Le Carnaval des Animaux Door Jeremy v.d. Heijden en Luuk v. Kampen G2A

Inhoud

- Camille Saint-Saëns – blz. 3- Composties Camille Saint-Saëns – blz. 4- Le Carnaval des Animaux – blz. 6- Kunstenaars ten tijde van Camille Saint-Saëns – blz. 9- Componisten ten tijde van Camille Saint-Saëns – blz. 10- Andere componisten & kunstenaars met thema ‘feest’ –

blz. 12 - Bronnen – blz. 13

Camille Saints-Saëns

Camille Saint-Saëns werd geboren op 9 oktober 1835 in Parijs. Daar woonde hij samen met zijn moeder Clemence en tante Charlotte. Zijn vader was kort

2

voor de geboorte gestorven en Camille heeft hem dus nooit gekend. De tante van Saint-Saëns, Charlotte, speelde piano en gaf Camille zijn eerste pianolessen en na nog geen 4 jaar schreef Camille al zijn eerste muziekstukjes. Al snel bleek dat Camille een grote aanleg had voor het pianospel, en dat hij een buitengewoon muzikaal geheugen had. Op zevenjarige leeftijd wed hij ingeschreven voor piano- en orgelles. Dat Camille niet alleen uitblonk in muziek bleek al snel. Zo kon hij al op zijn zevende Latijn lezen en was hij al vroeg geïnteresseerd in natuurwetenschappen als geologie, archeologie, botanie en astronomie. Het eerste optreden van Camille vond plaats toen hij 10 jaar was in de Salle Pleyel met het derde pianoconcerto van Beethoven. Toen hij 13 jaar oud was werd hij zonder problemen aangenomen op het conservatorium van Parijs. Daar studeerde hij orgel en compositie. Op 18 jarige leeftijd schreef Camille zijn eerste symfonie. Hij zou in totaal 3 symfonieën schrijven. In 1861 werd Camille leraar aan het Niedermeyers Instituut voor kerkmuziek. Daar raakte hij goed bevriend met één van zijn leerlingen, Gabriel Fauré. Vanaf 1870 begon de Duitse muziek steeds populairder te worden in Frankrijk. Daarom richtte Saint-Saëns in 1871 het Société Nationale de Musique op. Deze organisatie hield zich bezig met het promoten van Franse muziek. Saint-Saëns trouwde in 1875 met Marie Truffot. De dood van hun beide kinderen zorgde ervoor dat het huwelijk niet lang heeft geduurd. Camille gaf zijn vrouw de schuld van de dood van zijn zoons en verliet haar in 1881. Saint-Saëns werd doodongelukkig en om zijn verdriet te vergeten bekommerde hij zich over de kinderen van zijn leerling Fauré. In 1886 componeerde hij het Carnaval des Animaux. Hij vond het stuk echter niet bij zijn imago passen en hield een uitvoering tegen. In 1888 stierf de moeder van Saint-Saëns. Vervolgens vestigde hij zich in Dieppe, waar in 1890 een Saint-Saëns Museum werd geopend. Camille reisde veel en uiteindelijk had Saint-Saëns alle Europese landen, Rusland, de Verenigde Staten en Zuid-Amerika bezocht. Hoewel Camille gigantisch populair was buiten Frankrijk, gold dit niet voor Frankrijk zelf. Zijn muziek werd als achterhaald beschouwd door het Franse volk en maakte plaats voor de modernere muziek van Franse componisten. Camille Saint-Saëns stierf op 16 december 1921 in Algiers.

Composities Camille Saint-Saëns

Bekende orkestwerken:

- Symfonie nr. 1 in Es groot, Op. 2 (1853) – 1e symfonie van Camille, geschreven op 18-jarige leeftijd

- Symfonie nr. 2 in a klein, Op. 55 (1859)

- Allegro appassionato voor cello en orkest, Op. 43 (1875) – 1e stuk geschreven na huwelijk Marie Truffot

- Danse Macabre (1875) – Oorspronkelijk gedicht, geschreven door Jean Lahor, dat door Camille naar lied is omgezet. Het lied gaat over de dood die

3

om middernacht een dansliedje speelt op zijn viool. De skeletten dansen rond in de nacht. De xylofoon stelt het rammelen van de botten voor, en als de haan kraait moet iedereen zo snel mogelijk weer in zijn graf kruipen. Alleen de dood blijft achter en speelt nog een treurig melodietje op de viool

