Regionalne wiadomości gospodarcze | nr 4 (4) | KRAKÓW | Październik 2017 | ISSN 2544-0063

Business in MałopolskaChinyCo o nich wiemy i jak wyglądają od kuchni.

Tajwan Dlaczego warto poznać bliżej?

Fundusze unijne:Bony Rozwojowe, nowa forma wsparcia w Małopolsce

Zaproszenia i propozycje:20 lat Krakowskiego Parku Technologicznego, Konferencja „Automatyzacja”…

Business in MałopolskaWydawca: Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 31-542 Kraków, ul. Kordylewskiego 11, www.marr.pl

Kolegium redakcyjne • TomaszLatocha,WiceprezesZarząduMARRS.A.• BeataGórska-Nieć,DyrektorDepartamentuObsługiInwestoraiEksportera

MARR S.A. • ArturPaszko,PrezesZarząduKrakówNowaHutaPrzyszłościS.A.• PawełChorosz,DyrektorBiuraProjektówStrategicznych,KrakówNowaHutaPrzyszłościS.A.

• KrystynaSadowska,DyrektorDziałuPromocjiiRozwojuStrefy,KrakowskiParkTechnologiczny sp. z o.o.

Redakcja • JacekAdamczyk(redaktornaczelny),DOIMARRS.A.• BarbaraWityńskaSłącz,KrakowskiParkTechnologicznysp.zo.o.• PawełBystrowskiKrakówNowaHutaPrzyszłościS.A.

Adres redakcji: Centrum Business in Małopolska ul. Podole 60, 30-394 Kraków tel.(12)6209145,e-mail:jacek.adamczyk@marr.plwww.businessinmalopolska.pl

Opracowanie graficzne:AGENTPRDruk:AGENTPR

„Business in Małopolska” jest wydawnictwem bezpłatnym, realizowanym w ramach projektu „Power up your Business in Małopolska”,dofinansowanegoześrodkówRegionalnegoProgramuOperacyjnegoWojewództwaMałopolskiego2014–2020

Miliony na edukację przedsiębiorców i ich pracowników w Małopolsce ........................................... 4NonStopFUTURE ................................................................. 5KONFERENCJA „PrzyśpieszamyTwojąpracę–Automatyzacja” ...... 6Do Chin, na targi i spotkania ........................................... 7Chiny, opinie i komentarze ............................................. 9Tajwan–miejsce,którenależypoznać ..................... 12Chiny od kuchni .................................................................. 15Czy potrafisz zarządzać sukcesem? ............................ 18

Spis treściOd redakcji

Szanowni Państwo Po wakacyjnych podróżach, przygotowaniach do kolejnych miesięcy planowania,działaniaipodejmowanianowychwyzwań,proponujemyprzyjrzenie się jeszcze jednemu egzotycznemu rynkowi, czyli Chinom. Zdrugiejstrony,prawdopodobnieżadenkrajwAzjiniecieszysiętakwielkim zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców, inwestorów ianalitykówekonomicznychjakwłaśniePaństwoŚrodka.Trudnosiętemudziwić:olbrzymirynekzbytu,rosnącaszybkogospodarkaisporykapitałnaglobalneprojektysprawiają,żechińskagospodarkajeststaleobecnawmediach,opracowaniachiraportach.Niebędziemykonkurowaćz łatwo dostępnymi i fachowymi analizami, proponujemy natomiast kilka opinii zaprzyjaźnionych ekspertów, którzy nie tylko byli w Chinach, aletakżenacodzieńspotykająsięzchińskimiprzedsiębiorcamii menadżerami. Polecamy także refleksje o Chinach, autorstwa kolegów zKrakówNowaHutaPrzyszłościS.A.,którzykilkakrotnieuczestniczyliw wydarzeniach gospodarczych w Chinach.

UzupełnieniemopiniiowspółpracygospodarczejzChinamijestznakomita prezentacja gospodarki i zalet Tajwanu. Te dwa, bliskie sobie, kierunki powinny pobudzić wyobraźnię i zachęcić do udziału w ‘azjatyckich” misjach handlowych i spotkaniach z przedsiębiorcami.

Nadeseroryginalnytekstochińskiejkuchni,dlaamatorówi zaawansowanych.

Redakcja

4Projekty | Dotacje | Fundusze

Miliony na edukację przedsiębiorców i ich pracowników w MałopolsceMałopolska Agencja Rozwoju Regionalnego SA we wrześniu br. uruchomiła projekt „Małopolskie Bony Rozwojowe”, który daje możliwości uzyskania dofinasowania na szkolenia, studia podyplomowe, e-learning, doradztwo, mentoring, egzaminy. Pomóc w tym mają dotacje w formie bonów rozwojowych. Przedsiębiorcy sami decydują, na co przeznaczyć bon, z jakich usług rozwojowych zarejestrowanych w Bazie Usług Rozwojowych, prowadzonej przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości chcą skorzystać. Więcej informacji na stronie: www.uslugirozwojowe.parp.gov.pl

Co to są Bony Rozwojowe?Bony Rozwojowe to umowna jednostka, która służyć ma głównie ujednoliceniu różnych usług edukacyjnych, zarejestrowanychwelektronicznejBazieUsługRozwojowych. Są to tzw. „jednostki legitymizujące”, wyrażone w polskiej walucie, które odpowiadają jednej godzinieszkolenia,doradztwalubteżegzaminu.Wartośćgodziny usługi szkoleniowej wyceniona została na 45 pln, doradczej na 90 pln oraz egzaminu na 45 pln. Przedsiębiorca lub jego pracownicy mogą otrzymać 50 lub 80% zwrotu za bony wymienione na usługi rozwojowe.

Kto może otrzymać Bony?Staraćsięodofinansowaniemogąmikro,małeiśrednieprzedsiębiorstwa z Małopolski spełniające wszystkie kryteriaregulaminu.Zudziałuwprojekciemogąskorzystaćprzedsiębiorcyiichpracownicy(zatrudnienico najmniej od dnia zgłoszenia na usługę rozwojową domomentujejzakończenia),zgłoszeniwBazieUsługRozwojowych. Do projektu przewidziano zrekrutowanie 3481 Przedsiębiorstw, w tym 13657 Pracowników tych Przedsiębiorstw.

O jakie wsparcie można się ubiegać?Wramachprojektu„MałopolskieBonyRozwojowe”firmy mają szansę na uzyskanie dofinansowania usługrozwojowychowartościodok.5tys.doprawie100tys.złotych–jegowysokośćbędziezależałaodwielkościprzedsiębiorstwailiczbypracowników.Jedenbonrozwojowymawartość45zł–towedługprzeprowadzonychbadańśredniacena1godzinyszkoleniowej. Każdy z przedsiębiorców może otrzymać 160 bonów rozwojowych. Będą one ważne przez rok od podpisania umowy z Małopolską Agencją RozwojuRegionalnegoSA,(realizatorprojektu).Poziomdofinansowaniapojedynczejusługi(np.szkoleniaczydoradztwa)niepowinienprzekroczyć50%jejkosztów,cooznacza,żejedenbonrozwojowyowartości45złrozliczanybędziew50%ześrodkówdotacji,aw50%ześrodkówwłasnychprzedsiębiorcy.Wprzypadku,gdy z usługi skorzystają pracownicy powyżej 50. roku życia, pracownicy o niskich kwalifikacjach, czy szybko rozwijające się przedsiębiorstwa, poziom dofinansowania wzrośniedo80%.Usługirozwojowekończącepotwierdzeniem kwalifikacji, o których szczegółowo piszemy w regulaminie również powodują uzyskanie wyższegopoziomudofinansowania(80%).

