O NGUYN HY HUYN nh ng dch

CHNH PHP NHN TCHNH PHP NHN TCHNH PHP NHN TCHNH PHP NHN TNG (SHB GENZ)

NH NG 2

Nguyn tc: Shb Genz Tc gi: o Nguyn Hy Huyn Anh dch: Kazuaki Tanahashi, et al Vit dch: nh ng

Cc dch gi ca bn vn ting Anh:

Robert Aitken Taigen Dan Leighton Steve Allen Peter Levitt Reb Anderson John Daido Loori Chozen Jan Bays Susan Moon Hogen Bays Wendy Egyoku Nakao Edward Brown Josho Pat Phelan Gyukuko Carlson Lewis Richmond Kyogen Carlson David Schneider Linda Ruth Cutts Jean Selkirk Andy Ferguson Alan Senauke Norman Fischer Kazuaki Tanahashi Gaelyn Godwin Katherine Thanas Natalie Golberg Mel Witman Joan Halifax Dan Welch Paul Haller Michael Wenger Blanche Hartman Philip Whalen Arnold Kotler

CHNH PHP NHN TNG 3

Vi lng knh trng v bit n su xa i vi cc Thin s Shunryu Suzuki, Taizan Maezumi, v Dainin Katagiri,

nhng ngi khai phng php tu v gio l ca Thin o Nguyn Bc M

NH NG 4

Thin s o Nguyn (1200-1253), Ngi sng lp cha Vnh Bnh (Eihei)

(Hnh trch t Shbgenz, The Eye and Treasury of the True Law

translated by Ksen Nishiyama & John Stevens)

CHNH PHP NHN TNG 5

MC LC

Li ngi dch 8 Li gii thiu ca Philip Kapleau 13 Li ta v ghi nhn 15 Li dn nhp ca ngi ch bin 19 1. Ni chuyn tu o (Bendwa: Bin o thoi) 42 2. Tr ln n b bn kia (Maka Hannya Haramitsu: Ma-ha Bt-nh Ba-la-mt-a)

60 3. Hin thnh cng n (Genj Kan: Hin thnh cng n) 63 4. Mt vin ngc sng (Ikka Myoju: Nht c minh chu) 67 5. Nhng iu l ca Trng Vn ng (JUnd Shiki: Trng Vn ng Thc) 71 6. Tm tc l Pht (Sokushin Zebutsu: Tc tm th Pht) 74 7. Ra sch (Senj: Ty tnh) 78 8. Ra mt (Semmen: Ty din) 87 9. L bi c ty (Raihai Tokuzui: L bi c ty) 99 10. Ting khe sc ni (Keisei Sanshoku: Kh thanh sn sc) 111 11. Khng lm iu c (Shoaku Makusa: Ch c mt tc) 121 12. Hu thi (Uji: Hu thi) 129 13. Cng c o c-sa (Kesa Kudoku: C-sa cng c) 136 14. Truyn o c-sa (Dene: Truyn y) 159 15. Kinh ni v nc (Sansuiky: Sn Thy kinh) 175 16. Pht T (Busso: Pht t) 185 17. Chng th tha t (Shisho: T th) 188 18. Php Hoa chuyn Php Hoa (Hokke ten Hokke: Php hoa chuyn php hoa)

199 19. Tm bt kh c (Shin Fukatoku: Tm bt kh c) 208 20. Tm bt kh c, phn sau (Go Shin Fukatoku: Hu Tm bt kh c) 212 21. Gng xa (Koky: C knh) 221 22. Xem kinh (Kankin: Khn kinh) 236 23. Tnh Pht (Bussh: Pht tnh) 247 24. Oai nghi ca cc pht hnh tr (Gybutsu Iigi: Hnh pht oai nghi) 270 25. Gio l ca cc Pht (Bukky: Pht gio) 284 26. Thn thng (Jinz: Thn thng) 294 27. i ng (Daigo: i ng) 303 28. Bi chm ngi thin (Zazen Shin: Ta thin chm) 309 29. S hng ln trn pht (Bukkj ji: Pht hng thng s) 320 30. Nh th (Immo: Nhm ma) 328 31a. Hnh tr, phn mt (Gyji, j: Hnh tr, thng) 335

NH NG 6

31b. Hnh tr, phn hai (Gy, ge: Hnh tr, h) 356 32. Hi n tam-mui (Kaiin Zemmai: Hi n tam-mui) 381 33. Th k (Juki: Th k) 387 34. Quan m (Kannon: Quan m) 395 35. A-la-hn (Arakan: A-la-hn) 401 36. Cy bch (Hakujushi: Bch th t) 406 37. Quang minh (Kmy: Quang minh) 411 38. Thn tm hc o (Shinjin Gakud: Thn tm hc o) 417 39. Trong mng ni mng (Much Setsumu: Mng trung thuyt mng) 424 40. Ni c (Dtoku: o c) 430 41. Bnh h v (Gaby: Ha bnh) 435 42. Ton c (Zenki: Ton c) 440 43. Mt trng (Tsuki: ky, Nguyt) 442 44. Hoa h khng (Kge: Khng hoa) 446 45. Tm c pht (Kobutsu Shin: C pht tm) 455 46. Bn nhip php ca B-tt (Bodaisatta Shi Shh: B--tt-a t nhip php) 459 47. Sn bm (Katt: Ct ng) 463 48. Ba gii khng la tm (Sangai Yuishin: Tam gii duy tm) 469 49. Ni tm ni tnh (Sesshin Sessh: Thuyt tm thuyt tnh) 474 50. o ca cc pht (Butsud: Pht o) 481 51. Thc tng ca tt c cc php (Shoh Jiss: Ch php thc tng) 496 52. Mt ng (Mitsugo: Mt ng) 507 53. Kinh Pht (Bukky: Pht kinh) 512 54. V tnh thuyt php (Muj Sepp: V tnh thuyt php) 521 55. Bn tnh ca cc php (Hossh: Php tnh) 529 56. -la-ni (Darani: a-la-ni) 533 57. i din th nhn (Menju: Din th) 538 58. Nghi thc ngi thin (Zazen Gi: Ta thin nghi) 546 59. Hoa mai (Baika: Mai hoa) 548 60. Mi phng (Jippo: Thp phng) 557 61. Thy Pht (Kembutsu: Kin pht) 562 62. Tham hc tt c (Henzan: Bin tham) 573 63. Trng mt (Ganzei: Nhn tnh) 578 64. Np nh (Kaj: Gia thng) 583 65. Rng ngm (Rygin: Long ngm) 588 66. Xun thu (Shunj: Xun thu) 591 67. T s t Ty n (Soshi Sairai I: T s Ty lai ) 597 68. Hoa u-m (Udon Ge: u m hoa) 600 69. Pht tm v thng (Hotsu Muj Shin: Pht v thng tm) 603 70. Pht tm b- (Hotsu Bodai Shin: Pht b- tm) 609 71. Ton thn Nh Lai (Nyorai Zenshin: Nh Lai ton thn) 616

CHNH PHP NHN TNG 7

72. Vua tam-mui (Sammai zammai: Tam-mui Vng tam-mui) 619 73. Ba mi by phm b- phn php (Sanjshichi Hon Bodai Bump: Tam thp tht phm b- phn php) 622 74. Chuyn bnh xe php (Tembrin: Chuyn php lun) 640 75. T chng tam-mui (Jish Zammai: T chng tam mui) 645 76. i tu hnh (Dai Shugy: i tu hnh) 652 77. H khng (Kok: H khng) 661 78. Ci bt n (Hou: Bt vu) 665 79. An c (Ango: An c) 668 80. Thy tm ngi khc (Tashin Ts: Tha tm thng) 686 81. Vua mun tin--b (saku Sendaba: Vng sch tin--b) 694 82. Vn dy lm vic nh bp (Ji Kuin Mon: Th kh vin vn) 699 83. Xut gia (Shukke: Xut gia) 702 84. Tm iu tnh gic ca bc i nhn (Hachi Dainin Gaku: Bt i nhn gic)

706 85. Nghip trong ba thi (Sanji G: Tam thi nghip) 711 86. Bn loi nga (Shime: T m) 722 87. Cng c xut gia (Shukke Kudoku: Xut gia cng c) 726 88. Cng dng cc Pht (Kuy Shobutsu: Cng dng ch Pht) 745 89. Qui y Pht Php Tng (Kie Bupps: Qui y Pht Php Tng) 762 90. Tin su nhn qu (Shinjin Inga: Thm tn nhn qu) 772 91. T-kheo ca thin th t (Shizen Biku: T thin T-kheo) 778 92. Ch Pht vi Pht (Yuibutsu Yobutsu: Duy Pht d Pht) 795 93. Sinh t (Shji: Sinh t) 802 94. Tm o (Dshin: o tm) 804 95. Th gii (Jukai: Th gii) 806 96. Mt trm l tm ca chng ng php (Ippaku Hachi Hmy Mon: Nht bch bt php minh mn) 812 Li cui sch 818 Ph lc 1: Ph Khuyn Ta Thin Nghi 820 Ph lc 2: Cuc i v gio l ca Thin s o Nguyn 823 Th Mc 834

NH NG 8

Li Ngi Dch

C th ni Chnh Php Nhn Tng (Shb Genz) l tc phm c i ca o Nguyn Hy Huyn v n c s vit trong thi gian hn hai mi lm nm cho n khi s tch (1253), cn truyn li n ngy nay v ang pht trin sang th gii phng Ty. Cng vi nhng tc phm khc nh Ph Khuyn Ta Thin Nghi (Fukanzazen-gi), Vnh Bnh Qung Lc (Eihei Kroku), Vnh Bnh Thanh Qui (Eihei Shingi), v in Ta Gio Hun (Tenzo Kykun), v.vl nhng vin mng m o Nguyn dng trong cng cuc xy dng v mt l thuyt ngi nh Pht Gio Thin To ng Nht Bn t th k 13. Ngy nay, Pht Gio Thin To ng ca s l tng phi ng ngi theo nht trong Pht Gio Thin Nht Bn. Chnh Php Nhn Tng, Nit-bn Diu Tm, theo o Nguyn, l kho tng Pht Php do Pht Thch-ca-mu-ni truyn li qua hai ng. ng th nht l qua cc kinh, c bit l Kinh Diu Php Lin Hoa, do Pht Thch-ca-mu-ni thuyt v thm na l Lun i Tr ca B-tt Long Th, T s th mi bn ca truyn thng Thin n , tha truyn t Pht Thch-ca-mu-ni. ng th hai l qua s i din truyn th, gia thy v tr, hay gia pht v pht, cng t Pht Thch-ca-mu-ni n i Ca-dip v cc T s k tip nh A-nan, Thng-na-ha-tu, B--t-ma, Hu Nng, vn vn, qua Nh Tnh v cui cng n o Nguyn. iu ny cng c ghi li trong cc ng lc ca cc Thin s, Truyn ng Lc v Thin Uyn Thanh Qui m o Nguyn thng trch dn khi vit. Nhng th no l Pht Php theo o Nguyn? Khi c Chnh Php Nhn Tng, chng ta c th thy o Nguyn dy pht php mt cch rt t m v nhng hot ng c th hng ngy ca c nhn v tp th tng nhn cng ng t vin. o Nguyn dy tng chng cch nh rng, sc ming, ra mt, tm v lm thm thn th, git y phc, cch i nh x v dng cc vt dng trong nh x, lm v sinh thn th sau khi i cu v gi v sinh nh x nh th no, v.v Cch cho hi, l ly, chc tng, thnh an s tr tr, cc trng lo, cc bc trng thng, cc v duy-na, th ta, bn ng tu ng hc, cch ngi thin, tng kinh, cng nh tm ng loi vi may v mc cc loi y ng cch, v kch c ca cc loi y nh c chnh c Pht truyn li, v.v mi mi u c qui nh, hng dn theo pht php. o Nguyn khng chp nhn v khuyn tng chng khng nhn dng cc loi y khng may theo ng theo li Pht dy.

CHNH PHP NHN TNG 9

V mt tru tng, ng trn quan im Pht Php ny, o Nguyn phn tch, l lun, phn bit, so snh, ph phn, ph nhn hay ph nhng iu m s cho l khng phi l Pht Php, l sai lm, l ngoi o, mc d nhng iu ny c chp nhn t lu trong th gii Thin Trung Hoa. Th d nh v khu ng: Bt lp vn t, Gio ngoi bit truyn, Trc ch nhn tm, Kin tnh thnh Pht, o Nguyn cho rng Gio ngoi bit truyn hay Gio l truyn bn ngoi kinh in l khng phi Pht Php, v y l tri vi kinh in, xa la kinh in, tc l ngoi o. Hoc nhn tm, theo o Nguyn, th khng phi l pht tm m ch l tm th gian, cng nh kin tnh l vic lm ca ngi ngoi o v s cho rng ch kin tnh trong Kinh Php Bo n khng phi l ch ca Lc t Hu Nng m l ca ngi ngy to a vo kinh ny. Tuy nhin, o Nguyn li bin minh cho vic ni tm ni tnh, m huyn lun diu l Pht Php (xem Ni Tm Ni Tnh). Nhng nu mt ngi khng thy tm mnh khng thy tnh mnh, ni cch khc l nu khng bit tm mnh khng bit tnh mnh, th lm sao c th ni v tm mnh ni v tnh mnh c? Nh vy, o Nguyn c t mu thun vi chnh mnh chng? Cng ng trn quan im Pht Php ny, o Nguyn cho rng tt c nm v s l Triu Chu Tng Thm, Huyn Sa S B, Ngng Sn Hu Tch, Hi Hi Th oan, Tuyt u Trng Hin c kin gii sai lm v khng bit pht php ca Quc s Hu Trung khi Hu Trung theo yu cu ca nh vua trc nghim thut tha tm thng ca php s i Nh ca n (xem Thy Tm Ngi Khc). Cng ng trn quan im Pht Php ny, o Nguyn cho rng ch c mt o Pht duy nht m khng c bt c tng phi no nh Qui Ngng, Lm T, To ng, Vn Mn, Php Nhn, v.v, s d c nhng tn gi nh th (tng Lm T, tng To ng, v.v) l do nhng ngi theo hc khng y v khng bit gi nhm m c tn cc tng nh vy. Hn na, chnh cc Thin s nh Qui Sn, Ngng Sn, Lm T, ng Sn, To Sn, Vn Mn, Php Nhn khng t t hay gi gio l ca h l tng g ht. o Nguyn cn cho rng nhng gio php nh T Liu Gin v T Chiu Dng ca Lm T hay Ng V ca ng Sn, v.v, khng phi l Pht Php. V im ny chng ta thy rng T Liu Gin, T Chiu Dng, hay Ng V l nhng phng tin thin xo m cc s Lm T Ngha Huyn v ng Sn Lng Gii dng hng dn ngi hc n gic ng hay a h n nhng mc cao hn trong chng ng. Nh vy, c nn ph nhn hay loi b chng chng?

