cell biology ppt in pashto by pameer

Prepared By: Aamir Khan Pameer

1

Cell Biology

By: Aamir Khan (Pameer)

1392

Prepared By: Aamir Khan Pameer 2

Aristotle ‘s contribution in biology Robert Hooke: as Discoverer of Cell ( in1665) Leuwan Hook: as Discoverer of living cell ( in

1682) Robert Brown: as Disoverer of cell ‘s

Nucleus( in 1823) Mathias Schleiden & Theoder Schwann

Proposed cell theory ( in1838/39) Dujardin & Purkinje observed cytoplasm in

1835 Karil Biar studied the ovum cells of mammalian


شویدی جوړ څخه حجری د موجودات ژوندی شویدی ټول جوړ څخه حجری د موجودات ژوندی ټولرسیږی ټټ سرته کی داخل په حجری د تحولات میتابولیکی رسیږی ول سرته کی داخل په حجری د تحولات میتابولیکی ول

راځی لاسته څخه پخوانیوحجرو د اثر په ویش حجروی د حجری راځی نوی لاسته څخه پخوانیوحجرو د اثر په ویش حجروی د حجری نویدی شانته یو جو‌ړښت کمیاوی حجرو ټولو دی د شانته یو جو‌ړښت کمیاوی حجرو ټولو د

دی لرونکی موادو ارثی د حجری دی ټولی لرونکی موادو ارثی د حجری ټولی


Prokaryotes Eukaryotes


لری • حرکت ډوله دری په حجرات ژوندی.1Amoeboid Movement

.2Cilliary Movement

.3Flagellate Movement

کیږی • لیدل کی حجراتو په انسان د حرکتونه ډوله دوه اولی


حجرې ټولې د کې خوا شاو په چاپيريال د حجرې د کې اصل په حرکت دغهد ا> مثل دي ځاي WBCحرکت هدف د ځان خپل څو تر کې انساجو په حرکت

. ورسوي ته

Amoeboid د څیر په اميب د حجره هم دلته چې وايي ځکه ورته حرکتيا پښو کوي Pseudo podiumکاذبو حرکت پواسطه


• Pseudopodium• Endocytosis• Exocytosis• Fibronectin• Exocytic vesical• Actin• Myosine• Ectoplasm• WBC


چي کوو د WBCد فرض غواړي لپاره هدف يو د حجرهڅخه رګ د ورسوي تیرهويني ته ځاي کار د خپل ځان او

د مخکي ټولو تر چي ده پکار پوري رګنو جدار پهته دي چي نو marginationونښلي اوس کيږي ويل

اوعي WBCد د او زيات (جسامت سوريو رګ ) دچي پکارده نو دي کم شکل WBCجسامت ه تخپل

ت دي چي ورکړي نو Diapedesisه تغير کيږي ويلکله چي وو WBCاوس څخه تر ځیدرګ Targetنو

د رسيدنه دغه چي ورسوي ځان بايد پوري برخيAmoeboid motion چي رسوي سرته پواسطه

شو تشريح محکي يي ميکانيزم


کيدو شروع د حرکت اميبويد د چي المل مهم هغهپه chemo taxisد ګرځی المل چي دي عبارت څخه

موجوديت موادو کيمياوي خاصو ځينو د کي انساجود چي کوم مواد دغه چي نيسي صورت کبله له

chemo taxis ګرځي chemo tacticسببsubstance نو چي مپه حجرات هغه اکثره ياديږي

کوي حرکات طرف Chemo tacticد اميبويد په منبع د موادوحرکت دغه او کوی لوړ عموماحرکت د څخه غلطت ټيټ د

ته همدي چي وي طرف په positive chemoغلطتtaxis د حجرات ځيني کيږي chemo tacticويل

کوي حرکت خواته مقابل تښتي څخه منبع له موادوبيا ته دي . Negative chemo taxisچي کیږی ویل


ب یسليا دوه په وجود د حرکت په ري حجراتو د کي خونيسي صورت .وسيله

۱ - چي کي الره تنفسي اوالنديني جوف په پوزي دپوښلي سطحه داخلي برخو دغو د حجراتو ده کومو

س چي یګڼي لري س د لياوي حرکت د ګرځي بب مخاطتقريبا حرکت دغه د 1cm/minاو سرعت pharynx په

دي روان د چی خواته الر هغي mucusتنفسي په اونښتو د .راپکي کړي خالص څخه شر د تيکلونو

۲ :پهfallopian tube موجو د حرکت یس دکي د لياود کبله د ovumله (Uterusڅخه ovaryهم ته رحم )

کيږي .راوړل


۱ :forward motion يوه په چي دي انيه ثتيزحرکاتنيسي 20-10کي صورت .ځلي

۲: back ward motion س دي بيرته یوروحرکات لياڅوس تر راځي ته حالت وکړي یخپل حرکت بيا .ليا

س له ید حرکت خوا یلياو بلي ATPوي او لري ضرورت تهايونو ځينو د هي رخوا د هم مثال ه دلونریول Ca, Mgدي

س مايکرو ید ټول جوړه singleهم ) ولونتیوبو لياو هم اواليا( پروتيني د کي خپلو په ځاي فيي يو مرسته په و

ټولو چي ډول تشوي مجموعي په کيږي axonmeه ويلتيوبولون) د شمول والبته (.په


1: Plasma membrane

2: Cytoplasm

3: Nucleus


يو د حجرات نباتي او واسطه ى حيواني په پردي يا غشاءطبق دري د غشاء اودغه شويدي و احاطه

ده لرونکى

منځن او پروتين له طبقي اوخارجي د ۍداخلي ئي طبقهجوړ ماليکولونوڅخه له د ه شحم د شوي غشاء ه

