bu kitapta neler var?soru, şekil ve resimlerin tamamının veya bir kısmının fikir ve sanat...

ŞİMDİTÜRKÇEDÜNYASINAKAPAK AÇMAZAMANI

Her bölümün başında kısa,pratik bilgilerle konuyu kavramanızı hedefleyen>> Hadi Öğrenelim

Yol gösteren, öğretici>> Çözümlü Sorular

Eğlenerek çözeceğiniz pekiştirici etkinlikler>> Antrenman Zamanı

Kazanım odaklı>> Konu Kavrama Testleri

Bilgilerinizi derinlemesine sorgulayan>> Ünite Değerlendirme Testleri

Okul sınavlarına yardımcı>> Yazılıya Hazırlık Soruları

Yeni sisteme uygun yeni tarz sorular>> Artıbir Sınav Özel

Bu kitapta neler var?

AD, SOYAD:

OKUL:

SINIF:

NUMARA:

Yayını HazırlayanArtıbir Yayınları Yayın Kurulu

BaskıGüler OfsetFevzi Çakmak Mah. 10447 Sk. No:24/1Karatay/KONYA • Tel: 0.532 662 94 21Sertifika No: 34742

Baskı Tarihi: Ağustos 2019

Yayıncı Sertifikası43937

ISBN978-605-69461-7-2

ATM YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİFevzi Çakmak Mahallesi 10448 Sokak No: 18/1 • Karatay / KONYATel: 0332 342 65 64 • Gsm: 0532 546 12 86www.artibiryayinlari.com // [email protected]

© Bu kitabın tüm yayın hakları; ATM YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ’ne aittir. Kitaptaki özgün metin, soru, şekil ve resimlerin tamamının veya bir kısmının Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca yayınevi ve yazarının yazılı izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da başka bir şekilde çoğaltılması, yayımlanması ve dağıtılması yasaktır.

TÜRKÇE DÜNYAM - 6

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!

Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.

Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,

Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;

Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.

Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın;

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın

İSTİKLAL MARŞI

Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:

Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.

Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:

Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!

Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,

Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:

Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.

Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-

Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,

Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,

Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;

O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.

Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;

Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

Mehmet Âkif ERSOY

ÖN SÖZSevgili Öğrenciler,

Bu kitap, tecrübeli yazarlarımız tarafından özverili bir şekilde yazılmış, özgün bir diz-

gi/tasarım ile yayına hazırlanmıştır. Kitap hazırlanırken Milli Eğitim Bakanlığı tarafın-

dan en son belirlenen Türkçe müfredat kazanımları dikkate alınmıştır.

Kitapta, konuya ait önemli noktaların vurgulandığı kısa bir konu anlatımının yanı sıra,

her biri kazanım odaklı pek çok etkinlikle karşılaşacaksınız. Ayrıca zengin test soruları

ile test yeteneğinizi geliştirebileceksiniz. Özellikle bursluluk ve özel okul sınavlarına

yönelik hazırladığımız “artıbir özel” testleriyle, sınavlara daha iyi hazırlanabileceksi-

niz. Elbette ki okul başarınızda önemli bir pay sahibi olan yazılılarınızı da unutmadık.

“Antreman Zamanı”nı her bölüm sonunda sizler için kitabımızın içine yerleştirdik.

Elinizdeki kitapta yer alan her bir ünitede aşağıdaki bölümler bulunmaktadır.

HADI ÖĞRENELIM: Konunun ana hatlarının kısaca anlatıldığı, konu ile ilgili bir soru-

nun çözümü ile birlikte verildiği bölümdür.

ANTRENMAN ZAMANI: Kazanımların kavranması ve konunun daha iyi anlaşılması için

farklı etkinlik örneklerinin bulunduğu bölümlerdir.

KONU KAVRAMA TESTI: Her bölümden sonra, konuyu kavratmayı ve pekiştirmeyi he-

defleyen, kazanım odaklı, çoktan seçmeli soruların olduğu bölümdür.

ÜNITE TARAMA TESTI: Her ünitenin sonunda, konuları bir bütün olarak ele alan, ko-

nu kavrama testlerinden daha kapsamlı, çoktan seçmeli soruların olduğu bölümdür.

ARTIBIR SINAV ÖZEL: Haziran 2018‘de yapılan Liselere Geçiş Sınavı soruları dikkate

alınarak hazırlanan; yorumlama, karşılaştırma, sonuca varma, tablo ve grafik okuma

gibi becerileri ölçmeyi ön plana çıkartan, sınava özel bölümdür.

Her bir aşaması ile sizlere artı bir değer katmayı hedefleyen kitabımızı tamamladığı-

nızda başarılı olacağınızı umuyoruz.

