các mô hình với biến giải thích định tính · pdf...

Download Các mô hình với biến giải thích định tính · PDF file1 Chương 3 Các mô hình với biến giải thích định tính1 Domadar N. Gujarati (Econometrics by example,

If you can't read please download the document

Upload: lamdieu

Post on 07-Feb-2018

225 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

  • 1

    Chng 3

    Cc m hnh vi bin gii thch nh tnh1

    Domadar N. Gujarati

    (Econometrics by example, 2011).

    Ngi dch v din gii: Phng Thanh Bnh, MB (26/10/2017)

    Hu ht cc m hnh hi quy chng ta tho lun n gi lin quan n mt

    bin ph thuc nh lng v cc bin gii thch nh lng. Chng ta s tip

    tc gi nh rng bin ph thuc l nh lng, nhng by gi chng ta s xem

    xt cc m hnh trong cc bin gii thch l nh lng cng nh nh tnh.

    Trong chng 8, chng ta s xem xt cc bin ph thuc v bn cht cng l

    bin nh tnh.

    Trong phn tch hi quy chng ta thng gp cc bin v c bn l nh tnh,

    chng hn nh gii tnh, sc tc, mu da, tn gio, dn tc, vng a l, ng

    phi, hoc cc xu hng chnh tr. V d, trong hm tin lng chng ta tho

    lun chng 1, chng ta c cc bin v gii tnh, mi quan h cng on, v

    tnh trng thiu s gia nhiu bin gii thch bi v cc bin nh tnh ny ng

    mt vai tr quan trng trong vic quyt nh tin lng.

    Cc bin nh tnh ny v c bn l cc bin vi thang o nh danh, khng c

    bt k nhng gi tr bng s c th. Nhng chng ta c th lng ha chng

    bng cch to ra cc bin gi (dummy variables), c cc gi tr 0 v 1, 0 cho

    bit khng c thuc tnh v 1 cho bit c thuc tnh. V vy bin gii tnh c th

    lng ha nh sau: n = 1 v nam = 0, hoc ngc li. Nhn y, lu rng

    1 bit thm chi tit, xem Gujarati/Porter, Chng 9.

  • 2

    cc bin gi cng c gi l cc bin ch bo (indicator variables), cc bin

    phn loi (categorical variable), v cc bin nh tnh (qualitative variables).

    Trong chng ny, chng ta cho thy cc bin gi c th c x l nh th

    no trong khung phn tch ca m hnh hi quy tuyn tnh c in. thun

    tin v mt k hiu, chng ta s t cc bin gi bng ch D.

    vic phn tch tr nn d dng, chng ta bt u vi mt v d c th.

    3.1 Xem xt li hm tin lng

    Trong chng 1, chng ta xem xt nhn t quyt nh tin lng theo gi

    ca mt mu cho gm 1289 ngi da trn d liu thu thp t iu tra dn s

    hin hnh (CPS) thng 3 nm 2095. Cc bin c s dng trong phn tch v

    cc kt qu hi quy c cho trong Bng 1.2.

    Bng 1.2: Hm tin lng.

  • 3

    Chng ta hy vit hm tin lng theo mt dng khc nhn mnh vai tr ca

    cc bin gi trong hi quy ny:

    Trong , D2i = 1 nu l n, 0 l nam; D3i = 1 cho da mu, 0 da trng; v D4i =

    1 nu l thnh vin ca cng on, 0 nu khng phi thnh vin cng on;

    y Ds l cc bin gi.

    thun tin, chng ta to li kt qu hi quy c cho trong Bng 1.2, s

    dng cc k hiu trc cho trong phng trnh (3.1) (Bng 3.1).

    Bng 3.1: M hnh nhn t quyt nh tin lng.

    Th nht, nu mt h s ct c a vo m hnh v nu mt bin nh tnh

    c m phn loi, th chng ta ch a (m 1) bin gi vo m hnh. V d, gii

    tnh ch c hai phn loi; v th chng ta ch a mt bin gi cho gii tnh. iu

    ny bi v nu n nhn gi tr 1, th t bn thn n nam c gi tr l 0. D nhin,

  • 4

    nu mt thuc tnh ch c hai phn loi, th s khng l vn g khi phn loi

    nhn gi tr 1 hoc 0. V th chng ta c th m ha nam l 1 v n l 0.