NH NG 10

Cng ng trn quan im Pht Php ny, o Nguyn ph bnh th bo Thin s i Hu Tng Co v ci thy v phng tin s dng trong tu hc v ch dy khc nhau gia i Hu v s. Trong khi i Hu cao ta thin cng n v ph bnh ta thin mc chiu l t thin th o Nguyn cho rng thoi u cng n hnh nh ci thin cht t ci hiu ca hnh gi, nhng thc t n ch a hnh gi i cng lc cng xa o ca cc pht v cc t, trong khi ch qun ta khng quan tm ngay c n s chng c trong khi ngi, v y chnh l o ca cc t s.1 Tuy nhin, khi ph bnh c nhn i Hu, o Nguyn khng dn chng y , nht l v s t ng ca i Hu di Thin s Vin Ng v c Vin Ng n chng v chia ta ngi cho i Hu. i Hu cng c vua Hiu Tng nh Tng phong tng danh hiu Thin s i Hu. o Nguyn khng trch dn nhng iu va ni trong bi vit ca s chng minh li ph bnh ca s i vi i Hu. Mt khc, d i Hu l i th chnh ca Thin s Hong Tr thuc tng To ng, ngi ch trng v bnh vc Thin mc chiu, nhng Hong Tr v i Hu rt tn trng v tin tng nhau nn trc khi vin tch, Hong Tr y thc cho i Hu lo vic hu s ca mnh.2 Nh vy, bi ph bnh ca o Nguyn v i Hu khng chng minh y , v do , khng sc thuyt phc ngi c (xem T Chng Tam-mui). Hn na, cng ng trn quan im Pht Php ny, o Nguyn cn ph phn, trch mng nhng tng nhn tham danh li, qu ly quan quyn, hoc dng th on la gt c c chng th tha t ca thy hnh ngh tu v khi v gi dng n xin chnh quyn a phng ban cho chc tr tr mt ngi cha an hng tui gi. Theo o Nguyn, y l mt trong nhng t nn c tnh cch x hi ca nhiu tng nhn thi nh Tng Trung Hoa, khin cho Pht o suy i. Ngoi ra, o Nguyn cn ng trn quan im hu th v thi gian ca mnh (xem Hu Thi) m ph phn li dy t ca Thin s ng Am m Hoa thuc tng Lm T cng nh ph bnh quan im v thi gian ca C s Duy-ma-ct ni trong Kinh Duy-ma-ct. Nh chng ta c th thy trong Kinh Duy-ma-ct, d c Pht mc nhn nhng g C s Duy-ma-ct thuyt trong kinh y nhng o Nguyn khng chp nhn v i hi C s Duy-ma-ct phi xut gia v o Nguyn cho rng c s khng th thnh Pht v k tha Pht Php hay ngi ta Pht (xem Th K). i

1 V tnh cch, hiu qu v cng c ca hai php mn tu chnh ca Thin: ta thin cng n v ch qun ta, xem Ba Tr Thin ca Philip Kapleau. 2 Xem Zens Chinese Heritage, The Masters and Their Teachings, pp. 439-45 ca Andy Ferguson, Wisdom Publications, 2000.

CHNH PHP NHN TNG 11

vi C s Bng Un v nhng c s khc, o Nguyn cng nh gi thp theo quan im ny (xem Ba Mi By Phm B- Phn Php). Tuy nhin, hu nh ton b nhng bi vit trong Chnh Php Nhn Tng c o Nguyn suy ngh v vit ra, k c nhng bi vit c tnh cch vn p, nh bi Bin o Thoi chng hn, cng khng phi l loi vn p thng xy ra gia cc Thin s v t hay gia cc Thin s vi nhau, nn thiu tnh cht sng thc ca cc giai thoi Thin m chng ta thng gp trong ng lc ca cc Thin s Trung Hoa qua cc thi i nh ng v nh Tng. Ni cch khc, cc bi vit ca o Nguyn mang tnh cch phn tch, so snh, l lun v ph phn. Nh vy, o Nguyn c tnh cch ca mt trit gia Pht gio hn l mt Thin s nh Philip Kapleau nhn nh trong quyn The Three Pillars of Zen (Ba Tr Thin) ca ng m chng ti trch in li trong Li Gii Thiu u bn dch ny. V Thomas Cleary, mt hc gi v dch gi ni ting ca phng Ty v Pht gio v o hc phng ng, gi Thin ca o nguyn l Rational Zen (Thin hp l).3 Khng phi tt c nhng g o Nguyn ni trong Chnh Php Nhn Tng ca s u ng hay u c th p dng c trong thi i chng ta, nh cc vt dng ph tr trong vic v sinh thn th nh vt dng nh rng, vt dng lm sch b phn kn khi i cu, v.v Kt hp vi lun l mang tnh kh hiu ca s khi vit, o Nguyn cn vn dng th thut dng ch nn c nhng cu vn kt cu bt thng, nhng ch kh hiu, phi cn thi gian suy gm mi c th hiu c. V vy, c gi cng nh dch gi ca o Nguyn c, hiu, v din t mt cch rt khc nhau v cng mt im s vit. Ni chung, Chnh Php Nhn Tng ca o Nguyn cha nhng ci thy v kin gii ca s v nhiu vn khc nhau ca Pht gio Thin Trung Hoa trong sut lch s ca n t khi nguyn cho n thi nh Tng. N l mt kho tng rt phong ph bao hm rt nhiu cc cnh kha ca Pht gio v Thin m o Nguyn trch dn li Pht t cc kinh v li ca cc T s v cc Thin s t cc ng lc v km theo li bnh ca s nh mt lung gi mi thi qua dng lch s Pht gio Thin Trung Hoa. Bn dch ting Vit Chnh Php Nhn Tng ny c chng ti thc hin theo bn vn ting Anh The Treasury of the True Dharma Eye Zen Master Dogens Shobo Genzo do Kazuaki Tanahashi v nhm cng tc 3 Rational Zen, The Mind of Dgen Zenji, translated and edited by Thomas Cleary, Shambhala Publications, 1992.

NH NG 12

ca ng [gm hn ba mi thnh vin] dch t nguyn tc Shb Genz ca o Nguyn. Shb Genz c o Nguyn vit bng ting Nht thi trung c, nn trc khi dch sang ting Anh, Kazuaki Tanahashi dch n t ting Nht thi trung c sang ting Nht hin i, v bn dch ting Anh ny c nh Shambhala Publications, Inc. xut bn Hoa K, nm 2010. Trong khi dch, chng ti c tham kho cc bn dch ting Anh khc, cng t nguyn tc ting Nht, nh Master Dogens Shobogenzo ca Gudo Nishijima & Chodo Cross, do nh Windbell Publications Ltd. xut bn London, Anh quc v pht hnh chu u v Hoa K, 1994; Shobogenzo The Treasure House of the Eye of the True Teaching ca Hubert Nearman, PDF file on Internet, 2007; v Dgen Zenjis Shbgenz The Eye and Treasury of the True Law ca Ksen Nishiyama v John Stevens, do nh Daihokkaikaku Publishing Co. xut bn Nht Bn, 1975. C iu ng ch l Chnh Php Nhn Tng trong nguyn tc ting Nht c nhiu phin bn khc nhau, s lng cc bi vit cha trong cc phin bn cng khc nhau, nh c phin bn ch gm 12 bi vit, c phin bn gm 75 bi vit, v c phin bn c n 96 bi vit nh phin bn ny. D c gng nhiu nhng chc vn cn sai st, mong cc bc cao minh rng lng ch bo cho. a t.

Frederick, Thu 2017 nh ng

CHNH PHP NHN TNG 13

LI GII THIU CA PHILIP KAPLEAU

(Trch Ba Tr Thin) Trong nhng trang trc chng ti thng c dp nhc n Thin s o Nguyn v tc phm hng u ca ng, b Chnh Php Nhn Tng (Shobogenzo), c con ngi ln tc phm ca ng ng c vit thnh sch. y chng ti ch c th cng hin vi nt tng trng v tc phm m thi. o Nguyn Hy Huyn (Dogen Kigen), cn gi l o Nguyn Vnh Bnh (Dogen Eihei) theo tn ngi cha ca ng, cha Vnh Bnh (Eihei-ji), sng t nm 1200 n nm 1253 v c l mt tm linh sng chi nht m Pht gio Nht bn sn sinh. Mc d ngi ta cho rng o Nguyn mang gio l tng To ng t Trung hoa v Nht bn, r rng dng nh ng khng bao gi c nh lp mt phi Thin To ng nh th, m ng hn ng nui ng mt th Thin tng hp t cn bn trn gio l ca Pht Thch-ca Mu-ni. Thc t, ng lm nn lng tt c nhng cch xp loi c tnh cht tng phi hoc To ng, Lm T hay Hong B (Obaku), hoc cc phm tr rng hn nh Tiu tha hay i tha. Thc l sai lm khi m t o Nguyn nh mt nh bin chng tinh t, d ng c tnh cch trit gia hn l Thin s. Nh l mt bc thy c tm hn cao c sng su xa nhng g mnh dy, o Nguyn tm thy con ng gii thot con ngi khi s xing xch ca tham, sn, si bng cch dy cho h lm th no sng mt cuc sng c ngha ch thc, t cn bn trn o ca Pht v khng thit lp mt h thng t tng suy l. B Chnh Php Nhn Tng gm 95 phm, c vit sut khong thi gian 25 nm, nhng ch hon thnh trc khi o Nguyn mt mt thi gian ngn. Trong o Nguyn bn n nhng iu n gin v th tc nh cch thc hin ng nhng phn s v sinh trong i sng t vin cng nh cc vn siu hnh cao nh mi tng quan gia thi gian v hu th i vi s tu-ng. Ton b cch thc din t ca o Nguyn thc c o v chc chn l do phm cht gic ng ca ng, nhiu ngi tin l mt trong nhng gic ng trit nht ca Pht gio Nht bn, cng nh do tm hn sng to cao , sng chi t nhin ca ng. Trong gii hiu bit Thin, ngi ta ni rng nhng phn thm o nht trong Chnh Php Nhn Tng l ni Everest ca Pht gio Nht bn v ai mun leo ln tn nh phi

NH NG 14

m con mt ng y v ngi leo mun t chn chc chn trn y cng phi t nhiu nm n lc.

(Ba Tr Thin, Chng VII)

CHNH PHP NHN TNG 15

LI TA V GHI NHN __________

L mt hn hnh ln i vi ti khi c gii thiu tc phm i ca Thin s Vnh Bnh o Nguyn (1200-1253), mt thin gi phi thng, mt nh t tng, mt ngi thu th, mt bc thy, mt nh vn, mt hc gi, mt nh lnh o cng ng tm linh, v mt nh ci cch Pht gio Nht Bn. Chng ti dch nguyn tc ting Nht nhan Shb Genz [Chnh Php Nhn Tng] l Treasury of the True Dharma Eye. Ch eye [nhn: con mt] y ch ci hiu cng nh kinh nghim thc ti qua cng phu thin nh. o Nguyn cng hin mt gio l thc tin, su xa, v ton din v thin nh, trnh by trong mt lot nhng phn c bit nh l nhng fascicles. Ch fascicle ngha en l mt m trang, mt phn ca mt tc phm thnh vn tc l mi k mt phn ca mt tc phm ln hn. (Trong n bn hin ti, chng ti xem fascicle i khi nh bi lun (essay) v i khi nh bn vn (text). Cng vy, v tin li, chng ti xem tc phm mt cch nht qun do bn dch ting Anh ca n trong cc li bnh v ghi ch dn nhp.) Chng ti gii thiu mt kt tp y nht ca bn vn Chnh Php Nhn Tng. Bn vn cn bn ca chng ti l n bn chn mi lm bi vit (fascicles)4 ca Kozen, xut bn vo th k 17. Thm vo, chng ti gm c bi vit Mt Trm L Tm Ca Chng Ng Php t phin bn mi hai bi vit ca Ngha Vn (Giun), mt bn sao th k 13 m Kozen khng bit. S thm bi vit ny vo khin phin bn ca chng ti ln n chn mi su bi vit. Cc lun vn c tnh cch thi ca v gy rc ri l nhng th kin khin ngi ta git mnh, thng mang tnh nghch l v khng th hiu c. Bn c th gi o Nguyn l mt nh hu hin sinh (post-existentialist) ca th k 13. S thy th gii v thng, song ting ni ca s lun lun sng ng v c tinh thn cao. S thch thc chng ta bng cu hi thc gic: lm sao chng ta sng mt cch trn vn v y ngha tng giy pht? S lm cho chng ta cm thy khng b ng khung v b nh, nhng t do v phi thng. V o Nguyn l mt trong nhng nh vn v i nht trong Pht gio

4 Trong bn ting Vit ny, chng ti cng dng ch bi vit dch ch fascicle ca ting Anh. ND.

NH NG 16

Thin qua sut thi gian v khng gian, pho sch ny ng vai tr hng dn ton b v lch s, vn hc, trit hc, v tu tp ca Thin. V s cng l mt trong nhng nh gii thch rng ri nht cc kinh in Pht gio, tp sch ny tm lc lm sao s, nh mt nh Pht hc ng v cc thi i xa xa, xem v gii thch php cho nhng ngi hc s. o Nguyn cn bn c xem l ngi khai sng tng To ng ca Thin Nht Bn m s thit lp hnh thc v th tc thin nh ca Thin. Ngy nay php tu ca s ang lan rng khp th gii phng Ty. Bn c th ngc nhin bit bao v phong tro tu tp trong thin ng Thin vin (Zen center) trong thnh ph qu nh ca bn, nh c o Nguyn dy vo th k 13, hu nh by trm nm qua. Ti cc k may mn c hp tc dch thut vi mt s Thin s v nh vn xut sc. Ti lm vi mt hai ngi ng s trong vic dch mi lun ngn. Chng ti kho st nguyn vn cc cu tng t mt v kt thc vi cch din t tt nht c th c c trong Anh ng. L ngi hp tc hiu nh tc phm ny, Peter Levitt i qua ton b bn vn nhiu ln v ngh nhiu kin c gi tr. Sc mnh v tnh nht qun ca bn dch ca chng ti l s chnh xc ti a m chng ti c th t c, nhng cng gi hng th v hu dng cho nhng ngi tu tp php th gii phng Ty. Vn vit ca o Nguyn ni ting l kh hiu, chng ti cung cp nhiu loi ph tr khc nhau gip ngi c gii m bn vn: Chng ti trnh by cc lun theo th t ngy thng (nh o Nguyn ghi) ngi c c th theo di du vt s pht trin t tng v gio l ca o Nguyn. Trong phn Cc Bn Vn Trong Mi Lin H Vi Cuc i ca o Nguyn v Cc Dch Gi ca Bn Dch, chng ti gii thch bi cnh ca mi tp trong lin h vi cc tp khc.5 Li dn nhp ca ngi ch bin bn v cc biu hin c c tnh o Nguyn, vi nhng th d trch dn trong cc ch thch cui li dn nhp.6

5 Chng ti thy a s cc tin tc trong phn Cc bn vn trong mi lin h Cuc i v cc Dch gi ca Bn dch, nh ngy o Nguyn vit hay trnh bi lun c cui mi bi nn khng cn lp li mt ln na ch khc nh trong bn ting Anh lm. Hn na, chng ti cng chuyn tn ca cc dch gi tng bi ca bn ting Anh n phn cc ch cui mi bi, nn chng ti xin lc b phn ny (khng dch) trong bn dch ting Vit ca chng ti. ND. 6 Chng ti cng lc b nhiu ch thch dn chng cho phn ny v c gi c th tm thy trong chnh cc bi vit ca o Nguyn, khi c. ND.