Öğrenim için ayırdığınız zamanların kalıcı ve eğlenceli olması temennisiyle...

Türkçe Yayın Kurulu

1. ÜNİTE: SÖZCÜKTE ANLAM ............................................................ 11 1. BÖLÜM: ÇOK ANLAMLILIK, GERÇEK - MECAZ - YAN ANLAM ........................ 12

ANTRENMAN ZAMANI ............................................................................ 13

KONU KAVRAMA TESTİ ........................................................................... 14

2. BÖLÜM: SOMUT - SOYUT - TERİM ANLAM ................................................. 16



3. BÖLÜM: EŞ ANLAMLI, ZIT ANLAMLI, SESTEŞ SÖZCÜKLER ........................ 20


KONU KAVRAMA TESTİ .......................................................................... 22

4. BÖLÜM: YANSIMA, İKİLEME, NİCEL - NİTEL, GENEL - ÖZEL ANLAM ............. 24



ÜNİTE TARAMA TESTİ .................................................................................. 28

ARTIBİR SINAV ÖZEL ................................................................................... 30

2. ÜNİTE: CÜMLEDE ANLAM ............................................................ 33 1. BÖLÜM: ÖZNEL - NESNEL YARGI, TANIM - KARŞILAŞTIRMA CÜMLESİ ........ 34



2. BÖLÜM: NEDEN - SONUÇ, AMAÇ - SONUÇ, ŞART CÜMLESİ ....................... 38

ANTRENMAN ZAMANI ........................................................................... 39


İÇİNDEKİLER

İçin

deki

ler 3. BÖLÜM: CÜMLE ANLAMIYLA İLGİLİ KAVRAMLAR ....................................... 42



4. BÖLÜM: CÜMLE ANLAMIYLA İLGİLİ KAVRAMLAR ....................................... 45



ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................... 50

ARTIBİR SINAV ÖZEL .................................................................................... 52

3. ÜNİTE: DEYİM VE ATASÖZÜ ......................................................... 55 1. BÖLÜM: DEYİM VE ATASÖZÜ .................................................................... 56




4. ÜNİTE: PARÇADA ANLAM ............................................................. 63 1. BÖLÜM: PARÇANIN ANLAM YÖNÜ ............................................................ 64



2. BÖLÜM: ANLATIM TEKNİKLERİ, ANLATICI VE BAKIŞ AÇILARI ..................... 68



3. BÖLÜM: DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI, PARÇANIN YAPISI .................. 72





İçin

deki

ler5. ÜNİTE: YAZIM KURALLARI ........................................................... 83

1. BÖLÜM: BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER .................................. 84



2. BÖLÜM: “de, ki, mi”, KISALTMA VE SAYILARIN YAZIMI ............................. 88





6. ÜNİTE: NOKTALAMA İŞARETLERİ ................................................. 97 1. BÖLÜM: NOKTA, VİRGÜL, NOKTALI VİRGÜL .............................................. 98


KONU KAVRAMA TESTİ ......................................................................... 100

2. BÖLÜM: İKİ NOKTA, ÜÇ NOKTA, SORU, ÜNLEM VE TIRNAK İŞARETİ .......... 102

ANTRENMAN ZAMANI .......................................................................... 103


3. BÖLÜM: KESME İŞARETİ, YAY AYRAÇ, KISA,UZUN VE EĞİK ÇİZGİ .............. 106



ÜNİTE TARAMA TESTİ .................................................................................. 110


İçin

deki

ler 7. ÜNİTE: SÖZ SANATLARI VE YAZI TÜRLERİ ..................................... 115

1. BÖLÜM: SÖZ SANATLARI VE ŞİİR BİLGİSİ ................................................. 116



2. BÖLÜM: YAZI TÜRLERİ ........................................................................... 120



ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................. 124

ARTIBİR SINAV ÖZEL .................................................................................. 126

9. ÜNİTE: ZAMİR (ADIL) .................................................................. 139 1. BÖLÜM: KİŞİ, İŞARET ZAMİRİ, BELGİSİZ ZAMİR ....................................... 140



2. BÖLÜM: SORU ZAMİRİ, EK HALİNDEKİ ZAMİRLER ................................... 144





8. ÜNİTE: İSİM (AD) ...................................................................... 129 1. BÖLÜM: İSİM (AD) ................................................................................. 130





İçin

deki

ler10. ÜNİTE: SIFAT (ÖN AD) ................................................................ 153

1. BÖLÜM: NİTELEME SIFATI, İŞARET VE BELGİSİZ SIFAT .............................. 154



2. BÖLÜM: SORU - SAYI SIFATI, SIFATLARDA PEKİŞTİRME VE KÜÇÜLTME ...... 158





11. ÜNİTE: TAMLAMALAR ................................................................ 167 1. BÖLÜM: İSİM TAMLAMALARI .................................................................. 168