کي حشپه م Cholesterol او Phospholipids لري وجود

غشاء نفوذ قابل نيمه يوه غشاء حجرويSemipermeable

membrane ده


کړي احاطه محتويات داخلي ټول غشاء حجروي. کنترولوي ثبات او وظايف حجري د دي،

محيط خارجي او سايتوپالزم د غشاء حجروي. لري قابليت پردي نفوذ قابل نيمه د ترمينځ

تشخيص د ماليکولونو ميکرو د غشاء حجرويحجراتو د څنګ د اوهمدارنګه لري قابليت

. کيږي وجه په دى د هم پيژندنه په انګيزي د ته داخل نه بهر د غشاء حجروي

کي تعامالتو او .هم انتقال لري برخه طبقه په Lipid bilayerشحمي او قطبي غير

ډول ازادانه په ته مرکباتو وړو منحل کي شحمراتګ او تګ د ته داخل حجري ورکوی د ايونونه اجازه او

. شي نه تيريداي څخه هغي د


شحمياتو مختلفو د طبقه شحمي غشاء حجروي Phosphoلکه دLipid ، Glycolipid اوCholesterol . ده شوى جوړه څخه

a. Phospholipids د . پ Amphipathicماليکولونه ياديږي هم نوم هڅخه ناحيي قطبي يوي د مرکب خوښونکي یعنی Hydro phallicدا اوبه

ناحيه قطبي غير دوهمه په اوبه یعنی Hydrophobicکی( Nonpolar )اوخوښوونکي .نه دی

د چي زنځيرونه دوه اسيدونو شحمي . Leaflets د يو د ياديږي نوم پهغير موقعيتونه هغوي د کي غشاء حجروي په دي نه مشابح سره بل

. دي متناظر د Phospholipids ناحيه قطبي برخي سر د (Polarhead)ماليکول

سط په غشاء . ح د لک ماليکول د چي کي حال پداسي لري د برخه قرارکي مقابل په هغي د کي ناحيه داخلي په غشاء .ځایحجروي لري

رشتي اسيدونو شحمي د Leaflets د جوړوي لک ماليکول د ۍچييو د ده موجوده ترمنځ هغي د چي واسطه په رابطي ضعيفي کيمياوي

. دي کړي پيوسته ئي سره بل


د يواځي ماليکول شحمي Outerداleaflets ماليکول فاسفولپيد په ناحيي

حجروي د ناحيه سر د هغي د چي کيلري موقعيت کي طرف په خارج د غشاء . ناحيه قطبي ماليکول دي د دي موجود

Glyco lipids اجزاؤ د کاربوهايدريت دالحجروي خارج د او ده شوي تشکيل څخه

د او دي پيداکړي امتداد ئي پوري خالGlyco calyx يا Cell Coat نوم هم په

ياديږي.


: څخه % 20د محتوياتو شحمي د غشاء حجروي اندازه په

رشتو شحمي دوه هرو د او شويده څخه Leafletsتشکيللري برخه کي استحکام په ساختمان د غشاء حجروي ، د

تحرک پروتين د غشاء حجروي د Integralهمدارنګه. کوي متاثر ساختمان

والى : Fluidityمايع طبقه ، Exocytosisد Lipid Bilayerشحمي

Endocytosis ، Membrane Trafficing د اوMembrane biogenesis اهميت زيات د کي عمليو په

. والى مايع ده حرارت Fluidityلرونکى د غشاء حجروى دشحمي کي کموالي په غلظت د او تګ پورته په درجي

ماليکولونه Leafletsزنځيرونه Bilayerفاسفوليپدوالى ، زياتيږي مايع غشاء حجروي د Fluidityد

. کوي کموالي کي موجوديت په مقدار زيات د کوليسترولPrepared By: Aamir Khan Pameer 18

تخمينا ده لرونکي پروتين نوع دوه د غشاء حجروي % 50حجروي د. تشکيلوي محتويات غشاء

Integral Proteins: دStructural اوInterinasic ( په ځاى دننه برخى يوى اى ځد

نوم ( په پروتينونو Phospholipid Bilayerد ،ياديږي هم شوىد چي څخه ناحيي داخلي د غشاء د لري ځاي کي مينځ په طبقاتود پوري ناحيي خارجي د غشاء د لرى پيوستګى سره سايتوپالزم

امتداد لرى پيوستګى سره محيط الحجروي .یی خارج دي پيداکړيIntegral Proteins طبقاتو شحمي کي Bilayerد مينځ په

د پروتين دغه دي نيولي په Trans Membrane Proteinsځاي . ض سراسري غشاء حجروي د ياديږي هم کړي خنوم تشکيل ئي امت

پروتين ورکوونکي انتقال اود حيث Transport Proteinsدي کار پهد Trans Membraneزياتره کوی، Glycoproteinsپروتينونه

. دي څخه نوعى د


اجزا هري د او ساختمان ماليکولي غشاء حجروي دپه ساختمان فزيکي د غشاء حجروي د موقعيت

. کيږى ليدل کي تنظيم او ترتيب د پروتينونه لری، Amphipathicدا هغي خاصیت د

د تشکيل Hydrophilicيوانجام څخه اسيدونو امينود ئي انجام بل او امينواسيدونو Hydrophobicشوى

دي د ، لرونکي څخه انواعو ځينى د پروتينونو دديد چي سره زنځير د هايدروکاربن د اسيدونو شحمي

کوي تعامل جوړوي لک Transزياتره ، ۍماليکولmembrane proteins دي شوي قاط ډول داسي په

دا لحاظه دي د شي وکړاي حرکت ته طرف هر څو ترد پروتين هم Multipass proteinsنوع نوم په

ياديږي.Integral proteins اسيد شحمي د Leafletsد

د وختونه ځينى او نواحيو داخلي په زنځيرونوLeaflets تنظيميږي کي نواحيو خارجي دا ،په او

الرى له ګروپونو د اسيدونو شحمي د رابطهاسانيږي.