- Symfonie nr. 3 in C klein, Op. 78 (1886) – Ook wel bekend al de “Orgelsymfonie’’. Saint Saëns schreef de symfonie in opdracht van de Royal Philharmonic Society uit Londen. Saint-Saëns droeg zijn werk op aan zijn net overleden vriend Franz Liszt

Bekende concerten:

- Concert voor piano nr. 1 in D groot Op. 17 (1858) - Het eerste pianoconcert van Saint-Saëns. In de jaren '60 van de 19e eeuw voerde Camille het werk een aantal keer op

- Concert voor piano nr. 2 in G klein (1868) - Het tweede is het meest populaire van zijn vijf pianoconcerten. Saint-Saëns schreef het in maar 17 dagen

- Concert voor piano nr. 3 in Es groot Op. 29 (1869) - Saint-Saëns droeg dit werk op aan de pianiste Elie-Myriam Delaborde

- Concert voor piano nr. 4 in C klein Op. 44 (1875)

- Concert voor piano nr. 5 in F groot Op. 103 (1896) - Saint-Saëns schreef het concert ter gelegenheid van een jubileumconcert op 6 mei : op deze dag was het 50 jaar geleden dat Saint-Saëns zijn eerste concert gaf in de Salle Pleyel

- Le Carnaval des Animaux (1886)

Bekende orgelwerken:

- Fantasie nr. 1 (1875) – Fantasie is een orgel compositie, geschreven in Camille’s jongere jaren toen hij nog muziekstudent was

- Fantasie nr. 2, op. 101 (1895)

Bekende koormuziek:

- Ave verum

Bekende Operawerken:

Samson et Dalila (1867-1868)

4

“Danse Macabre”

(1875)

Le Carnaval des Animaux

Le Carnaval des Animaux, geschreven in 1886, is waarschijnlijk het bekendste werk van Camille Saint Saëns. Camille heeft het stuk echter nooit in het openbaar laten vertonen omdat hij het niet bij zijn imago vond passen. Pas in 1922 werd het stuk voor het eerst uitgegeven. Le Carnaval des Animaux betstaat uit 14 delen waarin op een paar stukken na dieren worden uitgebeeld. De bezetting betstaat uit 1 piccolo,2 klarinetten (in B en C), 1 fluit, 1 xylofoon, 1 glasharmonica, 2 piano’s, 2 violen, altviolen, cello’s en contrabassen. Bij ieder deel worden weer andere instrumenten gebruikt.

De delen

I - Introduction et Le Marche Royale du Lion (Introductie en de Koninklijke mars van de leeuw) – strijkers en 2 piano’s: Introduction is een kort stukje waarin de 2 piano’s heel snel spelen (tremolo). Tegelijkertijd spelen de strijkers een melodie. Door de tremolo wordt de spanning langzaam opgewekt en tenslotte spelen de 2 piano’s een glissando in tegengestelde richting om de introductie af te sluiten. Le Marche Royale du

5

Lion begint met de 2 piano’s die C-majeurakkoorden achter elkaar spelen. Dan spelen de strijkers en piano’s een majestueuze melodie. Dan hoor je 4 chromatische toonladders gespeeld door de cello, contrabas en piano die het gebrul van de leeuw moeten voorstellen. Tussendoor hoor je nog akkoorden gespeeld door viool en piano. Dan wordt het majestueuze deel nog een keer (hoger) gespeeld en het stuk eindigt met een chromatische toonladder.

II - Poules et Coqs (Kippen en Hanen) – Strijkers zonder cello en contrabas, 2 piano’s en een klarinet: Poules et Coqs is een kort en snel gespeeld stuk. De 2 piano’s doen het ‘getok’ van de kippen na en de strijkers doen het spel van de piano’s na. De piano doet ook het gekraai van de haan na en de klarinet speelt tussendoor kleine solo’s. Na een versnelling sluit het stuk plotseling af.

III - Hémoines (Muilezels) – 2 piano’s: Hémoines wordt gespeeld door 2 piano’s die tegelijk een up- en downmotion spelen. De eerste partij begint op C3 en de 2e partij begint op C2. De ondertitel bij dit stukje muziek is: “snelvoetige dieren”. Dit is spottend bedoelt. De 2 pianisten spelen toonladderoefeningen en doen dit heel “uitsloverig”, net als een muilezel die denkt dat hij een echt paard is. Het stuk eindigt met een ongelijke toonladder en 2 akkoorden.