2. BÖLÜM: TAMLAMALARIN ÖZELLİKLERİ, SIFAT TAMLAMASI ...................... 172





12. ÜNİTE: ÇEKİM EKLERİ ................................................................ 181 1. BÖLÜM: ÇEKİM EKLERİ - 1 ...................................................................... 182



2. BÖLÜM: ÇEKİM EKLERİ - 2 ..................................................................... 186





İçin

deki

ler 13. ÜNİTE: SÖZCÜK YAPISI ............................................................. 195

1. BÖLÜM: BASİT VE TÜREMİŞ SÖZCÜK ....................................................... 196



2. BÖLÜM: BİRLEŞİK SÖZCÜK ................................................................... 200


KONU KAVRAMA TESTİ ........................................................................ 202

ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................ 204

ARTIBİR SINAV ÖZEL ................................................................................. 206

14. ÜNİTE: EDAT - BAĞLAÇ - ÜNLEM ............................................... 209 1. BÖLÜM: EDAT (İLGEÇ) ............................................................................. 210



2. BÖLÜM: BAĞLAÇ VE ÜNLEMLER ............................................................. 214




ARTIBİR SINAV ÖZEL ................................................................................. 220

CEVAP ANAHTARI ....................................................................................... 223

1. ÜNİTE

SÖZCÜKTE ANLAM

HADİÖ ĞRENELİM

1. BÖLÜMÇok Anlamlılık, Gerçek - Mecaz - Yan Anlam

12

Çözümlü Soru ..

“Kol” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde, karşısında verilen an-lama uygun kullanılmamıştır?

A) Çocuğun kolu yaralanmış. (Gerçek)

B) Torunlarına kol kanat gerdi. (Mecaz)

C) Kapının kolu kırıldı. (Yan)

D) Çantayı taşımaktan kolum ağrıdı. (Yan)

Çözüm..

A,B,C şıklarında “kol” sözcüğü paran-tez içinde verilen anlama uygun kulla-nılmıştır. D şıkkında ise “gerçek” an-lamlıdır, “yan” anlamlı değil.

Cevap D

Çok Anlamlılık, Gerçek - Mecaz - Yan Anlam

Dilin anlamlı en küçük parçasına sözcük (kelime) denir. Sözcükler kullanıldıkları cümleye göre farklı anlamlar ka-zanabilirler.

Çok Anlamlılık: Bir kelimenin farklı cümlelerde değişik anlamlara gelecek şekilde kullanılmasıdır.

Örnek: “Açmak” sözcüğünü inceleyelim:

1- Balkon kapısını açtı. (Açık hale getirmek) 4- Derdini kimseye açmıyor. (Paylaşmak) 2- Büyük bir hastane açtılar. (Tesis etmek) 5- Mavi takım elbise seni açmış. (Yakışmak) 3- Hava öğleden sonra açtı. (Bulutsuz, berrak)

Bu cümlelerde “açmak” sözcüğü beş farklı anlamda kullanılmıştır.

Gerçek (Temel) Anlam: Bir sözcüğün herkes tarafından bilinen ve söylendiğinde akla gelen ilk anlamıdır. Gerçek anlama sözlük anlamı da denmektedir.

Örnek: – Portakallı kurabiyeler sert olmuş. – Bardaklara limonata doldurduk. – Acı biber turşusu kurdular.

Mecaz (Değişmece) Anlam: Bir sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır.

Örnek: – Toplantı sert tartışmalara sahne oldu. – Kafanı böyle boş fikirlerle doldurma.

– Acı haber hepimizi etkiledi.

Yan Anlam (Yakıştırmaca): Bir sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşmadan kazandığı anlamdır. Yan an-lamda daha çok şekil veya işlev benzerliği vardır. Genellikle organ adlarının doğaya ve-ya nesnelere aktarılmasıyla oluşur.

Örnek: – Çantannın gözü – Ayakkabının burnu – Masanın ayağı

– Uçurtmanın kuyruğu – Şişenin ağzı – Tarağın dişleri

13

1. BÖLÜMÇok Anlamlılık, Gerçek - Mecaz - Yan Anlam

ANTRENMANZAMANI

“Çevirmek” sözcüğünün anlamlarıyla bu anlamlara uygun cümleleri eşleştirelim.

ANTRENMAN // Eşleştirme1

1

Kitabınızın üçüncü sayfasını

çevirin.

5Basketbol topu-nu parmağında

çevirmeye çalışıyor.

4

Paltosunu çevi-rip astar kumaşı-

nı gösterdi.

3

Birçok romanı Türkçeye çevirdi.