CHNH PHP NHN TNG 17

Trong bn vn, nhng gii thch ngn trong ngoc mc. Li ca cc c c v cc nh vn khc m o Nguyn bnh lun c in nghing. Chnh Php Nhn Tng l d n th t v sch ca o Nguyn c San Francisco Zen Center bo tr, sau Moon in the Dewdrop (Trng Trong Git Sng), Englightenment Unfolds (Gic Ng Khai M), v Beyond Thinking ( Bn Kia Suy Ngh). Ti lm vic cho San Francisco Zen Center t nm 1977 n nm 1984 nh mt hc gi ni tr. T , Zen Center ng h nhng d n dch thut [cc tc phm ca] o Nguyn. Trc , t 1960 n 1968 ti lm vic vi Lo s Shoichi Nakamura, mt v thy dy Thin v ngi cng tc dch thut ca ti, to ra bn dch ting Nht hin i y tc phm Chnh Php Nhn Tng ca o Nguyn. Vo nm 1965, Lo s Robert Aitken v ti thc hin bn dch u tin ca bn vn Actualizing the Fundamental Point [Hin Thnh Cng n] gm trong tp sch ny. Mt na th k ca cuc hnh trnh m thoi vi bc thy knh yu ca ti, o Nguyn, qua. Ti vui thch tng giy pht nghin cu bi vit ca s v dch n. Ti cm n Lo s Shunyru Suzuki mi ti ni v o Nguyn vi t ca Lo s cha Soko vo nm 1964, trc khi Lo s sng lp San Francisco Zen Center. iu ny tr thnh ht ging cho s hp tc di hn ca ti vi Zen Center. Ti cm n Lo s Richard Baker, cc v tr tr k tip, v cc v tri s ca Zen Center ng h d n dch thut khi h lm nhim v. Ti c bit cm n Lo s Michael Wenger trng coi tng qut d n nh l ngi ch nhim vic xut bn Zen Center v vit li bt cho tp sch ny. Tt c cc v ng dch gi ca ti hoan h lm vic vi ti v dy ti rt nhiu. Lo s Mel Weitsman l ngi cng dch thng xuyn nht vi ti v l ngi ti cng lm vic lu nht. Lo s Joan Halifax mi ti cng hin php thoi trong mt s cc k nhip tm v cng hng dn cc bui hi tho v o Nguyn. Chng ti c rt nhiu li ch t cc hc gi To ng, Menzan Zuiho v Bokusan Nishiari. Cc tc phm ca T.s. Doshu Okubo v T.s. Fumio Mastani lun lun hu ch. Ti cm n T.s. Carl Bielefeldt, T.s. Linda Hess, T.s. William Johnston, Lo s Shohaku Okumura, Christian H. B. Haskett, v T.s. Friederike Bossevain v s khuyn bo chuyn mn ca h. Cm n Thin s Daegak Genthner, Shirley Graham, Roberta Werdinger, Luminous Owl Henkel,

NH NG 18

Jogen Salberg, Junna Murakawa, Silvie Senauke, Mahiru Watanabe, Nathan Wenger, Wolfgang Wilber, Ann Colburn, Karuna Tanahashi, v Ko Tanahashi v s gip nhiu cch khc nhau ca h. D n dch thut ca chng ti n nhiu n hu ca cha Dragon Mountain (Long Sn). Lo s Norman Fischer cng l ngi hiu nh bn dch Moon in a Dewdrop v l tc gi li dn nhp quyn Beyond Thinking ca Susan Moon, l ngi hiu nh bn dch Enlightment Unfolds, cng gip lm sng ng nhng miu t ca mt vi s Trung Hoa trong bn dng ng. Dan Welch l ngi hiu nh bn dch Beyond Thinking. T.s. Taigen Dan Leighton, mt nh hiu nh thng thi, kim tra bn dng ng v cp nht ho th mc. Andrew Ferguson cung cp tin tc v cc s Trung Hoa qua tp sch Chinas Zen Heritage (Di Sn Thin Trung Hoa) ca ng v ng t t kim tra tt c nhng t dch m cng nh cc a im trn bn . Lm vic vi ban nhn vin ca nh xut bn Shambhala Publications lun lun tuyt diu. Ti ht sc cm n Peter Tuner, Dave ONeal, Hazel Bercholz, v Ben Gleason v m nhim d n to ln ny. Ti cm n Kendra Crossen hiu nh bn sao mt cch tuyt vi. Kazuaki Tanahashi Berkley, California

CHNH PHP NHN TNG 19

LI DN NHP CA NGI CH BIN __________

THIN NH NH L KINH NGHIM V NG

Thin nh (zazen: ta thin) c th l yn ngh v thch th, theo o Nguyn.7 Cnh gii ca n (Samadhi: nh) c th ging nh bin ln tnh lng nhng ng ch.8 Cnh gii ca n c th bao la nh thi gian ma xun, bao gm tt c bng hoa, chim chc, v mu sc ca ni. Ma xun chng ta nghe ting sui trong thung lng hay tr thnh hoa mai un mnh trong gi. Nhng miu t c tnh cht thi ca ca o Nguyn c th c v nh tri ngc vi kinh nghim thin nh thng thng ca chng ta. Chng ta thng b phin v au n th xc v bun ng; tm chng ta phn tn, v nhng quan tm hng ngy tip tc xm chim chng ta. Chng ta c th cm thy rng mnh c mt thi thin nh ti t. Tuy nhin o Nguyn dng nh khng cho thy s thch th no trong nhng vn c th ny. S ch n gin ni v s trang nghim ca thin nh v khng nh rng chng ta c th kinh nghim nh quang minh ngay khi chng ta bt u thin nh. Nhng g chng ta ngh mnh kinh nghim trong thin nh c th khc vi nhng g chng ta thc t kinh nghim. Vy th chng ta kinh nghim nhng g? Lm sao chng ta nhn ra kinh nghim su xa ca mnh v p dng n vo i sng hng ngy ca chng ta? y l mt vi cu trong nhng cu hi o Nguyn ni trong cc bi lun trnh by trong tp sch ny. Nu chng ta tm lc gio l ca o Nguyn bng mt ch, ch y c th l khng tch ri. Trong thin nh, thn kinh nghim chnh n khng tch ri vi tm. Ch th tr nn khng tch ri vi khch th. Trong khi s suy ngh ca chng ta thng b gii hn nim ti, n b thn ca ti, tm ca ti, v tnh trng ca ti, o Nguyn dy rng chng ta c th tr thnh v ng trong thin nh. Ri chng ta khng cn b giam hm bi th gii quan v ng v cm gic chim hu thng tr ca chng ta. Ch khi no chng ta tr nn trong sut v tt c s vt t ni cho chng th ting ni ca chng c th c nghe v chn tng ca

7 Xem Ph Khuyn Ta Thin Nghi. 8 Xem Hi n Tam Mui.

NH NG 20

chng xut hin. Khi chng ta bnh tnh v trnh xa cch thc hot ng ca thn v tm, chng ta thng c tng tt hay i khi ngay c ni kin phi thng trong thin nh. Tuy nhin, y ch l giai on s khi. Nu i thm na, chng ta c th kinh nghim s gii th nim v ng. o Nguyn miu t kinh nghim nh th ca chnh s vo giy pht cc im ca tham thin l thot lc thn tm.

BN KIA KHNG GIAN V THI GIAN

Khong cch t y n khng cn c th na. Mt thin gi i trn ni cao v bi di bin su, khng nhng ch tr thnh ngi gic ng m cn ng nht vi a-tu-la. Ngi l bi tr thnh mt vi ngi c l bi. Kch thc tr nn t ti vi kch thc. Chiu su ca git sng l chiu cao ca mt trng. Ton th th gii thy trong mt vi trn. Cc ln tr thnh cc nh, v ngc li. y l mt ci thy khc v thc ti khc vi cch thy thng thng ca chng ta. khng phi l nh nguyn dng li hay vn hnh; nh vn l nh v ln vn l ln. Thn vn l thn v tm vn l tm. Khng phn bit s khc nhau gia cc s vt, chng ta khng th hnh x ngay c mt vic lm n gin nht trong i sng hng ngy ca chng ta. Song trong thin nh nhng phn bit dng nh gii th v mt ngha thng thng ca chng. o Nguyn gi loi kinh nghim bt nh ny l nit-bn hin hu tng giy pht trong thin nh. C l o Nguyn l Thin s duy nht trong th gii xa minh bin chi tit nghch l ca thi gian. i vi s, thi gian khng tch ri hu th: thi gian l hu th. Chc chn, c qung thi gian c s vn hnh ca mt tri hay ng h ghi du lun lun th hin mt chiu, t qu kh n hin ti, n v lai. Mt khc trong mt vi trng hp chng ta cm thy thi gian bay, v trong nhng trng hp khc n di chuyn chm hay hu nh ng yn. Trong thin nh, theo o Nguyn, thi gian a chiu: Hm qua chy vo hm nay, hm nay chy vo hm qua; hm nay chy vo ngy mai, v ngy mai chy vo hm nay. Hm nay cng chy vo hm nay. Thi gian bay, song n khng bay mt. Giy pht ny, gm trong tt c thi, l phi thi. Hn na, thi gian khng tch ri ngi kinh nghim n: thi gian l t k. Thi gian chy trong ti, v ti lm thi gian chy. N l ti v ng khin cho thi gian y v trn vn.

CHNH PHP NHN TNG 21

BN KIA SINH T

Thi gian cng l sng. Cng tnh cch y, thi gian l cht. Ging nh cc Thin s khc, o Nguyn nhiu ln t cu hi cp bch v hin hu: nhn ra s ngn ngi ca cuc i chng ta, chng ta cn sng t ngha ct yu ca sng v cht. Trong Pht gio, sng v cht thng c gi l sinh v t, t cn bn trn ci hiu rng chng ta sinh v cht v s ln tng giy pht mt. Thin nh l cch tr nn quen thuc vi sng v cht. Nu chng ta nhn ra rng chng ta tip tc sinh v cht trong tt c thi, chng ta tr nn thn mt vi cht cng nh sng. Nh th, chng ta c th chun b tt hn cho giy pht chng ta ra i t th gii ny; v n lt, iu ny lm gim thiu ni s cht ca chng ta. i vi o Nguyn, mi giy pht ca cuc sng chng ta c th l mt kinh nghim y v bao gm tt c. Cuc sng ca ti khng tch ri cuc sng ca ton th cuc sng ca tt c chng sinh. Cng vy, cht l mt kinh nghim y v bao gm tt c. Khi chng ta sng cuc sng mt cch y v cht ci cht mt cch y , sng khng loi tr cht; cht khng loi tr sng. Ri sng v cht khng cn l s nhiu m l s t nh sng-cht hay sinh-t. y l tnh trng lng nan ca sng: Tt c chng ta cht, song trnh cht khng phi l gii php. Khi chng ta trit i mt vi cht, cht tr thnh bt t. o Nguyn bo chng ta rng y l ngha ca sinh-t i vi ngi tnh gic.

GIC NG V BN KIA

Thin o i qua bn kia ca i nh nguyn l thin nh trong tp trung trn vn. y gi l ch ngi hay ch qun ta. S ng gp v gi ca o Nguyn lm sng t ngha thm su ca thin nh l s gii thiu ca s v khi nim gi l ci vng o.9 C ngha l mi giy pht thin nh ca chng ta bao gm c bn yu t: ch kh, tu, ng, v nit-bn.

9 Ci vng o hay o hon. Vi o Nguyn, s tu o ca mi ngi mi giy pht bao gm ch kh (quyt tm v ng), tu, ng, v nit-bn. Cng vy, s tu tp ca mi ngi hin thnh l do s tu tp ca tt c cc pht sut khp thi gian, v ng thi hin thnh o ln ca tt c cc pht. Nh th ci vng o c kha cnh vi m (ci trc) v kha cnh v m (ci sau).

NH NG 22

Ch kh l quyt tm theo ui gic ng. Tu l n lc cn thit t gic ng. Gic ng l s tnh gic chn l, php. Nit-bn, trong trng hp ca o Nguyn, l cnh gii tch tnh thm su, nhng ngh nh nguyn v dc vng yn ngh. o Nguyn ni rng ngay c mt giy pht thin nh do mt thin gi s c cng hin thnh y s chng ng v thng, d nhn thy hay khng. Nh th, gic ng, thng c xem l mc ch, chnh n l o. o khng khc hn mc ch. Ch gic ng, l dch t ch Phn bodhi (b-, ngha en l tnh gic), c nhng tng lp ngha: 1. Theo cc kinh i Tha, Pht Thch-ca-mu-ni ni, Ta t gic ng cng mt lc vi tt c chng sinh trn tri t. Ngha l tt c chng sinh hu tnh v v tnh c bn gic ca Pht chiu sng v nh th mang tnh pht tim nng hay c tnh ca gic ng. Ni cch khc, trong con mt ca Pht, tt c u bnh ng gic ng v khng mt chng sinh no tch ri Pht. Tuy nhin, y khng c ngha, theo vin tng bnh phm, l nh nguyn, rng tt c chng sinh tr nn tr tu v khng c m hoc. 2. Theo s gii thch ca o Nguyn v ci vng o, tt c nhng ngi tu tp thin nh gic ng y . Gic ng khng tch ri tu tp; gic ng tng giy pht khng khc hn gic ng v thng. Kha cnh ny c th gi l s hp nht ca tu-ng hay tu-chng. o Nguyn nhn mnh tu khng th tch ri ng l s tu o ct yu ca nhng ngi tnh gic pht o. Tuy nhin, gic thc ca gic ng khng nht thit tt c mi ngi mi lc c th nhn bit c, v n l kinh nghim su hn kinh nghim ngi ta lnh hi ch bng l tr. 3. Khi tu tp thin nh, chng ta khng nhn bit rng mnh gic ng, v nh th chng ta tm ng ch no hn l trong tu tp. o Nguyn gi khuynh hng tch ri ny l i m. Tuy nhin, s theo ui ny cung cp cho chng ta tim nng i ng, m n l s ha nhp ca tu-ng v thc v tu-ng thc. Ci ng ny c th xy ra mt cch bt ng v bi trng khi kinh nghim thn-tm v s khng tch ri ca tt c mi s vt, hn l ci hiu c tnh cht l thuyt. Nhng ci thng tm linh nh th, i khi c gi l thy tnh (kin tnh), c th em n s trn tr. o Nguyn trch dn nhiu cu chuyn v ht nhin ng c nh th ca nhng ngi tu Thin Trung Hoa lm cng n tham hc. Tuy nhin, o Nguyn khng khuyn khch ngi hc ca s gng sc v nhng thng nh th, cnh bo rng s theo ui ny t cn bn trn

CHNH PHP NHN TNG 23

nim tch ri tu v ng. Loi chng ng hay c o ny tn thi gian v thng hay theo sau mt lot nhng c gng tht bi. V im ny, o Nguyn ni, d cho ng dn mnh vo nhng tu tp kch lit, ng c th khng trng ch mt ln trong mt trm ln. Nhng bng cch theo thy hay kinh, cui cng ng c th trng ch. S trng ch ln ny l do s trt ch mt trm ln trong qu kh; n l s trng thnh ca s trt ch mt trm ln trong qu kh. Mt ngi tnh gic, mt v pht, l mt ngi hin thnh gic ng. Nu gic ng khng g khc vi tu tp, th r rng l tt c nhng ngi tu tp thin nh nh c gii thiu trong Pht gio l nhng v pht. Nhng ngi c kinh nghim v hiu su v s khng tch ri ca tt c mi s vt c xem l nhng ngi c o. Tuy nhin, vi o Nguyn, c o khng phi l mc ch cui cng. S khuyn khch tu pht o i qua bn kia cc pht v khng li vt tch gic ng. Ngha l, chng ta khng li trong lnh vc bt nh. i qua bn kia bin gii ca tt c s vt l quan trng. y l tr tu m n l cn bn ca t bi. Ch khi chng ta ng nht vi ngi khc l chng ta c th hnh ng chn tht vi t tm i vi ngi khc. Tuy nhin, ng thi vi nhng l do thc tin v o c trong nhng hot ng hng ngy, chng ta cn duy tr cc bin gii ca ta v ngi khc. Ngi gic ng l ngi hin thn ci hiu su xa v tnh bt nh trong khi hnh ng ph hp vi cc bin gii thng thng, khng b rng buc vo th gii no nhng hnh ng mt cch t ti v hi ha.