Integral Porteins د يا P-FaceمعموالProtoplasmic Face پيوست سره ناحيي نه هد کيږي

.Extracellular faceاو E-Faceد سره Prepared By: Aamir Khan Pameer 20

د پروتين دي Lipid Bilayerدي نه امتداد ته داخلد بلکه اسيدونو Inner Leafletsپيداکړي شحمي د

لري موقعيت کي نواحيو سايتوپالزمي د ، زنځيرونوحجراتو د Outer Leafletsبعضي چي ناحيه خارجي

اشتراکي غير کيمياوي د ده لرونکي ليپيدونو ګاليکود ده وصل سره بل د يو وسيله په Peripheralرابطى

Proteins خارج په معموال چي ګرځي سبب تنظيم دخاليګاو کي Extra cellular spaceیعنی الحجروي

. لري موقعيتPeripheral Proteins د ماليکولونو فاسفوليپيد د

يا (Polar)قطبي Integral Proteinsګروپونورابطى اشتراکي غير کيمياوي سره غشاء حجروي

Noncovalent کيږي پيوسته پروتينونه ، پواسطه دااسکليټ حجروي د جز Cytoskeletonاساسا عمده د

رسولو خبر الحجروي داخل دوهمي د يا او حيث په Intracellular second messengerسيستم system رسوى سرته دنده حيث په .جز


د نسبت په پروتين د مخي له مقدار دد کي و غشاء حجروي په حجراتو اکثره

موجوديت يو 1:1شحم نسبت 4:1څخه يوپه .کی Myelinپوري شويدي تخمين

په پروتينونه ځينى غشاء حجروي دد Lateralجانبي Lipidصورت

Bilayer کوي نفوذ ته غير ،داخل ځينيد دي پوسيله Cytoskletonمتحرک اجزاو

کيږي پاتي باقي ځاي په .ځاي


سطح خارجي په غشاء حجروي د مرکب داضحامت قرارکي هغي د حدودو 50nmلري په

. شويدي تخمين کيGlycocalyx د Oligo saccharideماليکول

د دي متشکل څخه ناحيي زنځيري قطبيشحم د او پروتينونو ځيني Glycolipidsزياتو

په رابطي اشتراکي د غشاء حجروي د نوعودى پيوسته د ،ذريعه Glycocalyxهمدارنګه

د ( Glycosaminoglycans)مرکبProteoglycans دي وصل سره .مرکب


اخلى برخه کي کولو پيوسته په حجراتو بعضي د ) حجرات ) نسج اپيتل د نه مګر فيبروبالست مثال

. هم کي اجزاو مترکس الحجروي خارج د خارجي دحجراتو وصلول جن انتي او انزايمونو د

سره. (Cell surface)سطحى د پيژندني د ته حجري بلي نه حجري يوي د

حيث په (Cell- cell Recognition)واسطي. لپاره) ( تعامالتو منځي خپل هغوي د او پيژندنه

خطر د حجراتو د څخهد چي کله لپاره حفاظت دنتيجه په تماس د سره اجسامو رسوونکو ضرر

. راځي ته مينځ کي


خواو دواړو غشا حجروي د شول وويل چي مخکي لکهمثال ده مختلفه اندازه موادو مختلفو د خارج Na ته په

پ لري وجود پيمانه زياته په چي ه کي کي حال په Kداسيپروتينو د همدارنګه دي زيات کي فاسفيت، kداخل ،

مقدار سلفيت باي پمګنيزيم، کلورايد، د او داخل هپه تکاربوني حجري د اندازه موادو نورو ځينو او ګلوکوز

غشا حجروي د ده زياته کي د ءخارج ته دواړوخواولپاره بقا او ژوند د حجري د توپير نوموړي غلظت موادو

لري ارزښت ماليکول ،ډير يو د عمليه انتقال د موادو دماليکولونو (Uni port)انتقال مختلفو دوه د يا

انتقال جهته يو مخالف (Simi port)مشترک په يانيسي ( Anti port)جهت صورت غشا ، سره حجروي ء د

مستقيما څخهيواړخ د که تيريدل موادو د ته اړخ د بلپه څخه چنلونو پروتيني د که او وي څخه برخي شحمي

نيسي صورت ډوله .دوهPrepared By: Aamir Khan Pameer 25

There are two types of cell type of cell transport mechanism

Passive transport Active transport


Diffusion Osmosis


There are two types of diffusionSimple diffusionFacilitative diffusion


Cell membrane permeability

Concentration difference

Electrical potentionial difference

Pressure difference


a: membrane thickness ډيفيوژن دلري اړيکه معکوسه سره سرعت .د

B: lipid solubility :د ډيفيوژن دلري اړيکه معکوسه سره .سرعت

C: numbers of protein channels: . لري اړيکه مستقيمه

D: temperature. لري: اړيکه مستقيمهE: molecules weight :اړيکه معکوسه

لري.Prepared By: Aamir Khan Pameer 30

.APrimary active transport

په انتقال ډول دي د چي مواد مهم هغهغشا حجروي د تيريږي ءواسطه الري له

له دي Cl, H, Ca, K, Naعبارتد څخه Primary Activeاونورو

Transport د بيلګه +Na+,k مهمه

Pump دي عبارت څخه


۱ :electrogenic : هر په پمپ نوموړي چي دا ګټهچارج مثبت چي ايونونه سوديم دري کي سايکل