2

İş teklifini geri çevirdi.

a

Reddetmek

b

Ters yüz etmek

c

Tercüme etmek

d

Döndürmek

e

Açmak

1 - e, 2 - a, 3 - c, 4 - b, 5 - d

İk

i diş sarımsak

1

Çocuğun kulağı

2

Uçağın kanadı

3

Yorganın yüzü

4

Aşağıda yan anlamlı sözcüklerin bulunduğu görselleri işaretleyiniz.

ANTRENMAN // İşaretleme2

14


KONU KAVRAMA TESTİ

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “dil” sözcüğü yan anlamıyla kullanılmıştır?

DDDDA) Bebeğin dilinin üstünde beyaz lekeler çıkmış.

B) Ona laf anlatmaktan dilinde tüy bitmiş.

C) Sevgi dili bütün insanlar için ortaktır.

D) Salon kapısının dili bozulmuş.

5. “Ciddi” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisin-de “ağırbaşlı, oturaklı” anlamında kullanılmıştır?

AAAAA) Yeni müdürümüz çok ciddi bir adam.

B) Kaza geçirenlerin ikisinin durumu çok ciddiymiş.

C) Ciddi bir çalışma sonucu şampiyon olduk.

D) Şaka mı yapıyor, ciddi mi söylüyor anlayamadık.

2. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi gerçek anlamı dışında kullanılmıştır?

BBBBA) Dut ağacının kuru dallarını kesti.

B) Soğanları öldürünceye kadar kavurun.

C) Bahçenin tamamını yasemen kokusu sarmıştı.

D) İsminin baş harflerini kağıda yazmış.

4. I. Parktaki çam fidanlarını söküp almışlar.

II. Okumayı çabuk söktün.

III. Saksıdaki gülleri söküp yerine menekşe diktik.

IV. Düşmanı yurdumuzdan söktük.

Numaralanmış cümlelerde “sökmek” sözcüğü kaç farklı anlamda kullanılmıştır?

CCCCA) 1 B) 2 C) 3 D) 4

6. Mutluluk öyle bir servettir ki bölüştükçe çoğalır.

Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin anlam özelliği aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?

DDDDA) Mecaz - Gerçek B) Mecaz - Mecaz

C) Gerçek - Gerçek D) Gerçek - Mecaz

1.

Sokakta ağır ağır ilerliyorduk.

Bu kadar ağır işin üstesinden gelemez.

Kulakları ağır işitmeye başladı.

Bu sepet çok ağır, kaldıramazsın.I

II

III

IV

“Ağır” sözcüğü yukarıdaki cümlelerin hangisinde “zor, zahmetli” anlamında kullanılmıştır?

DDDDA) I B) II C) III D) IV

15


KONU KAVRAMA TESTİ

Nasıl Hissediyorsun?

Mükemmel

İyiyim

Daha iyi olmalıyım

İyi olacağım

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yakmak” söz-cüğü mecaz anlamda kullanılmıştır?

CCCCA) Tenceredeki kaynar su elini yakmış.

B) Yaktığın kağıtlar arasına karışmış olmalı.

C) Evlat acısı yüreğini yaktı.

D) Sobayı yakıp kestane pişireceğiz.

12. Aile bağlarının kopmasıylaakrabalar arasında uçurum oluştu.

Yukarıdaki cümlede altı çizili sözcüklerden han-gisi temel anlamıyla kullanılmıştır?

AAAAA) aile B) bağlarının

C) kopmasıyla D) uçurum9.

Bahadır futbol ………. babasından aldı.

Bu cümledeki boşluğa aşağıdaki sözcüklerden hangisi getirilirse mecaz anlam ortaya çıkar?

BBBBA) topunu B) hastalığını

C) bilgisini D) ayakkabısını

11. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin an-lam özelliği yanlış verilmiştir?

CCCCA) Üç baş soğan doğradık. Yan anlam

B) Rüzgâr evin çatısını uçurmuş. Gerçek anlam

C) Köpeğin ağzında kemik vardı. Yan anlam

D) Takım, eski havasını kaybetti. Mecaz anlam

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yüksek” söz-cüğü gerçek anlamı dışında kullanılmıştır?

CCCCA) Dağın en yüksek noktasına iki günde ulaşmışlar.

B) Burası, kentin en yüksek binasıdır.

C) Yüksek ideallerinizin peşinden koşmalısınız.

D) Yağışlar, denizden yüksek yerlerde etkili oldu.

7. I. Her ay annesine mektup atar.

II. Topu evin yakınına attı.

III. Kalbi hızlı atmaya başladı.

IV. Tarlaya mısır tohumlarını attı.

Numaralanmış cümlelerde yer alan “atmak” söz-cüğünün anlamları arasında aşağıdakilerden han-gisi yoktur?