Gdzie można załatwić formalności?Przedsiębiorcy zainteresowani uzyskaniem wsparcia muszą zalogowaćsiędosystemu(www.mbon.pl)izgodniez instrukcjami uzupełnić formularz rejestracyjny. System informatyczny do obsługi bonów został zaprojektowany w taki sposób, żeby ograniczyć do niezbędnego minimum konieczneformalności.Kluczowąwartościąsystemu,pozajegofunkcjonalnościąjestwyeliminowanietrudnychdozrozumieniaproceduriniezwłoczneprzekazanieśrodkówpublicznychdomikro,małychiśrednichprzedsiębiorstw.Niewątpliwązaletąsystemujestszybkośćudzieleniadofinansowania–zawarcieumowyzdanymprzedsiębiorcomnastąpido10dniroboczychodzamówieniabonów(poprawniezłożonychdokumentówzgodnychzzapisamiregulaminu).Wpraktycewyglądatownastępującysposób.Przedsiębiorcazgłaszachęćuczestnictwa,dokonującwszystkichformalnościpoprzez system informatyczny obsługi bonów rozwojowych udostępnionyprzezMARRS.A.Następniewypełniaiwysyłakompletny formularz rejestracyjny zgodnie z regulaminem postępowania w systemie. Kandydat otrzymuje drogą elektroniczną informację o rezultacie weryfikacji i dalszym postępowaniu w celu podpisania umowy. Po podpisaniu umowy MARR S.A. informuje Przedsiębiorcę o terminie dokonania wpłaty wkładu własnego oraz po dokonaniu wpłatyprzedsiębiorcaotrzymujebonyrozwojowe.UczestnikdokonujewyboruusługrozwojowychzBazyUsługRozwojowych(wyłącznie)orazustalazUsługodawcą(firmaszkoleniowa,doradczaitp.)formęimiejsceichrealizacji.Następnieprzedsiębiorcalubjegopracownikkorzystabezpośredniozzamówionychusługrozwojowych.Nakońcurozlicza je również poprzez system.

Gdzie uzyskać więcej informacji?Wraziepytańprosimyokontaktznasząinfolinią(123073215).Zachęcamyrównieżdoodwiedzenianaszej strony internetowej www.mbon.pl na której odnaleźćmożnawszelkiepotrzebneinformacje.Osobyzainteresowanekontaktembezpośrednimzapraszamydo odwiedzenia Centrum Obsługi Przedsiębiorcy: Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ul. Kordylewskiego 11, Kraków, pokój 312, godziny pracy pn.–pt. od 8.00–15.00

JakubHołyszSpecjalista ds. projektów i procesów biznesowych

DepartamentZarządzaniaProjektamiiProgramamiMARRS.A.

5

NonStop FUTURE20-lecie Krakowskiego Parku Technologicznego

Tworząc przed 20 laty w Krakowie park technologiczny, jego założyciele postawili przed tą instytucją ambitne zadania.CentrumZaawansowanychTechnologii–takbrzmiałapierwszanazwaspółki–miałobudowaćlepsząprzyszłośćkrakowskiejgospodarki.Przypomnijmy,że 1997 rok, był czasem gwałtownych przemian gospodarczych.WKrakowieiregionieupadałyfabryki,aludzietracilipracęmartwiącsięoniepewnąprzyszłość.Jednocześniewtamtymczasieniebrakowałoentuzjazmudla przemian, które miały zbudować nowy wymiar gospodarczywnaszymmieścieorazwojewództwie.Krakowski Park Technologiczny miał stać się jednym znarzędzitychzmian.Mieliśmykreowaćnowoczesnągospodarkę Małopolski. Po dwudziestu latach doświadczeń,przemianach,którezaszływotaczającymnasświeciewiemy,żenasząroląjestwyprzedzanierzeczywistości,żezawszemusimybyćkrokprzed.Niema rozwoju bez zmiany, a czas bardzo przyspieszył iwzaawansowanejgospodarceprzyszłośćstałasięteraźniejszością.Mamypoczucie,żedobrzenaszczaswykorzystaliśmy,adowodynatoznajdujemykażdegodnia.NonStopFUTURE–tonaszaodpowiedźna wyzwania jutra. 6 i 7 października spotkamy w Krakowskim Parku Technologicznym by wspólnie podsumować 20 lat działania Krakowskiego Parku Technologicznego. „Wczasiegali20-lecianagrodzimyfirmy,któreosiągnęłynajwiększy sukces czy to jako beneficjenci pomocy publicznej w specjalnej strefie ekonomicznej czy lokatorzyparkutechnologicznego.–mówiWojciechPrzybylski,prezeszarząduKPT.Nagrodzimyteżlokalnysamorząd, bo to przecież gminy przez te lata były naszym

najważniejszympartnerem,zktórymtworzyliśmyspecjalnąstrefęekonomicznąiwypełnialiśmyjąinwestycjamipolskimi i zagranicznymi”. „Wsprawachzwiązanychzgospodarkąmamypoczuciedobrzespełnionegoobowiązku.–mówiMałgorzataPopławska,wiceprezeszarząduKPT.Jednakw tym szczególnym dla zespołu Krakowskiego Parku Technologicznegomomencie,chcemytakże–choćbywniewielkimzakresie–pomócinstytucjiprzyczyniającejsiędopoprawylosuosóbdotkniętychnieszczęściemniepełnosprawności.Nawiązaliśmywspółpracęzdwomacieszącymi się bardzo dobrą opinią krakowskimi ośrodkamikształcącymim.in.informatyków.ObokwsparciafinansowegozaoferowaliśmyimtakżewsparciemerytoryczneorazgotowośćobjęciaklasinformatycznychpatronatemKPT.Liczymynato,żezarównoSpecjalnyOśrodekSzkolno-WychowawczydlaNiesłyszącychim.J.Korczaka,jakiSpecjalnyOśrodekSzkolno-WychowawczydlaDzieciNiewidomychiSłabowidzącychprzekonają się, że warto z nami współpracować i dostrzeże nowemożliwościrozwojudlaswoichpodopiecznych”.Zależynamnatym,byjaknajwięcejosóbmogłospotkaćsięz nami w tym szczególnym czasie. Dlatego też w sobotę zapraszamy do udziału w warsztatach technologicznych, w ramach których będzie można zrobić i nauczyć się wielu rzeczy. Make Things od lat cieszy się wielkim zainteresowaniem, a w tym roku proponujemy warsztaty m.in. programowania, lutowania czy drukowania 3D. Watriumbędąprezentowaćsięfirmyzciekawostkamitechnologicznymi.Naszychgościpowitamyurodzinowymtortem i muzyką. Dzisiaj oferta Krakowskiego Parku Technologicznego dla firm jestnaprawdęszeroka.Wspomagamyzarównofirmyrozwijające się jak i te dojrzałe, pomagamy tworzyć biznes, uczymy, wspieramy. Cieszymy się, że po tych 20 latach widać efekty naszej pracy.

Krystyna Sadowska, dyrektor działu promocji i rozwoju strefy,

Krakowski Park Technologiczny

Wydarzenia | Propozycje | Relacje

6

KONFERENCJA „Przyśpieszamy Twoją pracę – Automatyzacja”26 października 2017 r. Kraków. Kino Kijów. Centrum.

OrganizowanawewspółpracyzPolskąAgencjąRozwojuPrzedsiębiorczościkonferencjapt. „Przyśpieszamy Twoją pracę – Automatyzacja”wprowadziPaństwaw nowoczesne technologie, których zastosowanie będzie miałowpływnaszybkośćiefektywnośćwykonaniapodejmowanychzadań.Naszewydarzeniebędziemiałowymiar praktyczny. Będziemy mówić o rozwiązaniach dostępnych dla każdego. Postaramy się również przekonaćPaństwadonowości,któreswobodniemożnawykorzystywać np. w zarządzaniu, logistyce, komunikacji, edukacjiczyteżmarketingu.Prezentowanemożliwościbędą bardzo cenne zarówno dla przedstawicieli biznesu, samorządów, nauki czy instytucji publicznych.

Kulminacyjnym elementem spotkania będzie premiera systemu dystrybucji małopolskich bonów rozwojowych. Dzięki wykorzystaniu technologii informatycznych dostęp do najlepszych ofert rozwojowych i biznesowych będzie na wyciągnięcie ręki. Dzisiaj z automatyzacją pracy spotyka się praktycznie każdy, dlatego konferencja skierowanajestdowłaścicielimałychiśrednichprzedsiębiorstw, przedstawicieli samorządów i instytucji publicznych oraz podmiotów zajmujących się wdrażaniem szeroko pojętej automatyzacji.

Korzyściudziałuwkonferencji:•Możliwośćzapoznaniasięznowymsystemem

dystrybucji bonów edukacyjnych w Małopolsce.• Skondensowana wiedza podawana przez najlepszych

mówców.•Nowościzbranżyautomatykiorazjejpraktyczne

zastosowania.•Networkinginoweznajomości.•Najlepszaokazjabynażywozetknąćsięznajnowszymi

trendami automatyki, spotkać profesjonalistów, potencjalnych klientów czy inwestorów.

