rl. kpdpÞe âÅ“¡ l¡fp“ L$ep® hNf s¡dZ¡ kyfs’u AY$mL$ k„‘rÑ d¡mhu. s¡d“u Ap Ty„b¡i kam ’C. s¡“¡ gu^¡ Ap¥f„NT¡b bpv$ipl“u ârs›$p“¡ “yL$kp“ ‘lp¢Ãey„.
S>etkN“u khpfu : rihpÆ dlpfpS>“u h^su S>su lgQg“p¡ b„v$p¡bõs L$fhp Ap¥f„NT¡b¡ rdTp®fpÅ S>etkl S>¡ s¡d“p¡ A“ychu A“¡ ârsr›$s fpS>‘|s kfv$pf lsp¡ s¡“¡ dp¡L$ëep¡. s¡ ‘|“p Apìep¡. s¡Z¡ dlpfpS>“p rhfp¡^dp„ v$f¡L$ i[¼s k„NqW$s L$fhp ‘p¡sp“p âeГp¡ iê$ L$ep®. Np¡hp“p A“¡ hkC“p ‘p¡Vy®$NuT, h¢Nygp®“p X$Q, kyfs“p A„N°¡S>, S>„rS>fp“p rkØuAp¡A¡ dlpfpS> rhfyÙ “p¥L$pv$m“u Ty„b¡i L$fhu,
kyfs il¡f“u dygpL$ps¡ S>hy„ R>¡, sp¡ sd¡ L¡$hu fus¡ S>ip¡ s¡ “L$ip“u dv$v$’u v$ip®hp¡.
rihpÆ dlpfpS> L¡$hu fus¡ kyfs ‘lp¢Ãep li¡ s¡“u L$ë‘“p L$fp¡.
L$lp¡ Å¡CA¡.
![Page 34: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/34.jpg)
25
A¡d S>etkN¡ s¡d“¡ k|Qìey„.
rihpÆ dlpfpS> ‘pk¡“p qL$ëgp Æsu g¡hp“u ep¡S>“p b“phu. õhfpÄe“p Sy>v$pSy>v$p rhõspfdp„ dp¡Ng k¥r“L$p¡“u Vy$L$X$uAp¡ dp¡L$gu. s¡ k¥ÞeA¡ õhfpÄe“p c|âv$¡i“y„ M|b “yL$kp“ L$ey¯. dlpfpÅA¡ dp¡Ngp¡“p¡ kpd“p¡ L$fhp“p¡ âeГ L$ep¤. rdTp®fpÅ S>etkN A“¡ qv$g¡fMp“¡ ‘yf„v$f qL$ëgp“¡ O¡fp¡ Opëep¡. ‘yf„v$f“p O¡fp hMs¡ dyfpfbpÆ v$¡i‘p„X¡$A¡ ‘p¡sp“p ‘fp¾$d“u ‘fpL$p›$p bsphu, ‘f„sy s¡ hufNrs ‘pçep. ‘qf[õ’rs“u N„cufsp“¡ Ýep“dp„ gC“¡ dlpfpÅA¡ S>etkN kp’¡ hpV$pOpV$ L$fhp“p¡ r“Z®e L$ep£. s¡dZ¡ S>etkN“u dygpL$ps gu^u. S>etkN A“¡ dlpfpÅ hÃQ¡ S|>“ 1665dp„ kyg¡l ’C. Ap kyg¡l "‘yf„v$f“u k„r^' sfuL¡$ Ap¡mMpe R>¡. Ap k„r^ A“ykpf dlpfpÅA¡ dp¡Ngp¡“¡ 23 (Ó¡huk) qL$ëgp A“¡ hprj®L$ Qpf gpM lp¡““u L$dpZu ^fphsp¡ Apk‘pk“p¡ âv$¡i dp¡Ngp¡“¡ Apàep¡. Apqv$giplu rhfyÙ dp¡Ngp¡“¡ dv$v$ L$fhp“y„ Apðpk“ ‘Z Apàey„. Ap k„r^“¡ Ap¥f„NT¡b¡ dpÞesp Ap‘u.
A“¡ rihpÆ dpV¡$ âpZ Ap‘hp“u s¥epfu v$pMh“pfp õhpdur“›$ Qy“„v$p dv$v$“uip¡ ‘Z kp’¡ lsp. dlpfpÅ ApN°p ‘lp¢Ãep. s¡d R>sp„ Ap¥f„NT¡b¡ v$fbpfdp„ s¡d“¡ ep¡Áe Apv$f-dp“ Apàep„ “rl. s¡“¡ gu^¡ s¡dZ¡ Nyõkp¡ ìe¼s L$ep¤. s¡ ‘R>u bpv$ipl¡ s¡d“¡ “S>fL¡$v$ L$ep®. bpv$ipl“p Aphp L$pe®’u X$NdÁep hNf dlpfpÅA¡ “S>fL¡$v$dp„’u R>V$L$u S>hp“u ep¡S>“p b“phu. s¡Ap¡ ApN°p’u rkas A“¡ QsyfpC’u R>V$L$u Nep A“¡ L¡$V$gpL$ qv$hk¡ kyfrns fus¡ dlpfpô²$dp„ ‘lp¢Ãep.
ApN°p’u Aphsu hMs¡ s¡dZ¡ k„cpÆ fpÅ“¡ d’yfpdp„ fp¿ep lsp. ‘pR>m’u s¡d“¡ fpS>NY$ ‘f kyMê$‘ gphhpdp„ Apìep. dlpfpÅ õhfpÄe’u v|$f lsp Ðepf¡ õhfpÄe“p¡ L$pfcpf hufdpsp rS>ÅbpC A“¡ dlpfpÅ“p dv$v$“uip¡A¡ k„cpþep¡ lsp¡.
dp¡Ngp¡ rhfyÙ Ap¾$dL$ hgZ : dlpfpÅ dp¡Ngp¡ kp’¡ sfs S> k„Oj® BÃR>sp “lp¡sp sp¡ ‘Z ‘yf„v$f“u k„r^dp„ dp¡Ngp¡“¡ Ap‘¡gp qL$ëgp A“¡ âv$¡i ‘pR>p d¡mhhp“p¡ dlpfpÅ“p¡ DØ¡i lsp¡. s¡ dpV¡$ s¡dZ¡ A¡L$ ìep‘L$ A“¡ kplrkL$ ep¡S>“p s¥epf L$fu. A¡L$bpSy>’u Sy>v$pSy>v$p qL$ëgpAp¡ D‘f ‘|fsu s¥epfu kp’¡ k¥Þe dp¡L$gu“¡ s¡ qL$ëgp d¡mhhp, sp¡ buÆ bpSy>’u v$rnZdp„ dp¡Ngp¡“p hQ®õh l¡W$m“p âv$¡ip¡ ‘f lºdgp L$fu“¡ s¡d“¡ A[õ’f fpMhp, s¡hu s¡d“u “urs lsu. s¡ âdpZ¡ s¡dZ¡ dp¡Ngp¡“p Aldv$“Nf A“¡ Sy>Þ“f âv$¡ip¡ D‘f lºdgp L$ep®. ‘R>u’u A¡L$ ‘R>u A¡L$ A¡d tklNY$, ‘yf„v$f, gp¡lNY$, dplºgu, L$“p®mp A“¡ fp¡rlX$p S>¡hp qL$ëgp Æsu gu^p.
Ðepf ‘R>u rihpÆ dlpfpS>¡ buÆ hMs kyfs D‘f khpfu L$fu. Ðep„’u ‘pR>p afsp “prkL$ rS>ëgp“p hZu-qv$„X$p¡fudp„ s¡d“p¡ dp¡Ngp¡ kp’¡ dp¡V$p¡ k„Oj® ’ep¡. Ap k„Oj®dp„ s¡dZ¡ v$pDv$Mp“ “pd“p dp¡Ng kfv$pf“¡ lfpìep¡. Ðepf ‘R>u dp¡fp¡‘„s t‘Nm¡A¡ “priL$ “ÆL$“p¡ Ôe„bL$NY$
ApN°p“u dygpL$ps A“¡ R|>V$L$p¡ : ‘yf„v$f“u k„r^ ‘R>u S>etkN¡ Apqv$giplu rhfyÙ Ty„b¡i lp’ ^fu. dlpfpÅA¡ S>etkN“¡ dv$v$ L$fu, sp¡‘Z s¡“u Ap Ty„b¡i kam ’C “rl. s¡ kde¡, dlpfpÅ“¡ L¡$V$gp¡L$ kde v$rnZ“p fpS>L$pfZ’u v|$f fpMhp, A¡hp¡ rhQpf S>etkN A“¡ Ap¥f„NT¡b bpv$ipl¡ L$ep¤. Ap rhQpf“¡ A“ykfu“¡ S>etkN¡ dlpfpÅ ‘pk¡ bpv$ipl“u dygpL$ps¡ S>hp“p¡ âõsph d|¼ep¡. s¡d“u kyfrnssp dpV¡$ Mpsfu ‘Z Ap‘u. s¡ A“ykpf rihpÆ dlpfpS> ApN°p S>hp “uL$þep. s¡d“u kp’¡ fpS>‘yÓ k„cpÆ lsp. s¡dS>, rhðpky
dprlsu d¡mhp¡?
rihpÆ dlpfpS> Ap¥f„NT¡b“u ApN°p“u “S>fL¡$v$dp„’u L$¡hu fus¡ R>V$L$u Nep s¡“u dprlsu d¡mhp¡.
![Page 35: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/35.jpg)
26
Æsu gu^p¡. Aphu fus¡ dlpfpÅ“u dp¡Ngp¡ rhfyÙ“u QX$pC“u ep¡S>“p kam “uhX$u. Ap QX$pC“u Ty„b¡idp„ sp“pÆ dpgykf¡, dp¡fp¡‘„s t‘Nm¡, âsp‘fph NyS>f hN¡f¡ kfv$pfp¡A¡ dlÒh“u L$pdNufu bÅhu. Ap Ty„b¡i“y„ hZ®“ L©$óZpÆ A“„s kcpkv$ “pd“p BrslpkL$pf¡ “uQ¡ âdpZ¡ L$ey¯ R>¡. ""Qpf drl“pdp„ kÐephuk qL$ëgp gu^p. dp¡V$u “pd“p d¡mhu.''
rhÜp“ ‘„qX$s NpNpcË$“p lõs¡ fpeNY$ D‘f ‘p¡sp“p¡ fpÄeprcj¡L$ L$fphu gu^p¡.
Ap fpÄeprcj¡L$ Üpfp dlpfpÅ õhfpÄe“p R>Ó‘rs bÞep. kph®cp¥dÒh“p âsuL$ sfuL¡$ s¡dZ¡ "fpÄeprcj¡L$ iL$' “pd“u “hu L$pgNZ“p iê$ L$fu. s¡Ap¡ lh¡ iL$hs} bÞep. fpÄeprcj¡L$ âk„N¡ s¡dZ¡ kp¡“p“p "lp¡“' A“¡ sp„bp“p "rihfpC' “pd“p Mpk rk¼L$p blpf ‘pX$ép. Ap rk½$p
fpÄeprcj¡L$ : kss Óuk hjp£“p Arhfs ‘qfîd’u dfpW$pAp¡“y„ õhfpÄe kpL$pf ’ey„. s¡d R>sp„ õhfpÄe“y„ A[õsÒh õhs„Ó A“¡ kph®cp¥d R>¡, s¡ õ‘ô$ L$fhp Ap õhfpÄe“¡ Ar^L©$ssp A“¡ kh®õhuL©$rs dmhu S>ê$fu R>¡, s¡ dlpfpÅ“p Ýep“dp„ Apìey„. s¡ dpV¡$ rhr^hs fpÄeprcj¡L$“u S>ê$f lsu. dpV¡$ s¡dZ¡ 6 S|>“ 1674“p qv$hk¡
D‘f ""îu fpÅ rihR>Ó‘rs'' Anfp¡ L$p¡sfhpdp„ Apìep. Ðepf ‘R>u fpS>‘Óp¡ D‘f "nqÓeLy$gphs„k îu fpÅ rihR>Ó‘rs' “p¡ Dëg¡M ’hp gpÁep¡. fpÄeprcj¡L$ ‘R>u s¡dZ¡ apfku iåv$p¡“p ‘ep®eu k„õL©$s iåv$p¡ v$ip®hsp¡ A¡L$ L$p¡i s¥epf L$fpìep¡. s¡“¡ S> "fpÄeìehlpfL$p¡i' L$l¡hpe R>¡.
R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>
![Page 36: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/36.jpg)
27
fpeNY$ qL$ëgp¡
dÝeeyN“p cpfs“p Brslpkdp„ rihpÆ dlpfpS>“p¡ fpÄeprcj¡L$ A¡L$ ¾$p„rsL$pfu OV$“p NZpe R>¡. Ap OV$“p“y„ dlÒh S>Zphsp kcpkv$ L$l¡ R>¡ L¡$, "dfpW$p bpv$ipl A¡V$gp dp¡V$p R>Ó‘rs bÞep s¡ bpbs L$p„C kpdpÞe “’u.''
Ðepf‘R>u dlpfpÅA¡ V|„$L$ kdedp„ 24
fpÄeìehlpf L$p¡i“p L¡$V$gpL$ ârsiåv$p¡ Dëg¡M“ue R>¡ -v$p.s., rMspb-‘v$hu, afdp“-fpS>‘ÓÅdu“-bpe„^fu, lpgdp„-kp„âs/hs®dp“dpÆ-‘|h®, qaglpg - sÐL$pg, hplhpl-DÑdA½$g-âop, byqÙ, b¡hL|$a-d|Y$, d|M®lp’‘p¡iu-lõsõ‘i®dygpL$ps-v$i®“, L$v$d‘p¡iu-QfZõ‘i®S|>W$-rdÕep, L$fpf“pdy„-Aceas¡l-rhS>e, aqfepv$-AÞepeL$’prig¡v$pf-‘p¡sp“p Op¡X$phpmp
epv$ fpMp¡.
“hu L$pgNZ“p“u iê$Aps ¼ep cpfsue fpÅA¡ L$fu?
epv$ L$fp¡ Å¡CA¡.....
eyhfpS> k„cpÆfpÅ rihpÆ dlpfpS>“p fpÄeprcj¡L$ hMs¡ 17 hj®“p lsp. s¡dZ¡ "by^c|jZ' N°„’dp„ fpÄeprcj¡L$ kdpf„c“y„ hZ®“ L$ey¯ R>¡. s¡ s¡d“p ‘p¡sp“p A“ych ‘f Ap^pqfs R>¡.
R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>“p fpÄeprcj¡L$ dlp¡Ðkh kde¡ Sy>v$pSy>v$p âv$¡ip¡dp„’u S>¡ î¡›$ rhÜp“p¡ Apìep lsp, s¡d“¡ dp¡cp âdpZ¡ dp“ A’hp dpÓ NZ“p “ L$fsp„ rh‘yg âdpZdp„ ^“ Ap‘u“¡ s¡dS> h”p¡, lp’u, Op¡X$p“p ‘Z v$p“ Ap‘u“¡ s¡d“¡ k„syô$ L$ep®.
Aphu fus¡ R>Ó‘rs rihfpe¡ ‘p¡sp“u L$urs® Sy>v$uSy>v$u qv$ipAp¡dp„ a¡gphu.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
rihpÆ dlpfpS>“p fpÄeprcj¡L$ dpV¡$ M|bS> d|ëehp“ A“¡ cìe tklpk“ b“phhpdp„ Apìey„ lsy„. tklpk““u ApW$ qv$ipdp„ ApW$ fГS>qX$s õs„c lsp. bÓuk dZ kp¡“p“y„ Ap tklpk“ d|ëehp“ fГp¡’u S>X$pe¡gy„ lsy„.
"dZ' A¡L$d NrZs“p rinL$ ‘pk¡’u kdÆ gp¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
kàV¡$çbf 1674“p fp¡S> r“òg‘yfu Np¡kphu“p dpN®v$i®“ l¡W$m sp„rÓL$ ‘Ùrs’u fpÄeprcj¡L$ L$fpìep¡. cpfsdp„ h¥qv$L$ A“¡ sp„rÓL$ A¡d ^d®L$pep®¡“u b¡ ‘f„‘fp A[õsÒhdp„ lsu. s¡“p¡ Apv$f L$fu“¡ dlpfpÅA¡ b„“¡ ‘Ùrs’u fpÄeprcj¡L$ L$fpìep¡.
v$rnZ“u Ty„b¡i : fpÄeprcj¡L$ ‘R>u gNcN ÓZ hj£ Ap¸¼V$p¡bf 1677dp„ dlpfpÅA¡ v$rnZ“u Ty„b¡i lp’ ^fu. Np¡hmL$p¢X$pdp„ s¡dZ¡ Ly$sybipl“u dygpL$ps gu^u. s¡d“u kp’¡ d¥ÓuL$fpf L$ep¤. ApNm
![Page 37: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/37.jpg)
28
1. “uQ¡“u OV$“p L$pmp“y¾$d¡ gMp¡. (1) rihpÆ dlpfpÅ“u v$rnZ“u Ty„b¡i (2) gpg dl¡g D‘f“p¡ R>p‘p¡ (lºdgp¡) (3) ApN°pdp„’u Ry>V$L$pfp¡ (4) fpÄeprcj¡L$ (5) ‘yf„v$f“u k„r^ (6) ipreõspMp““u khpfu
2. ip¡^p¡ A¡V$g¡ dmi¡. (1) k„õL©$s iåv$p¡“p¡ L$p¡i - (2) Ôe„bL$NY$ Æsu g¡“pf - (3) hZu-qv$„X$p¡fudp„ lpfu Ne¡gp¡ kfv$pf - (4) A„N°¡S>, X$Q, ä¢Qp¡“u hMpfp¡hpmy„ õ’m -
3. sdpfp iåv$p¡dp„ gMp¡. (1) rihpÆ dlpfpÅ“p¡ fpÄeprcj¡L$
(2) ApN°pdp„’u Ry>V$L$pfp¡ (3) rihpÆ dlpfpÅ“u v$rnZ“u Ty„b¡i (4) rihfpe¡ fpÄeprcj¡L$ dpV¡$ L$f¡gu s¥epfu?
4. L$pfZp¡ gMp¡. (1) rihfpe¡ ‘yf„v$f“u k„r^ L$fu. (2) rihpÆ dlpfpS>¡ dp¡Ngp¡ rhfyÙ Ap¾$dL$ hgZ
A‘“pìey„.
D‘¾$d : (1) ipmpdp„ DS>hpsp õhps„Ôeqv$“/
âÅkÑpL$qv$““p L$pe®¾$d dpV¡$ sd¡ L$C L$C s¥epfu L$fp¡ R>p¡? rinL$“u dv$v$’u s¡“u epv$u b“php¡.
(2) sdpfp ‘qfkf“p A¥rslprkL$ õ’m“u dygpL$ps gC“¡ Al¡hpg gMp¡.
dlpfpÅA¡ L$Zp®V$L$“p b„Ng|fy„, lp¡kL$p¡V¡$ s¡dS> lp¡g“p sprdg“pXy$“p tS>Æ, h¡gyf hN¡f¡ qL$ëgp A“¡ Apqv$gipl“p¡ AÞe L¡$V$gp¡L$ âv$¡i Æsu gu^p¡. s¡d“u ap¡S>¡ Ðep„“u âÅ“¡ L$p¡C ‘Z Ås“u l¡fp“Nrs L$fu “rl. Æs¡gp âv$¡i“p¡ L$pfcpf k„cpmhp dpV¡$ dy¿e L$pfcpfu sfuL¡$ fOy“p’ “pfpeZ lZd„s¡“u r“dZ|„L$ L$fu.
rihpÆ dlpfpS>“p¡ kphL$p¡ cpC ìe„L$p¡Æ lpg“p sprdg“pXy$dp„ Aph¡gp s„Åhfdp„ fpÄe L$fsp¡ lsp¡. s¡d“¡ ‘Z ‘p¡sp“p õhfpÄe“p L$pe®dp„ klcpNu L$fhp“p¡ dlpfpÅ“p¡ âeГ lsp¡. ìe„L$p¡Æ fpÅ ‘R>u“p s„Åhf“p fpÅA¡ rhÛp A“¡ L$gp“y„ S>s“ L$ey¯. Ðep„“p¡ "kfõhsu dl¡g' N°„’pge S>NârkÙ R>¡.
v$rnZ“u Ty„b¡idp„ srdg“pXy$“p¡ tS>Æ“p¡ qL$ëgp¡ Æsu“¡ s¡ õhfpÄe kp’¡ Å¡X$u v$¡hp“p rihpÆ dlpfpS>“p L$pe®“¡ ‘R>u“p kdedp„ r“Zp®eL$ dlÒh dþey„. dp¡Ng bpv$ipl Ap¥f„NT¡b õhfpÄe“p¡ “pi L$fhp dlpfpô²$dp„ ‘X$ph “p„Mu“¡ b¡W¡$gp¡ lp¡hp“¡ gu^¡ s¡ hMs“p R>Ó‘rs fpÅfpd
dlpfpÅ“¡ kgpdsu dpV¡$ dlpfpô²$ R>p¡X$hy„ ‘X$éy„. s¡ kde¡ s¡dZ¡ v$rnZ“p Ap S> tS>Æ qL$ëgpdp„ Apifp¡ gC“¡ Ðep„’u õhfpÄe“p¡ L$pfcpf k„cpþep¡.
rihpÆ dlpfpÅ“p Ap v$rnZ qv$[ÁhS>e ‘R>u ’p¡X$p S> kdedp„ 3 A¡râg 1680“p fp¡S> s¡d“y„ fpeNY$ D‘f Ahkp“ ’ey„. ‘Qpkdp hj£ ’e¡gp s¡d“p Ahkp“’u õhfpÄe“¡ ‘yóL$m “yL$kp“ ’ey„. A¡L$ dlp“ eyN Aõs ‘pçep¡.
rihpÆ dlpfpÅ“u kdpr^ - fpeNY$
õhpÝepe
![Page 38: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/38.jpg)
29
7. õhfpÄe“p¡ L$pfcpf
rihpÆ dlpfpS>¡ õhfpÄe“u õ’p‘“p L$fu. ‘p¡s¡ S> fpÄeprcj¡L$ L$fpìep¡. fpÄeprcj¡L$ ‘R>u s¡dZ¡ v$rnZdp„ qv$[ÁhS>e d¡mìep¡. õhfpÄe“p¡ rhõspf ’ep¡. Ap õhfpÄedp„ dlpfpô²$“p “prkL$, ‘yZ¡, kpspfp, kp„Ngu, L$p¡ëlp‘yf, tk^yvy$N®, fГprNqf, fpeNY$ A“¡ ’pZp rS>ëgp“p dp¡V$pcpN“p âv$¡i“p¡ kdph¡i lsp¡. s¡dS> L$Zp®V$L$, Ap„^° âv$¡i A“¡ sprdg“pXy$ fpÄe“p¡ L¡$V$gp¡L$ cpN ‘Z õhfpÄedp„ kdprhô$ ’ep¡ lsp¡. Aphu fus¡ rhõspfsp S>sp õhfpÄe“p¡ L$pfcpf kfmsp’u Qpg¡, s¡dp„ gp¡L$p¡“y„ L$ëepZ kp^hpdp„ Aph¡, s¡ dpV¡$ dlpfpÅA¡ õhfpÄe“¡ [õ’f L$ey¯. Ap bpbs“u dprlsu Ap‘Z¡ d¡mhhp“p R>uA¡.
Aô$â^p“ d„X$m : dlpfpÅA¡ fpÄeprcj¡L$ âk„N¡ Aô$â^p“ d„X$m“u r“dZ|„L$ L$fu. fpÄe-L$pfcpf“u kNhX$ dpV¡$ s¡“u ApW$ Mpsp„Ap¡dp„ hl¢QZu L$fu. v$f¡L$ Mpsp dpV¡$ A¡L$ âdyM “uçep¡. ApW$ Mpsp„“p ApW$ âdyM dmu“¡ "Aô$â^p“ d„X$m' bÞey„. Ap âdyMp¡“u r“dZ|„L$ L$fhu A’hp s¡d“¡ s¡d“p ‘v$ D‘f’u v|$f L$fhp, A¡ dlpfpÅ“p¡ Ar^L$pf lsp¡. ‘p¡s‘p¡sp“p Mpsp“p L$pfcpf dpV¡$
âdyM dlpfpÅ“¡ S>hpbv$pf lsp.
rihpÆ dlpfpS>¡ NyZp¡ A“¡ L$pdNufu Å¡C“¡ Aô$â^p“ d„X$m“u ‘k„v$Nu L$fu. s¡d“¡ B“pdp¡, hs“p¡ A’hp ÅNuf Apàep„ “lp¡sp„; ‘Z cf‘|f fp¡L$X$ ‘Npf Apàep¡.
M¡su rhjeL$ “urs : NpdX$p“p¡ dy¿e ìehkpe M¡su lsp¡. dlpfpS> M¡su“y„ dlÒh ÅZsp lsp, s¡’u s¡dZ¡ M¡X|$sp¡“p rls sfa Ýep“ Apàey„. s¡dZ¡ ‘p¡sp“p L$s®ìer“›$ A“¡ A“ychu Ar^L$pfu AÎZpÆ v$Ñp“¡ S>du“ dl¡k|g“u ìehõ’p L$fhp“u S>hpbv$pfu kp¢‘u. “½$u L$f¡gu fL$d L$fsp„ h^pf¡ dl¡k|g DOfphhy„ “rl, A¡hu spL$uv$ s¡dZ¡ Ar^L$pfuAp¡“¡ Ap‘u lsu. ‘X$sf S>du““¡ M¡sugpeL$ b“phhp dpV¡$ DÑ¡S>“ Apàey„. Arsh©rô$ A’hp vy$L$pm“¡ gu^¡ ‘pL$“¡ “yL$kp“ ’pe A’hp vy$íd“p¡“y„ k¥Þe Npd“p âv$¡i“¡ Aõsìeõs L$fu “p„M¡, s¡hp v$f¡L$ âk„N¡ Npd“p gp¡L$p¡“¡ dl¡k|g A“¡ AÞe L$fp¡dp„ ‘Z R|>V$ Ap‘hpdp„ Aph¡, A¡hp¡ s¡d“p¡ Apv$¡i lsp¡. s¡dS> Aphp âk„N¡ M¡X|$sp¡“¡ bmv$“u Å¡X$uAp¡, lm A“¡ hphZu dpV¡$ DÑd rbepfZ ‘|fy„ ‘pX$hy„, s¡hu s¡d“p Ar^L$pfuAp¡“¡ Apop lsu.
â^p““y„ “pd ‘v$ L$pe®
1. dp¡fp¡ tÓbL$ t‘Nm¡ â^p“fpÄeL$pfcpf Qgphhp¡ A“¡ Æs¡gp âv$¡ip¡“u ìehõ’p k„cpmhu.
2. fpdQ„Ö “ugL„$W$ dySy>dv$pf AdpÐe fpÄe“p¡ S>dpMQ® Å¡hp¡.
3. AÎZpÆ v$Ñp¡ krQh kfL$pfu Apop‘Óp¡ s¥epf L$fhp.
4. v$ÑpÆ tÓbL$ hpL$“uk d„Óu ‘Óìehlpf k„cpmhp¡.
5. l„buffph dp¡rls¡ k¡“p‘rs k¥Þe“u ìehõ’p L$fhu A“¡ fpÄe“y„ fnZ L$fhy„.
6. fpdQ„Ö tÓbL$ X$buf kyd„s ‘ffpÄep¡ kp’¡ k„b„^ fpMhp¡.
7. r“fpÆ fphÆ Þepep^ui Þepe Ap‘hp¡.
8. dp¡f¡ðf ‘„qX$sfph ‘„qX$sfph ^prd®L$ ìehlpf k„cpmhp¡.
rihfpe“y„ Aô$â^p“ d„X$m
![Page 39: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/39.jpg)
30
sÐL$pgu“ NpdX$p„“y„ A’®L$pfZ : M¡su ìehkpe NpdX$p„“p A’®L$pfZ“u L$fp¡X$fÄSy> lsu. NpdX$p„dp„ M¡suìehkpe“¡ ‘|fL$ ìehkpe Qpgsp. Npd“p L$pfuNfp¡ hõsy“y„ DБpv$“ L$fsp. s¡Ap¡ õ’pr“L$ gp¡L$p¡“u S>ê$qfepsp¡ ‘|fu ‘pX$sp. Ap A’®dp„ NpdX$p„Ap¡ õhr“c®f lsp„. M¡X|$sp¡ ‘p¡sp“p DБpv$“dp„’u S>ê$fu S>¡V$gp¡ rlõkp¡ L$pfuNfp¡“¡ Ap‘sp. Ap rlõkp“¡ bg|sp (hkhpep) L$l¡sp.
h¡‘pf A“¡ DÛp¡N : h¡‘pfdp„ h©qÙ ’ep hNf fpÄe kd©Ù b“u iL¡$ “rl s¡ dlpfpS> ÅZu Nep lsp. h¡‘pf“¡ gu^¡ “hu“hu A“¡ S>ê$qfeps“u hõsyAp¡ fpÄedp„ Aph¡ R>¡. hõsy“u dbgL$sp h^¡ R>¡. h¡‘pf h^¡ R>¡. k„‘rÑdp„ h^pfp¡ ’pe R>¡. "iplºL$pf A¡V$g¡ fpÄe“u A“¡ fpS>îu“u ip¡cp' Aphy„ Apop‘Ó“y„ hZ®“ h¡‘pfuAp¡ sfa Å¡hp“p¡ dlpfpS>“p¡ Qp¡½$k v$rô$L$p¡Z õ‘ô$ L$f¡ R>¡. "iplºL$pf' iåv$“p¡ A’® "h¡‘pfu' ’pe R>¡.
õhfpÄe“p DÛp¡Np¡“¡ k„fnZ Ap‘hp“u dlpfpÅ“u “urs lsu. s¡“y„ DÑd Dv$plfZ A¡V$g¡ duW$p“p¡ DÛp¡N. s¡dZ¡ L$p¢L$Z“p duW$p“p DÛp¡N“¡ k„fnZ Apàey„. s¡ kde¡ ‘p¡Vy®$NuTp¡“p spbp“p âv$¡idp„’u õhfpÄedp„ dp¡V$p âdpZdp„ duW$p“u Apeps ’su lsu. s¡’u L$p¢L$Zdp„ õ’pr“L$ duW$p“p h¡QpZ D‘f ârsL|$m Akf ’su, s¡ Ýep“dp„ gC“¡ dlpfpÅA¡ ‘p¡Vy®$NuTp¡“p âv$¡idp„’u õhfpÄedp„ Aphsp duW$p ‘f dp¡V$u S>L$ps “p„Mu. ‘p¡Vy®$NuTp¡ ‘pk¡’u Aphsy„ duWy„$ dp¢O„y ’hp’u s¡“u Apepsdp„ OV$pX$p¡ ’pe A“¡ õ’pr“L$ duW$p“y„ h¡QpZ h^¡, A¡ s¡“u ‘pR>m“p¡ l¡sy lsp¡.
gíL$fu ìehõ’p : dlpfpÅ“p gíL$f“u hl¢QZu b¡ rhcpNdp„ L$f¡gu lsu. A¡L$ ‘pev$m A“¡ buSy>„ Aðv$m. ‘pev$mdp„ lhpgv$pf, Sy>dg¡v$pf S>¡hp Ar^L$pfu lsp. ‘pev$m“p âdyM“¡ "kf“p¡bs' L$l¡sp. s¡ ‘pev$m“p¡ khp£ÃQ Ar^L$pfu lsp¡.
Aðv$mdp„ b¡ âL$pf“p Op¡X¡$khpfp¡ lsp. A¡L$
rig¡v$pf A“¡ buÅ bpfNuf. rig¡v$pfp¡ ‘pk¡ ‘p¡sp“p Op¡X$p A“¡ ‘p¡sp“p„ lr’epfp¡ lsp„, sp¡ bpfNufp¡“¡ kfL$pf sfa’u Op¡X$p A“¡ lr’epfp¡ Ap‘hpdp„ Aphsp„. Aðv$mdp„ bpfNufp¡“u k„¿ep h^pf¡ lsu. Aðv$mdp„ ‘Z Ar^L$pfuAp¡“u î¡Zu ‘pev$m S>¡hu S> lsu "kf“p¡bs' Aðv$m“p¡ khp£ÃQ Ar^L$pfu lsp¡. “¡spÆ ‘pgL$f, âsp‘fph NyS>f, l„buffph dp¡rls¡ S>¡hp L¡$V$gpL$ dlpfpS>“p Aðv$m“p ârkÙ kf“p¡bs lsp.
cpfs“p gíL$fu v$mp¡“u dprlsu d¡mhp¡.
ÓZ¡e k¡“pv$m“p„ “pd L$lp¡.
ÓZ¡e k¡“pv$m“p âdyM“¡ iy„ L$l¡hpe R>¡?
ÓZ¡e k¡“pv$m“p âdyM L$p¡Z lp¡e R>¡?
NyàsQf Mpsy„ : õhfpÄe“y„ vy$íd“p¡’u fnZ L$fhy„ S>ê$fu lsy„. s¡ dpV¡$ iÓyAp¡“u rlgQpg“u Qp¡½$k dprlsu kdekf d¡mhhu ‘X¡$. Ap dprlsu d¡mhu“¡ s¡ dlpfpÅ“¡ Ap‘hp“y„ L$pd s¡d“p NyàsQf Mpsp ‘pk¡ lsy„. s¡d“y„ NyàsQf Mpsy„ Arsie L$pe®nd lsy„. brlÆ® “pCL$ Ap NyàsQf Mpsp“p âdyM lsp. s¡Ap¡ Sy>v$p„Sy>v$p„ õ’mp¡“u dprlsu d¡mhu gphhpdp„ r“óZps lsp. s¡Ap¡ kyfs“u Ty„b¡i ‘l¡gp„ Ðep„“u fS>¡fS> dprlsu gpìep lsp.
qL$ëgp : dÝeeyNdp„ qL$ëgp“y„ dlÒh Akp^pfZ lsy„. qL$ëgp spbpdp„ lp¡e sp¡, ApSy>bpSy>“p âv$¡ip¡ D‘f Ýep“ A“¡ r“e„ÓZ fpMu iL$pe. iÓyAp¡“p Ap¾$dZ kde¡ qL$ëgp“p Apif¡ âÅ“y„ fnZ L$fu iL$pe. qL$ëgpdp„ AÞ“^pÞe, eyÙp¡‘ep¡Nu kpdN°u, v$pê$Np¡mp“p¡ k„N°l L$fu iL$pe. õhfpÄe õ’p‘“p“p L$pe®dp„ qL$ëgpAp¡“y„ dlÒh Apop‘Ódp„ Ap âdpZ¡ v$ip®ìey„ R>¡, ""Ap fpÄe sp¡ ‘|Äe (su’®ê$‘) dlp“ L¥$gpkhpku õhpduA¡ NY$ (qL$ëgp) D‘f’u S> r“dp®Z L$ey¯ R>¡.''
ÅZu gCA¡.
![Page 40: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/40.jpg)
31
õhfpÄedp„ gNcN 300 qL$ëgp lsp. Ap qL$ëgpAp¡“p bp„^L$pd A“¡ kdpfL$pd dpV¡$ dlpfpÅA¡ M|b MQ® L$ep£ R>¡. fpS>NY$, âsp‘NY$, ‘ph“NY$ S>¡hp Xy„$Nfpm (‘lpX$u) qL$ëgp bp„Ýep. qL$ëgp D‘f qL$ëg¡v$pf, kb“uk A“¡ L$pfMp“uk S>¡hp Ar^L$pfuAp¡ lsp. Ðep„“p A“pS>“p L$p¡W$pf A“¡ eyÙkpdN°u“u ìehõ’p k„cpmhp dpV¡$ L$pfMp“uk Ar^L$pfu lsp.
v$qfepC qL$ëgp : dlpfpÅA¡ v$qfepC qL$ëgpAp¡“y„ ‘Z dlÒh
ÅÎey„. s¡dZ¡ bp„^¡gp S>gvy$Np£dp„’u dpghZ“p¡ tk^yvy$N® DÐL©$ô$ v$qfepC qL$ëgp¡ R>¡. Ap qL$ëgp“p bp„^L$pddp„ dS>b|s‘Ï„ Aph¡ dpV¡$ sdZ¡ qL$ëgp“p ‘pep“u cfZu dpV¡$ ‘p„Q Mp„X$u (huk dZ) kuky„ f¡X$hp“u ìehõ’p L$fu lsu. s¡dZ¡ rkØu D‘f ^pL$ b¡kpX$hp fpÅ‘yfu kpd¡ ‘Úvy$N® “pd“p¡ v$qfepC qL$ëgp¡ bp„Ýep¡. ‘p¡sp“p A¡L$ ‘Ódp„ Ap qL$ëgp bpbs s¡Ap¡ L$l¡ R>¡, ""‘Úvy$N® hkphu“¡ fpS>‘yfu“u R>psu D‘f buÆ fpS>‘yfu L$fu.''
“p¥L$pv$m (Apfdpf) : cpfs“p ‘ròd qL$“pfp‘Ë$u D‘f“p Np¡hp“p ‘p¡V®y$NuT, S>„rS>fp“p rkØu s¡d S> kyfs A“¡ fpÅ‘yf“p A„N°¡S> (L$p¡X$uhpmp) hMpfhpmp S>¡hp iÓyAp¡ õhfpÄe rhõspf“p L$pe®dp„ Ahfp¡^ Ecp L$fsp. Ap Ahfp¡^p¡“¡ r“e„ÓZdp„ fpMhp“u A“¡ ‘ròd qL$“pfp‘Ë$u“y„ fnZ L$fhp“u S>ê$qfeps lsu. s¡ dpV¡$ dlpfpÅA¡ Apfdpf Ecy„ L$ey¯. ""S>¡“u ‘pk¡ “p¥L$pv$m s¡“p¡ kdyÖ'' s¡ dlpfpÅ kdÆ Nep. dlpfpÅ v|$fv$i} lsp.
dlpfpô²$“p “p¥L$pv$mdp„ Sy>v$pSy>v$p âL$pf“p Qpfkp¡ S>lpÅ¡ lsp„. s¡dp„ Nyfpb, Ngbs A“¡ ‘pg A¡ gX$peL$ S>lpÅ¡ lsp„. L$ëepZ-rch„X$u“u MpX$u, rhS>evy$N® A“¡ dpghZdp„ S>lpÅ¡ bp„^hpdp„ Aphsp„. dpe“pL$ c„X$pfu A“¡ v$p¡gsMp“ s¡d“p “p¥L$pv$m“p dy¿e Ar^L$pfu lsp.
‘Úvy$N® qL$ëgp¡
NgbsNyfpb
cpfsue “p¥k¡“p“p gX$peL$$ S>lpÅ¡“u dprlsu d¡mhp¡ A“¡ S>lpÅ¡“p„ rQÓp¡“p¡ k„N°l L$fp¡.
L$fu Sy>Ap¡.
rihpÆ dlpfpS>“p vy$N®“u r“rd®rs bpbs R>Ó‘rs k„cpÆ dlpfpS>¡ "by^c|jZ' N°„’dp„ L$f¡gy„ hZ®“ Dëg¡M“ue R>¡. s¡ “uQ¡ âdpZ¡ : ""L$Zp®V$L$ v$¡i’u s¡ bpNgpZ v$¡i ky^u vy$íd“p¡ dpV¡$ Ac¡Û vy$N®S>, A¡hp A“¡L$ qL$ëgp R>Ó‘rs rihfpe¡ küpÖu ‘h®s“p„ DÑy„N riMf“u ‘f k‘pV$ c|rd D‘f lfp¡mdp„ W¡$fW¡$f bp„Ýep R>¡. s¡“u ‘pR>m“p¡ DØ¡i A¡V$g¡ Ap ‘©Õhu“y„ fnZ L$fhy„. s¡d“p kam “¡s©ÐhA¡ L©$óZp“v$u“p qL$“pfp’u kdyÖ“u Qpf¡e qv$ip“u Apk‘pk qL$ëgp bp„Ýep. rhS>eu A“¡ v$f¡L$ fpÅAp¡dp„ AN°¡kf A¡hp fpÅ R>Ó‘rs îurihpÆ dlpfpS> fpefu qL$ëgpdp„ füp.''
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 41: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/41.jpg)
32
âÅ“p rls“u L$pmÆ : AÞe fpÅAp¡“u S>¡d iÓy“p spbpdp„ fl¡gp âv$¡i Æshp A“¡ Ðep„ ‘p¡sp“y„ hQ®õh S>dphhy„, A¡hu dep®qv$s ApL$p„np k¡hu“¡ dlpfpÅA¡ L$pe® L$ey¯ “’u. âÅ“¡ õhs„Ó b“phhu, A¡ s¡d“p¡ dy¿e DØ¡i lsp¡. âÅ“¡ õhs„Ósp“p¡ kpQp¡ Ap“„v$ d¡mhhp¡ lp¡e, sp¡
fpÄeL$pfcpf riõsbÙ lp¡hp¡ Å¡CA¡, âÅ“p rls“u khp¯NuZ L$pmÆ g¡hu Å¡CA¡ A“¡ Æs¡gp âv$¡ip¡“y„ fnZ L$fhy„ Å¡CA¡, s¡hu kdS> s¡d“pdp„ lsu. dlpfpS> a¼s kÑp^ui “lp¡sp, ‘Z âÅrlsv$n fpÄeL$sp® lsp, s¡hy„ s¡d“p fpÄeL$pfcpf D‘f’u õ‘ô$ ’pe R>¡.
1. Ap¡mMp¡ Å¡CA¡.
(1) ApW$ Mpsp“y„ d„X$m - (2) brlÆ® “pCL$ Ap Mpsp“p âdyM lsp - (3) dlpfpÅA¡ b„^ph¡gp¡ dpghZ “ÆL$“p¡
S>gvy$N® - (4) qL$ëgp D‘f eyÙkpdN°u“u ìehõ’p k„cpm“pf-
2. sdpfp iåv$p¡dp„ gMp¡.