IV - Tortues (Schildpadden) - Strijkers en piano: Het stuk begint met de piano die akkoorden aan slaat. Dit doet de piano het hele stuk door en langzamerhand worden de akkoorden hoger. De melodie wordt gespeeld door de strijkers. Zoals je weet zijn schilpadden trage dieren. Daarom nam Saint-Saëns een nogal bekend deuntje als melodie maar dan sterk vertraagd. Hij gebruikte het deuntje uit “Orpheus in de Onderwereld” van Offenbach, bij de meeste beter bekend als de “Can-Can”. Het stuk sluit af met piano akkoorden die steeds trager tot afsluiting komen.

V - L’elephant (de Olifant) – Piano en contrabas: De contrabas speelt een melodie terwijl de piano op een wals-achtige wijze akkoorden aan slaat. In het midden komen nog enkele melodietjes voor uit Hector Berlioz' 'Dans van de luchtgeesten' uit 'La Damnation de Faust' en Felix Mendelssohns 'Midzomernachtsdroom'. L’elephant eindigt met lage en hoge akkoorden op de piano en een melodietje op de contrabas.

VI - Kangarous (Kangoeroes) – 2 piano’s: De piano’s spelen korte nootjes in een steeds ander tempo. Dit moet het ongelukkige gespring van de dieren nabootsen. Daar tussenin spelen de piano’s weer lange noten. Zo gaat het het hele stuk door. Het stuk eindigt met een paar lange noten.

VII – Aquarium – 2 piano’s, fluit, strijkers zonder contrabas en een glasharmonica:De melodie wordt gespeeld door de fluit, ondersteund door de strijkers. En de piano’s spelen op de achtergrond mee en doen soms een loopje naar een

6

melodie. In het middenstuk spelen de piano’s een melodie, waarna het eerste stuk weer herhaald wordt. Het stuk eindigt helder in A-majeur.

VIII - Personnages à longues oreilles (Personages met lange oren) – 2 violen: Dit is het kortste van alle delen. De violen spelen afwisselend hoog en laag. Op deze manier lijkt dit een beetje op de wijze van het gebalk van een ezel “hee-haw”.

IX - Le Coucou au fond des bois (De Koekoek achterin het bos) – 2 piano’s en een klarinet: De piano’s spelen zachte en lichte akkoorden die langzamerhand steeds dreigender worden. De klarinet speelt tussendoor steeds 2 noten, bis en gis (c en as), die het geluid van een koekoek moeten voorstellen.

X – Volière – Strijkers, piano en fluit: De strijkers spelen als achtergrond, en de fluit neemt de plaats van vogel met een vrolijke en snelle melodie. De piano speelt een afwisseling tussen akkoorden en trillers. Dit alles vormt een sierlijk en vrolijk geheel.

XI - Pianistes (Pianisten) – Strijkers en 2 piano’s: In Pianistes gaat het natuurlijk over pianisten. Het is natuurlijk een beetje raar dat die voorkomen in een dierencarnaval. De pianisten spelen eigenlijk beginnersoefeningen die een beetje stumperig gespeeld moet worden. Tussendoor hoor je akkoorden van de strijkers. Het laatste stuk bestaat uit door de piano gespeelde tertsen die afwisselend worden gespeeld met een melodietje op de altviool en de cello ertussen door, waarna het stuk wordt afgesloten met 3 akkoorden.

XII – Fossiles (Fosielen) – Strijkers, 2 piano’s, klarinet en xylofoon: Het stuk begint met een melodietje uit “Danse Macabre”, Saint Saëns beroemdste orkerstwerk. De xylofoon en de viool spelen een groot deel van de melodie, afgewisseld met de piano en de klarinet. De xylofoon doet denken aan het rammelen van botten. Verder worden er nog melodietjes gepeelt die voorkomen in Mozart's 'Ah, vous dirai-je, maman?' (beter bekend als ‘Altijd is Kortjakje ziek …’), 'J'ai du bon tabac', 'Au clair de la lune' en 'Partant pour la Syrie'.

XIII - Le Cygne (De Zwaan) – Cello en 2 piano’s: De piano’s spelen steeds loopjes terwijl de cello de melodie speelt. De melodie wordt op een langzame manier afgesloten en vervolgens nog een pianosolo die ook langzaam eindigt met een dalend loopje.