لرونکي چارج مثبت دوه او خارجوي ايونونه Kلريحجره په کي سايکل هر په نو داخلوي ته حجري

په حجري د بااالخره کميږي چارج مثبت يو کيوا منفي کي ته Electronegetivity ي لداخل

م د تفاوت پوتنشيال همدغه د هواريږي ته نځالرهيو پمپ دغه خاطر په پمپ Electrogenic راتګ

د تفاوت پونيشيال برقي د همدغه او شو ګڼليضروري ډير لپاره ژوند د حجري عضلي او عصبي

.ديWatch animation


فعال ډول دغه په چي وويل مو مخکيمستقيما کي مصرفيږي ATP ترانسپورت نه

صورت کبله له تفاوت د غلظت ايوني د اودي ډوله دوه په او :نيسي

.ACo- transport

.BCounter transport


There are five types of cell – cell junction1. Tight junction OR Zonula occludens2. Adherens Junction OR Zonula adherens3. Desmosomes OR Macula Adherens4. Hemidesmosome5. Gap junctions

( note watch video)


١-Intercellular Cement :دکاربوهايدريتىحجرات اپيتيل د چې ه د طبقه نازکه موادويوه

نښلوي . سره

٢-Interlocking Membrane : داپيتيلدارې بلکه دي نه هوارې سطحي حجراتوجانبيچې لري برخې اوراوتلې ننوتلې ډول ددندانوپه

په حجرې دبلې برخه راوتلې حجرې ديوېډول دې په چې ننوځې کې برخه ننوتلې

ټينګوي اړيکې ترمنځ دمجاوروحجرولري . مقاومت اوډيرميخانيکي


٣-Junctional Complex :ته سطحې حجراتوازادي اومکعبي ئي داستوانهچې جوړښت شکله حلقه يوه موجود Cementنيږدي دي يوشان سره

اجزاوي داالندي کې هغه اوپه ګرځي سبب دحجراتودپيوستون ،چې ديدي . شاملي

-الفTight Junction or Zunula Occludens :ته سطحې ازاديديوې چې وي کې تماس په سره بل يوله دګاونډيوحجروغشاءګانې نېږدي

دماليکولونودننوتلوڅخه ته واټن الحجروي اوبين کوي عمل ډول په مانع . کوي مخنيوي

ته واټن الحجروي بين چې پريږدي نه محتويات دکولمو ډول په په دمثالته پيوستون دې امله ددي چې .Tight Junctionتيرشي وايې هم

. ځينې همدارنګه کيږي ليدل حجراتوترمنځ داندوتيليم پيوستون نوموړياوځينې شوي تړل نوي ډول پوره په داپيوستون چې شي کيداي وخت

د پيوستون دانامکمل چې تيرشي ورڅخه Leaking TightماليکولونهJunction. ياديږي نوم په


- ازادي : Zunula Adherenceب دحجرې وختونه ځينېله چې کيږي ليدل څيرساختمان په دسموزوم نيږدې ته سطحې

لري . توپيرونه الندې سره دسموزوم اوبل کوي چاپيره ريښه ډول په دفيتې پيوستون نوموړي يوداچې

ديوې يواځې بلکه نشته فيبريولونه يې دغشاؤوترمنځ داچېشوې ډکه مصافه الغشائى بين يې وسيله په مادي سريښناکې

تر حجرو داپيتيل چې څخه دي له برسيره کيدل يوځاي داډول دهاو موجوددي هم حجروترمنځ عضلي دځينې بلکه لري قرار منځ

د حجروکې عضلى په دزړه په Intercalated Disesهمدارنګهچې . ته کيدلومجموعې يوځاي وروستيويادشوو ددي ياديږي نوم

لري موقعيت سطحوکې جانبې حجروپه داپيتيلJunctioncomplex ياTerminal Bar کيږي ويل هم


٤-Gapjunction :حجروي کې پيوستون ډول دې پهنيږدي خوډيري لري نه اړيکې سره يودبل غشاوي

يې اوترمنځ وي کې ٣واقع حدودو په متره ملېوي موجوده مصافه


-جDesmosom Macula Adherenc :دي پيوستون يوعام دګاونډيوحجروترمنځ

وي شااوخواراتاوشوى دحجروپه ډول په دکمربند چېسطحې دداخلي غشاء دحجروي کې برخه دي په

پنډيږي ګانې غشاء اونښتې کوي ځايه بې پروتينونه( د اندازه( ٢٠اوددواړوغشاءګانوترمنځ په متره ملې

ډکېږي باندي ګاليکوپروتين په چې کيږي پاتې واټند پروتين دغه ..Desmogliaچې ياديږي نوم په


هستوی او غشا‌ء حجروی د پلازم سايتوچی کیږی ویل ته ساحی مینځ تر غشاء

د چی لری مایع لزجی یوهCytoplasmic Fluid پنوم

. ٪ سايتوپلازم لر ۹۰یادیږی چي ى اوبههغ مواد ىپه عضوي او مالګي کي

زيات څخه موادو ددي دي برخه همنحل . منځن په پلازم دسايتو دي ۍپروتينونه

ده هسته کى برخه واقع


ړنو څيکروسکوپ د يد الکترونی ماا يتوکاندري چی ماهدي شوهڅخه معلوما غشاو پواسطه احاطه يقو ب طد دوه

، چی داخلی طبقه ئی د هديشو طبقه ئی د خارجىن او يپروت

ده يکولونو څخه جوړ شويشحمی ماله يا د حجری په تنفسی عمليمایتوکاندر

و ي لکه د رول لرىکی عمده ه مرسته پمونو يانزا ر هغى يات شميز

د هغی په ګونځو او داخلی چىاتی يګاه کی قرار لری د خپلو حيخالتونو لپاره ضروری انرژی لاسته يفعال