(1) rihpÆ dlpfpS>“u M¡surhjeL$ “urs. (2) rihfpe A¡L$ âÅrlsv$n fpÄeL$sp®.
3. ip dpV¡$ s¡ L$lp¡.
(1) rihpÆ dlpfpS>¡ Aô$â^p“ d„X$m õ’pàey„. (2) rihpÆ dlpfpS>¡ “p¥L$pv$m Ecy„ L$ey¯.
4. âhpl sL$sp¡ ‘|Z® L$fp¡.
tk^yvy$N® qL$ëgp¡
D‘¾$d :
(1) sdpfp ‘qfkfdp„ fl¡sp cpfsue k¡“pv$mdp„ L$pd L$f¡gu ìe[¼s“u dygpL$ps gp¡.
(2) sdpfp Npd“u bÅf“u dygpL$ps gC“¡ ‘qfkfdp„ s¥epf ’su hõsy A“¡ blpfNpd’u h¡QpZ dpV¡$ Aph¡gu hõsy“u epv$u b“php¡.
gíL$fu ìehõ’p
------ Aðv$m
lhpgv$pf ------ ------ ------
õhpÝepe
![Page 42: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/42.jpg)
33
8. Apv$i® fpÄeL$sp®
õhfpÄe õ’p‘“p ‘l¡gp„ dlpfpô²$dp„ Apqv$giplu, rkØu, ‘p¡Vy®$NuT A“¡ dp¡Ng kÑp“y„ hQ®õh lsy„. Ap kÑpAp¡“p rhfp¡^dp„ rihpÆ dlpfpS>¡ k„Oj® L$ep£. v$f¡L$ âL$pf“u ârsL|$m ‘qf[õ’rs“p¡ s¡dZ¡ kpd“p¡ L$ep£. s¡dZ¡ õhs„Ó A“¡ kph®cp¥d õhfpÄe õ’pàey„. õhfpÄe“p L$pfcpf“u ìehõ’p L$fu. õhfpÄe“y„ kyfpÄe L$ey¯. dlpfpS>¡ ‘p¡sp“p kpdÕe®’u “hu S> k©rô$ r“dp®Z L$fu. õhfpÄe õ’p‘“p dpV¡$“p¡ k„Oj® L$fsu hMs¡ dlpfpS>¡ ‘p¡s¡ A“¡L$ dp¡V$p„ Å¡Mdp¡“p¡ kpd“p¡ L$ep¤. AaTgMp““u dygpL$ps“p¡ âk„N, ‘Þlpmp“p¡ O¡fp¡ ipreõspMp“ D‘f L$f¡gp¡ R>p‘p¡, ApN°pdp„’u Ry>V$L$pfp¡ S>¡hp b^p âk„Np¡ M|b S> Å¡Mdu lsp. s¡dZ¡ Ap v$f¡L$ âk„Np¡“p¡ kamsp‘|h®L$ kpd“p¡ L$ep£. s¡dp„’u s¡Ap¡ kyMê$‘ blpf “uL$þep.
rihp L$priv$, rhipmNY$ sfa dlpfpS> S>sp lsp Ðepf¡ s¡d“p¡ ‘uR>p¡ L$f“pf vy$íd““p¡ fõsp¡ fp¡L$u fpM“pf bpÆâcy v$¡i‘p„X¡$, ‘yf„v$f“p qL$ëgp dpV¡$ gX$“pfp¡ dyfpfbpÆ v$¡i‘p„X¡$, tklNY$ Æshp dpV¡$ eyÙc|rddp„ brgv$p“ Ap‘“pf sp“pÆ dpgykf¡, dlpfpÅ“p ApN°pdp„’u Ry>V$L$pfp“p âk„N¡ Å¡Mdu S>hpbv$pfu õhuL$pf“pf rlfp¡Æ aS>¯v$ A“¡ dv$pfu dl¡sf S>¡hp„ A“¡L$ Dv$plfZp¡ õhfpÄe“p rhL$pk A“¡ rhõspf“p L$pe®dp„ Å¡hp dm¡ R>¡. dlpfpÅ ‘p¡sp“p dv$v$“uip¡“u L$pmÆ g¡sp. v$p.s., õhfpÄe õ’p‘“p“p L$pe®dp„ L$pÞlp¡Æ S>¡^¡ iê$Aps’u S> s¡d“u kp’¡ lsp. Y$msu he¡ s¡Ap¡ dp„v$p ‘X$ép. s¡ kde¡ dlpfpÅA¡ s¡d“¡ L$üy„ L¡$, ""Ap¥j^p¡‘Qpfdp„ L$p¡C‘Z âL$pf“u Y$ug L¡$ b¡v$fL$pfu fpMip¡ “rl.''
f¥es“u L$pmÆ : õhfpÄe õ’p‘“p“p L$pe®dp„ iÓyAp¡ kp’¡ dlpfpÅ“p¡ k„Oj® Qpgsp¡ lsp¡. vy$íd“p¡“u khpfu“¡ gu^¡ âÅ Óõs lsu. Aphp kde¡ âÅ“u h^pf¡dp„ h^pf¡ L$pmÆ fpMhp“p¡ dlpfpS> âeГ L$fsp lsp. ipreõspMp““u khpfu hMs¡ dlpfpÅA¡ fp¡rlgM„X$“p v$¡idyMp¡“¡ âÅ k„b„^u ‘p¡sp“y„ L$s®ìe ‘pf ‘pX$hp (‘|fy„ L$fhp) bpbs spL$uv$ L$fu lsu. s¡dZ¡ v$¡idyMp¡“¡ Npd¡Npd afu“¡ OpV$ “uQ¡ Äep„ kyfrns S>Áep lp¡e Ðep„ gp¡L$p¡“¡ gC S>hp“y„ L$üy„. Ap L$pe®dp„ ""A¡L$ ‘Z ‘m“p¡ rhg„b “ L$fhp¡' A¡hu kMs spL$uv$ L$fu. hmu ApNm kMs iåv$p¡dp„ Q¡shZu Ap‘sp„ L$üy„ L¡$, ""Å¡ f¥es“u Aphu L$pmÆ g¡ip¡ “rl sp¡ dp¡Ngk¥Þe Aphi¡, gp¡L$p¡“¡ L¡$v$u b“phi¡ A“¡ s¡“y„ ‘p‘ sd“¡ gpNi¡.'' ‘p¡sp“p k¥r“L$p¡ sfa’u âÅ“¡ l¡fp“Nrs “ ’pe, A¡“u L$pmÆ dlpfpS> g¡sp lsp.
gíL$f rhjeL$ “urs : dlpfpÅ“p gíL$fdp„ L$X$L$ riõs lsu. k¥Þe“¡ kdekf ‘Npf (h¡s“) Ap‘hp“u bpbsdp„ s¡Ap¡ ×Y$r“òeu lsp. s¡dZ¡ k¥r“L$p¡“¡ fp¡L$X$ fL$ddp„ h¡s“ Ap‘hp“u ìehõ’p
‘p¡sp“p âpZ“y„ brgv$p“ Ap‘“pfp dv$v$“uip¡ lp¡hp’u rihpÆ dlpfpS> õhfpÄe Ecy„ L$fu i¼ep.
d¥Óu“y„ dlÒh kdÅh“pfp rhrh^ cpjp“u L$l¡hsp¡, ê$qY$âep¡Np¡ ip¡^p¡. v$p.s., A friend in need is a friend indeed.
k„NW$“ Qpsye® : õhfpÄe“p„ L$pe® dpV¡$ dlpfpS>¡ ‘p¡sp“u Apk‘pk“p gp¡L$p¡“¡ â¡qfs L$ep¯. s¡d“u ‘pk¡ rhgnZ k„NW$“ Qpsye® lsy„. s¡ Qpsye®“p¡ D‘ep¡N L$fu“¡ s¡dZ¡ ‘p¡sp“u Apk‘pk i|fhuf A“¡ brgv$p“ Ap‘“pfp gp¡L$p¡ c¡Np L$ep¯. õhfpÄe“p L$pe®dp„ s¡d“p Ap dv$v$“uip¡A¡ ‘p¡sp“p âpZ“u ‘fhp L$ep® hNf ‘p¡sp“u afS> bÅhu. AaTgMp““u dygpL$ps hMs¡ AÐe„s Å¡Mdu nZ¡ bX$p k¥ev$“¡ W$pf L$f“pf Æhp dlpg, ‘ÞlpmpNY$“p O¡fpdp„’u blpf “uL$msu hMs¡ rihpÆ dlpfpS>“u c|rdL$pdp„ AhfS>hf L$f“pf
rhQpf L$fp¡.
![Page 43: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/43.jpg)
34
L$fu. dÝeeyN“p cpfsdp„ W¡$fW¡$f“p fS>hpX$pdp„ A“¡ AÞeÓ ‘Z k¥r“L$p¡“¡ fp¡L$X$ h¡s““¡ bv$g¡ ÅNuf Ap‘hp“u ‘Ùrs lsu. dlpfpÅA¡ Ap ‘Ùrs“¡ b„^ L$fu. s¡d“u khpfu Äepf¡ vy$íd““p âv$¡idp„ Åe, Ðepf¡ k¥r“L$p¡“¡ S>¡ L„$C dm¡ s¡ b^y„ kfL$pfdp„ S>dp L$fhp bpbs gíL$f“¡ spL$uv$ lsu. gX$pCdp„ ‘fp¾$d L$fhp bv$g k¥r“L$p¡“y„ dp“-kÞdp“ L$fhpdp„ Aphsy„. gX$pCdp„ S>¡ k¥r“L$ d©Ðey ‘pd¡, s¡“p Ly$Vy„$b“p Æh“r“hp®l“u S>hpbv$pfu s¡Ap¡ ‘p¡s¡ g¡sp. S>Mdu k¥r“L$p¡“u ‘Z L$pmÆ g¡sp. gX$pCdp„ ifZ¡ Aph¡gp A’hp b„v$u b“¡gp vy$íd““p k¥r“L$p¡ kp’¡ s¡Ap¡ kpfu fus¡ hs®sp lsp.
krlóÏ hs®“ : dlpfpÅ“¡ S>¡ kÑpAp¡ kp’¡ k„Oj® L$fhp¡ ‘X$ép¡, s¡dp„’u Apqv$gipl, dp¡Ng A“¡ rkØu Cõgpd lsp. ‘Z s¡d“u kp’¡“p k„Oj® hMs¡ dlpfpS>¡ õhfpÄe“p dykgdp“p¡“¡ ‘p¡sp“p âÅS>“ S> dpÞep. AaTgMp““u dygpL$ps hMs¡ dlpfpÅ“p k¥Þedp„ rkØu Cb°plud rhðpky k¡hL$ lsp¡. rkØu rlgpg dlpfpÅ“p k¥Þedp„ kfv$pf lsp¡. õhfpÄe“p “p¥L$pv$mdp„ (Apfdpfdp„) v$p¡gsMp“ dlÒh“p¡ Ar^L$pfu lsp¡.
dlpfpÅ“u ^prd®L$ “urs krlóÏ lsu. vy$íd““p¡ L$p¡C âv$¡i Æsu gu^p¡ lp¡e Ðepf¡, Ðep„“p„ dy[õgd ^d®õ’mp¡“¡ ‘l¡g¡’u dmsu kNhX$-kyrh^pAp¡ s¡Ap¡ Qpgy fpMsp. s¡d“u ^prd®L$ krlóÏ “urs dpV¡$ kdL$pgu“ BrslpkL$pf MpqaMp“ gM¡ R>¡ L¡$, ""rihpÆA¡ ‘p¡sp“p k¥r“L$p¡ dpV¡$ A¡hp¡ L$X$L$ r“ed L$ep£ lsp¡, L¡$ Ty„b¡i v$fçep“ d[õS>v$“¡ ^½$p¡ dpfhp¡ “rl, Ly$fp““u âs lp’dp„ Aph¡ sp¡ s¡“¡ ‘|Äecph’u dykgdp“ ìe[¼s“p lp’dp„ kyâs L$fhu.''
õhps„Ôe“u â¡fZp : rihpÆ dlpfpS>“p õhfpÄe õ’p‘“p“p âeГp¡“y„ A¡L$ AgN S> d|ëe R>¡. s¡ d|ëe õhps„Ôe“y„ R>¡. buÆ L$p¡C‘Z kÑp“y„ hQ®õh “ dp“sp ‘p¡sp“y„ õhps„Ôe A“¡ kph®cp¥d A[õsÒh Åmhu fpMhy„. Ap l¡sy s¡“u ‘pR>m fl¡gp¡ R>¡. ‘fL$ue A“¡ AÞepeu kÑp“p rhfp¡^dp„ k„Oj® L$fsu hMs¡ dlpfpÅA¡ buÅAp¡“¡ ‘Z õhps„Ôe“u â¡fZp Ap‘u. dp¡Ngp¡“u k¡hpdp„ fl¡gp¡ R>Ókpg Äepf¡ dlpfpÅ“¡ dþep¡, Ðepf¡ s¡dZ¡ s¡“¡ by„v$¡gM„X$dp„ õhs„Ó fpÄe õ’p‘hp“u â¡fZp Ap‘u.
dlpfpÅ“p„ L$pep£“u dlp“sp : dlpfpÅA¡ A“¡L$ vy$íd“p¡ kp’¡ k„Oj® L$fsp„ L$fsp„ õhfpÄe“u õ’p‘“p L$fu, Ap L$pe® S> s¡d“¡ eyNâhs®L$ sfuL¡$ rkÙ L$f¡ R>¡. ‘f„sy Ap L$pe® D‘fp„s s¡d“p ìe[¼sdÒhdp„ ‘Z buÅ A“¡L$ kv¹$NyZp¡“p¡ kd|l Å¡hp dm¡ R>¡.
‘pL$“u hphZu - gZZu -ENhp“p kde¡ eyÙ“u iê$Aps ’pe sp¡ M¡X|$sp¡“u lpgpL$u“p¡ L$p¡C ‘pf fl¡sp¡ “’u. k¥Þe“u rlgQpg hphZu“p L$pddp„ sp¡ ApX$u Aph¡ S> R>¡ ‘Z k¥r“L$p¡ L¡$V$guL$ hMs Ecp ‘pL$“¡ L$p‘u“¡ gC Åe R>¡ A’hp s¡“p¡ “pi L$f¡ R>¡. M¡X|$sp¡“p„ Ofp¡ g|„V¡$ R>¡. ‘p¡sp“p k¥r“L$p¡“¡ Aphp„ L©$Ðe’u v|$f fpMhp“p¡ Apv$¡i dlpfpÅA¡ Ar^L$pfuAp¡“¡ Apàep¡ lsp¡. Ap k„v$c£ C.k. 1674dp„ R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>¡ ‘p¡sp“p gíL$fu Ar^L$pfuAp¡“¡ DØ¡iu“¡ gM¡gp¡ ‘Ó M|b dlÒh“p¡ R>¡. dlpfpÅA¡ gíL$f“u riõs bpbsdp„ L¡$V$gp¡ TuZhV$’u rhQpf L$ep£ lsp¡, s¡“p¡ s¡ ‘Ó ‘f’u ¿epg Aph¡ R>¡.
""âÅ“¡ Ópk Ap‘hp gpNi¡; A¡hpdp„ gp¡L$p¡ L$p¡C L$Zbu“p v$pZp gphi¡, L$p¡C cpMfu, L$p¡C Opk, L$p¡C bmsZ, L$p¡C ipL$cpÆ, L$p¡C s„b|. Aphu g|„V$apV$ A“¡ Å¡fSy>gd“¡ gu^¡ S>¡ L$Zbu ‘p¡sp“y„ Of ‘L$X$u“¡ Æh dyÌ$udp„ gC“¡ füp R>¡ s¡ ‘Z S>hp gpNi¡. L¡$V$gp„e¡ D‘hpku flu“¡ dfhp ‘X$i¡. A¡V$g¡ s¡d“¡ A¡hy„ gpNi¡ L¡$, ""dp¡Ngp¡ âv$¡idp„ Apìep s¡“p’u ‘Z h^pf¡ sd¡ Sy>gd L$fp¡ R>p¡! A¡hp¡ Nyõkp¡ Aphi¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 44: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/44.jpg)
35
dlpfpS> AÐe„s byqÙipmu lsp. s¡dZ¡ A“¡L$ L$gpAp¡ ApÐdkps L$fu lsu. s¡d“¡ A“¡L$ cpjp A“¡ rgr‘“y„ op“ lsy„. dpspr‘spA¡ k]Q¡gp õhfpÄe õ’p‘“p“p A“¡ “¥rsL$sp“p k„õL$pf s¡d“p d““p KX$pZ ky^u Esf¡gp lsp. s¡d“p ìe[¼sdÒhdp„ QpqfÔe A“¡ kpdÕe®, iug A“¡ ‘fp¾$d“p¡ kdÞhe lsp¡. s¡d“pdp„ “¡s©Òh, ìehõ’p‘“, v$uO®×rô$, fpS>L$ue dyÐkv$uNufu, dygL$u A“¡ gíL$fu âipk“ rhi¡“u AkfL$pfL$ “urs, kÐe A“¡ Þepe âÐe¡“u r“›$p, v$f¡L$ kp’¡ kdp“ hs®“, crhóe“p L$pe®“u ê$‘f¡Mp s¥epf fpMhp dpV¡$“y„ Apep¡S>“, r“ep¡Æs âL$ë‘p¡, spbX$sp¡b Adgdp„ d|L$hp“y„ L$p¥iëe, k„L$V$“p kde¡ ^ufS> Nydpìep hNf s¡dp„’u ENfu S>hp“p¡ r“^p®f, kv$¥h ÅN©s fl¡hp“u kphQ¡su hN¡f¡ Ak„¿e NyZp¡ lsp.
”uAp¡“u bpbsdp„ L$p¡C A“yrQs hs®“ L$f¡ sp¡ s¡ L$f“pf“¡ L$W$p¡f rinp L$fsp. âÅdp„ M¡X|$s, L$pfuNf, k¥r“L$, h¡‘pfu A¡d v$f¡L$ gp¡L$p¡“u s¡Ap¡ L$pmÆ fpMsp. õh^d} ìe[¼s S>¡hp¡ S> Apv$fcph ‘f^d®“u ìe[¼s dpV¡$ fpMsp. ‘f^d® õhuL$pf“pf ìe[¼s“¡ afu õh^d®dp„ õhuL$pfhp“p¡ S>¡ kdedp„ rhfp¡^ lsp¡, s¡ kdedp„ s¡dZ¡ Aphu ìe[¼sAp¡“¡ afu’u õh^d®dp„ õhuL$pep®. hmu s¡ âk„N¡ s¡d“u kp’¡ ‘p¡s¡ k„b„^’u Å¡X$pep. ^prd®L$ L$pfZp¡kf v$qfepC kaf dpV¡$ rhfp¡^ lsp¡, s¡ kde¡ s¡dZ¡ tk^yvy$N® S>¡hp¡ S>gvy$N® bp„Ýep¡ A“¡ “p¥L$pv$m“u õ’p‘“p L$fu. v$qfepC dpN£ ’C iL$“pfp„ bpü Ap¾$dZp¡“¡ Ýep“dp„ fpMu“¡ s¡“p D‘pep¡ rhQpfu“¡ s¥epfu fpMu lsu. s¡Ap¡ fpÄeprcj¡L$ Üpfp õhfpÄe“p Ar^L©$s fpÅ bÞep. s¡dZ¡ A¡L$ fpÄeprcj¡L$ ‘R>u ^prd®L$ ×rô$A¡ Sy>v$p âL$pf“p¡ buÅ¡ fpÄeprcj¡L$ L$fpìep¡. s¡d“p„ Ap b^p„ L$pep£ ^prd®L$ n¡Ódp„ ¾$p„rs v$ip®h“pfp„ R>¡.
õhfpÄe D‘f Äepf¡ Æhg¡Z k„L$V$p¡ Aphsp„, Ðepf¡ dv$v$“uip¡“¡ bv$g¡ A’hp s¡d“u kp’¡ s¡Ap¡
‘p¡s¡ s¡ k„L$V$p¡ kpd¡ gX$sp. s¡“¡ gu^¡ s¡d“p dv$v$“uip¡ ‘Z õhfpÄe dpV¡$ âpZp‘®Z L$fhp s¥epf fl¡sp. A¡V$g¡ L¡$hm dp¡V$p„ k„L$V$p¡“p¡ ^¥e®‘|h®L$ A“¡ r“c®esp’u kpd“p¡ L$fhp¡ A¡V$gy„ S> s¡d“y„ dp¡V$p‘Ï„ (dp¡V$‘) “lp¡sy„. s¡d“¡ sp¡ ‘p¡sp“p õhfpÄe“¡ “¥rsL$sp A“¡ NyZhÑp“p¡ Ap^pf Ap‘hp¡ lsp¡. dpV¡$ S> dlÒh“u bpbsp¡“u S>¡d S> “p“u “p“u bpbsp¡dp„ ‘Z s¡dZ¡ k„b„r^sp¡“¡ ep¡Áe Apv$¡i Apàep“y„ Å¡hp dm¡ R>¡. k¥r“L$p¡A¡ M¡X|$sp¡“p„ M¡sf“p„ ipL$cpÆ ‘Z S>bfv$õsu’u g¡hp “rl, Ap A’®“p¡ Apv$¡i s¡ ×rô$A¡ Apv$i® NZpe. TpX$“p sp¡X$hp D‘f s¡dZ¡ L$f¡gu b„^u ‘Z dlÒh“u R>¡.
qL$ëgp D‘f L$Qfp¡ Al]-sl] Nd¡ Ðep„ “ “p„Msp hpX$pdp„ bpmhp¡ A“¡ s¡“u fpM D‘f cpÆ‘pgp¡ DNpX$hp¡, A¡hp¡ s¡d“p¡ Apv$¡i lsp¡. õhfpÄe“¡ rhL$kphhp dpV¡$ s¡Ap¡ “p“u-k|“u bpbs sfa L¡$V$gy„ Ýep“ Ap‘sp lsp, s¡ Ap“p
‘f’u õ‘ô$ ’pe R>¡. s¡Ap¡ a¼s ep¡Ùp “lp¡sp ‘Z A¡L$ “hp, õhs„Ó, “ursdp“ A“¡ kyk„õL©$s kdpS>“y„ r“dp®Z L$f“pfp rië‘L$pf lsp, s¡Ap¡ khp¯Nu fus¡ dlp“ R>¡.
sdpfp ‘qfkf“p L$Qfp“u ìehõ’p L¡$hu fus¡ ’pe R>¡?
L$Qfp“u ìehõ’p L$f“pfu e„ÓZp“y„ “pd L$lp¡.
L$lp¡ Å¡CA¡!
h©nk„h^®“ L$fhy„ ip dpV¡$ S>ê$fu R>¡?
rhQpf L$fp¡.
![Page 45: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/45.jpg)
36
gp¡L$dpÞe qV$mL¡$ rihS>e„rs DÐkh“p dpÝed Üpfp fpô²$ue ÅN©rs r“dp®Z L$fu. rihQqfÓ“u dprlsu Ap‘sy„ ‘yõsL$ gpgp gS>‘sfpe¡ gM¡gy„ R>¡. sprdg L$pìep¡“p r‘spdl kyb°dÎed¹ cpfsuA¡ rihpÆ dlpfpS> ‘p¡sp“p dv$v$“uip¡“¡ DØ¡iu“¡
1. ‘pW$dp„’u ip¡^u“¡ gMp¡. (1) rihpÆ dlpfpS>“p Æh““p Å¡Mdu âk„N
¼ep lsp? (2) rihpÆ dlpfpS>“p ApN°p’u Ry>V$L$pfp“p âk„N¡
Å¡Md DW$ph“pf L$p¡Z? (3) fp¡rlgM„X$“p v$¡idyMp¡“¡ rihpÆ dlpfpS>¡ L$C
spL$uv$ L$fu? (4) rihpÆ dlpfpS>“u L$C â¡fZp crhóe“u ‘¡Y$u
dpV¡$ Apv$i® b“u fl¡i¡?
2. gMsp ’pAp¡. (1) âÅ“¡ “yL$kp“ “ ’pe dpV¡$ rihfpe¡ k¥r“L$p¡“¡
L$C spL$uv$ L$fu? (2) rihpÆ dlpfpS>“u ^prd®L$ “urs krlóÏ lsu,
s¡ L$C bpbs D‘f’u S>Zpe R>¡?
(3) rihpÆ dlpfpS>“u gíL$f rhjeL$ “urs õ‘ô$ L$fp¡.
3. A¡L$ iåv$dp„ gMp¡. (1) õhfpÄe“p “p¥L$pv$m“p dlÒh“p Ar^L$pfu- (2) rihpÆ dlpfpÅ D‘f L$pìe fQ“pfp sprdg
L$rh - (3) by„v$¡gM„X$dp„ õhs„Ó fpÄe r“dp®Z L$f“pf - (4) ‘p¡hpX$p (Ap¿ep“) Üpfp rihpÆ dlpfpS>“u
dlÑp v$ip®h“pf -
D‘¾$d : (1) dyíL¡$gu“p kde¡ rdÓ“¡ L$f¡gu dv$v$“y„ hZ®“
hN®dp„ L$fp¡. (2) ìe[¼s“p„ “pd D‘f’u Npdp¡, il¡fp¡“p„ “pd
R>¡ s¡“u epv$u b“php¡.
dlpÐdp Äep¡rsfph aºg¡A¡ R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS> D‘f k“¡ 1869dp„ A¡L$ ‘p¡hpX$p (Ap¿ep“) L$ep£. s¡“p¡ L¡$V$gp¡L$ cpN Al]
Ap‘¡gp¡ R>¡.।। गशवाचा गजर जयनामाचा झेंडा रोगवला ।।
।। क्षेत्याचा मेळा मावळ्ाचा गशिार खेळला ।।माते पायीं िेवी डोई गवता ना्ीं िाडीचा ।
आगशवाताद घेई आईचा ।।आलाबला घेई आवडता ्ोतो गजजीचा ।
पवाडा गातो गशवाजीचा ।।िुळवाडी - भूर्ण पवाडा गातो भोसलयाचा ।
छत्पती गशवाजीचा ।।३।।
bp¡g¡ R>¡, s¡hp¡ L$pë‘r“L$ âk„N v$ip®hsu L$pìefQ“p L$fu R>¡. rhðL$rh frhÞÖ“p’ V$pNp¡f¡ dlpfpS> D‘f A¡L$ v$uO® L$rhsp gMu R>¡. dlpfpÅ“p fpÄekp^“p“p âeГp¡ sfa s¡Ap¡ "dlp“ Ýe¡e kp^“p“p âeГ' sfuL¡$ Sy>A¡ R>¡. kf S>vy$“p’ kfL$pf¡ "rihpÆ A¸ÞX$ luT V$pCçk' N°„’dp„ R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpÅ“p„ L$pep£“y„ Np¥fh L$ey¯ R>¡. ‘„qX$s S>hplfgpg “l¡fyA¡ dlpfpÅ dpV¡$ A¡d L$üy„ R>¡ L¡$, ""dlpfpS> a¼s dlpfpô²$“p S> “lp¡sp, ‘Z kdN° fpô²$“p lsp. s¡d“¡ Ap‘Zp v$¡i D‘f M|b â¡d lsp¡. dp“h kv¹$NyZp¡“p s¡Ap¡ kpnps âsuL$ lsp.'' cpfs“u v$f¡L$ cpjpdp„ dlpfpÅ“u â¡fZp A“¡ Apv$i®“y„ hZ®“ L$fsp„ kprlÐe“y„ kS>®“ ’e¡gy„ R>¡.
rihpÆ dlpfpS>“p õhfpÄe“p„ L$pep£“u A“¡ s¡“y„ kyfpÄedp„ ê$‘p„sf L$fhp“u â¡fZp crhóe“u ‘¡Y$u dpV¡$ Apv$i® b“u fl¡i¡. rihpÆ dlpfpS> A¡L$ dlp“ fpô²$‘yfyj lsp.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
õhpÝepe
![Page 46: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/46.jpg)
37
9. dfpW$pAp¡“p¡ õhps„Ôek„N°pd
R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>“p d©Ðey ‘R>u dfpW$pAp¡A¡ R>Ó‘rs k„cpÆ dlpfpS>, R>Ó‘rs fpÅfpd dlpfpS> A“¡ dlpfpZu spfpbpC“p “¡s©Ðh l¡W$m õhfpÄe“p fnZ dpV¡$ dp¡Ngp¡“p¡ âMf kpd“p¡ L$ep®¡„. kÐephuk hjp£“u gp„bu gX$pC“¡ ""dfpW$pAp¡“p¡ õhps„Ôek„N°pd'' L$l¡hpe R>¡. C.k. 1682dp„ sp¡ Myv$ Ap¥f„NT¡b bpv$ipl v$rnZdp„ QX$u Apìep¡. sp¡ ‘Z dp¡Ngp¡ kp’¡“p Ap k„N°pddp„ A“¡L$ dyíL¡$guAp¡“p¡ kpd“p¡ L$fu“¡ dfpW$p rhS>eu bÞep. Ap õhps„Ôe k„N°pd A¡V$g¡ cpfs“p Brslpkdp„ A¡L$ fp¡dp„QL$ A“¡ s¡S>õhu kdeNpmp¡ R>¡. Ap‘Z¡ Ap ‘pW$dp„ õhps„Ôe k„N°pd“p¡ Aæepk L$fhp“p R>uA¡.
R>Ó‘rs k„cpÆ dlpfpS> : k„cpÆ dlpfpS> R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>“p Äe¡›$ ‘yÓ lsp.
Al]“p¡ "dfpW$p' iåv$ "dfpW$u cpjp bp¡g“pfp' A’hp "dlpfpô²$ue“ gp¡L$p¡'“p A’®dp„ R>¡.
lº„ k„cpÆfpS>¡ bp¡gy„ Ry>„... ‘pÓ Arc“e L$fp¡.
L$fu“¡ Sy>Ap¡.
R>Ó‘rs k„cpÆ dlpfpS>
s¡d“p¡ S>Þd 14 d¡ 1657“p fp¡S> ‘yf„v$f qL$ëgp D‘f ’ep¡ lsp¡. rihpÆ dlpfpÅ ‘R>u s¡Ap¡ R>Ó‘rs bÞep. s¡ kde¡ dfpW$pAp¡“p¡ dp¡Ngp¡ kp’¡ k„Oj® Qpgy lsp¡. Aphu [õ’rsdp„ Ap¥f„NT¡b bpv$ipl“p ‘yÓ iplÅv$p AL$bf¡ r‘sp rhfyÙ b„X$ L$ey¯. Ap b„X$ bpv$ipl¡ idphu v$u^y„. ‘R>u AL$bf v$rnZdp„ k„cpÆ dlpfpÅ“p Apif¡ Apìep¡. s¡“¡ lfphhp dpV¡$ bpv$ipl ‘p¡s¡ C.k. 1682dp„ v$rnZdp„ Apìep. s¡“u kp’¡ ‘yóL$m k¥Þe A“¡ AkfL$pfL$ sp¡‘Mp“y„ lsy„. s¡Z¡ S>„rS>fp“p rkØuAp¡“¡ dfpW$pAp¡ rhfyÙ Ty„b¡i L$fhp L$üy„. ‘p¡Vy®$NuTp¡“¡ ‘Z ‘p¡sp“u sfa M¢Qu gu^p. s¡’u k„cpÆ dlpfpÅ“¡ A¡L$ kp’¡ A“¡L$ vy$íd“p¡“p¡ kpd“p¡ L$fhp“p¡ hpfp¡ Apìep¡. k„cpÆ dlpfpÅ“u L$pfqL$v$}dp„ rihpÆ dlpfpS> ‘R>u ’e¡gp dfpW$pAp¡“p õhps„Ôe k„N°pd“y„ Ap ‘l¡gy„ ‘h® lsy„. dlpfpÅA¡ ‘p¡sp“u L$pfqL$v$} v$fçep“ S> s¡d“¡ dygL$u fpÄeL$pfcpf“y„ A“¡ gíL$fu Ty„b¡i“y„ DÐL©$ô$ rinZ Apàey„ lsy„. Jdf“p Qp¥v$dp hj®’u s¡Ap¡ fpÄe“p¡ L$pfcpf A“¡ k¥Þe“p Ar^L$pf bpbs Ýep“ Ap‘hp gpÁep lsp. eyhfpS> lsp s¡ hMs¡ S> s¡dZ¡ dp¡Ngp¡“p A“¡ Apqv$gipl“p A“¡L$ âv$¡ip¡ D‘f khpfuAp¡ L$fu lsu. s¡d“p eyÙ L$p¥iëe“y„ hZ®“ L$fsu hMs¡ s¡ kde“p ä¢Q âhpku A¸b¡ L¡$f¡ L$l¡ R>¡ L¡$, ""eyhfpS> “p“p¡ lp¡hp R>sp„ ‘Z ^¥e®hp“ A“¡ ‘p¡sp“p r‘sp“u L$urs®“¡ ip¡c¡ A¡hp¡ S> i|fhuf R>¡.....''
k„cpÆ dlpfpS> R>Ó‘rs bÞep ‘R>u dfpW$pAp¡“p¡ dp¡Ngp¡ kp’¡“p¡ k„Oj® h^pf¡ S> DN° bÞep¡. L$pbyg’u L$ÞepLy$dpfu ky^u dp¡Ngp¡“y„ A¡L$Q¾$u ipk“ õ’p‘hp“p¡ Ap¥f„NT¡b“p¡ DØ¡i lsp¡. ‘p¡sp“p âQ„X$ gíL$fu A“¡ Apr’®L$ kpdÕe® hX¡$ dfpW$pAp¡“p fpÄe“p¡ k„‘|Z® “pi L$fhp“y„ s¡“y„ õhà“ lsy„. ‘Z k„cpÆ dlpfpÅA¡ ‘p¡sp“p
![Page 47: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/47.jpg)
38
rkØu rhfp¡^u Ty„b¡i : S>„rS>fp“p rkØu dfpW$u dygL$p¡dp„ D‘Öh dQphsp lsp. dfpW$pAp¡“p âv$¡ip¡ D‘f ^pX$ ‘pX$u s¡Ap ApN gNpX$sp, g„|V$apV$ L$fsp A“¡ AÐepQpf L$fsp. ""Ofdp„ S>¡d Jv$f s¡d fpÄedp„ rkØu.'' A¡hy„ s¡d“y„ hZ®“ kcpkv$¡ L$ey¯ R>¡. k„cpÆ dlpfpS>¡ C.k. 1682dp„ s¡d“u rhfyÙ Ty„b¡i D‘pX$u. s¡d“p k¥ÞeA¡ rkØu“p spbpdp„ fl¡gp v$„X$pfpS>‘yfu qL$ëgp“¡ O¡fp¡ Opëep¡ A“¡ S>„rS>fp D‘f ‘Z sp¡‘p¡ Üpfp Ap¾$dZ L$ey¯. ‘f„sy s¡ S> kde¡ dp¡Ngp¡“y„ k¥Þe õhfpÄe ‘f
QX$u Apìey„. s¡’u S>„rS>fp“u Ty„b¡i A^hÃQ¡’u S> R>p¡X$u“¡ k„cpÆ dlpfpÅ“¡ ‘pRy>„ afhy„ ‘X$éy„.
‘p¡Vy®$NuTp¡ rhfyÙ“u Ty„b¡i : Np¡hp“p ‘p¡Vy®$NuTp¡A¡ k„cpÆ dlpfpS> rhfyÙ bpv$ipl kp’¡ lp’ d¡mìep lsp. s¡’u s¡dZ¡ ‘p¡Vy®$NuTp¡“¡ ‘pW$ cZphhp“y„ “½$u L$ey¯. s¡dZ¡ C.k. 1683dp„ ‘p¡Vy®$NuTp¡“p f¡hv$„X$p b„v$f D‘f lºdgp¡ L$ep¤. s¡“p S>hpbdp„ ‘p¡Vy®$NuTp¡A¡ Np¡hp“u kflv$¡ Aph¡gp dfpW$pAp¡“p ap¢X$p qL$ëgp“¡ O¡fp¡ Opëep¡. dfpW$pAp¡A¡ Ap O¡fp¡ sp¡X$u“¡ Np¡hp D‘f QX$pC L$fu. Ap gX$pCdp„ e¡kpÆ L„$L¡$ ‘fp¾$d“u ‘fpL$póW$p bsphu. s¡dp„ ‘p¡Vy®$NuT Nh“®f Opeg ’ep¡. s¡“¡ ‘uR>¡lW$ L$fhu ‘X$u. k„cpÆ dlpfpS>¡ s¡“p¡ ‘uR>p¡ L$ep¤. ‘p¡Vy®$NuTp¡ dlpk„L$V$dp„ k‘X$pep. s¡ S> hMs¡ dp¡Ngp¡A¡ v$rnZ L$p¢L$Z D‘f Ap¾$dZ L$ep®“p kdpQpf k„cpÆ dlpfpS>“¡ dþep. s¡’u lp’h¢s Aph¡gp Np¡hp“p rhS>e“¡ R>p¡X$u s¡d“¡ dp¡Ngp¡“p¡ kpd“p¡ L$fhp ‘pRy>„ afhy„ ‘X$éy„.
Apqv$giplu A“¡ Ly$sybiplu“p¡ A„s : Ap¥f„NT¡b“¡ dfpW$pAp¡ rhfyÙ“u Ty„b¡idp„ kamsp dmsu “lp¡su. s¡’u s¡Z¡ s¡ Ty„b¡i ‘X$su d|L$u. Ðepf ‘R>u s¡Z¡ ‘p¡sp“p¡ dp¡fQp¡ Apqv$giplu A“¡ Ly$sybiplu“p„ fpÄep¡ sfa hpþep¡. Ap¥f„NT¡b¡ s¡ fpÄep¡ Æsu gu^p„.
Ap b„“¡ fpÄep¡“u k„‘rÑ A“¡ gíL$f dp¡Ngp¡“p lp’dp„ Aphhp’u Ap¥f„NT¡b“u [õ’rs dS>b|s b“u. Ðepf ‘R>u dfpW$pAp¡“p¡ ‘fpS>e L$fhp D‘f ‘p¡sp“u b^u i[¼s L¢$qÖs L$fu. s¡d“p âv$¡ip¡ D‘f Qpf¡ bpSy>’u lºdgp L$ep®. dp¡Ngk¡“p“p¡ kpd“p¡ L$fsp„ dfpW$pAp¡“p k¡“p‘rs l„buffph dp¡rls¡ dpep® Nep. s¡’u k„cpÆ dlpfpÅ“u gíL$fu spL$ps “bmu ‘X$u.
k„cpÆ dlpfpÅ“p¡ dygL$u L$pfcpf : k„cpÆ dlpfpS>¡ eyÙ“u Ap sX$pdpfu hÃQ¡ ‘Z ‘p¡sp“p dygL$u fpÄeL$pfcpf sfa vy$g®n k¡ìey„ “lp¡sy„. s¡dZ¡ rihfpe“p kde“u Qp¡¿Mu Þepe A“¡ dl¡k|g
dfpW$pAp¡“p qL$ëgp Æsu g¡hp’u s¡d“y„ fpÄe “pi ‘pdi¡ A¡hp rhQpf’u iê$Apsdp„ Ap¥f„NT¡b¡ “prkL$ ‘pk¡“p fpdk¡S> qL$ëgp“¡ O¡fp¡ Opëep¡. Ap¥f„NT¡b“y„ k¥Þe dp¡Vy„$ lsy„. dfpW$pAp¡“y„ k¥Þe M|b S> “p“y„ lsy„. ‘Z s¡dZ¡ AÐe„s ^¥e®‘|h®L$ kpd“p¡ L$ep¤. Ap O¡fp¡ ‘p„Q hj® ky^u Qpëep¡. dyÌ$ucf dfpW$u k¥r“L$p¡A¡ L$f¡gy„ Ap ‘fp¾$d AqÜsue lsy„. dfpW$pAp¡“p ^¥e®‘|h®L$ kpd“p“¡ gu^¡ s¡d“u kp’¡ k„Oj® L$fhp“y„ dyíL¡$g lp¡hp“u Ap¥f„NT¡b“¡ ÅZ ’C.
‘fp¾$d’u A“¡ eyÙL$p¥iëe’u s¡“y„ õhà“ ^|mdp„ d¡mhu v$u^y„. s¡d“p k¥Þe“u Vy$L$X$uAp¡ dp¡Ngp¡“p A“¡L$ âv$¡ip¡dp„ lºdgpAp¡ L$fsu lsu. dfpW$pAp¡“p¡ “prkL$ ‘pk¡“p¡ fpdk¡S> qL$ëgp¡ sp¡ bpv$ipl“p k¥r“L$p¡“¡ gp„bp kde“p âeГ ‘R>u ‘Z dmu i¼ep¡ “rl. Aphu fus¡ k„cpÆ dlpfpS>“p ‘fp¾$d’u Ap¥f„NT¡b gpQpf b“u Nep¡ lsp¡. s¡’u A¡L$ hMs AÐe„s Nyõkpdp„ s¡Z¡ ‘p¡sp“p dp’p ‘f“u ‘pOX$u S>du“ D‘f a¢L$u A“¡ ârsop L$fu L¡$, ""Ap k„cpÆ“¡ lfpìep ky^u lº„ afu’u ‘pOX$u ‘l¡fui “rl.'' k„cpÆ dlpfpS>¡ Ap¥f„NT¡b“¡ A¡V$gp¡ ‘f¡ip“ L$fu v$u^p¡ lsp¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 48: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/48.jpg)
39
ìehõ’p s¡d“u s¡d Qpgy fpMu lsu. õhfpÄe rhfyÙ bmhp¡ L$f“pfp“¡ s¡dS> kpdpÞe âÅ“¡ l¡fp“ L$f“pfp hs“v$pfp¡“¡ L$X$L$ kÅ L$fu. dlpfpZu e¡k|bpC“¡ fpÄeL$pfcpf“p Ar^L$pf Apàep. s¡d“p ‘p¡sp“p rk½$p L$fu Apàep. rihfpe“u âÅrls“u “urs s¡dZ¡ ‘p¡sp“u L$pfqL$v$}dp„ L$ped fpMu.
k„cpÆ dlpfpÅ k„õL©$s kp’¡ A“¡L$ cpjp ÅZsp lsp. s¡dZ¡ N°„’p¡“y„ g¡M“ ‘Z L$ey¯ R>¡. fpS>“urs rhjeL$ âpQu“ cpfsue N°„’p¡“y„ Ahgp¡L$“ L$fu“¡ s¡“p¡ kpf "by^c|jZd' N°„’dp„ fS|> L$ep£ R>¡.
