เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 1

ÊÒ¢ÒÇÔªÒ¹Ôà·ÈÈÒʵÃ�ºÙóҡÒà | ¤³ÐÈÔÅ»ÈÒʵÃ� | ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂáÁ‹â¨Œ

• á¹Ç¤Ô´ã¹¡ÒÃÍ͡Ẻ o ¨ÔµÇÔ·ÂÒ㹡ÒÃÍ͡Ẻ/¡ÒÃÃѺÃÙŒ·Ò§µÒ/à¡ÊµÑÅ·�

o ¡ÒÃÍ͡ẺáÅСÒÃÊ×ÍÊÒäÇÒÁËÁÒÂ

o ¡ÒÃàÅ‹ÒàÃ×ͧ㹧ҹÍ͡Ẻ

¹È 321 Ê×ÍÊÔ§¾ÔÁ¾� [CA 321 Printed Media]

ÃÇÁÃÇÁ/àÃÕºàÃÕ§ â´Â ÍÒ¨ÒÃÂ�³Ñ¯°¾§É� ÊÒ¾Գ

º··Õ 3

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 1

“á¹Ç¤Ô´ã¹¡ÒÃÍ͡Ẻ”

การออกแบบสาหรบสอสงพมพมความเกยวของกบจตวทยาของมนษยโดยผานการรบรทางประสาท

สมผสจากการมองดวยตา ซงการใหความหมายแบบเฉพาะเจาะจงกบผลงานแตละชนจะสามารถสอสาร

ความหมายไดตรงตามวตถประสงคนนตองอาศยแนวคดตางๆ ในการออกแบบและการเลาเรองราวนน ในบทนจะ

กลาวถงการมองอยางไรใหเปน ในฐานะนกออกแบบสอสาร ตลอดจนหลกจตวทยาในการออกแบบและการ

สอสารความหมาย เพอสรางความเขาใจและสามารถนาแนวคดไปประยกตใชสาหรบการออกแบบตอไป

¨ÔµÇÔ·ÂÒ㹡ÒÃÍ͡Ẻ

จตวทยาทเกยวของกบงานออกแบบสาหรบสอสงพมพและสงพมพออนไลนทงทางตรงและทางออม เปน

พนฐานทสาคญอยางยง เนองจากในการออกแบบสงพมพตองอาศยทกษะในการออกแบบกราฟกมาประยกตใช

กบงานสงพมพ ประกอบไปดวยแนวคดหลก ๆ ดงน

1. มองอยางไรใหเปน

2. ภาษาภาพและการรบรภาพ

3. การออกแบบและการสอสารความหมาย

4. จตวทยาในการออกแบบ การรบรทางตา /เกสตลท

5. การเลาเรองในงานออกแบบ

มองอยางไรใหเปน (Be Graphic Eyes)

เรองของการมองภาพนนเปนเรองทฝงอยในสามญสานก อยในความรสกหรอทหลายคนมกเรยกกนวา

เซนส (Sense) ของเราอยแลว มนษยทกคนมความสามารถในการรบรเรองความสวยงาม ถงแมจะไมเหมอนกน

ทกคน แตสวนใหญกมแนวโนมทเหมอนกน คลายกนกบพนฐานในศลปะทตดตวทกคนมาตงแตเกดเพยงแตวาใคร

จะมมากหรอนอย ใครจะไดรบการฝกฝนมากกวากน หรอใครจะดงออกมาใชงานไดมากกวากน

เราในฐานะผออกแบบตองกาวขามพนฐานสามญของมนษยนออกมาเพราะการมองภาพสวยไมสวยเพยง

อยางเดยวคงไมพอ และไมสามารถทาใหเราออกแบบงานกทดได การมองภาพทสามารถสรางใหเราเปนนก

ออกแบบไดนน จะตองเปนการมองเขาไปในแกนของภาพ ซงมเรองหลกอย 2 เรองดวยกน คอ

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 2

1. มองเขาไปในความหมายของภาพ (Meaning) ทนกออกแบบตองการสอ

2. มองลกเขาไปในรายละเอยดขององคประกอบตาง ๆ (Element) ทอยภายในภาพรวมทงมความเขาใจและ

คดวเคราะหสงตาง ๆ ขางตน ใหเปนแบบอยางทเกบอยในคลงสมองของเรา เพอนากลบมาใชในการ

ออกแบบในภายหลง

ภาษาภาพและการรบรภาพ (Visual Language & Perception Image)

ภาษาภาพ (Visual Language)