څخه تنفسی جملىراوړی له هغی د کی ي په تولۍمونه دی چی د انرژيانزا

برخه اخلی


هغى د حتی لری فرق کی حجراتو مختلفو په ساختمان کاندریا مایتو دکیلی د سره صورت عمومی په خو کوی تغیر هم کی حجره عین په شکل

ا له حرکت پلازمی سایتو د چی کیږی لیدل شکل ته ملهپه ځای خپلځینی کوی پیدا پړسوب کله کله کی وخت په حرکت د ورکوی، تغیر

یو نو وختو څومایتوکاندریا پر د کی سره اوږدو په اودیو تى بل ىویرس جسامت ۍاږدی مایتوکاندریا د کوی غوره ځانته ۲-۱شکل

جسام مايکرون ۰٬ اعظمی هغى د ععلما خوځینی دی ۷ت پورید مايکرون شمیر مایتوکاندریاو د کی حجره یوه په دی، ښودلی هم

تر څخه زرو )۱۰۰یوه لرونک( ۱۰۰۰اویا تی د رسیږی، د و پوری حیواناتو( تر حجراتوکی ل( ۲۵۰۰ځګرپه کاندریا مایتو کيږ پوری ی.يدل


۱( -پکی ګونځی هموار( Fanدا او ورته چ ىته Cristalد ىویmitochondrial دی یا نوم چ ږىپه مایت ى، ډول په ودا کاندریا

metazoa کثیرا .لیا کیږی لیدل کی حیواناتو حجروی۲ -د او وی پشان لولی د ګونځی په Tubular mitochondrialدا

په کاندریا مایتو ډول دا چی یادیږی لید پرونوم کی د ل توزوا مایتوکاندریا کیږیعمده کی عملیه تنفسی په لرى حجری یمونو رول انزا هغى شمیر زیات یو د لکه

مرسته پ حیاتی چىه خپلو د لری قرار کی خالیګاه داخلی او ګونځو په هغی دهغی له راوړی لاسته انرژی ضروری لپاره دی جملىفعالیتونو انزایمونه تنفسی څخه

انرژ د چ ۍچی اخلی، برخه کی تولید هغو ىپه د ى د مرسته ATP په(Adenosine Tri Phosphate) . لیدیږی تو انرژی شکل په


-دDNA اوRNA هم پروتینونه تعداد یو همدارنګه او نیسی صورت کی مایتوکاندریا په هم ترکیبد تولیدیږی، کی مایتوکاندریا برخه Lipidپه فعاله مایتوکاندریا کی میتابولیزم په اسیدونو شحمی او

پخوان د مایتوکاندریا نوی وظیفه ۍاخلی، اساسی مایتوکاندریا د راځی، منځته څخه انقسام د مایتوکاندریاتولید انرژی انزایمونو ولد د کوم همرست په دی بدلیږی انرژی هغى په انرژی یوی ىچ هکیمیاوی د

ضروری لپاره د. و حجری انرژی نوموړی او راځی منځته څخه سوځیدو د موادو عضوی د انرژی نوموړی یATP(Adenosine Tri Phosphate) شکل په ذپه اکسیجن یعنی کیږی خیره

. اکسیجن د کی داخل په مایتوکاندریا د رسیږی موجودیت ( HO2)او مصرف یو کى په دڅخه ګلوکوز لاس ATP ه لمالیکو ۳۸مالیکول اکسیجن )تهانرژی د او نه( O2راځی په

د څخه ګلوکوز یومالیکول د کی عمل Glycolysisموجودیت مالیکوله يد دوه پواسطه ATPیکی وخت په ضرورت د راځی لاس ( Adenosine Di Phosphate)په ATPپه

ADP او چار ADPبدلیږی هلته داخلیږی ته مایتوکاندریا په چدوباره دوباره او ATPکیږیبدلیږی.


ده اړتيا ته انرژي نو کړي اجرا وظايف خپل ډول صحيح په اورګانيلونه ټول چې لپاره ددې. راځي پلاس څخه موادو غذايي له انرژي دغه چې

جذب د کې کولمو وړو نو شي وخوړل شحميات او پروتين کاربوهايدريت، چې کلهيعنې اجزاو وړو په مخکې ، Glucoseڅخه Fatty acid او

amino acids د پواسطه کولمو وړو د بيا اجزا واړه دغه او بدليږي بانديپواسطه portial veinجذب زړه د بالاخره او تیر څخه ځګر د لارې له

ته حجراتو ټولو بدن د مواد غذايي دغه او انتقالیږی لاری له وینی د ته دوران شریانی. کيږي مخامخ سره نوشت سر لاندې د کې حجره په وروسته رسيږي


د پواسطه انزايمونو د کې پلازم سايتو په کې Glycolysisګلوکوز ترځ په علميېاندازه Pyrovic acidپه لږه هم کې وخت دې په چې په ADPبدليږي

ATP د انرجي د متابوليزم ټول د حجرې د او کمه ډيره دا خو لږه %5بدليږي څخهد يعنې په ATPده ننه د برخه . Mitochondriaزياته جوړيږي کې

راغلي ته حجرې خوا بلي په fatty acidاو amino acidد(AAA ) Aceto acetic acid نو اوس pyrvic acidبدليږي

په AAAاو واړه په ) Acetyl CoAدري مترکس د مايتوکاندريا د البته بدليږي ) مرکب دغه نو اوس کې krebsيا Citric acid cycleداخل

cycle دې په چې ننوځي د cycleته او CO2په Acetyl CoAکېH . بدليږي ایون


ATP. دي شامل کې ترکيب په يې شيان دري چې دي تائيد نکليو يوAdenine نايتروجن يو نوم .BaseپهRibose نوم .۵په قند قيمتهPhosphate . رابطې يوې د ډيکلونه را فاسفيت وروستي دوه چې راديکلونه درې