XIV – Final (Finale) – Gehele ensemble: Het stuk begint hetzelfde als de intro met de piano tremolo. De strijkers bouwen de spanning op door een paar lage noten toe te voegen, die tenslotte leiden tot een glissando door de piano. Vervolgens is er een kleine pauze waarna de melodie begint die door alle instrumenten gespeeld wordt. Vervolgens komt het thema van ‘Hèrmoinse’ weer naar voren en worden de toonladderoefeningen gespeeld met enkele variaties. Daarna weer de grootse melodie en dan volgt er een gemengd stuk waarin onderdelen zijn te horen uit ‘Poules et Coqs’ en ‘Pianistes’. Hierna een thema uit ‘Kangarous’, dan een paar glissando’s op

7

de piano en een paar onderdelen uit ‘Le Marche Royal du Lion’ en 'Personnages à longues oreilles'. Het geheel eindigt met een paar akkoorden.

Kunstenaars ten tijde van Camille Saint-Saëns

- Constantim Meunier (1831-1905) – Meunier was een Belgische beeldhouwer, schilder en graficus. Hij werd geboren in Etterbeek en stierf in Elsene. Toen hij 14 jaar was begon hij met studeren aan de Brusselse Academie en volgde een opleiding van bijna acht jaar. Hij begon op 20-jarige leeftijd met schilderen en richtte zich op religieuze thema’s en historische gebeurtenissen. Een bekend voorbeeld hiervan is de Kruisweg in de kerk van Sint-Pieters-Kappelle. Meunier stierf op 73-jarige leeftijd.

- Charles Auguste Fraikin (1817-1893) – Fraikin was een Belgische beeldhouwer. Vanaf zijn 12e volgde Fraikin tekenlessen aan de Koninklijke academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Toen zijn vader overleed ging Fraikin een opleiding volgen tot apotheker. Fraikin won in 1839 een gouden medaille voor het beeld L’amour captif.

- Théo van Rysselberghe (1862-1926) - Rysselberghe was een Belgisch schilder. Hij werd geboren in Gent. Hij volgde een opleiding aan de Gentse Academie voor schone Kunsten. Hij schilderde onder andere “Zijn vrouw Maria en dochter Elisabeth” en “De man aan het roer”.

- Vincent van Gogh (1853-1890) – Vincent was een Nederlandse schilder. Hij werd geboren in Zundert en stierf in Auvers-sur-Oise. Hij schilderde onder andere beroemde schilderijen als “De aardappeleters” (1885), “Zonnenbloemen” (1888) en “Caféterras bij avond” (1888).

- Frantz Charlet (1862-1892) – Charlet was en Belgische kunstschilder, etser en lithograaf. Franz werd geboren in Brussel en volgde een opleiding aan de academie voor Schone Kunsten.

- Eugène Broerman (1861-1932) – Broerman was een Belgische schilder.

- Rodolphe Wytsman (1860-1927) – Wytsman was een Belgische kunstschilder.

8

Componisten ten tijde van Camille Saint-Saëns

(1835-1921) en composities

Hier zijn enkele componisten met een compositie en korte beschrijving uit de tijd van Camille Saint-Saëns.

-1835-1918 César Cui: Russisch componist van ‘de Gelaarsde Kat’ (1913) en muziekcriticus.Geboren in Sint-Petersburg.-1835-1914 Davorin Jenko: Sloveense componist en dirigent van het Sloveense volkslied.Geboren in het stadje Dvorje.-1835-1916 Eduard Strauss: Oostenrijks componist van ‘Errinerungen’ en dirigent.Geboren in Wenen.-1835-1881 Nikolaj Rubinstein: Russisch componist en pianist van ‘Tarantella’ in G mineur.Geboren in Moskou.-1835-1913 Frans Johan Schweinsberg: Nederlands componist van ‘Kroningsmarsch’.Geboren in Maastricht.-1836-1891 Léo Delibes: Franse componist van ‘Sylvia’ en andere romantische muziek.Geboren in het stadje Saint-Germain-du-Val.-1836-1899 Franz Scharoch: Roemeens componist van ‘Zum Abschied’.Geboren in Karlsburg.-1836-1890 Pierre Strauwen: Belgisch componist van harmonie en fanfare orkesten.Geboren in Laken.-1836-1910 Friedrich August Trenkler: Duits componist van ‘Wettiner Jubiläumsmarsch’Geboren in Dresden.-1837-1910 Mili Balakirev: Russisch componist van ´Islamej´ en ´Scherzo´in B mineur.Geboren in Nijzni Novgorod -1837-1911 Louis Canivez: Belgisch componist van ‘Reveil’ en dirigent.Geboren in Binche