Obecnieautomatyzacjastajesięwszechobecna.Wpisujesięwcodziennośćbysłużyćludziom.DlategonaszakonferencjaprzyniesiePaństwudługofaloweiwymiernekorzyści.

Udziałwkonferencjijestbezpłatny!

Zgłoszeniadoudziałuwwydarzeniuprzyjmowanesąjedyniepoprzez formularz elektroniczny na stronie internetowej www.automatyzacja.biz

MIEJSCE WYDARZENIA KinoKijówCentrumal.Krasińskiego3430-101Kraków

DepartamentZarządzaniaProgramamiiProjektamiMARRS.A.

7

DO ChiN, NA TARgi i SPOTKANiAChińskagospodarkaimiędzynarodowaaktywnośćw pozyskiwaniu nowych obszarów działania nie przestają fascynować menadżerów ds. wymiany handlowej i promocji inwestycjizcałegoświata.TrudnotakżepoliczyćilerazywkierunkuPaństwaŚrodkawyruszałymałopolskiemisjehandlowe,ilerazywnaszychinstytucjach(CeBiM,KPT,KNHP)gościlibiznesmeniznadJangcyczyHuang-he.Największyliczebnierynekświataciąglebudziemocjei mniej lub bardziej uzasadnione nadzieje.

EU-China Business & Technology Cooperation Fair

Wdniach2–6listopadaubiegłegorokuprzedstawicielespółkiKrakówNowaHutaPrzyszłościwzięliudziałw spotkaniach biznesowych The EU-China Business & Technology Cooperation Fair dedykowanych bezpośrednimkontaktomprzedsiębiorcówchińskichifirmpochodzącychz28krajówUniiEuropejskiej.SpotkanieodbyłosięwmiejscowościChengdu, stolicy administracyjnej prowincji Syczuan wŚrodkowychChinach.JakzwyklewprzypadkuwydarzeńorganizowanychnaterenieChRLniemożnanarzekaćnabrakfrekwencji.Wtargachwzięłoudział860uczestników(260reprezentantówzUniiEuropejskieji600reprezentantówzChin)z580firm(180jednostekzUniiEuropejskieji400jednostekzChin).

Wramachpolskiegostoiskanarodowegodelegacjaz Małopolski prezentowała oferty terenów inwestycyjnych, potencjałgospodarczyregionuorazmożliwościkorzystaniazusługinstytucjiotoczeniabiznesu.NajwiększezainteresowaniebudziłakoncepcjastworzeniawNowejHuciecentrumlogistycznego,mogącegoobsłużyćruchtowarowywnaszejczęściEuropyŚrodkowej.Niezależnieodtejpropozycjidominowałaoczywiścieofertawymianyhandlowej, poszukiwanie partnerów dla wspólnych przedsięwzięć i informacja o zachętach inwestycyjnych … na terenie Chin.

Temat numeru

8

PrzedstawicieleKrakówNowaHutaPrzyszłościS.A.wzięliudziałwspotkaniachB2Bzchińskimioraz europejskimi inwestorami. Odbyliśmy szereg spotkań z przedstawicielami chińskich firm oraz organizacji zrzeszających przedsiębiorców–mówidrArturPaszko(PrezesKrakówNowaHutaPrzyszłościS.A.).Rozmowy te były bardzo konkretne, tamtejszy rynek staje się coraz bardziej otwarty na inwestowanie w Polsce. W szczególności zainteresowanie budziło Centrum Logistyczne na terenie projektu „Kraków – Nowa Huta Przyszłości”.Wzwiązkutym,iżChinyokreśliłynowekierunkigospodarczedoroku2020(PlanPięcioletni)ichtransformacja będzie następować w kierunku gospodarki skierowanej w większym stopniu na konsumentów orazimport.Tobardzodobrawiadomośćdlapolskichprzedsiębiorców. Aktualny popyt na rynku zmusza też doodejściaodmasowoprodukowanychtowarównarzeczproduktówspecjalistycznych.Dlategoteżchińskiefirmyszukają nowych partnerów w krajach europejskich.

Targi, jak i liczne wydarzenia im towarzyszące, przyciągającorokublisko4,5tys.chińskichfirmoraz12,5tys.przedsiębiorcówzUniiEuropejskiejiRosji.Wydarzeniejestplatformąwspółpracyorazwymianyinformacji handlowych i technologicznych pomiędzy krajamiUniiEuropejskiejorazChińskąRepublikąLudową.WydarzeniezorganizowałaEUProjectInnovationCentrew Chengdu.

Jak może wyglądać nasza „chińska strategia”? 

Zbudowaniemocnejpozycjijednegowojewództwawśródchińskichbiznesmenówtozadanieambitne,a nawet trudne do wyobrażenia. Choćby dla tego, że gdy szczycimysięliczbąmieszkańcówMałopolskinapoziomie

3,4mlntowzaprzyjaźnionejznamiprowincjiJiang-suliczbamieszkańcówszacownajestna73mln.Jednaknienależy rezygnować i zbyt łatwo ulegać presji wielkich liczb. Perspektywa inwestycji stulecia, czyli zbudowania nowego JedwabnegoSzlakumiędzyChinamiaEuropąrozbudzawyobraźnięiwymagastałejobecnościwplanachazjatyckichdecydentów.Wroku2016Chinyzanotowałyponad18miliardówUSDnadwyżkihandlowejznaszymkrajem.WedługinformacjimedialnychdziałającywregionieEuropyŚrodkowejfunduszCEE Equity Partners na początek ma do zainwestowania 0,5 mld dolarów, a gdy wyda 60 proc. tej kwoty,możeliczyćnadalsze1,5mlddolarów.Napojedynczeinwestycjemaprzeznaczaćod60do400mlnzł.Jestwięcocosięstaraćiocozabiegać.Chińczycychcązacząćod raczej pewnych i „strategicznych” branż i to raczej kupując istniejąceprzedsiębiorstwaniżbudującnowe.Interesujeich sektor energetyczny, telekomunikacja, infrastruktura orazwyrobyspecjalistyczne.Inajczęściejniewiążesiętozjakimśszczególnymsentymentemdladanegokrajuczyregionu, ale raczej z globalnym kontekstem ekonomicznym, możliwościamiekspansjinainnekrajeczyzdobyciemsilnejpozycji w danej branży.

PolitykaekonomicznawobecChinwymagacierpliwościbuddysty, inteligencji mandaryna i determinacji kierowcy rikszy, w żadnym wypadku nie powinna to być strategia przyczajonegotygrysalubuśpionegosmoka;jestwieledo zdobycia i do zbudowania. Trzeba jednak pamiętać, żenasichińscykoledzywsztucenegocjacjiizdobywaniarynku kształcą się o kilka stuleci dłużej niż autorzy hasła „GoChina”.

Opracowanie na podstawie raportu Kraków Nowa Huta Przyszłości S.A.

9

Chiny, opinie i komentarze Nawet w Chinach możemy znaleźć miejsce na rynku. 

