bsam internet final[1]

BSAM

Beknopte Strategische Analysemethode

September 2010

ACOS StratACOS Strat

Fabien Motmans Kolonel

Bilaterale relaties

3

Het succes van de internationale samenwerkingsprogramma’s in het veiligheidsdomein

tussen departementen (Defensie, Justitie, Binnenlandse Zaken,…) of van de deelnames

aan de vredesoperaties wordt gemeten op de lange termijn. Het is afhankelijk van de

gevolgde strategie. Een pertinente strategische analyse en een doeltreffend

strategische dialoog zijn onmisbaar voor de inspanningen naar meer vrede en veiligheid.

De beperkte strategische analysemethode (BSAM) werd aanvankelijk opgesteld als

hulpmiddel voor de hogere officieren van de Belgische Defensie verantwoordelijk voor de

strategische opvolging van bilaterale samenwerkingsactiviteiten en van de deelnames aan

de vredesoperaties.

Het initieel document, uitgebracht in 2007, werd opgesteld op basis onder meer van de

bestaande analysemodellen in de vormingsinstellingen van onze partnerdefensies. Het

werd sindsdien meermaals aangepast en verbeterd.

Deze methode wordt gedeeld met de talrijke buitenlandse stagiairs die deelnemen aan de

voortgezette vorming van onze hogere officieren. Zij wordt ook onderwezen tijdens

vormingsseminaries BSAM voor partnerlanden. Deze uitwisselingen van ervaring hebben

een verbetering van de transparantie en een wederzijdse verrijking in het domein van de

procedures van strategische analyse toegelaten.

Deze bundel bevat de versie van de methode die aangepaste is aan de internetgebruikers.

Zij is bedoeld als hulpmiddel voor vorsers betrokken bij het veiligheidsdomein.

Ik wens aan de lezers veel voldoening bij de toepassing van deze methode, in de

overtuiging dat elke uitwisseling van ervaring in dit domein bijdraagt, in het kader van de

planningsprocessen voor deelname aan vredesoperaties of van uitwerking van bilaterale

samenwerkingsactiviteiten, tot de kwaliteit van de strategische dialoog.

Fabien Motmans

5

Inhoudsopgave

Inleiding....................................................................................................................................................................7 1. Algemeen .........................................................................................................................................................7 2. Gebruikers van de BSAM ................................................................................................................................7 3. Vereenvoudigingen in de methode...................................................................................................................8 4. Nauwkeurigheid van de methode.....................................................................................................................8 5. De strategische opvolging ................................................................................................................................8 6. Gebruik van de BSAM in de strategische opvolging .......................................................................................9 7. Het informatiebeheer........................................................................................................................................9 8. De BSAM producten........................................................................................................................................9 9. De verspreiding van de producten....................................................................................................................10

Algemene beschrijving van de BSAM....................................................................................................................11 1. Schema.............................................................................................................................................................11 2. Eerste stap : verzamelen van informatie...........................................................................................................11 3. Tweede stap : opstellen van strategische indicatoren.......................................................................................11 4. Derde stap : synthese en conclusies .................................................................................................................12 5. Vierde stap : productie .....................................................................................................................................13

Bijlage A : algemeen schema BSAM ......................................................................................................................15

Bijlage B : geografisch kader..................................................................................................................................18 1. Basisgegevens ..................................................................................................................................................18 2. Complementaire gegevens ...............................................................................................................................19

Bijlage C : economisch kader .................................................................................................................................20 1. Basisgegevens ..................................................................................................................................................20 2. Complementaire gegevens ...............................................................................................................................20

Bijlage D : sociologisch kader .................................................................................................................................22 1. Basisgegevens ..................................................................................................................................................22 2. Complementaire gegevens ...............................................................................................................................23

Bijlage E: historisch kader......................................................................................................................................24 1. Basisgegevens ..................................................................................................................................................24 2. Complementaire gegevens ...............................................................................................................................24

Bijlage F: politiek kader..........................................................................................................................................27 1. Basisgegevens ..................................................................................................................................................27 2. Complementaire gegevens ...............................................................................................................................28

Bijlage G: veiligheidskader .....................................................................................................................................29 1. Basisgegevens ..................................................................................................................................................29 2. Complementaire gegevens ...............................................................................................................................30

Bijlage H: dossier strategische opvolging van een VO .........................................................................................31 1. Eerste deel: Initiële Strategische Analyse ........................................................................................................31 3. Tweede deel: Eerste tussentijdse strategische analyse .....................................................................................31 4. Derde deel: Opvolging van de strategische evaluatie tijdens het deelnemen aan crisisbeheer.........................31 5. Vierde deel: Strategische lessen na het deelnemen aan crisisbeheer................................................................31

Bijlage I: strategische aanbevelingen ‘AD HOC’..................................................................................................33 1. Algemeen .........................................................................................................................................................33 2. Vorm ................................................................................................................................................................33 3. Inhoud ..............................................................................................................................................................33

Bijlage J : strategisch landenprofiel ......................................................................................................................36 1. Algemeen .........................................................................................................................................................36 2. Inhoud en Vorm (MAX EEN Blz.) ..................................................................................................................36

Bijlage H: strategische speaking note ....................................................................................................................38 1. Algemeen .........................................................................................................................................................38 2. Inhoud en vorm ................................................................................................................................................38

Bijlage L: strategische landenfiche ........................................................................................................................40 1. Algemeen .........................................................................................................................................................40 2. Inhoud en vorm ................................................................................................................................................40

Bijlage M: strategische landenstudie .....................................................................................................................42 1. Algemeen .........................................................................................................................................................42 2. Inhoud en vorm ................................................................................................................................................42

INLEIDING

1. ALGEMEEN

Deze Beknopte Strategische Analysemethode (BSAM) is een hulpmiddel bij het opstellen van een strategische analyse van een land, een regio of een operatietoneel, in het kader van een (eventuele) deelname aan een vredesoperatie (VO) of aan een programma van bilaterale samenwerkingsactiviteiten. De BSAM is een vereenvoudigde methode, die niet volledig wil zijn, maar wel een theoretisch schema dat aan de meest courante behoeften qua strategische analyse binnen de departementen bevoegd voor de strategische opvolging van deelnames aan VO of van bilaterale samenwerkingsprogramma’s tegemoet komt. De toepassing ervan laat toe een voldoende betrouwbare strategische analyse binnen een relatief korte termijn op te stellen. Het doel van deze strategische analyse is het leveren van geldige strategische aanbevelingen aan de nationale autoriteiten met beslissingsrecht aangaande deelname aan VO of bilaterale samenwerkingsactiviteiten. In functie van het onderwerp, de nationale beslissingsprocedures, de beschikbare informatie of de gevraagde diepgang, zal de analist deze methode verder moeten aanpassen of vervolledigen. Deze aanpassingen worden meer in detail besproken tijdens de vormingen BSAM.

2. GEBRUIKERS VAN DE BSAM

Verschillende departementen kunnen in elk land analyses aanbrengen in het kader van de beslissingsprocessen voor nationale deelname aan VO en/of hebben de mogelijkheid zelf bilaterale samenwerkingsactiviteiten in hun domein aan te gaan. De actoren van deze beslissingsprocessen bevinden zich meestal in volgende departementen:

• de Administratie van de hoogste nationale autoriteit, bevoegd voor de eindbeslissing aangaande deelname van het land aan VO;

• het Ministerie van Buitenlandse Zaken, bevoegd voor de buitenlandse politiek van het land, de deelname aan VO is één van de middelen om sommige objectieven van deze politiek te bereiken;

• het Ministerie van Binnenlandse Zaken, bevoegd voor de inwendige veiligheid van het land en voogdijautoriteit voor de Politie;

• het Ministerie van Justitie, bevoegd voor het gerecht en het gevangeniswezen; • het Ministerie van Defensie, bevoegd voor de defensiepolitiek, inbegrepen de deelname van de

veiligheidstroepen aan VO of bilaterale samenwerkingsprogramma’s.