AAAAA) Ertelemek B) Postalamak

C) Fırlatmak D) Saçmak, serpmek

HADİÖ ĞRENELİM

2. BÖLÜMSomut - Soyut - Terim Anlam

16

Çözümlü Soru ..

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük soyut anlamlıdır?

A) Pilav tuzlu olmuş.

B) Mor elbiseyi alalım.

C) Korkunç bir rüya gördüm.

D) Bugün hava ılık.

Çözüm..

“Tuzlu” sözcüğü dil ile, “mor” söcüğü göz ile, “ılık” sözcüğü deri ile algılana-bilir. Fakat “rüya” sözcüğü beş duyu-muzun hiçbiriyle algılanamadığı için soyuttur.

Cevap C

Somut - Soyut - Terim Anlam

Terim Anlam: Herhangi bir bilim, meslek, sanat dalıyla ilgili özel kavramları karşılayan sözcüklerdir.

Örnek: – Mecaz, zamir, edat (Türkçeyle ilgili) – Ofsayt, korner, penaltı (Futbolla ilgili)

– Aritmetik ortalama, küme (Matematikle ilgili) – Plato, delta, meridyen (Coğrafya ile ilgili) Bilim, sanat, meslek dallarının adı terim değildir. Bunlarla ilgili olan sözcükler terimdir.

Örnek: – Yarın müzik ve matematik dersimiz var. (Terim yok)

– Notaları deftere çizdik. – Tam sayıları öğreniyoruz. Altı çizili sözcükler terimdir.

Soyut Anlam: Beş duyu organımızdan hiçbiriyle algılanamayan sözcüklerdir.

Örnek: Saygı, cesaret, düşünce, duygu, özlem, hayal, rüya, akıl, bilgi vb.

Somut anlamlı sözcükler bazı cümlelerde soyut anlam kazanabilir. Buna soyutlama denir.

Örnek: “Sıcak” sözcüğü somuttur. Ama “Bizi sıcak karşıladı.” cümlesinde soyut anlamda kullanılmıştır. (Yani soyutlama yapılmıştır)

Soyut anlamlı sözcükler bazı cümlelerde somut anlam kazanabilir. Buna da somutlama denir.Örnek: “Özlem” sözcüğü soyuttur. Ama “Soruyu Özlem çözdü.” cümlesinde somut anlamda kullanılmıştır. (Ya-

ni somutlama yapılmıştır.) Kelimelerin somut veya soyut oluşu cümleye göre değişebilir.

Örnek: – Yeşil elmalar ekşiydi (somut) – Suratı bugün çok ekşiydi.(soyut)

Somut Anlam: Beş duyu organımızdan herhangi biriyle algılanabilen sözcüklerdir.

Örnek: Çiçek, kitap, hava, ses, ekşi, soğuk, ev, ışık vb. sözcükler somuttur.

Çünkü bu sözcükler aşağıdaki duyu organlarıyla algılanabilmektedir.

Göz

Kulak D

il

Burun

Deri

17

2. BÖLÜMSomut - Soyut - Terim Anlam

ANTRENMANZAMANI

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin somut mu, soyut mu olduklarını işaretleyiniz.


Sevimli penguen, sözcüklerin tamamının terim anlamlı olduğu yoldan giderse hangi şehre ulaşır, işaretleyiniz

SomutSoyut

a. Güzel bir rüya ile uyandım.

c. Salı günü böbreğindeki tümör alınmış.

g.

e. Her gün Cesur’u parkta gezdirir.

b. Ilık bir ilkbahar sabahıydı.

d. İki ülke arasındaki bağ kopmak üzere.

f.


kelebek Bursavadisporağaçcümleaktör

kaya Karsyoğuşmaayazolguhalıkimya

kuzu İzmirTürkçeüçgenromanyemektiyatro

glikoz Adanadekorkareimplantöznesmaç

18


KONU KAVRAMA TESTİ

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “köşe” sözcü-ğü terim anlamda kullanılmıştır?

BBBBA) Bilal Bey, alacaklılardan köşe bucak kaçıyor.

B) Üçgenin üç köşesi vardır.

C) Dikiş makinesi evin bir köşesinde yıllarca du-ruyor.

D) Bu iş sayesinde nihayet köşeyi döndüler.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “perde” sözcü-ğü terim olarak kullanılmıştır?

CCCCA) Balkondaki tül perdeleri çıkardılar.

B) Perde asmak her kişinin değil er kişinin kârıdır.

C) Oyunun üçüncü perdesi çok etkileyiciydi.

D) Perdelerin beyaz olması için akşamdan suya ısladık.