Beata Górska – Nieć, Dyrektor Departamentu Obsługi Inwestora i Eksportera MARR S.A., koordynator Centrum Business in Małopolska, uczestniczka misji gospodarczych do Xiamen (targi inwestycyjne) i prowincji Jiang-su (Ningbo, Nankin, Huaian)

Wciągukilkuostatnichlatobserwujemywyraźnązmianęwcharakterzepolsko-chińskichkontaktówgospodarczych.Miejscewcześniejszychdelegacji,nastawionychna poznawanie europejskich warunków ekonomicznych, zajęli biznesmeni poszukujący konkretnych ofert handlowychczyinwestycyjnych.CorazczęściejCentrumBusinessinMałopolskaorganizujewizytychińskichinwestorów, zainteresowanych lokowaniem nowych inwestycjitypugreenfieldwnaszejczęściEuropy.Trzebabowiem pamiętać, że jakkolwiek Polska ma dominujące znaczeniewEuropieŚrodkowo-Wschodniej,todlanaszychazjatyckichpartnerówjesteśmypostrzeganiraczejjakofragmentwiększejcałości–odBałkanówpoBałtyk–niżjakoodrębnalokalizacja.Wofertachprzygotowywanych

dlainwestorówchińskichmusimyzamieszczaćinformacjenietylkoorynkuczycenachnieruchomości,aletakżeonaszymsystemiesocjalnym,oprawiepracy,działalnościzwiązkówzawodowychczysystemieubezpieczeńspołecznych. Co nie zmienia faktu, że po raz pierwszy odczasu„chińskiegoboomu”gospodarczego,pracujemynadprojektamiotwarciawnaszymkrajuchińskichinwestycjiprodukcyjnychzprawdziwegozdarzenia.OstatniprojektdotyczyłulokowaniawPolsce,czyraczejwEuropieŚrodkowej,firmyzbranżymotoryzacyjnej.ToprzemyślanastrategiastworzeniawUniiEuropejskiejnowegowizerunkudlachińskichwyrobów,dostosowaniaprodukcjidowymagańeuropejskiegowspólnegorynkuiskrócenieodległościwobeckluczowychklientówzdanejbranży.Wbezpośrednichkontaktachnadalkluczowymczynnikiemjest rola i kwalifikacje tłumacza. Czasem lepiej jest mieć doczynieniazdobrzeznającymangielskichińskimekspertem,niżryzykowaćtrudnedoweryfikacjimożliwościrezydującegowPolscechińskiegostudenta,któryprzekonujenas,żeświetniesobieradzizwyjaśnieniemprawno-formalnychzawiłościnaszychprzepisównajęzykjednegozwieluchińskichdialektów.Czasamitakże,zniewyjaśnionychprzyczyn,dobrzezapowiadającysiękontaktnagleprzestajeodpowiadaćnamaile,pisma,prośbyoodpowiedźczydodatkoweinformacje.Niestetyitakiedoświadczeniacharakteryzująnaszewzajemnerelacje.

10Jednakzdarzasię,żepolskaofertastajesięsukcesemnaolbrzymimrynkuChRL;kilkalattemumieliśmydo czynienia z prawdziwym hitem, jakim była prezentacja polskiej biżuterii z bursztynu na jednej z wielu prezentacji polskiej gospodarki. Stoiska firm z bursztynowymi wyrobami były oblegane przez klientów wykupujących wszystko co udało się tam dostarczyć. Można przypuszczać, żedlatejpolskiejspecjalnościotworzyłsięolbrzymirynek zbytu. Sukces bursztynu można do pewnego stopnia tłumaczyć jedną z cech, która występuje nawet w najbardziej pragmatycznych kontaktach ekonomicznych. Chodziotradycyjnąchińskąprzesądnośćizwracanieuwagi na aspekty bardziej „metafizyczne” we wzajemnych relacjach.Niedziwmysięgdynasigościelubgospodarzeprzełożą spotkanie ze względu na „aurę”, podejmą dodatkowe „rytuały” by wszystko przebiegało jak należy, zwrócą uwagę na kolor, porę dnia, wyposażenie wnętrz itp. To jeden z elementów uprawiania kosmologii, astrologiiipostulatudziałaniawzgodzieznaturą.Jeśli

daje to dobre efekty w tradycyjnej medycynie, gastronomii czy gimnastyce, dlaczego nie zastosować tego w biznesie? Kultura i tradycja mają wpływ m.in. na postrzeganie czasu;Chińczycynieceniąpośpiechu,niecierpliwości,chodzenia „na skróty”, braku szacunku dla wymaganych form:partnerzypowinnisiędobrzepoznać,wielokrotnieibezpośredniospędzićczasnarozmowachiuczestnictwiewe wspólnych wydarzeniach, nabrać do siebie minimalnego zaufania, a dopiero potem dyskutować oszczegółachewentualnychkontraktów.Niepomożenam to w rozwiazywaniu konkretnych problemów, ale jest po prostu warunkiem prowadzenia interesów zchińskimiprzedsiębiorcami.Dla tych, którzy jednak obawiają się przytłoczenia skalą trudnościwpierwszychrelacjachzChińskąRepublikąLudowąpozostajezawszedrogaprzezTajwan.Tamtejszagospodarka jest o wiele bliższa naszym europejskim wzorcom, a z wyspy do Chin kontynentalnych już niedaleko.

Patrząc na Chiny z niepokojem. 

Krzysztof Krzysztofiak, Dyrektor Działu Parku Technologicznego, KPT Kraków, brał udział w misjach handlowych na Tajwan (1999) i kilkakrotnie do Chin w latach 2003–2008.

Pierwszym wrażeniem, jakie pojawiało się i pojawia się nadal w kontaktach z Chinami, to uczucie niepokoju, obawy.Najprawdopodobniejwynikatozeskalizjawisk z jakimi mamy do czynienia w tamtym rejonie.

Małopolska podpisała swego czasu umowę o współpracy zchińskąprowincjąJiang-su;wMałopolscemieszkaok.3,3mlnmieszkańców,wprowincjiJiang-suponad73mln…Jakimpartneremmożemybyćdlategotypuobszaru?Jakbędzieprzedstawiaćsiętakarelacjaza20lat?Niewątpliwietegotypuekspansjastanowizagrożenienietylko dla ekonomii jednego kraju, ale dla gospodarki całego kontynentu,dlaEuropy.Cechąchińskiegorozwojugospodarczegojestwytrwałość,cierpliwośćistopniowezdobywaniecoraztonowychobszarówlokalnego(wskalikontynentu)

11i globalnego rynku. Proces ten rozpoczął się ok. 30 lat temu i możemy naocznie zaobserwować jego efekty. Jeślinicsięniezmieni,toznaczyjeśligospodarkiamerykańskaczyeuropejskaniewzmocniąswojejpozycji,za kilka lub kilkadziesiąt lat Chiny staną się największą gospodarkąnaświecie,ajuanbędziewalutąświatową.Być może to zbyt drastyczne przepowiednie. Chiny nadal odczuwają pewien kompleks wobec rozwiniętych technologicznieirynkowospołecznościkrajówEuropyZachodniejczyAmerykiPółnocnej.Trzebapamiętać,żechińskagospodarkaopierasięwtejchwilinazakupach,przejmowaniu firm zagranicznych, na eksporcie towarów wyprodukowanych pod obcymi markami na terenie Chin oraz na nieograniczonym handlu towarami „made in PRC”niskiejjakości,naśladującymiwzoryznanychmarek,często po cenach niszczących jakąkolwiek konkurencję.Podstawowyproblemwbezpośrednichkontaktachbiznesowychtobarierajęzykowa.Nienależyliczyćnamożliwośćposługiwaniasięuniwersalnymangielskim,lecz od razu zapewnić sobie dobrego tłumacza, tłumacza, którybędziepracowałdlanas.Nasirozmówcybędąmielinajprawdopodobniej własnego tłumacza. Kontakt z partnerem w Chinach to rytuał i ceremonia. Chińscygospodarzechcąnaspoznaćinatenetapniebędążałowaliczasuiśrodków;rozmowyowszystkimtoczyćsiębędą przy jedzeniu, w restauracji lub w specjalnym pomieszczeniu w biurze, wezmą w nich udział liczni doradcy, asystenci, zastępcy i bliżej nie zidentyfikowani obserwatorzy.Spotkańmożebyćkilka,wróżnych

okolicznościachiporachiprzedewszystkimniemożnazapomnieć o prezentach, upominkach, dowodach szacunku.Toczęśćwielowiekowejtradycjiiważnyelementwrelacjachnietylkobiznesowych.Chińskakulturajestzłożona,trudnadozrozumienia,hermetyczna.Istniejąw niej skomplikowane relacje, zastrzeżenia, kody i obyczaje, więc raczej nie warto starać się jej dogłębnie poznać. Pozostańmyprzyogólnoludzkimszacunku,uwadzeiumiarze,mniejryzykującwobecchińskiegopoczuciawyższości,lekceważeniainnychkulturikoniecznościstałegopodkreślaniaswojejdominacji.Iniedziwmysię, gdy nie zostaniemy potraktowani ze specjalnymi względami;Chińczycyoczekująkontaktówznajwyższymiwładzami, najbogatszymi firmami i najbardziej znanymi ikonami„zachodniego”komercyjnegoświata.Mymusimyzająć się poszukiwaniem doradcy, firmy konsultingowej, biura prawnego, które zdejmie z nas ciężar zrozumienia chińskiegosystemufiskalnego,finansowego,celnego,formalno-prawnego itp. oraz przetłumaczy założenia potencjalnego kontraktu na język „europejski”, co najmniej. Nakorzyśćwymianyhandlowejzchińskimifirmamitrzeba zaliczyć stosunkowo poprawne wywiązywanie się zumów(dostawy,płatności,ilośćijakośćtowaru),anawetwywiązywaniesięzreklamacjiizastrzeżeń.Należyjednakpamiętaćojednostronnościnaszychrelacjihandlowych:mywChinachkupujemy,myniczegowChinachniesprzedajemy.Itrudnosobiewyobrazić,bycokolwiek w tej sprawie zmieniło się w ciągu…. lat.