9

-1837-1911 Alexandre Guilmant: Frans componist van ‘Idylle pour piano’ en organist.Geboren in Boulogne-sur-mer.-1837-1915 Émile Waldteufel: Frans componist van ‘Marche Alexandre’ en muziekpedagoog.Geboren in Straatsburg-1838-1920 Max Bruch: Duits componist van ‘Kol Nidrei´ en ´Odysseus´Geboren in Keulen.-1838-1875 Georges Bizet: Frans componist van ´Patrie´.Geboren in Parijs.-1838-1903 Jules Levy: Brits-Amerikaans componist van ´Lizzy Waltz´.Geboren in Londen.-1838-1903 Michel-Joseph Steenebruggen: Belgisch componist van ´Belgique´.Geboren in Brussel.-1839-1886 Antonín Ambrož: Boheems componist van ´Treurmars´ en trombonist.Geboren in Humpolec.-1839-1881 Modest Moessorgski: Russisch componist van ´Boris Godoenov´.Geboren in Karevo.

Andere componisten met thema ‘feest’

10

Igor Strawinsky (Oranienbaum, 17 juni 1882 – New York, 6 april 1971)

Leos Janacek (Hukvaldy, 3 juli 1854 – Ostrava, 12 augustus 1928) Johannes Brahms (Hamburg, 7 mei 1833 – Wenen, 3 april 1897) Henri Viotta (Amsterdam, 16 juli 1848 - Montreux, 17 februari 1933) Johann Strauss jr. (Wenen, 25 oktober 1825 – Wenen, 3 juni 1899) Wolfgang Amadeus Mozart (Salzburg, 27 januari 1756 – Wenen, 5

december 1791) Joseph Lanner (Wenen, 12 april 1801 - Oberdöbling, 14 april 1843) Johann Strauss sr. (Leopoldstadt, 14 maart 1804 - Wenen, 25

september 1849) Pjotr Iljitsj Tsaikovski (Votkinsk, 7 mei 1840 – Sint-Petersburg, 6

november 1893) Maurice Ravel (Ciboure, 7 maart 1875 – Parijs, 28 december 1937)

Andere kunstenaars met thema ‘feest’

Jan Steen (Leiden, 1625 of 1626 – Leiden, 23 februari 1679) Nederlandse kunstschilder, schilder van ‘Het Driekoningenfeest’.

Henri Matisse (Le Cateau-Cambrésis, 31 december 1869 – Cimiez, nabij Nice, 3 november 1954) Frans kunstschilder, schilder van ‘De Dans’.

Pieter Bruegel (Breda of Bree, circa 1520 – Brussel, 9 september 1569) Vlaams kunstschilder, schilder van ‘De Boerenbruiloft’.

Anders Zorn (18 februari, 1860 - 22 augustus, 1920) Zweeds schilder van ‘Midzomerdans’.

Jan Lievens (Leiden, 24 oktober 1607 - Amsterdam, 4 juni 1674) Nederlands kunstschilder van ‘Feest van Esther’.

Max Pechstein (Zwickau, 13 december 1881 - Berlijn, 29 juni 1955) Duits kunstschilder van ‘Somalische dans’.

Voor 1850 waren er in West-Europa geen kunstenaars te vinden die écht het thema feest hadden. Er zat altijd een moralistische of godsdienstige boodschap achter. De Boerenbruiloft bijvoorbeeld was niet geschilderd omdat hij een feest vast wilde leggen, maar om de zedenloosheid van het plebs te weergeven. Na die tijd kreeg je wereldser motieven.

Bronnen

- http://www.wikipedia.org

- http://www.google.nl

11

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Camille_Saint-Saëns

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Camille_Saint-Saëns

- http://home.hccnet.nl/gw.romijn/tijdgenotencamillesaintsaens.htm

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Het_Carnaval_der_dieren

- http://www.youtube.com/watch?v=hjaBGAfWGSU

- http://www.youtube.com/watch?v=YyknBTm_YyM

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Oeuvre_van_Camille_Saint-Sa%C3%ABns

- http://www.grotesmurf.madsc ience.nl/music

12