چې تړل High energy phosphate bondپواسطه نوميږيد ) � او د( شوي مفهوم څخه مصرف د انرژي د کې حجره په شوي ښودل پواسطه

امله له جدايي د فاسفيت يو د کې نتيجه په چې دي ماتيدل رابطې ATPهمدېاود ADPپه پواسطه Chemiosmotic mechanismبدليږي

يو پرې او PO4بيرته .ATPپه ADPنصبيږي بدليږي


Membrane transport: ا مثل حجرات ځنې لپاره انتقال د ايونونو موادو د لارې له غشا حجروي د

Renal tubular cells انرژي د حجرې دې %80د دده اړتيا ته جذب اوبواوموادو د هلته ځکه کاروي لپاره هدف

Synthesis of chemical substance : د ا اړتيا ERمثل ته انرژۍ جوړيږي مواد کوم چې پواسطه باډې ګولجي او

همدې د .ATPلري کوي پوره څخهMechanical work-3 :د تقلص حجرو عضلې د ا مثل

WBC. نور او حرکت


د لپاره ځل لمړی د شوی Garnerداجوړښت پیژندل په دى لخوا م ۱۹۳۵خوپارتر کى کال د جوړښت مرسته Porterدا په مایکروسکوپ الکترونی د لخوا

ریت پلازمیک اندو شوه کانالونه لکويتشریح پراګنده او منشعب کی پلازم سایتو په مڅخه جوړښتونو دغه د ختمیږی باندی غشاء حجروی او هستوی په ئی انجامونه چی دی

د نوری Ribosomeځینی ځینی خو لری دانی توری نوم د يى په بیاRibosome ،نلری Endoplasmic reticulumههغدانی

د لرى دانى لرونکی چى نه ريتوکولم دا اندوپالزمکیا Granular (Rough) Endoplasmic reticulumیا

R E R اوهغه دیږی، یا نوم چی Endoplasmic reticulum پهنلری دانى دانی بى پلازمیک د کولم اندو Endoplasmicیا ريتو

Reticulum Agranular . یادیږی نوم په


Smooth Endoplasmic reticulum

(S.E.R)

Rough Endoplasmic reticulum

(R.E.R)


لرونکی جوف د جوړښتونه غشاء ددا د او لری غشاء کی جوړښت خپل په چی یرایبوز باندی سطحه دی وپه شوی نصب مونه .


ډول کولم دا ريتو پالزمک شکل اندو په تیوبونو منظمو غیر دهغو د که ىوی کیږی لیدل نه رایبوزمونه باندی غشاء نورو S.E.Rپه په

د بیا نوهغه شی وویشل Anatomizing څانګوbranching یادیږی نوم وختو ،په ځینی د S.E.Rکی نوپه

R.E.R پور امتداد چی ىپه کیږی فکر داسی نو د S.E.Rوی بهR.E.R راغلی منځته چی وڅخه څرنګه شمیر S.E.R ی زیات یونول( phospholipids فاسفولیپد ) چیری ه لری که کبله د دیS.E.R نوحجره وی ډیره کی سایتوپلازم په Acidophilicاندازه

.وى ښکاری رنګ سره اوپه


ډول کولم دا ريتو پالزمک د اندو وی شکل په تیوبونو منظمو غیر دکیږی ىهغو لیدل نه رایبوزمونه باندی غشاء په


موادو اکثرو او endoplasmic reticulumپه Synthesisد کيږي پيل کې. ورځي لپاره عملياتو شمير يو د ته باډې ګلجي شي لاړ ته پلازم سايتو چې دې له مخکې

دRER : جوړښت پروتين د پواسطهRER د چې جوړيږي پروتين واسطه په رايبوزوم همدې د چې لري دانې رايبوزوم د باندی سطحه پخپله

برخه زياته پروتين شوي جوړ د cytosolدغه بلکه نه ننوتو ERته د او ننوځي ته مترکس داخليد مرسته په انزايمونو د سم يعنې Carbohydratesسره کيږي ځاي يو سره

Glycosalatod د او همدې Glycoproteinکيږي په نو ګرځي سبب جوړښت دد چې پروتينونه هغه رایبوزوم ERاساس د کی سایتوپلازم په چی څخه پروتین هغه د جوړيږي پواسطه

د پروتين نوموړي چې لري پير تو دا جوړیږی ځنځيرونه Glycoproteinپواسطه او وی شکل پهخالص پروتين شوي جوړ مرسته په رايبوزوم د پلازم سايتو د چې کې حال داسې په وي شوي تاو او لنډ یې

. وي شوي تاو غير او اوږده هم يې ځنځيرونه او وي


د کولسترول او فاسفوليپيد خاصتا شحميات حجرې پواسطه SERدد وروسته څخه جوړښت د او او ERجوړیږی ګډيږي ور کې غشار په

د کار د ERهمدغه .SERخاصتا ګرځي سبب نمو دوامداره د د چې لپاره دې شمير ERد يو نو وشي مخنيوي غټوالي زيات حده د

د ويزکلونه ER vesicleیا transport vesicleواړهله ډول دوامداره په نوم او ERپه کيږي جلا Golgi bodyڅخه

. کوي مهاجرت ته


. وي برابر انزايمونه کولو تجزيه د ګلايکوجن د لپاره کيدو پوره د انرژي د حجرې د د موادو زهري . Detoxificationد برابروي انزايمونه لپارهSER کوي زهري غير مواد واسطه په ميکانيزمونو لالندې دCoaglutation -a :. کيږي نيول يې مخه انتشار د او کيږي پړند او کنګل کې ځاي محدود يو په ماده زهريConjugation -b : د موادو ا glycoronic acidزهري مثل کوي اسانه وتل يې څخه وجود د او کوي ځاي يو سره