R>Ó‘rs fpÅfpd
dlpfpS> : fpÅfpd dlpfpS> R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>“p qÜsue ‘yÓ lsp. s¡d“p¡ S>Þd 24 a¡b°yApfu 1670“p fp¡S> fpeNY$ D‘f ’ep¡ lsp¡. k„cpÆ dlpfpS>“p
d©Ðey ‘R>u s¡Ap¡ R>Ó‘rs bÞep. lh¡ dfpW$pAp¡“y„ fpÄe Æshp“y„ ‘p¡sp“y„ õhà“ kpL$pf ’i¡, A¡d Ap¥f„NT¡b“¡ gpNhp dp„X$éy„. dpV¡$ s¡Z¡ fpeNY$“¡ O¡fp¡ Opghp Ty[ëaL$pfMp““¡ dp¡L$ëep¡. s¡ kde¡ fpÅfpd dlpfpS> A“¡ s¡d“p ‘Гu dlpfpZu spfpbpC s¡dS> k„cpÆ dlpfpS>“p ‘Гu e¡k|bpC A“¡ ‘yÓ iplº fpeNY$ D‘f S> lsp„. Ap v$f¡L$¡ A¡L$ S> õ’m¡ fl¡hy„ Å¡MdL$pfL$ lsy„. Ap âk„N¡ e¡k|bpCA¡ Ap dlpk„L$V$“p¡ ^ufsp‘|h®L$ kpd“p¡ L$ep®¢. L$p¡C ‘Z ‘qf[õ’rsdp„ dp¡Ngp¡“p ifZ¡ “ S>hp“y„ “½$u L$fu“¡ s¡dZ¡ fpeNY$ D‘f dlÒh“p¡ fpS>“¥rsL$ r“Z®e gu^p¡. s¡ âdpZ¡, fpÅfpd dlpfpS>¡ fpeNY$“p O¡fpdp„’u R>V$L$u“¡ S>ê$f gpN¡ sp¡ v|$f“p tS>Æ ky^u S>hy„, A¡d “½$u L$ey¯. s¡d S>, dlpfpZu e¡k|bpCA¡ ‘p¡sp“p “¡s©Ðh l¡W$m fpeNY$ D‘f gX$pC L$fhu A¡hu “urs ‘Z “½$u L$fhpdp„ Aphu. e¡k|bpCA¡ ‘p¡sp“p ‘yÓ“¡ R>Ó‘rs ‘v$¡ “ b¡kpX$sp fpÅfpd dlpfpS>“¡ R>Ó‘rs b“phhp“p¡ r“Z®e gu^p¡. s¡d“p¡ Ap r“Z®e õhfpÄe â¡d“y„ A“¡ Av¹$cys õhp’®ÐepN“y„ Dv$plfZ R>¡. s¡dZ¡ ‘p¡sp“p A“¡ ‘yÓ“p âpZ“u ‘fhp L$ep® hNf dfpW$pAp¡“p R>Ó‘rs“¡ kyfrns fp¿ep.
k„cpÆ dlpfpS>“y„ d©Ðey : Ap¥f„NT¡b k„cpÆ dlpfpS>“¡ “dphhp dpV¡$ s“sp¡X$ âeГ L$fsp¡ lsp¡. s¡Z¡ L$p¡ëlp‘yf âp„sdp„ dyL$f®bMp““u r“dZ|„L$ L$fu lsu. dlpfpS> L$p¢L$Z“p k„Nd¡ðfdp„ lp¡hp“p kdpQpf dyL$f®bMp““¡ dþep Ðepf¡ s¡Z¡ R>p‘p¡ dpfu“¡ k„cpÆ dlpfpÅ“¡ ‘L$X$u gu^p. bpv$ipl ‘pk¡ gpìep ‘R>u s¡Ap¡ s¡d“u kp’¡ Arsie õhprcdp“’u hÐep®. ‘R>u bpv$ipl“p lºL$d’u 11 dpQ® 1689“p fp¡S> AÐe„s Adp“yju fus¡ s¡d“¡ W$pf dpfhpdp„ Apìep. dfpW$pAp¡“p Ap R>Ó‘rs õhprcdp“ Åmhu“¡ AÐe„s ^ufsp A“¡ hufsp‘|h®L$ d©Ðey“¡ c¡V$ép. s¡d“p brgv$p“’u â¡fZp d¡mhu“¡ dfpW$pAp¡A¡ dp¡Ngp¡ rhfyÙ“p k„Oj®“¡ h^pf¡ DN° b“pìep¡.
R>Ó‘rs fpÅfpd dlpfpS>
cpfs“p “L$ipdp„ "tS>Æ' õ’m ip¡^p¡
Qpgp¡, ip¡^uA¡.
k„cpÆ dlpfpÅA¡ k„õL©$s cpjpdp "by^c|jZd¹' N°„’“u fQ“p L$fu R>¡. s¡“p buÅ AÝepedp„ fpS>“urs“u QQp® L$f¡gu R>¡. s¡dp„ fpÅ“p„ gnZp¡, â^p“, fpS>‘yÓ“p„ rinZ A“¡ L$pe®, fpÅ“p kgplL$pf, qL$ëgp A“¡ qL$ëgp D‘f“u kpdN°u, gíL$f, fpÅ“p„ L$s®ìep¡, NyáQf(Åk|k) ìehõ’p hN¡f¡ bpbs dprlsu Ap‘¡gu R>¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 49: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/49.jpg)
40
fpÅfpd dlpfpÅ“y„ tS>Æ sfa âepZ : 5 A¡râg 1689“p fp¡S> fpÅfpd dlpfpS> ‘p¡sp“p L¡$V$gpL$ dv$v$“uip¡ kp’¡ fpeNY$“p O¡fpdp„’u R>V$L$u Nep. s¡dZ¡ v$rnZdp„ tS>Æ S>hp“p¡ r“Z®e gu^p¡. qS>„Æ“p¡ qL$ëgp¡ Ac¡Û lsp¡. Ap qL$ëgp¡ Æshp¡ dp¡Ngp¡ dpV¡$ kfm “lp¡sy„. âëlpv$ r“fpÆ, M„X$p¡ bëgpm, fy‘pÆ cp¢kg¡ hN¡f¡ rhðpky gp¡L$p¡“¡ kp’¡ gC“¡ fpÅfpd dlpfpS> tS>Æ ‘lp¢Ãep.
dfpW$pAp¡“u rlgQpg : dp¡Ng kpdÕe® kpd¡ fpeNY$dp„ gp„bp¡ kde gX$hy„ dyíL¡$g lsy„. dp¡Ngp¡A¡ “h¡çbf 1689dp„ fpeNY$ spbpdp„ gC gu^p¡ A“¡ dlpfpZu e¡k|bpC A“¡ iplº“¡ L¡$v$ L$ep¯. tS>Æ S>su hMs¡ fpÅfpd dlpfpS>¡ dp¡Ngp¡ rhfyÙ“p k„Oj®“u S>hpbv$pfu fpdQ„Ö‘„s AdpÐe, i„L$fpÆ “pfpeZ krQh, k„spÆ Op¡f‘X¡$ A“¡ ^“pÆ Å^h“¡ kp¢‘u lsu.
dfpW$pAp¡“u ×rô$A¡ L$V$p¡L$V$u“u ‘qf[õ’rs lsu. Ap¥f„NT¡b¡ dfpW$p“p kfv$pfp¡“¡ hs“p¡ A“¡ ÅNuf Ap‘u“¡ ‘p¡sp“p ‘ndp„ M¢Qu gu^p lsp. s¡“¡ ^pL$ bsphhp fpÅfpd dlpfpS>¡ ‘Z s¡ S> ey[¼s AS>dphu. dp¡Ng âv$¡i S>¡ Æsi¡ s¡ âv$¡i“u ÅNuf s¡ âv$¡i Æs“pfp kfv$pf“¡ Ap‘hpdp„ Aphi¡, A¡hy„ hQ“ Ap‘hpdp„ Apìey„. R>Ó‘rs“p Ap hQ“ ‘R>u A“¡L$ ‘fp¾$du kfv$pfp¡ ApNm Apìep. s¡dZ¡ dp¡Ngp¡“p âv$¡i ‘f AQp“L$ A“¡L$ k‘pV¡$ Ap¾$dZ L$fhp“u iê$Aps L$fu. dp¡Ng k¥r“L$p¡“¡ ‘fprS>s L$ep®. Ap ‘fp¾$ddp„ k„spÆ A“¡ ^“pÆ kp¥’u dp¡Mf¡ lsp. s¡d“p AQp“L$ lºdgp A“¡ N¡fugp eyÙ“urs“¡ L$pfZ¡ dp¡Ngp¡“¡ ‘p¡sp“u âQ„X$ kp^“kpdN°u“p¡ A“¡ hS>“v$pf sp¡‘Mp“p“p¡ D‘ep¡N L$fhp¡ ‘Z dyíL¡$g bÞey„. OZp b^p qL$ëgp, âv$¡i A“¡ MÅ“p ‘p¡sp“p spbpdp„ “ l¡php R>sp„ ‘Z dfpW$pAp¡A¡ dp¡Ngp¡“¡ l¡fp“-‘f¡ip“ L$fu “p„¿ep. A¡L$ hMs sp¡ k„spÆ Op¡f‘X¡$ A“¡ rhW$p¡Æ QìlpZ bpv$ipl“u R>phZu ‘f AQp“L$ lºdgp¡ L$fu“¡ s¡d“p s„by D‘f“p¡ kp¡“p“p¡ L$mi L$p‘u“¡ gC Apìep lsp.
tS>Æ“p¡ O¡fp¡ : fpeNY$ spbpdp„ gu^p ‘R>u bpv$ipl¡ Ty[ëaL$pfMp““¡ v$rnZdp„ tS>Æ ‘f QX$pC L$fhp dp¡L$ëep¡. s¡Z¡ tS>Æ“¡ O¡fp¡ Opëep¡. dfpW$pAp¡A¡ tS>Æ“p qL$ëgp dpV¡$ gNcN ApW$ hj® kMs gX$s Ap‘u. k„spÆ A“¡ ^“pÆA¡ O¡fp¡ Opg¡gp dp¡Ng k¥r“L$p¡ D‘f blpf’u âMf lydgp¡ L$ep®. ApMf¡ fpÅfpd dlpfpS> O¡fpdp„’u R>V$L$u“¡ dlpfpô²$dp„ ‘pR>p aep®. Ðepf‘R>u Ty[ëaL$pfMp“¡ tS>Æ“p¡ qL$ëgp¡ Æsu gu^p¡.
fpÅfpd dlpfpS>“p ‘pR>p Aphhp’u dfpW$pAp¡“p bmdp„ h^pfp¡ ’ep¡. s¡dZ¡ dp¡Ngp¡“p spbpdp„ fl¡gp Mp“v$¡i, hfpX$, bpNgpZ hN¡f¡ âv$¡ip¡ ‘f lºdgp L$ep®. fpÅfpd dlpfpS>¡ ‘p¡sp“u kdS>v$pfu A“¡ dyÐkØuNufu’u k„spÆ A“¡ ^“pÆ S>¡hp k¢L$X$p¡ dfpWp$hufp¡ s¥epf L$ep®. s¡d“pdp„ õhfpÄe“p fnZ“u â¡fZp r“dp®Z L$fhp“u dlÒh“u L$pdNufu bÅhu. ‘f„sy Ap b^y„ ’sy„ lsy„ Ðepf¡ 2 dpQ® 1700dp„ fpÅfpd dlpfpS>“y„ V|„$L$u dp„v$Nudp„ tklNY$ D‘f d©Ðey ’ey„.
fpÅfpd dlpfpS> rhQpfh„s A“¡ dmsphX$p õhcph“p lsp. dfpW$u fpÄe“p v$f¡L$ bplp¡i dpZkp¡“¡ A¡L$rÓs L$ep®. s¡d“pdp„ A¡L$sp r“dp®Z L$fu A“¡ Q¥sÞe âNV$pìey„. k„cpÆ fpÅ“p d©Ðey ‘R>u 11 hj£ s¡dZ¡ Ap¥f„NT¡b“p¡ Arsie ^¥e®‘|h®L$ A“¡ s¡“u ‘pR>m ‘X$u“¡ kpd“p¡ L$ep¤. Arsie dyíL¡$g kde¡ õhfpÄe“y„ k„fnZ A¡ fpÅfpd dlpfpS>“u kp¥’u dp¡V$u L$pdNufu lsu.
ÅNufv$pf Np¡.k. kfv$¡kpCA¡ R>Ó‘rs fpÅfpd“y„ hZ®“ L$fsu hMs¡ "[õ’fbyqÙ' rhi¡jZ“p¡ D‘ep¡N L$ep£ R>¡. s¡dZ¡ L$f¡gp¡ Ap
dp¡Ng k¥r“L$p¡ ^“pÆ’u A¡V$gp X$fsp lsp L¡$, Op¡X$p¡ ‘pZu ‘usp X$f¡ sp¡ s¡Ap¡ s¡“¡ ‘|R>sp, "L¡$d f¡, s“¡ ‘pZudp„ ^“pÆ v$¡Mpe R>¡ L¡$?'
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 50: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/50.jpg)
41
Dëg¡M kdN° fus¡ e’p’® gpN¡ R>¡. ‘rs“u lepsudp„ S> s¡Ap¡ M|b ârsr›$s bÞep„ lsp„.''
R>Ó‘rs fpÅfpd dlpfpS>“p d©Ðey ‘R>u dlpfpZu spfpbpCA¡ ‘p¡sp“p kfv$pfp¡“u dv$v$’u AÐe„s rhL$V$ ‘qf[õ’rsdp„ õhfpÄe dpV¡$“p¡ k„Oj® ‘|fu spL$ps’u ApNm Qpgy fp¿ep¡. Ap¥f„NT¡b¡ kpspfp, ‘Þlpmp S>¡hp dfpW$pAp¡“p„ õ’mp¡ ÆÐep„, sp¡ dfpW$pAp¡A¡ dp¡Ngp¡“p dÝeâv$¡i A“¡ NyS>fpsdp„ V$½$f gu^u. spfpbpCA¡ eyÙ“p„ n¡Ó rhõspep¯. L©$óZpÆ kph„s, M„X$pfph v$pcpX¡$, ^“pÆ Å^h, “¡dpÆ tiv$¡ S>¡hp kfv$pfp¡ dlpfpô²$ blpf dp¡Ngp¡ rhfyÙ k„Oj® L$fhp gpÁep. eyÙ“p„ ‘gX$p„ bv$gpsp„ fl¡hp“u Ap r“ip“u lsu.
dlpfpZu spfpbpCA¡ kps hj® k„Oj® L$ep£. fpÄe“y„ fnZ L$ey¯. b^p¡ L$pfcpf A¡L$lp’¡ k„cpmu kfv$pfp¡“¡ õhfpÄe“p L$pe®dp„ Å¡X$u gu^p. rkfp¢S>, d„v$kp¥f, dpmhp ky^u dfpW$p kfv$pfp¡ dp¡Ngp¡ rhfyÙ gX$hp gpÁep. MpqaMp“ gM¡ R>¡, ""fpÅfpd“u ‘Гu spfpbpCA¡ rhgnZ fus¡ Å¡fip¡f’u L$pdNufu
dlpfpZu spfpbpC : R>Ó‘rs fpÅfpd dlpfpÅ“p d©Ðey ‘R>u Ap¥f„NT¡b“¡ gpÁey„ L¡$ ‘p¡s¡ gX$pC Æsu Nep¡. ‘Z ‘qf[õ’rs sØ“ Sy>v$u lsu. Ap¥f„NT¡b A¡L$ ‘R>u A¡L$ gX$pC Æssp¡ lsp¡. ‘Z s¡ k„‘|Z® eyÙ Æsu iL$sp¡ “lp¡sp¡. AÐe„s rh‘fus ‘qf[õ’rsdp„ õhfpÄe“y„ “¡s©Ðh L$fhp fpÅfpd dlpfpS>“p L$s®ìer“›$ A“¡ bplp¡i ‘Гu dlpfpZu spfpbpC ApNm Apìep„.
dp¡Ng BrslpkL$pf MpauMp“¡ dlpfpZu spfpbpC“y„ hZ®“ “uQ¡“p iåv$p¡dp„ L$ey¯ R>¡. ""s¡ (spfpbpC) byqÙipmu A“¡ ipZu (kdS>v$pf) lsu, k¥Þe“u ìehõ’p A“¡ fpÄeL$pfcpf“u bpbsdp„
sdpfp ‘qfkfdp„ rhrh^ n¡Óp¡dp„ Dëg¡M“ue L$pdNufu bÅh“pf drlgp“u dygpL$ps gp¡.
L$fu“¡ Sy>Ap¡.
dlpfpZu spfpbpCA¡ N¡fugp eyÙ‘Ùrs“p¡ M|bS> kpfu fus¡ D‘ep¡N L$ep£. Ap¥f„NT¡b“p k¥Þe ApNm dfpW$Ap¡“u spL$ps M|b Ap¡R>u lsu. Ap¥f„NT¡b qL$ëgp¡ Æshp dpV¡$ qL$ëgp“¡ O¡fp¡ Opgsp¡. dfpW$pAp¡ i¼e s¡V$gp¡ kde A¡ qL$ëgp“y„ fnZ L$fhp gX$sp. Qp¡dpky„ “ÆL$ Aphsp, dfpW$p qL$ëg¡v$pf rhðpkOpsu ’ep¡ R>¡. A¡hy„ bsphu“¡ Ap¥f„NT¡b ‘pk¡’u gp„Q gC“¡ qL$ëgp¡ s¡“¡ Ap‘u v$¡hpdp„ Aphsp¡. qL$ëg¡v$pf gp„Q“u fL$d dfpW$u MÅ“pdp„ S>dp L$fphsp¡. Ap¥f„NT¡b qL$ëgp D‘f ^“, ^pÞe, v$pê$Np¡mp¡ cfu“¡ fpMsp¡ L¡$ sfs S> spfpbpC s¡ qL$ëgp¡ afu’u Æsu g¡su. spfpbpC“u Ap eyÙ“urs“y„ hZ®“ "k¡a qX$‘p¡TuV$ gp¸L$f rkõV$d' A¡d L$fhpdp„ Aph¡ R>¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
dlpfpZu spfpbpC
![Page 51: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/51.jpg)
42
bÅhu. s¡“pdp„ k¥Þe“p “¡s©Òh“p A“¡ Ty„b¡i L$fhp“u ìehõ’p“p NyZp¡ î¡›$ fus¡ ‘p„Nep® lsp. s¡“¡ gu^¡ dfpW$pAp¡“p„ Ap¾$dZ A“¡ s¡d“u ^dpg qv$hk¡qv$hk¡ h^su NC.''
Aphu fus¡ R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>“p ‘fp¾$d“p¡ hpfkp¡ dlpfpZu spfpbpCA¡ ApNm Qgphu Åmhu fp¿ep¡.
dfpW$pAp¡“u Ap Ap¾$dL$ QY$pCAp¡“¡ gu^¡
Ap¥f„NT¡b lspi ’ep¡. kss ‘Quk hjp£ dp¡Ng-dfpW$p k„Oj® Qpgy lsp¡. dfpW$pAp¡“¡ dp¡Ngp¡ lfphu i¼ep “rl. Aphu ‘qf[õ’rsdp„ Ap¥f„NT¡b bpv$ipl“y„ C.k. 1707dp„ Aldv$“Nfdp„ d©Ðey ’ey„. s¡“p d©Ðey kp’¡ S> dfpW$pAp¡“p¡ õhps„Ôe k„N°pd kdpàs ’ep¡.
dfpW$pAp¡“p¡ Ap õhps„Ôe k„N°pd A¡V$g¡ dp¡Ng kÑp^uip¡“u kpd°pÄe“u gpgkp A“¡ dfpW$pAp¡“p qv$gdp„ fl¡gu õhps„Ôe“u ApL$p„np hÃQ¡“u gX$pC lsu. s¡dp„ dfpW$pAp¡“p¡ rhS>e ’ep¡. A¡V$gy„ S> “rl ‘Z Ðepf ‘R>u“p kdedp„ Ap¥f„NT¡b“p d©Ðey“¡ L$pfZ¡ Dv¹$ch¡gp i|ÞephL$pi“¡ cfhpdp„ dfpW$pAp¡ AN°¡kf füp. qv$ëlu“u Npv$u D‘f r“e„ÓZ fpMu“¡ s¡dZ¡ gNcN kdN° tlvy$õsp““p¡ L$pfcpf k„cpþep¡ A“¡ fnZ ‘Z L$ey¯. s¡’u AY$pfdu kv$u“¡ dfpW$pAp¡“u kv$u dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. Ap kv$u“p dfpW$pAp¡“u L$pdNufu“p¡ Brslpk Ap‘Z¡ lh¡ ‘R>u“p ‘pW$dp„ iuMhp“p R>uA¡.
spfpbpC“p L$sy®Ðh“y„ hZ®“ L$fsp„ "rihcpfs'L$pf ‘fdp“„v$“p ‘yÓ L$rh v$¡hv$Ñ¡ L$üy„ R>¡ L¡$,
ताराबाई रामराणी । भद्रिाली िोपली । गदल्ी झाली दीनवाणी । गदल्ीशाचे गेले पाणी ।
रामराणी भद्रिाली । रणरंगी कु्द्ध झाली ।प्रयतनाची वेळ आली । मुगल ्ो सांभाळा ।।
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
cp¢kg¡ Ly$Vy„$b“u h„iphrg
dpgp¡Æ fpS>¡
ilpÆ fpS>¡(C.k. 1594 ’u 1664)
k„cpÆ R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS> ìe„L$p¡Æ (C.k. 1630 ’u 1680)
R>Ó‘rs k„cpÆ dlpfpS> R>Ó‘rs fpÅfpd dlpfpS> (C.k. 1657 ’u 1689) (C.k. 1670 ’u 1700)
R>Ó‘rs iplº dlpfpS> R>Ó‘rs rihpÆ R>Ó‘rs k„cpÆ (C.k. 1682 ’u 1749) (spfpbpC ‘yÓ) (fpS>kbpC ‘yÓ)
R>Ó‘rs fpdfpÅ fpdfpÅ (v$ÑL$ C.k. 1750 ’u 1777) (kpspfp Npv$u dpV¡$ v$ÑL$)
![Page 52: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/52.jpg)
43
1. ep¡Áe ‘ep®e ‘k„v$ L$fp¡.
(1) Ap¥f„NT¡b Ap“p ‘fp¾$d’u gpQpf ’C Nep¡ lsp¡.
(A) iplÅv$p AL$bf (b) R>Ó‘rs k„cpÆ dlpfpS> (L$) R>Ó‘rs fpÅfpd dlpfpS>
(2) bpv$ipl“p s„b| D‘f“p¡ kp¡“p“p¡ L$mi L$p‘“pf (A) k„spÆ A“¡ ^“pÆ (b) k„spÆ Op¡f‘X¡$
A“¡ rhW$p¡Æ QìlpZ (L$) M„X$p¡ bëgpm A“¡ fy‘pÆ cp¢kg¡
(3) Np¡hp“u gX$pCdp„ ‘fp¾$d“u ‘fpL$p›$p bsph“pf (A) e¡kpÆ L„$L$ (b) “¡dpÆ tiv$¡ (L$)
âëlpv$ r“mpÆ
2. ‘pW$dp„’u ip¡^u“¡ gMp¡.
(1) k„cpÆ dlpfpS>“¡ S>„rS>fp“u Ty„b¡i A^hÃQ¡’u S> R>p¡X$u“¡ ip dpV¡$ ‘pR>p afhy„ ‘X$éy„?
(2) k„cpÆ dlpfpS>¡ ‘p¡Vy®$NuTp¡“¡ ‘pW$ iuMhhp“y„ ip dpV¡$ “½$u L$ey¯?
(3) fpÅfpd dlpfpS>¡ tS>Æ S>su hMs¡ õhfpÄe“p fnZ“u S>hpbv$pfu L$p¡“¡ kp¢‘u lsu?
(4) dlpfpZu spfpbpC“p ‘fp¾$d“y„ hZ®“ v$¡hv$Ñ L$rhA¡ ¼ep iåv$p¡dp„ L$ey¯ R>¡?
3. ip dpV¡$ s¡ gMp¡.
(1) Ap¥f„NT¡b¡ ‘p¡sp“p¡ dp¡fQp¡ Apqv$giplu A“¡ Ly$sybiplu fpÄep¡ sfa hpþep¡.
(2) k„cpÆ dlpfpS> ‘R>u dp¡Ngp¡ kp’¡ Å¡fv$pf k„Oj® (gX$pC) L$fhp dfpW$pAp¡ kÄS> ’ep.
(3) dlfpZu e¡k|bpC“p “¡s©Òh l¡W$m fpeNY$ qL$ëgp dpV¡$ gX$pC L$fhu, A¡hu “urs “½$u L$fhpdp„ Aphu.
D‘¾$d : cpfs“p “¼ipdp„ Np¡hp, buÅ‘yf, Np¡hmL$p¢X$p,
tS>Æ, Adv$phpv$, Aldv$“Nf v$ip®hp¡.
tS>Æ“p¡ qL$ëgp¡
õhpÝepe
![Page 53: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/53.jpg)
44
10. dfpW$pAp¡“u kÑp“p¡ rhõspf
dfpW$pAp¡A¡ L$f¡gp õhps„Ôe k„N°pd“u iê$Apsdp„ dp¡NgkÑp Ap¾$dL$ lsu, sp¡ dfpW$pAp¡“u “urs bQph“u A’p®s¹ fnZ“u lsu. Ap õhps„Ôek„N°pd“p A„s¡ ‘qf[õ’rs EgV$u ’C NC. dfpW$pAp¡A¡ QX$pC“u A“¡ dp¡Ngp¡A¡ bQph“u “urs õhuL$pfu. AY$pfdu kv$u“p DÑfp^®dp„ dfpW$pAp¡A¡ dp¡NgkÑp“¡ “dphu“¡ gNcN k„‘|Z® cpfsdp„ ‘p¡sp“u kÑp“p¡ rhõspf L$ep£. s¡“p¡ Aæepk Ap‘Z¡ Ap ‘pW$dp„ L$fhp“p R>uA¡.
iplº dlpfpS>“p¡ Ry>V$L$pfp¡ : Ap¥f„NT¡b bpv$ipl“p d©Ðey ‘R>u s¡d“p ‘yÓp¡ hÃQ¡ qv$ëlu“u Npv$u dpV¡$ k„Oj® iê$ ’ep¡. iplÅv$p ApTdipl v$rnZdp„ lsp¡. bpv$ipl“u Npv$u d¡mhhp s¡ spbX$sp¡b qv$ëlu S>hp “uL$þep¡. fpS>‘yÓ iplº s¡“p spbpdp„ lsp¡. iplº dlpfpS>“¡ L¡$v$dy¼s L$fhp’u dlpfpZu spfpbpC A“¡ iplºdlpfpS> hÃQ¡ R>Ó‘rs“u Npv$u dpV¡$ sL$fpf ’i¡ A“¡ dfpW$pAp¡“y„ kpdÕe® “bmy„ ‘X$i¡, A¡hy„ ApTdipl“¡ gpÁey„. dpV¡$ s¡Z¡ iplº dlpfpÅ“¡ L¡$v$dp„’u dy¼s L$ep¯.
iplº dlpfpÅ“p¡ fpÄeprcj¡L$ : L¡$v$dp„’u dy¼s ’ep ‘R>u iplº dlpfpS>¡ dlpfpô²$ sfa L|$Q L$fu. s¡d“¡ dfpW$pAp¡“p L¡$V$gpL$ kfv$pfp¡ Aphu“¡ dþep. ‘f„sy dlpfpZu spfpbpCA¡ iplº
dlpfpÅ“p R>Ó‘rs ‘v$ D‘f“p¡ l½$$ dpÞe L$ep£ “rl. ‘yZ¡ rS>ëgp“u cudp “v$u“p qL$“pf¡ M¡X$Npddp„ iplº dlpfpS> A“¡ dlpfpZu spfp- bpC“p k¥Þep¡ hÃQ¡ gX$pC ’C. Ap
ipl| dlpfpS>
gX$pCdp„ iplº dlpfpÅ“p¡ rhS>e ’ep¡. s¡dZ¡ kpspfp Æsu gu^y„. ‘p¡s¡S> fpÄeprcj¡L$ L$fpìep¡. kpspfp dfpW$pAp¡“p fpÄe“u fpS>^p“u b“u.
L¡$V$gpL$ kde ky^u iplº dlpfpS> A“¡ dlpfpZu spfpbpC hÃQ¡“p¡ rhfp¡^ Qpgy füp¡. C.k. 1710dp„ dlpfpZu spfpbpCA¡ ‘ÞlpmNY$ D‘f ‘p¡sp“p “p“u he“p ‘yÓ rihpÆ buÅ“¡ R>Ó‘rs sfuL¡$ Ål¡f L$ep£. Ðepf’u dfpW$pipludp„ kpspfp“p fpÄe D‘fp„s L$p¡ëlp‘yf“y„ õhs„Ó fpÄe A[õsÒhdp„ Apìey„.
iplº dlpfpS>“y„ ‘|hp®eyóe dp¡Ngp¡“u R>phZudp„ huÐey„ lp¡hp’u s¡d“¡ dp¡Ngp¡“y„ fpS>L$pfZ “ÆL$’u Å¡hp dþey„ lsy„. dp¡Ngp¡“p A“¡ Mpk L$fu“¡ DÑf cpfs“p fpS>L$pfZ“u M|buAp¡ s¡“¡ kdÅC lsu. dp¡NgkÑp“p„ bmõ’p“p¡“u A“¡ L$duAp¡“u ‘Z s¡d“¡ kpfu A¡hu dprlsu lsu. D‘fp„s dp¡Ng v$fbpf“u âcphipmu ìe[¼sAp¡ kp’¡ s¡d“p¡ ‘qfQe ’ep¡ lsp¡. Ap b^u bpbsp¡“p¡ D‘ep¡N bv$gpe¡gu ‘qf[õ’rsdp„ dfpW$pAp¡“p fpS>L$pfZ“u qv$ip “½$u L$fhp dpV¡$ s¡d“¡ ’ep¡.
dfpW$pAp¡“p„ fpÄe“p¡ “pi L$fhp“u Ap¥f„NT¡b“u ‘l¡gp„“u “urs s¡d“p hpfkv$pfp¡A¡ lh¡ R>p¡X$u v$u^u lsu. s¡’u lh¡ dp¡NgkÑp kp’¡ k„Oj® L$fhp“¡ bv$g¡ s¡“p fnL$ sfuL¡$ ApNm Aphu“¡ s¡ S> c|rdL$p Üpfp ‘p¡sp“u kÑp“p¡ rhõspf L$fhp“u “hu fpS>L$ue “urs dfpW$pAp¡A¡ õhuL$pfu. “hp„ d„qv$fp¡ bp„^hp’u S>¡ ‘yÎe dm¡ R>¡, s¡ S> S|>“p„ d„qv$f“p¡ ÆZp£Üpf L$fhp’u dm¡ R>¡, A¡ Ap “urs“y„ k|Ó lsy„.
dp¡NgkÑp“¡ S>¡d hpeìe sfa’u ’“pfp Cfp“u, AaOp“u Ap¾$dZp¡“p¡ ce lsp¡, s¡hp¡ S> Apk‘pk“p ‘W$pZ, fpS>‘|s, ÅV$, fp¡rlgp S>¡hp õ’pr“L$ kÑp^uip¡“y„ ‘Z Å¡Md lsy„. Ap D‘fp„s v$fbpfdp„ Qpgsu õ‘^p® A“¡ k„Oj®“¡ L$pfZ¡ ‘Z
![Page 54: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/54.jpg)
45
dp¡Ng kÑp A„v$f’u Mp¡Mgu ’C NC lsu. s¡“¡ gu^¡ qv$ëlu“p v$fbpf“¡ dfpW$pAp¡“u dv$v$“u S>ê$f lsu.
bpmpÆ rhð“p’ : dp¡Ngp¡“u L¡$v$dp„’u iplº dlpfpS> dy¼s ’ep ‘R>u s¡dZ¡ bpmpÆ rhð“p’ cË$“¡ ‘¡ihp b“pìep. bpmpÆ d|m¡ L$p¢L$Z“p îuh^®“ Npd“p lsp. s¡Ap¡ L$s®ìer“›$ A“¡ A“ychu lsp. iplº dlpfpS> S> dfpW$p fpÄe“p kpQp hpfk R>¡, s¡d kdÅhu“¡ A“¡L$ kfv$pfp¡“¡ s¡Ap¡ iplº dlpfpS>“p ‘ndp„ M¢Qu gpìep lsp.
L$pÞlp¡Æ Ap„N°¡ dfpW$pAp¡“p “p¥L$pv$m“p âdyM lsp. s¡Z¡ dlpfpZu spfpbpC“p¡ ‘n gu^p¡. s¡Z¡ iplº dlpfpÅ“p dygL$p¡ D‘f lºdgp L$ep®. s¡“¡ gu^¡ dlpfpS> dyíL¡$gudp„ dyL$pep. dyíL¡$gu“u ‘qf[õ’rsdp„ iplº dlpfpS>¡ bpmpÆ“¡ L$pÞlp¡Æ Ap„N°¡ rhfyÙ dp¡L$ëep¡. bpmpÆA¡ eyÙ V$pmu“¡ dyÐkv$uNufu’u L$pÞlp¡Æ“¡ iplº dlpfpS>“p ‘ndp„ M¢Qu gu^p¡.
Qp¡’pC-kfv$¡idyMu“u k“v$p¡ : iplº dlpfpÅ“y„ õ’p“ dlpfpô²$dp„ dS>b|s b“pìep ‘R>u bpmpÆA¡ ‘p¡sp“y„ Ýep“ DÑf“p fpS>L$pfZ sfa hpþey„. Ap¥f„NT¡b“p d©Ðey ‘R>u qv$ëlu v$fbpfdp„ cpNgp A“¡ Aìehõ’p a¡gpep„ lsp„. Ðep„ k¥ev$ b„^y Aåvy$ëgp (lk“) A“¡ lºk¥“ Agu“y„ hQ®õh õ’‘pey„ lsy„. s¡d“u dv$v$’u bpmpÆA¡ C.k. 1719dp„ dp¡Ng bpv$ipl ‘pk¡’u v$¿MZ“p dp¡Ng
âv$¡idp„’u L¡$V$g¡L$ W¡$L$pZ¡ Qp¡’pC (Qp¡’) sp¡ L¡$V$g¡L$ W¡$L$pZ¡ kfv$¡idyMu hk|g L$fhp“u k“v$p¡ (‘fhp“p) d¡mhu. Qp¡’pC A¡V$g¡ dl¡k|gu AphL$“p¡ A¡L$ Qsy’p¯i cpN, sp¡ kfv$¡idyMu A¡V$g¡ A¡L$ v$ip„i cpN.
‘l¡gp¡ bpÆfph : iplº dlpfpS>¡ bpmpÆ rhð“p’“p d©Ðey ‘R>u s¡“p ‘yÓ bpÆfph ‘l¡gp“u C.k. 1720dp„ ‘¡ihp‘v$¡ “¡dZ|„L$ L$fu. ‘¡ihp‘v$“p huk hjp£ kde v$fçep“ s¡dZ¡ dfpW$pAp¡“u kÑp“p¡ rhõspf h^pep£.
‘pgM¡X$dp„ r“Tpd“p¡ ‘fpS>e : dp¡Ng bpv$ipl aê®$Mrkef¡ r“Tpd-Dg-dyëL$“u v$¿MZ“p kyb¡v$pf sfuL¡$ r“dZ|„L$ L$fu. C.k. 1713dp„ r“Tpd¡ l¥v$fpbpv$dp„ ‘p¡sp“y„ AgN A[õsÒh r“dp®Z L$fhp“p¡ âeГ L$ep£. bpv$ipl¡ dfpW$p“¡ v$rnZ“p dp¡Ng k|bpdp„’u Qp¡’pC-kfv$¡idyMu hk|g L$fhp“p¡ Ar^L$pf Apàep¡ lsp¡. s¡“p¡ r“Tpd“¡ rhfp¡^ lsp¡. s¡Z¡ ‘|Z¡ ‘fNZp„“p¡ L¡$V$gp¡L$ cpN Æsu gu^p¡. bpÆfph¡ r“Tpd“¡ A„Ly$idp„ fpMhp“y„ “½$u L$ey¯. s¡Z¡ r“Tpd“¡ Ap¥f„Npbpv$ ‘pk¡ ‘pgM¡X$dp„ lfpìep¡. Ðepf¡ s¡Z¡ dfpW$pAp¡“p¡ Qp¡’pC-kfv$¡idyMu hk|g L$fhp“p l½$“¡ dpÞe L$ep£.
dp¡Ng kÑp “bmu ‘X$u lp¡hp“¡ gu^¡ DÑfdp„ kÑp“p¡ rhõspf L$fhp“u h^pf¡ sL$ R>¡, s¡ bpÆfph ÅZu Nep¡ lsp¡. iplº dlpfpÅA¡ s¡“u “urs“p¡ V¡$L$p¡ Apàep¡.
dpmhp : ApS>“p dÝeâv$¡i“p¡ dpmhp“p¡ rhõspf dp¡Ngp¡“p spbpdp„ lsp¡. bpÆfph¡ ‘p¡sp“p cpC rQdpÆ Apà‘p“p “¡s©Òh l¡W$m dëlpffph lp¡mL$f, fpZp¡Æ tiv$¡ A“¡ Dv$pÆ ‘hpf“¡ dpmhp dp¡L$ëep. Ðep„ s¡dZ¡ ‘p¡sp“p„ ’pZp„ dS>b|s b“pìep„.
by„v$¡gM¡X$ : by„v$¡gM„X$ A¡V$g¡ ApS>“p dÝeâv$¡i A“¡ DÑfâv$¡i âp„s“p Tp„ku, ‘Þ“p, kpNf hN¡f¡ il¡fp¡“p ‘qfkf“p¡ âv$¡i.
by„v$¡gM¡X$dp„ R>Ókpg fpÅA¡ ‘p¡sp“y„ õhs„Ó fpÄe õ’pàey„ lsy„. Aëlpbpv$“p dp¡Ng k|b¡v$pf dl„dv$Mp“ b„Ni¡ by„v$¡gM„X$ D‘f lºdgp¡ L$ep£. s¡Z¡ R>Ókpg“¡ ‘fprS>s L$ep£. Ðepf¡ R>Ókpg¡ bpÆfph“¡ dv$v$ dpV¡$ rh“„su L$fu.
‘l¡gp bpÆfph
![Page 55: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/55.jpg)
46
R>Ókpg¡ dv$v$ dpV¡$ bpÆfph“¡ ‘Ó g¿ep¡. s¡dp„ s¡Z¡ g¿ey„, ""S>¡ Ns R>¡ NS>¡ÞÖ“u s¡ Ns Aphu R>¡. bpÆ by„v$¡g“u Å“ R>¡, bpÆ fpMS>¡ gpS>.'' (dNf¡ ‘N ‘L$X¡$gp NS>¡ÞÖ S>¡hu dpfu ‘qf[õ’rs R>¡. lº„ AÐepf¡ cpf¡ k„L$V$dp„ Ry>„. lh¡ dpfu gpS> spfp lp’dp„ S> R>¡.)
bpÆfph dp¡V$u ap¡S> gC“¡ by„v$¡gM„X$ Nep¡. s¡Z¡ b„Ni“¡ ‘fprS>s L$ep£. R>Ókpg¡ bpÆfph“y„ cìe kÞdp“ L$ey¯. Aphu fus¡ dpmhp A“¡ by„v$¡gM„X$dp„ dfpW$pAp¡A¡ ‘p¡sp“y„ hQ®õh âõ’pr‘s L$ey¯.
bpÆfph¡ bpv$ipl ‘pk¡ dpmhp“u kyb¡v$pfu dpV¡$ dp„NZu L$fu. s¡dZ¡ Ap dpNZu “L$pfu v$u^u, dpV¡$ bpÆfph¡ dpQ® 1737dp„ qv$ëlu ‘f khpfu L$fhp“p DØ¡i’u qv$ëlu“u kudpA¡ S>C“¡ AqX„$Np¡ S>dpìep¡.
cp¡‘pm“u gX$pC : bpÆfph“u khpfu“¡ gu^¡ bpv$ipl Aõhõ’ ’ep. s¡Z¡ r“Tpd“¡ qv$ëlu“p fnZ dpV¡$ bp¡gphu gu^p¡. âQ„X$ k¡“p kp’¡ r“Tpd bpÆfph rhfyÙ QX$u Apìep¡. bpÆfph¡ cp¡‘pmdp„ s¡“p¡ ‘fpS>e L$ep£. r“Tpd¡ dfpW$p“¡ dpmhp“u k|b¡v$pfu“u k“v$ bpv$ipl ‘pk¡’u d¡mhu Ap‘hp“y„ dpÞe (d„S|>f) L$ey¯.