Deze departementen beschikken in princiep over beheerscellen die deelnemen aan de strategische evaluatie van hun deelname aan VO of bilaterale samenwerking. De leden van deze cellen belast met de analyse en het opstellen van de strategische raadgevingen zijn de potentiële gebruikers van de BSAM. De diplomaten geaccrediteerd voor het land waarmede samenwerking wordt overwogen of in de zone van de VO, hun defensie- en politieattachés of raadgevers leveren een belangrijk gedeelte van de informaties ten behoefte van de strategische cellen van hun departement. Ze bereiken een optimale bijdrage aan het opstellen van de strategische raadgevingen door op hun niveau de BSAM ook toe te passen. Andere departementen beschikken over beheerscellen waarvan de analyses interactief bijdragen tot de strategische analyse, zoals:

• de beleidscel operaties die de effectieve beschikbaarheid van middelen van het departement voor deelname aan VO of samenwerkingsactiviteiten alsook de mogelijke inzetscenario’s ervan onderzoekt;

• de budgettaire cel die de budgettaire haalbaarheid van dit scenario onderzoekt; • de cel van de dienst inlichting en veiligheid verantwoordelijk voor de dreigingsanalyse.

Deze cellen beschikken over eigen analysemethodes waarvan het product dient ingepast in de strategische analyse door de BSAM gebruiker. Tenslotte, aangezien de BSAM specifiek ontworpen werd voor het gebruik door analisten van Defensie, dienen de andere gebruikers deze methode aan te passen aan de specificiteit van hun eigen departement, zoals eigen strategische objectieven, inzetregels van hun personeel of het beoogde eindresultaat van hun inzet.

8

3. VEREENVOUDIGINGEN IN DE METHODE

Het onderwerp van de analyse kan geografisch beperkt zijn tot een land (inbegrepen zijn maritiem- en luchtruim) of tot een regio, een zone of een operatietoneel V0. We zullen voor de rest van dit dossier de term “onderwerp” gebruiken. De gebruikers van de BSAM worden aangegeven als “Analisten” (zonder verwijzing naar een specifieke functie of graad van specialisatie of departement). Het doel van de strategische analyse met behulp van de BSAM wordt beperkt tot het opstellen van aanbevelingen aangaande bilaterale samenwerking of (eventuele) deelname aan VO. De methode kan echter ook gebruikt worden voor andere doelen binnen het kader van strategische studies, zoals het leveren van een strategisch beeld voor specifieke onderhandelingen of het aanvullen van de algemene strategische kennis zonder vooruitzicht van samenwerking of deelname aan VO. Het strategisch beeld van het onderwerp bevat het geheel van factoren en essentiële voorwaarden die de veiligheid toestand van het onderwerp (kunnen) beïnvloeden. Het model herneemt deze factoren en voorwaarden onder de noemer van indicatoren. Een indicator (informatie waarvan het strategisch belang erkend wordt door de analist) kan dus zowel weinig veranderlijke gegevens inhouden zoals de oppervlakte en het aantal inwoners, als voorwaarden zoals het behoud van de actuele verbintenissen tussen de bestudeerde landen

4. NAUWKEURIGHEID VAN DE METHODE

Strategie blijft een kunst, een strategische realiteit begrijpen vraagt een vaardigheid tot benadering van zeer complexe realiteiten. De juiste aanbevelingen in de aangepaste vorm op het geijkte ogenblik en aan de aangewezen autoriteit leveren vergt vanwege de analist een allesomvattend begrip van het globale strategisch gebeuren, inbegrepen de eigen expliciete en impliciete besluitvormingsprocessen. Op het strategische niveau zijn de beschikbare informaties dikwijls algemeenheden, waarvan de analist slechts deels de wetenschappelijke nauwkeurigheid kan vaststellen. Dit vormt een eerste beperking van nauwkeurigheid van de analyse van de strategische werkelijkheid. Uit deze informaties zal de analist bovendien indicatoren over een facet van de strategische realiteit van het onderwerp zelf selecteren. Deze indicatoren zijn slechts deels representatief en vormen een tweede beperking van de nauwkeurigheid van de werkelijke strategische situatie. Meerdere informaties uit verschillende domeinen kunnen echter tegenstrijdige aanwijzingen over hetzelfde facet opleveren. Het is daarbij onmogelijk om die aanwijzigen uit theoretisch oogpunt een gewicht te geven. De analist zal zelf empirisch de relatieve belangrijkheid moeten bepalen, aan de hand van zijn globaal strategisch inzicht. Toch zal het volgen van deze generiek opgestelde methode (onafhankelijk van het bestudeerde onderwerp), de analist in principe toelaten geen belangrijke informatie over te slaan of er foute besluiten uit te trekken. Ze geeft zo een zekere nauwkeurigheid aan de strategische analyse en zorgt voor een zekere relevantie van de besluiten. BSAM werd gevalideerd door DGFmn en is een waarborg voor de betrouwbaarheid en de kwaliteit van de producten. De analist blijft echter persoonlijk verantwoordelijk voor het eindproduct en hij moet naargelang de behoefte de methode aanpassen of aanvullen of de besluiten verbeteren.

5. DE STRATEGISCHE OPVOLGING

De strategische evaluatie is een continu opvolgingsproces aangaande de strategische objectieven en de inspanningen om deze te bereiken, zowel van het land van de analist als van het partnerland waarmede samenwerking wordt overwogen of van de actoren betrokken bij de VO, alsook de mogelijke interacties tussen beiden. De levering van de producten van de strategische analyse kan procesmatig op verschillende momenten uitgevoerd worden. Een volledig dossier van opvolging herneemt: de “initiële analyse” (eerste analyse die aanleiding gaf tot de beslissing van opstarten van samenwerking of deelname aan VO), de “aanpassingen/aanvullingen aan deze analyse” (bij elke significante wijziging in de strategische situatie), de eventuele “tussentijdse analyses” (die de

9

initiële analyse vervangen na een belangrijke wijziging van de strategische situatie) en een “eindanalyse” (op het einde van het proces, inbegrepen de getrokken lessen).

6. GEBRUIK VAN DE BSAM IN DE STRATEGISCHE OPVOLGING

Vooral het opstellen van een initiële analyse vraagt aan de analist veel werk voor het opzoeken en valideren van informatie. Tevens zal hij deze informatie moeten opslaan in zijn database die hijzelf moet opstellen. In dit stadium is het nut van BSAM vooral de checklisten ter beschikking te stellen die richtgevend zijn voor dit opzoekingwerk en de database, alsook de mogelijkheid dit opzoekingwerk te verdelen over verschillende medewerkers. De BSAM laat ook een belangrijke besparing qua werklast toe voor het opstellen van de aanpassingen en aanvullingen, de tussentijdse of de eindanalyse, aangezien de opgestelde databases enkel dienen aangevuld met de evolutie van de strategische situatie. Het laat ook toe dat een analyse op een betrouwbare manier aan een andere gebruiker kan overgedragen worden. Zo zal de door een diplomaat op post opgesteld strategisch beeld als zodanig kunnen overgenomen worden door de analist van de strategische cel van zijn departement. Deze dient enkel een aanvullende vergelijking uit te voeren met de eigen strategische objectieven, de strategische gegevens van de VO of van de samenwerking om te komen tot zijn aanbevelingen. Binnen de strategische cel kan een vervanger van een analist de strategische analyse gemakkelijker overnemen. En de continuïteit van de strategische opvolging van het onderwerp verzekeren, zelfs na het einde van het engagement in de VO of van het samenwerkingsprogramma.