• มนษยเราเปนสตวสงคมทมความตองการใชชวตอยรวมกนเปนกลมกอนเปนกลมสงคม ดงนนจงแทบ

เปนไปไมไดทมนษยจะหลกหนการปฏสมพนธระหวางกน มนษยจงมการใชภาษาเปนเครองมอในการ

สอสารสรางความเขาใจระหวางกนและกน

• ตวภาษามจดสาคญอยทการสอความหมายใหมความเขาใจตรงกน เชน เรา มภาษาพดทใชสอสาร

ระหวางกน และเปนภาษาทเราเลอกใชไดงายทสดแคเปลงเสยง ออกมาเทานน

• แตลองนกภาพ ถาสมมตวาเชาวนหนงเราตนขนมากลางกรงเมกซโก เราจะพดกบใคร พดกนอยางไร

• ภาษาพดจงมขอจากด โดยเฉพาะขอจากดในกลมคนทใชภาษาพดคนละภาษา (หลายคนอาจจะพดวา

ภาษาองกฤษกนาจะเปนสอกลางได แตกยงมอกหลายคนทสายหนาปฏเสธ) ภาษาพดไมสามารถทาให

คนสามารถเขาใจไดตรงกนทวโลก มนษยจงใชวธการสอสารระหวางกนทางอนนนกคอภาษาภาพ ซงเปน

ทางเลอกทดกวา

ภาพท1 ตวอยางภาษาภาพ เชน สญลกษณตางๆ เครองหมายจราจร

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 3

ความหมายของภาษาภาพ

ภาษาภาพ หมายถงภาพทเกดจากการจดองคประกอบของทศนธาตซงใชหลกการจดองคประกอบ หรอ

เทคนคทหลากหลายทาใหเกดเปนภาษาภาพขนมา ภาษาภาพทปรากฏในความนกคดหรอโดยการเหนอาจม

รปแบบทตางกน ทงนขนอยกบความคนเคยกบสงทเหน รสนยม สภาพแวดลอมของผดหรอผ รบสาร อยางไรกตาม

เปาหมายของภาษาภาพคอ ตองการใหผดหรอผ รบสารไดมความเขาใจตรงกนตามปกตการสอความหมายทาได

หลายวธ อาจสอโดยภาษาพด ภาษาเขยน ภาษากาย รปภาพ สญลกษณ หรอเครองหมายตางๆ แตการตดตอสอ

ความหมายทใชสายตายงคงยนยงไดหลายสมย ในทางศลปะเรยกวาเปนภาษาสญลกษณ หมายถง ภาษาทเกด

จากการมองเหนดวยรปราง รปทรง และลกษณะ การใชภาษาสญลกษณกนทวโลกไมไดหยดตรงจดทวาจะใช

เพยงเพอทดแทนภาษาเขยน แตภาษาสญลกษณ จะมลกษณะเปนสากลเพราะสามารถใชในการตดตอสอสารได

ชดเจนและรวดเรว ดงคากลาวทวาภาพภาพเดยวสามารถสอความหมายคาพดพนคา กเปนไดสงทเหนไดชดเจน

อกสงหนงของสอในการมองคอภาษากาย เปนสงททาโดยรตวหรอไมรตว ไดแก การแสดงออกบนใบหนา ซงเปน

ปฏกรยาเดยวกนในโลก การบดเบยวของกลามเนอบนใบหนาแสดงความเจบปวด ความรสกเปรยว การแสดง

ความตกใจ ความงนงงอากปกรยาเหลานจงถกดดแปลงออกมาเปนภาษาภาพไดเชนกนการตอบสนองหรอการม

ปฏกรยาทางกายภาพของมนษยทเกดขนเปนไปตามธรรมชาตและเกดขนโดยอตโนมต ไมตองฝนและไม

จาเปนตองเรยนรทจะกระทา สงเหลานเกดภายใตอทธพลของสงเราอารมณ สภาพทางวฒนธรรม ความเชอและ

สงแวดลอม การฝกฝนตนเองใหเขาใจภาษาภาพเบองตนคอพยายาม “อาน” ภาพสหนา อากปกรยา ทาทางของ

ผคนรอบตวเรา แลวถามตวเองวาเราไดอะไรจากการอานครงน ซงเปนวธการเดยวกบการสงเกตธรรมชาตรอบตว

เรานนเอง

ภาพท 2 ภาพสหนา ทาทางของมนษยทแสดงภาษากาย

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 4

วธการแสดงออกเพอสอความหมายทาไดอกหลายวธ อาจเปนกรยาทาทาง การทาไมทามอ การเตนรา

เหลานลวนเปนสอของการมอง หากการแสดงออกเหลาน สามารถนาเสนอความงาม ความละเอยดออน ความ

ประณต ความลกซงออกมาได สงนเราเรยกไดวางานศลปะ แตการสอความหมายและวธการในการแสดงออกอาจ

ขนอยกบเหตการณทเกดขนในระยะเวลานน สภาพแวดลอมขนบธรรมเนยมประเพณหรอวฒนธรรมในเมองนน

ดวย

ภาษาภาพ คอ การสอสารดวยภาพ ซงจะตองพรอมดวยหลกการ กฎหรอความคดในการรวมตวของภาพ

นอกจากนรสนยมและประสาทสมผสสวนตวตอความสมพนธของภาพกมความสาคญตอการเขาใจภาษาภาพ

ดวยเชนกน การมองเหนของมนษยทาใหเกดการสรางภาพในใจ เรามองเหนในขอบเขตทกวางขวาง จากบนมา