‘p¡Vy®$NuTp¡“p¡ ‘fpS>e : L$p¢L$Z qL$“pfp‘Ë$u D‘f“p
hkC A“¡ ’pZp“p¡ rhõspf ‘p¡Vy®$NuTp¡“p spbpdp„ lsp¡. ‘p¡Vy®$NuT kÑp^ui âÅ D‘f Sy>gd NyÅfsp. bpÆfph¡ ‘p¡sp“p cpC rQdpÆ Apà‘p“¡ ‘p¡Vy®$NuTp¡“¡ kÅ L$fhp dp¡L$ëep¡. s¡Z¡ ’pZp A“¡ Apk‘pk“p¡ âv$¡i Æsu gu^p¡. Ðepf‘R>u C.k. 1739dp„ s¡Z¡ hkC“p qL$ëgp“¡ O¡fp¡ Opëep¡. s¡ qL$ëgp¡ Arsie dS>b|s lsp¡. ‘p¡Vy®$NuTp¡ ‘pk¡ AkfL$pfL$ sp¡‘p¡ lsu. sp¡‘Z rQdpÆ Apà‘pA¡ gp„bp kde ky^u O¡fp¡ Qpgy fpMu“¡ ‘p¡Vy®$NuTp¡“¡ ifZ¡ Aphhp“u afS> ‘pX$u. s¡’u hkC“p¡ qL$ëgp¡ A“¡ ‘p¡Vy®$NuTp¡“p¡ OZp¡Mfp¡ âv$¡i dfpW$pAp¡“p spbpdp„ Aphu Nep¡.
bpÆfph“y„ d©Ðey : Cfp““p bpv$ipl “pqv$fipl¡ cpfs D‘f khpfu L$fu. Ðepf¡ bpÆfph iplº dlpfpÅ“u Apop’u dp¡V$u k¡“p gC“¡ DÑf sfa “uL$þep¡ lsp¡. s¡ bflp“‘yf ‘lp¢Ãep¡, Ðep„ ky^u “pqv$fipl qv$ëludp„’u dbgL$ k„‘rÑ g|„V$u“¡ õhv$¡i ‘pR>p¡ Nep¡ lsp¡. A¡râg 1740 dp„ “d®v$p qL$“pf¡ fph¡fM¡X$udp„ bpÆfph“y„ d©Ðey ’ey„.
bpÆfph A¡L$ DÑd k¡“p“u lsp¡. ‘p¡sp“p ‘fp¾$d’u s¡Z¡ DÑfcpfsdp„ dfpW$p¡Ap¡“y„ hQ®õh âõ’pr‘s L$ey¯. s¡Z¡ dfpW$p¡Ap¡“u kÑp“¡ ArMg cpfsue õsf¡ A¡L$ i[¼sipmu kÑp sfuL¡$ õ’p“ A‘pìey„. s¡d“p kdedp„ tiv$¡, lp¡mL$f, ‘hpf, NpeL$hpX$ S>¡hp„ Ly$Vy„$bp¡ ApNm Apìep„.
1. A¡V$g¡ iy„? (1) Qp¡’pC - (2) kfv$¡idyMu -
2. A¡L$ iåv$dp„ gMp¡. (1) bpmpÆ d|m¡ L$p¢L$Z“p Ap Npd“p lsp.... (2) by„v$¡gM„X$dp„ Ap“y„ fpÄe lsy„... (3) Ap õ’m¡ bpÆfph“y„ d©Ðey ’ey„.... (4) ‘p¡Vy®$NuTp¡“p¡ ‘fpS>e ApZ¡ L$ep£.....
3. gMsp flp¡. (1) L$pÞlp¡Æ (2) ‘pgM¡X$“u gX$pC (3) bpmpÆ rhð“p’ (4) ‘l¡gp¡ bpÆfph
4. L$pfZp¡ gMp¡. (1) dfpW$pipludp„ õhs„Ó b¡ fpÄep¡ r“dp®Z ’ep„. (2) ApTdipl¡ R>Ó‘rs iplº dlpfpÅ“¡ L¡$v$dy¼s
L$ep®. (3) qv$ëlu v$fbpf“¡ dfpW$pAp¡“u dv$v$“u S>ê$f lsu.
D‘¾$d : dlpfpZu spfpbpC“y„ QqfÓ d¡mhp¡ A“¡ s¡d“p
Æh““p sd“¡ Nd¡gp âk„Np¡“y„ hN®dp„ ‘pÓ Arc“e fS|> L$fp¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
õhpÝepe
![Page 56: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/56.jpg)
47
11. fpô²$“p fnL$ dfpW$p
iplº dlpfpS>¡ bpÆfph ‘R>u s¡“p ‘yÓ bpmpÆ bpÆfph Da£ “p“pkpl¡b“¡ ‘¡ihpC“p h”p¡ Apàep„. “pqv$fipl“p Ap¾$dZ ‘R>u qv$ëludp„ A[õ’fsp Ecu ’C lsu. Aphu ‘qf[õ’rsdp„ DÑfdp„ dfpW$pAp¡“u kÑp [õ’f L$fhp dpV¡$ s¡dZ¡ âeГp¡ L$ep®. Ap kde¡ Aldv$ipl Aåv$guA¡ ‘pZu‘sdp„ dfpW$pAp¡ kpd¡ ‘X$L$pf a¢¼ep¡. Ap b^u OV$“pAp¡“u dprlsu Ap‘Z¡ Ap ‘pW$dp„ d¡mhhp“p R>uA¡.
DÑf“u ‘qf[õ’rs : Aep¡Ýep“u DÑf-‘ròd“¡ AX$u“¡ rldpge“u sm¡V$udp„ Aph¡gp¡ âv$¡i AY$pfdu kv$udp„ fp¡rlgM„X$“p “pd¡ Ap¡mMpsp¡ lsp¡.AaOpr“õsp“dp„’u Aph¡gp ‘W$pZp¡ Ap rhõspfdp„ õ’peu ’ep lsp. Ap ‘W$pZp¡“¡ fp¡rlgp L$l¡hpsp lsp. N„Np-edy“p “v$u“p v$p¡Apb“p âv$¡idp„ s¡dZ¡ ^]NpÏ„ dQpìey„ lsy„. s¡d“p¡ b„v$p¡bõs L$fhp dpV¡$ Aep¡Ýep“p “hpb¡ dfpW$pAp¡“¡ r“d„rÓs L$ep®. dfpW$pAp¡A¡ s¡d“p¡ b„v$p¡bõs L$ep£.
AaOp“p¡ kp’¡ k„Oj® : AaOpr“õsp““p bpv$ipl Aldv$ipl Aåv$gu“¡ cpfs“u k„‘rÑ“y„ ApL$j®Z lsy„. C.k. 1751dp„ s¡Z¡ ‘„Åb D‘f Ap¾$dZ L$ey¯. Ap kde¡ dp¡Ng âv$¡ip¡dp„ A„^p^„|^u a¡gpegu lsu. s¡’u dp¡Ngp¡“¡ Aåv$gu“p Ap¾$dZ“p¡ ce lsp¡. Ap ‘qf[õ’rsdp„ ‘p¡sp“p k„fnZ dpV¡$ dfpW$pAp¡“u dv$v$ g¡hu s¡d“¡ S>ê$fu gpÁey„. bpv$ipl“¡ dfpW$pAp¡“p kpdÕe® A“¡ âpdprZL$sp“u Mpsfu lsu. qv$ëlu“p fnZ dpV¡$ dfpW$pAp¡ S>¡V$gu kd’® buÆ L$p¡C kÑp “lp¡su. s¡’u bpv$ipl¡ C.k. 1752“p A¡râg drl“pdp„ dfpW$pAp¡ kp’¡ A¡L$ L$fpf L$ep£. dfpW$pAp¡A¡ Ap L$fpf âdpZ¡ fp¡rlgp, ÅV$, fpS>‘|s, AaOp“ hN¡f¡ vy$íd“p¡’u dp¡NgkÑp“y„ fnZ L$fhp“y„ dpÞe fp¿ey„. (d„S|>f
L$ey¯). A¡“p bv$gpdp„ s¡d“¡ fp¡L$X$ fL$d dmhp“u lsu. A¡ D‘fp„s ‘„Åb, dygsp“, fpS>‘|sp“p, tk^, fp¡rlgM„X$ S>¡hp rhõspfp¡dp„’u Qp¡’pC hk|g L$fhp“p¡ l½$ s¡d“¡ dþep¡. s¡dS> AS>d¡f A“¡ ApN°p“u kyb¡v$pfu ‘Z Ap‘hpdp„ Aphu.
Ap L$fpf âdpZ¡ R>Ó‘rs hsu ‘¡ihpA¡ tiv$¡-lp¡mL$f“u ap¡Å¡ qv$ëlu“p k„fnZp’£ dp¡L$gu. dfpW$pAp¡ qv$ëlu sfa “uL$þep. Ap kdpQpf dmsp„ S> Aåv$gu õhv$¡i ‘pR>p¡ aep£. dfpW$pAp¡ A¡L$A¡L$ dS>g ‘pf L$fsp„ qv$ëlu ‘lp¢Ãep. dfpW$pAp¡“¡ gu^¡ S> Aåv$gu“y„ k„L$V$ V$mu Ney„. dpV¡$ bpv$ipl¡ dp¡Ngp¡“p k|bpdp„’u Qp¡’pC“p¡ l½$ s¡d“¡ Apàep¡. Ap k|bpdp„ L$pb|g, L„$v$lpf A“¡ ‘¡iphf“p¡ ‘Z kdph¡i lsp¡. Ap k|bp ‘l¡gp„ dp¡Ng kpd°pÄe“p rhõspf lsp. lh¡ s¡ Aåv$gu“p AaOpr“õsp“dp„ lsp. L$fpf âdpZ¡ Ap k|bp Aåv$gu ‘pk¡’u Æsu“¡ ‘pR>p dp¡Ngp¡“p fpÄedp„ Å¡X$hp“y„ dfpW$pAp¡“y„ L$s®ìe lsy„. s¡“p’u EgVy„$ Aåv$gu“u BÃR>p lsu L¡$ L$dk¡ L$d ‘„Åb ky^u“p¡ âv$¡i AaOp““p Adg l¡W$m gphhp¡. s¡’u S> Nd¡
Ðepf¡ dfpW$p A“¡ Aåv$gu“p¡ k„Oj® ’hp¡ A¡ Qp¡½$k lsp¡.
“p“pkpl¡b ‘¡ihp“p cpC fOy“p’fph S>epà‘p tiv$¡ A“¡ dëlpffph lp¡mL$f“¡ kp’¡ gC“¡ DÑf cpfsdp„ Ty„b¡i L$fhp “uL$mu ‘X$ép¡.
DÑf sfa“p õ’pr“L$ kÑp^pfuAp¡“p ×rô$L$p¡Z’u v$rnZ“p dfpW$p s¡Ap¡“p ârs- õ‘^} bÞep. dfpW$p- Ap¡“p¡ ìep‘L$ v$rô$L$p¡Z Ýep“dp„
‘¡ihp “p“pkpl¡b
![Page 57: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/57.jpg)
48
A“¡ Aåv$gu“¡ dv$v$¡ Aphhp“u rh“„su L$fu. Ap k„v$¡ip¡ dmsp„ S> Aåv$gu afu’u cpfs D‘f QX$u Apìep¡. v$ÑpÆ A“¡ Aåv$gu hÃQ¡ edy“p“p qL$“pf¡ byfpX$u OpV$dp„ dygpL$ps ’C. Å¡fv$pf gX$pC
“ g¡sp dfpW$pAp¡“¡ dv$v$ L$fhp“¡ bv$g¡ sV$õ’ füp. dfpW$pAp¡“y„ qv$ëlu v$fbpfdp„“y„ hQ®õh A“¡ lõsn¡‘ s¡Ap¡“¡ fyQsy„ “lp¡sy„. dpÓ k|fS>dg ÅV$ A“¡ fpZu qL$ip¡fuA¡ ‘pZu‘s“p eyÙdp„ S>Mdu ’e¡gp k¥r“L$p¡“¡ dv$v$ L$fu.
s¡ S> âdpZ¡ DÐsf sfa“p L¡$V$gpL$ L$Ë$f‘„’uAp¡ dfpW$pAp¡“¡ ‘f^d}“u “S>f¡ Å¡sp lsp. s¡Ap¡A¡ ‘Z dfpW$pAp¡“p¡ ìep‘L$ v$rô$L$p¡Z kdÆ “ g¡sp dfpW$pAp¡“y„ hQ®õh Ap¡Ry>„ ’pe s¡ dpV¡$ Aåv$gu“¡ tlvy$õsp“ ‘f Ap¾$dZ L$fhp dpV¡$ âp¡Ðkprls L$ep£. Aåv$gu“¡ ‘Z A¡hu A‘¡np lsu L¡$ dfpW$pAp¡“p¡ ‘fpch L$fu s¡Ap¡“¡ v$rnZdp„ “d®v$p“u ‘¡g¡ ‘pf lp„L$u L$pY$i¡.
AV$L$ D‘f dfpW$pAp¡“p¡ ÝhS> af¼ep¡ : “ÆbMp“ fp¡rlgp“p¡ kfv$pf lsp¡. DÑf cpfsdp„ dfpW$pAp¡“y„ hQ®õh s¡“p’u kl“ ’sy„ “lp¡sy„. “ÆbMp““p L$l¡hp’u Aåv$guA¡ cpfs D‘f afu’u QX$pC L$fu. Ap cpfs D‘f“u s¡“u ‘p„Qdu QX$pC lsu. s¡Z¡ qv$ëlu Æsu gu^y„. M|b g|„V$ L$fu“¡ s¡ AaOpr“õsp“ ‘pR>p¡ Nep¡. fOy“p’fph A“¡ dëlpffph lp¡mL$f afu’u DÑfdp„ Nep. s¡dZ¡ qv$ëlu ‘pRy>„ gu^y„. Ðepf ‘R>u Aåv$gu“p Ar^L$pfuAp¡“¡ l„aphu“¡ ‘„Åb Æsu gu^y„. k¥r“L$p¡“p¡ ‘uR>p¡ L$fsp„ L$fsp„ dfpW$pAp¡ C.k. 1758dp„ AV$L$ ky^u Nep. AV$L$ D‘f dfpW$pAp¡“p¡ ÝhS> af¼ep¡. AV$L$ ApS>“p ‘pqL$õsp“dp„ Aph¡gy„ R>¡. dfpW$pAp¡A¡ AV$L$ ‘pf L$fu“¡ ‘¡iphf ky^u Ty„b¡i L$fu. s¡d R>sp„ s¡dZ¡ ‘p¡sp“u kÑp l¡W$m gph¡gp Ap âv$¡ip¡“u ìehõ’p kyQpfy fus¡ L$fu “rl.
v$ÑpÆ“y„ ‘fp¾$d : ‘„Åb D‘f“u ‘L$X$ dS>b|s L$fhp dpV¡$ A“¡ “ÆbMp“ D‘f ^pL$ b¡kpX$hp dpV¡$ ‘¡ihpA¡ v$ÑpÆ tiv$¡ A“¡ S>“L$p¡Æ tiv$¡“¡ DÑfdp„ dp¡L$ëep. v$ÑpÆ DÑfdp„ Nep. “ÆbMp“¡ v$ÑpÆ“¡ hpV$pOpV$ L$fhpdp„ fp¡L$u fp¿ep¡
kv$prihfph cpD
’C. v$ÑpÆA¡ Av¹$cys ‘fp¾$d bspìe„y. ‘f„sy Ap gX$pCdp„ v$ÑpÆ“y„ hufp¡Qus d©Ðey ’ey„.
kv$prihfph cpD : Aåv$gu“¡ lfphhp dpV¡$ “p“pkpl¡b¡ ‘p¡sp“p r‘sfpC cpC kv$prihfph cpD A“¡ dp¡V$p ‘yÓ rhðpkfph“¡ DÑfdp„ dp¡L$ëep. kv$prihfph cpD rQdpÆApà‘p“p¡ ‘yÓ lsp¡. s¡“u ‘pk¡ âQ„X$ ap¡S> A“¡ AkfL$pfL$
sp¡‘Mp“y„ lsy„. Cb°pludMp“ Npfv$u s¡“p sp¡‘Mp“p“p¡ âdyM lsp¡. Ap sp¡‘Mp“p“p Å¡f¡ s¡Z¡ C.k. 1760dp„ gpsyf rS>ëgp“u Dv¹$Nuf“u gX$pCdp„ r“Tpd“p¡ ‘fpS>e L$ep£ lsp¡.
v$ÑpÆ Av¹$cys blpvy$fu’u gX$ép¡. ‘Z ApMf¡ s¡ fZc|rd D‘f Opeg ’C“¡ ‘X$ép¡. “ÆbMp“ fp¡rlgpAp¡“p¡ kgplL$pf Ly$sybipl lp’u D‘f’u Esfu“¡ Opeg ’e¡gp v$ÑpÆ ‘pk¡ Apìep. s¡dZ¡ v$ÑpÆ“¡ ‘|R¹>ey„ ""iy„ ‘V¡$gÆ, Adpfu kp’¡ sd¡ lÆ ‘Z gX$ip¡?'' v$ÑpÆ Opeg Ahõ’pdp„ lsp. ‘Z Ly$sybipl“p iåv$p¡ kp„cmsp S> s¡Z¡ õhprcdp“‘|h®L$ S>hpb Apàep¡, ""lp, bQu S>Ciy„ sp¡ lÆ ‘Z gX$uiy„!''
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 58: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/58.jpg)
49
‘pZu‘s“y„ eyÙ : DÑf“u Ty„b¡idp„ kv$prihfph cpDA¡ qv$ëlu Æsu gu^y„. Ðepf ‘R>u dfpW$pAp¡“y„ k¥Þe A“¡ Aåv$gu“y„ k¥Þe ‘pZu‘sdp„ kpdkpd¡ Apìep. 14 ÅÞeyApfu 1761“p fp¡S> dfpW$pAp¡A¡ Aåv$gu D‘f lºdgp¡ L$fu“¡ gX$pC“u iê$Aps L$fu. Ap ‘pZu‘s“y„ ÓuSy>„ eyÙ lsy„. gX$pCdp„ rhðpkfph“¡ Np¡mu hpNhp’u s¡“y„ dfZ ’ey„ R>¡, A¡“u kv$prihfphcpD“¡ ÅZ ’sp„ S>
s¡ b¡cp“ b“u“¡ vy$íd“p¡ D‘f s|V$u ‘X$ép¡. eyÙ“u OdpQL$X$udp„ s¡ A×íe ’C Nep¡. ‘p¡sp“p “¡sp“¡ A×íe ’e¡gp Å¡C“¡ dfpW$u k¥r“L$p¡“y„ ^¥e® M|V$u Ney„. s¡ S> kde¡ Aåv$gu“y„ A“pds A“¡ “hp Å¡dhpmp k¥ÞeA¡ dfpW$p D‘f lºdgp¡ L$ep£. dfpW$pAp¡“p¡ ‘fpS>e ’ep¡. dfpW$pAp¡“u A¡L$ ApMu sfyZ ‘¡Y$u Msd ’C NC. A“¡L$ ‘fp¾$du kfv$pfp¡ ^fpipeu ’ep.
![Page 59: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/59.jpg)
50
‘fv$¡iu Aåv$gu“¡ Al] fpÄe L$fhp“p¡ “¥rsL$ l½$ “’u, A¡hp ìep‘L$ v$rô$L$p¡Z’u dfpW$p Aåv$gu kp’¡ gX$ép. Ap‘Z¡ b^p A¡L$ v$¡i“p R>uA¡ ‘Z Aåv$gu ‘fv$¡iu vy$íd“ R>¡. A¡hp l¡sy’u ‘Óp¡ gMu“¡ kv$prihfphcpDA¡ DÑf“p kÑp^uip¡“¡ dfpW$pAp¡“u ìep‘L$ A“¡ kh®kdph¡iL$ c|rdL$p“p¡ ¿epg Apàep¡. ‘f„sy s¡“¡ ep¡Áe ârskpv$ “ Ap‘sp„ s¡ kÑp^uip¡ sV$õ’ füp. s¡’u õhpcprhL$ S> cpfs“p fnZ“u S>hpbv$pfu A¡L$gp dfpW$pAp¡ D‘f Aphu ‘X$u. cpfs A¡L$ v$¡i lp¡hp“u A“¡ s¡“p fpÅ ^d®’u L$p¡C ‘Z lp¡e s¡p ‘Z v$f¡L¡$ s¡“¡ V¡$L$p¡ Ap‘hp“u kdS> Brslpkdp„ ‘l¡gu hMs dfpW$pAp¡A¡ v$pMhu, A¡d L$lu iL$pe.
‘¡ihp dp^hfph : “p“pkpl¡b ‘¡ihp“p d©Ðey ‘R>u s¡“p¡ ‘yÓ dp^hfph ‘¡ihp‘v$¡ Apìep¡. dp^hfph¡ ‘p¡sp“u L$pfqL$v$}dp„ r“Tpd A“¡
s¡Z¡ s¡d“p dygL$p¡ D‘f Ap¾$dZ L$ep¯. ‘f„sy dp^hfph¡ ‘¥W$Z “ÆL$“p fpnkcyh“dp„ s¡“¡¡ lfpìep¡.
l¥v$fAgu d¥k|f“p¡ kygsp“ lsp¡. ‘pZu‘sdp„ dfpW$pAp¡“u lpf“p¡ apev$p¡ DW$phu“¡ s¡Z¡ L$Zp®V$L$“p dfpW$pAp¡“p âv$¡i D‘f lºdgp¡ L$ep®¡. ‘f„sy dfpW$pAp¡A¡ îuf„N‘Ë$Z “ÆL$“p dp¡susmphdp„ ’e¡gu gX$pCdp„ s¡“¡ ‘fprS>s L$ep£. Ðepf¡ s¡Z¡ sy„NcÖp “v$u“u DÑf“p¡ âv$¡i dfpW$pAp¡“¡ Ap‘hp“y„ L$b|g L$ey¯.
‘¡ihp dp^hfph
dp^hfph ‘¡ihp“y„ d©Ðey C.k. 1772dp„ ’ey„. dfpW$p“p Brslpkdp„ A¡L$ âpdprZL$, dl¡“sy, kplrkL$ A“¡ gp¡L$rlsv$n S>¡hp ipkL$ sfuL¡$ s¡“p¡ Dëg¡M L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. Ap L$s®ìer“›$ ‘¡ihp“p d©Ðey“¡ gu^¡ dfpW$p fpÄe“¡ M|b “yL$kp“ ’ey„.
‘¡ihp dp^hfph ‘R>u Npv$u D‘f Aph¡gp “pfpeZfph A“¡ khpC dp^hfph Ap b„“¡ ‘¡ihp Aë‘peyju “uhX$ép. Ap D‘fp„s s¡d“p kdedp„ ‘¡ihpC“¡ N©lL$g¡i“y„ N°lZ gpÁe„y. A¡L$ kde¡ AV$L$“u ‘R>u ‘Z T„X$p¡ afL$ph“pf fOy“p’fph kÑp“u gpgkp’u A„N°¡Å¡“p Apîe¡ Nep¡. s¡“¡ gu^¡ dfpW$p A“¡ A„N°¡Å¡ hÃQ¡ eyÙ ’ey„.
‘¡ihp dp^hfph¡ M¡X|$sp¡“p L$ëepZ dpV¡$ rhi¡j Ýep“ Apàey„. L|$hp Mp¡v$phu“¡ ‘yZ¡dp„ ‘pZu ‘|fhW$p¡ h^pep£. “p“p aX$Zhuk S>¡hp L$pfcpfu A“¡ fpdip”u âcyZ¡ S>¡hp dlp“ Þepep^ui s¡d“p kdedp„ ’C Nep. âÅ“¡ Þepe dm¡ s¡ dpV¡$ ÞepeMpspdp„ ky^pfp L$ep®. sp¡‘p¡ A“¡ v$pê$Np¡mp b“phhp“p„ L$pfMp“p„ iê$ L$ep¯. rk½$p s¥epf L$fhp V„$L$ipm“u ìehõ’p L$fu.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
‘pZu‘s“p eyÙdp„ gNcN v$p¡Y$ gpM gp¡L$p¡ dpep® Nep. A¡L$ ‘Ódp„ Ap‘¡gy„ kp„L¡$rsL$ hZ®“ “uQ¡ âdpZ¡ R>¡.
""b¡ dp¡¡suAp¡ Mfu ‘X$ép. kÐephuk kp¡“pdlp¡fp¡ Mp¡hpC NC ! A“¡ ê$r‘ep - ‘¥kp L¡$V$gp Nep s¡“u NZsfu S> “’u.''
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
l¥v$fAgu“p¡ b„v$p¡bõs L$ep£. s¡Z¡ DÑfdp„ dfpW$pAp¡“y„ âcyÒh afu’u âõ’pr‘s L$ey¯.
‘pZu‘s“p eyÙdp„ dfpW$pAp¡“p¡ ‘fpS>e ’ep¡, s¡ Å¡C“¡ r“Tpd¡ s¡“u rhfyÙ afu’u rlgQpg iê$ L$fu.
![Page 60: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/60.jpg)
51
l¥v$fAgu“y„ d©Ðey C.k. 1782dp„ ’ey„. Ðepf ‘R>u s¡“p¡ ‘yÓ qV$‘y d¥kyf“p¡ kygsp“ bÞep¡. s¡ r“óZps ep¡Ùp¡ lp¡hp“u kp’¡ rhÜp“ A“¡ L$rh lsp¡. ‘p¡sp“u bplp¡iu’u s¡Z¡ fpÄe“p¡ âcph h^pep£. s¡Z¡ ä¢Qp¡ kp’¡ lp’ d¡mhu“¡ A„N°Å¡“p hQ®õh“¡ v$pbu v$¡hp“u iê$Aps L$fu. C.k. 1799dp„ A„N°¡Å¡ rhfyÙ“u A¡L$ gX$pCdp„ s¡ dpep£ Nep¡.
dfpW$u kÑp“p hQ®õh“u ‘y“:õ’p‘“p : ‘pZu‘s“u lpf“¡ gu^¡ DÑfcpfsdp„ dfpW$p“u ârsóW$p“¡ S>åbf aV$L$p¡ ‘X$ép¡ lsp¡. DÑfdp„ afu ‘p¡sp“u kÑp âõ’pr‘s L$fhp dpV¡$ dp^hfph¡ dlpv$Æ tiv$¡, syL$p¡Æ lp¡mL$f, fpdQ„Ö L$p“X¡$ A“¡ rhkpÆ‘„s rb“uhpg¡ S>¡hp kfv$pfp¡“¡ Ðep„ dp¡L$ëep. dfpW$p ap¡Å¡A¡ ÅV$, fp¡rlgp A“¡ fpS>‘|sp¡“¡ lfpìep. bpv$ipl
iplApgd“¡ ‘p¡sp“p Apîe l¡W$m qv$ëlu“u Npv$uA¡ b¡kpX$ép¡. DÑfdp„ dfpW$p“u kÑp afu õ’pr‘s ’C. ‘pZu‘s“p eyÙdp„ dfpW$p“¡ M|b “yL$kp“ ’ey„ lsy„. Aåv$gu“p k¥Þe“¡ ‘Z lpr“ ‘lp¢Qu lsu. ‘pZu‘s“p rhS>e ‘R>u Apr’®L$ gpc h^pf¡ “ ’hp’u s¡“p hpfkv$pfp¡A¡ cpfs D‘f afu’u Ap¾$dZ L$fhp“u tlds L$fu “rl. EgVy„$, DÑfdp„ a¡gpe¡gu AfpS>L$sp D‘f r“e„ÓZ fpMhp“y„ kpdÕe® dfpW$pAp¡dp„ S> R>¡, s¡ Ýep“dp„ fpMu“¡ s¡dZ¡ s¡ bpv$iplu“y„ fnZ L$fhy„ A¡hu BÃR>p ìe¼s L$fu. kyg¡l L$fhp dpV¡$ ‘yZ¡“p v$fbpfdp„ v|$s ‘Z dp¡L$ëep¡. ‘pZu‘s“u S>bfv$õs lpf ‘Qphu“¡ DÑf“p fpS>L$pfZdp„ afu Ecp ’hpdp„ dfpW$pAp¡ kam ’ep, s¡ bpbs dlÒh“u R>¡. Apdp„ dëlpffph lp¡mL$f, AlëepbpC lp¡mL$f, dlpv$Æ tiv$¡“p¡ tklapmp¡ R>¡.
kv$prihfph cpD
‘¡ihp Ly$Vy„$b“u h„iphrg
bpmpÆ rhð“p’
bpÆfph ‘l¡gp¡ rQdpÆ Apà‘p
bpmpÆ fpdQ„Ö fOy“p’fph S>“pv$®“ Ea£ “p“pkpl¡b (bpÆfph buÅ¡) “p“pkpl¡b (v$ÑL$)
rhðpkfph dp^hfph eih„sfph “pfpeZfph (‘¡ihp) (‘¡ihp) khpC dp^hfph (‘¡ihp)
![Page 61: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/61.jpg)
52
1. L$p¡Z R>¡? (1) AaOpr“õsp“dp„’u Aph¡gp..... (2) rldpge“u sm¡V$udp„ õ’peu ’e¡gp... (3) “p“pkpl¡b ‘¡ihp“p cpC.... (4) d’yfp“p ÅV$“p âdyM.... (5) ‘¥W$Z “ÆL$ fpnkcyh“dp„ r“Tpd“¡ ‘fpS>e>
Ap‘“pf.........
2. V„|$L$dp„ gMp¡. (1) AV$L$ D‘f dfpW$pAp¡“p¡ ÝhS> af¼ep¡. (2) AaOp“p¡ kp’¡ k„Oj®. (3) ‘pZu‘s“p eyÙ“y„ ‘qfZpd.
3. OV$“p¾$ddp„ Np¡W$hp¡. (1) fpnkcyh““u gX$pC. (2) qV$‘y kygsp““y„ d©Ðey. (3) dp^hfph ‘¡ihp“y„ d©Ðey. (4) ‘pZu‘s“y„ eyÙ. (5) byfpX$u OpV$“u gX$pC.
4. “uQ¡“p Qp¡fkdp„’u ‘pW$dp„ Aph¡gp ìe[¼s“p„ “pdp¡ ip¡^p¡.
d k l “p S> “ L$p¡ Ælp S> v$ fp “p a d Ñpv$ ep Q e ‘ kp ’ v$Æ à‘p g Z Ap fy$ l¡ âbp mp Æ rh ð “p ’ bA h gp dp ^ h fp hv$¡ k v$p ri h fp h cpd ëlp f fp h L$ rQ E
D‘¾$d : BÞV$f“¡V$“u (Ap„sfÅm) dv$v$’u ‘pZu‘s“p eyÙ“u
dprlsu d¡mhp¡ A“¡ hN®dp„ fS|> L$fp¡.
khpC dp^hfph ‘¡ihp“p¡ v$fbpf
õhpÝepe
![Page 62: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/62.jpg)
53
12. kpd°pÄe“p¡ âhpk
AÐepf ky^u Ap‘Z¡ dfpW$u kÑp“p¡ Dv$e A“¡ rhõspf Å¡ep¡. õhfpÄe õ’p‘“p’u gC“¡ kpd°pÄe ky^u“p¡ âhpk L¡$hu fus¡ ’ep¡ s¡ Ap‘Z¡ Å¡ey„. DÑf cpfsdp„ dfpW$pAp¡“p¡ S>¡ kpd°pÄe rhõspf ’ep¡, s¡ dpV¡$ S>¡ kfv$pf Ly$Vy„$bp¡A¡ dlÒh“y„ ep¡Nv$p“ Apàey„ s¡d“y„ k„rnàs kfh¥ey„ (spfZ) Ap‘Z¡ Ap ‘pW$dp„ L$pY$hp“p R>uA¡. Iv$p¡f“p lp¡mL$f : Iv$p¡f“p lp¡mL$f“u kÑp“p õ’p‘L$ dëlpffph lsp. s¡dZ¡ gp„bp kde ky^u dfpW$u fpÄe“u k¡hp L$fu. N¡fugp eyÙ‘Ùrsdp„ s¡Ap¡
r“óZps lsp. ‘l¡gp bpÆfph A“¡ “p“pkpl¡b ‘¡ihp“p kdedp„ s¡dZ¡ DÑfdp„ dlp‘fp¾$d L$ey¯ lsy„. dpmhp A“¡
fpS>‘|sp“pdp„ dfpW$pAp¡“y„ hQ®õh õ’p‘hpdp„ s¡d“y„ dp¡Vy„$ ep¡Nv$p“ lsy„.
‘pZu‘s ‘R>u DÑfdp„ dfpW$p“u ârs›$p ‘y“:õ’pr‘s L$fhpdp„ dp^hfph ‘¡ihp“¡ s¡Z¡ M|b dv$v$ L$fu lsu.
‘yÎeïgp¡L$ AlëepbpC dëlpffph“p ‘yÓ M„X¡$fph“u ‘Гu lsp„. M„X¡$fph“y„ Ly„$c¡fu“p eyÙdp„ d©Ðey ’ey„. ‘R>u L¡$V$gpL$ kde¡ dëlpffph“y„ ‘Z d©Ðey ’ey„. Ðepf‘R>u Iv$p¡f“p L$pfcpf“p„ k|Óp¡
AlëepbpC“p lp’dp„ Apìep„. s¡Ap¡ dlp“, dyÐkØu A“¡
DÐL©$ô$ âipkL$ lsp„. s¡dZ¡ “hp L$pev$p b“phu“¡ S>du“ dl¡k|g, L$fhk|gps S>¡hu bpbsp¡“¡ kyìeh[õ’s L$fu. ‘X$sf S>du““¡ M¡sugpeL$ b“phhu, M¡X|$sp¡“¡ L|$hp Mp¡v$phu v$¡hp, h¡‘pf DÛp¡Np¡“¡ âp¡Ðkpl“ Ap‘hy„, “hp„ smphp¡ b“phhp„ S>¡hp„ L$pe®dp„ s¡Ap¡ kss âeГiug fl¡sp„. s¡dp„ S> fs fl¡sp„. cpfsdp„ Qpf¡ qv$ipdp„ Aph¡gp„ dlÒh“p„ ^prd®L$ õ’mp¡A¡ s¡dZ¡ d„qv$fp¡, OpV$, dW$, ^d®ipmp, ‘fb hN¡f¡ rhL$kpìep„. v$¡i“u kp„õL©$rsL$ A¡L$sp dpV¡$ s¡d“p¡ Ap âeГ M|bS> dlÒh“p¡ lsp¡. s¡Ap¡ ‘p¡s¡ Þepe Ap‘sp„. s¡Ap¡ v$p“huf A“¡ ‘yõsL$â¡du ‘Z lsp„. s¡dZ¡ gNcN AW$éphuk hjp£ ky^u kd’®-kam fus¡ fpÄe“p¡ L$pfcpf L$fu“¡ DÑfdp„ dfpW$p kÑp“u ârscp rhL$kphu. fpÄedp„ ip„rs A“¡ kyìehõ’p õ’p‘u“¡ âÅ“¡ kyMu L$fu. dfpW$uiplu“u ‘X$su“p kde¡ eih„sfph lp¡mL$f¡ fpÄe bQphhp“p¡ âeГ L$ep£.
“pN‘yf“p cp¢kg¡ : “pN‘yfL$f cp¢kg¡“p Ly$Vy„$b“p ‘fkp¡Æ cp¢kg¡“¡ iplº dlpfpS>“p kdedp„ hfpX$ A“¡ Np¢X$h“ âv$¡i“u k“v$ Ap‘hpdp„ Aphu. “pN‘yfL$f cp¢kg¡dp„’u fOyÆ kp¥’u bplp¡i A“¡ ‘fp¾$du ‘yfyj
lsp. s¡Ap¡ v$rnZ“p rsfyrQfp‘ëgu A“¡ ApL®$V$“u Apk‘pk“p¡ âv$¡i dfpW$pAp¡“p hQ®õh l¡W$m gpìep. b„Npm, rblpf A“¡ Ap¡qfõkp âp„s“u Qp¡’pC“u hk|gu“p¡ Ar^L$pf iplº dlpfpS>¡ s¡d“¡ Appàep¡ lsp¡. s¡Ap¡ s¡ âv$¡i ‘Z dfpW$pAp¡“p âcph l¡W$m gpìep. C.k. 1751dp„ “pN‘yfL$f cp¢kg¡A¡ Ap¡qfõkp âp„s Aguhv$}Mp“ ‘pk¡’u
dëlpffph lp¡mL$f
ArlëepbpC lp¡mL$f
fOyÆ cp¢kg¡
![Page 63: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/63.jpg)
54
Áhprgef“p tiv$¡ : dlp“ bpÆfph¡ fpZp¡Æ tiv$¡“u L$pdNufu“¡ bpfuL$pC’u r“lpmu“¡ s¡“u
DÑfdp„ kfv$pf sfuL¡$ r“dZ|„L$ L$fu. fpZp¡Æ“p d©Ðey ‘R>u S>epà‘p, v$ÑpÆ A“¡ dlpv$Æ Ap ÓZ¡e s¡“p ‘yÓp¡A¡ ‘Z ‘fp¾$dp¡ L$fu“¡ DÑf cpfsdp„ dfpW$p“u kÑp âbm L$fu lsu.
dp^hfph ‘¡ihpA¡ tiv$¡ Ly$Vy„$b“u kfv$pfu dlpv$Æ“¡ Ap‘u. s¡ ‘fp¾$du A“¡ dyÐkØu lsp¡. ‘pZu‘s“p ‘fpS>e ‘R>u DÑf cpfsdp„ dfpW$p“y„ hQ®õh A“¡ ârs›$p ‘y“: õ’pr‘s L$fhp“u L$pdNufu s¡Z¡ bÅhu. DÑf cpfs“p k‘pV$ âv$¡idp„ dfpW$p“u N¡fugp eyÙ ‘Ùrs ep¡Áe g¡Mpi¡ “rl, s¡ s¡Ap¡ kdÆ Nep. s¡dZ¡ qX$bp¡C“ ä¢Q gíL$fu r“óZps“p dpN®v$i®“ l¡W$m ‘p¡sp“u ap¡S> (k¡“p) ârirns L$fu A“¡ sp¡‘Mp“y„ kykÄS> L$ey¯. Ap spgudbÙ k¡“p“p bm D‘f s¡dZ¡ fp¡rlgp, ÅV$, fpS>‘|s, by„v$¡g hN¡f¡“¡ “dpìep.
‘pZu‘s“p eyÙ“¡ gu^¡ dfpW$pAp¡“u i[¼s lZpC NC R>¡, A¡d Å¡C“¡ A„N°¡Å¡A¡ qv$ëlu“p
fpS>L$pfZdp„ cpN g¡hp“y„ iê$ L$ey¯. s¡Z¡ b„Npm“p k|bp“u qv$hp“u“p¡ Ar^L$pf ‘p¡sp“u ‘pk¡ gC gu^p¡. s¡ qv$ëlu“p bpv$ipl“¡ ‘p¡sp“p spbpdp„ g¡hp BÃR>sp lsp. Aphu rh‘fus ‘qf[õ’rsdp„ dlpv$Æ tiv$¡A¡ A„N°¡Å¡“¡ lfphu“¡ bpv$ipl“¡ afu’u Npv$u D‘f b¡kpX$ép. Ap L$pdNufu’u Myi ’C“¡ bpv$ipl¡ s¡“¡ "hL$ug-C-dyëL$' “pd“p¡ rMspb Apàep¡. Ap“p¡ A’® s¡“¡ qv$hp“u A“¡ gíL$fu Ar^L$pf“u dyMÐepfu Ap‘u. s¡dZ¡ s¡ (5v$-rMspb) bpm ‘¡ihp khpC dp^hfph hsu õhuL$pep£. Ap rMspb“¡ gu^¡ qv$ëlu“u bpv$iplu dfpW$pAp¡“p ‘|Z® r“e„ÓZ l¡W$m Aphu. L$L$X$c|k ’su bpv$iplu“u X$pdpX$p¡m ‘qf[õ’rs“¡ ky^pfhp“y„ L$pd kl¡gy„ “lp¡sy„. dlpv$ÆA¡ M|bS> ârsL|$m ‘qf[õ’rs“p¡ kpd“p¡ L$fu“¡ Ars kplrkL$sp’u C.k. 1784’u 1794“p kde v$fçep“ qv$ëlu“p¡ L$pfcpf k„cpþep¡.
‘pZu‘s“p eyÙ dpV¡$ S>hpbv$pf “ÆbMp““p¡ hpfkv$pf lÆ ky^u fp¡rlgM„X$dp„ L$pfõsp“p¡ L$fsp¡ S> lsp¡. “ÆbMp““p ‘p¥Ó Nygpd L$pqv$f¡ gpg qL$ëgp“p¡ spbp¡ gC“¡ ‘¥kp dpV¡$ bpv$ipl“¡ A“¡ b¡Nd“¡ v$Np¡ Apàep¡. bpv$ipl“u Ap„Mp¡ L$pY$u “p„Mu“¡ s¡d“p¡ MÅ“p¡ g|„V$u gu^p¡. Aphu ‘qf[õ’rsdp„ dlpv$ÆA¡ L$pqv$f“¡ lfpìep¡. s¡Z¡ g|„V¡$gu k„‘rÑ Ås L$fu A“¡ s¡ bpv$ipl“¡ ‘pR>u kp¢‘u. qv$ëlu“u Npv$u D‘f bpv$ipl“¡ afu’u b¡kpX$ép. Aphu fus¡ dlpfv$ÆA¡ ‘pZu‘s“p eyÙ ‘R>u dfpW$pAp¡“u Apbfy ‘pR>u d¡mhu Ap‘u. qv$ëlu“p bpv$ipl“¡ dfpW$p“p spbpdp„ fpMu cpfs“y„ fpS>L$pfZ Qgpìey„.