7. HET INFORMATIEBEHEER

Het geautomatiseerd informatiebeheer is geen onderdeel van de BSAM, de meeste departementen beschikken over eigen richtlijnen daarover. Elke analist zal zijn gegevensbank opstellen en het beheer ervan zo goed mogelijk verzekeren volgens de voor hem gangbare richtlijnen. Op te merken valt dat, indien het grootste gedeelte van de op te zoeken informatie beschikbaar is in openbare bronnen, een gedeelte ervan ook afkomstig kan zijn uit andere bronnen. Geclassificeerde informaties dienen als dusdanig behandeld en beschermd. Dit kan een beperking vormen aan mogelijke delegatie aan medewerkers. Daarbij bevatten de producten vaak (soms tijdelijke) politieke gevoelige stellingen die ook als dusdanig dienen behandeld. In praktijk zal vaak een beperkt gedeelde van de indicatoren een veiligheidsgraad hoeven te behouden, terwijl de besluiten (bijvoorbeeld de vermoedelijke strategische objectieven van bepaalde landen) en sommige aanbevelingen een zekere graad van politieke gevoeligheid of veiligheidsclassificatie noodzaken. Elke analist houdt zijn gegevens, de informatie nodig voor zijn strategische analyses, bij. Hij staat zelf in voor de archivering. Elke analyse baseert zich op die gegevensbank die hij opslaat op het ogenblik van het leveren van de initiële, tussentijdse of definitieve analyses. In de archieven van de analist moeten de al geleverde analyses met hun corresponderende gegevensbank kunnen teruggevonden worden.

8. DE BSAM PRODUCTEN

Het begrip ‘landendossier’ is de generieke term waarmede aan de analist gevraagd wordt een strategische landenbeoordeling te produceren. Het dekt een waaier aan mogelijke producten, BSAM geeft aan de analist de keuze uit een aantal producten, met graad van standaardisatie. Die standaardisatie is wenselijk omdat zij de uitbating van de producten vergemakkelijkt. Deze producten worden uitvoerig beschreven in de bijlagen van deze folder. Naast deze standaardisatie dienen de producten door de analist verder aangepast aan een reeks van parameters zoals:

• Het doel van de analyse (deelname aan VO of samenwerking) • De bestemmeling (zijn persoonlijke wensen en voorkennis van het dossier) • Het onderwerp zelf (graad van complexiteit en strategisch belang) • De beschikbare tijd in verhouding met de werklast van de producten • De beschikbare bronnen (betrouwbare bronnen kunnen ‘in extenso’ worden hernomen)

10

• De geaardheid van de analist zelf (synthesecapaciteit, talenkennis…) De analist beslist zelf welk product het meest aangewezen is. De vormingen BSAM hernemen voorbeelden van deze producten en van het gebruik ervan.

9. DE VERSPREIDING VAN DE PRODUCTEN

De strategische analyses worden opgesteld, op vraag of initiatief van de analist, ten behoeve van de nationale autoriteiten op basis van hun noodzaak van kennisname. Ze vormen tevens een belangrijk hulpmiddel bij het opstellen van nationale standpunten op het gebied van bilaterale samenwerkingsactiviteiten of deelname aan VO. Voor de opvolging van de samenwerkingsactiviteiten worden de BSAM analyses overgemaakt met het oog op diverse onderhandelingen voorzien in de inwendige richtlijnen van elk departement. Voor de opvolging van de VO, past de verspreiding van de strategische analyses in het nationale beslissingsproces. In het kader van de BSAM vormingen wordt een generiek beslissingsproces gebruikt. Deze herneemt de werking van een nationale interministeriële cel, bevoegd voor de opvolging van de nationale bijdragen aan VO. Indien de deelnemers aan deze vormingen afkomstig zijn van één enkel land, wordt het bestaand beslissingsproces in dit land gebruikt. De analist beslist uiteindelijk zelf over de beste verspreiding van zijn producten, binnen het kader van zijn nationale beslissingsprocessen.

11

ALGEMENE BESCHRIJVING VAN DE BSAM

1. SCHEMA

De bijlage A geeft het algemeen schema van de BSAM weer. Dit algemeen schema geeft, min of meer onafhankelijk van het geanalyseerde onderwerp of van het doel van de analyse, de door de analist te volgen weg voor het opstellen van zijn strategische analyses.

2. EERSTE STAP : VERZAMELEN VAN INFORMATIE

De analist zal eerst het onderwerp van zijn analyse moeten bepalen. Als het geven van aanbevelingen over een bilaterale samenwerking het doel van de analyse is, zal het onderwerp waarschijnlijk het betrokken partnerland zijn. Is het doel het formuleren van aanbevelingen over deelname aan VO, dan kan de analist kiezen uit het operatietoneel, het land waarin dat operatietoneel zich bevindt, of de regio die alle landen van het operatietoneel omvat. Aangezien onze methode vooral gericht is op het verzamelen van informatie over landen - en niet regio’s - en ze ook informatie zoekt over interventies van derden, wordt de analist aangeraden het land dat vooral betrokken is in het operatietoneel, aan te duiden als onderwerp van de analyse. Indien de analist beslist een regio als onderwerp te weerhouden, zal zijn analyse twee niveaus moeten inhouden: de vergelijkende BSAM analyse van elk land in de regio en deze van de veiligheidsdynamiek intern deze regio en tussen deze regio en haar omgeving. Deze benadering genaamd ‘van een regionaal veiligheidscomplex’ wordt in deze bundel niet behandeld, hierover bestaat specifieke vaklitteratuur. De nuttige strategische informatie betreft meestal algemene gegevens, beschikbaar in referentiewerken, gespecialiseerde media, of het internet. Andere officiële instanties (inlichtingendienst, diplomaten, attachés…) of supranationale organisaties leveren ook kostbare informaties, vaak met beperkte verspreiding. Het is evident dat elke analist van een strategische cel van een departement een zo breed mogelijke toegang dient te verkrijgen tot deze informatie. Een lijst van interessante internetsites wordt overhandigd tijdens de BSAM vormingen. Deze kan om wettelijke redenen, niet op het internet worden verspreid. De BSAM voorziet per domein rubrieken informatie die, in principe, nuttig zijn voor een strategische analyse. Die lijst is in twee delen opgedeeld:

• Een lijst basisinformatie, met die rubrieken die generisch een indicatie over het strategisch beeld kunnen geven. Die lijst herneemt wat minimaal nodig is om de nodige nauwkeurigheid te geven aan de analyse. Moest een van de vermelde informaties niet beschikbaar zijn, dan zal de analist het mogelijke effect op zijn analyse nagaan. Moesten er belangrijke gevolgen op strategisch niveau zijn, dan zal hij dat vermelden in zijn conclusies “onder voorbehoud van…”.

• Een lijst complementaire informatie, waarvan het niet altijd mogelijk is om vast te stellen of ze indicaties voor de strategische aanbevelingen zullen opleveren, maar waarvan het, generisch gezien, wel mogelijk is. De analist zal, in functie van het onderwerp en het doel van de analyse, zelf bepalen of hij ze moet opzoeken, of hij ze als strategische indicator moet behandelen of aanvullen met bijkomende rubrieken.