کانجوګيشن. bilirubinد Hydrolysis -c :. کوي تجزيه دا کې موجوديت په اوبو دOxidation -d :. کيږي سوځول باالکل ماده زهري


کال ۱۸۹۸په ګلجی کى م د سیستم داپه دبدن دستګا ګلجی یادشو، سره نوم په

پیداکیږی کی حجرو کی په ټولو سایتوپلازملری ځای ټاکلی په یو کی اتحجر او و

همدا او افرازوی ټولو پروتین په ځګر د رنګهاوپر تیت کی وى حجرو اګنده


په چې شول وويل عملياتو ERمخکې لړ يو د جوړيږي مواد کوم چې کېورباندې body Golgiلپاره هلته او کيږي وړل ته

Processing . کيږي اجرا په چې وي جوړ هم کاربوهايدريتونه ځنې برسيره دې د کې ERخو

ا مثل جوړيداي همدارنګه galuctoseاو sialic acidنشيلږ د چې جوړيږي پوليميرونه سکرايد لوي شمير يو کې باډي ګولجي په

دي عبارت يې مثالونه مهم چې وي پرځاي سره پروتين مقدار chondrotinاو Hyaluronic acidله:

sulpate . لري ځانګړتياوي مهمې لاندې چې څخه


هغه په Proteoglycansد چې کوم جوړوي برخه افرازاتو mucusمهمه غدوي نورو او. افرازيږي کي

مسافو النسجي بين ساحو Interstitial spaceپه منځ تر حجراتو او اليافو کولاجن د کې. لري رول عمده کې ډکولو په

غضروف او هډ‌وکي .(cartilage)د جوړوي برخې اساسي مترکس عضوي د. یادیږی نوم په پروتین ګلایکو د پروتینوسره د ترکیب ربوهایدریتونو کا د د lipoprotein. کوی مرسته کی جوړولو په د حجری . lipoproteinد جوړول جدار د دlysosom . تیارول لیزوزوم ګلجی په مواد ډول دا چی داسی کوی طرحه کیږی تهیه لپاره اطراح د کی حجره چی مواد هغى ټول

. وځی دباندی څیر په دانو ګردو د وروسته چی راټولیږی کی دستګاه


او نورو غدوي افرازاتو کي mucus په ي مهمه برخه جوړوي کوم چ Proteoglycansد هغه ي.يږافراز

د کولاجن اليافو او حجراتو تر منځ ساحو په ي کInterstitial space په بين النسجي مسافوډکولو کې عمده رول لري.

د عضوي مترکس اساسي برخې جوړوي.(cartilage(وکي او غضروف د هډږی.يادين په نوم يکو پروتينوسره د ګلايب د پروتيتونو ترکيدري د کا ربوها

په جوړولو کی مرسته کوی.lipoprotein د د جدار جوړول. lipoprotein د حجری د

زوزوم تیارول.ي ل lysosome دږی طرحه کوی داسی چی دا ډول مواد په ګلجی دستګاه يه کي ټول هغى مواد چی حجره کی د اطراح لپاره ته

ر دباندی وځی.يږی چی وروسته د ګردو دانو په څيکی راټول


رايبوزم وړوکي کرويداني دي چي په

سايتوپالزم کي په پراګنده ډول اوهم په اندو پالزميک

ريتکوليم باندي ديوي پراته دي طبقي په شکل

د رايبوزمونو په ترکيب مقدار زيات R.N.A کي د

پوري 60-50 -دي چيدي او پاتي برخه يي له

پروتينونوڅخه جوړ شويدي


پرمخ وظيفه دجوړولو تينونو دپرودپروتينو واسطه په درايبوزمونو بيائي

په ريتکوليم پالزميک اندو د ترکيبرسيږي مرسته . سرته


په لپاره ځل لومړي د م ۱۹۵۵لايزوزومپه ځيګر د موږک د کي کال . د اوس خو شو کشف حجراتوکيموجوديت دلايزوزوم واسطه په نووڅيړنوپه حجروکي اونباتي ټولوحيواني په

. دي رسيدلي ثبوت


لو- ۱ هضموي ى دغذا او اخلي هغى لري اړتيا ورته حجره چي .يى ټوټي

ژوند -۲ د ل ۍپخپله بي کول هضم برخي ديو ضرر ه حجري کوم ته حجري چي څخه ديورسيږي

کول -۳ هضم موادو مضرو وي چدهغو شوي داخل ته حجري ي

دسره- ۴ دويني لکه وړي منځه له نلري ضرورت ورته بدن چي حجري هغى ټولي لايزوزومدلک دچنګښي او کول حل وړل ۍحجراتو منځه .له

۵. رسيږي- سرته واسطه په دعمليو ترميم او دتخريب داهدف چي تامين دروغتيا دحجراتو.antibodyد- ٦ اخلي برخه جوړيدوکي په


او ۰،۵-۰،۳سنتريول اوږدوالي پوري ۰،۱۵مايکرون . سنتر لري عرض پوري د ولونيمايکرون mitosisه

عمليه او په ښکاري عادي د کي په حجريدهغ ن نهديوالوي ژوندکي سنتر. ه واضح د ولونه يدي

mitosis عمليه يو په څخه له کي بلقطب دحجري او او ينبيليږي کوي حرکت وته

mitosis spindle حجرو په جوړوي هغىعضلاتي او عصبي لکه کوي نه انقسام چي کي

په وظيفه تنظيم د نورواورګانيلو د سنترويولونه حجروکي . لري غاړه


نري د لاندي سکوپ دمايکرو داجوړښتونهشکل په دبنډلونو خوکه معلوميږي شان په تار

الياف او جوړکړي. fibril ويهم لاندي مايکروسکوپ دعادي داساختمان

الياف دغه حجرو دعصبي شو ليدليneuron filament اوعضلاتيد نوم myo filament حجروکي په