ลาง จากซายไปขวา เรารบรสวนสาคญของสงนนแลวบนทกออกมาเปนภาพ การทจะรบรไดมากหรอนอยขนอย

กบการศกษาและฝกฝนใหเขาใจความพยายามเขาใจสงทมองเหนนาไปสหนทางของการแกปญหา และขยายผล

ไปสความคดสรางสรรคได การสรางภาพกอนการมองเหนเปนจนตนาการ เชอมโยงความคดไปสการสรางสรรค

คณสมบตนจะอยในตวบคคลทสามารถมองเหน รบร เขาใจ ชางสงเกตศกษาและคนพบในทสดการฝกฝนใหเกด

ความรและความสามารถทจะเขาใจภาษาภาพ เปนสงจาเปนทเขามามบทบาทตดตอสอสารของมนษย ความรใน

ภาษาภาพเปนพนฐานอยางหนงในศตวรรษนและจาเปนอยางยงในทกแขนงวชา

การรบรภาพ (Perception Image)

ภาพท 3 โลกและดวงจนทร

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 5

การรบรภาพเกดจากการมองเหนดวยตาเปนดานแรก ผานการประมวลผลจากสมองและจตใจ เปนการ

รบรและทาความเขาใจ มความหมายของใครของมน และการรบรของแตละคนขนอยกบการฝกฝน การมองงาน

มากๆ การพยายามสรางความเขาใจภาพเปรยบเหมอนเรายงฝกพด และฝกฟงภาษาองกฤษบอยๆ กจะทาใหเกง

ภาษาองกฤษไดนนเอง เราแบงภาพทรบรไดออกเปน 2 ประเภทใหญๆ ดวยกนคอ ภาพทเราเหน (Visual Image)

และ ภาพทเรานกคด (Conceptual Image)

• ภาพทเราเหน (Visual Image)

ภาพทเราเหนคอ ภาพทผานสายตากระทบโสตประสาทของเรา จากแบบภาพตวอยางขางตน เราเหน

ดาวเคราะหสฟา และดาวเคราะหนอยกลมๆ สเทา ซงอนมานไดวาเปนโลกและดวงจนทร

• ภาพทเรานกคด (Conceptual Image)

ภาพทเรานกคดคอ ภาพทผานการมองเหน ผานกระบวนการประมวลผลจากสมองแลว เลยนกสราง

เปนภาพอนตามขนมา จากรปตวอยางขางตน เราจะมองเหนวาดาวเคราะหนอย กลมๆ สเทา ถกปดบงดวย

พนสดา ทาใหเรานกจตนาการเอาเองวา สวนทอยในความมดคอดวงจนทรทงดวง

ภาษาภาพกบการจดองคประกอบ

การออกแบบเปนงานเชงปฏบตการซงจะตองวางแผนและดาเนนการตามขนตอนทไดวางแผนไว เมอมอง

งานศลปะทเกดจากการออกแบบเราจะเหนไดวาองคประกอบเรมตนจากจด เสน ระนาบ ประกอบกนเปนภาพวาง

อยบนพนทวางเปลา อาศยหลกการจดองคประกอบ ทาใหภาพทปรากฏสามารถสอความหมายออกมาไดและ

ภาพทดจะตองสอความหมายไดด มสนทรยภาพ มความงาม หรออาจกลาวอกนยหนงวาสงทเหนนนคอ ภาษา

ภาพ(visual language) ซงเปนพนฐานสาคญยงของการสรางสรรคงานออกแบบ

ภาพทเราเหน (Visual Image)

มประโยชนในการจดองคประกอบภาพเปนหลก

สวนภาพทเรานกคด (Conceptual Image)

มประโยชนในการนกคดและออกแบบ

ใหงานสอมความหมาย

ซงเรองของการจดองคประกอบทลงตว

และการสอความหมาย

จะเปน 2 เรองหลกในการออกแบบกราฟกนนเอง

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 7

¡ÒÃÍ͡ẺáÅСÒÃÊ×ÍÊÒäÇÒÁËÁÒÂ

การออกแบบและการสอสารความหมาย(Design & Meaning)

สงสาคญทสดของงานศลปะ โดยเฉพาะงานออกแบบกราฟกคอ การสอความหมาย สอสงทนกออกแบบ

คดหรอพยายามถายทอดออกมาได เพอใหบรรลจดประสงคหรอโจทยทตงขนมา ใครกตามทตดสนคณคาของงาน

ออกแบบเพยงแคคาวา "สวย" และ “ไมสวย" เปนตวกาหนดงานวา "ด" และ "ไมด" ใครคนนนกาลงคดผด เพราะ

คณคาของงานออกแบบทด ไมไดมองกนทความสวยงาน ( Aesthetic) เพยงอยางเดยว ความสวยงามเปนเพยง

สวนหนงของงานเทานน (ซงเปนสวนทไมมเกณฑการตดสนทแนนอนดวยซา เพราะเกณฑการตดสนเรองความ

สวยงามขนอยกบความรสกของแตละคน)

ในการสอความหมายนเองทผสรางงานถอวาจาเปนอยางยงทจะตองรโจทยวาคออะไร อาจจะไมตองรสก

(แตการรยงลกจะทาใหออกแบบไดตรงตามโจทยมากขน) แตแครจกกพอ เพราะการรจกโจทยของตวงานทาใหเรา