De lijsten van Bijl A tot en met G zijn theoretische lijsten, onafhankelijk van het geanalyseerde onderwerp of doel opgesteld. De analist mag die lijsten aanpassen aan het onderwerp of het doel van de analyse, door informaties toe te voegen, te verwijderen of door informaties van categorie te veranderen (van complementair naar basis of omgekeerd). Het valideren van de informaties is niet het onderwerp van deze methode, maar we raden de analist aan zijn bronnen te verifiëren en te zoeken naar overeenstemming tussen informaties van verschillende bronnen. Meestal zijn a priori betrouwbare bronnen beschikbaar, maar de meest actuele gegevens over de laatste evolutie zijn moeilijker vast te krijgen of te bevestigen.

3. TWEEDE STAP : OPSTELLEN VAN STRATEGISCHE INDICATOREN

Indien de inhoud van een informatie strategisch belangrijk is, wordt zij door de analist als een strategische indicator hernomen

12

De indicatoren hernemen het geheel van factoren en essentiële voorwaarden die de POLMIL toestand van het “onderwerp” kunnen beïnvloeden, alsook de aard van de mogelijke acties in dit domein. In de lijsten met basisinformatie voorziet de BSAM ook enkele theoretische benaderingen die de analist moeten toelaten zijn informaties te interpreteren, er het belang van te bepalen, de strategische betekenis ervan vast te leggen en te bepalen of ze een indicator vormen. Elke belangrijke wijziging van een strategische indicator kan het resultaat van de strategische analyse wijzigen. De analist moet de evolutie van de indicatoren voor zijn strategische verantwoordelijkheidszone volgen en indien nodig zijn analyse aanpassen. De algemene evolutie van de veiligheidstoestand dient door de analist permanent opgevolgd, een wijziging in deze zou kunnen als gevolg hebben dat een informaties die a priori niet als indicator ervaren werd, na een tijd toch als dusdanig dient weerhouden. Terwijl de meeste strategische indicatoren zowel voor het zoeken naar mogelijkheden voor samenwerking als voor deelname aan crisisbeheer relevant zijn, kunnen bepaalde informaties slechts voor één van die doelen belangrijk zijn. De analist die een bestaande analyse, uitgevoerd voor een doel, nu gebruikt voor een ander doel, zal het strategisch belang van alle beschikbare informaties nagaan en eventueel de waarde ervan aanpassen.

4. DERDE STAP : SYNTHESE EN CONCLUSIES

De analist verkrijgt, door de synthese van de verschillende indicatoren, een strategisch beeld van zijn onderwerp. Deze levert de strategische expliciete, impliciet en vermoedelijke objectieven van het “onderwerp” op. Om tot een besluit te komen dient de analist deze te vergelijken met de strategische objectieven van zijn land en departement, alsook met de strategische gegevens van de VO of van de (beoogde) samenwerking. Elk land beschikt over eigen strategische objectieven en verspreidt deze binnen de departementen, meestal aan de hand van interne politieke nota’s, en naar de internationale gemeenschap door officiële mededelingen in het kader van het buitenlands beleid of representatieactiviteiten (inbegrepen officiële internetsites). Elke analist dient de evolutie van de strategische objectieven van zijn land op te volgen, er de gevolgen uit afleiden voor de objectieven van zijn eigen departement en er de conclusies uit trekken voor de (eventuele) deelname van zijn land aan VO of bilaterale samenwerking. De analist zal tevens de mogelijkheden (budgettaire ruimte, beschikbare capaciteiten…) van zijn departement om deel te nemen aan VO of bilaterale samenwerking moeten opvolgen in functie van de bestaande of toekomstige engagementen. Deze mogelijkheden worde bepaald door andere beheerscellen van het departement en permanent opgevolgd door de strategische analysecel. Een efficiënt beheer in deze materie herneemt het bepalen van een nationaal (departementaal) ambitieniveau in verband met het bereiken van de eigen strategische objectieven in de domeinen van VO en bilaterale samenwerking, de in stand houding van de capaciteiten in overeenstemming met dit ambitieniveau en de continue opvolging van de inzet ervan. Deze elementen maken deel uit van het nationale planningsproces, dat niet verder behandeld in deze bundel. De strategische gegevens voor een bilaterale samenwerking zijn:

• de strategische mogelijkheden van het partnerdepartementen (wensen, aanbod en mogelijkheden) en het verband met zijn expliciete, impliciete of vermoedelijke strategische objectieven,

• de impact van die samenwerking op de veiligheidstoestand en de overeenkomst ervan met de eigen strategische objectieven.

De strategische gegevens voor een deelname aan crisisbeheer zijn

• het bestaande, veronderstelde of verhoopte mandaat van de operatie. Het mandaat bepaalt de contouren van de strategische dimensie van de beoogde acties voor het bereiken van het beoogde eindstadium. Het kan door een internationaal orgaan opgesteld zijn en de aanvaarding ervan door de eigen regering zal noodzakelijk zijn voor een eigen deelname. De analist zal bepalen in welke mate het bestaande mandaat aanvaardbaar is in functie van het strategisch beeld en van de eigen strategische objectieven en mogelijkheden. Als het gaat om een toekomstig mandaat of een wijziging van een bestaand mandaat, zal hij bepalen wat de nodige, aanvaardbare of wenselijke elementen ervan zouden zijn.

• De bestaande of uit te vaardigen inzetregels. Een eventuele deelname kan afhangen van het bestaan van voldoende duidelijke en effectieve inzetregels, om zo de veiligheid van deelnemers en het succes van de VO te verzekeren. De analist moet die regels bestuderen in het licht van hun aanvaardbaarheid uit nationaal oogpunt.

• Het operatieconcept, dat het mandaat vertaalt in meer concrete termen. Daarin zitten essentiële elementen zoals de opdracht van de deelnemers, de operatiezone en de “exit” strategie , die met de eigen strategische objectieven en het strategisch beeld moeten vergeleken worden.

• De expliciete, impliciete of veronderstelde strategische objectieven van de protagonisten van de crisis, maar ook van de landen die bijdragen aan de VO.

13

5. VIERDE STAP : PRODUCTIE

De BSAM laat toe de mogelijke rol van een departement of een land in het kader van een deelname aan VO. Die analyse wordt hernomen in een dossier “Strategische opvolging crisisbeheer”, dat de strategische opvolging van de engagementen in de operatietonelen vanaf het begin van de planningsfase tot de lessen erna, herneemt. Zij laat ook toe de strategische opvolging van de bilaterale samenwerking en de bijhorende strategische raadgevingen over uit te brengen. De wijze waarop deze analyse en aanbevelingen worden overgemaakt kan verschillende vormen aannemen, hernomen in de tabel hieronder en uitgelegd in de laatste bijlagen. Producten Inhoud Opmerking Strategische aanbeveling ‘Ad Hoc’

Beperkt document of E-mail, met een aanbeveling die handelt over één specifiek aspect van een lopende samenwerking of VO.

De bestemmelingen hebben voorkennis van de bestaande analyse. Wordt gebruikt bij beperkte wijziging in een bestaande analyse over samenwerking of deelname aan VO

Strategisch (landen) profiel

Synoptische samenvatting in EEN tabel van de belangrijkste indicatoren.

Dient als geheugensteun en hulpmiddel voor standaardisatie. Wordt als eerste document geleverd in de landenfiches, landenstudies en ‘speaking notes’.

Speaking Notes Synoptische samenvatting van de strategische aspecten van de specifieke onderwerpen die zullen worden besproken tijdens audiënties.

Dient als geheugensteun naast het strategisch profiel, kan desgevallend worden aangevuld door specifieke bijlagen en een strategische landenfiche voor langere onderhouden.