‘¡ihp“p N©lL$g¡i“p A¡L$ ‘qfZpd sfuL¡$ fOy“p’fph A„N°¡Å¡“p Apîe¡ Nep¡ lsp¡. A„N°¡Å¡“u dv$v$’u ‘¡ihp‘v$ d¡mhhp“p¡ s¡“p¡ Bfpv$p¡ lsp¡. dfpW$u dyÐkØuAp¡“¡ s¡ dpÞe “lp¡sy„. s¡’u dfpW$p A“¡ A„N°¡Å¡ hÃQ¡“p¡ k„Oj® “½$u S> lsp¡ A’p®s AV$g lsp¡. ‘f„sy s¡“p’u A¡L$ hps õ‘ô$ ’C NC L¡$ tlvy$õsp“ D‘f fpS> L$p¡Z L$fi¡ s¡“p¡
dlpv$Æ tiv$¡
Æsu gu^p¡. ‘R>u C.k. 1803 ky^u Ap¡qfõkp D‘f dfpW$p“y„ âcyÒh lsy„.
dfpW$p qX$Q - L$p¡gL$Ñp“p rb°qV$ip¡“¡ “pN‘yfL$f cp¢kg¡“p¡ ce ksphsp¡ lsp¡. dfpW$p“p k„cpìe Ap¾$dZ’u L$p¡gL$Ñp il¡f“y„ fnZ L$fhp s¡dZ¡ il¡f“u Apk‘pk A¡L$ KX$p¡ MpX$p¡ Mp¡v¹$ep¡ lsp¡. s¡ dfpW$p qX$Q“p “pd¡ ârkÙ ’ep¡ lsp¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 64: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/64.jpg)
55
“p¥L$pv$m“p Å¡f¡ s¡Z¡ ‘p¡Vy®$NuT, A„N°¡S> A“¡ rkØu S>¡hu v$qfepC kÑpAp¡“¡ ^pL$dp„ fpMu A“¡ dfpW$p fpÄe“u qL$“pfp‘Ë$u“y„ fnZ L$ey¯.
k¡“p‘rs M„X¡$fph v$pcpX¡$ A“¡ s¡“p ‘yÓ tÓbL$fph¡ NyS>fpsdp„ dfpW$u kÑp“p¡ ‘pep¡ “p„¿ep¡. M„X¡$fph“p d©Ðey ‘R>u s¡“u ‘Гu DdpbpCA¡ Adv$phpv$“p dp¡Ng kfv$pf“¡ kÅ L$fu. Ðep„“p qL$ëgp Æsu gu^p. ApNm S>sp„ NpeL$hpX¡$ NyS>fps“p hX$p¡v$fp“¡ ‘p¡sp“u kÑp“y„ L¢$Ö b“pìey„. dÝeâv$¡i“p ^pf A“¡ v$¡hpk“p ‘hpf¡ tiv$¡ A“¡ lp¡mL$f¡ DÑfdp„ dfpW$u kÑp“p¡ rhõspf L$fhpdp„ Ad|ëe dv$v$ L$fu.
dp^hfph ‘¡ihp“p d©Ðey ‘R>u dfpW$p fpÄe“u lpgs L$ap¡X$u ’C NC lsu. s¡ lpgs“¡ “p“p aX$Zhuk A“¡ dlpv$Æ tiv$¡A¡ ky^pfu“¡ ìeh[õ’s L$fu. dlpv$Æ DÑf cpfsdp„ dfpW$pAp¡“y„ hQ®õh
õ’p‘hpdp„ ìeõs lsp Ðepf¡ “p“p aX$Zhuk¡ v$rnZ“p fpS>L$pfZ“p„ k|Óp¡ k„cpþep„. Ap L$pe®dp„ ‘V$h^®“, lqf‘„s aX$L¡$, fpõs¡ hN¡f¡ kfv$pfp¡A¡ s¡d“¡ kp’ Apàep¡. s¡’u dfpW$u kÑp“y„ v$rnZdp„ hQ®õh
õ’‘pey„. Iv$p¡f“p lp¡mL$f, “pN‘yf“p cp¢kg¡, Áhprgef“p tiv$¡, hX$p¡v$fp“p NpeL$hpX¡$ ‘fp¾$d, “¡s©Òh, bplp¡iu hN¡f¡ NyZp¡“¡ Ap^pf¡ dfpW$u kÑp“¡ h¥ch A‘pìep¡. s¡Ap¡ dfpW$u kÑp“p R>¡hV$“p sb½$p“p Ap^pfõs„c lsp.
DÑf A“¡ v$rnZ cpfsdp„ dfpW$u kÑp“y„ âcyÒh r“dp®Z L$fhpdp„ dfpW$p kfv$pfp¡ kam ’ep. dlpv$Æ tiv$¡ A“¡ “p“p aX$Zhuk“p d©Ðey ‘R>u Ap kÑp“p¡ Aõs iê$ ’ep¡. kÑp “bmu ‘X$hp gpNu. Ap kde¡ fOy“p’fph“p¡ ‘yÓ
A„rsd r“Z®e dfpW$p A“¡ A„N°¡S> Ap b¡ dlpkÑpAp¡“p k„Oj® Üpfp S> ’hp“p¡ lsp¡.
dy„bC’u A„N°¡S> bp¡fOpV$“p dpN£ dfpW$pAp¡ ‘f QX$u Apìep. dlpv$Æ tiv$¡“p “¡s©Òh l¡W$m dfpW$u k¡“p k„NqW$s ’C. N¡fugp eyÙ‘Ùrs“p¡ D‘ep¡N L$fu“¡ dfpW$pAp¡A¡ A„N°¡Å¡“¡ ^pÞekpdN°u d¡mhhp v$u^u “rl. b„“¡ k¥Þep¡“u dygpL$ps hX$Np„hdp„$ (lpg“p ‘yZ¡-dy„bC fõsp ‘f) ’C. Ap gX$pCdp„ A„N°¡Å¡“p¡ ‘fpS>e ’ep¡ A“¡ s¡’u fOy“p’fph“¡ dfpW$pAp¡“p spb¡ L$fhp“u A„N°¡Å¡“¡ afL$ ‘X$u.
qv$ëlu D‘f C.k. 1803 ky^u dfpW$pAp¡“y„ r“e„ÓZ lsy„. A„N°¡Å¡A¡ cpfs ÆÐey„, s¡ dfpW$pAp¡ kp’¡ gX$pCAp¡ L$fu“¡, s¡ Ýep“dp„ fpMuA¡ A¡V$g¡ dlpv$Æ“u L$pdNufu“y„ d|ëe Ýep“dp„ Aph¡ R>¡. qv$ëlu“p L$pfcpf“u ìehõ’p L$fu“¡ s¡ ‘yZ¡ Apìep¡. ‘yZ¡ “ÆL$ hp“hX$udp„ s¡“y„ d©Ðey ’ey„. Ðep„ s¡d“p õdfZp’£ R>Óu Ecu L$fu R>¡.
tiv$¡ R>Óu, hp“hX$u-‘yZ¡
tiv$¡, lp¡mL$f A“¡ cp¢kg¡“u S>¡d AÞe ‘Z L¡$V$gpL$ dy¿e kfv$pfp¡A¡ dfpW$p fpÄe“u Dëg¡M“ue k¡hp L$fu R>¡.
rihpÆ dlpfpS>¡ rhL$kph¡gp “p¥L$pv$m“¡ L$pÞlp¡Æ A“¡ sympÆ Ap„N°¡ - Ap r‘sp‘yÓA¡ âbm (i[¼sipmu) b“pìey„. Ap i[¼sipmu
“p“p aX$Zhuk
![Page 65: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/65.jpg)
56
bpÆfph buÅ¡ ‘¡ihp lsp¡. s¡“pdp„ “¡s©Òh“p NyZp¡ “lp¡sp. EgVy„$, A“¡L$ v$p¡jp¡ lsp. s¡ dfpW$p kfv$pfp¡dp„ A¡L$sp õ’p‘u i¼ep¡ “rl. dfpW$p kfv$pfp¡ hÃQ¡“p AZb“ph“¡ gu^¡ dfpW$u kÑp A„v$f’u Mp¡Mgu ’C NC lsu. Aphp„ A“¡L$ L$pfZp¡“¡ gu^¡ buÅ bpÆfph“p kdedp„ dfpW$pAp¡“p¡ âcph DÑf A“¡ v$rnZdp„ Ap¡R>p¡ ’sp¡ Nep¡. dfpW$pAp¡“y„ õ’p“ A„N°¡Å¡A¡ gu^y„.
A„N°¡Å¡A¡ C.k. 1817dp„ ‘yZ¡ spbpdp„ gC“¡ Ðep„ "eyr“e“ S>¡L$' “pd“p¡ ‘p¡sp“p¡ ÝhS> afL$pìep¡. C.k. 1818dp„ kp¡gp‘yf rS>ëgp“u Apô$u“u
gX$pCdp„ A„N°¡Å¡A¡ dfpW$p“p¡ ‘fpS>e L$ep£. A“¡ s¡’u dfpW$u kÑp “pi ‘pdu. Ap OV$“p cpfs“p Brslpkdp„ A¡L$ dp¡Vy„$ ‘qfhs®“ L$f“pfu “uhX$u. Ap OV$“p ‘R>u A„N°¡Å¡ cpfs“p¡ dp¡V$p cpN“p¡ rhõspf ‘p¡sp“p Apr^‘Ðe l¡W$m gpìep. cpfs“p¡ ‘pòpÐe S>Ns kp’¡ k„b„^ hÝep¡. s¡“u kp’¡ cpfsue kdpS> ìehõ’pdp„ A“¡L$ ‘qfhs®“p¡ ’ep„. A“¡L$ S|>“u bpbsp¡ “bmu ‘X$u A’hp bpSy> ‘f Mk¡X$u v$¡hpdp„ Aphu. A¡L$ M|b dp¡Vy„$ ‘qfhs®“ ’ey„. cpfs“p Brslpk“p¡ dÝeeyN kdpá ’ep¡. Ap^yr“L$ L$pgM„X$“u iê$Aps ’C.
ir“hpf hpX$p¡, ‘yZ¡.
1. A¡L$ iåv$dp„ gMp¡. (1) Iv$p¡f“p fpÄeL$pfcpf“p„ k|Óp¡ k„cpm“pf - (2) “pN‘yfL$f cp¢kg¡ Ly$Vy„$b“p kp¥’u bplp¡i A“¡
‘fp¾$du ‘yfyj - (3) qv$ëlu“u Npv$u D‘f bpv$ipl“¡ afu’u
b¡kpX$“pf - (4) v$rnZ“p fpS>L$pfZ“p„ k|Óp¡ k„cpm“pf --
2. OV$“p¾$d gMp¡. (1) Apô$u“u gX$pC (2) dfpW$pAp¡“y„ Ap¡qfõkp D‘f
âcyÒh (3) A„N°¡Å¡A¡ ‘yZ¡dp„ eyr“e“ S>¸L$ afL$pìep¡.
3. gMsp ’ph. (1) AlëepbpC lp¡mL$f¡ L$f¡gp„ L$pep£ - (2) dlpv$Æ tiv$¡“y„ ‘fp¾$d - (3) NyS>fpsdp„ dfpW$u kÑp -
4. dfpW$u kÑp Aõs ’hp“p„ L$pfZp¡ - QQp® L$fp¡.
D‘¾$d : dfpW$u kÑp“p rhõspf dpV¡$ ep¡Nv$p“ Ap‘“pfp
Ly$Vy„$bp¡“u dprlsu“p¡ krQÓ k„N°l L$fp¡. s¡“y„ ipmpdp„ âv$i®“ cfp¡.
õhpÝepe
![Page 66: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/66.jpg)
57
13. dlpfpô²$“y„ kdpS>Æh“
R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>¡ õ’p‘¡gy„ tlv$hu õhfpÄe f¥es“y„ fpÄe lsy„. f¥es“y„ L$ëepZ ’pe, gp¡L$p¡ D‘f Sy>gd “ ’pe, dlpfpô²$ ^d®“y„ fnZ ’pe A¡hp¡ Dv$pÑ s¡“p¡ l¡sy lsp¡. rihpÆ dlpfpS> ‘R>u“p kdedp„ ‘Z dfpW$p fpÄe“p¡ kdN° cpfsdp„ rhõspf ’ep¡. dfpW$pAp¡“u kÑp gNcN 150 hj® ky^u V$L$u flu.
dfpW$u fpÄe“p L$pfcpf“u dprlsu Ap‘Z¡ ApNm“p ‘pW$dp„ d¡mhu. Ap ‘pW$dp„ Ap‘Z¡ s¡ kde“u kpdprS>L$ [õ’rs A“¡ gp¡L$Æh“ rhi¡“u dprlsu d¡mhhp“p R>uA¡.
kpdprS>L$ ‘qf[õ’rs : M¡su A“¡ M¡su ‘f Ap^pqfs DÛp¡N Npd“p õsf¡ DБpv$““p dy¿e kp^“ lsp„. Npd“p ‘V¡$g Npd“y„ k„fnZ, sp¡ Ly$gL$Z} dl¡k|g k„cpmhp“u S>hpbv$pfu D‘pX$sp. ‘V$gpC“p„ L$pd dpV¡$ ‘V¡$g“¡ S>du“ C“pddp„ v$¡sp lsp. s¡“¡ Ap L$pd dpV¡$ dl¡k|gdp„’u L¡$V$gp¡L$ cpN dmsp¡ lsp¡. hkhpepAp¡“¡ (bgysv$pf“¡) Npd“p L$pfcpf dpV¡$ L$f¡gp„ L$pdp¡“y„ hmsf hõsy“p ê$‘¡ dmsy„. Npd“p ìehkpe“p dy¿e b¡ cpN lsp. L$pmu A“¡ ka¡v$. L$pmudp„ L$pd L$f“pfp M¡X|$s A“¡ ka¡v$dp„ L$pd L$f“pfp bpbyAp¡. Npd“p¡ b^p¡ ìehlpf ‘fõ‘f kdS>v$pfu’u L$fhp D‘f cpf Ap‘hpdp„ Aphsp¡. k„ey¼s Ly$Vy„$bâ’p“y„ dlÒh lsy„.
‘y“rh®hpl L$ep®“p„ Dv$plfZp¡ R>¡. dp“hv$¡l“p A„rsd k„õL$pf L$fhp“u v$l“, v$a“ A“¡ rhkS>®““u ‘Ùrs lsu. “p“u-dp¡V$u bpbsp¡ dpV¡$ A’hp gX$pC dpV¡$ dylŸs® Å¡hpdp„ Aphsp. õhà“, iy¼“ D‘f gp¡L$p¡“¡ rhðpk lsp¡. v$¡h A’hp N°lp¡ L$p¡‘pedp“ “ ’pe dpV¡$ A“y›$p“p¡ L$fhpdp„ Aphsp„. s¡ dpV¡$ v$p“^d® L$fhpdp„ Aphsp„. Äep¡rsjp¡ D‘f gp¡L$p¡ rhðpk fpMsp„. h¥opr“L$ ×rô$L$p¡Z“p¡ Acph A“¡ Ap¥j^p¡‘Qpf L$fsp„ dp“sp“¡ (bp^p ApMX$u“¡) âp^pÞe lsy„.
fl¡ZuL$fZu : dp¡V$p cpN“p gp¡L$p¡ NpdX$p„dp„ fl¡sp„ lsp„. NpdX$pAp¡ õhe„‘|Z® (õhr“c®f) lsp„. a¼s duWy„$ s¡d“¡ buS>¡ õ’m¡’u d„Nphy„ ‘X$sy„ lsy„. M¡X|$sp¡“u S>ê$qfeps dep®qv$s lsu. M¡X|$s Sy>hpf, bpS>fu, OJ, “pQZu, dL$pC, Qp¡Mp hN¡f¡ ^pÞe DNpX$sp lsp. fp¡S>“p S>dhpdp„ cpMfu, L$p„v$p, QV$Zu A“¡ kpeÏ„ hN¡f¡“p¡ kdph¡i lsp¡. ‘p¡sp“p¡ ìehlpf s¡Ap¡ hõsyrhr“de ‘Ùrs’u L$fsp. Npd“p„ Ofp¡ kpv$p„, dpV$u-IV$p¡“p„ lsp„. il¡fp¡dp„ A¡L$ A’hp b¡ dpm“p„ dL$p“p¡ lsp„. îud„sp¡“p S>dhpdp„ cps, v$pm, fp¡V$gu, ipL$, L$Qy„bf, v$l]-v|$^“p ‘v$p’p£ fl¡sp. ^p¡rsey„, Ly$fsp, A„NfMp„, a¢V$p ‘yfyjp¡“p¡ ‘p¡ipL$ lsp¡, sp¡ kpX$u, Qp¡mu (ågpDT) S>¡hp¡ ”uAp¡“p¡ ‘p¡ipL$ lsp¡.
hpf-sl¡hpf : NyX$u ‘X$hp¡, “pN‘„Qdu, b¥g‘p¡mp, v$i¡fp, qv$hpmu, dL$fk„¾$p„rs, lp¡mu, Cv$ hN¡f¡ sl¡hpfp¡ - DÐkhp¡ gp¡L$p¡ ES>hsp„ lsp„. ‘¡ihp“p kdedp„ NZ¡ip¡Ðkh dp¡V$p âdpZdp„ ^pd^|d’u ES>hhpdp„ Aphsp¡. s¡ OfNÕ’y õhê$‘¡ ES>hpsp¡. ‘¡ihp ‘p¡s¡ NZ¡ic¼s lp¡hp’u s¡“y„ dlÒh hÝey„. v$fhj£ cpv$fhp drl“p“u Qsy’}’u A“„s Qsyv$®iu ky^u Ap DÐkh Qpgsp¡ lsp¡.
v$i¡fp kpX$p ÓZ dylŸsp£dp„’u A¡L$ lp¡hp“¡ L$pfZ¡ Ðepf’u iyc L$pep£“u iê$Aps gp¡L$p¡ L$fsp„. Ap
fusuqfhpS> : Ap kde¡ bpmrhhpl“u ‘Ùrs âQrgs lsu. blº‘[ГÒh“u â’p lsu. rh^hpA¡
Npddp„ gylpf, kyspf, Ly„$cpf, kp¡“u hN¡f¡ L$pfuNfp¡ hkhpep (bgys¡v$pf) lsp. Ap hkhpep Npd“p¡ ìehlpf k„cpmsp.
sd¡ ÅZp¡ R>¡ L¡$?
![Page 67: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/67.jpg)
58
qv$hk¡ i”p¡“u ‘|Å L$fsp„. kudp¡ëg„O“ L$fsp. A¡L$buÅ“¡ iduh©n“p„ ‘p“ Ap‘sp„. v$i¡fp ‘R>u dfpW$pAp¡ T„yb¡i D‘f “uL$msp. qv$hpmudp„ “hy„hj® A“¡ cpCbuS> rhi¡j fus¡ DS>hsp„ lsp„. NpdX$p„Ap¡dp„ d¡mp cfpsp. d¡mp“p kde¡ Ly$õsu“p AMpX$p ‘Z ’sp lsp. NyX$u‘X$hp“p qv$hk¡ NyX$u Ecu L$fu“¡ Ap DÐkh DS>hsp. DÐkh“p kde¡ “pQNp“, X$agu D‘f Nhpsp„ Nusp¡, sdpip hN¡f¡ d“p¡f„S>““p L$pe®¾$dp¡ ’sp. sdpip¡ d“p¡f„S>““p âL$pf sfuL¡$ gp¡L$râe lsp¡.
b¥g‘p¡mp¡
rinZ : Ap kde“u rinZ‘Ùrsdp„ ‘pW$ipmpAp¡ A“¡ dv$f¡kpAp¡ lsu. g¡M“, hp„Q“, rlkpb“y„ rinZ Ofdp„ S> dmsy„. ìehlpfdp„ dp¡X$u rgr‘“p¡ D‘ep¡N ’sp¡.
kpdprS>L$ ìehlpf - âhpk : OpV$dpN®, kX$L$, “v$u ‘f“p ‘yg hN¡f¡ dpN£ hpl“ìehlpf Qpgsp¡. ^pÞe, L$p‘X$, hprZÄe“p¡ kpdp“ hN¡f¡“u l¡fa¡f bmv$“u ‘uW$ D‘f ’su lsu. “v$u‘pf L$fhp dpV¡$ lp¡X$u“p¡ D‘ep¡N ’sp¡. ‘Óp¡“u Ap‘-g¡ kp„Y$Zukhpfp¡ A“¡ v|$sp¡ L$fsp lsp.
fds : Ap kde¡ Sy>v$uSy>v$u fdsp¡ fdpsu lsu. fds d“p¡f„S>“ A“¡ Ap“„v$“y„ kp^“ lsy„. Ly$õsu, eyÙL$mp“u fdsp¡ gp¡L$râe lsu. dgMd, v$„X$, Ly$õsu, X„$X$p, v$„X$‘Ë$p, bp¡’pV$u“u L$kfs S>¡hu fdsp¡ fdpsu lsu. lºsysysy, Mp¡Mp¡, ApV$p‘pV$p S>¡hu d¡v$p“u fdsp¡ A“ Qp¡‘pV$, N„Æap, Q¡k S>¡hu b¡W$u fdsp¡ gp¡L$râe lsu.
^d® A“¡ ApQpf-rhQpf : tlvy$ A“¡ dy[õgd b¡ dy¿e ^dp£ Ap kde¡ v$¡MpC Aph¡ R>¡. R>Ó‘rs rihpÆ dlpfpS>“u ^prd®L$ “urs Dv$pf lsu. v$f¡L¡$ ‘p¡s‘p¡sp“p ^d® âdpZ¡ hs®hy„. buÅ D‘f ‘p¡sp“p ^d®“u afS> ‘pX$hu “rl, A¡hu rhQpf^pfp Ap kde¡ lsu. ‘pW$ipmp, d„qv$fp¡, dv$f¡kp A“¡ d[õS>v$p¡“¡ kfL$pf sfa’u v$p“ Ap‘hpdp„ Aphsy„. b„“¡ ^d®“p A“yepeu A¡L$buÅ“p sl¡hpfp¡dp„ klcpNu ’sp lsp. hpfL$fu, dlp“ycph, v$Ñ, “p’, fpdv$pku ‘„’p¡ âQrgs lsp.
”uAp¡“y„ Æh“ : Ap kdedp„ ”uAp¡“y„ Æh“ L$ô$v$peL$ lsy„. r‘ef A“¡ kpkfpdp„ S> s¡d“y„ S>Ns rkrds lsy„. s¡d“p rinZ dpV¡$ L$p¡C S> Ýep“ Ap‘sy„ “rl. A‘hpv$ ê$‘¡ L¡$V$guL$ ”uAp¡A¡ Anfop“, âipk“ A“¡ eyÙL$p¥iëedp„ âNrs L$fu lsu. s¡dp„ hufdpsp rS>ÅbpC, e¡k|bpC, dlpfpZu spfpbpC, DdpbpC v$pcpX¡$, Np¡r‘L$pbpC, ‘yÎeïgp¡L$ AlëepbpC“p¡ kdph¡i lsp¡. bpmrhhpl, rhjd (Akdp“) rhhpl, h¥^ìe, L¡$idy„X$“, ksu, blº‘ГuÒh Ap â’pAp¡A¡ ”uAp¡“y„ Æh“ v$p¡S>M S>¡hy„ L$ey¯ lsy„. A¡L„$v$f¡ s¡d“y„ Æhhy„ AÐe„s L$ô$v$peL$ (ârsL|$m) lsy„„.
dgMd
![Page 68: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/68.jpg)
59
C.k. 1630 ’u 1810“p ‘p¡Zp bkp¡ hjp£“p kdeM„X$“¡ kpdpÞe fus¡ dfpW$piplu L$l¡hpe R>¡. Ap kdeM„X$“u L$gp- õ’p‘Ðe“y„ V|„$L$dp„ spfZ Ap‘Z¡ Å¡CA¡.
rië‘L$gp : rihpÆ“p kdedp„ L$kbp NZ‘rs d„qv$f“p¡ ÆZp£Ùpf, gpg dl¡g“u fQ“p, fpS>NY$ A“¡ fpeNY$ D‘f“p„ bp„^L$pdp¡, S>gvy$N®“u fQ“p S>¡hp õ’p‘Ðep¡“p¡ Dëg¡M dm¡ R>¡. rlfp¡Æ Ivy$gL$f s¡ kde“p¡ ârkÙ õ’p‘Ðe rhipfv$ lsp¡.
Npd hkphsu hMs¡ Mpk L$fu“¡ L$pV$M|Zu fõsp, bpSy> ‘f ‘Õ’f“y„ bp„^L$pd, “v$u“p ‘V$“u bpSy> OpV$ S>¡hu fQ“p L$fsp„. ‘¡ihpAp¡“p kdedp„ Aldv$“Nf, buÅ‘yf S>¡hu ‘uhp“p ‘pZu“u ìehõ’p ‘yZ¡ il¡fdp„ L$fhpdp„ Aphu lsu. ‘¡ihpAp¡A¡ c|rdNs “m, “p“p-“p“p b„^p¡, bpN-bNuQp, lp¡S>, aºhpfp b„^pìep. ‘yZ¡ il¡f“u “ÆL$dp„ lX$‘kf rhõspf“p qv$h¡ OpV$dp„ Aph¡gy„ dõsp“u smph õ’p‘Ðe“u ×rô$A¡ dlÒh“y„ R>¡.
‘yZ¡“p¡ ir“hpfhpX$p¡, rhîpdbpNhpX$p¡, “prkL$“p¡ kfL$pfhpX$p¡, L$p¡‘fNpd“p¡ fOy“p’ ‘¡ihp“p¡ hpX$p¡, kpspfL$f R>Ó‘rs“p¡ hpX$p¡ Ap D‘fp„s hpC, d¡Zhgu, V$p¡L¡$, îuNp¢v$¡, ‘„Y$f‘yf“p S|>“p hpX$pAp¡ dÝeeyN“u hpX$p k„õL©$rs“p„ rQŒp¡ R>¡.
hpX$p“p bp„^L$pddp„ L$pQu A“¡ ‘pL$u IV$p¡ hp‘fsp. gpL$X$p“p ’p„cgp, dp¡c, “l¡f, V$u‘¡gp ‘Õ’f, L$dp“, DÑd fus¡ O„|V¡$gp¡ Q|“p¡, gp„bp “rmep“y„ R>p‘fy„, L$pv$h, hp„k hN¡f¡“p¡ D‘ep¡N bp„^L$pd dpV¡$ L$fsp lsp. hpX$p“u kÅhV$ dpV¡$ rQÓL$pd, f„NL$pd, gpL$X$p“y„ rië‘, Afukp hN¡f¡“p¡ D‘ep¡N L$fsp.
d„qv$fp¡ : rihpÆ“p kde“p„ d„qv$fp¡ epv$hL$pgu“ l¡dpX$‘„su ‘Ùrs“p„ lsp„. L$p¡ëlp‘yf“p A„bpbpC d„qv$f“y„ riMf, Å¡rsbp“p Xy„$Nf D‘f“$p„ d„qv$fp¡,
O©óZ¡ðf d„qv$f
riMftiNZp‘yf“p i„cy dlpv$¡h, h¡fym“y„ ^©óZ¡ðf“y„ d„qv$f rië‘L$mp“p„ DÑd Dv$plfZp¡ R>¡. âsp‘NY$ D‘f chp“udpsp“y„ A“¡ Np¡hp“y„ káL$p¡V¡$ðf“y„ d„qv$f rihpÆ dlpfpS>¡ bp„Ýep„ lsp„. ‘¡ihpAp¡“p kdedp„ “prkL$“y„ L$pmpfpd d„qv$f, Ó„bL¡$ðf“y„ rihd„qv$f, Np¡v$phfu-âhfp “v$u“p k„Nd D‘f Aph¡gp L$peNp„h A“¡ V$p¡L¡$“p„ rihd„qv$fp¡, “¡hpk¡“y„
dp¡rl“ufpS> d„qv$f Ap kdedp„ bp„^hpdp„ Apìep„ lsp„.
OpV$ : “v$u A’hp k„Nd“p õ’m¡ V$u‘¡gp ‘Õ’f“p OpV$ dfpW$piplu“u A¡L$ rhi¡jsp R>¡. Ap kde“p¡ kp¥’u â¡nZue OpV$ Np¡v$phfu A“¡ âhfp “v$u“p k„Nd D‘f“p¡ âhfp k„Nd, V$p¡L¡$dp„ Aph¡gp¡ R>¡. ‘pL$p bp„^L$pd“p„ ‘Nr’ep„“u gpC“dp„, Qp¡½$k A„sf¡ A¡L$ ‘Nr’ey„ ApNm L$pY¡$gy„ lp¡e R>¡. s¡’u ApMp OpV$“y„ S> ê$‘ v$u‘u EW¡$ R>¡. ‘pZu“p âhpl’u OpV$ s|V¡$ “rl dpV¡$ Qp¡½$k A„sf¡ dS>b|s byfS> bp„^¡gp lp¡e R>¡.
rQÓL$gp : ‘¡ihpC kde“p ir“hpfhpX$p“u c]sp¡ D‘f“p„ rQÓp¡ dlÒh“p„ R>¡. Ap kdedp„ fpOp¡, sp“pÆ, A“y‘fph, rihfpd, dpZL$p¡Æ hN¡f¡ ÅZusp rQÓL$pfp¡ ’C Nep. khpC dp^hfph ‘¡ihp“p kdedp„ N„Npfpd sp„bV$ â¿eps rQÓL$pf
![Page 69: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/69.jpg)
60
1. s¼sp¡ ‘|Z® L$fp¡.
2. kdpS>dp„ ¼ep ¼ep Ar“ô$ fusuqfhpÅ¡ âQrgs R>¡? s¡ v|$f L$fhp“u D‘pe ep¡S>“p k|Qhp¡.
3. sdpfp ‘qfkfdp„ ¼ep ¼ep sl¡hpfp¡ A“¡ DÐkhp¡ DS>hpe R>¡, s¡ rhi¡ krhõsf “p¢^ b“php¡.
4. “uQ¡“p dyv¹$p“p Ap^pf¡ rihL$pgu“ kdpS>Æh“ A“¡ ApS>“p kdpS>Æh““u syg“p L$fp¡.
¾$. dyØp rihL$pgu“ kdpS>Æh“
ApS>“y„ kdpS>Æh“
1. ìehlpf ...... .....
2. Of ..... ‘pL$p„ bp„^¡gp„, rkd¢V$ ¾$p¸„¾$uV$“p„, A“¡L$ dpm“p„ Ofp¡
3. kpdprS>L$ ìehlpf
..... bk, f¡ëh¡, rhdp“
4. d“p¡f„S>“ ..... .....
5. rgr‘ ... ....
D‘¾$d : Ap‘Zp v$¡i“u L$s®ìer“›$ ”uAp¡ rhi¡ dprlsu
d¡mhp¡. s¡“y„ hN®dp„ hp„Q“ L$fp¡. v$p.s., ‘u.ìlu. tk^y, kpnu drgL$.
L$p¡Z s¡ gMp¡
L$pmudp„ L$pd L$f“pf
hs“ ^pfZ L$f“pfp
Npd“y„ dl¡k|g k„cpm“pf
Npd“y„ fnZ L$f“pfp
õhpÝepe
lsp. ‘¡ihpAp¡A¡ rQÓL$gp“¡ DÑ¡S>“ Apàey„. ‘¡ihp“p kdedp„ ‘yZ¡, kpspfp, d¡Zhgu, “prkL$, Qp„v$hX$ A“¡ r“‘pZu rhõspf“p hpX$pAp¡dp„ c]sp¡ D‘f rQÓp¡ lsp„. ‘p„X¡$ðf, dp¡fNph, ‘pg, b¡“hX$u, ‘yZ¡ ‘pk¡“p ‘pjpZ S>¡hp„ õ’mp¡A¡ Aph¡gp„ d„qv$fp¡“u c]sp¡ D‘f rQÓp¡ lsp„. Ap kde“p rQÓp¡“p rhje A¡V$g¡ v$iphspf, NZ‘rs, i„L$f, fpd‘„Qpes“, rhv$c®“p Ådp¡v$“p S>¥“d„qv$f“y„ rS>“QqfÓ, ‘p¥fprZL$ L$’p lsp. fpdpeZ, dlpcpfs, sl¡hpf, DÐkh D‘f Ap^pqfs rQÓp¡ lsp„. N°„’p¡ D‘f“p„ rQÓp¡, gOyrQÓp¡, ìe[¼srQÓp¡, âk„NrQÓp¡ ‘Z lsp„.
rië‘ : rihpÆ“p kde“y„ rihpÆ dlpfpS>“u L$Zp®V$L$ khpfu hMs¡ ’e¡gu dëgçdp v$¡kpC“u dygpL$ps“y„ rië‘, cyg¡ðf d„qv$f D‘f“u rië‘L$gp, ìe[¼srië‘p¡, âpZuAp¡“p„ rië‘p¡ (v$p.s., lp’u, dp¡f, hp„v$fp), V$p¡L¡$“p d„qv$f“p„ rië‘p¡ A“¡ blpf“p rhõspf“u rië‘L$gp, ‘yZ¡“y„ rÓiy„X$ NZ‘rs d„qv$f, dÝeâv$¡i“y„ AlëepbpC lp¡mL$f“y„ R>Ó, “¡hpk¡“p
dp¡rl“ufpS> d„qv$f“u rië‘L$gp dlÒh“u R>¡.
^psy“u d|rs® : ‘¡ihpA¡ ‘yZ¡“p ‘h®su“p d„qv$fdp„ ‘ph®su A“¡ NZ‘rs“u d|rs® ‘|Å dpV¡$ b“phfphu lsu. s¡“u kp’¡ S> gpL$X$p“p„ rië‘p¡ ‘Z b“phpsp„ lsp„.
hpP$d$e : k„shpP$de, ‘p¥fprZL$ Ap¿ep“p¡, V$uL$p hpP$de, Ap¡hu, Ac„N, N°„’, L$’pL$pìep¡, QqfÓL$’p, k„sp¡“p„ QqfÓp¡, rhL$rks L$pìefQ“p, v$¡hu v$¡hsp“p k„v$c£ ApfsuAp¡, ‘p¡hpX$p (Ap¿ep“p¡) bMfu, A¥rslprkL$ ‘Óp¡ b^p hpP$de“p dlÒh“p„ OV$L$p¡ R>¡.
“pV$éL$gp : v$rnZ¡ s„Åhfdp„ dfpW$u “pV$L$p¡“p¡ kÑfdu kv$u“p A„s’u âpf„c ’ep¡ lsp¡. kfap¡Æ fpÅA¡ Ap L$gp“¡ âp¡Ðkpl“ Apàey„. Ap “pV$L$dp„ Npe“ A“¡ “s®““¡ âp^pÞe lsy„.
AÐepfky^u Ap‘Z¡ dÝeeyN“p kde“y„ spfZ L$pY$éy„. dfpW$u kÑp“p Dv$e A“¡ rhõspf kdS>ep. Aphsp hj£ Ap‘Z¡ Ap^yr“L$ (L$pgM„X$“p¡) eyN“p¡ Aæepk L$fhp“p R>uA¡.
![Page 70: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/70.jpg)
61
“pNqfL$ipõÓ
Ap‘Ï„ k„rh^p“ (b„^pfZ)
A“y¾$drZL$p
1. b„^pfZ“u (k„rh^p“)“u Ap¡mM ............... 63
2. b„^pfZ“u Dv¹$¡riL$p .............................. 68
3. b„^pfZ“u rhriô$sp ............................ 72
4. d|mc|s l½$, cpN -1 ........................ 76
5. d|mc|s l½$, cpN-2 ......................... 80
6. dpN®v$i®L$ sÒhp¡ A“¡ d|mc|s L$s®ìep¡............ 83
¾$. ‘pW$“y„ “pd ‘©›$ ¾$.
![Page 71: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/71.jpg)
62
ndsp rh^p“p¡¾$d OV$L$ ndsp rh^p“p¡
1. b„^pfZ“u Ap¡mM
- b„^pfZkcp“u L$pe®‘Ùrsdp„ rhfp¡^u dsp¡“p¡ L$fhpdp„ Aphsp¡ ep¡Áe Apv$f kdS>¡.
- b„^pfZ“u r“rd®rsdp„ X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f“p ep¡Nv$p““y„ dlÒh ÅZ¡.- Þepe, õhps„Ôe, kdp“sp A“¡ b„^yÒh S>¡hp„ d|ëep¡“p Ap^pf¡ “hp kdpS>“y„
r“dp®Z L$fhy„ A¡ b„^pfZ“p¡ DØ¡i R>¡ s¡ ÅZ¡.- gp¡L$iplu d|ëep“ykpf ApQfZ L$f¡.- b„^pfZ“u Dv¹$¡riL$p“p„ d|ëep¡ dp“hsphpv$u R>¡ s¡ kdS>¡.
2. b„^pfZ“u DØ¡riL$p
- kph®cp¥dÐh k„L$ë‘“p kdS>¡.- gp¡L$ipludp„ fpÄeL$pfcpf“u kÑp gp¡L$p¡“p lp’dp„ lp¡e R>¡ s¡ ÅZ¡.- gp¡L$ipludp„ QQp®-rhQpfrhdi®“p Ap^pf¡ kpd|rlL$ fus¡ r“Z®e g¡hpdp„
Aph¡ R>¡ s¡ kdS>¡.
3. b„^pfZ“u rhriô$sp
- b„^pfZ“u rhriô$sp L$l¡sp„ AphX¡$.- k„OfpÄe ìehõ’pdp„ b¡ õsf¡ kfL$pf L$pd L$f¡ R>¡ s¡“u dprlsu d¡mh¡.
4. d|mc|s l½$
- b„^pfZdp„ v$ip®h¡gp l½$p¡“¡ Av$pgs“y„ rhi¡j k„fnZ lp¡e R>¡ s¡ ÅZ¡.
- d|mc|s l½$ v$f¡L$ õsf“u kfL$pf“¡ b„^“L$pfL$ lp¡e R>¡ s¡ L$l¡sp„ AphX¡$.- L$pev$p ‘pk¡ v$f¡L$ ìe[¼s kdp“ lp¡e R>¡, s¡“u kdS> rhL$k¡.- cpfs“u ^prd®L$ rhrh^sp“p¡ Apv$f L$fhp“u h©rÑ rhL$k¡.- v$f¡L$ gOydrsAp¡ ‘p¡sp“u cpjp rgr‘, kprlÐe“y„ S>s“ L$fu iL¡$ R>¡
s¡ kdS>¡.- L$p¡C ‘Z ìe[¼s“¡ L$pfZ hNf N¡fL$pev$¡kf ^f‘L$X$ L$fu“¡ “S>fL¡$v$ L$fu iL$pe
“rl s¡ rhi¡ dprlsu d¡mh¡.
6. dpN®v$i®L$ sÒhp¡ A“¡ d|mc|s L$s®ìep¡.
- dpN®v$i®L$ sÒhp¡ ‘f Ap^pqfs L$pev$pAp¡“u epv$u L$fsp„ AphX¡$.- dpN®v$i®L$ sÒhp¡“¡ Av$pgsu k„fnZ “’u, ‘f„sy s¡ kfL$pf dpV¡$ “¥rsL$
×rô$A¡ b„^“L$pfL$ R>¡ s¡ kdS>¡.- fpô²$ue rQŒp¡ ‘°Ðe¡ Apv$f L¡$mhhp“u cph“p rhL$k¡.- ‘ep®hfZ“p fnZ dpV¡$ ep¡Áe L©$rs L$fhpdp„ ApNm Aph¡/“¡s©Ðh g¡/ ApN¡hp“u
g¡.- ”uAp¡“u ârs›$p“p¡ Apv$f L$fhp“u h©rÑ“¡ rhL$kph¡.- A„^îÙp v|$f L$fu“¡ h¥opr“L$ ×rô$L$p¡Z L¡$mhhp âh©Ñ b“¡.- cpfsueÒh“u kdS> rhL$k¡.
![Page 72: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/72.jpg)
63
1. b„^pfZ“u Ap¡mM
Qpgp¡, ’p¡Xy„$ ‘y“fphs®“ L$fuA¡ !
ApNm“p ^p¡fZdp„ “pNqfL$ip”“p ‘pW$é‘yõsL$dp„ Ap‘Z¡ r“edp¡“u S>ê$qfeps rhi¡“p OZp b^p dyv¹$p kdÆ gu^p R>¡. Ly$Vy„$b, ipmp, Ap‘Ï„ Npd A’hp il¡f“p¡ ìehlpf kfmsp’u Qpg¡ s¡ dpV¡$ Ap‘Z¡ âZpgu A“¡ r“ed ‘pmuA¡ R>uA¡. Ly$Vy„$bdp„ r“ed “’u lp¡sp, ‘f„sy Ly$Vy„$b“u v$f¡L$ ìe[¼sAp¡A¡ L¡$hu fus¡ hs®hy„ s¡ bpbs“u âZpgu L¡$ r“ed lp¡e R>¡. ipmpdp„ âh¡i bpbs“p NZh¡i A“¡ Aæepk bpbs“p r“edp¡ lp¡e R>¡. Sy>v$uSy>v$u õ‘^p®Ap¡“p ‘Z r“ed lp¡e R>¡. Ap‘Zp Npd“p¡ A“¡ il¡f“p¡ L$pfcpf ‘Z r“ed“ykpf Qpg¡ R>¡. A¡hu S> fus¡ Ap‘Zp v$¡i“p¡ L$pfcpf ‘Z r“edp“ykpf S> Qpg¡ R>¡. Ly$Vy„$b, ipmp, Npd A’hp il¡fp¡ k„b„^u r“edp¡ dep®qv$s õhê$‘“p lp¡e R>¡, ‘f„sy v$¡i“p L$pfcpf k„b„^u r“edp¡ A’hp Å¡NhpC ìep‘L$ õhê$‘“p lp¡e R>¡.