Kilka lat, wielka zmiana

Jacek Bielawski, specjalista ds. obsługi inwestora, Krakowski Park Technologiczny (Specjalna Strefa Ekonomiczna), uczestnik misji gospodarczych do Pekinu, Szanghaju, Hongkongu, Xiamen, na Tajwan.

Wnaszychrelacjachzchińskimiprzedsiębiorcami,przedstawicielami władz, odpowiedzialnymi za rozwój ekonomicznyiwymianęhandlowąnależypodkreślićolbrzymią zmianę jaka dokonała się w ciągu ostatnich 7lat.Wcześniej,chińscyuczestnicywizytwnaszymkraju przede wszystkim nie znali żadnego zachodniego języka,mielibardzosłabepojęcienatematrzeczywistościw kraju, w którym się znaleźli, traktowali te odwiedziny jakoformęrekonesansu,wycieczkibiznesowej;owieluszczegółach dowiadywali się już na miejscu i nie kryli zaskoczenia niektórymi naszymi informacjami. Trzeba także zauważyć, że kilka lat temu tych wizyt było niezwykle dużo, pod różnymi pretekstami i w różnych „kompozycjach” osobowych.

Obecniewizyttypupolityczno-rozpoznawczegojestowielemniej i zupełnie zmienił się ich charakter. Przede wszystkim zwiększościąrozmówcówmożnaporozumiećsięwjęzykuangielskim, mają też wystarczającą wiedzę o naszym kraju, a nawet regionie, by nie musieć tłumaczyć rzeczy podstawowych.Wkilkunaszychspotkaniachzchińskimiinwestoramibraliudziałchińscyeksperci,takżepanie,ze znakomitą wiedzą na temat polskiego prawa, procedur, przepisów, a nawet na temat kompetencji władz lokalnych, rynku lokalnego i bieżących zjawisk gospodarczych. Możnaodnieśćwrażenie,żenasichińscygoście,wciągukilkulat,odrobililekcję,wktórejimpomagaliśmy.WChinachstworzonosporąilośćparkówtechnologicznychi przemysłowych, powstały specjalne strefy ekonomiczne i obszary z dobrze przygotowanymi ofertami inwestycyjnymi.Rozmawiamyopodobnychmożliwościachdziałania, o zachętach inwestycyjnych, warunkach prowadzeniadziałalnościgospodarczejizasadachwzajemnych relacji handlowych. Co nie przeszkadza nam w oczywistym konkurowaniu o inwestora, o nowe projektyibudowaniemarkigospodarczej.Udajenamsiętakże odnosić w tej konkurencji sukcesów. Kilkakrotnie

12

obserwowaliśmyjakmiędzynarodowekoncernywolałyrealizować nowe pomysły raczej w naszym kraju niż wChinach.Wygrywaliśmyjakością,dobrąorganizacjąi potencjałem ludzkim, dostosowaniem oferty do skali problemu oraz adekwatną optymalizacją kosztów realizacji. To nie jest proste, jednak okazuje się możliwe. Trudniej zapewnewymienićdużechińskieinwestycjewnaszymkraju z sektora produkcyjnego czy przemysłowego. Jeślijużsiępojawiają,towynikatozkoniecznościwpisaniasięchińskichfirmweuropejskirynek,skrócenieodległościdoklientów,funkcjonowaniewistniejącymłańcuchudostaw.Pozatym,jakzwykle,chińskiefirmysą zainteresowane kupnem czy przejęciem firm lokalnych, działaniem pod znaną lokalną marką, przejmowaniem udziałów w rynku.

Rozmowazchińskiminwestoremtonadalswoistaceremonia;gościebardzolicząnaspotkaniezprzedstawicielamiwładz–marszałkiem,wojewodą,najlepiej z przedstawicielem władz centralnych. Autorytet „wysokiego szczebla” to element, który nadal charakteryzuje kontaktygospodarczezfirmamiPaństwaŚrodka;wynikato zapewne z sytuacji, do jakiej są przyzwyczajeni wewłasnymkraju.Pozatym,bynaszchińskipartnerzachciał z nami kontynuować rozmowy, musi nas poznać –osobiście,wróżnychokolicznościachiwwymaganymczasie. Może to narazić nas na zniecierpliwienie, jednak takwłaśniesiętoodbywainależytobraćpoduwagę.Bezwzględujakzakończąsięnaszespotkaniaczynegocjacje, dobrze jest zyskać szacunek naszych partnerów imóckiedyśwrócićdorozmowy.Kilkatysięcylatchińskiejcywilizacji stworzyły tam trochę inny stosunek do czasu, wartościidodrugiegoczłowieka.Trzebasięztymliczyćtymbardziej,żechińskipotencjałgospodarczyiinwestycyjnybędzierósłnadal.Wartospojrzeć na obszary geograficzne i branżowe, gdzie Chiny dominująoddłuższegoczasu:Afryka,Azja,BliskiWschód,awśródsektorówgospodarczychtoprzemysłodzieżowyiobuwniczy,AGD,produkcjahutnicza,wyposażeniewnętrz,elektronika.Należyspodziewaćsięstabilizacjiwewzrościechińskichmożliwościekspansjimiędzynarodowejistopniowegozwrotuwkierunkupodnoszeniajakościwyrobówiusług.Miejmynadzieję,żewłaśniewtedypojawiąsięunaschińskieinwestycje,porównywalnezprojektamizUSAczykrajówEuropyZachodniej.

OpracowanieRedakcjaBiM

Tajwan – miejsce, które należy poznać Położony w południowo-wschodniej Azji Tajwan, zwany oficjalnieRepublikąChińską,znanyjestnaświeciejakoproducent elektroniki, rowerów, narzędzi i elementów mechanicznych,czyteżczęścimotoryzacyjnych.Przezostatnie 50 lat Tajwan przebył długą drogę od rolniczej wyspy,ażpojednąz20największychgospodarekświata,której główną siłą napędową są branże wymagające specjalistycznego know-how. To miejsce warte poznania nie tylko od strony swoich osiągnięć gospodarczych, ale także ze względu na atrakcje przyrodnicze oraz, a może przede wszystkim, niezwykle życzliwychmieszkańców,dziękinimnaTajwaniemożnapoczuć się jak w drugim domu. Tajwan uplasował się na pierwszym miejscu rankingu przygotowanego przez InterNationsExpatInsider(2016)jakonajlepszemiejscedo życia. Ranking został przygotowany na podstawie

ankietyprzeprowadzonejwśródponad14tysięcycudzoziemcównacałymświecie.TowdużejmierzezasługamieszkańcówTajwanu,którzyokazująnacodzieńgościnnośćludziomzcałegoświata.

13Góry, ocean i ścieżki rowerowePowierzchniaRepublikiChińskiejwynosiniewieleponad1/8powierzchniPolski(36,2tyś.km2)–obejmujegłównąwyspę Tajwan, archipelag Peskadorów, Matsu i Kinmen, atakżelicznewysepki.Natakniewielkimobszarze,przeciętymprzezZwrotnikRaka,zmieściłosię:ponad200szczytówgórskichowysokościprzekraczającej3000mn.p.m.(najwyższyszczyt–Yushan–ma3952mn.p.m.),piękneplaże,wieczniezielonelasypodzwrotnikowe, niziny i doliny, gorące źródła, oraz liczne parkiprzyrodnicze.Wieleztychmiejscmożnaodwiedzićnarowerze–Tajwanjestzwany„KrólestwemRowerowym”,nie tylko ze względu na wysoko rozwinięty przemysł produkcji rowerów, ale także dzięki swojej znakomitej infrastrukturzerowerowej–całąwyspęmożnawobjechaćna rowerze w niecałe dwa tygodnie korzystając z dobrze przygotowanychścieżekrowerowych.