มเกณฑในการตดสนงานออกแบบในดานการสอความหมายขนในใจ ยกตวอยางเชน รวารานซกผาทดควรจะม

ภาพลกษณของความสะอาด คราวนเราลองมาอยในฐานะผออกแบบกนดบาง เพอเรยนร หลกในการออกแบบ

งานกราฟก เพอใหงานสอความหมายตามทโจทยตองการ

หลกสาคญในการออกแบบภาพใหสอความหมายนนเราจะตองจบประเดนสาคญของโจทย หรอตโจทย

ทเรามออกมาใหไดกอน อาจจะใชคาสาคญ ( Keyword) เปนจดกาเนดในการคดกอน ลองพดออกมาเรอยๆ และ

เขยนเกบไวจากนนคอยเอาทเขยนเกบไวมาลองพจารณาสรางความคด เชอมโยงแบบอปมาอปไมย ( Metaphor)

ซงอาจทาใหเราเหนภาพคราว ๆ เพอเปนแนวทางในการออกแบบตอไปได

เราตองถามตวเองอยเสมอวา "เมอเราพดถงสงนแลว เราจะคดถงอะไร ? "

ตโจทย จบ Keyword

อปมา Keyword

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 8

งานตวอยางในการตโจทยเพอมองทาใหเหนภาพทชดเจนและเขาใจมากขน

โจทย : "งานออกแบบเครองหมายการคา รานซกผา Point Wash"

Keyword : (คดดวา ถาเราพดถงรานซกผา เราจะนกถงอะไร ?) ซก นา ความสะอาด

ฟอง ผงซกฟอก

ภาพ : ความสะอาด การซกผาแสดงฟองแหงความสะอาดทลองลอย

ตความหมายภาพ : ความสะอาด = สขาว ,นา = สฟา ฟองผงซกฟอก = วงกลมเลก ๆ ท

ลองลอย

สรป : การออกแบบภาพนาจะใชสโทนเยนเปนหลก สวนองคประกอบในภาพ

อาจจะใชหยดนาทสอถงความสดชนของผลตภณฑ

ภาพท 4 โลโก point wash

Designd by : kant09@yahoo.com

ผลงานทได เปนภาพลกษณทมการเลนตวอกษร เสมอนกาลงอยในนากาลงถกเครองซกอย ผนวกกบ

วงกลมเมดเลกๆ ทเปรยบไดกบฟองผงซกฟอก ภาพลกษณโดยรวมของโลโกเปนสขาวและสฟาออน ซงสอความ

หมายถงการชะลางและความสะอาด

ในการออกแบบกราฟก การสอความหมายเปนเรองสาคญทไมควรมองขามไป การสอความหมายทดตอง

ตอบสนองแนวความคดทเราวางกนไวแตตน

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 9

ในการออกแบบเชงพาณชย (Commercial Art) การสอความหมายเปนเรองสาคญทสด เชน

โปสเตอรรานอาหาญป น ถาออกแบบใหคนเหนแลวนกถงและอยากทานอาหารญป นในรานได รบรองวางาน

ออกแบบชนนนประสบความสาเรจไปกวาคอนแลว ถงอาจจะไมสวยเทาไหรนกกตาม งานออกแบบจงเปนศลปะท

สอสารกนระหวางมนษย (Commercial Art) เชน สอสารระหวางเจาของรานทตองการใหคนเขามาทานอาหารกน

คนทวไปทอยากทานอาหาร หรอจะเปนระหวางเจาของผลตภณฑกบลกคา เปนตน

นอกจากเรองของการสอความหมายแลว ผออกแบบโดยมากจะตองคานงถงประโยชนของการออกแบบ

ดวย ซงประโยชนทจะไดรบมทง ประโยชนในการใชสอย และประโยชนในการตดตอสอสาร การออกแบบเพอ

ประโยชนในการ ใชสอยทสาคญ ไดแก ทอยอาศย เครองนงหม ยานพาหนะ เครองมอ เครองใชตาง ๆ เชน

อปกรณในการประกอบอาชพทางการเกษตรม แห อวน ไถ เปนตน ประโยชนเหลานจะเนนประโยชนทางกาย

โดยตรง สาหรบประโยชนในการตดตอสอสาร ไดแก การออกแบบหนงสอ โปสเตอร งานโฆษณา สวนใหญมกจะ

เนนวธการถายทอด และสอสารถงกนดวยภาษาและภาพ ซงสามารถรบรรวมกนไดอยางด ผออกแบบจาเปน

จะตองม ความร ความสามารถเฉพาะดาน ซงการออกแบบโดยมากมกจะเกยวของกบจตวทยาชมชน ประโยชน

ดานนจะเนนทางดานความศรทธาเชอถอและการยอมรบ ตามสอทไดรบร

ดงนนในการออกแบบงาน จงตองนกถงคนทจะมาดงานเปนหลก (User Target) และนกถงสงท

เราตองการจะบอก แลวทางานออกแบบใหสอถงกนได เพยงเทานกจะไดงานทดออกมาอยางแนนนอน

คณคาของกราฟก

การทมนษยจะรสกถงคณคากตอเมอสงนนอานวยประโยชนใหแกตน สวนสงทไมมความหมายและไร

ประโยชนตอมนษย ไมวาจะโดยตรงหรอทางออม สงนนจะไมมคณคาตอมนษยเลย มนษยจะไมใหความสนใจ

และลมไปในทสด ซงการทจะรคณคาของกราฟกไดนน ตองเกดความเขาใจและเกดความชนชม ศรทธาเสยกอน

จงจะรคณคาไดด โดยสามารถแบงการรบรคณคาไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