S>“spA¡ Q„|V¡$gp ârsr“r^Ap¡dp„’u kfL$pf“u fQ“p ’pe R>¡.
b„^pfZdp„ v$ip®h¡g Å¡NhpC âdpZ¡ S> fpÄeL$pfcpf L$fhp“y„ kfL$pf dpV¡$ b„^“L$pfL$ R>¡. b„^pfZdp„ v$ip®h¡gu Å¡NhpC A’hp L$pev$p d|mc|s lp¡e R>¡. b„^pfZ kp’¡ Ak„Ns (rhk„Ns) L$pev$p kfL$pf L$fu iL$su “’u A“¡ Å¡ L$f¡ sp¡ s¡ L$pev$p Av$pgs fv$ L$fu iL¡$ R>¡.
b„^pfZdp„ i¡“p rhi¡“u Å¡NhpC lp¡e R>¡?
b„^pfZdp„ Sy>v$uSy>v$u bpbsp¡ rhi¡ Å¡NhpC lp¡e R>¡. v$pMgp sfuL¡$ “pNqfL$Òh, “pNqfL$p¡“p l½$, “pNqfL$ A“¡ kfL$pf“p¡ k„„b„^, kfL$pf¡ L$fhp“p L$pev$p“p rhje, Q|„V$Zu, kfL$pf“u dep®v$p A“¡ fpÄe“p Ar^L$pf n¡Ó hN¡f¡.
b„^pfZ A“ykpf fpÄeL$pfcpf L$fhp“y„ sÒh dp¡V$p cpN“p b^p v$¡ip¡A¡ õhuL$pe¯y R>¡. s¡d R>sp„ v$f¡L$ v$¡i“p b„^pfZ“y„ õhê$‘ Sy>vy$„Sy>vy$„ lp¡e R>¡. Brslpk, kdpS>fQ“p, k„õL©$rs, ‘f„‘fp hN¡f¡ bpbsp¡dp„ v$¡i-v$¡i hÃQ¡ AgNsp A’hp rcÞ“sp lp¡e R>¡. s¡hu S> fus¡ fpô²$“u S>ê$qfeps A“¡ Dv¹$¡ip¡ ‘Z Sy>v$p lp¡C iL¡$. s¡“¡ A“yê$‘ b„^pfZ s¥epf L$fhp“p¡ âeГ s¡ s¡ fpô²$ L$f¡ R>¡.
kduf A“¡ h„v$“p“¡ ’sp¡ âí“ sd“¡ ‘Z rhQpfhp S>¡hp¡ gpN¡ R>¡ L¡$?
l v$¡i“p¡ L$pfcpf S>¡ r“edp“ykpf A’hp Å¡NhpC A“ykpf Qpg¡ R>¡, s¡ r“edp¡ ¼ep lp¡e R>¡?
ls¡ r“edp¡ L$p¡Z b“ph¡ R>¡? s¡“y„ ‘pg“ L$fhy„ b„^“L$pfL$ lp¡e R>¡ L¡$?
“uQ¡“p gMpZdp„’u sd“¡ s¡“p S>hpbp¡ dm¡ R>¡ L¡$? s¡ Sy>Ap¡.
b„^pfZ : A’®
v$¡i“p L$pfcpf rhi¡“u Å¡NhpCAp¡ A¡L$rÓs fus¡ A“¡ kyk|Ósp‘|h®L$ S>¡ N°„’dp„ v$ip®h¡gu lp¡e s¡ N°„’“¡ "b„^pfZ' L$l¡hpe R>¡. A¡“p¡ A’® b„^pfZ A¡V$g¡ v$¡i“p fpÄeL$pfcpf rhi¡“u Å¡NhpCAp¡“p¡ g¡rMs v$õsph¡S>.
Ad¡qfL$p, IÁg¢X$ S>¡hp v$¡ip¡“p fpÄeL$pfcpf b„^pfZ âdpZ¡ Qpg¡ R>¡, ‘f„sy bÞ“¡ b„^pfZdp„ afL$ R>¡. v$p.s. Ad¡qfL$p“y„ b„^pfZ C.k. 1789dp„ Adgdp„ Apìey„. s¡ g¡rMs lp¡hp R>sp„ s¡dp„ a¼s 7 L$gdp¡“p¡ kdph¡i R>¡. ‘f„sy 225 hjp£ L$fsp„ h^pf¡ kde husu S>hp R>sp„ ‘Z s¡ S> b„^pfZ âdpZ¡ ApS>¡ ‘Z Ad¡qfL$p“p¡ fpÄeL$pfcpf Qgphhpdp„ Aph¡ R>¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 73: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/73.jpg)
64
b„^pfZ“u AphíeL$sp : b„^pfZdp„ v$ip®h¡gu Å¡NhpC A’hp r“edp“ykpf fpÄeL$pfcpf L$fhp“p A“¡L$ apev$p R>¡.
kfL$pf“¡ r“edp¡“p dpmMpdp„ flu“¡ S> fpÄeL$pfcpf L$fhp¡ ‘X¡$ R>¡. s¡“¡ gu^¡ s¡d“¡ dm¡gp Ar^L$pf“p¡ A’hp kÑp“p¡ vy$fy‘ep¡N ’hp“u i¼esp Ap¡R>u lp¡e R>¡.
b„^pfZdp„ “pNqfL$p¡“p l½$ A“¡ s¡d“p õhps„Ôe“p¡ Dëg¡M lp¡e R>¡. kfL$pf s¡ l½$ R>u“hu iL$su “’u. s¡’u “pNqfL$p¡“p l½$ A“¡ õhps„Ôe kyfrns fl¡ R>¡.
b„^pfZdp„ v$ip®h¡gu Å¡NhpC A“ykpf fpÄeL$pfcpf L$fhp¡ A¡V$g¡ L$pev$p“y„ fpÄe âõ’pr‘s L$fhp S>¡hy„ R>¡. L$pfZ L¡$ s¡dp„ kÑp“p vy$fy‘ep¡N A’hp d“dp“u‘|h®L$“p L$pfcpf“¡ AhL$pi S> dmsp¡ “’u.
b„^pfZ âdpZ¡ fpÄeL$pfcpf ’sp¡ lp¡hp“y„ Å¡C“¡ kpdpÞe dpZk“p¡ kfL$pf D‘f“p¡ rhíhpk h^¡ R>¡. s¡“p’u s¡ klcpNu ’hp
DÐkyL$ b“¡ R>¡. kpdpÞe dpZk“p h^sp klcpN“¡ gu^¡ gp¡L$iplu h^pf¡ dS>b|s b“¡ R>¡.
b„^pfZ s¡-s¡ v$¡i kpd¡ L¡$V$gpL$ fpS>L$ue Apv$i® fpM¡ R>¡. s¡ qv$ipA¡-dpN£ Qpghp“y„ b„^“ ‘Z s¡ fpô²$ ‘f lp¡e R>¡. s¡“¡ gu^¡ h¥rðL$ ip„rs A“¡ kyfrnssp, dp“hl½$p¡“y„ k„h^®“ ’hp dpV¡$ ‘p¡jL$ hpsphfZ r“dp®Z ’pe R>¡.
“pNqfL$p¡“p„ L$s®ìe“p¡ Dëg¡M b„^pfZdp„ lp¡hp’u “pNqfL$p¡“u S>hpbv$pfu ‘Z r“ròs lp¡e R>¡.
fpÄeL$pfcpf A¡V$g¡ iy„?
v$¡i“p fpÄeL$pfcpfdp„ L$C bpbsp¡“p¡ kdph¡i L$f¡gp¡ lp¡e R>¡?
v$¡i“u kflv$“y„ k„fnZ L$fhy„, ‘fv$¡iu Ap¾$dZp¡’u âÅ“y„ fnZ L$fhp’u gC v$qfÖsp (Nfubu) r“hpfZ, fp¡S>Npf r“dp®Z, rinZ A“¡ Apfp¡Áe k¡hp, DÛ¡pN ìehkpep¡“¡ âp¡Ðkpl“, vy$b®m OV$L$p¡“y„ k„fnZ, drlgp, bpmL$p¡ A“¡ Apqv$hpkuAp¡“u âNrs dpV¡$ D‘pe ep¡S>“p hN¡f¡ A“¡L$ bpbsp¡ rhi¡ kfL$pf“¡ L$pev$p b“phhp ‘X¡$ R>¡. L$pev$p“u Adg bÅhZu Üpfp kdpS>dp„ ep¡Áe ‘qfhs®“ L$fhy„ ‘X¡$ R>¡. V„|$L$dp„ L$l¡hy„ lp¡e sp¡ (hs®dp“) Ap^yr“L$ kde“u kfL$pf“¡ AhL$pi k„ip¡^“’u s¡ kph®S>r“L$ õhÃR>sp ky^u“u v$f¡L$ bpbsp¡ rhi¡ r“Z®e g¡hp ‘X¡$ R>¡. s¡“¡ S> fpÄeL$pfcpf L$lu iL$pe.
b„^pfZ“p¡ A’® A“¡ s¡“u AphíeL$sp kdÆ gu^p ‘R>u lh¡ Ap‘Z¡ cpfs“p b„^pfZ“u fQ“p L¡$hu fus¡ ’C s¡ ÅZuA¡.
b„^pfZ fQ“p“u ‘pð®c|rd : cpfs“y„ b„^pfZ s¥epf L$fhp“u iê$Aps C.k. 1946’u S> ’C NC lsu. õhps„Ôe cpfs“p¡ fpÄeL$pfcpf rb°qV$ip¡A¡ s¥epf L$f¡gp L$pev$p âdpZ¡ Qpgi¡ “rl ‘Z s¡ cpfsuep¡A¡ ‘p¡s¡ b“ph¡gp L$pev$p âdpZ¡ Qpgi¡, s¡hp¡ õhps„Ôe k„N°pd“p “¡spAp¡“p¡ ApN°l lsp¡. s¡ A“ykpf cpfs“y„ b„^pfZ s¥epf L$fhp
sd“¡ Ndsp L$p¡C ‘Z A¡L$ v$¡i“p b„^pfZ rhi¡ “uQ¡“p dyv¹$p“¡ Ap^pf¡ V|„$L$dp„ dprlsu d¡mhp¡.
v$¡i“y„ “pd, b„^pfZ s¥epf ’ep“y„ hj®, b„^pfZ“u b¡ rhi¡jsp.
L$fu“¡ Sy>Ap¡.
IÁg¢X$“p¡ Brslpk A“¡L$ k¥L$pAp¡“p¡ R>¡. fpÄeL$pfcpf bpbs“p r“ed Ap v$¡idp„ k„L¡$s, ê$qY$, ‘f„‘fp“p õhê$‘dp„ Å¡hp dm¡ R>¡. s¡d R>sp„ s¡“y„ riõsbÙ fus¡ ‘pg“ L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. 1215dp„ ’e¡gp d¸‚pL$pV$p® L$fpf’u HÁg¢X$“y„ b„^pfZ rhL$rks ’sy„ Ney„. L¡$V$gpL$ g¡rMs r“edp¡“p¡ kdph¡i lp¡hp R>sp„ ‘Z IÁg¢X$“y„ b„^pfZ dy¿eÒh¡¡ ArgrMs R>¡.
![Page 74: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/74.jpg)
65
dpV¡$ A¡L$ krdrs õ’p‘hpdp„ Aphu. s¡ krdrs "b„^pfZ kcp' sfuL¡$ Ap¡mMpe R>¡.
k„rh^p“ kcp : Ap‘Zp¡ v$¡i 15 Ap¸NõV$ 1947“p fp¡S> õhs„Ó ’ep¡. s¡“p ‘l¡gp„ cpfsdp„ A„N°¡Å¡“y„ fpÄe lsy„. A„N¡°S> kfL$pf¡
fpÄeL$pfcpf“u kNhX$ dpV¡$ dy„bC âp„s (fpÄe), b„Npm fpÄe A“¡ dÖpk fpÄe S>¡hp rhcpNp¡ ‘pX$ép
lsp. Ap fpÄep¡“p¡ L$pfcpf Ðep„“p gp¡L$ârsr“r^Ap¡ Üpfp Qgphhpdp„ Aphsp¡. s¡“u kp’¡ S> v$¡i“p L¡$V$gpL$ cpNp¡“p¡ L$pfcpf Ðep„“p õ’pr“L$ fpÅAp¡ k„cpmsp lsp. Aphp cpNp¡“¡ k„õ’p“p¡ L$l¡sp A“¡ s¡“p âdyM s¡ k„õ’p““p (qfepks“p) fpÅ A¡V$g¡ L¡$ k„õ’pr“L$ sfuL¡$ Ap¡mMpsp lsp. b„^pfZ kcpdp„ fpÄe A“¡ k„õ’p“p¡“p ârsr“r^“p¡ kdph¡i lsp¡.
b„^pfZ kcpdp„ Ly$g 299 kæep¡ lsp. X$p¸. fpS>¢Öâkpv$ b„^pfZ kcp“p AÝen lsp.
X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f“y„ ep¡Nv$p“ :
X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f dykv$p¡ krdrs“p AÝen lsp. s¡dZ¡ rhrh^ v$¡ip¡“p b„^pfZ“p¡ KX$p¡ Aæepk L$ep£ lsp¡. s¡dZ¡ fps-qv$hk Aæepk A“¡ tQs“ L$fu“¡ b„^pfZ“p¡ dykv$p¡ s¥epf L$ep£.
X$p¸.bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f¡ s¥epf
L$f¡gp¡ b„^pfZ“p¡ dykv$p¡ b„^pfZ kcp kdn fS|>
L¡$V$gu Np¥fhâv$ R>¡ Ap bpbs !
b„^pfZ kcpdp„ QQp® A“¡ rhQpf rhr“de“p Ap^pf¡ r“Z®e g¡hpdp„ Apìep. rhfp¡^u dsp¡ âÐe¡ Apv$f A“¡ s¡d“u ep¡Áe k|Q“p“p¡ õhuL$pf A¡ Ðep„“p L$pdL$pS>“u rhi¡jsp lsu.
b„^pfZ gMu“¡ ‘|Z® L$fhp dpV¡$ 2 hj®, 11 drl“p A“¡ 17 qv$hk S>¡V$gp¡ kde gpÁep¡.
d|m b„^pfZdp„ 22 rhcpN, 395 L$gdp¡ A“¡ 8 ‘qfriô$p¡“p¡ kdph¡i lsp¡.
b„^pfZ kcpdp„ X$p¸. fpS>¢Öâkpv$, ‘„qX$s S>hplfgpg “l¡fy, X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f, kfv$pf hëgccpB® ‘V¡$g, dp¥gp“p Aåvy$g L$gpd ApTpv$, kfp¡rS>“u “peXy, vy$Np®bpC v$¡idyM, l„kpbl¡“ dl¡sp S>¡hp A“¡L$ dp“h„sp kæep¡ lsp„. L$pev$pr“óZps“u bu.A¡“. fph r“dZ|„L$ b„^pfZ kcp“p L$pev$prhjeL$ kgplL$pf sfuL¡$ ’C lsu.
X$p¸. fpS>¢Öâkpv$
L$fhpdp„ Apìep¡. s¡“p D‘f A¡L$A¡L$ L$gdhpf QQp® ’C. A“¡L$ ky^pfpAp¡ k|Qhhpdp„ Apìep. b„^pfZ“p¡ dykv$p¡ b„^pfZ kcp kdn fS|> L$fhp“y„, s¡ bpbs ‘|R>pe¡gp âí“p¡“p S>hpb Ap‘hp“y„, s¡dS> b„^pfZ kcp“u k|Q“p A“ykpf d|m dykv$pdp„ a¡fapf L$fhp“u v$f¡L$ Å¡NhpC nrsfrls L$fhp“y„ L$pd X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f¡ L$ey¯. cpfs“p b„^pfZ“u fQ“pdp„ s¡d“p Ap ep¡Nv$p““¡ gu^¡ s¡d“¡ "cpfsue b„^pfZ“p rië‘L$pf' L$l¡hpe R>¡.
k„‘|Z® b„^pfZ ‘|fy„ gMpC Nep ‘R>u b„^pfZ kcpA¡ s¡“¡ dpÞesp Ap‘u A“¡ s¡“p¡ õhuL$pf 26 “h¡çbf 1949“p fp¡S> ’ep¡. dpV¡$ 26 “h¡çbf“p¡ qv$hk "b„^pfZ qv$“' sfuL¡$
X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 75: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/75.jpg)
66
X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f“y„ ep¡Nv$p“ S>gìehõ’p‘“, ‘ffpô²$ k„b„^, fpô²$ue kyfnp, ‘ÓL$pfÒh, A’®L$pfZ, kpdprS>L$ Þepe S>¡hp„ rhrh^ n¡Óp¡dp„ lsy„.
‘„. S>hplfgpg “l¡fy kfv$pf hëgccpC ‘V¡$g
kfp¡rS>“u “peXy$dp¥gp“p ApTpv$
sdpfp hN®“p¡ L$pfcpf r“edp“ykpf Qpg¡ A¡hy„ sd“¡ gpN¡ R>¡ “¡? s¡dp„ sd¡ ¼ep r“edp¡“p¡ kdph¡i L$fip¡? sp¡ ‘R>u hN® dpV¡$ A¡L$ r“edphgu b“php¡.
DS>hhpdp„ Aph¡ R>¡. 26 ÅÞeyApfu 1950’u b„^pfZ“u Å¡NhpC A“ykpf v$¡i“p¡ fpÄeL$pfcpf Qgphhp“u iê$Aps ’C. Ap qv$hk’u cpfs“y„
âÅkÑpL$ fpÄe A[õsÐhdp„ Apìey„. dpV¡$ S> 26 ÅÞeyApfu“p¡ qv$hk "âÅkÑpL$ qv$“' sfuL¡$ DS>hpe R>¡.
L$fu“¡ Sy>Ap¡. sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 76: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/76.jpg)
67
cpfsue b„^pfZ“p¡ dykv$p¡¹ b„^pfZ kcp“p AÝen X$p¸. fpS>¢Öâkpv$ kdn fS|> L$fsp„ X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f
1. “uQ¡“u k„L$ë‘“p õ‘ô$ L$fp¡. (1) b„^pfZdp„ fl¡gu Å¡NhpC (2) b„^pfZ qv$“2. QQp® L$fp¡. (1) b„^pfZ krdrs“u õ’p‘“p L$fhpdp„
Aphu. (2) X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f“¡ cpfsue
b„^pfZ“p rië‘L$pf L$l¡hpe R>¡.. (3) v$¡i“p fpÄeL$pfcpfdp„ kdprhô$ bpbsp¡.3. ep¡Áe ‘ep®e ‘k„v$ L$fp¡. (1) ¼ep v$¡i“y„ b„^pfZ ‘|Z®s: g¡rMs “’u? (A) Ad¡qfL$p (b) cpfs (L$) HÁg¢X$ (X$) Apdp„’u “rl.
(2) b„^pfZ kcp“p AÝen L$p¡Z lsp? (A) X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f (b) X$p¸. fpS>¢Öâkpv$ (L$) vy$Np®bpB v$¡idyM (X$) bu.A¡“. fph
(3) “uQ¡“pdp„’u b„^pfZ kcp“p kv$õe L$p¡Z “lp¡sy„?
(A) dlpÐdp Np„^u (b) dp¥gp“p ApTpv$
(L$) fpS>Ly$dpfu Ad©s L$p¥f (X$) l„kpbl¡“ dl¡sp
(4) dykv$p¹ krdrs“p AÝen L$p¡$Z lsp? (A) X$p¸. fpS>¢Öâkpv$ (b) kfv$pf hëgccpB ‘V¡$g (L$) X$p¸. bpbpkpl¡b Ap„b¡X$L$f (X$) S>¡.bu. L©$‘gp“u4. sdpfp rhQpf gMp¡. (1) kfL$pf“¡ ¼ep ¼ep rhjep¡ ‘f L$pev$p
b“phhp ‘X¡$ R>¡? (2) 26 ÅÞeyApfu“p qv$hk“¡ Ap‘Z¡ âÅkÑpL$
qv$“ sfuL¡$ ip dpV¡$ ES>huA¡ R>uA¡? (3) b„^pfZ“u Å¡NhpC âdpZ¡ fpÄeL$pfcpf
L$fhp“p L$pev$p. D‘¾$d : (1) b„^pfZ kcp dpV¡$ rhrh^ krdrsAp¡“u
õ’p‘“p ’C lsu. s¡ rhi¡“u dprlsu d¡mhp¡ A“¡ krdrsAp¡“p„ “pdp¡“p¡ s¼sp¡ b“phu A“¡ “pd kp’¡ rQÓp¡“p¡ k„N°l L$fp¡.
(2) "b„^pfZ qv$“' ipmpdp„ L¡$hu fus¡ ES>ìep¡ s¡“p¡ Al¡hpg s¥epf L$fp¡.
(3) b„^pfZ kcp“p kv$õep¡“p ap¡V$pAp¡“p¡ k„N°l L$fp¡.
õhpÝepe
![Page 77: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/77.jpg)
68
2. b„^pfZ“u DØ¡riL$p
b„^pfZ Ap‘Zp v$¡i“p¡ d|mc|s A“¡ kh®î¡›$ L$pev$p¡ R>¡. L$p¡C ‘Z L$pev$p¡ L$fhp ‘pR>m L¡$V$gpL$ Qp¡½$k DØ¡ip¡ A’hp l¡sy lp¡e R>¡. s¡ DØ¡ip¡ A’hp l¡sy õ‘ô$ L$ep® ‘R>u rhõspf‘|h®L$ L$pev$p“u AÞe Å¡NhpCAp¡ L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. s¡“u A¡L$rÓs fus¡ V|„$L$dp„ A“¡ kyk„Ns fus¡ L$f¡gu fS|>Aps A¡V$g¡ S> âõsph“p. Ap âõsph“p“¡ Dv$¹$¡riL$p L$l¡hpe R>¡. Dv¹$¡riL$p“¡ S> cpfsue b„^pfZ“u "âpõsprhL$p' A’hp "âõsph“p' ‘Z L$l¡hpe R>¡. DØ¡riL$p Ap‘Zp b„^pfZ“p DØ¡ip¡ õ‘ô$ L$f¡ R>¡. .
NZfpÄe' sfuL¡$ r“dp®Z L$fhp“p cpfsuep¡“p r“^p®f bpbs s¡dp„ L$l¡gu R>¡. s¡dp„“u âÐe¡L$ k„op“p¡ A’® Ap‘Z¡ kdÆA¡.
(1) kph®cp¥d fpÄe : cpfs D‘f OZp¡ kde rb°qV$ip¡“y„ fpÄe lsy„. 15 Ap¸NõV$ 1947“p fp¡S> Ap fpÄe“p¡ A„s Apìep¡. Ap‘Zp¡ v$¡i õhs„Ó ’ep¡. cpfs“¡ kph®cp¥dÒh âpá ’ey„. Ap‘Z¡ Ap‘Zp v$¡idp„ ep¡Áe gpN¡ s¡hp r“Z®e g¡hp dpV¡$ õhs„Ó R>uA¡. A¡L$pv$ fpÄe ‘Z ‘fv$¡iu r“e„ÓZ l¡W$m “ lp¡hy„ A¡hp¡ kph®cp¥d iåv$“p¡ A’® R>¡.
Ap‘Zu k„‘|Z® õhps„Ôe gX$s“y„ kp¥’u dlÒh“y„ DqØô$ kph®cp¥dÒh âpá L$fhp“y„ lsy„. kph®cp¥dÒh A¡V$g¡ fpÄeL$pfcpf L$fhp“p¡ kh®î¡›$ Ar^L$pf. gp¡L$ipludp„ kph®cp¥dÒh S>“sp“p lp’dp„ lp¡e R>¡. S>“sp ‘p¡sp“p ârsr“r^ Q„|V$u“¡ s¡d“¡ s¡d“p¡ kph®cp¥d Ar^L$pf hp‘fhp“u ‘fhp“Nu Ap‘¡ R>¡. Ap‘Zp v$¡i“u A„sN®s ¼ep L$pev$p L$fhp s¡ “½$u L$fhp“p¡ Ar^L$pf S>“sp“¡ A“¡ S>“spA¡ Q|„V$¡gu kfL$pf“¡ lp¡e R>¡.
(2) kdpS>hpv$u fpÄe : kdpS>hpv$u fpÄe A¡V$g¡ A¡hy„ fpÄe L¡$ Äep„ Nfub-îud„s hÃQ¡ dp¡V$u MpC “ lp¡e. v$¡i“u k„‘rÑ D‘f v$f¡L$“p¡ l½$ lp¡e R>¡. k„‘rÑ“y„ L¢$ÖueL$fZ L¡$V$gpL$ gp¡L$p¡“p lp’dp„ Aph¡ “rl s¡“u L$pmÆ fpMhpdp„ Aph¡ R>¡.
(3) ^d®r“f‘¡n fpÄe : DØ¡riL$pA¡ ^d®r“f‘¡nsp Ap‘Zp¡ DØ¡i lp¡hp“y„ L$üy„ R>¡. ^d®r“f‘¡n fpÄedp„ v$f¡L$ ^dp£“¡ kdp“ NZhpdp„ Aph¡ R>¡.
L$p¡C ‘Z A¡L$ S> ^d®“¡ fpÄe“p¡ ^d® dp“hpdp„ Aphsp¡ “’u. “pNqfL$p¡“¡ ‘p¡s‘p¡sp“p ^d®“y„ ‘pg“ L$fhp“u R|>V$ lp¡e R>¡. “pNqfL$p¡ hÃQ¡
ApNm“p ‘pW$dp„ Ap‘Z¡ iy„ iu¿ep?
b„^pfZ A¡V$g¡ fpÄeL$pfcpf“p r“edp¡ õ‘ô$ L$fsp¡ A¡L$ dlÒh“p¡ v$õsph¡S>.
b„^pfZ kcpA¡ cpfs“p b„^pfZ“u fQ“p L$fu.
b„^pfZ“¡ gu^¡ Ap‘Zp gp¡L$ârsr“r^Ap¡“¡ L$pev$p âdpZ¡ S> fpÄe“p¡ L$pfcpf L$fhp¡ ‘X¡$ R>¡.
Ap‘Z¡ b^p„ cpfs“p “pNqfL$ R>uA¡. Ap‘Z¡ b^pA¡ A¡L$ v$¡i sfuL¡$ iy„ d¡mhhy„ R>¡ s¡ DØ¡riL$p L$l¡ R>¡. s¡dp„“p„ d|ëep¡, rhQpf A“¡ l¡sy Dv$pÑ lp¡e R>¡. s¡ L¡$hu fus¡ d¡mhhp s¡ bpbs“u Å¡NhpC k„‘|Z® b„^pfZdp„ õ‘ô$ L$f¡gu R>¡.
b„^pfZ“u DØ¡riL$p“u iê$Aps ""Ad¡ cpfs“p gp¡L$p¡'' iåv$p¡’u ’pe R>¡. cpfs“y„ "kph®cp¥d, kdpS>hpv$u, ^d®r“f‘¡n, gp¡L$iplu
b„^pfZ“u DØ¡riL$p hp„Qp¡. s¡dp„“p iåv$p¡“u epv$u b“php¡. Ap iåv$p¡ sd¡ buS>¡ ¼ep„ hp„Qp¡ R>p¡?
L$fu“¡ Sy>Ap¡.
![Page 78: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/78.jpg)
69
^d®“p Ap^pf¡ c¡v$cph L$fu iL$psp¡ “’u.
(4) gp¡L$iplu fpÄe : gp¡L$ipludp„ fpÄeL$pfcpf“u kÑp gp¡L$p¡“p lp’dp„ lp¡e R>¡. s¡d“u BÃR>p âdpZ¡ kfL$pf r“Z®e g¡ R>¡ A“¡ ^p¡fZp¡ “½$u L$f¡ R>¡. kfL$pf¡ v$f¡L$“p L$ëepZ dpV¡$ dlÒh“p Apr’®L$, kpdprS>L$ r“Z®ep¡ g¡hp ‘X¡$ R>¡. Aphp r“Z®ep¡ fp¡S>¡fp¡S> v$f¡L$ gp¡L$p¡“¡ c¡Np L$fu“¡ g¡hp i¼e “’u. dpV¡$ Qp¡½$k kde ‘R>u Q|„V$ZuAp¡ ’pe R>¡. Ap Q|„V$Zudp„ dsv$pf ds Ap‘u“¡ ‘p¡sp“p ârsr“r^ Q|„V¡$ R>¡. Q|„V$pC Aph¡gp ârsr“r^ b„^pfZ¡ fQ¡gu k„kv$, L$pe®L$pfu d„X$m S>¡hu k„õ’pdp„ Åe R>¡. b„^pfZ¡ S> fS|> L$f¡gu A’hp v$ip®h¡gu âq¾$ep Üpfp k„‘|Z® S>“sp dpV¡$ r“Z®e g¡ R>¡.
(5) NZfpÄe : Ap‘Zp v$¡idp„ gp¡L$iplu kp’¡ NZfpÄe ‘Ùrs R>¡. NZfpÄedp„ b^p„ kph®S>r“L$ ‘v$p¡ gp¡L$p¡ Üpfp Q|„V$hpdp„ Aph¡ R>¡. L$p¡C ‘Z kph®S>r“L$ ‘v$ h„i‘f„‘fp âdpZ¡ cfpsp„ “’u.
fpô²$‘rs, â^p“d„Óu, fpÄe‘pg, dy¿ed„Óu, d¡ef, kf‘„Q S>¡hp„ ‘v$p¡ kph®S>r“L$ lp¡e R>¡. s¡ ‘v$p¡ dpV¡$ Qp¡½$k rhriô$ Jdf“u ifs ‘|Z®
L$f“pfp¡ L$p¡C ‘Z cpfsue “pNqfL$¡ Q|„V$Zu gX$u“¡ S>C iL¡$ R>¡. fpS>kÑpL$ ‘Ùrsdp„ Ap ‘v$p¡
^d®r“f‘¡nsp“p dpÝed’u Ap‘Z¡ Ap‘Zp kdpS>“u blº^prd®L$sp“y„ S>s“ L$fhp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡. Ap‘Z“¡ b„^pfZ¡ S>¡ A“¡L$ l½$ Apàep R>¡, s¡“p¡ Ap‘Z¡ Adep®v$ A’hp Å¡CA¡ s¡d D‘ep¡N L$fu iL$sp “’u. ^prd®L$ õhs„Ósp“y„ ‘Z s¡hy„ S> R>¡. Ap‘Z¡ Äepf¡ sl¡hpf, DÐkh ES>huA¡ R>uA¡, Ðepf¡ Ap‘Z¡ kph®S>r“L$ õhÃR>sp, Apfp¡Áe A“¡ ‘ep®hfZ“p¡ rhQpf L$fhp¡ ‘Z S>ê$fu lp¡e R>¡.
h„i‘fp„‘fp Üpfp A¡L$ S> Ly„$Vy„$b“u ìe[¼s ‘pk¡ Åe R>¡.
Dv¹$¡riL$pA¡ v$f¡L$ cpfsue “pNqfL$p¡“¡ Þepe, õhps„Ôe A“¡ kdp“sp Ap ÓZ d|ëep¡“u A“¡ s¡ âdpZ¡ ìehlpf L$fhp“u, L$pev$p Üpfp s¡ d|ëep¡ âÐen ìehlpfdp„ gphhp“u Mpsfu Ap‘u R>¡. Ap d|ëe“p¡ A’® Ap‘Z¡ kdÆA¡.
(1) Þepe : AÞepe v|$f L$fu“¡ v$f¡L$“¡ ‘p¡sp“u âNrs“u sL$ d¡mhu Ap‘hu A¡V$g¡ Þepe. b^p„ gp¡L$p¡“y„ L$ëepZ ’pe A¡ ×rô$A¡ D‘peep¡S>“p L$fhu A¡V$g¡ Þepe âõ’pr‘s L$fhp¡. D$v¹$¡riL$pdp„ Þepe“p ÓZ âL$pf v$ip®ìep R>¡. s¡ “uQ¡ âdpZ¡ R>¡ -
(A) kpdprS>L$ Þepe : ìe[¼sdp„ Års, ^d®, h„i, cpjp, âv$¡i, S>Þdõ’p“ A’hp tgN D‘f Ap^pqfs L$p¡C ‘Z c¡v$cph L$fhp¡ “rl.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
QQp® L$fp¡.
"dpfy„ Ly$Vy„$b' rhi¡ v$u‘pA¡ iy„ g¿ey„ R>¡ s¡ hp„Qp¡.
gp¡L$iplu A¡V$g¡ dpÓ Q|„V$ZuAp¡ “rl. dpfp„ dpsp-r‘sp Of“p„ b^p„ L$pdp¡ kp’¡ dmu“¡ L$f¡ R>¡. s¡dp„ Adpfy„ ‘Z ep¡Nv$p“ lp¡e R>¡. A¡L$-buÅ kp’¡ Ad¡ TOX$ép hNf hpsp¡ L$fuA¡ R>uA¡. TOX$uA¡ sp¡ ‘Z sfs S> s¡ c|gu S>C“¡ A¡L$buÅ“y„ L$l¡hy„ kp„cmuA¡ R>uA¡. L$p¡C ‘Z ‘qfhs®“ L$fhy„ lp¡e sp¡ v$pv$u-v$pv$p“¡ S> ‘|R>hpdp„ Aph¡ R>¡. A“yS>“¡ M¡su“p Aæepkdp„ k„ip¡^“ L$fhy„ R>¡. s¡“p¡ r“Z®e b^p„“¡ Nçep¡.
v$u‘p“p Ofdp„ gp¡L$iplu ‘Ùrs R>¡, A¡d sd“¡ gpN¡ R>¡ L¡$? gp¡L$iplu“u L$C rhi¡jsp Ap ‘qfÃR>¡v$dp„ Å¡hp dm¡ R>¡?
![Page 79: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/79.jpg)
70
QQp® L$fp¡.
õhps„Ôe k„b„^u L¡$V$gp„L$ rh^p“p¡ “uQ¡ Apàep R>¡. s¡“p ‘f QQp® L$fp¡.
• sl¡hpf-DÐkh kph®S>r“L$ fus¡ ES>hsu hMs¡ L¡$V$gpL$ r“edp¡ ‘pmhp ‘X¡$ R>¡. s¡’u Ap‘Zp õhps„Ôe D‘f b„^“ Aphsy„ “’u.
• õhps„Ôe A¡V$g¡ d“dp„ Aph¡ s¡d hs®hy„ A¡d “rl ‘Z S>hpbv$pfu‘|h®L$ hs®hy„.
dpZk sfuL¡$ v$f¡L$“p¡ v$fÄÅ¡ kfMp¡ S> lp¡e R>¡.
(b) Apr’®L$ Þepe : c|M, c|Mdfp¡, Ly$‘p¡jZ S>¡hu bpbsp¡ Nfubu“¡ gu^¡ A’hp v$pqfÖe“¡ gu^¡ r“dp®Z ’pe R>¡. Nfubu v|$f L$fhu lp¡e sp¡ v$f¡L$“¡ ‘p¡sp“y„ A“¡ Ly$Vy„$b“y„ cfZ‘p¡jZ L$fhp dpV¡$ ApÆrhL$p“y„ kp^“ d¡mhhp“p¡ l½$ R>¡. Ap‘Zp b„^pfZ¡ v$f¡L$ “pNqfL$“¡ Ap Ar^L$pf L$p¡C ‘Z Ås“p c¡v$cph hNf Apàep¡ R>¡.
(L$) fpS>L$ue Þepe : fpÄeL$pfcpfdp„ cpN g¡hp“p¡ v$f¡L$“¡ kdp“ l½$ dm¡ dpV¡$ Ap‘Z¡ âp¥Y$ dsv$p“ ‘Ùrs õhuL$pfu R>¡. s¡ âdpZ¡ Jdf“p 18 hj® ‘|fp L$f“pfp v$f¡L$ “pNqfL$“¡ ds Ap‘hp“p¡ Ar^L$pf R>¡.
(2) õhps„Ôe : õhps„Ôe A¡V$g¡ Ap‘Zp ‘f vy$:Mv$peu, Aep¡Áe A„Ly$i “ lp¡hp¡. Ap‘Zpdp„ fl¡gu ndsp“p¡ rhL$pk L$fhp dpV¡$ ‘p¡jL$ hpsphfZ lp¡hy„. gp¡L$ipludp„ “pNqfL$p¡“¡ õhps„Ôe lp¡e R>¡, õhps„Ôe lp¡e sp¡ S> gp¡L$iplu ‘y¿s b“¡.
rhQpf A“¡ Arcìe[¼s õhps„Ôe A¡ ìe[¼s“y„ d|mc|s õhps„Ôe R>¡. v$f¡L$“¡ ‘p¡sp“p Arcâpe A“¡ rhQpf ìe¼s L$fhp“p¡ l½$ R>¡. rhQpfp¡“p Apv$p“âv$p““¡ gu^¡ Ap‘Zpdp„ klL$pe® A“¡ A¡L$sp h^¡ R>¡ A“¡ s¡“u S> kp’¡ A¡L$pv$ kdõep“u A“¡L$ bpSy> ‘Z Ap‘Z“¡ kdÅe R>¡.
îÙp, kdS|>su A“¡ D‘pk“p“p õhps„Ôe Üpfp dy¿eÒh¡ ^prd®L$ õhps„Ôe ìe¼s ’pe R>¡. Ap‘Zp ^d®“p A’hp Ap‘Zu ‘k„v$Nu“p ^d®“p D‘v$¡i A“ykpf hs®“ L$fhp“y„ õhps„Ôe v$f¡L$ cpfsue “pNqfL$“¡ R>¡. Ap‘Zp sl¡hpfp¡ DÐkh ES>hhp“y„, c[¼sõ’p“p¡“y„ S>s“ L$fhp“y„ A“¡ D‘pk“p“y„ õhps„Ôe s¡dp„ Arcâ¡s R>¡.
(3) kdp“sp : Dv$¹¡riL$pA¡ cpfsue “pNqfL$p¡“¡ v$fÄÅ A“¡ sL$“u bpbsdp„ kdp“sp“u Mpsfu Ap‘¡gu R>¡.
Års, ^d®, h„i, tgN, S>Þdõ’p“ hN¡f¡
‘f Ap^pqfs c¡v$cph L$ep® hNf dpZk sfuL¡$ v$f¡L$“p¡ v$fS>Å¡ kfMp¡ li¡, A¡hp¡ Ap“p¡ A’® R>¡. KQ-“uQ, î¡›$-L$r“›$ S>¡hp c¡v$p¡ L$fhp “rl A¡V$g¡ kdp“ v$fÄÅ“u Mpsfu Ap‘hu. Dv$¹¡riL$pA¡
"sL$“u kdp“sp'“¡ dlÒh“u NZu R>¡. ‘p¡sp“p rhL$pk“u sL$ v$f¡L$“¡ âpá ’i¡. s¡ D‘gå^ L$fphu v$¡su hMs¡ L$p¡C ‘Z âL$pf“p¡ c¡v$cph L$fhpdp„ Aphi¡ “rl.
b„^pfZ“u Dv¹$¡riL$pdp„ L$p¡C A¡L$v$d Sy>v$p Apv$i®“p¡ A’hp sÒh“p¡ Dëg¡M L$ep£ R>¡. s¡ Apv$i® A’hp s¡ sÒh A¡V$g¡ cpCQpfp“u cph“p“y„ r“dp®Z L$fhp“p¡ Dv¹$¡i A“¡ ìe[¼s“u ârs›$p“y„ S>s“ L$fhp“u Mpsfu.
b„^yÐh :- b„^pfZ s¥epf L$f“pfpAp¡“¡ A¡hy„ gpNsy„ lsy„, L¡$ dpÓ Þepe“u, õhps„Ôe“u A“¡ kdp“sp“u Mpsfu Ap‘hp’u cpfsue kdpS>dp„ kdp“sp r“dp®Z ’i¡ “rl. s¡ dpV¡$ Nd¡ s¡V$gp L$pev$p L$fhp R>sp„ Äep„ ky^u cpfsuep¡dp„ b„^yÐh cph“p li¡ “rl, Ðep„ ky^u Aphp L$pev$pAp¡“p¡ D‘ep¡N ’i¡ “rl. dpV¡$ S> b„^yÐh cph“p“p r“dp®Z“p¡ Dv¹$$¡i Dv¹$¡riL$pdp„ kdprhô$ L$fhpdp„ Apìep¡ R>¡. b„^ysp lp¡hu A¡V$g¡ Ap‘Zp v$¡i“p b^p„ “pNqfL$p¡ ‘fÒh¡ A“¡ A¡L$buÅ ‘fÐh¡ ApÐduesp“u cph“p lp¡hu. b„^yÐhcph A¡L$buÅ dpV¡$ klp“yc|rs“u cph“p r“dp®Z L$f¡ R>¡.
![Page 80: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/80.jpg)
71
(4) kdpS>dp„ ìe[¼sârs›$p L¡$hu fus¡ r“dp®Z ’i¡ ?
3. Ap‘Z“¡ dm¡gp õhps„Ôe“p¡ D‘ep¡N Ap‘Z¡ L¡$hu fus¡ L$fhp¡ Å¡CA¡, sdpfp¡ Arcâpe gMp¡/L$lp¡.
4. k„L$ë‘“p õ‘ô$ L$fp¡. (1) kdpS>hpv$u fpÄe - (2) kdp“sp - (3) kph®cp¥d fpÄe - (4) sL$“u kdp“sp -
5. cpfsue b„^pfZ“u Dv¹$¡riL$pdp„ L$C L$C dlÒh“u bpbsp¡“p¡ Dëg¡M L$f¡gp¡ R>¡ ?