High-tech, OEM, ODM i ekologiaTajwańskagospodarkaopierasięnaproduktach,którychwytworzenie wymaga wyszkolonych pracowników siły oraz specjalistycznej technologii i know-how. Tajwan wyrósł na potęgę w branży informatycznej i elektronicznej, awielefirmztejbranży,którezaczynałoswojądziałalnośćodprodukcjiOEM(OriginalEquipmentManufacturer),czyli wytwarzaniu produktów zaprojektowanych przez międzynarodowe koncerny pod ich własnymi markami, należydziśdoczołowychgraczynarynkuzszerokąofertąwłasnychinnowacyjnychproduktów.Wdalszymciągujednakznacznaczęśćtajwańskichproducentów,zwłaszczamałychiśrednich,opieraswojąwspółpracęzfirmaminaprodukcjiOEM,atakżeODM(OriginalDesignManufacturer),czylioferujeswojemuklientowinietylkowykonanie, ale też zaprojektowanie produktu.Dogłównychsektorówtajwańskiejgospodarki,obokwspomnianejjużbranżyinformatycznej,należą:przemysłmetalurgiczny,powiązanyznimprzemysłrowerowy(lekkiestopyaluminiumwykorzystywanewprodukcjirowerów)iczęścisamochodowych,przemysłurządzeńprecyzyjnych(m.in.centraobróbczeCNC),przemysłtekstylny.Produkty i marki pochodzące z Tajwanu są obecne na całym świecie,wtymoczywiściewPolsce.Dlaprzeciętnegokonsumenta szczególnie widoczne są towary tak zwanej grupy”3C”:Computers,Communications,ConsumerElectronics(Komputery,Komunikacja,ElektronikaKonsumencka),albowiemwiększośćosóbkorzystającychzzaawansowanychtechnologicznieurządzeńspotkałasięzproduktamitakichtajwańskichfirmjak:ADATA,Acer,Asus,BenQ,D-Link,DrayTek,Edimax,Gigabyte,HTC,MSI,MiTAC,Transcend. Ponadto,jednaznajwiększychfirmtajwańskich–HonHaiPrecisionIndustries(znanapodnazwąhandlowąFoxconn),jestproducentemkomponentówdlaApple,HP,IBM,DellczyNokia.

Innefirmyniezwiązanezelektroniką,którychproduktyciesząsięuznaniemnaświatowychrynkach,tom.in.producencirowerówGIANTorazMerida(ponad10%światowegorynkugotowychrowerów),producenttworzywsztucznychFormosaPlastics,producentnarzędzipneumatycznych Sumake, czy producent kosmetyków dopielęgnacjiwłosówO’right.Wartowspomnieć,żeTajwanwostatnichlatachstawiadużynacisknaekologicznerozwiązaniawprzemyśle,promującbranżęenergiiodnawialnej(m.in.fotowoltaikę),tematykęSmartCityczyteżprzyjaznedlaśrodowiskatekstyliaoniskimśladziewęglowym.

Tajwan, Polska, TAITRAWPolscejestobecnychokoło30firmzkapitałemtajwańskim.Jednąznajnowszychinwestycji(2016)jestotwartawGnieźniefabrykaklejówfirmyTexYear.Coraz więcej przedsiębiorców z Tajwanu wykazuje zainteresowanie Polską ze względu na doskonałe położenie wcentrumEuropy,relatywnieniskiekosztywporównaniuzkrajamiEuropyZachodniej,orazunijnestandardy.Ogromnymułatwieniemdlawspółpracyjestteżpodpisanew ubiegłym roku porozumienie o unikaniu podwójnego opodatkowania.Polskie firmy zainteresowane współpracą z Tajwanem, mogąnacodzieńkorzystaćzewsparciaTajwańskiejRadyRozwojuHandluZagranicznego–TAITRA,najważniejszejorganizacji non-profit na Tajwanie, powołanej do istnienia w1970roku.CelemTAITRAjestwspieraniepromocjihandluzagranicznego. Sponsorowana przez rząd, stowarzyszenia przemysłoweorazorganizacjekomercyjne,TAITRApomagafirmom i producentom na Tajwanie w podnoszeniu ich konkurencyjnościiradzeniusobiezwyzwaniaminarynkachzagranicznych.TAITRAposiada60biurnacałymświecie,w tym w Polsce i zatrudnia ponad 1300 specjalistów. MieszczącesięwWarszawiebiuroTaiwanTradeCenterWarsawnieodpłatniepomagapolskimfirmomwyszukaćproducentów na Tajwanie, odpowiada za promocje targów tajwańskich,oferującprzedsiębiorcomzPolskibezpłatnewejściówkinaimprezytargoweorganizowaneprzezTAITRA(ajestichponad40),atakżekilkarazywrokuaranżuje

14

bezpłatne spotkania z przedsiębiorcami z Tajwanu w Polsce w ramach misji handlowych. Należydodać,że13czerwca2017porazpierwszytakamisja handlowa została zorganizowana w Krakowie we współpracyzkrakowskąIzbąPrzemysłowo-Handlową.ZorganizowaniespotkańwtymmieścienietylkoumożliwiłolicznymfirmomzpołudniowejczęściPolskipoznaniegospodarki Tajwanu, ale też sprawiło, że przedsiębiorcy z Tajwanu mieli szansę odwiedzić piękną stolicę Małopolski. DzieńprzedspotkaniamiB2B,12czerwca,delegacja26firmtajwańskichudałasiędoKrakowskiegoParkuTechnologicznego, gdzie spotkała się z przedstawicielami Centrum Business in Małopolska, którzy przybliżyli gościomMałopolskęorazprzedstawilimożliwościinwestycji.KrakowskaMisjaHandlowaspotkałasięzdużymzainteresowaniempolskichfirm–w202spotkaniachwzięłowsumieudział71firm,wśródktórychznaleźlisięliderzym.in.branżymotoryzacyjnej,narzędziowejioświetleniowej.

Warto przekonać się samemuWysokiejjakościprodukty,niesamowitaprzyroda,życzliwimieszkańcy–towszystkosprawia,żeTajwanjest miejscem wartym bliższego poznania przez Polaków. Nakoniecwartozwrócićuwagę,żePolskajestcorazbardziej rozpoznawalnym krajem na Tajwnanie. Tamtejsi przedsiębiorcycorazczęściejbiorąpoduwagęPolskęjakolokalizację inwestycji, a coraz więcej produktów z Polski, m.in.żywnośćikosmetykipojawiasięnatajwańskimrynku.WartowykorzystaćtozainteresowanieipomyślećowspółpracyzTajwanem!

Linki:DiscoverTaiwan:http://eng.taiwan.net.twTaiwanTradeCenterWarsaw:http://warsaw.taiwantrade.com/WarszawskieBiuroHandlowewTajpej:http://poland.tw/pl/BiuroGospodarczeiKulturalneTajpej:www.taiwanembassy.org/plTarginaTajwanie:www.taiwantradeshows.com.twWartykulewykorzystanoinformacjezraportu„ProfilterytorialnyTajwanu”opublikowanegoprzezWarszawskieBiuroHandlowewTajpej.DorotaKuziówTaiwanTradeCenterWarsawKontakt:dorota@ttcw.it.pltel.+48223705210

Fotografie:D.Kuziów.