1. คณคาทางความงาม (Aesthetics Value)

เปนการรวบรวมในเรองของความประณต ความละเอยด มระเบยบ นาทง ประหลาด แปลกหแปลกตา ทา

ใหผพบเหนประทบใจ โดยเกณฑของความงามทมอยในงานกราฟกทสามารถรบรและยอมรบโดยทวไป เปนการ

ประสานกนระหวางสวนประกอบตาง ๆ ของความงาม เชน จด เสน รปราง รปทรง ส แสงเงา พนผว ความ

กลมกลน เปนตน

2. คณคาทางเรองราว (Content Value)

เปนการแสดงลกษณะบงบอกถงความหมายเรองราว ความเกยวของและจดประสงคแฝงอยในผลงาน

เพราะงานกราฟกแตละชนจะบอกเรองราวตางๆ ในตวของมนเอง

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 10

คณคาทางความงามและเรองราวเปลยนแปลงไปตามความเชอและรสนยมของมนษยในสงคมแตละสมย

ดงนนการมองคณคาในแตละสมยจงมความแตกตางกนออกไป การศกษาคณคาของความงามและเรองราวนน

เปนความพอใจของแตละบคคล และมกเกดปญหาอยบอยๆ โดยเฉพาะผประเมนคณคาทอาจถกมองวาลาเอยง

ไมมความยตธรรม และขาดหลกเกณฑทถกตอง การตดสนหรอประเมนคณคาทาไดยาก เพราะเปนเรองของ

ความรสก ไมใชตวเลขเหมอนงานคณตศาสตร ไมมสตรสาเรจทใชไดเปนอยางดในทกกรณ แตอาศยประสบการณ

ความรสก คณธรรม และความยตธรรมทมมากทสดในการกาหนดคณคานนๆ ภาษาภาพกบความหมาย

นกออกแบบกราฟกสาหรบงานสงพมพจาเปนทจะตองใสรหสทผ รบสารสามารถถอดรหสออกมาได ไมวา

จะเปนการเลนคา การใชวตถแทนภาพ และการจดองคประกอบ เชน การใชเสน ส แสง รปราง และเทคนค

ตางๆ เพอสงขอความถงผ รบสาร

Umberto Eco นกสญศาสตรชาวอตาเลยน ไดกลาวไวใน A Theory of Semiotics วา “สญวทยา

เปนทกสงทเกยวกบสญลกษณ (Signs) ในการสรางความหมาย”

สญลกษณ คอ สงทถกนามาใชแทนสงอนๆ อยางมความหมาย โดยสงอนๆ ทกลาวถง ไมจาเปนตองเปน

สงทมอยจรง อาจเปนอยางอน เชน ความรสกกได

ภาพท 5 หนาปกนตยสาร National Geographic

“Afghan Girl”

A Life Revealed

Her eyes have captivated the world

since she appeared on our cover

in 1985.

Now we can tell her story.

By Cathy Newman

Photograph by Steve McCurry

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 11

นอกจากเสน ส และองคประกอบแลว ภาพแตละภาพจะมคณสมบตตาง ๆ ประกอบอยในตวของมนดวย

เชน รปแบบ โครงสรางความเหมอน หรอการเปรยบเทยบ การแสดงงานออกมาดวยภาพจะใกลเคยงกบความเปน

จรงมากทสด

ตามหลกการโฆษณา C.Bove’s e and W.aren นกโฆษณาไดกลาวไววา “การใชภาพประกอบใน

การสอสารใหประสบความสาเรจนน ควรคานงถงพนฐานบางประการ เชน ความเปนจรง การให

ความรสกประทบใจแรกพบ มความงาม ใหความรสกเชญชวนใหใชงาน มความเรว มความยดหยน

ประหยด และมเปาหมายเดยว”

ภาษาภาพทจะสอความหมายไดด จะตองมการจดวางองคประกอบตางๆ ลงไปบนพนทวาง โดยใชวธการ

จดวางหลากหลายรปแบบ เชน จดองคประกอบในลกษณะสมดล (Symmetry) หรอไมสมดล (Asymmetry) หรอม