Strategische (landen)fiche

Samenvatting van het strategische beeld, met de belangrijkste aanbevelingen

Samenvattend document dat in enkele bladzijden de strategische analyse weergeeft. De landenfiche is de meest gebruikelijke vorm van weergave van BSAM analyses

Strategische (landen)studie

Uitvoerige weergave van het strategische beeld, in het geval van verregaande analyse. Het is een uitgebreid document dat een getrouwe weergave is van de indicatoren en van het strategisch beeld

Wordt slechts uitzonderlijk aan de autoriteiten overgemaakt, bij behoefte aan uitgebreide achtergrondinformatie. Het dient eerder als basis voor overgave van de database of voor weergave van de studie van een regio.

15

BIJLAGE A : ALGEMEEN SCHEMA BSAM

INFO

Geografische

Economische

Sociologische

Historische

Politieke

Veiligheid

Andere

INDICATOREN

Geografische

Economische

Sociologische

Historische

Politieke

Veiligheid

Andere

Vergelijking

Nationale strategische gegevens

STRATEGISCH BEELD

Vergelijking

Strategische gegevens VO en samenwerking

AANBEVELINGEN

VO of samenwerking

ONDERWERP

Lijsten

Bronnen

STAP 1 Informatie verzamelen en beheren

STAP 2 Opstellen strategische indicatoren

STAP 3 Synthese, vergelijking en conclusie

STAP 4 Productie en aanbevelingen

Standaard producten

18

BIJLAGE B : GEOGRAFISCH KADER

1. BASISGEGEVENS

Informatie Indicaties Aanbevelingen Opm Algemeenheden: − Geografische lokalisatie − Grenzen en buren − Oppervlakte (land/zee) − Afstand tot het land van de analist

− Betrokken zone − Vergelijking met land van de analist − Bereikbaarheid vanuit het land van de analist

− Communicatielijnen − Engagement ter land, zee, in de lucht − Vereiste voorbereiding deelnemers − Eventuele achterbasis

Bevolking : Aantal, dichtheid, verhouding man-vrouw, leeftijdspiramide, groeicijfer, levensverwachting

− Aard bevolking − Menselijk potentieel − Waarde menselijke leven

− Humanitaire hulp − Kans op realisatie ethische Obj

Klimaat Neerslag, Temperatuur (maxima en minima)

− Uiterste klimatologische omstandigheden

− Operationele of samenwerkingsbeperkingen − Hulp bij rampen

Hydrografie Havens en vaarwegen, Kust, Maritieme belangenzone

− Toegangswegen − Maritieme rijkdommen

− Strategische objectieven VO of mogelijkheden tot samenwerking − Assen humanitaire hulp − Ontschepinghavens of vliegvelden

(1)

(2)

Terrein Reliëf, hindernissen

− Natuurlijk milieu

− Strategische objectieven VO, mogelijkheden samenwerking

(1)

Infrastructuur belangrijkste wegen, vliegvelden, spoorwegen, Tf, Internet, Radio

− Graad doordringbaarheid en mobiliteit

− Strategische objectieven VO, mogelijkheden samenwerking − Communicatielijnen en middelen

(2) Gezondheid Ziekten, getroffen regio’s, Niv medische infrastructuur

− Sanitaire situatie

− Medische steun en noodzakelijke voorzorgsmaatregelen − Humanitaire steun

Opmerkingen

(1) Territoriale wateren, economische exclusieve zone, exclusieve visserijzone, continentaal plat (2) De aanwijzing van communicatielijnen behoort niet tot de strategische planning, maar de analist moet rekening houden met de mogelijkheden en de eventuele strategische

dimensie van deze lijnen

19

2. COMPLEMENTAIRE GEGEVENS

Info Indicatie

Natuurlijke risico’s Eventuele grote natuurrampen (aardbeving, overstroming, …) en mogelijke gevolgen

- Natuurlijke gevaren

Ecologie − Ondertekening van kracht zijnde protocollen − Vervuilingsgraad (atmosfeer, water, grond) − Pollutiebronnen (reële of potentiële) + impact

− verantwoordelijke industrie, pijplijnen, − voornaamste getroffen zones (regio’s, steden, …)

- Risico’s voor deelnemers aan VO of samenwerkingprogramma - Pathologie te voorkomen of voorzien

20

BIJLAGE C : ECONOMISCH KADER

1. BASISGEGEVENS

Info Indicaties Aanbevelingen Algemeen Laatste cijfer BBP/BNP (/inwoner), budgettaire reserve, economische groei, openbare schuld en inflatiepercentage, levenskwaliteit en werkloosheidspercentage, deel bevolking onder armoedegrens, lokale munt >< Euro, Import en export

− Vergelijking met het land van de analist − Schatting levenskwaliteit − Behoeften bevolking

Samenwerking: economische gelijkwaardigheid en/of noodzaak tot hulp VO: mandaat UNO en/of andere internationale organisaties

Natuurlijke hulpbronnen Koolwaterstoffen en mineralen Water en akkerland

Potentieel/Regio’s

Strategische objectieven

Economische capaciteit defensiebeleid Defensie-industrie Grondstoffen Potentiële werkkrachten

Mogelijke nationale economische steun aan de VO of de samenwerking

Samenwerking: economische gelijkwaardigheid en/of noodzaak tot hulp VO: strategische objectieven


Info Indicaties Sectoriële opdeling

Landbouw / Industrie / Diensten / Deel BNP en werkgelegenheid, voornaamste producten Ingevoerde hulpbronnen: aard en belang, afzender Uitgevoerde hulpbronnen: aard en belang, bestemmeling

− Graad afhankelijkheid van landbouw − Industriële ontwikkelingsgraad − Gewicht import in lokale consumptie − Gewicht export in lokale economie

Investeringen van het land van de analist Cijfers, Sectoren, lokalisatie, aangeworven personeel

Te beschermen nationale belangen

Buitenlandse investeringen VS, Europa, China, Rusland, India…

Strategische belangen grootmachten

Actuele EN toekomstige economische en financiële prioriteiten Op micro-economisch niveau Op macro-economisch niveau

In rekening te nemen lokale behoeften Mogelijk interventieniveau van economische hulp

22

BIJLAGE D : SOCIOLOGISCH KADER

1. BASISGEGEVENS

Informatie Indicaties Aanbevelingen Opm Algemeen: − Etnische / religieuze / taalkundige / socio-economische opdeling − Officieel beleid (multicultureel, bicultureel, …) − Alfabetiseringsgraad / kindersterftegraad

− Vergelijking met land van de analist − Graad homogeniteit bevolking − Bepaling sociologische groepen

− Breuklijnen − Vitale behoeften per groep − Strategische objectieven − Ethische dimensie

(1) (2)

Overwicht binnen de domeinen: − Politiek / economisch − Militair / rechterlijk − Volgens ethnie / religie / taal / gebied

− Eventuele discriminatie − Effectief gewicht van een sociologische groep

− Strategische elementen VO − Strategische elementen samenwerking

Onderdanen van het land van de analist Hoeveel? Waar? Beeld? Activiteiten? (privé of samenwerking & ontwikkeling) Onderdanen van bondgenoten van het land van de analist?

− Inschatting integratie − Mogelijk te beschermen of te evacueren

landgenoten

− Strategische elementen VO − Evacuatieoperaties te voorzien − Hulp in de samenwerking

Opmerkingen (1) Betreft het beleid t.o.v. de in het land aanwezige culturen

- als de minderheden erkend worden en men, geval per geval met hen rekening houdt, gaat het over multiculturalisme - de autoriteiten kunnen totale gelijkheid nastreven, zonder privileges voor eender welke cultuur - de autoriteiten kunnen andere dan de dominerende cultuur ontkennen, waarbij de « andere » gedwongen wordt zich te assimileren.

(2) De analist moet, na zich een algemeen beeld gevormd te hebben, bepalen wat het meest sprekende onderscheid bij de bevolking is, als rode draad voor de beschrijving van dit aspect.