    Nu, v d, chng ta xem xt mi quan h chnh tr nh s la chn gia ng

    dn d, ng cng ha, v ng c lp, th chng ta c th c ti a hai bin

    gi i din cho ba ng. Nu chng ta khng tun theo quy tc ny, chng

    ta s ri vo by bin gi (dummy variable trap), ngha l, tnh hung a cng

    tuyn hon ho. V th, nu chng ta c 3 bin gi cho 3 ng chnh tr v mt

    h s ct, th tng ca 3 bin gi s l 1, s ng bng gi tr ca h s ct

    chung (common intercept) l 1, dn n a cng tuyn hon ho2.

    Th hai, nu mt bin nh tnh c m phn loi, bn c th a m bin gi v

    m hnh, min l bn khng a h s ct (chung) vo m hnh. Cch ny

    chng ta khng ri vo by bin gi.

    Th ba, phn loi nhn gi tr 0 c gi l phn loi tham chiu (reference),

    phn loi c s so snh (benchmark hoc comparison). Tt c cc so snh

    c thc hin theo phn loi tham chiu, nh chng ta s thy trong v d.

    Th t, nu c nhiu bin gi, th bn phi theo d phn loi tham chiu [Din

    gii: D nhin l ca tng bin]; nu khng, bn s rt kh gii thch kt qu.

    Th nm, chng ta s thng xuyn phi xem xt cc bin gi tng tc

    (interactive dummies), chng ta s minh ha cc bin tng tc ny di y.

    Th su, v cc bin gi nhn cc gi tr 1 v 0, nn chng ta khng th ly

    logart. Ngha l, chng ta s khng a cc bin gi dng log3.

    2 Lu rng a h s ct vo m hnh tng ng a mt bin gii thch vo m hnh v bin ny lun lun c gi tr l 1. 3 Tuy nhin, nu thay v 1 v 0, bn chn 10 v 1 nh cc gi tr ca bin gi, th bn c th ly log ca chng.

  • 5

    Th by, nu mu tng i nh, ng a qu nhiu bin gi vo m hnh.

    Nh rng, mi h s ca bin gi s hao tn mt bc t do.

    Gii thch cc bin gi

    Quay li hm tin lng trong Bng 3.1, chng ta hy gii thch h s bin gi

    ca gii tnh (-3.0748). H s ny c ngha l tin lng theo gi trung bnh ca

    mt cng nhn n thp hn khong $3.07 so vi tin lng trung bnh ca mt

    cng nhn nam, y nam l phn loi tham chiu, d nhin khi cc bin khc

    c gi nguyn khng i. Tng t, tin lng trung bnh ca cc cng nhn

    c tham gia cng on cao hn khong $1.10 so vi tin lng trung bnh ca

    cc cng nhn khng c tham gia cng on (y l phn loi tham chiu) [Din

    gii: D nhin l khi cc bin khc c gi nguyn khng i]. Tng t, tin

    lng trung bnh ca mt cng nhn da mu thp hn khong $1.57 so vi mt

    cng nhn da trng (y l phn loi tham chiu) [Din gii: D nhin l khi cc

    bin khc c gi nguyn khng i].

    Nhn tin, lu rng tt c cc h s bin gi u c ngha thng k cao, v

    cc gi tr xc sut p thc t hu nh bng 0. [Din gii: Nh vy, cc yu t

    nh nh l nhng bin quan trng quyt nh tin lng, nn nu chng ta s

    khng a vo m hnh s dn n cc c lng OLS b chch (biased), v

    y l nhng hu qu rt nghim trng. hiu b chch ngha l sao, v ti

    sao n quan trng, hy xem chng minh v gii thch n tp #3, Tm lc

    kinh t lng cn bn]. Cc h s bin gi ny ng c gi l cc bin gi

    chnh lch h s ct (differential intercept dummies), v chng cho bit khc

    bit trong cc gi tr ca h s ct ca phn loi c gi tr bng 1 so vi phn

    loi tham chiu.

    Gi tr -7.18 ca h s ct chung c ngha l g? Chng ta k vng l tin

    lng theo gi ca mt cng nhn nam, da trng, khng tham gia cng on

    (tc l cc phn loi tham chiu). Ngha l, gi tr h s ct chung cp n

  • 6

    tt c cc phn loi c gi tr bng 0. D nhin, y l cch gii thch my

    mc (mechanical interpretation) v h s ct4. Nh chng ta lu nhiu

    trng hp, mt gi tr h s ct m thng khng c cch gii thch ngha

    kinh t r rng.