S TR TRU CA TNH CH THC

T ng khng c thy c xem nh l nguyn nhn ca tnh t ph v kiu cng, v nh th v phng din truyn thng n khng c khuyn khch trong Thin. Tuy nhin, o Nguyn t ti v cp tin ni rng tham hc php vi kinh hay thy th khng g khc hn l t ng khng c thy. V mi ngi c bi cnh, tnh cch, v tnh th khc nhau, ngi ta i n s chng ng ring ca h. Mt khc, o Nguyn chnh thng ni rng chng ng khng c thy l tham hc vi thy v tham hc vi kinh. im duy nht o Nguyn mang ra lp i lp li sut s nghip ging dy ca s l tnh ch thc. S t miu t mnh nh mt ngi ch thc th nhn s truyn chnh php t thy s, Nh Tnh. Tt c n lc trong cc bi vit ca s l hng thng n hiu bit, kch hot, xin dng, v

NH NG 24

truyn nhng g s thy l gio l ch thc ca Pht. i khi o Nguyn dng nhng t ch thc hay mt cch ch thc nhiu ln trong cng mt cu! Cc ngun hng th chnh ca o Nguyn, ngoi nhng li ca Nh Tnh, l cc kinh in ca n v cc bn vn Thin ca Trung Hoa. o Nguyn ly nhng cu chuyn, cu ni, th k, v qui iu t cc bn vn ny chng t tnh ch thc s tu o m s dn thn vo. Nhng t ng hoi c ca o Nguyn phn nh r s ngng m v hin dng ca s i vi gio l ca Pht Thch-ca-mu-ni v nhng con chu ni tip trong php cho n Nh Tnh. Mt vi ngi trong nhng ngi tu Thin trc kia Trung Hoa c tnh cch qui d v tinh thn hoang d, khng sng trong t vin. o Nguyn ly cc gio l t nhng tm gng ca h, nhng chnh s chn theo truyn thng tu tp trit v nghim khc hng ngy ca t vin. S xem tt c cc hot ng hng ngy, gm c mc y, nu n, v dn thn vo cng tc iu hnh, l thing ling. o Nguyn phi hp ton th i sng t vin trong cc kiu mu nghi l, phi tr cao mi c ng khi no v i vo thin ng nh th no, cch l bi, cch ngi, cch n, v ngay c cch dng nh x. Nguyn l hnh tc ca s t cn bn trn thanh qui ca cc t vin Trung Hoa. Ngi v c ng t chc theo cp bc quanh v tr tr nh l uy quyn ti cao. a v ca cc v tri s ca t vin v tui o (theo s nm t khi th gii) ca cc tng nhn k tip theo hng. V mt a l, phng bc c xem l cao hn phng nam v bn tri cao hn bn phi. C l iu ny phn nh s kt hp ca phong tc c n v h thng triu nh hong Trung Hoa. Ngi ta mong mi ngi trong cng ng t vin theo ng thanh qui. Bng cch tham gia vo mi trng cng ng c thit lp tt, s tin, nhng ngi tu tp c th thun thc tm linh ca h t c c hi to nghip bt thin. Vi o Nguyn, ch thc c ngha l chn thc khng nhng vi truyn thng m cn vi kinh nghim c bit ca tng ngi, c tnh cch trc gic v ti mt. iu ny c th gii thch ti sao nhng ngi tu Thin sn sinh mt khi lng vn hc phi thng. S nhn mnh v tnh t pht v s sng to c nhn c th gii thch ti sao chnh o Nguyn sn sinh mt s lng ln v c o vn vit. Thc ngc nhin khi thy rng s m nh ca o Nguyn vi nhng qui nh nghim cch ca t vin khng ng khung s trong nhng biu t c tnh cch tng tng v kch thch suy ngh. ng hn, cch sng hng ngy theo mu mc cao ca s tr thnh cn bn cho mc t ti

CHNH PHP NHN TNG 25

khng c tin l trong cch s dng ngn ng. Vi s, th gii ca s tng tng v bin n t chnh thc ti ch do chnh s tu tp ch thc mang li.

BT PHP CA O NGUYN

o Nguyn l mt trong nhng s Pht gio vit bng ting Nht. (Cho n thi y, ngi Nht Bn hc Pht gio thng thng c v vit bng ch Hn, pht m theo li Nht tng t nh cch pht m ca ngi Hn). S vit Chnh Php Nhn Tng bng ting Nht thi trung c, mc d s vn gi hnh thc ch Hn c i v trung c khi trch dn cc bn vn Thin v th tc bng ch Hn, cng nh cc kinh Pht gio. Trong khi trong mt t th ca ca s sng tc bng ch Nht, o Nguyn vit tt c nhng li cng b chnh thc, a s cc qui c ca t vin, v nhiu bi th ca s bng ch Hn. Ngn ng Trung Hoa c hng ngn cch tng hnh, giu biu t hnh nh thi ca v khi nim trit hc. Trong khi n khng c s chia cc th trong ng php v thiu cc b phn nht nh ca ngn t. S lin h gia cc t ng thng l hiu ngm. Nh th, cu trc cu ca n c tnh cch gi v m h. H thng vn vit Nht ng kt hp cch tng hnh ca ch Hn v cc ch m Nht. Ng php ca n c nhng bin t v cc b phn ngn t, nh vy cu trc cu thng r rng. Nh th, cu trc hp l ca ngn ng Nht cho php o Nguyn khai thc mt th loi bnh lun rng ri v b trong ngn ng ca ring s. Khi o Nguyn ly cc bn vn Trung Hoa bin n thnh bn dch ca mnh, i khi s m rng nguyn ngha ca n. Phn thi ca v cch suy ngh ng ngc nhin ca o Nguyn c s m rng ny to thnh nt c trng. Th d, cu th ca Nh Tnh bnh thng c th dch l Hoa mai n u xun. o Nguyn dch l Hoa mai n xun sm. Cng nh cu Kinh i Bt Nit-bn theo truyn thng dch l Tt c chng sinh u c pht tnh. S dch l Tt c chng sinh l pht tnh. C nhng lc o Nguyn cng chia mt cu ch Hn thnh nhng ch c th v sp xp li th t. V d: Tc tm th pht, Tm tc l pht, Pht tc l tm, Tc tm l pht, Pht l tc tm. Mt bi vit (fascicle) ca Chnh Php Nhn Tng thng bt u bng mt on tm lc vi nhng cu c tnh kh o Nguyn, em li cho ti mt gi tr ti hu. Khi ni v chic o tu, chng hn, s miu t n nh

NH NG 26

mt iu thit yu nht trong php tu Pht gio. Cng tnh cch y, tt c nhng hot ng t vin cng nh kinh in, cc t s, v s truyn th php, u c cho mt gi tr tuyt i. Ri khi s trch dn cc kinh in Pht gio, cc cuc vn p Thin, hay nhng bi th v li bnh Thin mi cu, to nn s kho st chi tit v ngha nm pha sau li ni. S khng ngn ngi ph bnh th bo cc i s nh Lm T v Vn Mn, trong khi ngng m gio l ca cc s y nhng on khc. Cng mt lc, s tn knh cc cu chuyn v nhng bc s vo thi k u tin Trung Hoa, nh B--t-ma v Lc t Hu Nng, cng nh cc v t sau ny thuc dng truyn ca s. o Nguyn tp trung vo cc kha cnh l thuyt ca gio l, trong khi lin tc nhc nh ngi hc rng tnh gic th bn kia suy ngh. Trong mt vi bi lun ca s v nhng qui nh ca t vin, s cho nhng ch dy chi tit v cc kha cnh ngi thin v nhng hot ng cng ng, thng pha ln vi nhng gii thch trit l v biu t thi k. Khi bnh li ni ca cc Thin s trc kia, o Nguyn pht trin t tng ca ring mnh v tm cch m rng li ni ca h trau di ci hiu ca mnh v tm quan trng tt cng ca tng giy pht. Mt th d ng ch v im ny l s gii thch ca s v mt bi k ca Thin s Dc Sn (t.k. 9-10): Hu thi ng trn ni cao T , o Nguyn pht trin t tng ca s l thi gian khng khc hn hu th khi nim hu thi m ti m ch trc y. Vn hc Thin Trung Hoa cha mt s cu chuyn trong v s ging kinh b ging v thch Thin, hay trong cc Thin s c li bnh c v hoi nghi iu cn bn ca kinh. Thc t, cc Thin s khng thng dng cng nhiu qu kho st ngha ca nhng cu kinh. Dng nh Thin Trung Hoa nh du s bt u phn bit vi cc bn vn i Tha th hin huyn thoi v v tr m l v cc l thuyt c h thng cao . Thay v th, cc nh lnh o Thin tp trung vo kinh nghim ca ngi tu tp v chnh giy pht mi tnh th c nhn. H c khuynh hng ch vo nhng vt c th hng ngy nh i dp, cy pht t, hay cy tch trng. Cc b phn ca thn th nh u, trng mt, l mi, nm tay, v gt chn l nhng im vin dn a thch. o Nguyn ni ngn ng Thin nh vy. Tuy nhin, cng lc s hng dn cuc thng lng tng tn v cc cu ni t mt s kinh, khin s tr thnh c nht v nh nh l mt Thin s. Nhng bi vit ca s trong Chnh Php Nhn Tng cung cp mt tng hp ca hai kha cnh truyn thng ny: tham hc kinh cha nhng cu ni c tnh cch h thng

CHNH PHP NHN TNG 27

qung i ca gio l Pht gio, v Thin nhn mnh kinh nghim trc tip v yu tnh ca gio l Pht gio qua thin nh. a s cc bi vn trong Chnh Php Nhn Tng c trnh by vi cng ng tu tp ca o Nguyn. C th c ln bn vn (i li vi ni mt cch t pht theo ghi ch vi vng) m khng c bng chng s c nhn cu hi. Thnh gi chnh ca s gm tng nhn ni tr, v c th mt t ni c thm nin l t ca s. Nhng ngi ti gia nh nhng ngi b th v lao ng, bt ng lm vic cng tc xy dng ca t vin trong nhng lc c mi d. S cng c nhng thnh gi v hnh ca ci tri, v i khi miu t cc php, s nh l thy ca ngi v tri. R rng l s suy ngh v ci hiu ca o Nguyn tin su hn khi s vit cc bi lun ny. S cn thn duyt li cc bn vn ca mnh vi s tr gip ca Hoi Trng, t thm nin v l ngi tha k tng lai ca s. Hoc o Nguyn hoc Hoi Trng hon thnh bn cui cng cc bn tho ca s.

GII M NGHCH L THIN

Nhng bi vit ca o Nguyn ni ting l kh hiu. Nhng hnh gi Thin tham cu Chnh Php Nhn Tng ni rng thng mt hng nm hiu mt vi on trong bn vn. Ci kh trong cc bi vit ca s n t su t tng Pht gio ni chung v s dng nhng cu chuyn hay cu ni Thin c tnh cht b n, cng vi phong cch vit vn c d ca ring s. Trong khm ph thm ngha ca cc cu chuyn Thin, th, gio l v kinh in Pht gio, o Nguyn m rng, b ngoc, un nn ngha ca nhng cu s trch dn t cc bn vn. C lc bng cch trnh by nhng gii thch qu ng, s m xing cho nhng miu t d bit ln v cnh gii thin nh. o Nguyn vn dng tt c gii hn tu t hc ca Thin v nghch l ca tnh gic bn kia t lng. Cng c dy truyn thng gm nhng biu t khng li nh im lng, ht, nh, v iu b c ghi li bng li. Nhng cu ni phm thnh hay bo ng, nhng hnh nh phi l c nh nghin nt s suy ngh rp khun bt thng trong di sn Thin. Nhng cu tr li tri nghch cho cng mt cu hi, v nhng cu hi c th c tr li bng cng mt cu p. y l nhng th d ca cc kiu tu t hc ca Thin m o Nguyn theo v dng:

NH NG 28

1. Hnh nh khin git mnh: C [ni] i. C [ni] chy, v c giy pht ni sinh ni con. 2. Ni ngc: Rng chy quanh con ch sn. 3. Trng phc: C bi nh c Chim bay nh chim. 4. Trng phc ph nh: Mt pht xa ni, Ni l ni, sng l sng, nc l nc. Nhng li ny khng c ngha l ni l ni; chng c ngha ni l ni. 5. Lun l giao hon: Vo chnh giy pht hi T s t Ty sang, bnh xe php ny khng g l ct yu. Khng g l ct yu khng c ngha l li dng hay ph v bnh xe php ny. Bnh xe php ny chuyn vo khng g l ct yu. 6. Mu thun: Chng ta th hin ting ni ca chng sinh v tnh thuyt php bng mt. Hy thng lng rng ri mt. Bi v ting ni nghe bng mt cng l ting ni nghe bng tai, ting ni nghe bng mt khng ging ting ni nghe bng tai. 7. Cng mt ch vi nhng ngha tri nghch: Hc t ng [i ng v ng] l qun t ng. Qun t ng l c vn vt hin thnh. 8. Nhng cch dng tri nghch cng mt t d: (a) Khi B--t-ma t n n, r sn bm [s qun quyn gia vn t v l thuyt] lin b ct t pht php thanh tnh, n c lan truyn. Hy vng rng n s nh th trn t nc chng ta. (b) Thy v t h tng tu tp l sn bm [thm mt tng tc] ca pht t. 9. o ngc cu ni: Mt pht xa ni, Hnh v ci bnh h khng lm tha mn cn i. khng c phng thuc no lm tha mn cn i khc hn l ci bnh h v. 10. Kt thc khng hp l: Triu Chu c ln mt ng tng hi, Con nghe ni ha thng thn thy Nam Tuyn. C ng khng? Triu Chu ni, Trn chu c ci to. 11. Mt bng na: T lc thm mt vy quanh ng, th y thm mt, na thm mt. 12. Mt bng nhiu: Khi d ch mt vt tnh lng, vn vt tnh lng. 13. Ging nh chuyn th gian: Triu Chu, i s Chn T, hi mt ng tng mi n, ng tng y cha? ng tng ni, D, tng y. Triu Chu ni, Ung tr i. Nhng kiu phi l, mu thun, v ngha nh bi ny l phn c tnh ng nhng a phn Thin, c s khng tin c hu vo ngn ng v lun l hc. o Nguyn thng n lc ph nt v thm nhp nhng ci thy ca l tr bnh thng, i thng n ngun thc m n chnh l thc ti,

CHNH PHP NHN TNG 29

trc khi l lun nh nguyn v bt nh pht sinh. i khi s gi m thc giao thip ny l mt ng hay o c. y l cnh gii ca ngn phi ngn v lun l phi lun l.