การกาหนดจดเดนทชดเจนจากการใชเสนนาสายตา หรอใชสชวยในการจดองคประกอบ

ภาพท 6 หนาปกนตยสาร The Economist

The Economist, September 10, 1994

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 12

The Camel-Humping Issue

M.A.K HALLIDAY นกภาษาศาสตรกลาวไววา “การออกแบบไวยากรณของภาพ สามารถสราง

ชวตชวาใหกบภาพ พอๆ กบการสรางความหมาย” หมายความวา การออกแบบภาพกเหมอนกบภาษาซง

ตองทาออกมาใหจบใจคน

ภาพท 7 หนาปกนตยสาร A Day

a day ปท 9 ฉบบท 99 เดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2551

ภาพปก: Very Japanese / ออกแบบ : ฮารโอะ ซเอะคช

J.C. FOZZA ET EL. กลาวไววา ภาพนนมชอเสยงวาเปน “วธการสอสารแบบงาย ๆ ทยงไมม

ความสมบรณ ตองมการแปลความสามารถวเคราะหไดหลากหลาย”

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 13

การทภาพมความหมายไดหลายทางนเอง ทาใหภาพถกนาไปคดวเคราะหตอ และเกดการ

โตแยงกนมากกวาเรองของภาษาซงใหความหมายตรงตว เพราะภาพหนงภาพจะเตมไปดวยขอ

สงสย และจดประสงคอนๆ ทแฝงอยมากมาย เชน ตองการหลอกลอใหคลอยตาม หรอปลกปน

อารมณของผรบสาร

อยางไรกตาม ตวผ รบสารเองกมสวนรวมสาคญในการเลอกทจะเขาใจความหมายของภาพ แมจะ

เปนเรองยากทจะรถงความตงใจทจะบงบอกบางสงบางอยางของผ ทสรางภาพนนขนมากตาม

จตวทยาการรบรทางตา/เกสตลท งานออกแบบกราฟก จะใชประสาทสมผสทางตาเปนหลกในการรบรสงตาง ๆ เพราะฉะนนจงอาจ

กลาวไดวา จตวทยาการรบรทางตานน เปนศาสตรสาคญทเกยวของกบงานออกแบบกราฟกเปนอยางมาก

กลมทางจตวทยาทศกษาเกยวกบการรบรทโดดเดนทสด คอ กลมเกสตลท (Gestult Psychology)

กลมเกสตลทใหความสนใจกบการรบร มใชเฉพาะความหมาย แตยงสนใจไปถงประสาท

สมผสวาทางานรวมกนอยางไร จงกอใหเกดการรบรความหมาย โดยกลาววาการรบรทางสายตา

จะเปนประมาณ รอยละ 75 ของการรบรทงหมด

ภาพท 8 The Red Plus

ความเปนจรงแลวการรบรไมใชแตการมองเหนสงใดสงหนงสงไปยงสมองอยางตรงไปตรงมา ผ

มองเหนจะรบรอยางไรนน จะขนอยกบสวนประกอบอกหลายอยาง เชน เมอทกคนมองเครองหมายบวกส

แดง กจะตอบวาเกดจากเสนตรง 2 เสนมาตดกน หรอจะตอบวาเปนเสนตรง 4 เสนทมาบรรจบกนทจดๆ

หนง

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 14

ในทางทฤษฎของหวขอนจะคดเฉพาะหวขอทางจตวทยา โดยจะยดกลมเกสตลทเปนหลกและม

สวนรวมเพมเตมเขาไป ดงน

• รปและพน (Figure and Ground)