1. “Yer” sözcüğünü aşağıdaki öğrencilerden hangi-si somut anlamda kullanmamıştır?

CCCC

Yerdeki çöpleri topladık.

Sırtındaki çuvalı yere bıraktı.

Cömertlik bakımından annemin ye-ri bambaşkadır.

İki dönümlük yerin tamamına buğ-day ektirdi.

A)

B)

C)

D)

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili söz-cük terim anlamlı değildir?

DDDDA) Kitapta birbirinden etkileyici on fabl var.

B) Mitokondri enerji üretmekle görevlidir.

C) Tahtada kesirlerle ilgili işlemler vardı.

D) Kardeşim fizik kitabını kaybetmiş.

4.

Ne kadar film yapsa da hepsi ilk filmin göl-gesinde kalıyor.

Bebeğin sesi tüm apartmanı ayağa kaldırdı.

Berber rolü bu adamın üzerine yapıştı kal-dı.

Bu işte onun parmağı olmasaydı çoktan bitmişti.I

II

III

IV

Numaralanmış cümlelerdeki altı çizili sözcükler-den hangisi somut anlamlıdır?


6. Aşağıdakilerin hangisine “-lik” eki getirilirse so-mut anlamlı bir sözcük oluşur?

DDDD

İyiA)

GüzelB)

DostC)

KorkuD)

19


KONU KAVRAMA TESTİ


Mükemmel

İyiyim


İyi olacağım

7. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili söz-cük soyut anlamlıdır?

BBBBA) Tatlı elmalardan sirke yapmış.

B) Önce kolay soruları çözüyor.

C) Arabanın lastiğini zor değiştirdik.

D) Yeni aldığı yastık yumuşacıktı.

8. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi gerçek-te somut iken anlam genişlemesine uğrayarak so-yut hale gelmiştir?

CCCCA) Yemeğin kokusu evin her yerini sardı.

B) Zeki bir çocuk olduğu hemen anlaşılıyordu.

C) Bu işler insanda kafa bırakmıyor.

D) Adamın elleri soğuktan buz gibi olmuş.

11. Soyut anlamlı bazı sözcükler, içinde kullanıldık-ları cümleye göre somut anlam kazanabilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde buna örnek ola-bilecek bir kullanım vardır?

AAAAA) Umut, okulun voleybol takımına seçildi.

B) Orman yangını güçlükle söndürülebildi.

C) Çınar ağacının gölgesinde çay içtik.

D) Onun kadar kalpsiz birini görmedik.

12. Aşağıdaki sözcüklerden hangisi terim olarak kul-lanılamaz?

AAAAFutbol

A)Açı

B)

AtomC)

AkyuvarD)

9. Güven

Azim

Bilgi

Beyin

Somut anlamlı sözcüğün bulunduğu bölüm çıka-rıldığında şeklin yeni görüntüsü nasıl olur?

DDDDA)

C)

B)

D)

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somut ve soyut sözcükler bir arada kullanılmıştır?

DDDDA) Karanlık yollarda köpek sesleri duyuluyordu.

B) Duvarda kırlangıç yuvaları vardı.

C) Aklını kötü düşüncelerden temizlemelisin.

D) Bu gözlükler seni çok bilgili göstermiş.

HADİÖ ĞRENELİM

3. BÖLÜMEş Anlamlı, Zıt Anlamlı, Sesteş Sözcükler

20

Eş Anlamlı, Zıt Anlamlı, Sesteş Sözcükler

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler: Yazılışları ve söylenişleri farklı, anlamları aynı olan sözcüklerdir.

Örnek: sağlık - sıhhatcevap - yanıtsözcük - kelimemisafir - konuk

doktor - hekimöykü - hikâye

değerli - kıymetliözen - itina

Zıt (Karşıt) Anlamlı Sözcükler: Anlam yönüyle birbirinin karşıtı olan sözcüklerdir.

Örnek: var - yoküzüntü - sevinç

ihtiyar - gençiyilik - kötülük

yaş - kuruinmek - çıkmak

Bir sözcüğün olumsuzu ile karşıtını birbirine karıştırmamalıyız.

Sözcük Olumsuzu Karşıtı

Gülmek Gülmemek Ağlamak

Tatlı Tatsız Acı

Yavaş Yavaş değil Hızlı

Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler: Yazılışları aynı, anlamları farklı olan sözcüklerdir.

Örnek: – Saç, yüz, yaz, kar, kır, bit, bin, gül, çay, yol, ben vb. sözcükler eş seslidir.

Örnek: – Kapıyı aç. (Açma eylemi) – Karnım çok aç. (Acıkmak)

Dikkat!! Bir sözcük yan veya mecaz anlamıyla sesteş olmaz. Çünkü sesteş olabilmesi için iki sözcük arasında anlamca bir yakınlık olmamalıdır.

