1.1. Cefalosporini I generacije i ostali cefalosporini (cefotaksim)Cefalosporini su beta-laktamski antibiotici slini penicilinu. Cefalosporini N i C, hemijski srodni penicilinima, i cefalosporini C, steroidni antibiotici slini fuzidinskoj kiselini, prvi put su izolovani iz Cephalosporinum fungus. Osnovna struktura cefalosporina je 7-aminocefalosporanska kiselina (7-ACA) koja se sastoji od beta-laktamskog prstena i dihidrotiazinskog prstena (2).

Slika 3. Strukturna formula cefalosporinske kiseline

Djeluju na G+ streptokoke i stafilokoke. Djelovanje na G- bakterije je razliito i ovisi o strukturi. Na pseudomonas djeluju dva cefalosporina i to ceftazidin i cefoperazin (2).

Mehanizam dejstva ovih lijekova isti je kao i kod penicilina.(prodiru u unutranjost bakterijske elije kroz kanale i vezuju se za specifine protein bakterijskog zida). Bakterijski patogeni se meusobno razlikuju kvalitativno i kvantitativno, prema prisustvu PVP proteina. Svi beta laktamski antibiotici spreavaju sintezu peptidoglikana elijskog zida bakterije. Nakon vezivanja za vezno mesto na bakteriji, oni inhibiraju transpeptidacioni enzim koji unakrsno povezuje peptidne lance, privrene na osnovu struktura peptidoglikana. Finalni baktericidni dogaaj je inaktivacija inhibitora autolitikih enzima u elijskom zidu, to dovodi do lize bakterije. Svi cefalosporini su baktericidni (2).

Cefalosporini prve generacije su efikasni prije svega protiv Gram-pozitivnih mikroorganizama i koriste se u terapiji infekcija koe, uha, sinusa, drijela, mokranih puteva, crijeva. Lijekovi druge generacije imaju bolje dejstvo na Gram-negativne bakterije, a prilino su efikasni i protiv Gram-pozitivnih mikroorganizama. Cefalosporini tree generacije spadaju u grupu tzv. antibiotika irokog spektra i veoma su efikasni protiv Gram-negativnih bakterija. Neki od njih deluju i na veoma opasan bolniki soj bakterije Pseudomonas aeruginosa. etvrta generacija ovih antibiotika obuhvata podjednako gram-pozitivne I Gram-negativne mikroorganizme. Neki cefalosporini mogu se dati oralno, ali se veina daje parenteralno, intramuskularno ili intravenski. Nakon apsorpcije, iroko se raspodjeljuju po cijelom tijelu (2).

Rezistencija na ovu grupu lijekova poveana je zbog plazmida ili hromozomske beta laktamaze (3).

Cefalosporini prve generacije su nestabilni preparati, koji se primjenjuju intra venozno, djeluju na Gram pozitivne koke ukljuujui Staphyloccocus aureus, S. epidermis, Streptoccocus pyogenes, S. pneumoniae. Imaju limitirano djelovanje na Gram negativne bakterije: Escherihia coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus Mirabilis i Shigella, a bez djelovanja su na Enerococcus faecalis, meticilin rezistentne cocce, Bacteroides fragilis, Citrobakter, Enterobacter, Proteus i Pseudomonas. Iako imaju malu toksinost i irok spektar djelovanja, rijetko su lijekovi izbora, a sve vie se zamjenjuju sa cefalosporinima II i III generacije. Obino su indicirani za hirurku profilaksu kod ugraivanja proteza (2).Noviji injekcioni cefalosporini imaju proiren antimikrobni spektar prema Gram-negativnim mikroorganizmima. Hemijski predstavljaju , disupstituirane derivate 7-amino-cefalosporanske kiseline (-2-amino-tiazol-4-il--oksiimino derivate). U poloaju C3 su prisutne estarske ili tioetarske grupe, koje su hemijski nestabilne (2). Cefotaksim se hemijski oznaava kao [6R-[6,7(Z)]]-3-[(acetil-oksi)-metil]-7-[[(2-amino-4-tiazolil) (metoksiimino) acetil] amino]-8-okso-5-tia-1-azabiciklo[4,2,0]okt-2-en-2-karboksilna kiselina (3).

Slika 4. Strukturna formula cefotaksima

Prisustvo oksimske funkcionalne grupe uslovljava graenje geometrijskih izomera (syn-anti). Aktivan je (Z) odnosno syn-izomer, koji se u terapiji koristi u obliku natrijumove soli. Prisustvo neaktivnog (E) odnosno anti izomera ispituje se kao neistoa. Biotransformacija se vri reakcijom hidrolize estera. Dobijeni metabolit dezacetilcefotaksim ima smanjenu antimikrobnu akrivnost (oko 10%) (2).Kliniki se cefotaksim koristi u lijeenju meningitisa izazvanog gram negativnim enterokokama i bakterijama. Koristi se u terapiji tekih infekcija i u neonatologiji, poto nema metabolikih interakcija sa bilirubinom, a koristi se i u lijeenju septikemija i infekcija respiratornog i urinarnog trakta. Cefotaksim se izmeu ostalog koristi i u lijeenju nekih stafilokoknih infekcija (2).