Warto wiedzieć:• ObywateleRzeczpospolitejPolskiejwyjeżdżającnaTajwannaokresnie

przekraczający 90 dni nie potrzebują aplikować o wizę• OficjalnąwalutąTajwanujestNowyDolarTajwański(TWD),wymiany

walut(USD,EUR)możnadokonaćwkażdymbanku• Językiemurzędowymjestjęzykchiński(mandaryński),znakichińskie

zapisywanesąwtradycyjnychformach(wprzeciwieństwiedoChin,gdziestosowanesąznakiuproszczone–powstałenawskutekreformywlatach50.XXwieku)

• NiemalwszystkiegłównemiastaTajwanuleżąpozachodniejstronywyspyipołączonesąwsystemSzybkichKoleiTajwańskich(THSR),któreok. 360-kilometrowy dystans między położonym na północy a Tajpej a leżącym na południu Kaohsiung pokonują w czasie 1 godz. 34 min

15

Chiny od kuchni Tonieprzenośnia–będzieokuchnichińskiejzperspektywyEuropejczyka–otymcowniejfascynujące,aczasami–przerażające,oczywiścieznaszegopunktuwidzenia.Zkuchniąchińskązetknęłamsiękilkalattemu,szukającpomocy w leczeniu uciążliwych problemów skórnych umojegosyna.Maścisterydowe,kąpielelecznicze,odczulanieitp–niepomagałynadługo.Problemwracał,wiec zainteresowałam się żywieniem i okazało się że to jedynie daje poprawę wyraźną, długotrwałą i bez skutków ubocznych. A więc jedzenie leczy. To niby nic nowego,choćzapominamyotymżyjącwpośpiechunacodzień.Chińczycyjednaksięnieśpieszą.Chińczycyznają oddziaływania poszczególnych pokarmów na ciało człowiekainigdyzjedząnp.cytrynylubpomarańczy,gdy są przeziębieni. Cytrusy bowiem wychładzają ciało, a przy przeziębieniu ważne jest rozgrzanie organizmu –więctupomocnybędzieimbirlubczosnek.Towstępdocałejwielkiejteoriidietetykichińskiej,stanowiącejwrazzziołolecznictwemizabiegami(np.akupunktura)systemTradycyjnejMedycynyChińskiej(TCM).Jedzenietobardzoważnaczęśćżycia–Chińczycytraktują je więc z uwagą i przykładają duże znaczenie do odpowiedniego odżywiania się.

DlaprzeciętnegoPolakakuchniachińskatoryż,herbata,makaronsojowy,sosy(ostrygowy,sojowy),trochęinnysposóbprzygotowywaniapotraw(vok)ioczywiściesposóbjedzenia–pałeczki.Ityle.Powoliprzenikająniektórezasadyżywienia–aleczęstowyrwanezkontekstuibezzrozumieniacałościdietetykichińskiej.Pamiętamjakosobypo raz pierwszy przebywające w Chinach zareagowały osłupieniem, gdy podczas obiadu w eleganckiej restauracji hotelowej kelnerka zapytała czy do posiłku życzą sobie zimnej czy ... gorącej wody do picia. My pijemy zazwyczaj kawę,którapozwalanamprzetrawićposiłek;Chińczycywiedzą, że my pijemy wodę do posiłku, ale że w trawieniu pomagawodagorąca(napewnoniezimna–Chińczycyuważajążeutrudniawręcztrawienie!)–zaproponowali

więctakżegorącąwodę,którejniktoczywiście(opróczmnie)niewziął.

Kuchniachińskatoniewyobrażalnebogactwo–mieszkańcyChinjedzą„wszystko”,niemaograniczeńkulturowychznanychchociażbyzhinduistycznychIndii,muzułmańskiegoBliskiegoWschoduczyzjudaistycznychzakazówIzraela.Wydajesię,żewtymsądonaspodobni.Alegdyprzyjrzymysięzbliskacojedzą–okażesiężetomymamywieleograniczeńiniektórezpotrawnieprzeszłybynamprzezusta.Niebędęopisywaćtakdziwacznychdlanaspotraw jak zupa z jaskółczych gniazd czy stuletnie jajka –tłumaczeniedlaczegoonitojedząmożeprzypominaćwyjaśnianieAnglikomczyWłochomdlaczegomyjemyburakilub„zepsute”(czylidlanaspoprostukiszone)ogórki. Będąc w Chinach na targu, a nawet w sklepie zetkniemy się z produktami spożywczymi jak węże czy jaszczurki, możemy kupić zasuszonego konika morskiego czymeduzę.Wielkapopulacjawytwarzazapotrzebowanianadużeilościjedzenia,wiecwszystkojedzącyChińczycymają problem z ginącymi gatunkami i musieli wprowadzić surowerestrykcjedotyczącepołowówimyślistwa.Niezadobrzejesttakżezichśrodowiskiemnaturalnym–latauprzemysłowieniaiintensywnejprodukcjirolnejspowodowałyproblemyześrodowiskiem,jakchoćbypustynnienie wielkich obszarów ziemi. Tym bardziej świadomiwagijakościpożywieniaChińczycydoceniająekologiczneproduktyzEuropy.Leczwracającdokuchni–bardzojestdlanichważnajakośćproduktów,doskonaleChińczycypotrafiądobraćpotrawysmakowo,znakomicienie tylko przyrządzają dania, ale także podają, szanując potrzeby każdego z biesiadników i dbają o atmosferę przy

 

 

16stole.Tezachwytynadkuchniąchińskątonietylkomojaosobistafascynacja,bonawetFrancuziskłonnisądopuścićdopiedestałujedyniekuchnięjapońskąi...chińskąwłaśnie,co zostało potwierdzone w ostatniej edycji Listy 2017 –klasyfikacjikuchniświata,zainicjowanejprzezfrancuskieMSZ,wyróżniającej10tysięcyrestauracjinacałymglobie

ZamiastopisywaćjakpiękniesięucztujewChinachzamieszczamzdjęcia.Napodkreśleniezasługujebiesiadowanie przy okrągłych stołach, na których ustawiona jestruchomaokrągłanadstawka.Naniejustawianesą smakowite potrawy, a uczestnicy obiadu przesuwają ją w celu nałożenia sobie potraw na które mają ochotę –iwygodneto,isprzyjająceintegrowaniusięprzywspólnym stole, a przy tym praktyczne i eleganckie ...Europejczyk,któryznajdziesięwChinachbędziezaskoczony brakiem słodkiego deseru, do jakiego jesteśmyprzyzwyczajeninakoniecposiłku.Chińczycysłodyczypraktycznieniemają.Teraz–podwpływemmodynazachodnistylżycia–pojawiająsięimportowanesłodycze,bądźchińskie,robionenawzórtegocomożnaspotkaćnaEuropie.Zazwyczajjednaksmakująokropnie–niepolecamichzdecydowanie,zwłaszczażetaknaprawdę słodyczy mamy w naszej diecie zbyt dużo i pobyt w Chinach na diecie bezcukrowej tylko dobrze nam zrobi.

CiekawejesttakżejakChińczycypostrzegająnasząpolskąkuchnięizwyczajekulinarne.Generalnie-nienajlepiej

i trudno im zaimponować pierogami. Sami robią je nasetkisposobów,bardziejfinezyjniezlepiają,zcieńszegociasta, nadziewają mięsem lub warzywami, gotują bądź przygotowująnaparze.Chińczycybardzoceniąsobieswojąkuchnięinacałeszczęściegeneralniejedzątradycyjnie.Namarginesienależyzauważyćżejesttopopulacjawolna od tzw. chorób cywilizacyjnych nękających europejskienarody–cukrzycy,choróbkardiologicznych,nowotworowych itp..

Jakichzatemzasadnależyprzestrzegać?Jemyjaknajświeższepożywienie,przygotowanetużprzedposiłkiem, najlepiej w formie pół surowej lub po krótkiej obróbce cieplnej by łatwo je strawić, ale i zachować maksimumwartościodżywczych.Unikamymrożonek,żywnościpuszkowanej,przeznaczonejdodługotrwałegoprzechowywania, konserwowanej, wielokrotnie przetwarzanej. Takie jedzenie nie zawiera energii życiowej określanejjakoczi–podstawowegoczynnikasłużącegoodnowie sił witalnych naszego organizmu. Pożywienie musi byćróżnorodneiharmonijniesięuzupełniać–np.zjedzeniebudyniu na koniec posiłku z mięsem może wręcz „zatruwać” organizm.Nienależysięprzejadać,dodatkowozalecanesąokresoweposty–służąregeneracjiioczyszczeniuorganizmu.Jeśćnależytylkowtedygdypoczujemygłód–jestwskazówką,żepoprzedniejedzeniezostałojużcałkowiciestrawione.Jedzeniemusidziałaćnanaszezmysływzroku,powonienia–czylikolorowe,piękniepodane,aromatyczne–nietylkobyspowodowaćwydzielaniesokówtrawiennych,alebysprawiaćprzyjemność.Posiłkipowinno być dostosowane do pory roku i nie wychładzać organizmu–piciezmrożonegopiwaczywodyzkostkamilodulubjedzenielodówto„uszkadzanie”właściwegotrawienia i zaburzanie prawidłowej pracy organów wewnętrznych.... Można by jeszcze wiele o kuchni chińskiejpisać,choćbytożeChińczycypijąmlekainiejedzą jego przetworów, uważając mleko za ciężko strawne i wywołujące alergie.