HNH NH SIU VIT

Tnh gic bt u vi s nhn bit rng c nhng ngi tnh gic v nhng ngi khng tnh gic. Mt khi tnh gic, bn t ti vi s phn bit gia hai loi . S t ti ny siu vit im c nhng ngi tnh gic v nhng ngi khng tnh gic, n xut hin tng t giai on u. Tuy nhin bnh din t ti cao ny, bn hon ton l mnh v hnh ng v ngi. Nh th, c: khng nh, ph nh, ph nh ca ph nh, v ph nh ca ph nh ca ph nh. Chiu hng ny hng v bnh din kinh nghim k tip c th c trng nh: nh nguyn, bt nh siu vit nh nguyn, siu vit ca siu vit, v siu vit cc hot ng. C th xem y nh mt tm bn v t ti, mt s phn tch l tr. Nhng thc ra, loi siu vit ny c ngi ta kinh nghim mt cch t ti v trc gic. Chng ta hy xt mt vi hn t o Nguyn s dng chng minh mt kinh nghim tc thi: Bung x thn tm, nm b gii hn, vt b gic ng l mt vi hnh nh phng thch t nghim hn ch. iu c ngha l bn sang mt bn nhng mi quan tm thng thng v xa la c tnh gic v khng tnh gic. Trong khi bn t b chp trc, bn bt ng. ng hn, bn dt b v nhn con ng bung x. Bn nhy vt ra, nhy vt qua, v nhy vt r rng. Bn nhy, bay qua bn kia, v nhy vt qua bn kia qu kh v hin ti. Trung Hoa v Nht Bn, siu vit c miu t nh l i qua bn kia [hng thng] (nh trong i qua bn kia pht), m ch hng i ln, vt qua cc pht v cc t. Hnh ng hi ln trn v ni ln trn khng g khc hn l thng ci mt tre [l tr v cc l thuyt] v i qua bn kia ngh phn bit bng cch ph v, thm nhp, v lt qua ca i nh nguyn. T ti v thanh tnh c th c c bng cch ct t, ct la, ct tn gc, nghin nt, v lm bin mt. iu ny i khi c trnh by bng nhng cu ni linh ng nh ph v ht bi v mc trng mt. Khi tt c nhng nim c trc v mc ch v i tng mt i, bn tri ni t do v vn vt t tin ti. l ci v vi, bt tri, v phi t lng. y, c v cng v v tc.

NH NG 30

Ch v vi ny khng phi l li bing hay suy ngh nhn h v t ti. Thay v th, n l kinh nghim v ngi v mc ch hiu thu sut, hin thnh y , thn chng, v hin thn ca trc tip sng t ci ngun v ngn. N khng tch ri vi mi giy pht ngi dt v ngi la.

THI I O NGUYN SNG

Trong lch s Nht Bn, thi i o Nguyn sng gi l Thi k Kim Thng (Kamakura, 1185-1333). Cc thi k i trc l Thi k Phi iu (Asuka, 593-710), Thi k Ni Lng (Nara, 710-794), v Thi k Bnh An (Heian, 794-1185). Gio thuyt Pht gio du nhp vo Nht Bn qua nhng bn vn ch Hn t Triu Tin vo gia th k th su. T khi Pht gio c phng php vit v k thut tin tin ca nn vn minh ln i km, n nhanh chng nhn s bo tr ca hong v truyn b khp nc. S ch nh Thi t Thnh c (Shotoku) lm quan Nhip Chnh, nh du s khi u ca Thi k Phi iu. K hoch hnh vung thnh ph ca Ni Lng, kinh mi ca Nht Bn, theo k hoch kinh Trng An ca Trung Hoa. Cu trc cha ng i (Todai-ji), c nh cha tng Pht khng l, tiu biu cho n lc ha hp quc gia c ch qun ch khi xng to dng x hi t cn bn trn s quang minh v tn ca nh sng pht v i miu t trong Kinh Hoa Nghim. Su tng phi Pht gio, a s t cn bn trn cc nguyn l trit l khc nhau, u hng thnh. Mt thnh ph c k hoch mc ln hn ca Bnh An (Kyoto), pha bc Ni Lng tr thnh th ca thin hong, ni nn vn ha triu nh tinh luyn cao pht trin. Dch v trao i vi Trung Hoa gia tng, v mt s tng nhn hc Trung Hoa thi nh ng, mt quc tm c th gii hng thnh. Tng Chn Ngn (Shingon) tp trung vo nhng cu nguyn Pht gio Mt gio c nghi thc ha cao , tr thnh mt trong hai tng c nh hng nht Nht Bn. Tng Tendai (Thin Thai) hnh thc Nht Bn ca tng Tiantai (Thin Thai) Trung Hoa l mt tng khc c nhiu quyn lc, vi mt trung tm tu luyn Pht gio ton din trn ni T Du ng bc Kyoto (Kinh ). Ha ng vi Thn o (Shintoism) bn x, Pht gio tr thnh b phn khng th phn ly ca i sng hng ngy. Cc s Pht gio ua nhau ginh s bo tr ca thin hong, cng hin nhiu nhng cu nguyn thn b khc nhau. Ni T Du c nh cha mt trong nhng on qun tng-nhn-chin-s mnh nht, thng tham gia trn chin, i khi t cc t

CHNH PHP NHN TNG 31

vin khc. Cc lc lng v trang ca Thin Thai ni ting v h thng biu din Kyoto v v cng bch yu cu ca h i vi chnh ph thin hong. Theo cc bn vn Pht gio, thi k nm trm nm sau thi Pht Thch-ca-mu-ni l Thi k Chnh Php, nm trm nm tip theo l Thi k Tng Php. Ri Thi k Mt Php xut hin. Nhiu ngi Pht gio Nht Bn tin rng y l thi k cui cng khng c tu tp hay gic ng, bt u vo nm 1052. Ngi ta qui cc tai ha nh nn i, dch hch, ri lon x hi, v chin tranh cho thi k mt php. c mong ti sinh ci Tnh chim u th ni nhng ngi cm thy rng khng hy vng g t ng trong th gii hin ti. Cc hip s (samurai) tc Taira pha ty t nc v tc Minamoto pha ng lm v binh ca thin hong v bnh trng nh hng ca h. u tin, Kiyomori Taira tr thnh ngi cai tr qun i quyn lc, vn phc v thin hong. Ri, Yorimoto Minamoto nh bi cc on qun Taira mt lot trn chin v thit lp chnh ph Shogun (Tng qun) Kim Thng. y l m u Thi k Kim Thng. V sau, nh h Hojo (Bc iu) nm ly chnh quyn Kim Thng v t gi l Nhip Chnh. Pht gio trong thi k ny c th c c tnh ha bi s xut hin ca php tu duy nht. Php Nhin (Honen) v t ni ting ca s, Thn Loan (Shinran), bc vo cuc xung t vi s thit nh ca Thin Thai, cng bch h lu y, nhng h tip tc truyn b php tu ton tm nim Pht A-di-. o Nguyn thnh lp php tu Thin ch qun ta. Sau , Nht Lin (Nichiren) truyn b php tu nim Nam-m Diu php Lin hoa Kinh theo Kinh Php Hoa. Php tu duy nht ny ca Pht gio, trong ton b nhng bin thi ca n, ng nhin tr thnh dng sui tn ngng chnh Nht Bn.

GIAI ON U CA CUC I O NGUYN

Tiu s u tin ca o Nguyn do Onh Sn Thiu Cn (Keizan Jokin) vit. Onh Sn Thiu Cn l ngi tha k php ca Ngha Gii (Gikai), v Ngha Gii l mt trong nhng t lu nm ca o Nguyn. Tiu s y xut hin nh l mt chng trong tp Truyn Quang Lc (Denko roku) ca Onh Sn, hon thnh bn mi by nm sau khi o Nguyn tch. Chng ti in n ph lc 2. Ba tiu s sm xut hin khc, tt c c vit hn mt th k sau khi o Nguyn tch, cng l nhng ngun ti liu quan trng ti cu to

NH NG 32

giai on u i ca o Nguyn. l Vnh Bnh T Tam T Hnh Nghip K (Eihei-ji sanso gyogo-ki), tc gi v danh, c vo nin hiu ng Vnh (Oei, 1394-1428); S T o Nguyn Thin S Ha Thng Hnh Lc (Shoso Dogen Zenji osho gyoroku), tc gi v danh, xut bn nm 1673; v Vnh Bnh Khai Sn Hnh Trng Kin T K (Eihei kaisan gyojo Kenzei-ki) ca Kin T (Kenzei, 1415-1474). Theo tiu s ca s do Onh Sn vit, o Nguyn khng bit tn cha m t cho l g (tn Vnh Bnh ca s l ly t tn ngi cha) sinh nm 1200 sau C.N. . Theo li ca chnh o Nguyn, s l con nui ca mt quan thng th ca h nh Minamoto. Onh Sn nhn din l Motofusa, Lnh cha Tng Lu (Pine Palace), l ngi thn b ny. Tuy nhin, dng nh sau ny thuyt ca cc nh s hc To ng qui cho Michitomo Minatomo (1171-1227) l dng ph ca o Nguyn l c sc thuyt phc nht. Michitomo l mt thi s ni ting c bit nh l ngi bin son Shin Kokin Shu, mt tuyn tp ha ca (waka) danh ting ca thin hong, [waka: mt th th truyn thng ca Nht Bn gm ba mi mt m tit]. o Nguyn ng chng nhn mt nn hc vn dy km cao trong vn hc Trung Hoa v thi ca Nht Bn. S ni, Khi cn tr, ti yu thch hc vn chng m n khng lin quan trc tip vi Pht gio. o Nguyn mt m khi s ln tm (theo cch tnh tui ca ngi Nht). C th l m ch s bt hnh sm ny, chnh s ni, Nhn ra s v thng ca cuc i, ti bt u pht tm cu o. Nm mi ba tui, s tham kin tng Lng Qun (Ryokan), sng trong mt ci am chn ni T Du, ng bc Kyoto, v kt qu chnh s gia nhp tng l. Nm sau s th gii vi Cng Vin (Koen), Ch ta ca tng Thin Thai. C l Cng Vin l ngi t tn cho v sa-di ny l Pht Php o Nguyn (Buppo Dogen: Pht Php, Ngun o). o Nguyn ri ni T Du sau khi nhn s hun luyn cn bn lm tng nhn v hc cc kinh. Sau ny s hi tng, Sau khi tm b- pht sinh, ti bt u cu tm php, tham kin cc s nhng ni khc nhau trong nc chng ta. Chng ta khng bit s tham kin nhng ai, tr Cng Dn (Koin), tr tr cha Vin Thnh (Onjo) mt trung tm tu tp mt gio ni ting ca tng Thin Thai v dng hoa Php Nhin, ngi truyn b chnh ca php tu nim A-di-. o Nguyn nh li: C Tng chnh Cng Dn ni, Tm o c c sau khi hiu rng mt nim bao gm ton b hin hu trong hng t th gii. o Nguyn tm lc bn nm theo ui u tin ca s: Con hiu c cht t l nhn qu; tuy nhin, con khng th sng t ci ngun chn tht ca pht, php, v tng-gi. Con ch thy ngoi sc cc tng v danh.

CHNH PHP NHN TNG 33

o Nguyn tip: Sau con vo tht ca Vinh Ty, Thin s Thin Quang, v ln u tin nghe gio l ca tng Lm T. Minh Am Vinh Ty, ngi ving Trung Hoa hai ln v nhn s truyn php t H Am Hoi Sng (Xuan Huaichang), trong nhng ngi u tin dy Thin Nht Bn. Nhng v s thit nh ca Thin Thai ang n p cc phong tro mi ca Pht gio, s phi dy cc php tu mt gio qui c cng vi Thin. Khong nm 1214 khi o Nguyn tham kin Vinh Ty ti cha Kin Nhn Kyoto, mt trong ngi cha Vinh Ty sng lp. Vinh Ty by mi bn tui, v s vin tch vo nm sau. Vo nm 1217, o Nguyn tr thnh t ca Pht Th Minh Ton (Butsuju Myozen), ngi tha k Vinh Ty lm tr tr cha Kin Nhn. Chng ta c th cho rng o Nguyn c Minh Ton hun luyn trong vic tham hc cng n, l phng php tu luyn chnh trong tng Lm T. Cng n l nhng mu chuyn tiu biu ca cc c c ch thng vo chng ng, c ngi hc tham vn di s hng dn c nhn ca thy, v c th a n kinh nghim trc tip tng bt nh ca tt c cc php bn kia l tr. Vo nm 1221, o Nguyn nhn c s chng nhn thnh tu y t Minh Ton. Minh Ton c knh trng Kyoto v cn ban b-tt gii cho cu thin hong Hu Cao Thng (Gotakakura), nhng s thc cn phi tham hc thm su hn na. Khi Trung Hoa l ni duy nht s c th tham hc Thin ch thc, s mun theo gng Vinh Ty du hnh sang Trung Hoa. o Nguyn, mt hc nhn tr nhng xut sc cha Kin Nhn c cho php cng i vi Minh Ton. Nhm ca Minh Ton, gm o Nguyn v hai t khc, ri Nht Bn cng Hataka trn o Cu Chu (Kyushu) vo thng hai nm 1223. Hai thng sau, thuyn n cng mu dch lc l Ninh Ba (Ninbo, thuc tnh Trit Giang ngy nay). Phn chiu chuyn ny o Nguyn vit, Sau chuyn du hnh nhiu dm trong lc ti ph mc thn mnh cho sng ln, cui cng ti n Cuc gp g u tin ca o Nguyn vi Thin Trung Hoa xy ra vo thng sau khi s vn cn trn thuyn, ch s cho php nhp vo cha. Minh Ton, c tha nhn l ngi tha k php ca Vinh Ty, ri thuyn v c nhn vo cha. Mt v tng gi l in ta ca mt ngi cha gn ln thuyn mua nm kh. Sau mt cuc m thoi, o Nguyn ni, Thng ta in ta, ti sao ngi khng tp trung vo tu tp ngi thin v tham hc li ca cc s xa, hn l t lm phin mnh m gi a v in ta v ch lm vic? V tng gi ci p, Ny ngi tt t nc ngoi

NH NG 34

n, anh cha hiu tu hay bit ngha li ni ca cc s xa. o Nguyn ngc nhin v xu h. Cc cha Thin c xp hng cao nht ca Trung Hoa nm tnh Trit Giang, ni o Nguyn n. S nhp vo mt trong cc cha , cha Cnh c (Jingde) trn ni Thin ng (Tiantong), cng c tn l i Bch Phong (Taibai). Chng bao lu s ch thy nhng tng nhn quanh mnh gi nhng chic o php xp li ln, t chng trn u, lng l tng mt bi k vi hai tay chp li: V i thay! Chic o gii thot Thy nghi thc trang nghim ny ln u tin, s t nguyn, D ti c th khng thch hp n u, ti s tr thnh mt ngi tha k ch thc ca pht php, th nhn chnh php ch truyn, v vi bi tm s cho nhng ngi t nc ti thy chic o php ch truyn. Tr tr ca cha Cnh c l V T Liu Phi (Wuji Liaopai), thuc dng truyn ca i Hu Tng Co (Dahui Zonggao) l ngi bin h c nh hng nht v php tham cng n trong tng Lm T. Trong khi tham hc hi chng ca Liu Phi mt nm ri, o Nguyn tr nn quen thuc vi cc php tu chnh thc ca t vin. Ri s bt u ving cc cha khc tm chn s. u nm 1225, o Nguyn n tham kin Tr tr Nguyn nh (Yuanzi) cha Vn Nin (Wannian) trn ni Thin Thai (Tiantai), ngi cho o Nguyn xem chng th tha k php v cng hin s truyn php. o Nguyn c bit ngha ca chng th tha t trong truyn thng Pht gio Trung Hoa, l bng chng hon tt vic hc v s tha k dng php. Nhng chng th thng c gi b mt mt cch nghim tc, nhng o Nguyn c thy mt vi ci v nghin cu chng cn thn. Xc ng v s hin tng truyn php cho ng ca Nguyn nh, o Nguyn l bi v t nhang, nhng khng nhn. Cng thy gn hn nhng g ang xy ra trong cc t vin vng t trung tm ca Thin Trung Hoa, o Nguyn cng tht vng. Trong nht k ca mnh, o Nguyn bnh phm: Ngy nay cc trng lo ca nhng t vin khc nhau ni rng ch kinh nghim trc tip khng phn bit nghe nhng iu khng th nghe v thy nhng iu khng th thy l o ca pht t. V th h gi nm tay hay dng pht t, hoc ht v nh ngi bng gy. Loi gio l ny khng lm c bt c iu g khin hc nhn tnh gic. Hn na, cc s ny khng cho php ngi hc tham hi v nhng iu ct yu trong li ch dy ca Pht v h khng khuyn khch nhng php tu nhm mc ch em li kt qu trong ln sinh v lai. Nhng s ny c thc s ang dy o ca pht t khng?