ภาพท 9 MC Escher's “Sky and Water I”, 1938

ในเรองของการรบร สงทมองเหนวาเปนรป จะเดนออกมาแยกออกจากสวนอน ๆ สวนพนทอย

เบองหลงจะประกอบไปดวยเสนเคาโครง (Contour) หรอขอบเขตของรป นยนตาของเราจะไวตอเสนเคา

โครง และพรอมทจะรบรเปนรปรางทมความหมาย ไมวาเสนเคาโครงนนจะสมบรณหรอไมกตาม

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 15

• คณลกษณะทจะทาใหเกดเปนรปและพนรป

Edgar John Rubin (1886-1951) นกจตวทยาชาวเดนมารก ไดใหคณสมบตในการมองเหน

วา สวนไหนเรยกวารปและสวนไหนเรยกวาพนรปไววา

1. ถาภาพนนม 2 สวนทแตกตางกน สวนทเลกกวาและอยตรงกลาง จะมแนวโนมถกมองเหนเปน

รป สวนทอยลอมรอบจะถกมองเหนเปนพนรป

2. ถาสวนหนงมการเรยงตวในแนวตงและแนวนอนดงภาพตวอยาง จะมแนวโนมมองเหนสดาเปน

รปและมองเหนสขาวเปนพนรป แตพอหมนภาพใหสวนสขาวอยในแนวตงดงภาพตวอยาง คอจะ

มองเหนสขาวเปนรป สวนสดากลบกลายเปนพนรป

3. สวนทมขนาดเลกกวาจะถกมองเหนเปนรป

4. สวนทมลกษณะสมมาตรมากทสดจะมองเหนเปนรป

ภาพท 10

Shigeo Fukuda exhibition keio

department store 1975

ภาพท 11

Shigeo Fukuda world graphic

design conference 2003

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 16

• คณสมบตทแตกตางกนของรปและพนรป

Donald O. Hebb เชอวาลกษณะการมองเหนทมองสวนหนงเปนรป และสวนทเหลอเปนพน

รปไมไดเกดจากประสบการณ หากแตเปนคณสมบตทตดตวมาตงแตเกด

1. รปจะมองเหนเปนสงใดสงหนง ซงเคาโครงรปมเสนรอบรปชดเจน ในขณะทพนรปเปนเพยงพน

อยเบองหลง ไมมรปรางเปนสงใดสงหนงเหมอนรป

2. รปจะมองเหนปรากฏเดนอยใกลตวผด ในขณะทพนรปปรากฏอยลกเขาไปดานหลง นอกจากน

ยงพบวา สวนทมองเปนรปจะดสดใสกวาเมอสวนเดยวกนนนมองเหนเปนพนรป

3. รปจะมองดมชวตจตใจ ใหความประทบใจ มลกษณะเดน มความหมาย และจาไดงายกวาพน

รป เชนภาพตวอยาง คอไมวาจะมองดานขางทหนหลงเขาหากนของคนสองคนหรอเหนเปนรปพาน

พนรปทปรากฏอยลกเขาไปดานหลงจะไมมรปอะไร ซงภาพลกษณะนเรยกวา Ambiguous figure คอ

ภาพทมลกษณะกากวม มองดคลมเครอไมสามารถตดสนใจไดในขณะทดครงแรก

ภาพท 12 Ambiguous figure

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 17

ภาพท 13 Duck or Rabbit?

• การรบรเนองจากประสบการณ

การรบรเนองจากประสบการณทงปวงมประโยชนกบการออกแบบกราฟกในเรองของการใช

ภาพกระตนคนด โดยกระตนใหรสกเชอมโยงไปยงประสบการณตางๆ ในอดต เชน ภาพนาอดลม เชน

โคก เปปซ หรอ เอส ในสอโฆษณาทงทางสงพมพและโทรทศน เปนตวกระตนความกระหายของเรา

ภาพท 14 นาอดลม

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 18

• การปด

การปดในความหมายของเรองจตวทยาการรบร จะมความหมายลกกวาการปดทวไป เชน ปด

กลองหรอปดประต แตจะหมายความไปถงความรสกปดหรอกาลงจะปด ซงเปนผลมาจากเสนสายตาและ

ประสบการณของผด ดงภาพคมทมองแลวรสกเหมอนมนกาลงจะหนบเขาหากน เปนการปดอารมณกบเรา

เหมอนมนกาลงจะเกดขนแตยงไมไดเกดขน

ภาพท 15 คม

• ความใกลชด

มนษยจะมองสงทอยใกลกนและมความเชอมโยงกนเปนกลมเดยวกน เชน กลมของนกอพยพท

กาลงบนอย

ภาพท 16 กลมนกและเครองรอน

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 19

• ความตอเนอง

เปนการจดลาดบสงทมองเหน ไมวาจะเปนแนวโคง หรอแนวตรง เชนภาพรงกนนาทมลกษณะเปน

แนวโคง หรอเครองหมายจราจรทเมอผดเหนแลวจะสามารถเขาใจไดวาหลงจากเปนปายจราจรนนๆ แลว

จะเปนเสนทางอยางไรหรอมขอบงคบใด

ภาพท 17 ปายจราจรและรงกนนา

• ความคลายคลงกน

สายตาของมนษยเรานนตความสงตาง ๆ เปนกลมในภาพรวม ไมวาจะเปนรปราง ขนาด ส

หรอทศทาง สงทคลายคลงกนจะถกสายตาจบกลมกนไว เชน รถบนทางดวน

ภาพท 18 สภาพการจราจรบนทางดวนในกรงเทพมหานคร

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 20

• รองรอย

นกออกแบบตองเขาใจเรองของการทงรองรอยเปนพนฐาน เชน เมอมไฟแลว จะเกดควนตามมา หรอ

เมอเราดานาลงไป กจะมฟองอากาศขนมา

ภาพท 19 นกประดานา

• ภาพตดตา

หลงจากทเรามองอะไรเปนเวลานาน ๆ เราจะยงมองเหนสงนนตอไปอก แมวาเราจะเปลยนสายตาไปท

อนแลวกตาม นนคอ การเกดภาพตดตา

ภาพท 20 ภาพตดตา

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 21

• การรบรระยะทาง

การตความวาสวนไหนอยใกล สวนไหนอยไกล สวนสาคญคอตวชแนะระยะทาง เชนการซอนกน

ของวตถ หรอการลเขาหากนของมมหอง ตลอดจนความเปลยนแปลงขององคประกอบ เชน องคประกอบ

ใกลจะมพนผวหยาบกวาองคประกอบทอยไกล

ภาพท 21 ภาพลกษณะ perspective

• การลวงตา

การรบรของมนษยเปนการคดลอกอยางตรงไปตรงมา บางครงกคลมเครอ บดเบอนไปจาก

ความจรง แตโดยสรป ภาพลวงตามมากมายหลายชนดทงทปรากฏขนจรง และเราจนตนาการขน

เอง การลวงตามกปรากฏในศลปะประเภททมการซา ๆ กน หรอการใชองคประกอบทางทศนธาต

ลวงตา เชนศลปะแบบออพอารท (Op Art)