D‘¾$d : (1) rinL$“u dv$v$’u dsv$p“‘rÓL$p A“¡
dsv$p“e„Ó (EVM) kdS>hp dpV¡$ spgyL$p“p slkug L$pep®ge“u dygpL$ps gp¡.
(2) sdpfp ‘qfkf“p hs®dp“‘Óp¡“p„ “pd“u epv$u b“php¡.
1. “uQ¡“p„ rh^p“p¡ hp„Qu“¡ s¡“p dpV¡$“p Qphuê$‘ iåv$p¡ iåv$Qp¡fkdp„’u ip¡^p¡ A“¡ gMp¡.
b„ ip cp¥ lu gp¡ “p
h® ^y ip h ‘ kp
â L$ Ðh õsp n h®
gp¡ d â cp L$ cp¥
õsp “p kp lu h d
^ d® r“ f ‘¡ n
(1) v$¡i“p v$f¡L$ “pNqfL$p¡ A“¡ A¡L$buÅ âÐe¡ ApÐduesp“u cph“p lp¡hu.
(2) fpÄe L$pfcpf“u kÑp gp¡L$p¡“p lp’dp„ lp¡hu.
(3) Dv$¹¡riL$p“¡ S> L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡. (4) v$f¡L$ ^d®“¡ kdp“ NZhp.
(5) buÅ“p r“e„ÓZ l¡W$m “ lp¡h„y.
2. gMsp„ ’CA¡. (1) ^d®r“f‘¡n fpÄedp„ L$C Å¡NhpCAp¡ lp¡e
R>¡ ? (2) âp¥Y$ dsv$p“ ‘Ùrs A¡V$g¡ iy„? (3) Apr’®L$ Þepe“¡ gu^¡ “pNqfL$p¡“¡ ¼ep l½$ dm¡
R>¡?
A¡L$buÅ“u kdõep bpbs gp¡L$p¡ k„h¡v$“iugsp’u rhQpf L$f¡ R>¡.
b„^ycph A“¡ ìe[¼s ârs›$p“p¡ r“L$V$“p¡ k„b„^ R>¡. ìe[¼s ârs›$p A¡V$g¡ v$f¡L$ ìe[¼s“¡ dpZk sfuL¡$ kÞdp“ lp¡e R>¡. s¡ Års, ^d®, h„i, tgN, cpjp hN¡f¡ bpbsp¡’u “½$u ’sy„ “’u. Ap‘Z“¡ S>¡ âdpZ¡ buÅAp¡ Apv$f A“¡ kÞdp“ Ap‘¡ A¡hy„ gpN¡ R>¡, s¡hp¡ S> Apv$f A“¡ kÞdp“ Ap‘Z¡ AÞe ìe[¼s“¡ Ap‘hp¡ Å¡CA¡.
Äepf¡ v$f¡L$ ìe[¼s buÆ ìe[¼s“p¡ Apv$f L$fu“¡ s¡“p õhps„Ôe A“¡ l½$“y„ kÞdp“ L$fi¡, Ðepf¡ Ap‘p¡Ap‘ ìe[¼s ârs›$p r“dp®Z ’i¡. Aphp hpsphfZdp„ b„^yÐhcph kplrS>L$ fus¡ h^hp gpNi¡. Þepe A“¡ kdp“sp ‘f Ap^pqfs “hp kdpS>“p r“dp®Z“y„ L$pd ‘Z h^pf¡ kfm ’i¡. cpfs“p b„^pfZ“u Dv¹$¡riL$p Üpfp Ap“y„ dpN®v$i®“ âpá ’pe R>¡.
cpfs“u S>“spA¡ Ap b„^pfZ ‘p¡sp“¡ S> A‘®Z L$ey¯ R>¡ s¡ Dëg¡M Üpfp Dv¹$¡riL$p“p¡ A„s ’pe R>¡.
õhpÝepe
![Page 81: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/81.jpg)
72
3. b„^pfZ“u rhriô$sp
ApNm“p b¡ ‘pW$p¡dp„ Ap‘Z¡ cpfs“p b„^pfZ“u fQ“p L¡$hu fus¡ ’C s¡“p¡ A“¡ b„^pfZ“u Dv¹$$¡riL$p“p¡ Aæepk L$ep¤. kph®cp¥d, kdpS>hpv$u, ^d®r“f‘¡n, gp¡L$iplu, NZfpÄe S>¡hu k„L$ë‘“p kdÆ gu^u. Dv¹$¡riL$pdp„ v$ip®h¡gp Ap Dv¹$$¡ip¡ Ap‘Zp b„^pfZ“u rhriô$sp R>¡. Ap D‘fp„s b„^pfZ“u buÆ L$C rhriô$sp R>¡ s¡ Ap‘Z¡ Ap ‘pW$dp„ kdS>hp“p R>uA¡.
k„OfpÄe : k„OfpÄe ìehõ’p A¡ Ap‘Zp b„^pfZ“u A¡L$ dlÒh“u rhi¡jsp R>¡. dp¡V$p¡ c|âv$¡i A“¡ h^pf¡ gp¡L$k„¿ep (hksu) ^fphsp v$¡idp„ fpÄe L$fhp dpV¡$ k„OfpÄe A¡L$ ‘Ùrs R>¡. dp¡V$p¡ c|âv$¡i lp¡hp’u A¡L$ S> õ’m¡’u fpÄeL$pfcpf L$fhp¡ dyíL¡$g b“¡ R>¡, v|$f“p âv$¡ip¡ sfa vy$g®n k¡hpe R>¡. Ðep„“p gp¡L$p¡“¡ fpÄeL$pfcpfdp„ klcpNu ’hp“u sL$ dmsu “’u. dpV¡$ k„OfpÄedp„ b¡ õsf“u kfL$pf lp¡e R>¡. ApMp v$¡i“y„ k„fnZ L$fhy„, AÞe fpô²$p¡ kp’¡ ìehlpf L$fhp¡, ip„rs õ’p‘hu hN¡f¡ L$pdp¡ dÝehs} kfL$pf ‘pf ‘pX¡$ R>¡. s¡“¡ "L¢$Ö kfL$pf' A’hp "k„OkfL$pf' ‘Z L$l¡ R>¡. k„OkfL$pf ApMp v$¡i“p¡ fpÄeL$pfcpf Qgph¡ R>¡.
Ap‘Z¡ S>¡ âv$¡idp„ fluA¡ R>uA¡ s¡ âv$¡i“p¡ L$pfcpf L$f“pfu kfL$pf“¡ "fpÄekfL$pf' L$l¡hpe R>¡. fpÄekfL$pf A¡L$ dep®qv$s âv$¡i“p¡ fpÄeL$pfcpf k„cpm¡ R>¡. v$p.s. dlpfpô²$ fpÄe kfL$pf.
b¡ õsf¡ Sy>v$pSy>v$p rhjep¡ D‘f L$pev$p b“phu“¡ Afk‘fk klL$pf’u fpÄeL$pfcpf L$fhp“u Ap ‘Ùrs“¡ "k„OfpÄe' L$l¡hpe R>¡.
Ar^L$pf hl¢QZu : k„OkfL$pf A“¡ fpÄekfL$pf hÃQ¡ b„^pfZ¡ Ar^L$pfp¡ hl¢Qu v$u^p R>¡. s¡ âdpZ¡ ¼ep rhje“p Ar^L$pf L$p¡“u ‘pk¡ R>¡, s¡ Å¡CA¡. Ap‘Zp b„^pfZ¡ ÓZ epv$u s¥epf L$fu A“¡ s¡dp„ Sy>v$pSy>v$p rhjep¡ v$ip®ìep R>¡.
‘l¡gu epv$u“¡ "k„Oepv$u' L$l¡hpe R>¡. s¡dp„ 97 rhje lp¡e R>¡. Ap rhjep¡ D‘f k„OkfL$pf (L¢$ÖkfL$pf) L$pev$p L$f¡ R>¡. fpÄekfL$pf dpV¡$ "fpÄeepv$u' lp¡e R>¡. s¡dp„ 66 rhjep¡ lp¡e R>¡. s¡ rhjep¡ D‘f fpÄekfL$pf L$pev$p L$f¡ R>¡. Ap b¡ epv$u D‘fp„s ÓuÆ A¡L$ "k„ey¼s epv$u' (kdhs} epv$u) lp¡e R>¡. s¡dp„ 47 rhjep¡ lp¡e R>¡. bß¡ kfL$pf Ap epv$u“p rhjep¡ D‘f L$pev$p L$fu iL¡$ R>¡. Ap ÓZ epv$udp„“p rhjep¡ D‘fp„s L$p¡C “hp¡ rhje Dv¹$ch¡ sp¡ s¡“p D‘f L$pev$p¡ L$fhp“p¡ Ar^L$pf k„O (L¢$Ö) kfL$pf“¡ lp¡e R>¡. Ap Ar^L$pf "rhi¡jpr^L$pf' sfuL¡$ Ap¡mMpe R>¡.
¼ep rhje L$p¡“u ‘pk¡ R>¡ -
(1) k„OkfL$pf ‘pk¡“p rhje : k„fnZ,
rhv$¡i kp’¡ ìehlpf, eyÙ A“¡ ip„rs, QgZ ìehõ’p, Ap„sffpô²$ue h¡‘pf hN¡f¡.
(2) fpÄekfL$pf ‘pk¡“p rhje : M¡su, L$pev$p A“¡ kyìehõ’p, õ’pr“L$ ipk“, Apfp¡Áe, S>¡g ìehõ’p hN¡f¡.
(3) b„“¡ kfL$pf“p k„ey¼s rhje : fp¡S>Npf, ‘ep®hfZ, Apr’®L$ A“¡ kpdprS>L$ r“ep¡S>“, ìe[¼sNs L$pev$p, rinZ hN¡f¡.
L¢$Öiprks âv$¡i / k„Oiprks âv$¡i : cpfsdp„ A¡L$ k„OkfL$pf, 29 fpÄekfL$pf A’hp OV$L$fpÄep¡ A“¡ 7 k„Oiprks âv$¡i R>¡. k„Oiprks âv$¡ip¡ D‘f k„OkfL$pf“y„ r“e„ÓZ lp¡e R>¡.
cpfsue k„OfpÄe“p Ar^L$pfp¡“u hl¢QZu A’hp rhcpS>“ rhi¡jspkcf R>¡. k„OkfL$pf A“¡ fpÄekfL$pf A¡L$buÅ kp’¡ klL$pf’u v$¡i“p¡ rhL$pk kp^u iL¡$ s¡ i¼e b“¡ R>¡. fpÄe L$pfcpfdp„ “pNqfL$p¡“p klcpN“¡ Ap ‘Ùrsdp„ âp¡Ðkpl“ dm¡ R>¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 82: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/82.jpg)
73
d„Óud„X$m gp¡L$kcpdp„’u b“¡ R>¡ A“¡ s¡ ‘p¡sp“u L$pdNufu dpV¡$ gp¡L$kcp“¡ S>hpbv$pf lp¡e R>¡. k„kv$ue ipk“‘Ùrsdp„ k„kv$dp„ ’sp„ QQp®, rhQpf-rhr“de“y„ dlÒh lp¡e R>¡.
õhs„Ó Þepeìehõ’p : cpfs“p b„^pfZ¡ õhs„Ó Þepeìehõ’p“u Np¡W$hZ (fQ“p) L$f¡gu R>¡. rhhpv$põ‘v$ âí“p¡“p¡ Äepf¡ Ap‘kdp„ DL¡$g Aphu iL$sp¡ “’u Ðepf¡ s¡“p¡ DL¡$g Av$pgsdp„ L$fpe R>¡.
Av$pgs b„“¡ ‘n“u hps kp„cmu“¡, s¡dp„ AÞepe ’ep¡ lp¡e sp¡ s¡ v|$f L$fu“¡ r“hpfZ L$f¡ R>¡. Ap L$pd sV$õ’p‘|h®L$ ’hy„ S>ê$fu lp¡e R>¡.
k„kv$ue ipk“‘Ùrs : cpfs“p b„^pfZ¡ k„kv$ue ipk“‘Ùrs bpbs“u Å¡NhpC L$f¡gu R>¡. k„kv$ue ipk“‘Ùrs A¡V$g¡ fpÄeL$pfcpf“u A¡hu A¡L$ ‘Ùrs L¡$ S>¡dp„ k„kv$“¡ A¡V$g¡ L¡$ L$pev$pd„X$m“¡ r“Z®e g¡hp“p¡ kh®î¡›$ Ar^L$pf lp¡e R>¡. cpfs“u k„kv$dp„ fpô²$‘rs, gp¡L$kcp A“¡ fpÄekcp“p¡ kdph¡i lp¡e R>¡. âÐen fpÄeL$pfcpf L$f“pfy„
sd¡ QgZu “p¡V$p¡ Å¡C R>¡ “¡? s¡“p ‘f "cpfs L¡$ÞÖue kfL$pf' gM¡gy„ lp¡e R>¡.
‘p¡guk“p Mcp D‘f“p¡ rbëgp¡ sd¡ Å¡ep¡ lp¡e sp¡ s¡“p D‘f "dlpfpô²$ ‘p¡guk' gM¡gy„ v$¡Mpe R>¡.
"cpfsue f¡g' A“¡ "dlpfpô²$ fpÄe
‘qfhl“ dlpd„X$m' A¡hy„ gM¡gy„ ‘Z sd¡ hp„Ãey„ li¡.
Ap“p¡ A’® Ap‘Zp v$¡idp„ b¡ õsf“u kfL$pf R>¡. A¡L$ cpfs kfL$pf A“¡ buÆ fpÄekfL$pf. v$p.s. dlpfpô²$ kfL$pf, L$Zp®V$L$ kfL$pf hN¡f¡.
QgZu “p¡V$
cpfsue f¡g bp¡^rQŒ (âsuL$)dlpfpô²$ ‘p¡guk bp¡^rQŒ dlpfpô²$ fpÄe ‘qfhl“ dlpd„X$m bp¡^rQŒ
Bip“ sfa“p„ fpÄep¡“u epv$u b“php¡. Ðep„“p„ fpÄep¡“u fpS>^p“u“p„ il¡f ¼ep„?
L$fu“¡ Sy>Ap¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
![Page 83: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/83.jpg)
74
r“ó‘nsp’u Av$pgs D‘f L$p¡C ‘Z v$bpZ “ Aph¡ s¡ dpV¡$ b„^pfZ¡ Þeped„X$m“¡ h^pf¡dp„ h^pf¡ õhs„Ó fpMhp dpV¡$ A“¡L$ Å¡NhpC L$fu R>¡. v$p.s. Þepe^ui“u r“dZ|„L$ kfL$pf sfa’u ’su “’u ‘Z fpô²$‘rs L$f¡ R>¡. Þepep^ui“¡ kl¡gpC’u s¡d“p ‘v$¡’u v|$f L$fu iL$psp “’u.
A¡L$ S> v$¡i“y„ “pNqfL$Ðh : cpfs“p b„^pfZ¡ cpfs“p b^p “pNqfL$p¡“¡ A¡L$ S> “pNqfL$Ðh blpg, d„S|>f L$ey¯ R>¡. s¡ A¡V$g¡ "cpfsue' “pNqfL$Ðh.
b„^pfZdp„ a¡fapf“u ‘Ùrs : b„^pfZdp„ v$ip®h¡g Å¡NhpCdp„ ‘qf[õ’rs âdpZ¡ a¡fapf A’hp ky^pfp L$fhp ‘X¡$ R>¡. ‘f„sy b„^pfZdp„ hpf„hpf ky^pfp L$fhp’u A[õ’fsp Dv¹$chu iL¡$ R>¡. dpV¡$ L$p¡C ‘Z a¡fapf L$fsu hMs¡ s¡ ‘|Z® rhQpf L$ep® ‘R>u ’pe s¡ dpV¡$ cpfs“p b„^pfZdp„ S> b„^pfZ“p a¡fapf“u k„‘|Z® âq¾$ep õ‘ô$ L$f¡gu R>¡. b„^pfZdp„ L$p¡C ‘Z a¡fapf L$fhp¡ lp¡e sp¡ Ap S> âq¾$ep Üpfp L$fhp¡ ‘X¡$. b„^pfZ“p a¡fapf“u Ap
![Page 84: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/84.jpg)
75
Dd¡v$hpf“¡ Q|„V$u iL¡$ R>¡. kfL$pf Q|„V$ZuAp¡ ep¡S>¡ sp¡ Aphy„ dy¼s A“¡ Þepeu hpsphfZ dmu iL¡$ s¡hu Mpsfu fl¡su “’u. dpV¡$ Ap‘Zp b„^pfZ¡ Q|„V$ZuAp¡ ep¡S>hp“u S>hpbv$pfu A¡L$ õhs„Ó ìehõ’ps„Ó“¡ (e„ÓZp“¡) kp¢‘¡gu R>¡. s¡ e„ÓZp A¡V$g¡ "Q|„V$Zu Apep¡N'. cpfs“u b^u dlÒh“u Q„|V$ZuAp¡ ep¡S>hp“u S>hpbv$pfu Q|„V$Zu Apep¡N D‘f lp¡e R>¡.
cpfsue b„^pfZ“u A“¡L$ rhriô$sp R>¡. Ap ‘pW$dp„ Ap‘Z¡ s¡dp„“u L¡$V$guL$ dlÒh“u rhriô$spAp¡“p¡ S> Aæepk L$ep£ R>¡. d|mc|s l½$p¡ rhi¡“u rhõs©s Å¡NhpC A¡ Ap‘Zp b„^pfZ“u h^y A¡L$ dlÒh“u rhriô$sp R>¡. s¡“p¡ Aæepk Ap‘Z¡ lh¡ ‘R>u“p ‘pW$dp„ L$fhp“p R>uA¡.
lpg“p dy¿e Q|„V$Zu L$rdí“f L$p¡Z ?Q|„V$Zu ApQpf k„rlsp A¡V$g¡ iy„?
dsv$pf k„O A¡V$g¡ iy„?
ip¡^p¡ !AÐepf ky^udp„ cpfsue b„^pfZdp„
L¡$V$gu hMs ky^pfp ’ep R>¡?
âq¾$ep M|b S> rhriô$ R>¡. s¡ blº dyíL¡$g ‘Z “’u A“¡ blº kfm ‘Z “’u. dlÒh“p ky^pfp dpV¡$ s¡dp„ rhQpf-rhr“de“¡ ‘ep®á AhL$pi Ap‘hpdp„ Apìep¡ R>¡. kh®kp^pfZ ky^pfp kl¡gpC’u ’C iL¡$ s¡V$gu [õ’rsõ’p‘L$sp ‘Z Ap âq¾$epdp„ R>¡.
1. k„OfpÄe ipk“‘Ùrs A“yê$‘ Ar^L$pfp¡“u hl¢QZu L¡$hu fus¡ L$fu R>¡ s¡“u epv$u “uQ¡“p s¼spdp„ b“php¡.
3. gMsp ’pAp¡. (1) k„OfpÄedp„ b¡ õsf“u kfL$pf lp¡e R>¡. (2) rhi¡jpr^L$pf A¡V$g¡ iy„? (3) b„^pfZ¡ Þeped„X$m“¡ õhs„Ó fp¿ey„ R>¡.
4. õhs„Ó Þepeìehõ’p“p apev$p A“¡ “yL$kp“ Ap rhje ‘f hN®dp„ S|>’QQp®“y„ Apep¡S>“ L$fp¡.
5. Bg¡¼V²$p¡r“L$ dsv$p“e„Ó (EVM) hp‘fhp“¡ gu^¡ ¼ep apev$p ’pe R>¡, s¡“u dprlsu d¡mhp¡.
D‘¾$d : hN®dp„ Q„|V$Zu Apep¡N“u õ’p‘“p L$fp¡. s¡
Q|„V$Zu Apep¡N“p dpN®v$i®“ l¡W$m hN®“u Q|„V$Zu ep¡Å¡.
k„OfpÄe kfL$pf fpÄekfL$pf
(1)
(2)
(3)
(1)
(2)
(3)
b„“¡ kfL$pf ‘pk¡“p k„eyL$s rhje
(1)
(2)
(3)
2. ep¡Áe iåv$ gMp¡. (1) ApMp v$¡i“p¡ fpÄeL$pfcpf L$fsu e„ÓZp - (2) Q|„V$ZuAp¡“y„ Apep¡S>“ L$fsu e„ÓZp - (3) b„“¡ epv$u D‘fp„s“u epv$u -
Q|„V$Zu Apep¡N : Q|„V$Zu Apep¡N rhi¡ hs®dp“‘Ódp„ Aphsp g¡Mp¡ sd¡ l„d¡ip„ hp„Qsp lip¡. cpfs¡ gp¡L$iplu ipk“ìehõ’p õhuL$pfu lp¡hp’u âÅA¡ Qp¡½$k dyv$s ‘R>u ‘p¡sp“p ârsr“r^ afu “h¡kf’u Q„|V$hp“p lp¡e R>¡. s¡ dpV¡$ Q|„V$ZuAp¡ ep¡S>hu ‘X¡$ R>¡. Ap Q|„V$ZuAp¡ dy¼s A“¡ Þepeu hpsphfZdp„ ’hu S>ê$fu lp¡e R>¡. Ðepf¡ S> “pNqfL$p¡ L$p¡C ‘Z v$bpZ hNf ‘p¡sp“¡ ep¡Áe gpN¡ s¡
L$fp¡ Å¡BA¡ !
õhpÝepe
![Page 85: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/85.jpg)
76
4. d|mc|s l½$ cpN-1
hs®dp“‘Ódp„ A’hp buS>¡ ¼ep„e sd¡ Aphp õhê$‘“p„ ‘pqV$ep„ Å¡ep„ li¡. A¡L$pv$p dp¡fQpdp„ L$p¡C dp„NZu L$fu lp¡e A“¡ s¡ s¡“p¡ l½$ lp¡hp“y„ L$l¡hpe R>¡.
Ap‘Z“¡ S>ÞdÅs l½$ dm¡ R>¡. S>Þd¡gp v$f¡L$ bpmL$“¡ Æhhp“p¡ l½$ R>¡. s¡“¡ DÑd Apfp¡Áe dm¡ dpV¡$ ApMp¡ kdpS> A“¡ kfL$pf âeГ L$f¡ R>¡. AÞepe, ip¡jZ, c¡v$cph A“¡ h„rQssp’u Å¡ v$f¡L$ ìe[¼s“¡ k„fnZ dm¡ sp¡ S> ìe[¼s ‘p¡sp“pdp„ fl¡gp NyZp¡“p¡ A“¡ L$p¥iëep¡“p¡ rhL$pk L$fu iL¡$. ‘p¡sp“p A“¡ k„‘|Z® gp¡L$kd|l“p rhL$pk dpV¡$ ‘p¡jL$-A“yL|$m hpsphfZ“u dpNZu L$fhu, s¡ dpV¡$ ApN°l fpMhp¡ A¡V$g¡ l½$ dp„Nhp¡.
b„^pfZ¡ Aphp ‘p¡jL$ hpsphfZ r“dp®Z L$fhp dpV¡$ cpfs“p v$f¡L$ “pNqfL$p¡“¡ kdp“ l½$ Apàep R>¡. Ap l½$ d|mc|s R>¡. s¡ b„^pfZdp„ v$ip®ìep
* bpmL$p¡“p l½$ sd¡ ÅZsp lip¡. s¡d“p dlÒh“p b¡ l½$ sd¡ L$lu iL$ip¡ L¡$?
* drlgp“p l½$, Apqv$hpku“p l½$, M¡X|$sp¡“p l½$ S>¡hp„ “pdp¡ ‘Z Ap‘Z¡ ÅZuA¡ R>uA¡. Ap l½$p¡“p k„v$c®dp„ Ap‘Z“¡ b^p„“¡ S> L¡$V$gpL$ âí“p¡ ’pe R>¡.
* l½$“p¡ D‘ep¡N ip¡? s¡ L$p¡Z¡ v$¡hp“p lp¡e?
* l½$ fv$ L$fu iL$pe L¡$?
* s¡d ’pe sp¡ s¡“u rhfyÙ ¼ep„ S>C“¡ v$pv$ dpNhu?
Qpgp¡, ip¡^uA¡.
rinZ Adpfp¡ l½$ R>¡.
S>„Ngp¡ A“¡ hÞe k„‘rÑ D‘f Adpfp¡
l½$ R>¡.
gOysd ‘Npf“u Mpsfu dmhu S> Å¡CA¡. s¡
Adpfp¡ l½$ R>¡.
![Page 86: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/86.jpg)
77
L$ë‘“p L$fp¡ A“¡ gMp¡.
L|$sfp¡, rbgpX$u, Npe, c¢k, bL$fu S>¡hp„ âpZu sd¡ ‘pmsp„ lip¡. sd¡ s¡d“u M|b L$pmÆ fpMp¡ R>p¡, s¡d“¡ M|b â¡d L$fp¡ R>p¡.
Ap âpZuAp¡“¡ bp¡gsp„ AphX$sy„ lp¡s, sp¡ s¡dZ¡ sdpfu ‘pk¡ ¼ep l½$ dp„Áep lp¡s?
lp¡hp’u s¡“¡ L$pev$p“p¡ v$fÄÅ¡ R>¡. Ap l½$p¡“y„ ‘pg“ b^p dpV¡$ b„^“L$pfL$ R>¡.
L$pev$p kdn v$f¡L$“¡ kfMp S> NZhp A“¡ v$f¡L$“¡ L$pev$p“y„ kfMy„ S> k„fnZ Ap‘hy„ s¡hp L$pev$p ¼ep?
b„^pfZdp„ v$ip®h¡gp Ap‘Zp l½$ :
b„^pfZdp„ cpfsue “pNqfL$p¡“p l½$p¡“u “p¢^ R>¡. s¡ l½$ ¼ep R>¡ s¡ Å¡CA¡.
kdp“sp“p¡ l½$ : kdp“sp“p l½$ A“ykpf fpÄe cpfsue “pNqfL$p¡dp„ KQ-“uQ, î¡›$-L$r“›$, õÓu-‘yfyj S>¡hp¡ c¡v$ fpMu“¡ L$p¡C“u ‘Z kp’¡ Sy>vy$„ Sy>vy$„ hs®“ L$fu iL$su “’u. L$pev$p¡ b^p dpV¡$ kfMp¡ S> lp¡e R>¡. A“¡L$ L$pev$pAp¡ A¡hp lp¡e R>¡, L¡$ S>¡ Ap‘Z“¡ k„fnZ Ap‘¡ R>¡. v$p.s. s‘pk L$ep® hNf ^f‘L$X$ L$fhpdp„’u Ap‘Z“¡ k„fnZ dm¡ R>¡. Aphy„ k„fnZ Ap‘su hMs¡ ‘Z kfL$pf c¡v$cph L$fu iL$su “’u.
b„^pfZ¡ d“pC afdphu R>¡. v$p.s., fpÅ, dlpfpÅ, fphblpvy$f hN¡f¡.
kdp“sp“p l½$dp„ buÆ L$C bpbsp¡ Aph¡? kfL$pfu “p¡L$fu Ap‘su hMs¡ kfL$pf Års, ^d®, tgN, S>Þdõ’p“ D‘f Ap^pqfs c¡v$cph L$fu iL¡$ “rl. Ap‘Zp v$¡i“u Aõ‘©íesp ‘pmhp“u Adp“hu â’p“¡ L$pev$p Üpfp “pb|v$ L$fhpdp„ Aphu R>¡. Aõ‘©íesp“y„ ‘pg“ A¡ v$Mg‘pÓ Ny“p¡ dp“hpdp„ Aph¡ R>¡. cpfsue kdpS>dp„ kdp“sp r“dp®Z L$fhp dpV¡$ Ap â’p“y„ r“d|®g“ L$ey¯ R>¡. gp¡L$p¡dp„ î¡›$ A“¡ L$r“›$ S>¡hp¡ c¡v$ v$ip®hsu ‘v$huAp¡ Ap‘hp dpV¡$
õhps„Ôe“p¡ l½$ : b„^pfZ¡ Ap‘¡gp¡ Ap A¡L$ AÐe„s dlÒh“p¡ l½$ lp¡hp’u s¡dp„ ìe[¼s“u ×rô$A¡ S>ê$fu A¡hu v$f¡L$ âL$pf“u õhs„Ósp“u Mpsfu Ap‘¡gu R>¡.
“pNqfL$ sfuL¡$ Ap‘Z“¡ -
* cpjZ A“¡ Arcìe[¼s“u õhs„Ósp R>¡.* ip„rs‘|h®L$ k„NqW$s ’hp“u A“¡ kcp ep¡S>hp“u
õhs„Ósp R>¡.* k„õ’p A“¡ k„NW$““u õ’p‘“p L$fhp“y„ õhps„Ôe
R>¡.
* cpfs“p âv$¡ip¡dp„ ¼ep„e ‘Z afhp“y„ õhps„Ôe R>¡.
* cpfs“p âv$¡ip¡dp„ ¼ep„e ‘Z hkhpV$ L$fhp“y„ õhps„Ôe R>¡.
* Ap‘Zp¡ d“‘k„v$ DÛp¡N, ìehkpe L$fhp“y„ õhps„Ôe R>¡.
rhjdsp ‘p¡j“pfu, kdpS>dp„ apV$aŸV$ ‘pX$“pfu A“¡ “pNqfL$p¡dp„ c¡v$ L$f“pfu ‘v$huAp¡ fpÄe Ap‘u iL$su “’u, ‘f„sy kdpS>“p rhrcÞ“ n¡Óp¡dp„ Np¥fhâv$ L$pdNufu bÅh“pfp“¡ kfL$pf ‘Úîu, ‘Úc|jZ, ‘Úrhc|jZ S>¡hu ‘v$huAp¡ Ap‘¡ R>¡. cpfsfГ A¡ Ap‘Zp v$¡i“u khp£ÃQ “pNfu ‘v$hu A’hp kÞdp“ R>¡.
k„fnZv$mdp„ î¡›$ L$pdNufu dpV¡$ ‘fdhufQ¾$, Aip¡L$ Q¾$, ip¥e® Q¾$ A“¡ kÞdp““p„ ‘v$L$p¡ Ap‘hpdp„ Aph¡ R>¡.
Aphu ‘ÙrsAp¡“¡ gu^¡ AÞe “pNqfL$p¡“¡ “ dmsp lp¡e s¡hp L$p¡C ‘Z Mpk Ar^L$pf A’hp rhi¡jpr^L$pf s¡ ìe[¼s“¡ dmsp¡ “’u, ‘f„sy s¡“u L$pdNufu“y„ Np¥fh Aphu ‘v$huAp¡ Ap‘u“¡ L$fhpdp„ Aph¡ R>¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
Qpgp¡, QQp® L$fuA¡.
![Page 87: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/87.jpg)
78
b„^pfZ¡ Ap‘Z“¡ A“¡L$ l½$p¡ Apàep R>¡, ‘f„sy s¡“p¡ Ap‘Z¡ b¡S>hpbv$pfu‘Z¡ D‘ep¡N L$fu iL$uA¡ “rl. s¡d L$fhp’u buÅ“¡ “yL$kp“ “ ’pe s¡“y„ cp“ Ap‘Z¡ fpMhy„ Å¡CA¡. Ap‘Z“¡ bp¡ghp“p¡ l½$ R>¡, ‘f„sy DíL¡$fZuS>“L$ gMpZ A’hp cpjZ L$fu iL$pe “rl.
rinZ“p l½$“p¡ kdph¡i L$fhpdp„ Apìep¡ R>¡. 6 ’u 14 hep¡NV$“p b^p„ R>p¡L$fp-R>p¡L$fuAp¡“¡ rinZ g¡hp“p¡ d|mc|s l½$ R>¡. Ap l½$“¡ gu^¡ L$p¡C ‘Z rinZ’u h„rQs “rl fl¡.
b„^pfZ“p õhps„Ôe“p l½¡$ a¼s lfhp-afhp“p¡ A’hp bp¡ghp“p¡ S> “rl ‘Z Ap‘Z¡ kyfrns fluA¡ A¡V$gp dpV¡$ Ap‘Z“¡ k„fnZ D‘gå^ L$fu Apàey„ R>¡. L$pev$p“y„ Ap k„fnZ v$f¡L$“¡ kdp“ fus¡ Ap‘¡gy„ R>¡. s¡“¡ L$p¡C ‘Z “L$pfu iL¡$ “rl. v$p.s., Ap‘Z“¡ b^p“¡ Æhhp“p¡ l½$ R>¡. D‘fR>ëgu fus¡ Ap l½$ kfm gpN¡ R>¡ ‘f„sy s¡dp„ OZp¡ KX$p¡ A’® Ry>‘pe¡gp¡ R>¡. Æhhp“u Mpsfu dmhu, Æhhp dpV¡$ ‘p¡jL$ hpsphfZ lp¡hy„ A¡hp¡ s¡“p¡ A’® R>¡. L$p¡C ‘Z ìe[¼s“y„ Æh“ L$p¡C ‘Z R>u“hu iL¡$ “rl. L$pfZ hNf L$p¡C ‘Z ìe[¼s“u ^f‘L$X$ L$fu“¡ “S>fL¡$v$ L$fu iL$pe “rl. õhps„Ôe“p l½$dp„ lh¡
L$fu“¡ Sy>Ap¡.
sd¡ ÅZp¡ R>p¡ L¡$?
Æh“ “ R>u“hu g¡hp“p l½$“¡ ‘|fL$ buÅ L¡$V$gpL$ l½$ R>¡. v$p.s., A¡L$ S> Ny“p dpV¡$ b¡ hMs kÅ ’su “’u. L$p¡C‘Z ìe[¼s“¡ kÅ Ap‘sp ‘l¡gp„ s¡“p ‘f“p Apfp¡‘ kprbs ’hp Å¡CA¡ A’p®s¹ ‘yfhpf L$fhp ‘X¡$ R>¡. Ap L$pd Av$pgs L$f¡ R>¡. Apfp¡‘ k„b„^u ‘yfphp c¡Np L$fhp“y„ A“¡ MV$gp¡ iê$ L$fhp“y„ L$pd ‘p¡guk L$f¡ R>¡. "d¢ Ny“p¡ L$ep£ R>¡', Aphy„ L$l¡“pf ìe[¼s“¡ ‘Z spbX$sp¡b kÅ ’su “’u. s¡ ìe[¼s“p Apfp¡‘ ‘Z L$pev$p Üpfp kprbs L$fhp ‘X¡$ R>¡. Ap b^u Av$pgsu âq¾$ep“¡ kde gpN¡ R>¡, ‘f„sy L$p¡C ‘Z r“v$p£j A’hp Ny“p¡ “ L$f¡gu ìe[¼s“¡ kÅ “ ’pe s¡ dpV¡$ Ap S>ê$fu R>¡.
rhQpf L$fp¡.
ip¡jZ rhfyÙ“p¡ l½$ : ip¡jZ ’sy„ AV$L$phhp dpV$¡ ip¡jZ“p¡ cp¡N “ b“hp“y„, Ap‘Ï„ ip¡jZ A’hp akpdZu “ ’hp v$¡hp“p¡ l½$ A¡V$g¡ ip¡jZ rhfyÙ“p¡ l½$.
b„^pfZ¡ A¡L$ sfa ip¡jZ rhfyÙ“p l½$ Üpfp akpdZu“p v$f¡L$ âL$pfp¡ D‘f d“pC afdphu R>¡, sp¡ s¡ hMs¡ S> buÆ sfa bpmL$p¡“y„ ip¡jZ AV$L$phhp dpV¡$ rhi¡j Å¡NhpC L$fu R>¡. s¡ âdpZ¡ 14 hj®“u “uQ¡“p„ bpmL$p¡“¡ Å¡MdL$pfL$ S>ÁepA¡ L$pd D‘f fpMhp„ dpV¡$ d“pC L$f¡gu R>¡. L$pfMp“p„, MpZ S>¡hp„ õ’m¡ bpmL$p¡“u r“dZ|„L$ L$fu“¡ s¡d“u ‘pk¡ L$pd L$fphu iL$psy„ “’u.
h¡W$dS|>fu A’hp kMspC’u L$p¡C ìe[¼s ‘pk¡ s¡“u BÃR>p rhfyÙ L$pd L$fphhy„, L$p¡C ìe[¼s“u kp’¡ Nygpd S>¡hy„ hs®“ L$fhy„, s¡d“¡ L$pd“y„ ep¡Áe hmsf
"A', "b' A“¡ "L$' A¡ L$f¡gu L¡$V$guL$ L©$rs Al] Ap‘¡gu R>¡. D‘f v$ip®h¡gp õhps„Ôe“p ¼ep âL$pf kp’¡ sd¡ s¡“¡ Å¡X$ip¡?
"A' A¡ Apqv$hpkuAp¡“p âí“p¡ DL¡$ghp dpV¡$ "Apqv$hpku klL$pe® d„Q'“u õ’p‘“p L$fu.
"b' A¡ r‘sp“p¡ b¡L$fu“p¡ DБpv$“ ìehkpe Np¡hpdp„’u dlpfpô²$dp„ gphhp“y„ “½$u L$ey¯.
"L$' ìe[¼s“¡ kfL$pf“p “hp L$f bpbs“p ^p¡fZdp„ (hgZdp„) Mpdu S>ZpC. s¡ bpbs“p¡ A¡L$ g¡M gMu“¡ s¡Z¡ hs®dp“‘Ó“u L$Q¡fudp„ dp¡L$ëep¡.
![Page 88: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/88.jpg)
79
ip¡jZ “ ’pe A“¡ âÐe¡L$ ìe[¼s ‘p¡sp“p õhps„Ôe“p¡ D‘cp¡N L$fu iL¡$ dpV¡$ kfL$pf¡ A“¡L$ L$pev$p L$ep® R>¡. L¡$V$gpL$ L$pev$pAp¡“p¡ Al] Dëg¡M L$f¡gp¡ R>¡. Aphp buÅ ¼ep L$pev$p R>¡ s¡ ip¡^p¡ A“¡ s¡“u QQp® L$fp¡.
gOysd h¡s“ L$pev$p¡ - L$pfMp“pdp„ L$pd“p L$gpL$, rhîp„rs“p¡ kde hN¡f¡ k„b„^u Å¡NhpC.
drlgpAp¡“¡ Ofdp„ ’su tlkp’u k„fnZ Ap‘sp¡ L$pev$p¡ -
“ Ap‘hy„, s¡“u ‘pk¡ Arsie L$ô$v$peL$ L$pd L$fphhy„, s¡“¡ c|¿ep¡ fpMhp¡ A’hp s¡“p ‘f Sy>gd S>bfv$õsu L$fhu A¡ ip¡jZ“p âL$pf R>¡. kpdpÞe fus¡ drlgp, bpmL$p¡, kdpS>“p vy$b®m OV$L$ A“¡ kÑplu“ gp¡L$p¡“y„ ip¡jZ ’pe R>¡. L$p¡C ‘Z âL$pf“y„ ip¡jZ lp¡e, s¡“u rhfyÙ ‘X$L$pf a¢L$hp“p¡ Ap l½$ R>¡.
1. “uQ¡“p âí“p¡“p V|„$L$dp„ S>hpb gMp¡.
(1) d|mc|s l½$ A¡V$g¡ iy„?
(2) rhrh^ n¡Óp¡dp„ Np¥fhâv$ L$pdNufu bÅh“pfp“¡ kfL$pf Üpfp ¼ep ¼ep ‘v$L$p¡/‘v$huAp¡ Ap‘hpdp„ Aph¡ R>¡?
(3) Qp¥v$ hj®’u “uQ¡“p„ bpmL$p¡“¡ Å¡Mdu S>ÁepA¡ L$pd D‘f fpMhp ip dpV¡$ d“pC afdphu R>¡?
(4) b„^pfZ¡ cpfs“p b^p “pNqfL$p¡“¡ kdp“ l½$ ip dpV¡$ Apàep R>¡?
2. "õhs„Ósp“p¡ l½$' rhje D‘f rQÓ‘Ë$u b“php¡.
3. “uQ¡“p„ hp¼ep¡ ky^pfu“¡ afu gMp¡. (1) L$p¡C ‘Z ìe[¼s“¡ l½$ S>ÞdÅs âpá ’sp
“’u.
(2) kfL$pfu “p¡L$fu Ap‘su hMs¡ kfL$pf
4. “uQ¡“y„ k„L$ë‘“prQÓ ‘|Z® L$fp¡.
õhps„Ôe“p¡ l½$
cpjZ k„Qpf ìehkpe õhps„Ôe õhps„Ôe õhps„Ôe
^d®, tgN, S>Þdõ’p“ D‘f Ap^pqfs c¡v$cph L$fu“¡ sd“¡ “p¡L$fu’u v|$f fpMu iL¡$ R>¡.
D‘¾$d : (1) dprlsu“p¡ Ar^L$pf, rinZ“p¡ Ar^L$pf S>¡hp
L¡$V$gpL$ dlÒh“p Ar^L$pfp¡ rhi¡ hs®dp“‘Óp¡dp„ Aph¡gp kdpQpfp¡“p¡ k„N°l L$fp¡.
(1) sdpfp ‘qfkf“u Cdpfs“y„ bp„^L$pd Qpgy lp¡e Ðepf¡ Å¡ “p“p„ bpmL$p¡ L$pd L$fsp„ Å¡hp dm¡, sp¡ s¡d“u kp’¡ A“¡ s¡d“p hpguAp¡ kp’¡ hpsQus L$fu“¡ s¡d“u kdõep ÅZp¡ A“¡ s¡ kdõep“u hN®dp„ fS|>Aps L$fp¡.
õhpÝepe
ip dpV¡$? Al]ep bpmdS|>fp¡ L$pd L$fsp “’u. Al] L$pdNpfp¡“¡ fp¡S>¡fp¡S>“p¡ ‘Npf Ap‘hpdp„ Aph¡ R>¡.