CHNH PHP NHN TNG 35

o Nguyn cng thy s suy i trong tu tp cc t vin. Ngay c nhng chng th tha t php c cho l c gi tr vi s knh trng ti a cng c ban cho nhng ngi khng t cch. Tng nhn c khuynh hng tm uy tn t nhng bc thy ni danh ban s tha k php cho nhng quan chc ty tng ca vua. Mt vi tng nhn, khi gi, hi l cc quan chc chnh quyn c c ngi cha v gi chic gh tr tr. Vo nm 1225, o Nguyn nghe Nh Tnh, tr tr ca vin Thanh Lng (Qingliang) v cha Tnh T (Jingci), tr thnh tr tr ca cha Cnh c (Jingde) trn ni Thin ng (Tiantong), ni o Nguyn u tin. Nh Tnh l mt v tng ca tng To ng (Caodong), nhn mnh ch qun ta hn l tham cng n. S c ting l v thy nghim tc v chn chnh, khng d dng nhn tng nhn vo cha mnh v thng trc xut nhng ngi khng nghim tc tu luyn. o Nguyn tr v ni Thin ng. Trong khi s tham d tu tp cha nh mt trong hng trm tng chng, s vit th cho Nh Tnh, gii thch ti sao s t Nht Bn n v yu cu c c a v ca hc nhn c th vo phng ca tr tr nhn s ch dy c nhn [c tham]. L th ny gy n tng vi Nh Tnh, nghe cc v tri s ca cha ni rng o Nguyn l mt hc nhn ng ch . Nh Tnh vit th tr li v ban cho s theo yu cu, ni, c, con c th n khng theo nghi thc hi bt c lc no, ngy hay m, t gi tr i. ng lo v chuyn nghi thc; chng ta c th nh cha v con. Vo ngy mng mt thng nm, nm 1225, o Nguyn vo phng tr tr v tham kin Nh Tnh ln u tin. Nhn dp ny Nh Tnh khng nh tha nhn o Nguyn v ni, Php mn i din truyn th t pht n pht, t n t, by gi hin thnh. Thi gian hoan h tr li ny i vi o Nguyn cng l thi gian mt mt ln. Minh Ton tch v bnh vo ngy hm by cng trong thng . S l thy ca o Nguyn trong tm nm, cng l ngi bn ng hnh cu o. Ni ln s nghi ng ca mnh vi Nh Tnh v khuynh hng hin thi ca cc s dy Thin nhn mnh truyn ngoi kinh in v khng khuyn khch ngi hc hc gio l ca Pht, o Nguyn hi xin li bnh ca Nh Tnh. Nh Tnh ni, o ln ca pht t khng quan tm bn trong hay bn ngoi Chng ta l nhng ngi theo Pht trong thi gian di. Lm sao chng ta c th chp vo nhng ci thy bn ngoi o ca Pht? Dy ngi hc sc mnh ca giy pht hin ti nh l giy pht duy nht l gio l thin xo ca pht t. Nhng y khng c ngha l tu hnh khng

NH NG 36

c qu v lai. Nh th, Nh Tnh chng t rng s l ngi thy l tng cho o Nguyn, ngi ang tm cu Thin hin thn y gio l ca Pht c miu t trong kinh in. Trong khi th nhn s hun luyn mnh m t Nh Tnh, o Nguyn hi thm nhng cu hi theo cch knh trng nhng c tnh cch thch thc, by t s chn thnh cng nh s sng lng ca s. Nh Tnh t tin l ngi mang truyn thng Thin ch thc, v o Nguyn tm kinh nghim tri tim gio l ca s. Mt hm s tu tp ca s ln n tt nh trong khi ngi thin khi Nh Tnh ni trong tng ng. Phn chiu li kinh nghim ny, o Nguyn ni, Khi nghe [ha thng] Nh Tnh ni ch thot lc, ti t c pht o. Vo ma thu nm 1227, sau khi hon tt s hc v nhn chng th tha t t Nh Tnh, o Nguyn chm dt cuc ving thm Trung Hoa bn nm. S tr v Nht Bn dy ngi nc s.

O NGUYN NH L MT PHP S

Vo thng mi nm 1227, chng bao lu sau khi tr v cha Kin Nhn Kyoto, o Nguyn vit mt k s v vic mang x-li ca cu tr tr Minh Ton v qu hng. Trong cng nm y, s vit mt tuyn ngn ngn gi l Ph Khuyn Ta Thin Nghi, ngn gn nhng theo nghi thc v phong cch cn thn ca Trung Hoa. Bn vn ny, bn dch km theo trong ph lc 1, l tuyn ngn ca s v s thit lp mt hnh thc tu tp Pht gio mi Nht Bn, t cn bn trn s hiu bit v Thin truyn thng m s hc Trung Hoa thi nh Tng. o Nguyn hm tm tui theo cch tnh ca ngi Nht. Chnh Php Nhn Tng cung cp tin tc chi tit v cuc i ging dy ca o Nguyn, v s t m ghi li ngy sng tc trong cc li bt ca a s bi vit (fascicles). Mt vi bi trong s cc bi vit ca s, gm thanh qui t vin, c ngy thng. Cc hc nhn ca o Nguyn ghi li nhng bi php thng ng thng k m ngy thng hoc c ngy thng hoc c th l phng on. Chng ti gii thiu i cng v cuc i ca s nh l mt Thin s qua bng chng bn vn trong phn c nhan Cc Bn vn trong Mi Lin h vi Cuc i ca o Nguyn v cc Dch gi ca Bn dch [ting Anh].10 Phn u s nghip ging dy ca o Nguyn l thi k du phng v chun b, t nm hm tm n ba mi bn tui (1227-1233). Ri s dng mt ngi cha nh v dy nh mt tr tr: thi k cha Hng Thnh Bo Lm (Kosho Horin-ji), t nm ba mi bn n nm bn mi bn 10 Xem ch thch s 5 trang 16.

CHNH PHP NHN TNG 37

tui (1233-1243). S tip tc dy v vit trong thi k xy mt ngi cha ln y , t nm bn mi bn n nm bn mi su tui (1243-1245). Ri s dy cha i Pht (Daibutsu-ji), v sau i tn l cha Vnh Bnh (Eihei-ji), t nm bn mi su n nm nm mi bn tui (1245-1253). u tin o Nguyn c nh truyn b php ngi thin rng ri cho tt c mi ngi, nhng dn dn s t nng vo s hun luyn nhng ngi cam kt hc Thin n ni rng s t o ch c th i vi nhng ngi xut gia (nhng tng ni th gii). S truyn php cho mt t t, trong c Hoi Trng (Ejo) ngi tr gio v hiu nh trong i s, tha k s lm tr tr cha Vnh Bnh. Chnh Php Nhn Tng (Shb Genz) l tc phm c i ca o Nguyn, trong khi Vnh Bnh o Nguyn Ha Thng Ng Lc (Eihei Dogen Osho Goroku) do cc t ca s, Thuyn Hu (Sene), Hoi Trng (Ejo), v Ngha Din (Gien) hiu nh l mt bin tp ln nhng bn vn gm nhng bi php trn php ta, nhng thanh qui ca t vin, nhng bi th theo phong cch Trung Hoa v ha ca (waka), cng nh nhng bi vit khc. Mc d s bc b s gi cng ng ca s l Thin tng hay Pht Tm tng, kh cho con chu trong php ca s phn bit nhm ca h vi cc tng phi khc ca Pht gio. o Nguyn c xem l ngi sng lp tng To ng (Soto) hnh thc Nht Bn ca tng To ng (Caodong) m Nh Tnh truyn dng n o Nguyn. Do n lc ca nhng ngi tha k php v con chu trong o ca s, c bit l ca Onh Sn Thiu Cn (Keizan Jokin, 1268-1325), kt hp gio l ca o Nguyn vo gio l ca php tu Mt gio Pht gio, tng To ng truyn b rng ri vng qu l cn c chnh ca n. iu ny ngc li vi tng Lm T (Rinzai), c cc tng qun (shogun) ca tc Tc Li (Ashikaga) v cc thin hong trong Thi k Tht inh (Muromachi, 1336-1573) ng h, v pht trin vn ha Thin, tp trung thnh ph Kyoto. Tng To ng hin thi l tng ln nht ca Pht gio Nht Bn.

S TRUYN CC BN VN V TNH CCH HC GI SAU NY

Nguyn tc v nhng bn chp tay cc bi vit ca o Nguyn ri rc trong cc cha trn khp Nht Bn. Nhng nh s uyn bc truyn thng

NH NG 38

v ng thi, mt n bn c ph bnh so snh nhng d bit trong tt c nhng phin bn kh dng ca cc bn vn ca o Nguyn c xut bn v c th dng tham cu.11 Trong khi con chu trong php ca o Nguyn gia tng, do s ng h ca qun chng v xy cha khp c Nht Bn, phn ln cc bi vit ca s b qun lng mt cch nhanh chng. Khng mt li bnh c cht lng no v cc lun vn ca s c vit ra gia cc th k 14 v 17. Tuy nhin sau th k 17, c mt phong tro phc hng tinh thn ca ngi sng lp. Phong tro ny gm c s nghin cu rng nhng bi vit ca o Nguyn, kt qu l s xut bn b Chnh Php Nhn Tng ca cha Vnh Bnh, cng vi s xut hin ca nhng bnh lun v cc bi vit ca o Nguyn ca nhiu v tng hc gi. Cc nghin cu v o Nguyn vn trong lnh vc hc thut c tnh cch mn phi To ng cho n nhng nm 1920, khi cc hc gi Nht Bn ca Trit hc phng Ty bt u nhn ra tm quan trng ca t tng o Nguyn. l khi quyn Sa-mn o Nguyn (Shamon Dogen) ca Tetsuro Watsuji nh thc s thch th tc phm ca o Nguyn trong gii tr thc. Vo nhng nm 1960, o Nguyn bt u c tha nhn l mt trong nhng lun gia v i nht trong lch s vn hc Nht Bn. Nhng bi vit ca s c tuyn chn cho nhng tp vn hc c in khc nhau. T nhng nm 1960, su bn dch12 ton b Chnh Php Nhn Tng c xut bn, khin cho t tng ca o Nguyn kh dng i vi c gi Nht Bn. Khi php mn thin nh ca Thin bt u truyn b n th gii phng Ty vo nhng nm 1950, nhng bn dch mt vi bi vit ca o Nguyn bt u xut hin trong cc ngn ng phng Ty. Hn nm chc sch dch v nghin cu v o Nguyn c xut bn bng Anh ng, khin cho o Nguyn tr thnh ngi Pht gio ng c nghin cu nhiu nht cho n nay th gii phng Ty. nh hng ca s rng n u cha thy c.

O NGUYN TRONG THI I CHNG TA

Tm quan trng ca thin nh c c s gia tng trong x hi hin thi. V k thut hc tin b v nhp bc ca cuc sng cng lc cng tr nn

11 Okubo Doshu, ed., Dogen Zenji Zenshu, 3 vols. (Tokyo: Chikuma Shobo, 1970). 12 Su bn dch y ch s dch t ting Nht thi trung c ca o Nguyn ra ting Nht hin i. ND.

CHNH PHP NHN TNG 39

nhanh hn, nhng ngi tham d vo x hi trn ton cu lun lun cm thy cng thng do s bt an trong nhng n lc ca h bt kp tc v s phc tp ca i sng hng ngy lo li. Th gii trong tnh trng ny, cn c mt nhu cu phi thng chng ta chm li, th gin, v lnh li. o ca o Nguyn, cng vi cc ngh thut thin nh nh yoga, v thi cc (taichi), c th l mt trong nhng phng php thc hnh gip chng ta bnh tnh v gi bnh an trong khi ch n thn, tm, v nhng tnh hung bn ngoi. Mc d c th chng ta thin nh hng nm m vn v k, gio l v ng v ng kinh nghim tnh v ng qua thin nh hu dng phi thng. Ri lm sao chng ta c th t c t ti bn trong? Lm sao chng ta c th t ti vi ci ta a cc vi ngi khc? Lm sao chng ta c th t ti vi suy ngh nh nguyn v vi chnh ngn ng? Dng nh o Nguyn cung cp cc u mi cho nhng cu hi ny. Nhng miu t v thin nh ca o Nguyn ch vo s bnh trng cn bn ca th gii quan ca chng ta. Tc l qua cch sng c cn bn thin nh, thc v mi tng quan ca tt c s vt pht trin cm thc v t k ca chng ta bn kia nhng g b c tnh cch qui c ca mt th gii tp trung vo bn ng c nhn ca chng ta. Nh th, s phn bit gia ta v ngi tr nn t ngha hn. Cng lc chng ta cng cm thy nim vui v s au n ca ngi khc nhiu hn. iu ny gip chng ta ln mn v dn n hnh ng gip ngi khc v chnh mnh bng cch t i. Chng ta c th khng hiu hay khng ng mi iu o Nguyn ni: Chng ta c th khng thch s ph phn ca s v nhng ngi Pht gio hay khng phi Pht gio. Gio l ca s c th qu kh hnh, qu nghim khc, v qu tu vin i vi chng ta. Quan im v lch s ca s c th khng ph hp vi hc thut ng thi. Tuy nhin, nim tin khng lay chuyn ca s vo sc mnh ca thin nh v tim nng bao la ca hnh ng c nhn c th gy hng khi.14 Vi o Nguyn, mng v huyn cng c thc tng nhiu nh hin tng thc t. nim ny a chng ta n cng nhn sc mnh ca o tng v th kin, m n thng l cn bn cho tt c cc kiu theo ui sng to, khoa hc, v x hi. Mc d o Nguyn khng phi l mt nh ci cch x hi hay mt ngi hot ng ha bnh, l mt ngi Pht gio s l mt ngi ha bnh. ng thi, t tng ca s v sc mnh ca th kin c th hu ch v cng i vi nhng ngi lm vic cho ha bnh v 14 Xem Hu Thi.