 

 

 

17

Poniżejpodajęprzepisnawołowinęzwarzywami–trochępracowite danie, ale raz przygotowane nasyci całą rodzinę i pozostawi miłe wrażenia smakowe .Wołowinęnależypokroićnaniewielkiekawałkilubpaskii każdy kawałek rozbić „na płasko”. To najtrudniejszy element przygotowaniategodania.Gdyjużsięztymuporamyprzygotowujemy sos, który posłuży nam do macerowania mięsaiprzygotowaniacałościpotrawy:jasnysossojowyłączymy z octem, dodajemy sok z cytryny, kurkumę, wyciśniętyzpomarańczysok,atakżemiód(lubcukiermelasowy–jakktowoli),cynamon;dorzucamyostrąpapryczkęuprzednioposiekaną(lubsproszkowaną),pieprz i imbir. Takim sosem skrapiamy mięso i odstawiamy do lodówki. Resztę sosu pozostawiamy na później.

Podczas gdy mięso się chłodzi obieramy i siekamy owoce iwarzywa:marchewkę,cebulę,pora,ananasa,paprykę(wszyskiekolory),swieżyimbir,pikantnąpapryczkę,dodajemypędybambusa(unasmusząbyćzesłoika–notrudnoJ)ikiełkisoi.Wzależnościodwarzywakroimyjewsłupki(np.marchewka,por)lubkwadraty(papryka,ananas).Mięso obsmażamy ze wszystkich stron i odkładamy doosobnegodużegonaczynia.Następniekrótkoobsmażamy kolejne warzywa. Łączymy je z mięsem. Sos podgrzewamy z odrobiną mąki ziemniaczanej żeby zgęstniał, po czym zalewamy nim mięso z warzywami. Potrawaprezentujesiębardzoładnieikolorowo.Wspanialepachnie i jest słodkawa z lekko pikantną nutą. Polecam.

BeataGórska-Nieć,DyrektorDepartamentuObsługiInwestora

iEksporteraMARRS.A

 

 

18

Czy POTRAFiSz zARząDzAć SUKCESEM? Szanowny Czytelniku, pozwól nam stwierdzić, nawet gdy osobiściesięnieznamy,żeNIEPOTRAFISZTEGOROBIĆ,znajwyższymprawdopodobieństwem,żetakwłaśniejest.Szanowny Czytelniku, spróbujmy razem wyobrazić sobie PrawoZarządzaniaSukcesem:“Prawdopodobieństwowłaściwegozarządzaniasukcesemjestbezpośredniozwiązanezszybkościąwjakiejsukcesnastępuje”.Wtensposóbrozwijasiępodstawowakoncepcjaefektu“wygranejnaloterii”,którazachodziwśródtych,którzy trafili na odpowiedni los i która ma wszystkie cechy“sukcesu”,oilezgodzimysię,żesukcesodnosisiędoposiadanychpieniędzy,któremająbezpośredniwpływnapoczucieszczęścia.By opisać to zjawisko, będziemy się opierać na efektach jakie wywołuje wygrana na loterii, zbadanych ostatnio wtakznakomitychośrodkachuniwersyteckichjakPittsburg,Kentucky,Massachussets,Northwestern,Oxford,itp.oraznatakistotnychopracowaniachjak“Zwycięzcyloteriiaofiarywypadków”lub“Konsekwencjeekonomicznewygranej na loterii, czyli jak zabawić całą ulicę”.Celem wspomnianych prac było wskazanie zjawisk, któredotycząwygranychnaloteriiwśród,którychjednymz najczęstszych jest konkluzja, że zwycięzcy nagród pieniężnych dysponują olbrzymim potencjałem by stać się osobamiwybitnienieszczęśliwymi,aniektórzynawetkończąnieposiadającjużniczego.

Kilkakonkluzjizwymienionychbadań?Proszębardzo,otoone:• 80% osób, które wygrały na loterii przestaje pracować.

Topoczątekkońca,DrogiCzytelniku.Możnapowiedzieć,żekiedytylkonastępujezjawisko“sukcesu”niewieleosób kontynuuje pracę by ten sukces utrzymać i wydaje im się, że można nim zarządzać bez jakiejkolwiek pracy.

•Wśrednimokresieprzeżywania“sukcesu”wydawanieśrodkówznacznieprzewyższa“odkładanienaczarnągodzinę”wproporcji65/35%.Oznaczato,DrogiCzytelniku,żesukcesjestkapryśnyinieprzewidywalnyoraz, że tworzą się podstawy dla sytuacji, gdy wydatki przekraczają dochody.

• Pod koniec roku stan ducha zwycięzców na loterii jest identyczny jak ofiar wypadków. Szanowny Czytelniku, zawód“człowiekasukcesu”niejesttakwspaniałyjakmogłoby się wydawać.

• 80%szczęśliwychnagrodzonychtraciswojafortunęmniej więcej po dekadzie, a 70% po mniej niż pięciu latach;takiesąpoprostufakty.

•Zmianyjakiewywołujewygrananaloteriisądrastyczne,wywołaneszybkościąosiągnięciazwycięstwa.Sukcesodniesiony bardzo szybko zostanie utracony równie szybko.

• Jedynie15%szczęśliwcówkontynuujelubotwierawłasneprzedsiębiorstwa,procentjakżeśmieszny,którypokazuje,żerazodnoszącsukcesniejesteśmywstaniewalczyć o jego przetrwanie.

• Praktycznie wszyscy nagrodzeni wygraną, którzy wcześniejmielikłopotyfinansowe,niesąwstanieuchronić się przed bankructwem, tracąc wszystko w ciągu kilku lat. Drogi Czytelniku, długotrwały sukces jest dla tych, którzy są przygotowani.

Pomimowszystkociąglepozostajątacy,którzymyśląjaknaszprzyjacielAntonioiniepotrafiąprzenieśćwnioskówzbadańwygranychnaloteriidokoncepcjizarządzaniasukcesem. Trzeba to jednak robić, z dwóch podstawowych przyczyn.Popierwsze,jaktozostałowspomnianewcześniej,szczęście,pieniądzeorazsukcestworzą“trójkątnamiętnyikapryśny”,rzadkokiedyjestonzrównoważony,zawierającyelementy sprzeczne ze sobą i nieprzewidywalne. Po drugie i co ważniejsze, osoby grające w różnego typu loteriach stanowią statystycznie reprezentatywną próbęwspołeczności,któranasotacza.Byćmożegraczew loteriach nie są tacy sami, jak reszta obywateli? Badania wskazują, że ich zachowania i postawy są dokładnie takie same jak u wszystkich. Jakwykazaliśmysukcespowiniennadejść,kiedyjesteśmynajlepiej przygotowani na jego przyjęcie, tak więc, Drogi Czytelniku, zadbaj o swoją drogę sukcesu, bo być może, któregośdniabardzocisiętoprzyda.

Apozatym...bądźszczęśliwyJoséAntonioCaballero

* JoseAntonioCaballeroRuiz,doradcawzakresie

przedsiębiorczościizarządzania,twórcafirmyKonssult,

członekEQAbogados,mieszkaipracujewKordobie

(Andaluzja,Hiszpania)

Kra ków Nowa Huta Przy szło ści S.A.

Osie dle Wil lo we 30; 31-902 Kra ków

+48 12 348 01 55; +48 727 432 104

biuro@ knhp. com. pl; www. knhp. com. plwww.facebook.com/krakownowahutaprzyszlosci

KRAKÓWNOWA HUTAPRZYSZŁOŚCI

Jak nas widzą…

Kra ków Nowa Huta Przy szło ści S.A.

Osie dle Wil lo we 30; 31-902 Kra ków

+48 12 348 01 55; +48 727 432 104

biuro@ knhp. com. pl; www. knhp. com. plwww.facebook.com/krakownowahutaprzyszlosci

KRAKÓWNOWA HUTAPRZYSZŁOŚCI