23


Info Indicaties Info Indicaties

Cultuur: Sociale structuur (kasten, clans, …) Feesten en riten Tradities en gebruiken

Informele organisatie van de lokale gemeenschap

Religies: Oorsprong en strekking Aantal aanhangers Grondwettelijk statuut Band met buurlanden

- Aan te nemen houding - Kans op externe invloeden

Ethnie: Oorsprong Aantal leden Grondwettelijk statuut Band met buurlanden


Talen: Oorsprong Aantal gebruikers Grondwettelijk statuut Band met buurlanden


Diaspora: Hoeveel? Waar? Activiteit?, Perceptie?, Aanwezigheid in het land van de analist?

Kans op invloed op lokaal vlak

Politiek gewicht Diaspora

Inschatting van de integratie Eventueel te beschermen of te evacueren burgers Effectieve of latente buitenlandse invloed

24

BIJLAGE E: HISTORISCH KADER

1. BASISGEGEVENS

Info Indicaties Aanbevelingen Opm Algemeen: Datum onafhankelijkheid, andere sleutelmomenten, Nationale feestdagen

− Belangrijke historische fasen van het land − Identificatie nationale geschiedenis

− Gevoelige data − Protocollaire deelnames

(1)

Nationale geschiedenis Binnenlandse gebeurtenissen Veiligheidsgeschiedenis

− Interne bronnen voor instabiliteit − Historische sanctuaria

− Strategische objectieven − Historisch gevoelige plaatsen en acties

Regionale geschiedenis Vroegere relaties met buurlanden

− Territoriale geschillen − Bedreiging van de grenzen − Mogelijke steun

− Betrekking eventuele “historische” actoren − Beperkingen mogelijkheden tot samenwerking

Commentaar (1) Doel is hier de invloed van de geschiedenis op de lokale mentaliteit, de perceptie ervan door de inwoners, in te schatten (en de manier waarop die geschiedenis voorgesteld wordt door de autoriteiten).


Info Indicaties Info Indicaties

Algemeen: Data sleutelevenementen voor de onafhankelijkheid

− Belangrijke historische fasen van

het land

Periode voor onafhankelijkheid: Migratie en immigratie, Koloniaal regime

Fasen in de vorming van de bevolking (etnisch, godsdienstig, taalkundig)

Historiek internationale relaties: Met het land van de analist en zijn regio Met grootmachten (VS, Rusland, China)

− Opeenvolgende politieke en

ideologische affiliaties

Periode na onafhankelijkheid: Latere politieke gebeurtenissen en systemen Recente gebeurtenissen

Opeenvolgende politieke en ideologische strekkingen

27

BIJLAGE F: POLITIEK KADER

1. BASISGEGEVENS

Info Indicaties Aanbevelingen Opm Algemeen: Soort staat en politiek regime Staatshoofd of regeringsleider: beperkingen functie (mandaten,…), reële macht, manier aanwijzen, titularis (politieke partij, …) Graad scheiding machten Wijze en niveau van verkiezing

− Vergelijking met het land van de analist − Graad democratie − Mogelijkheden tot verandering

− Gewenste banden met politieke macht − Ethische dimensie − Politiek belang van de samenwerking

(1) (2)

Actueel buitenlands beleid: Relaties met buurlanden of geprivilegieerde partners Relaties met grootmachten Relaties met internationale instanties (VN, IG, IMF, NAVO, EU,…) + aanwezigheid van deze instanties in het land Relaties met het land van de analist (contacten, verdragen,…)

− Graad buitenlandse invloed − Imago van het land van de analist

− Externe steun/oppositie − Strategische objectieven − Strategische elementen van samenwerking − Strategische elementen van VO

Opmerkingen (1) Voor soort staat, aangeven of het om een unitaire, federale of confederale organisatie gaat. Bij het regime kan het gaan over een parlementaire monarchie, een republiek, een

autoritair of totalitair regime …. (2) Universeel stemrecht of censuskiesrecht? Rechtstreekse of onrechtstreekse verkiezing? Verschillend naargelang niveau (centraal, regionaal)?

28


Info Indicaties

Grondwet: Specifieke kenmerken en tendensen in de Grondwet

− Op de Grondwet uitgeoefende invloeden (religieus, …) − Principes in de Grondwet

Regionaal beleid: Statuut van de regio’s, regionale regeringen

− Graad scheiding machten tussen centraal en regionaal niveau − Autoriteit centrale regering t.o.v. regionale

Actueel binnenlands beleid: Fundamentele vrijheden en mensenrechten (3), Staat van politieke oppositie (4) Beheer en bescherming minderheden Bestaan syndicale organisaties en belangengroepen (lobby’s, …): statuut, betrokken sectoren, aantal leden, verdedigde belangen, niveau invloed

− Graad democratie en wenselijkheid van samenwerking − Bestaan en/of belang politieke oppositie − Tendens beleid regime t.o.v. bevolking − Tendens beleid regime t.o.v. de regio’s − Bestaan en/of belang tegenmacht

Wetgevende macht: (5) Manier aanwijzen parlementsleden en verdeling zetels Partijprogramma’s en partijvoorzitters

Relatief gewicht van de zetelende macht (6) Graad scheiding t.o.v. andere machten

Uitvoerende macht: Politieke tendensen van de regering Manier van aanwijzen van ministers Naam, bevoegdheden en politieke affiliatie van de ministers

Relatief gewicht van de zetelende macht (7) Graad scheiding t.o.v. andere machten

Rechterlijke macht: Manier aanwijzen magistraten en onafhankelijkheid Wettelijk kader en uitvoering

Relatief gewicht van de zetelende macht Graad scheiding t.o.v. andere machten

Opmerkingen (3) De fundamentele vrijheden zijn de vrijheid van meningsuiting, van geloof, van opinie, de persvrijheid, de vrijheid op vereniging, … (4) Is er binnen de politieke instellingen een echte oppositie? Wat is de speelruimte ervan? Wat is de geloofwaardigheid ervan? (5) De analist bepaalt welke partijen te vermelden zijn (invloed, groeipotentieel, …). (6) Regeringsstructuur, vertegenwoordiging bevolking, politieke invloed regeringspartijen, politieke tendens regering (conservatief, …), graad onafhankelijkheid uitvoerende macht (7) Politieke invloed partijen in het parlement, politieke tendens parlement (conservatief, …)

29

BIJLAGE G: VEILIGHEIDSKADER

1. BASISGEGEVENS

Info Indicaties Aanbevelingen Opm Veiligheidstroepen Statuut en macht van - Strijdkrachten - Politie en douane - Paramilitaire organisaties en bewegingen - Inlichtingen- en veiligheidsdiensten

− Graad lokale veiligheid − Invloed van veiligheidssector − Kans op aantasting van de democratische principes

− Gewapende macht te beschouwen als

veiligheidsactor − Aanbevolen en partners uit het land van de analist − Strategische elementen VO − Strategische elementen samenwerking

(1)

Veiligheidsbeleid Strategische objectieven Allianties en verdragen Actuele interventies

− Expliciete, impliciete en vermoedelijke strategische

objectieven − Andere potentiële actoren

− Confrontatie met de strategische objectieven van

het land van de analist en van andere mogelijke actoren

(2)

Veiligheidstroepen Mankrachten / Macht + training Defensiebudget en graad professionalisering Voornaamst materiaal, doeltreffendheid, staat

− Vergelijking met land van de analist − Doeltreffendheid

− Aan te bevelen strijdkrachten om ingezet te worden − Strategische elementen VO − Strategische elementen samenwerking

Organisatie veiligheidstroepen Wettelijk kader (opdrachten, afhankelijkheden, …) Grote eenheden (stationering, opdrachten, …)