NH NG 40

mi trng. S thuyt ging ca o Nguyn v nghip soi sng tnh bt kh phn ly ca nhn v qu. u c nhn, d ln hay nh, tt hay xu, c v s c qu. Chng ta c th khng ng vi s v im ny, t cn bn trn kinh in Pht gio, rng mt qu no trong cc qu s xy ra trong cc i v lai hay cc i sau khi cht v ti sinh. S thc, chng ta c th khng tin g c v s u thai. Tuy nhin, chng ta c th tng tng hnh ng ca chng ta s nh hng n nhng ngi khc, cc th h tng lai, v mi trng, thay v mt mnh chng ta. Chng ta cng c th thy rng chng ta, nhng ngi khc, tt c chng sinh, v mi trng tng h gn gi. Nh th, c th lp thnh tri kin rng tt c nhn u c qu, v khng nhn no khng c qu. Nim tin su vo nhn qu nh th c th l cn bn cho hnh ng trong thi i ca chng ta. S gii thiu ca o Nguyn v cch nh rng v cch dng nh x c th khng cn gi tr na, khi li sng ca chng ta ngy nay khc vi li sng thi s. Mt khc, nhiu ch dy ca o Nguyn v cch ngi v di chuyn trong thin ng v cch lm vic trong nh bp vn cn thch hp trong cc Thin vin v cc Trung tm Thin th gii phng Ty. S tch cc v tin tng cc vo sc mnh ca nghip ang thc bch nhng ngi b cc vn x hi to ln ca chng ta lm nn ch v nhng ngi c khuynh hng hoi nghi [tr nn] ym th v th ng. Hn na, gio l ca s v cch ngi thng ng gip chng ta ngi, i, v i mt vi th gii theo cch ngay thng. Cu ni c tnh cch bng gi ca s, Chng ta s trit tham gia trong tng hot ng nui dng nhng iu kin phong ph chuyn ha mi phng,15 l mt li nhc nh tuyt vi l chng ta cn ch y n mi chi tit ca vic lm ca chng ta vi nhng ngi khc chun b cho mnh t chuyn ha v t chuyn ha th gii.

15 Donation Requests for Monks Hall at Kannon-dori Monastery, Enligtenment Unfolds.

CHNH PHP NHN TNG 41

THI K DU PHNG ________

1227 - 1233

NH NG 42

1. NI CHUYN TU O (Bendwa: Bin o thoi)

Tt c cc Pht Nh Lai mi mi u truyn php khng th ngh bn, chng c v thng b-, gic ng vin mn, c diu thut, ti thng v v vi. T th dng tam-mui l tng ca n; ch pht truyn pht khng thin lch. Ngi thng, tu Thin, l ca chnh t gii thot ni ci v hn ca tam-mui ny. Mc d php khng th ngh bn ny d dt ni mi ngi; nu khng c tu tp, n khng hin thnh, v nu khng kinh nghim, khng th chng ng n. Khi ng bung, n y tay ng lm sao n c th b gii hn vi mt hay nhiu? Khi ng ni, n y ming ng n khng b rng buc vi di hay rng. Tt c cc pht thng trong php ny, v khng lu li du vt thc mnh u. Chng sinh hu tnh thng i quanh qun trong php ny, nhng h khng r h ch no trong thc ca h. Nhit tm tp trung tu o m ti ang ni n cho php tt c mi s vt tin n chng ng nh th h c th tu tp i qua bn kia trong o bung x. Qua c i [nh nguyn] v bung b cc gii hn theo cch ny, lm sao ng c th b nhng ci mt tre hay nt g [nhng khi nim v l thuyt] cn tr c?

__________

Sau khi tm nguyn v gic ng pht khi, ti bt u cu php, tham kin cc bc thy nhiu ni khc nhau trong nc. Ri ti gp ha thng Minh Ton (Myozen) cha Kin Nhn (Kennin-ji), ti tu luyn vi s chn nm, v nh th ti hc c cht t v Thin Lm T. Mt mnh ha thng Minh Ton,16 l t thm nin, chnh thc th nhn s truyn php pht v thng t [Ha thng] Vinh Ty (Eisai);17 khng ai c th snh vi ha thng Minh Ton.

16 Tc Pht Th Minh Ton (Nh. Butsuju Myzen), cn gi l Ton Cng (Nh. Zen Ko). 1184-1225, Nht Bn. Ngi tha k php ca Vinh Ty Minh Am. L tr tr ca cha Kin Nhn(Kennin-ji), Kyto, s dy Thin Lm T cho o Nguyn. S em o Nguyn n Trung Hoa nhng tch cha Thin ng trong lc tham hc. 17 Minh Am Vinh Ty (Myan Eisai, also Myan Ysai). 1141-1225, Nht Bn. n Trung Hoa vo nm 1168 v mang v nhng bn vn Thin Thai. Ving Trung Hoa ln th nh gia cc nm 1185 v 1191 hc Thin. Ngi tha k php ca H Am Hoi Sng (Xuan Huichang), tng Lm T. Tc gi ca Hng Thin H Quc Lun (Kzen Gokoku-ron). Lp

CHNH PHP NHN TNG 43

Sau ti n Trung Hoa i Tng, tham kin cc s c hai bn sng Chit Giang (Zhejiang), v nghe cc gio l ca Nm Nh.18 Cui cng, ti tr thnh t ca Thin s Nh Tnh (Rujing) i Bch Phong19 v hon thnh cuc truy cu i s ca i ti. Ri khong u nin hiu Thiu nh (Shaoding), [1228-1233] nh i Tng, ti tr v Nht Bn vi d kin truyn b gio l v chng sinh mt gnh nng trn vai ti. Song ti sang mt bn hy vng lm cho gio l chim u th khp mi ni cho n khi c duyn n. Trong thi gian y ti lang thang y nh m my tri hay nh c trn nc, v cho ngi ta nghe phong thanh ca cc bc thnh xa. C th c nhng ngi hc chn thc khng quan tm n danh li cho php tm nguyn gic ng ca h v nhit tm ham mun tu tp Pht o hng dn h. H c th b nhng ngi thy khng c kh nng hng dn sai lm v cn tr chnh kin; say m trong lm ln, h c th chm trong cnh gii m hoc mt thi gian di. Lm sao h c th nui dng c ht ging chnh tr bt-nh v gp thi t o? V ti lang thang y , ni sng no h c th ving thm? Bi v ti quan tm n h, ti thch ghi li nhng tiu chun cho cc Thin vin m chnh c nhn ti thy v nghe i Tng, cng nh o l thm su c thy ti truyn li. Ti c mong li cho ngi hc gio l ch thc ca nh Pht. y qu tht l iu ct yu:

i s Thch-ca-mu-ni trao php cho i Ca-dip (Mahakashyapa) hi chng trn ni Linh Thu; ri php y c ch truyn t t n t xung n Tn gi B--t-ma. B--t-ma n Trung Hoa v trao php cho i s Hu Kh; y l bt u s truyn php ng th. Theo cch ny, bng cch truyn trc tip, php n Hu Nng, T s th su, Thin s i Gim (Daijian). Ri Pht php ch thc truyn b Trung Hoa, v gio l khng quan tm n khi nim v l thuyt y thnh hnh. Vo thi y c hai t xut sc ca Hu Nng: Nam Nhc Hoi Nhng v Thanh Nguyn Hnh T c hai bnh ng th nhn n Pht, lm o s ca ngi v tri. Hai dng truyn ca h lan rng, v sau m ra Nm Nh: tng Php Nhn, tng Qui Ngng, tng To ng, tng Vn Mn, v tng Lm T.

cha Thnh Phc (Shfuku-ji) Bc a (Hakata), cha Th Phc (Jufuku-ji) Kim Thng (Kamakura). c xem l sng t ca tng Lm T Nht Bn. 18 Nm Nh (Ng gia) hay Nm Tng (Ng tng) hay Nm Ca (Ng mn) ca Thin. Nm tng phi ln ca Pht gio Thin cui i nh ng Trung Hoa: Qui Ngng, To ng, Lm T, Vn Mn, Php Nhn. 19 i Bch Phong (Taibaiho): Tn khc ca ni Thin ng (Tendo-zan).

NH NG 44

Hin thi Trung Hoa i Tng ch tng Lm T thnh hnh khp c nc. Nhng d cho tng phong ca h khc nhau, mi mt trong Nm Tng u gi mt tm n Pht. Trung Hoa sau thi Hu Hn [25-220], cc gio l kinh in ca Pht gio c a vo truyn b khp c nc, song vn cha c gio l chung quyt. Khi B--t-ma t n n [nm 527], gc r sn bm lin b cht t v Pht php thanh tnh, mt mnh truyn b. Hy vng n s nh vy trn t nc chng ta. By gi, tt c cc t v tt c cc pht ging cao pht php lm n thnh chnh o khai ng ngi thng, tu tp trong t th dng tam-mui. Nhng ngi t gic ng n v Trung Hoa theo con ng ny. Nh th thy v t thm mt truyn diu thut ny nh l ct yu ca gio l. Trong truyn thng tha truyn ch thc ca chng ta ni rng pht php truyn trc tip, thng xung ny l v thng ca v thng. Ngay t ln u ng gp mt bc s, khng c s ty thuc vo vic dng hng, l bi, nim danh hiu pht, sm hi hay c kinh, ch ton tm ngi, v nh th thot lc thn tm.

__________

Khi ng ngi thng ng trong nh d ch trong giy pht cng biu th n pht trong ba nghip [thn, ng, v ], ton th php gii (th gii hin tng) tr thnh n pht v ton th h khng tr thnh gic ng. Do vy, tt c cc pht nh lai tng thm an lc, bn nguyn, v lm mi li v trang nghim ca cc ngi trong s tnh ng o. Hn na, tt c chng sinh trong th gii mi phng v su no, k c ba no thp hn, tc thi t c thn tm thanh tnh, chng c cnh gii i gii thot, v th hin b mt xa nay. Vo lc y, tt c s vt u hin thnh chnh gic; vn vt d phn thn pht; v ngi thng ng, bc vinh quang di ci b-, ng lp tc nhy vt qua bn kia bin gii tnh gic. Ri, ng chuyn bnh xe i php v thng v thuyt ging tu gic thm su, ti hu v v vi. S tnh gic qung i ny tr li vi ng, v mt con ng m ra gip ng mt cch v hnh. Nh th, trong ngi thin ng min mt bung x thn tm, ct t nhng nim tng tn mn t qu kh, v nhn ra pht php tinh yu. ng tu dng pht hnh v s ch hnh tr ca cc pht nh lai khp mi ni, em n c hi cho mi ngi dn thn vo s t cnh gii pht, v mnh m ging cao php vt qua bn kia pht. Bi v t, c, cy, tng, ngi, v si trong php gii [th gii hin tng] mi phng tt c u cam kt pht hnh, nhng ngi th nhn li ch ca gi v nc c ha thn ca pht h tr khng th ngh bn, trang nghim v bt kh t ngh, v thm mt th hin gic ng. Nhng

CHNH PHP NHN TNG 45

ngi th nhn nhng li ch ca nc v la rng ri dn thn vo s chuyn ha thn ca pht t cn bn trn bn gic. V vy, tt c nhng ngi sng vi ng v ni vi ng cng th nhn c hnh v lng ca pht, lin tc tu hnh, rng m pht php v tn, khng tr hon, khng th ngh bn, khng th gi tn sut khp ton th php gii. Tuy nhin, tt c iu ny khng xut hin trong nhn thc. Bi v n tnh lng khng to tc, n l s chng c tc thi. Nu tu v chng l hai vt, nh n hin ra vi ngi phm, mi ci c th c tha nhn mt cch ring r. Nhng c th c g khi s tha nhn khng phi l s chng c, bi v chng c khng t c bng tm phn bit. Trong tnh lng, tm v i tng ha nhp trong chng c v i qua bn kia gic ng. Nh th, trong cnh gii t th dng tam-mui, phm tnh ca n hay s chuyn ng mt phn t n c khng c s quy nhiu, ng dn thn vo pht hnh qung i, ha thn pht cc k thm su v vi t. C, cy, v t c cch chuyn ha ny bao bc cng nhau pht ra nh sng ln v khng ngng thuyt ging php thm su khng th ngh bn. C, cy, v tng vch mang n gio l cho tt c chng sinh, bao gm c ngi phm v cc bc thnh; tt c chng sinh p ng a php ny n c, cy, v tng vch. Nh th trong ci tnh gic v tnh gic chng sinh khc thng gi tng chng c m khng thiu th g, v chng c t th hin khng ngng giy pht no. Nh vy, s ngi thin ca mt ngi mt giy pht ha nhp vi tt c s vt mt cch vi t v m vang y qua sut tt c thi gian. Nh th, trong qu kh, v lai, v hin ti ca i thin th gii v hn, s ngi thin ny mang ha thn pht v tn v phi thi gian. Mi giy pht ngi thin u l ton th s tu tp, u l ton th s chng ng. iu ny nh th khng phi ch trong lc ngi; nh chic ba nn vo h khng, trc v sau khi m thanh tuyt diu ca n thm nhp mi ni. Lm sao n c th b gii hn thi gian v khng gian ny? Tt c vn hu hin l bn hnh, b mt xa nay; khng th o lng c. D cho tt c cc pht mi phng, v s nh ct sng Hng, tn dng sc mnh v pht tr o lng cng c ngi thin ca mt ngi, h s khng th hiu y c. Cu hi 1: By gi chng ta nghe ni rng cng c ngi thin cao c v v i. Nhng ngi v minh c th nghi ng v ni, Pht php c nhiu ca. Ti sao thy ch gii thiu ngi thin?

NH NG 46

p: Bi v y l ca trc ca pht php. Cu hi 2: Ti sao thy xem ngi thin l ca trc ca pht php? p: i s Thch-ca-mu-ni ch truyn diu thut t o ny, v tt c cc pht nh lai qu kh, v lai, v hin ti t o bng cch tu tp ngi thin. V l do ny, n c truyn nh l ca trc. Hn na, tt c cc v t n v Trung Hoa t o bng cch tu tp ngi thin. Nh th, by gi ti dy ca trc ny cho ngi v thn. Cu hi 3: Chng ti hiu rng thy hc o ca cc pht v cc t v chnh truyn diu thut ca cc nh lai. iu ny bn kia tm vi ca suy ngh thng thng. Tuy nhin, tng kinh v nim pht phi l nhn duyn ca gic ng. Lm sao ngi thin, ch ngi mt cch v dng khng lm g, m t ng c th ty thuc vo c? p: Nu cc ng ngh rng tam-mui ca tt c cc pht, i thut v thng ca cc ngi, ch ngi mt cch v dng khng lm g, l cc ng ph bn i Tha. S hiu lm nh th ging nh ni khng c nc trong khi cc ng ang gia bin ln. Ch by gi, tt c cc pht ngi tch tnh thong dong trong t th dng tam-mui. y khng phi l s hin thnh cng c qung i ? Thng thay con mt ca cc ng cha m, tm ca cc ng vn cn say! Ci ca tt c cc Pht th khng th ngh bn. N khng th n c bng l tr cng khng th n c i vi nhng ngi khng tin v thiu tu gic bit n. Ch nhng ngi c cn c ln nim tin chn tht l c th vo c ci ny. Nhng ai khng c nim tin th khng th chp nhn n, d h nghe ni v n nhiu n u. Ngay c hi chng trn ni Linh Thu, cng c nhng ngi m Pht Thch-ca-mu-ni bo h, Cc ng c th i nu cc ng mun. Khi nim tin chn tht pht sinh, hy tu v hc vi mt bc thy. Nu n khng pht sinh, hy ch mt lc. Tht ng tic nu cc ng khng th nhn n t bi ca pht php. Cng vy, cc ng hiu g v cng c t c bng c kinh, nim pht, v vn vn? Ngh rng ch ng li v pht ra ting l hnh ng cng c ca pht l v ch. Nu cc ng xem nhng ci l pht php, n s cng lc cng xa la. Thc t, ngha ca tham hc kinh l nu cc ng hiu v theo cc qui tc tu tp t chng ng m c Pht dy, cc ng s t ng mt cch khng nhm ln. Trong s tham hc kinh cc ng khng nn dng suy ngh hy vng v ch rng n s tr gip t ng.