Örnek: – Gözü kızarmış. / Masanın gözündeydi. (Sesteş değil)

Çözümlü Soru ..

Ak sakallı bir dedeymiş.

Sular saatlerdir akmıyor.

Yukarıdaki cümlelerde altı çizili sözcükler için aşağıdakilerden hangi-si doğrudur?

A) Mecaz anlamlıdır. B) Eş seslidir.

C) Eş anlamlıdır. D) Karşıt anlamlıdır.

Çözüm..

“Ak” sözcüğü örnek cümlelerde eş ses-li olarak kullanılmıştır. Yazılışı aynı, an-lamı farklıdır.

Cevap B

21

3. BÖLÜMEş Anlamlı, Zıt Anlamlı, Sesteş Sözcükler

ANTRENMANZAMANI

1. Sen endişelenme, birazdan gelirler. (Anlamdaşı)

2. Avrupa’da çok önemli bir galibiyet aldık. (Karşıtı)

3. Ofis, çiftçinin kara gün dostudur. (Anlamdaşı)

4. Gülmek için mutlu olmayı beklememeli insan. (Karşıtı)

5. Uzak bir köye taşındığını duyduk. (Anlamdaşı)

6. Yaşlandım; bu yokuş beni nefes nefese bırakıyor. (Karşıtı)

7. Güneşli havalarda bir sevinç olur içimde. (Karşıtı)

Aşağıdaki verilen cümlelerde, altı çizili kelimelerin parantez içinde istenilen anlamlarını bulup bulmaca-ya yerleştiriniz.

ANTRENMAN // Bulmaca1

1

el

6

bir

2

göz

7

saç

3

arı

8

kâr

4

kız

9

at

5

kat

10

güç

1, 3, 4, 57, 9, 10

M A KAĞ L4

N T ÜÜÜ Z7

KRI5 TĞÖ

Ü

6

A

A

N

L

M

SA

A

1

B

E

İ N İ Ş

U

Y

L

A

2 3

Üzerinde eş sesli (sesteş) sözcüklerin yazılı olduğu yumurtaları yandaki sepete alınız.

ANTRENMAN // Sıra Sende2

T

22


KONU KAVRAMA TESTİ

2. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi eş ses-li değildir?

CCCCA) Kütüphaneden en son ben ayrılmıştım.

B) Otobüsümüz bir saat geç geldi.

C) Diş çürüklerinin çoğu bakımsızlıktan kaynak-lanır.

D) İstediğiniz daire üç gün önce satılmış.

5. Hayatımızı kolaylaştıran ürünlerin çoğu, uzun bir çalışma ve fedakârlık sonucu or-taya çıkmıştır.

Bu cümledeki altı çizili sözcüğün anlamdaşı aşa-ğıdakilerden hangisidir?

CCCCA) Çalışkan B) Öz eleştiri

C) Özveri D) Gurur

4. 1. ve 2. sözcükler karşıttır.

2. ve 3. sözcükler anlamdaştır.

Aşağıdakilerden hangisinde bu kurala uyul-mamıştır?

BBBB1. Sözcük 2. Sözcük 3. Sözcük

A) Zararlı Yararlı FaydalıB) Akıllı Akılsız DeliC) Genç Yaşlı İhtiyarD) Soru Cevap Yanıt

1. Padişahın kızı çok hastaymış. Üstelik sarayda-ki hekimler çaresiz kalmış. Padişah emretmiş:

– Ülkedeki bilginleri tez buraya getirin!

Altı çili sözcük yerine aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

DDDDA) hemen B) çabuk

C) acele D) zorla

3.

Yol kenarında uzun kavak ağaçları vardı.

İnsanlar, hatalarının sonucuyla er geç yüz-leşirler.

Ehliyet almak için kursa gidiyor.

Emekli olur olmaz bahçeli bir eve taşına-cakmış.I

II

III

IV

Yukarıdaki cümlelerin hangisinde karşıt anlamlı sözcüklere yer verilmiştir?


6. Yanlış (1) yönde (2) bir adım atarsanız doğru (3) yönde yüz (4) adım atmanız bunu telafi etmez

Yukarıdaki altı çizili sözcüklerle ilgili hangisi söylenemez?

AAAAA) 1. sözcüğün anlamdaşı “yalan”dır.

B) 2. sözcüğün eş anlamlısı vardır.

C) 1. ve 3. sözcükler zıt anlamlıdır.

D) 4. sözcük eş seslidir.