− Vergelijking met het land van de analist

− Strategische objectieven

Lokale destabiliserende factoren: Soort (corruptie, separatisme, extremisme,…) Stroming (etnisch, religieus, politiek, …) Effectieve sterkte (middelen, …) Invloed (politiek, economisch,…) Steun bevolking Activiteit en manier van werken Band met andere groepen (terroristisme, illegale handel)

− Binnenlandse bedreigingen − Mogelijke weerstand van de bevolking − Mogelijke acties van de oppositie − Mogelijke antwoorden op die oppositie

− Strategische objectieven − Politieke oplossing − In te zetten middelen

Opmerkingen (1) De analist bepaalt welke veiligheidstroepen hij hier opneemt (Defensie, Rijkswacht, Grenswacht, …). Het veiligheidskader moet gezien worden in functie van deze troepen. (2) De analist bepaalt de actoren die mogelijk kunnen tussenkomen in het crisisbeheer (buurlanden, VN, NAVO, EU, grootmachten,…) et voorziet hun acties

30


Info Indicaties Actiedomein veiligheidstroepen Binnenlandse veiligheid Externe veiligheid Beschikbare/inzetbare capaciteiten Politieke wil tot inzetten

− Strategische elementen VO − Strategische elementen samenwerking

Activiteiten van de lokale destabiliserende factoren Schaadvermogen Betrouwbaarheid

− Strategische elementen VO − Tegenmaatregelen of nood aan samenwerking

Divers: Historiek veiligheidstroepen Samenwerking en ontwikkeling

− Eventueel historisch geschilpunt − Betrouwbaarheid huidige samenwerking en veiligheidstroepen − Deelname aan Security Sector Reform programma

31

BIJLAGE H: DOSSIER STRATEGISCHE OPVOLGING VAN EEN V O

Deze bijlage geeft de inhoud van dergelijk dossier in zijn meest volledige vorm weer. De verschillende stappen refereren naar en worden behandeld in de vormingen BSAM..

1. EERSTE DEEL: INITIËLE STRATEGISCHE ANALYSE

• Wordt tijdens de initiële fase van het planningsproces opgesteld en overgemaakt door een uiteenzetting aan de leden van het strategisch planningscomité. Dit comité bereidt de politieke principiële beslissing tot deelname aan de VO voor.

• De initiële briefing herneemt het strategisch beeld van het onderwerp, de vergelijking met de nationale strategische gegevens, de strategische gegevens van de VO, en de Initiële Strategische Aanbevelingen. Op dat moment zullen de strategische gegevens van de VO meestal nog niet volledig bepaald zijn en zal de analist aanbevelingen voor meerdere hypothesen moeten opstellen.

• Deze strategische uiteenzetting wordt gevolgd door deze van de inlichtingendienst over de bedreiging en deze van andere beheerscellen (operationele inzet en budget) over deze aspecten van een eventuele deelname aan de VO.

• De strategische uiteenzetting moet natuurlijk vooraf gecoördineerd worden met deze van de inlichtingendienst voor wat betreft de coherentie van het strategisch beeld en met de andere beheerscellen voor de coherentie van de strategische aanbevelingen in verband met de weerhouden mogelijkheden tot deelname aan de VO.

• De uitgedeelde documentatie herneemt de belangrijkste indicaties van de initiële briefing en, in extenso, de initiële strategische aanbevelingen.

• Voor elke belangrijke wijziging van de strategische situatie, voorziet de initiële fase van het planningsproces een vergadering van het planningscomité. De strategische uiteenzetting herneemt dan een beschrijving van de wijzigingen, en de eventuele aanpassingen aan de initiële strategische aanbevelingen, in extenso, onder de vorm van erratum aan de tekst.

3. TWEEDE DEEL : EERSTE TUSSENTIJDSE STRATEGISCHE ANALYSE

• De analist stelt zijn eerste tussentijdse strategische analyse op na de nationale beslissing tot deelname aan crisisbeheer, die een belangrijke wijziging is in de strategische situatie.

• Die analyse wordt onder de vorm van een uiteenzetting en uitgedeelde documentatie, aan het operationele planningscomité gegeven. Op dat ogenblik herneemt dit comité de leiding van het planningsproces. Dit comité komt samen bij elke belangrijke wijziging in de operationele toestand.

• De uiteenzetting herneemt het strategisch beeld van het onderwerp, de strategische objectieven van de nationale deelname en de strategische gegevens van de VO, alsook, in extenso, de strategische aanbevelingen. Het is aan de operationele beheerscel om deze aanbevelingen te vertalen in richtlijnen naar de uitvoerders toe.

4. DERDE DEEL: OPVOLGING VAN DE STRATEGISCHE EVALUATIE TIJDENS HET DEELNEMEN AAN CRISISBEHEER

• De analist verzorgt de opvolging op strategisch niveau van de deelname aan de VO en past indien nodig de bestaande analyses aan, of maakt nieuwe tussentijdse analyses (bij elke belangrijke wijziging van de VO op strategisch niveau).

5. VIERDE DEEL : STRATEGISCHE LESSEN NA HET DEELNEMEN AAN CRISISBEHEE R

• Na een deelname aan VO, zal de analist de balans opmaken die de strategische objectieven vergelijkt met de strategische aanbevelingen en de effectieve realisaties, om er dan aanbevelingen voor eventuele latere deelname aan VO uit af te leiden.

33

BIJLAGE I: STRATEGISCHE AANBEVELINGEN ‘AD HOC’

1. ALGEMEEN

Wordt gebruikt om snel en efficiënt een aanbeveling te geven die voortvloeit uit een nieuwe opportuniteit die past binnen de bestaande analyse en handelt over een specifiek aspect van samenwerking of deelname aan VO. De bestemmelingen hebben voorkennis van de bestaande analyse. Hun aandacht dient enkel gevestigd op een nieuw element dat geen invloed heeft op deze analyse, wel een nieuwe opportuniteit voor samenwerking of beperkte wijziging in strategische omgeving van lopende VO meebrengt.

2. VORM

Aanbevelingen ‘ad hoc’ zijn beperkte documenten, meestal onder de vorm van E-mail of van Fax. Zij worden meestal verstuurd naar verschillende autoriteiten bevoegd voor het beheer van de samenwerkingsactiviteiten of, in het geval van VO, naar de leden van het planningscomité, beheerders van deelname aan VO of beslissende autoriteit in verband met de voorgestelde aanpassing. Deze aanbevelingen worden gearchiveerd in het dossier opvolging van de VO of samenwerking.

3. INHOUD

Er is geen gestandiseerde inhoud van dit document. Meestal bevat het een korte beschrijving van de opportuniteit of evolutie van het aspect van de VO, een korte persoonlijke analyse ervan en een persoonlijke raadgeving voor het te geven gevolg.

36

BIJLAGE J : STRATEGISCH LANDENPROFIEL

1. ALGEMEEN

Het landenprofiel is een synoptische samenvatting in EEN tabel van de belangrijkste indicatoren met als doel te dienen als geheugensteun voor de gebruiker. Het is tevens een belangrijk hulpmiddel van standaardisatie. Het wordt systematisch als eerste document geleverd in de landenfiches, landenfiches, landenstudies studies en ‘speaking notes’. Het bevat de ‘Keynotes’ waarop de autoriteit kan terugvallen zonder zijn dossier verder te openen. Het is tevens een vorm van minimaal strategisch beeld, handig bij het leveren van analyses op ultrakorte preadviezen. De analisten moeten in staat zijn zeer snel dergelijk Document met recente geldige gegevens over te maken van elk land die ze dienen op te volgen.