CHNH PHP NHN TNG 47

C t pht o bng cch nim pht hng ngn ln th ging nh c gng mt cch ngu ngc i v hng nam trong khi tin v hng bc, hay nht con heo vung vo ci l trn. B li v ch lm tiu hao trong khi khng bit cch tu tp th ging nh y s qun cch k toa thuc; c th dng lm g? Nhng ngi lc no cng tng kinh th ging nh nhng con ch ku p ch ngy m trn cc cnh ng xun; n lc ca h khng dng c vic g. T hn na l nhng ngi b danh li m hoc khng th t b nhng cch tu hnh nh th, bi v lng ham tch gp ca h qu su. Nhng ngi nh th hin hu trong qu kh; khng phi ngy nay cn c nhiu hn th sao? Thc ng thng thay! Ch hiu rng khi mt bc thy t o vi tm trong sng ch truyn cho mt t ha nhp vi chng ng, th diu php ca By Pht, trong th tnh, c hin thnh v h tr. Nhng ngi hc ngn t khng th bit c diu php ny. Cu hi 4: Tng Php Hoa v tng Hoa Nghim, dc truyn n Nht Bn, c hai u thuyt ging gio l ti hu ca i Tha. Hn na, gio l tng Chn Ngn (Mantra) c c i Nht Nh Lai (Vairochana Tathagata) trc tip truyn cho ngi Kim Cng Tt a (Vajrasattava), v dng truyn ca n t thy sang tr khng b gin on. Gio l ny thuyt ging Tm chnh l Pht, v Tm ca mi ngi tr thnh pht. H cng bin h cho s gic ng ch thc ca Nm V Pht bn trong mt ln ngi, thay v tu tp qua nhiu kip. Gio l c coi nh l pht php v thng. Php tu thy nhc n c g phi thng khin thy gii thiu n, bt chp php tu ca cc tng phi khc? p: ng nn bit rng trong nh pht chng ta khng bn v s cao thp ca gio l; chng ta cng khng quan tm n s nng su ca php, m ch quan tm n s tu tp chn thc. C nhng ngi b c, hoa, ni, v nc li cun, chy vo pht o; v c nhng ngi, nm ly t, , ct, v si, gi gn n pht. D nhng li ni v bin ca Pht thm nhun vn vt, s chuyn bnh xe php ln cha bn trong mt ht bi. Theo ngha ny, cu Tm tc l Pht l mt trng phn chiu trn nc, v li dy Ngi chnh l ang thnh Pht l nh phn chiu trong gng. ng quan tm v ho nhong ca li ni. Ch ra cch trc truyn th thng ca cc pht t, ti ch gii thiu php tu chng ng tc thi thi, hy vng ng s tr thnh mt chn hnh gi tu o. i vi s truyn pht php, ngi thy nn l mt ngi ha thnh

NH NG 48

mt vi chng ng. Nhng hc gi quan tm ngn t v vn t khng th lm c; y s ging nh ngi m dn ng m m. Nhng ai trong ca ch truyn ca pht t knh ngng mt bc lo thng t o v ha nhp vi chng ng, v ph thc cho v thy ny duy tr pht php. Do , khi chng sinh ca cc ci hu hnh v v hnh n l bi, hay khi cc v a-la-hn t qu gic ng n hi v php, v thy ny chc chn s chng minh phng tin soi sng tm a ca h. Trong cc gio l khc ngi ta khng bit iu ny. t ca Pht nn hc mt mnh pht php. Hy bit rng v mt nn tng ng khng thiu s gic ng v thng, v ng lin tc y trn n. Nhng ng khng th nhn ra n, v c th v thi quen m khi ln nhng ci thy phn bit, v xem chng l tht. Khng ch , ng lc mt i o, v nhng n lc ca ng khng c kt qu. Nhng ci thy phn bit nh th to ra hoa h khng. ng c th tng tng mi hai duyn sinh, hay hai mi lm cch hin hu, v c nhng ci thy nh th nh l Ba hay Nm Tha20, v c Pht c hin hu hay khng. Nhng ng ly nhng ci thy ny v xem chng l con ng ng tu tp pht php. Thay v, hy ton tm ngi thin, theo ng tng pht, v bung x mi s. Ri, khi nhy vt qua bn kia bin gii m v ng, thot khi nhng con ng ca phm v thnh, khng b suy ngh tm thng hn ch, lin c thong dong, phong ph i ng. Khi ng tu tp theo cch ny, lm sao nhng ngi quan tm n nhng cm by ca ngn t v vn t c th snh vi ng? Cu hi 5: Trong tam hc c tu nh, v trong su tu c tu thin. C hai php tu ny c tt c cc b-tt tham hc ngay t giy pht pht nguyn t gic ng, v c hai cng c k lanh v ngi chm tu tp. Ngi thin m thy ni dng nh cng ging nh vy. Ti sao thy ni rng chnh gio ca Nh Lai cha trong ? p: Cu hi ca ng pht sinh bi v chnh php nhn tng, i s duy

20 Ba Tha: Ba Tha hay Tam Tha. Theo quan im truyn thng ca Pht gio i Tha, gio l ca Pht c xp theo ba cch: Tha Thanh Vn (Shrvaka: ngi lng nghe); Tha Duyn Gic (Pratyeka-buddha: Bch-chi Pht); v i Tha (Mah-yna). Hai tha u c gi theo cch nghch l l Tiu Tha (Hnayna), cng gi l Nh Tha (Hai Tha). i Tha, nhn mnh s a tt c chng sinh n gic ng, cng gi l B-tt Tha. Nm Tha (Ng Tha): Thanh vn tha, c gic tha, i tha, Nhn tha v Thin tha.

CHNH PHP NHN TNG 49

nht ca Nh Lai, php v i v thng, c t tn l Thin [Dhyana] Tng. ng nn bit rng ci tn Thin [Chan] Tng xut hin Trung Hoa v lan truyn v hng ng. n ngi ta khng nghe ni n n. Khi i s B--t-ma ngi nhn vch cha Thiu Lm trn ni Tung Sn chn nm, tng nhn hay c s u khng bit chnh gio ca Pht, v th h gi s l B-la-mn tp trung ngi thin. Do , tt c pht t ca mi th h lun lun hin mnh ngi thin. Nhng ngi khng ch thy cc ngi, khng bit s tht, gi cc ngi mt cch khng thch hp l Tng Ta Thin. V sau ch ta ngi b b ri, ngy nay n c gi l Thin Tng. ngha ca gio l ny c c lm sng t qua nhng bi php ca cc t. ng ng ha ngi thin (zazen) vi thin-na (dhyana) hay nh (samadhi) ca su php tu hay tam hc. S ch truyn ca pht php ny khng lc no b che giu c. Thu xa xa hi chng trn ni Linh Thu, Nh Lai trao cho mt mnh Tn gi i Ca-dip gio l v i, v thng chnh php nhn tng, nit-bn diu tm. S kin ny c cc thn trn thin gii chng kin; ng nghi ng iu y. Pht php y c cc v thn ny bo v v cng c ca n khng suy gim. Hy bit rng php tu ngi thin l con ng y ca pht php, khng g c th snh c. Cu hi 6: Ti sao, trong bn oai nghi ca thn dy trong trong nh pht, thy ch nhn mnh mt mnh ngi, gii thiu thin nh, v thuyt ging ca vo chng ng? p: y l khng th bit y nhng phng php m tt c cc pht t qu kh tu tp v nhp ng, tng ci mt. Kh bit, nhng nu ng nhn vo , tt c cc pht dn thn ngi thin l ci ngun ca chng ng. ng nhn vo ci g khc. Tn dng n, mt c c ni [trong Thin Uyn Thanh Quy21], Ngi thin l php mn an lc. Nh th chng ta bit rng php tu ngi, trong bn oai nghi ca thn, l php an lc. Hn na, n khng nhng l php tu ca mt hay hi v pht, m tt c pht t tu tp php ny.

21 Thin Uyn Thanh Qui (Chanyuan Qinggui) do Trng L Tng Trch [Changlu Zongze] ca tng Vn Mn bin son, th k 11, Trung Hoa. Xut bn nm 1103. Mt bin tp xa nht v cc qui iu t vin cn tn ti, v a s nhng qui iu trc c cho l ca Bch Trng tht lc.

NH NG 50

Cu hi 7: Trong khi r rng l nhng ngi cha chng ng pht php nn tu tp ngi thin v t chng ng, i vi nhng ngi hiu chnh php ca Pht, h nn mong ci g t ngi thin? p: D chng ta khng nn ni v mng vi nhng ngi khng quan tm, cng khng nn cho ngi tiu phu cy so cho thuyn, tuy nhin ti s cho li ch dn v iu ny. Gi s rng tu tp v chng ng khng phi l mt, l ci thy ngoi o; trong pht php, chng khng ri nhau. Bi v tu tp trong chng ng xy ra ngay trong giy pht tu tp, s tu tp ca tm ngi s c chnh l ton th bn gic. Khi dy tu tp ngi thin, chng ti ni rng cc ng khng nn c bt c s mong i chng ng no bn ngoi s tu tp, v y l bn gic tc thi. Bi v y l s chng ng ca tu tp, khng c bin gii no trong chng ng. Bi v y l s tu tp chng ng, khng c s bt u no ni tu tp. Bng cch ny, c Nh Lai Thch-ca-mu-ni v Tn gi i Ca-dip c hai u c vin mn trong chng ng do tu tp; i s B--t-ma v Hu Nng Cao t i Gim u c tu tp ko vo v chuyn trong chng ng. Cch tr trong pht php xa lun lun l nh vy. Tu tp l ch y khng xa la chng ng. May mn l mi ngi trong chng ta u c ph bm s tu tp ny; nhit tm cu o ca mi ngi s c a n bn gic ci khng to tc. Hy bit rng s chng ng ny khng phn chia, m n khng tch ri tu tp, cc pht t lun lun cnh bo cc ng khng tr ni trong tu tp. Hy gii phng s tu tp k diu ny v bn gic lm y tay cc ng. Hy gii thot bn gic v s tu tp k diu b gi li qua khp thn cc ng. Nh c nhn ti thy i Tng, nhng cha Thin nhiu ni khc nhau tt c u c thin ng, c nm hay su trm, hay ngay c n hai ngn tng nhn, tu tp ngi thin ngy m. Khi ti hi cc v tr tr ca cc ngi cha y, nhng bc s tha k tm n pht, v i ca pht php, ti c bo rng tu tp v chng ng khng phi l hai ci khc nhau. V th, ti gii thiu vi nhng ngi hc hc vi mt bc thy, cng nh nhng ngi xut sc cu chn l Pht php, tu tp ngi thin theo cch di s hng dn ca mt bc thy ch thc, tham hc gio l ca cc pht t m khng phn bit s c hay cao cp, v khng quan tm n phm hay thnh. Mt bc t xa c ln ni, Khng phi l khng c tu v chng; ch

CHNH PHP NHN TNG 51

l chng khng th phn chia. Hy hiu rng tu l cng phu trong t o. Cu hi 8: Trong qu kh, nhiu thy i n Trung Hoa i nh ng, tr thnh truyn nhn ca php, v truyn b gio l ca kinh rng khp Nht Bn. Ti sao h lm ng mt php tu nh thy miu t v ch gii thiu gio l ca kinh in? p: L do cc s ngy xa khng gii thiu php ny l do thi gian cha chn mui. Cu hi 9: Cc s ngy xa c hiu php ny khng? p: Nu h hiu, n lan rng. Cu hi 10: Mt s ni:

ng phin no v sinh v t. C con ng tc thi gii thot khi sinh t, tc l, bit ci l ni rng bn tnh ca tm l thng cn. N [nguyn l] c ngha l, bi v thn ny sng, tt nhin n s cht, nhng bn tnh ca tm s khng bin mt. ng nn tha nhn rng bn tnh ca tm hin hu trong thn ng v n khng b sinh t tc ng. Thn l sc tng nht thi; n cht y v sinh , v n khng c nh. Tm th thng hng; n khng thay i qua qu kh, v lai, hay hin ti. Hiu c iu ny l gii thot khi sinh t. Nu ng hiu l ny, ng tr nn t ti vi sinh t thng thng v nhp vo bin ln tm-tnh khi thn ng hoi dit. Khi ng chy vo bin tnh ln, ng t c diu c ca tt c cc pht nh lai. D cho by gi ng chng ng iu ny, bi v thn ng hnh thnh l do kt qu ca nhng hnh ng m hoc t cc i qu kh, ng khng ging nh tt c cc bc thnh. Nu ng khng tha nhn l ny, ng s mi mi i loanh quanh trong sinh t. V th, ng nn nhanh ln m hiu rng tm-tnh l thng hng. Nu ng ch ph i mnh ngi mt cch gii i, ng c th mong g?

Mt li tuyn b nh th ny c hp vi o ca tt c cc pht t khng? p: Ci thy ng va ni khng phi l pht php g c, ng hn l ci thy ca Tin Ni (Shrenika),22 mt ngoi o, ni:

C mt linh hn trong thn mt ngi, v linh hn ny, khi gp duyn, tha

22 Mt hc gi B-la-mn c miu t trong Kinh i Bt Nit Bn khng quyt rng linh hn thng hng nhng b Pht Thch-ca-mu-ni bc b.

NH NG 52

nhn tt v xu, ng v sai. Phn bit nhc v nga, hay bit kh v lc, cng l kh nng ca linh hn ny. Tuy nhin, khi thn hoi dit, linh hn thot ra v sinh mt th gii khc. V th n hin ra l cht y, nhng v c sinh ni khc, n thng hng khng cht.

Theo ci thy ny v xem n l gio l ca Pht th cn ngu hn cm mt vin v xem n l vng. S v minh ng xu h nh th khng th so snh vi bt c ci g. Quc s Hu Trung23 thi i ng ph bnh ci thy ny mt cch su xa. Chp gi ci thy sai lm rng tm l thng hng v sc thn bin mt trong khi xem y l ngang bng vi diu php ca tt c cc pht, hay to ra cc nhn ca sinh v t trong khi c mun xa la sinh v t y khng phi l ngu sao? y l iu ng thng nht. Hy hiu ch l ci thy sai lm ca ngoi o v khng nghe n. Khi ti khng th t km ch mnh khi thng xt, hy ti lm cho ng thc tnh ci thy sai lm ca ng. Trong pht php lun lun dy rng thn v tm khng ri nhau, tnh v tng khng phi hai. iu ny c ngi ta bit n khp c n v Trung Hoa, v vy chng c ch nhm ln. Thc ra, theo ci thy thng hng, tt c s vt u thng hng; thn v tm khng ri nhau. Theo ci thy on dit, tt c s vt u on dit; tnh v tng khng th phn chia. Lm sao ng c th ni thn bin mt v tm thng hng? khng phi l tri vi l ch thc sao? Hn na, ng nn hiu rng sinh t chnh l nit-bn. Khng c chng ng nit-bn bn ngoi sinh t. D cho ng ngh rng tm l thng hng tch ri vi thn, lm ln c quyt rng tu gic Pht tch ri vi sinh t, ci tm c quyt ny vn pht sinh v bin mt l nht thi v khng thng hng. y khng phi thc l ph du sao? Hy phn tnh rng gio l v tnh nht th ca thn v tm lun lun c thuyt ging trong pht php. Th th lm sao tm c th mt mnh la khi thn v khng on dit khi thn on dit? Nu thn v tm c khi tch ri v c khi khng tch ri, gio l ca Pht s sai. Ngh rng phi bc b sinh t l sai lm, khng hiu pht php. ng phi xa lnh iu ny. Ci gi l php mn ton th thc tng ca tm-tnh trong pht php gm ton th php gii [th gii hin tng] m khng c s tch ri tnh

23 Nam Dng Hu Trung (Nanyang Huizhong). Tch nm 775, Trung Hoa. Ngi tha k php ca Lc t Hu Nng. Dy Nam Dng (H Nam) bn mi nm v dy Thin trong