23


KONU KAVRAMA TESTİ


Mükemmel

İyiyim


İyi olacağım

11. Bu olaydan sonra arkadaşlarıma olan itimadım bi-raz sarsıldı.

Bu cümledeki altı çizili sözcüğün anlamdaşı aşa-ğıdakilerin hangisidir?

BBBBA) Sevgi B) Güven

C) Cesaret D) Saygınlık

9. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde karşıt anlam-lı sözcüklere yer verilmiştir?

DDDDA) Kusursuz dost arayan dostsuz kalır.

B) Gülme komşuna gelir başına.

C) Araba devrilince yol gösteren çok olur.

D) Kurunun yanında yaş da yanar.

12. Aşağıdaki sözcüklerden hangileri arasındaki an-lam ilişkisi diğerlerinden farklıdır?

AAAATatlı - Tatsız

A)İlk - Son

B)

Gel - GitC)

İç - DışD)

7.

Yol Çalışması

Vardır

Bu cümledeki “yol” sözcüğünün sesteşi aşağıda-kilerden hangisinde kullanılmıştır?

BBBBA) Arabamızı yol kenarına çekip beklemeye baş-

ladık.

B) Tavuğun tüylerini yol, sonra iyice yıka.

C) Okulumuz yola yakın olduğu için çok gürültü geliyor.

D) Yolda top oynamak çok tehlikelidir.

10. Hayatından daha kıymetli bir şeyi olmayanın, ha-yatının da kıymeti yoktur.

Bu cümledeki altı çizili sözcüğün anlamdaşı aşa-ğıdakilerden hangisidir?

CCCCA) Özel B) Sahip

C) Değer D) Temkin

8. Ev sahibinin bir evi, kiracının bin evi var.

Yukarıdaki atasözünde kaç tane sesteş sözcük vardır?

BBBBA) 1 B) 2 C) 3 D) 4

HADİÖ ĞRENELİM

4. BÖLÜMYansıma, İkileme, Nicel - Nitel, Genel - Özel Anlam

24

Yansıma, İkileme, Nicel - Nitel, Genel - Özel Anlam

Yansıma: Doğadaki seslerin taklit edilmesi sonucu ortaya çıkan sözcüklerdir.

Örnek: – Derenin şırıltısı insanı dinlendiriyor. – Sabaha kadar horladı.

– Çaydanlık fokurdamaya başladı. – Merdivenden tıkırtılar geliyor.

– Bu gürültü patırdı da ne? – Köpekler havlayıp durdu.

Bu sözcükler yansıma değildirÖtmek - Kükremek

Kişnemek - Bağırmak

İkileme: Anlamı güçlendirmek amacıyla sözcüklerin art arda tekrarlanmasıyla oluşan söz gruplarıdır. İkilemeler farklı yollarla oluşturulabilir.

Aynı sözcüğün tekrarı ile: Ağır ağır yürüyordu. Eş anlamlı sözcükler ile: Adamın kılık kıyafeti eskiydi. Yakın anlamlı sözcükler ile: Beni doğru dürüst dinlemelisiniz. Zıt anlamlı sözcükler ile: Sepette irili ufaklı zeytin vardı. Biri anlamlı biri anlamsız sözcükler ile: Kitapta ufak tefek değişiklik yapıldı. İkisi de anlamsız sözcükler ile: Apar topar çıktık. Yansıma sözcükler ile: Musluk şıp şıp damlıyor.

Nicel ve Nitel Anlam: Sayılabilen, ölçülebilen kavramları karşılayan sözcüklere nicel; sayılamayan, ölçüleme-yen özellikleri belirten sözcüklere nitel sözcük denir.

Örnek: – Masada çok kitap var. (Nicel) – İyi insanlar davranışından belli olur. (Nitel)

– Acı biberleri iki kavanoza doldurdu. (Nitel / Nicel)

Genel ve Özel anlamlı Sözcükler: Aynı türden varlık veya kavramlar kendi aralarında karşılaştırıldığında kap-sam alanı geniş olan genel; diğerinden daha sınırlı olan ise dar (özel) anlam-lı sözcüktür.

Örnek: – Ormana çam diktik. (Genelden özele doğru) – Gül en asil çiçektir. (Özelden genele doğru) Genel Özel Özel Genel

Çözümlü Soru ..

Aşağıdaki sözcüklerden hangileri arasında genel - özel anlam ilişki-si yoktur?

A) Börek - Pasta B) Ağaç - Meşe

C) Hayvan - Fare D) Meyve - Hurma

Çözüm..

A dışındaki tüm şıklarda yer alan söz-cüklerden birincisi genel, ikincisi özel anlamlıdır. A’da ise sözcükler birbiri-ni kapsamaz.

Cevap A

bu kitapta neler var?soru, şekil ve resimlerin tamamının veya bir kısmının fikir ve sanat...

Documents