    Gii thch cc bin gii thch nh lng th kh r rng. V d, h s ca bin

    gio dc 1.37 ngha l khi gi nguyn cc yu t khc khng i, mt nm i

    hc tng thm th tin lng trung bnh s tng khong $1.37. Tng t, mi

    nm kinh nghim lm vic tng thm th tin lng trung bnh s tng khong

    $0.17, khi gi nguyn cc yu t khc khng i.

    3.2 Lm r li hm tin lng

    Chng ta thy rng tin lng trung bnh ca mt cng nhn n thp hn

    tin lng trung bnh ca mt cng nhn nam v chng ta cng thy rng tin

    lng trung bnh ca mt cng nhn da mu thp hn tin lng ca mt cng

    nhn da trng. C th rng tin lng trung bnh ca mt cng nhn n da mu

    khc tin lng ca mt cng nhn n hoc mt cng nhn da mu? Nu iu

    xy ra, th liu rng chng ta c th ni g v kh nng phn bit i x

    chng li cc cng nhn n da mu?

    bit iu ny, chng ta c lng li hm tin lng bng cch a thm

    vo m hnh tch (product) ca cc bin gi gii tnh (n) v da mu. Bin tch

    c gi l mt bin gi tng tc (interactive dummy), v n tng tc hai

    bin nh tnh. a thm bin tng tc, c c kt qu nh trong Bng 3.2.

    H s ca bin gi tng tc (D2 x D3) l khong 1.10, nhng n khng c

    ngha thng k, v gi tr xc sut p khong 28%.

    4 C bn, n cho bit ni m ng hi quy (hoc mt phng) nm dc trc Y, th hin bin ph thuc.

  • 7

    Nhng chng ta gii thch gi tr ny nh th no? Khi cc yu t khc c

    gi nguyn, th mt cng nhn n c tin lng trung bnh thp hn khong

    $3.24, mt cng nhn da mu c tin lng trung bnh thp hn khong $2.16

    v mt cng nhn n da mu c tin lng trung bnh thp hn khong $4.30

    (= -3.24 2.16 + 1.10). Ni cch khc, so vi phn loi tham chiu, th mt cng

    nhn n da mu c thu nhp tin lng trung bnh thp hn mt cng nhn n

    hoc thp hn mt cng nhn da mu.

    Bng 3.2: Hm tin lng vi cc bin gi tng tc.

    [Din gii: Trn Eviews, c kt qu hi quy nh Bng 3.2, chng ta nhp

    dng lnh sau y: LS WAGE C GENGER RACE UNION EDUC EXPERI

    GENDER*RACE].

    Chng ta cho ngi c t tm hiu xem liu mt cng nhn n tham gia

    cng on hoc mt cng nhn da mu tham gia cng on c mc tin lng

    trung bnh khc bit so vi thuc tnh tham chiu hay khng. Bn cng c th

  • 8

    tng tc cc bin gi n v cng on, cc bin gi n v kinh nghim, cc

    bin gi da mu v cng on, v cc bin gi da mu v kinh nghim.

    3.3 Mt cch khc xem xt li hm tin lng

    Chng ta ngm gi nh rng cc h s dc ca cc bin nh lng: gio

    dc, v kinh nghim l ging nhau gia cng nhn nam v na, gia cng nhn

    da mu v da trng. V d, gi nh ny hm rng mi nm i hc tng thm

    hoc mi nm kinh nghim lm vic tng thm, th cng nhn nam v n kim

    c cng mc lng theo gi tng thm. D nhin, y ch l mt gi nh.

    Nhng vi cc bin gi, chng ta c th kim nh gi nh ny mt cch r

    rng hn.

    Chng ta hy th hin hm tin lng nh sau:

    Trong phng trnh (3.2), B2, B3, v B4 l cc bin gi chnh lch h s ct, nh

    trc y, v B7 n B11 l cc bin gi chnh lch h s dc (differential

    slope dummies). Nu v d, b7, l h s c lng ca B7, c ngha thng k,

    th n cho bit rng t l tng lng trung bnh trn mt nm gio dc tng thm

    n so vi nhm tham chiu (tc l nam) [Din gii: Gujarati ghi nhm l nam da

    trng], c h s dc l B5 (ng ra l b5). Cc h s chnh lch dc khc

    cng c gii thch mt cch tng t.

    Kt qu hi quy phng trnh (3.2) c cho trong Bng 3.3. So vi kt qu

    trong Bng 3.1 v 3.2, kt qu trong Bng 3.3 c nhiu im th v. Cc h s

  • 9

    chnh lch dc i vi n theo gio dc v kinh nghim mang