ภาพท 21 ภาพลกษณะ Op Art

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 22

• การเลอกรบร

สงเราทมผลตอการเลอกการรบรของมนษยประกอบไปดวย

o การเปลยนแปลงกะทนหน

o ความขดแยงหรอความแปลกแยก

o ความแรงหรอความเขม

o ความซา

o ความซบซอน

• อายกบการรบร

เมอตองพบกบโจทยทมลกษณะเฉพาะสาหรบผใชงานบางประเภท อายจะเขามาเปนปจจย

สาคญในการออกแบบ เชน การออกแบบบรรจภณฑสาหรบเดก ขวดยาสาหรบผสงอาย ตองทาการ

วเคราะหและวจยดานการรบรของผใชในวยนน ๆ

¡ÒÃàÅ‹ÒàÃ×ͧ㹧ҹÍ͡Ẻ

ภาพบางภาพสามารถแทนความหมายไดมากมาย งานกราฟกจงมสวนสาคญกบการเลาเรอง เพราะเปน

การสอสารรปแบบหนงเชนกน งานออกแบบและผลตสอสงพมพ จะมลกษณะของการเลาเรองเหมอนสอประเภท

อน ๆ เชนกน ซงการเลาเรองใน สอสงพมพทนาสนใจจะมอย 2 ชนด คอ การเลาเรองอยางสน (Short Narrative)

และการเรองเลาอยางยาว (Long Narrative)

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 23

1. การเลาเรองอยางสน (Short Narrative)

การเลาเรองลกษณะน ทาใหเกดความคดทวา จะสามารถสงสารในขอจากดไดอยางไร เชน งาน

ออกแบบโปสเตอร จะสามารถเลาเรองทงหมดทเราตองการสอไดอยางไร หรอสามารถบงบอกความรสก

ทศนคต บลกภาพ และอนๆ ไดอยางไร

ภาพท 22 โปสเตอรตางๆ

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 24

2. การเรองเลาอยางยาว (Long Narrative)

การเลาเรองลกษณะน ไมมขอจากดในเรองของเวลา สามารถเลาเรองทงหมดทตองการสอได

โดยไมมขอจากดดวยเวลา เชน งานแอนเมชน ภาพยนตร งานหนงสอการตน และงานกราฟกในหนงสอ

ตาง ๆ

ภาพท 23 ภาพในงานหนงสอการตน

สรปคอในการออกแบบ กราฟกม 2 ประเภท คอ เปนการเลาเรองอยางสน (Short Narrative) ในงานท

จากดพนทการออกแบบ ซงแตกตางจากการเลาเรองในภาพยนตรทเปนเรองเลาอยางยาว (Long Narrative) ทงน

ขนอยกบวธการเลาเรองทตองการและขอจากดของสอทใชดวย

เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : แนวคดในการออกแบบ | 25

บรรณานกรม

ชลด นมเสมอ. 2534. องคประกอบของศลปะ. กรงเทพมหานคร:สานกพมพไทยวฒนาพานช.

ทองเจอ เขยดทอง. 2548. การออกแบบสญลกษณ. กรงเทพมหานคร:สานกพมพสปประภา.

ธารทพย เสรนทวฒน. 2550. ทศนศลปการออกแบบพาณชยศลป. กรงเทพฯ : หลกไทชางพมพ.

ปาพจน หนนภกด. 2553. หลกการและกระบวนการออกแบบงานกราฟกดไซน . กรงเทพมหานคร : บรษท

ไอดซ พรเมยร จากด.

ปราโมทย แสงผลสทธ. 2540. การออกแบบนเทศศลป. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ ว.เจ. พรนตง.

มย ตะตยะ. 2547. สนทรยภาพทางทศนศลป. กรงเทพมหานคร:โรงพมพมตรสมพนธกราฟฟค จากด.

วรณ ตงเจรญ. 2545. ประวตศาสตรศลปและการออกแบบ. กรงเทพมหานคร:สานกพมพอแอนไอคว.

โสรชย นนทวชรวบลย. 2545. Be Graphic สเสนทางกราฟกดไซเนอร. กรงเทพมหานคร :บรษท เอ.อาร.อนฟอร

เมชน แอนด พบลเคชน จากด.

อารยะ ศรกลยาณบตร. 2550. การออกแบบสงพมพ. กรงเทพมหานคร : วสคอมเซนเตอร.

ภาพประกอบ

• www.allysonmathers.com

• www.biography.com

• www.blink.biz

• www.computer.howstuffworks.com

• www.designformusic.com

• www.designerstalk.com

• www.durobag.com

• www.euroscience.org

• www.flickr.com

• www.hireanillustrator.com

• www.hotimprints.com

• www.icsid.org

• www.imagetraders.com.au

• www.mr-d-n-t.co.uk

• www.naldzgraphics.net

• www.pimdee.com/services.php

• www.simonzirkunow.com

• www.sermsukplc.com

• www.torfun.net

• www.world-trades.com

• www.wftprintam.wikispaces.com