2. INHOUD EN VORM (MAX EEN BLZ.)

a. Synthese basisgegevens

Bevolking Oppervlakte Grenzen:

X Mio XxBEL Buurland Kustlijn ...

(Bijv: Gemiddelde leeftijd X Jaar) (Bijv: graad van analfabetisme) ... X Km. X Km ....

Staatshoofd MOD CHOD

Naam Naam Naam

… (Bijv: zelfde partij als staatshoofd) …

KAART van het Land

Veiligheidstroepen Personeel Budget Bewapening

...

... (voornaamste)...

Diplomatie

In het land van de analist en in deze van de VO of de samenwerking

Ambassadeur… Defensieattaché

b. Belangrijkste Strat aandachtspunten

• (Schets van het strategisch belang van het bestudeerde land) • (Belangrijkste veiligheidsproblemen van het bestudeerde land) • (Expliciete strategische objectieven van het bestudeerde land) • (Overeenkomst met de strategische objectieven van het land van de analist ) • (Deelname van andere landen aan de VO of met een belangrijke samenwerking in het bestudeerde land) • ...

a. Relaties met het bestudeerde land • (Bilaterale akkoorden en gemeenschappelijke engagementen in multilateraal kader) • (Voornaamste samenwerkingprogramma’s) • …

38

BIJLAGE H: STRATEGISCHE SPEAKING NOTE

1. ALGEMEEN

‘Speaking Notes’ is een synoptische samenvatting van de strategische aspecten van de gespreksonderwerpen die worden besproken tijdens audiënties. Het document bevat een korte beschrijving van de te bespreken onderwerpen (hernomen op de agenda, te verwachten of zelf bijkomend aan te kaarten), alsook van de aanbevelingen aangaande de in te nemen standpunten. Het dient als geheugensteun naast het strategisch profiel, dat in princiep altijd als bijlage wordt hernomen. Indien de autoriteit een voldoende strategische voorkennis heeft van het land, zal een document dat zich beperkt tot de specifieke punten voldoende zijn.

2. INHOUD EN VORM

Er bestaat geen gestandaardiseerde vorm van speaking notes, de meeste autoriteiten hebben hun voorkeur geuit voor korte documenten ‘Ad Hoc’ ter gelegenheid van werkbezoeken. Meestal worden de agendapunten van audiënties op voorhand afgesproken, maar de analist kan ook bijkomende punten willen bespreken. Voor elk van deze punten wordt een paragraaf hernomen in een samenvattende nota ‘Speaking Notes’. Elk van deze paragraaf herneemt een samenvatting van de achtergrond (waaruit de autoriteit zijn argumentatie kan putten) en een tabel met de in te nemen standpunten in de onderhandeling. Bij langdurige onderhandelingen, bij moeilijke onderwerpen of bij bezoekers waarvan het land van herkomst minder gekend is, zal de analist een dossier ‘ad hoc’ opstellen met het strategisch profiel, de ‘speaking notes’, een landenfiche (indien nodig zelfs een landendossier), alsook bijlagen die de te bespreken onderwerpen uitvoerig behandelen.

40

BIJLAGE L: STRATEGISCHE LANDENFICHE

1. ALGEMEEN

De Strategische landenfiche bevat de samenvatting van het strategische beeld, met de belangrijkste aanbevelingen, opgesteld aan de hand van BSAM. Het is het meest gebruikte document bij dossiers in verband met vragen over strategisch analyse van landen. Het moet de nationale autoriteit in staat stellen een beslissing te nemen met de nodige strategische (achtergrond) kennis ter zake. Het document (exclusief de bijlagen) bevat in princiep slechts enkele bladzijden en wordt opgesteld door de analist van de strategische cel. De bijlagen opgesteld door andere autoriteiten worden ‘in extenso’ hernomen, zodat de nationale autoriteit hiervan op de hoogte is. Wanneer aan de analist een uiteenzetting wordt gevraagd over het strategisch beeld van een land, zal de inhoud van deze landenfiche als leidraad dienen.

2. INHOUD EN VORM

a. Strategisch landenprofiel (Bijl J) b. Algemeen

• Korte inleiding over het strategisch belang van het land • Beschrijving van de strategische objectieven van het Land (expliciet, impliciet en

vermoedelijke) • Beschrijving van de strategische objectieven van de veiligheidstroepen (expliciet,

impliciet en vermoedelijke) en van gebeurlijke andere fracties betrokken bij het conflict • Aanbevelingen in verband met mogelijke samenwerking en/of deelname aan VO

b. Geografisch Kader: samenvatting van de belangrijkste indicatoren c. Economisch Kader: samenvatting van de belangrijkste indicatoren d. Sociologisch Kader: samenvatting van de belangrijkste indicatoren e. Historisch Kader: samenvatting van de belangrijkste indicatoren f. Politiek Kader: samenvatting van de belangrijkste indicatoren g. Veiligheidskader: samenvatting van de belangrijkste indicatoren h. Bijl: Veiligheidsanalyse van de inlichtingendienst (indien toepasselijk) i. Bijl: Landenfiche en input van andere departementen j. Bijl: Bilaterale akkoorden en samenwerkingsprogramma k. Bijl: …

Op te merken valt dat:

• Indien er gegevens beschikbaar zijn in de bijlagen, dienen ze NIET in extenso hernomen in de verschillende kaders (verwijzing is voldoende)

• Indien een diplomaat (of een attaché) geaccrediteerd is voor het land en de BSAM gebruikt, zal hij in princiep de nodige input geleverd hebben voor de verschillende kaders, alsook zijn visie over de strategische objectieven en de strategische gegevens van de VO of de samenwerking. De analist hoeft deze enkel aan te vullen in een samenvatting van de punten hernomen in paragraaf b, algemeenheden, gezien zijn toegevoegde waarde zich hoofdzakelijk zal beperken tot een globale analyse van de eigen strategische objectieven en de toepassing ervan in de VO of samenwerking.

• In het geval van onderhandelingen tussen delegaties wordt dit dossier natuurlijk nog wordt aangevuld met specifieke documenten zoals agenda van de onderhandelingen, samenstelling van de delegaties, agendapunten en voorstellen voor het bilaterale samenwerkingsprogramma.

42

BIJLAGE M: STRATEGISCHE LANDENSTUDIE

1. ALGEMEEN

Een strategische landenstudie is een uitvoerige weergave van het Strategische beeld, met een verregaande beschrijving van de analyse. Het is een uitgebreid Document van verschillende tientallen bladzijden dat een getrouwe weergave is van de indicatoren (met uitgebreide informatiebeschrijving) en het strategisch beeld, alsook van de bronnen die weerhouden werden. Het wordt slechts uitzonderlijk aan autoriteiten overgemaakt (bijvoorbeeld in het geval van een langdurige dienstreis met verschillende onderhandelingen), maar dient eerder voor overgave van de database of voor weergave van de studie van een Regio of van een belangrijk land uit strategisch oogpunt.

2. INHOUD EN VORM

De rubrieken van dit document is dezelfde als deze van het landenfiche, alleen worden de indicatoren in de verschillende kaders uitvoerig beschreven en geïllustreerd, telkens met de vermelding van de weerhouden bronnen. De vorm wordt gelijkaardig aan deze van een eindestudiewerk. De gegevens van de verschillende bijlagen (veiligheidsanalyse inlichtingendienst, landenfiche andere departementen...), worden door de analist verwerkt in zijn document, de bijlagen worden enkel vermeld in voetnoot zoals de andere informatiebronnen. Op te merken valt dat aan de analist tevens kan worden gevraagd een BSAM uiteenzetting te houden, waarvan de inhoud overeenstemt met deze van zijn landenstudie. In dit geval wordt de landenstudie zelf als bijhorende achtergronddocumentatie uitgedeeld.