Aphp„ ‘pqV$ep„ A“¡L$ vy$L$p“p¡dp„ A“¡ lp¸V¡$gdp„ sd¡ Sy>Ap¡ R>p¡. s¡“p¡ A“¡ b„^pfZ“p Ap l½$“p¡ ip¡ k„b„^ li¡?
Qpgp¡, QQp® L$fuA¡.
Qpgp¡, QQp® L$fuA¡.
cpfs“p b„^pfZ“p kdp“sp“p¡, õhps„Ôe“p¡ A“¡ ip¡jZ rhfyÙ“p l½$“p¡ Ap‘Z¡ Al]ep Aæepk L$ep¤. lh¡ ‘R>u“p ‘pW$dp„ Ap‘Z¡ buÅ L¡$V$gpL$ d|mc|s l½$p¡“p¡ Aæepk L$fhp“p R>uA¡.
![Page 89: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/89.jpg)
80
5. d|mc|s l½$ cpN - 2
ApNm“p ‘pW$dp„ Ap‘Z¡ cpfsue b„^pfZ¡
Ap‘¡gp L¡$V$gpL$ d|mc|s l½$p¡“p¡ Aæepk L$ep£.
õhps„Ôe, kdp“sp kp’¡ S> ip¡jZ rhfyÙ“p¡ l½$
Ap‘Z¡ iu¿ep. Ap ‘pW$dp„ Ap‘Z¡ ^prd®L$
õhps„Ôe“p¡ l½$, kp„õL©$rsL$ A“¡ i¥nrZL$ l½$
kdS>hp“p R>uA¡. s¡dS> d|mc|s l½$p¡“¡ dmsp
Av$pgsu k„fnZ“u ‘Z Ap‘Z¡ dprlsu d¡mhhp“u
R>¡.
^prd®L$ õhps„Ôe“p¡ l½$ : cpfs rhð“y„ A¡L$
dlÒh“y„ ^d®r“f‘¡n fpô²$ R>¡, s¡ Ap‘Z¡ ÅZuA¡
R>uA¡. ApNm“p ^p¡fZdp„ ‘Z Ap‘Z¡ iu¿ep
R>uA¡, ‘f„sy s¡ k„b„^u b„^pfZdp„ iy„ g¿ey„ R>¡ s¡
ÅZhp“u sd“¡ DÐkyL$sp R>¡ “¡? sp¡ s¡“p¡ Dëg¡M
^prd®L$ õhps„Ôe“p l½$dp„ R>¡. s¡ A“ykpf cpfs“p
âÐe¡L$ “pNqfL$“¡ L$p¡C ‘Z ^d®“u D‘pk“p L$fhp“p¡
A“¡ ^prd®L$ L$pfZ dpV¡$ k„õ’p õ’p‘hp“p¡ l½$ R>¡.
^prd®L$ õhps„Ôe“p¡ l½$ h^pf¡ ìep‘L$ L$fhp
dpV¡$ b„^pfZ¡ ^prd®L$ bpbsdp„ b¡ bpbsp¡“¡
‘fhp“Nu Ap‘u “’u. (1) S>¡ L$f“p¡ D‘ep¡N
Qp¡½$k ^d®“¡ âp¡Ðkpl“ Ap‘hp dpV¡$ L$fhpdp„ Aph¡
A¡hp¡ L$f kfL$pf gpv$u iL¡$ “rl. V|„$L$dp„, ^prd®L$
L$f gpv$hp dpV¡$ b„^pfZ ârsb„^ d|L¡$ R>¡. (2)
kfL$pf“u Apr’®L$ dv$v$ d¡mhsu i¥nrZL$ k„õ’pdp„
^prd®L$ rinZ afrS>eps L$fu iL$pe “rl.
kp„õL©$rsL$ A“¡ i¥nrZL$ l½$ : sl¡hpf, DÐkh,
Aplpf A“¡ Æh“‘Ùrs bpbsdp„ Ap‘Zp v$¡idp„
M|b rhrh^sp R>¡, s¡ Ap‘Z¡ Å¡CA¡ R>uA¡. sd¡
gÁ“kdpf„cp¡ Å¡ep li¡, s¡dp„ sd“¡ Sy>v$p‘Ï„ v$¡Mpey„
li¡. Ap b^u bpbsp¡ s¡ s¡ gp¡L$kd|lp¡“u k„õL©$rs“p¡
cpN R>¡. Ap‘Zp b„^pfZ¡ rhrh^ gp¡L$kd|lp¡“¡
‘p¡s‘p¡sp“u kp„õL©$rsL$ rhrh^sp“y„ S>s“ L$fhp“p¡
l½$ Apàep¡ R>¡. s¡ A“ykpf ‘p¡sp“u cpjp, rgr‘,
kprlÐe“y„ S>s“ sp¡ L$fu iL$pe S> R>¡, ‘Z s¡“u
kp’¡ s¡“p rhL$pk dpV¡$ âeГ ‘Z L$fu iL$pe R>¡. cpjp“p k„h^®“ dpV¡$ k„õ’p“u õ’p‘“p L$fu iL$pe R>¡.
ip¡^p¡ A“¡ QQp® L$fp¡.
b„^pfZ¡ L¡$V$gu cpjp“¡ dpÞesp Ap‘u R>¡?
NyS>fpsu cpjp“p k„h^®“ dpV¡$ dlpfpô²$ kfL$pf¡ L$C k„õ’p õ’p‘u R>¡?
b„^pfZpÐdL$ D‘peep¡S>“p“p¡ l½$ : l½$“p¡ c„N L$fhpdp„ Aph¡ sp¡ Av$pgs ‘pk¡ v$pv$ dpNhp“p¡ l½$ ‘Z A¡L$ d|mc|s l½$ R>¡. s¡“¡ b„^pfZpÐdL$ D‘peep¡S>“p“p¡ l½$ L$l¡hpe R>¡. Ap“p¡ A’® A¡hp¡, L¡$ l½$c„N“u rhfyÙ Av$pgs ‘pk¡ v$pv$ dpNhp bpbs“u Å¡NhpC b„^pfZ¡ S> L$fu R>¡. s¡ A“ykpf Av$pgs¡ ‘Z l½$“y„ k„fnZ L$fhy„ b„^“L$pfL$ W$f¡ R>¡.
b„^pfZ¡ Ap‘¡gp l½$ D‘f L¡$V$guL$ hMs Ars¾$dZ ’C iL¡$ R>¡ A“¡ Ap‘Z¡ l½$“p¡ D‘ep¡N L$fu iL$sp “’u. Ap“¡ S> Ap‘Z¡ Ap‘Zp l½$“p¡ c„N ’ep¡ A¡d L$luA¡ R>uA¡. l½$c„N rhi¡“u Ap‘Zu aqfepv$ rhi¡ Av$pgs rhQpfZp L$f¡ R>¡. s¡“u MfpMp¡V$p“u s‘pk L$f¡ R>¡. Mf¡Mf S> l½$c„N ’ep¡ R>¡ L¡$ ‘R>u k„b„r^s ìe[¼s“¡ AÞepe ’ep¡ R>¡ A¡hy„ Av$pgs“¡ gpN¡ sp¡ Av$pgs ep¡Áe s¡ r“Z®e Ap‘¡ R>¡.
dlpfpô²$dp„ kfL$pf“y„ A“¡ Av$pgs“y„ b^y„ L$pe® dfpW$udp„ L$fhpdp„ Aph¡ A¡hy„ sd“¡ gpN¡ R>¡ L¡$? s¡ dpV¡$ iy„ L$fhy„ ‘X$i¡?
Qpgp¡, QQp® L$fuA¡.
![Page 90: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/90.jpg)
81
l½$c„N v|$f L$fhp dpV¡$ Av$pgs“p¡ Apv$¡i :
“pNqfL$p¡“p l½$p¡“y„ k„fnZ L$fhp dpV¡$ Av$pgs“¡ rhrh^ Apv$¡i Ap‘hp“p¡ Ar^L$pf R>¡.
(1) L¡$v$u“u âÐen D‘[õ’rs L¡$v$u âÐenuL$fZ: (Habeas Corpus) : N¡fL$pev$¡kf ^f‘L$X$ A“¡ “S>fL¡$v$’u k„fnZ
(2) ‘fd Apv$¡i (Mandamus) gp¡L$rls dpV¡$ kfL$pf“¡ A¡L$pvy$„ L$pe® L$fhp dpV¡$ Ap‘hpdp„ Aphsp¡ Av$pgs“p¡ Apv$¡i.
(3) d“pC lºL$d/ârsb„^ (Prohibition) : “uQgu Av$pgs“p¡ ‘p¡sp“p Ar^L$pf n¡Ó“u blpf
kfL$pfu Ar^L$pfu“u Ap ârsq¾$ep ep¡Áe L¡$ Aep¡Áe?
r“fp^pfp¡ dpV¡$“u A¡L$ ep¡S>“p“p¡ Ap‘Z“¡ gpc dm¡ dpV¡$ S>ê$fu v$f¡L$ L$pNmp¡ fS|> L$f“pfu drlgp“¡, "sy„ r“fp^pf v$¡Mpsu “’u.' A¡d L$lu“¡ gpc Ap‘hp“p¡ “L$pf L$f“pf kfL$pfu Ar^L$pfu“y„ L$pe® ep¡Áe L¡$ Aep¡Áe?
D‘f“p âk„Ndp„ drlgp“p l½$“p¡ c„N ’ep¡ R>¡ A¡hy„ sd“¡ gpN¡ R>¡ L¡$? s¡Z¡ v$pv$ dpNhu lp¡e sp¡ s¡Z¡ ¼ep„ S>hy„ Å¡CA¡?
Av$pgs“y„ L$pdL$pS>
l½$c„N“p L¡$V$gpL$ âL$pf : L$pfZ hNf L$p¡C ìe[¼s“u ^f‘L$X$
L$fhu. ep¡Áe L$pfZ hNf L$p¡C ìe[¼s“¡ il¡f/
Npd R>p¡X$hp dpV¡$ d“pC L$fhu. S>¡g“p L¡$v$uAp¡“¡ Mp¡fpL$‘pZu A“¡
Ap¥j^p¡‘Qpf“u d“pC L$fhu.
“ S>hp bpbs“p¡ Apv$¡i. (4) Ar^L$pf‘©ÃR>p (Quo Warranto) :
L$ep Ar^L$pf’u Ap L$pe® L$ey¯, A¡hp¡ kfL$pfu Ar^L$pfu ‘pk¡ S>hpb dpNhp“p¡ Av$pgs“p¡ Apv$¡i.
(5) DÐâ¡nZ (Certiorari) : “uQgu Av$pgs¡ Ap‘¡gp¡ r“Z®e fv$ L$fu“¡ D‘gu Av$pgsdp„ MV$gp¡ v$pMg L$fhp dpV¡$“p¡ Apv$¡i.
![Page 91: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/91.jpg)
82
1. gMsp„ ’pAp¡.
(1) ^prd®L$ L$f gpv$hp dpV¡$ b„^pfZ d“pC L$f¡ R>¡.
(2) b„^pfZpÐdL$ D‘peep¡S>“p“p¡ l½$ A¡V$g¡ iy„?
2. ep¡Áe iåv$ gMp¡.
(1) N¡fL$pev$¡kf ^f‘L$X$ A“¡ “S>fL¡$v$’u k„fnZ ..........
(2) ¼ep Ar^L$pf’u Ap L$pe® L$ey¯, A¡hp¡ kfL$pfu Ar^L$pfu ‘pk¡ S>hpb dpNhp“p¡ Av$pgs“p¡ Apv$¡i............
(3) gp¡L$rls dpV¡$ kfL$pf“¡ L$p¡C A¡L$ L$pe® L$fhp dpV¡$ Ap‘hpdp„ Aphsp¡ Av$pgs“p¡ Apv$¡i..........
(4) “uQgu Av$pgs“p¡ ‘p¡sp“p Ar^L$pf n¡Ó“u blpf “ S>hp bpbs“p¡ Apv$¡i.........
3. Ap‘Z¡ Ap L$fu iL$uA¡, s¡“y„ L$pfZ fS|> L$fp¡.
(1) v$f¡L$ cpfsue “pNqfL$ b^$p sl¡hpf Ap“„v$’u ES>hu iL¡$ R>¡. L$pfZ.....
(2) lº„ NyS>fpsu cpjpdp„ rinZ gC iLy„$ Ry>„. L$pfZ......
4. Mpgu S>Áepdp„ ¼ep¡ iåv$ gMhp¡ Å¡CA¡?
(1) l½$c„N k„b„^u Ap‘Zu aqfepv$ rhi¡..........rhQpf L$f¡ R>¡.
(1) kfL$pf ‘pk¡’u Apr’®L$ dv$v$ d¡mhsu ipmpdp„ ...............rinZ afrS>eps L$fu iL$pe “rl.
D‘¾$d : sdpfu ipmpdp„ Þepep^ui, hL$ug, ‘p¡guk
Ar^L$pfu“u dygpL$ps“y„ Apep¡S>“ L$fp¡.
d|mc|s l½$p¡“¡ Aphu fus¡ Av$pgs“y„ k„fnZ lp¡hp’u “pNqfL$p¡ ‘p¡sp“p l½$“p¡ D‘ep¡N ep¡Áe fus¡ L$fu iL¡$ R>¡. s¡ h^pf¡ ÅN©s, S>hpbv$pf A“¡ kq¾$e “pNqfL$ sfuL¡$ ‘p¡sp“u c|rdL$p kpfu
fus¡ bÅhu iL¡$ R>¡. d|mc|s l½$p¡“p¡ rhQpf L$fsu hMs¡ Ap‘Z¡ L$s®ìe“y„ ‘Z cp“ fpMhy„ ‘X¡$ R>¡. s¡“p¡ Aæepk Ap‘Z¡ lh¡ ‘R>u“p ‘pW$dp„ L$fhp“p R>uA¡.
õhpÝepe
![Page 92: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/92.jpg)
83
6. dpN®v$i®L$ sÒhp¡ A“¡ d|mc|s afÅ¡ (L$s®ìep¡) ApNm“p ‘pW$dp„ b„^pfZ¡ Ap‘¡gp l½$p¡“p¡ Ap‘Z¡ Aæepk L$ep£. s¡dp„’u cpfsue “pNqfL$p¡“¡ ¼ep l½$p¡ lp¡e R>¡ s¡ kdÅey„. A¡V$gy„ S> “rl ‘Z l½$p¡“¡ Av$pgs“y„ k„fnZ lp¡e R>¡, s¡ ‘Z Ap‘Z¡ iu¿ep. Ap‘Zp ìe[¼sNs A“¡ kph®S>r“L$ Æh“dp„ d|mc|s l½$p¡“y„ dlÒh ‘Z Ap‘Zp Ýep“dp„ Apìey„. Ap ‘píh®c|rd D‘f Ap‘Z¡ dpN®v$i®L$ sÒhp¡ A¡V$g¡ iy„ s¡ kdÆA¡.
d|mc|s l½$ kfL$pf“p Ar^L$pf D‘f A„Ly$i fpM¡ R>¡. “uQ¡“u epv$u hp„Qp¡ A¡V$g¡ kfL$pf D‘f ¼ep A„Ly$i lp¡e R>¡ s¡ Ýep“dp„ Aphi¡. v$p.s.,
kfL$pf¡ “pNqfL$p¡dp„ Års, ^d®, h„i, cpjp A“¡ tgN ‘f Ap^pqfs c¡v$cph L$fhp “rl.
L$p¡C“¡ ‘Z L$pev$p kdn kdp“sp A“¡ L$pev$p“y„ kdp“ k„fnZ “L$pfhy„ “rl.
L$p¡C ‘Z ìe[¼s“y„ Æh“ R>u“hu g¡hy„ “rl.
^prd®L$ L$f gpv$hp “rl.
kfL$pf¡ iy„ L$fh„y A¡ bpbs“u L¡$V$guL$ k|Q“p b„^pfZ¡ õ‘ô$ L$fu R>¡. Ap k|Q“p“p¡ l¡sy A¡V$g¡ b„^pfZ“u DØ¡riL$pdp„ S>¡ DØ¡ip¡ õ‘ô$ L$f¡gp R>¡ s¡ d¡mhhp / âpá L$fhp dpV¡$“y„ dpN®v$i®“. A¡V$g¡ S> Ap k|Q“p“¡ "dpN®v$i®L$ sÒhp¡' L$l¡hpdp„ Aph¡ R>¡.
dpN®v$i®L$ sÒhp¡“p¡ kdph¡i ip dpV¡$ L$ep£?
$ cpfs“¡ õhs„Ósp dmu Ðepf¡ Ap v$¡idp„ kyìehõ’p õ’p‘hp“p¡, kfmsp’u fpÄeL$pfcpf L$fhp“p¡ dp¡V$p¡ ‘X$L$pf Ap‘Zu kpd¡ lsp¡. v$pqfÖe, ‘R>ps‘Ï„, r“fnfsp v|$f L$fu“¡ v$¡i“y„ ìeh[õ’s r“dp®Z L$fhp“y„ lsy„. fpô²$“u fQ“p“y„ L$pe® L$fhp“y„ lsy„. s¡ dpV¡$ “hp„“hp„ ^pfp^p¡fZ-“ursr“edp¡ b“phhp„, s¡“u AdgbÅhZu L$fhu S>ê$fu lsy„. gp¡L$p¡“p L$ëepZ“p¡ Dv¹$$¡i kpÝe L$fhp“p¡ lsp¡. V|„$L$dp„, cpfs“y„ A¡L$ “hp rhL$rks A“¡ âNrsiug v$¡idp„ ê$‘p„sf L$fhp“y„ lsy„. s¡ dpV¡$ L¢$ÖkfL$pf A“¡
fpÄekfL$pf¡ ¼ep rhjep¡“¡ âp^pÞe Ap‘hy„, gp¡L$L$ëepZ dpV¡$ L$C L$C D‘peep¡S>“p L$fhu s¡ b„^pfZ¡ dpN®v$i®L$ sÒhp¡ Üpfp õ‘ô$ L$ey¯ R>¡. fpÄe“p “ursr“edp¡“p¡ s¡“¡ Ap^pf dp“hpdp„ Apìep¡. v$f¡L$ dpN®v$i®L$ sÒhdp„ fpÄe“p “ursr“edp¡ dpV¡$ A¡L$ rhje R>¡. s¡ rhje“p A“yj„N¡ “hp “ursr“edp¡ b“phhp s¡hu A‘¡np b„^pfZ“p fQ“pL$pfp¡A¡ ìe¼s L$fu R>¡. Ap b^p “ursr“edp¡ A¡L$kp’¡ A“¡ A¡L$ S> kde¡ Adgdp„ d|L$hp dpV¡$ M|b S> Apr’®L$ ‘uW$bm“u S>ê$f ‘X¡$, s¡“u b„^pfZ“p fQ“pL$pfp¡“¡ ÅZ lsu. dpV¡$ S> s¡dZ¡ dpN®v$i®L$ sÒhp¡ kfL$pf D‘f d|mc|s l½$p¡“u S>¡d b„^“L$sp® L$ep¯ “’u. fpÄe¡ ^uf¡^uf¡ ‘Z Qp¡½$k‘Z¡ s¡“u AdgbÅhZu L$fhu A¡hu A‘¡np s¡dZ¡ ìe¼s L$fu R>¡.
L¡$V$gp„L$ dlÒh“p„ dpN®v$i®L$ sÒhp¡ :
kfL$pf¡ v$f¡L$“¡ ApÆrhL$p“y„ kp^“ D‘gå^ L$fu Ap‘hy„. ”u A“¡ ‘yfyj“p¡ c¡v$cph s¡ bpbsdp„ L$fhp¡ “rl.
õÓu A“¡ ‘yfyjp¡“¡ kdp“ L$pd dpV¡$ kdp“ h¡s“ Ap‘hy„.
gp¡L$p¡“p Apfp¡Áe“u ky^pfZp dpV¡$ D‘peep¡S>“pAp¡ L$fhu.
‘ep®hfZ“y„ fnZ L$fhy„.
fpô²$“u ×rô$A¡ dlÒh“p„ õ’mp¡“y„ A¡V$g¡ L¡$ õdpfL$p¡, Cdpfsp¡“y„ k„fnZ L$fhy„.
kdpS>“p vy$b®m OV$L$p¡“¡ rhi¡j k„fnZ Ap‘u“¡ s¡d“¡ rhL$pk“u sL$ ‘|fu ‘pX$hu.
h©Ùphõ’p, A‘„NÒh, b¡L$pfu’u “pNqfL$p¡“y„ k„fnZ L$fhy„.
cpfs“p v$f¡L$ “pNqfL$p¡ dpV¡$ kdp“ “pNfu (il¡fu) L$pev$p L$fhp.
![Page 93: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/93.jpg)
84
kfL$pf¡ rhÛp’}Ap¡ dpV¡$ lÆ iy„ L$fhy„ Å¡CA¡ A¡d sd“¡ gpN¡ R>¡? sdpfu dpNZu“u A¡L$ epv$u b“php¡. sdpfu dpNZuAp¡ ep¡Áe R>¡ s¡ L¡$hu fus¡ kdÅhip¡?
kfL$pf“u Ap kyrh^p“¡ gu^¡ ¼ep ky^pfp ’i¡ A¡hy„ sd“¡ gpN¡ R>¡?
(A) kph®S>r“L$ õhÃR>spN©lp¡
(b) õhÃR> ‘pZu‘yfhW$p¡
(L$) bpmL$p¡“p gkuL$fZ
S>hpbv$pfu lp¡e R>¡. A¡L$ sfa s¡d“¡ b„^pfZ¡ Ap‘¡gp l½$p¡ bpbs ÅN©s fl¡hy„ ‘X¡$ R>¡. l½$ D‘f Aep¡Áe dep®v$p “ Aph¡ s¡ bpbsdp„ kÅN fl¡hy„ ‘X¡$ R>¡, sp¡ buÆ sfa L¡$V$guL$ afÅ¡ A“¡ S>hpbv$pfuAp¡ ‘Z r“cphhu ‘X¡$ R>¡. v$f¡L$ cpfsuep¡“y„ L$ëepZ ’pe dpV¡$ b„^pfZ¡ d|mc|s l½$ A“¡ dpN®v$i®L$ sÒhp¡ Üpfp A“¡L$ Å¡NhpC L$fu R>¡, ‘f„sy “pNqfL$ s¡d“u d|mc|s afÅ¡ Äep„ ky^u bÅhsp “’u, Ðep„ ky^u kfL$pf¡ L$f¡gp ky^pfp“p gpc v$f¡L$“¡ dmsp “’u. v$p.s., "õhÃR> cpfs' Arcep“ l¡W$m kfL$pf¡ õhÃR>sp“p A“¡L$ D‘¾$dp¡ ep¡Äep, ‘f„sy kph®S>r“L$ õ’m¡ AõhÃR>sp L$fhp“u Apv$s gp¡L$p¡A¡ bv$ghu Å¡CA¡. cpfsue “pNqfL$p¡“¡ ‘p¡sp“u S>hpbv$pfuAp¡ kdÅe s¡ dpV¡$ b„^pfZdp„ d|mc|s afÅ¡“p¡ kdph¡i L$fhpdp„ Apìep¡. cpfsue “pNqfL$p¡“u d|mc|s afÅ¡ “uQ¡ âdpZ¡ R>¡.
âÐe¡L$ “pNqfL¡$ k„rh^p““y„ ‘pg“ L$fhy„. k„rh^p““p Apv$ip£, fpô²$ÝhS> A“¡ fpô²$Nus“¡ dp“ Ap‘hy„.
õhps„Ôe“u Qmhm“¡ â¡fZp Ap‘“pfp Apv$ip£“y„ ‘pg“ L$fhy„.
dpN®v$i®L$ sÒhp¡ A“¡ d|mc|s l½$ A¡ A¡L$ S> rk½$p“u b¡ bpSy> R>¡. d|mc|s l½$“¡ gu^¡ “pNqfL$p¡“¡ Ars AphíeL$ A¡hy„ õhps„Ôe dm¡ R>¡, sp¡ dpN®v$i®L$ sÒhp¡ gp¡L$iplu“p k„h^®“ dpV¡$ ‘p¡jL$ hpsphfZ r“dp®Z L$f¡ R>¡. A’p®s¹ A¡L$pv$ dpN®v$i®L$ sÒh kfL$pf Adgdp„ “ gph¡¡ sp¡ s¡“u rhfyÙ Ap‘Z¡ Av$pgsdp„ S>C iL$sp “’u, ‘f„sy Sy>v$p Sy>v$p dpN£ kfL$pf D‘f v$bpZ gphu“¡ “ursr“edp¡“p ‘pg“ dpV¡$ ApN°l fpMu iL$uA¡ R>uA¡.
d|mc|s afÅ¡ (L$s®ìep¡)
gp¡L$ipludp„ “pNqfL$p¡ D‘f bdZu
D‘f“p„ dpN®v$i®L$ sÒhp¡ D‘fp„s AÞe dpN®v$i®L$ sÒhp¡ kfL$pf¡ gp¡L$L$ëepZ dpV¡$ iy„ L$fhy„ s¡ õ‘ô$ L$f¡ R>¡. “uQ¡ L¡$V$gpL$ rhje Ap‘¡gp R>¡ s¡ k„v$c®dp„ ¼ep dpN®v$i®L$ sÒh R>¡ s¡ rinL$“u dv$v$’u ip¡^p¡.
v$p.s. rhv$¡i“urs : h¥rðL$ ip„rs A“¡ kyg¡l“¡ âp^pÞe.
(A) L$Þep“y„ rinZ :......................
(b) s„vy$fõs A“¡ Ap“„v$u hpsphfZdp„ bpmL$p¡“p¡ DR>¡f :.....................
(L$) M¡su ky^pfZp :......................
h¡s““p k„v$c®dp„ "kdp“ L$pd dpV¡$ kdp“> h¡s“' Aphy„ dpN®v$i®L$ sÒh R>¡. Ap“p Üpfp b„^pfZ“p ¼ep Dv¹$$¡ip¡ kpÝe ’i¡ A¡d sd“¡ gpN¡ R>¡? ”u-‘yyfyjp¡A¡ kfMp S> L$pd L$fhp R>sp„ ‘yfyj L$fsp„ ”uAp¡“¡ Ap¡Ry>„ h¡s“ Ap‘hp“p qL$õkp ip dpV¡$ Å¡hp dm¡ R>¡?
L$fu“¡ Sy>Ap¡.
L$lp¡ Å¡CA¡.
![Page 94: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/94.jpg)
85
v$¡i“y„ kph®cp¥dÐh, A¡L$sp A“¡ AM„X$sp kyfrns fpMhp âeГiug fl¡hy„.
Ap‘Zp v$¡i“y„ fnZ L$fhy„, v$¡i“u k¡hp L$fhu.
b^p âL$pf“p c¡v$cph c|gu A¡L$sp h^pfhu A“¡ b„^yÒh“u cph“p rhL$kphhu. ”uAp¡“u ârs›$p Ap¡R>u L$f¡ s¡hu â’pAp¡“p¡ ÐepN L$fhp¡.
Ap‘Zu k„rdî k„õL©$rs“p hpfkp“y„ S>s“ L$fhy„.
“¥krN®L$ ‘ep®hfZ“y„ S>s“ L$fhy„. kÆh âpZuAp¡ âÐe¡ v$ep fpMhu.
h¥opr“L$ ×rô$, dp“hsphpv$ A“¡ Æopkph©rÑ rhL$rks L$fhu.
kph®S>r“L$ dpgdÑp“y„ fnZ L$fhy„. tlkp“p¡ ÐepN L$fhp¡.
v$¡i“u DÑfp¡Ñf âNrs ’pe s¡ dpV¡$ ìe[¼sNs A“¡ kpd|rlL$ L$pe®dp„ DÃQ õsf âpá L$fhp“p¡ âeГ L$fhp¡.
6 ’u 14 hep¡NV$“p„ ‘p¡sp“p„ k„sp“p¡“¡ ‘pgL$p¡A¡ rinZ“u sL$ D‘gå^ L$fu Ap‘hu.
Bdpfs D‘f “pd gMsp¡ R>p¡L$fp¡gV$L$ph¡gp„ g]by-dfQp„
bk“u sp¡X$ap¡X$
Ap rQÓp¡dp„ L$C afÅ¡“y„ ‘pg“ ’sy„ “’u A¡hy„ sd“¡ gpN¡ R>¡?
epv$u b“php¡. Ofdp„ sd¡ ¼ep l½$ dpNp¡ R>p¡ A“¡ L$C
afS> bÅhp¡ R>p¡ ?
ipmpdp„ sd¡ L$C S>hpbv$pfuAp¡ r“cphp¡ R>p¡? Ðep„“u L$C S>hpbv$pfu sd“¡ “L$pfhp S>¡hu gpN¡ R>¡?
fõsp ‘f L$Qfp¡ “p„Msu drlgp
![Page 95: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/95.jpg)
86
D‘f“p k„hpv$dp„’u Ap‘Z“¡ L$C afÅ¡“y„ op“ ’pe R>¡? l½$ A“¡ afÅ¡“p¡ L$p¡C k„b„^ lp¡e R>¡ L¡$? afS>“y„ ‘pg“ L$fhp’u iy„ ’pe A¡hy„ sd“¡ gpN¡ R>¡?
Ap‘Zp Npd“u “v$u A¡ “v$u gpNsu S> “’u. L¡$V$gp¡ b^p¡ àgp[õV$L$“p¡ L$Qfp¡! d“¡ L$p¡C L$l¡i¡ sp¡ ‘Z lh¡ lº„ “v$udp„
L$Qfp¡ “p„Mui “rl.
s¡ kpfy„ R>¡, ‘Z L$p“dp„ ^pL$ b¡ku Åe s¡hp AhpS>“y„
iy„ L$fhp“y„?
sl¡hpf-DÐkh ES>hsu hMs¡ s¡“y„ cp“ S> fl¡sy„
“’u gp¡L$p¡“¡ !
“pNqfL$ sfuL¡$ Ap‘Zu S>hpbv$pfuAp¡ rhi¡ ‘Z Ap‘Z¡ ApN°l
fpMhp¡ Å¡CA¡.
Ap‘Zp v$¡i“u kp^“k„‘rÑ“y„ A“¡ kph®S>r“L$ k„‘rÑ“y„ fnZ L$fhy„ s¡ Ap‘Ï„ L$s®ìe R>¡.
Ap‘Z¡ ^ud¡^ud¡ iê$Aps sp¡ L$fuA¡... L¡$V$gpL$ r“òe L$fuA¡. R>p¡L$fp-R>p¡L$fu“¡ ipmpdp„ S>hp L$luA¡. ipmpdp„ dmsu kyrh^p“p¡ S>hpbv$pfu‘|h®L$
D‘ep¡N L$fuA¡. Ap‘Zp v$¡i dpV¡$ Arcdp“ L¡$mhuA¡. v$f¡L$ ^d®“p sl¡hpf-DÐkhp¡dp„ klcpNu
’CA¡. ‘ep®hfZ v|$rjs L$ep® hNf s¡ sl¡hpfp¡ ES>huA¡.
kph®S>r“L$ kyrh^p“p¡ ep¡Áe D‘ep¡N A“¡ L$pmÆ fpMuA¡.
lp’dp„ gu^¡gp„ v$f¡L$ L$pep®¡ âpdprZL$ fus¡ A“¡ DÑd âL$pf¡ L$fuA¡..
![Page 96: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/96.jpg)
87
1. kfL$pf D‘f ¼ep ârsb„^ lp¡e R>¡, s¡“p¡ “uQ¡“p s¼spdp„ Dëg¡M L$fp¡.
2. “uQ¡“p„ rh^p“p¡ hp„Qp¡ A“¡ lp/“p dp„ S>hpb gMp¡. (1) hs®dp“‘Ódp„ Ap‘¡gu “p¡L$fu“u Ål¡fpsdp„ drlgp,
‘yfyj v$f¡L$ dpV¡$ S>Áep lp¡e R>¡...... (2) A¡L$ S> L$pfMp“pdp„ A¡L$ S> L$pd L$f“pfp
”u-‘yfyj“¡ Sy>vy$„Sy>vy$„ h¡s“ dm¡ R>¡........ (3) kfL$pf Üpfp Apfp¡Áe ky^pfZp dpV¡$ rhrh^
D‘peep¡S>“p Adgdp„ dyL$pe R>¡.......... (4) fpô²$“u ×rô$A¡ dlÒh“p„ dL$p“p¡, õdpfL$p¡“y„ k„fnZ
L$fhy„.........3. ip dpV¡$ s¡ L$lp¡. (1) A¥rslprkL$ dL$p“, Cdpfs, õdpfL$p¡“y„ k„fnZ
L$fhy„.
(2) h©Ùp¡ dpV¡$ ‘¡Þi“ ep¡S>“p Adgdp„ dyL$pe R>¡.
(3) 6 ’u 14 hep¡S|>’“p„ bpmL$p¡“¡ rinZ“u sL$ ‘|fu ‘pX$hpdp„ Aphu R>¡.
4. ep¡Áe L¡$ Aep¡Áe s¡ L$lp¡. Aep¡Áe rh^p“ ky^pfp¡. (1) fpô²$ÝhS> S>du“ D‘f ‘X$hp v$¡hp¡ “rl. (2) fpô²$Nus Qpgy lp¡e Ðepf¡ kph^p“ [õ’rsdp„
Ecp fl¡hy„.
1) ................................................
2) ................................................
3) ................................................
4) ................................................
(3) Ap‘Zp„ A¥rslprkL$ dL$p“p¡ D‘f Ap‘Ï„ “pd gMhy„ / L$p¡sfhy„.
(4) kfMp S> L$pd dpV¡$ ‘yfyj L$fsp„ ”uAp¡“¡ Ap¡Ry>„ h¡s“ Ap‘hy„.
(5) kph®S>r“L$ õ’mp¡ õhÃR> fpMhp„.5. gMsp ’CA¡. (1) b„^pfZ“p„ L¡$V$gp„L$ dpN®v$i®L$ sÒhp¡ ‘pW$é‘yõsL$dp„
Ap‘¡gp„ R>¡, s¡ ¼ep? (2) cpfsue b„^pfZ“p„ dpN®v$i®L$ sÒhp¡dp„ b^p„
“pNqfL$p¡ dpV¡$ kdp“ “pNfu L$pev$p“u Å¡NhpC ip dpV¡$ L$fu li¡?
(3) dpN®v$i®L$ sÒhp¡ A“¡ d|mc|s l½$ A¡L$ S> rk½$p“u b¡ bpSy> R>¡, A¡hy„ L¡$d L$l¡hpe R>¡?
6. ‘ep®hfZ“y„ S>s“ A“¡ k„fnZ “pNqfL$ L¡$hu fus¡ L$fu iL¡$, s¡ Dv$plfZ kp’¡ gMp¡.
D‘¾$d : (1) rinZ Ap‘Zp¡ l½$ R>¡, ‘Z s¡ k„v$c£ Ap‘Zu
afS> L$C, s¡“p ‘f S|>’ QQp® L$fp¡. (2) fpô²$“u ×rô$A¡ dlÒh“p„ dL$p“p¡, õdpfL$p¡“y„ S>s“
L$fhp fpÄep¡A¡ D‘peep¡S>“pAp¡ L$fhu, A¡hy„ dpN®v$i®L$ sÒh R>¡. qL$ëgp“p k„fnZ dpV¡$ fpÄe¡ iy„ L$ey¯ R>¡, s¡ ip¡^p¡ A“¡ epv$u b“php¡.
(3) bpmL$p¡“p Apfp¡Áe dpV¡$ kfL$pf L$C ep¡S>“p Adgdp„ d|L¡$ R>¡, s¡ rhi¡“u dprlsu d¡mhp¡.
sd“¡ iy„ gpN¡ R>¡?
6 ’u 14 hep¡S|>’“p„ R>p¡L$fp-R>p¡L$fu“¡ âp’rdL$ rinZ“p¡ Ar^L$pf dm¡gp¡ R>¡. Ap hep¡S|>’“p„ v$f¡L$ R>p¡L$fp-R>p¡L$fu ipmpdp„ lp¡hp„ S>ê$fu R>¡. s¡d R>sp„ A“¡L$ L$pfZp¡kf R>p¡L$fp-R>p¡L$fu ipmpdp„ S>C iL$sp„ “’u. dpsp-r‘sp“¡ Apr’®L$ dv$v$ L$fhp s¡d“¡ L$pd L$fhy„ ‘X¡$ R>¡. Aphp„ bpmL$p¡“¡ ipmpdp„ gphhp“p¡ ApN°l fpMhp¡ A¡ s¡d“p ‘f AÞepe L$fhp bfpbf R>¡ A¡hy„ sd¡ dp“p¡ R>p¡ L¡$?
cpfsue b„^pfZ“p DØ¡ip¡“u A“¡ rhriô$sp“u Ap¡mM Ap‘Z“¡ Ap ‘pW$é‘yõsL$“p iê$Aps“p âL$fZdp„ ’C. cpfsue “pNqfL$p¡“p l½$, s¡ l½$p¡“¡ dm¡gp k„fnZ“p¡ ‘Z rhQpf Ap‘Z¡ L$ep£. Ap‘Zu d|mc|s afÅ¡ L$C R>¡, s¡ Ap‘Z“¡ kdÅC. Aphsp hj£ Ap‘Z¡ Ap‘Zp v$¡i“p¡ fpÄeL$pfcpf L¡$hu fus¡ Qpg¡ R>¡, s¡“p¡ Aæepk L$fhp“p R>uA¡.
õhpÝepe
![Page 97: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/97.jpg)
88
8dy„ i
sL$
9dy„
isL$
10dy„
isL$
11dy„
isL$
12dy„
isL
13dy„
isL
14dy„
isL
15dy„
isL
16dy„
isL
17dy„
isL
18dy„
isL
19dy„
isL
dylçd
v$ rb
“ L$pkud
“u t
k^
‘f k
hpfu
fpS>
‘|s
NY$hp
g,
‘fdp
f h„i
NyS>®f
ârsl
pf
kÑp
‘pg
h„i
fpô²$L
|$V$ h„i
(L
|$m)
‘p„X$é
h„i
fpÅ
S>
e‘pg
kb¼s
Nu“
k„Oj
®
NT“u
“p
dld|v
$“u
cpfs
‘f k
hpfu
syL$p£“
p„ c
pfs
‘f A
p¾$dZ
p¡
dylçd
v$ Op
¡fu“y„
cpfs
‘f
Ap¾$dZ
A“¡
‘©Õhu
fpS>
Qp
¥lpZ
“u
L$pfqL$v
$}“p¡
A„s
dlp“
ycph
‘„’
bld
“u
fpÄe“
u õ’
p‘“p
hpfL
$fu ‘
„’
rhS>
e“Nf
fpÄe“
u õ’
p‘“p
Apqv
$gip
lu,
r“Tpd
iplu
, Ly$s
ybip
lu,
bfuv$i
plu
Bdpd
iplu
“u
fpS>
kÑp
qv$ël
u“u
kygs
p“ip
lu“u
kÑp“
p¡ A
„s
dp¡Ng
kÑp
iê$,
bpb
f,
lºdpe
y“u
L$pfqL$v
$}
dlpfpZ
u sp
fpbpC
“u
L$pfqL$v
$}
R>Ó‘
rs r
ihpÆ
dl
pfpÅ
“p¡
fpÄep
rcj¡L
$
õhfpÄe
õ’p‘
“p
dp¡Ng
-iuM
k„Oj
®
dfpW$pA
p¡ Üp
fp
‘p¡Vy®$N
uTp¡“
p¡ ‘f
pS>e
‘l¡gp
bpÆ
fph
‘¡ihp
“uL$pfqL$v
$}
R>Ó‘
rs i
plº
dlpfpÅ
“uL$pfqL$v
$}
A„N°¡Å
¡ Üpfp
dfpW$pA
p¡“p¡
‘fpS
>ekde
-
8 dp
is
L$’u
19dy„
isL$
dy¿e
OV$“pA
p¡“y„
kfh
¥ey„ (s
pfZ
)
Qp¡m h
„i
lp¡ek
m h
„iri
gplp
f h„i
epv$h
h„i
bëb
“,
kygs
p“ f
rTep
, A
ësdi
“u
L$pfqL$v
$},
Ly$syb
yØu“
A¥b
L$ qv$ël
u“p¡
kygs
p“
rMëÆ
h„i“
u fpS>
hV$
qv$ël
u ‘f
sO
gM k
Ñp,
qv$ël
u’u
v$¡hrN
fu
fpS>
^p“u
A“¡
afu
qv$ël
udp„.
s¥d|fg
„N“u
cpfs
D‘f
khp
fuS>
lp„Nu
f
ilpS
>lp“
Ap¥f„NT
¡b
dlpfpô
²$dp„
vy$óL$pm
R>Ó‘
rs r
ihpÆ
dl
pfpS
>“u
L$pfqL$v
$}
R>Ó‘
rs k
„cpÆ
dl
pfpS
>
R>Ó‘
rs
fpÅ
fpd
dlpfpS
>
“p“p
kpl
¡b
‘¡ihp
‘prZ
‘s“y„
eyÙ
dlp“
dp
^hfph
“pfpeZ
fph
khp
B dp
^hfph
buÅ
bpÆ
fph
‘¡ihp
“u L
$pfqL$v$}
õhfpÄe’
u kpd
°pÄe
kd°p
V$ A
L$bf“
p¡ dl
pfpZ
p âs
p‘,
Qp„v$
bub
u, fpZ
u vy$N
p®hsu
kp’
¡“p¡ k
„Oj®
OV$“p¾$
d “u
Q¡’u
D‘
f hp
„Qsp
S>
hy„.
![Page 98: Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharaticart.ebalbharati.in/BalBooks/pdfs/705000584.pdf · Brslpk A“¡ “pNqfL$ip” - e-balbharati ... dlpfpô²$](https://reader036.vdocuments.net/reader036/viewer/2022062505/5c927d5b09d3f23a2e8d22d2/html5/thumbnails/98.jpg)