. ياديږي


Ωϲ� ϲ� ϮϧϮΘϴϟΎόϓϰϐϫϮϟϮ Ϫ� ΖϨϣϼϓϭή� ϳΎϣՆ

ϩ ϧϭϩέϮ� ϱ ϴγέϪΗήγϲ� ϪΧήΑϪ� ϡίϼ� ϮΘϳΎγկ ։

ϲ� ϪϠ� .ϲϠΧcytokinesis ϡίϼ� ϮΘϳΎγ (ΩΎϳ

ϭ )Ζ� ήΣpinocytosisϱήΠΣΩϞ� ηϪ� ϊϳΎϣΩ (Ύϳ

.ϝΎϘΘϧϭΩ Ϯϣϭ )ϝϮ� ϊϠΑ


په چي دي جوړښتونه يي استونه او ږده او نريئي قطر کيږي ليدل Aډيروحجروکي په ۲۵۰ دي

کله خو وي پراته ډول متراکم په کي سايتوپل>زمليدل پراګنده او تيت کي سايتوپل>زم په کله

کيږي.


عقيده نوداسي ساتي استواره اوهغى ورکوي کلکوالي ته سايتوپل>زم مايکروتيوبولونه چي څرنګهپه لري غاړه په وظيفه ساتلو استواره اسکليت داخلي د حجري د جوړښتونه دا چي ده موجوده

د لکه حجروکي اوږدو ډول اخلي Neuron خاص برخه ساتلوکي استواره په حجرو عصبي . د ده وسيله دانتقال محصولاتو دحجروي تيبولونه په spindle مايکرو لاري له جوړښتونوmitosis او اميب د همدارنګه او اخلي برخه کي ويش دکاذبو W.B.C حجروي

لري غاړه په وظيفه .پښوجوړولو


د حجری شمیر د Cilia او Flagellaیو چی دی حرکت هلرونکی کی مایع پوسیله غوید شی خو مايکرون ۱۵-۱۰پنډوالی ciliaکولی وی وی Flagellپوری اوږد نسبتا

Flagell کی حیواناتو حجروی څو او حجروی یو پارامشیم ليدل په ا مثل او cilia کیږی لرییوګلینا کوی حرکت پواسطه هغی حجروی Flagell د څو کوی حرکت پواسطه هغی د او لری

حیواناتو Spermatozoidحیوانات عالی د او لری واسطه Spermفلاجیل په فلاجیل دلاندی مایکروسکوپ الکترون د کوی، لری، Flagellاو Ciliaحرکت جوړښت څو د یوشانته

د عضلی نیسی صورت مرسته په انقباض د عضلاتو د حرکت حیواناتو نوم Myofibrilحجروی پهد چی لری رشتوکی Myofibrilرشتی عضلاتی په دی، متر یوسانتی دوالی اوږ او مایکرون یو قطر

رشت دغه د عضلات چی وی پراته اوږدو کاذبو و په د چی کیږی ګمان داسی کوی، انقباض پواسطهچی دی موجودیت پروتین انقباضی مخصوص ډول یو د کی حجره په هغى د حرکت امیب د پواسطه پښو

. ګرځی سبب حرکت د حیوان د


د حجری د مواد دا او ندی ژوندی چی شته مواد داسی کی سایتوپلازم پهشحمیات، پروتینونه، ا مثل یادیږی نوم په موادو اضافی یا پلازمی پارا

همدارنګه او مواد غذائی نور او په Vacuolesکاربوهایدریتونه چیپارا په ووځی دباندی څخه حجری له څو تر ټولیږی مواد ټاکلی کی هغى

مواد .و پلازمی دی شامل کی


۱: مواد- پروتینی حجر شمیر یو تخم اپه د لکه ټولیږی شکل په دانو د مواد پروتینی کی نور Vitellinتو ،او

تخم د چی بچیانو نوموړى څرنګه د الوتونکو ګانو، خزنده ذومعشتینو، کبانو، د لپاره د مواد تغذییشته مواد پروتینی شمیر یو هم تخموکی نباتی په کیږی، شمیرل کی موادو پلازمی پارا په ځکه نو پکاریږی

تخم د .د چی اخلی ګټه څخه دهغى کی وخت په انکشاف۲: کاربوهایدریت- سکر پولی د مواد کاربوهایدریتی کی حجره په اپه چی ټولیږی شکل په ګلایکوجن حید کی یواناتو

. کیږی لیدل مقدارسره ډیر په کچالوکی په نشایسته کیږی، لیدل پشکل دانو د نشایسته اونباتاتوکی۳: مواد- شحمی مواد ش د شحمی په څاڅکو رنګونو کلکوچنیو مخصوصو د چی شویدی ویشل کی سایتوپلازم په

د او انساجو ارتباطی په حیواناتو د مواد شحمی کیږی، تلوین پواسطه ایودین د ا مثل کیږی تلوین پواسطه. کیږی لیدل تخمونوکی په نباتاتو


حجر په چی دی جوړښتونه کوچنی کی اتواکیولونه واکیولونو په کیږی لیدل کی وتیزابون ه،اوب لری، نهالکترولیتو ه،عضوی وجود مایع متجانسه ویتامینونو د حتی او

یوا واکیولونه چی کیده ګمان داسی پروتوزوا ځپخوا او حجراتو نباتی په لری و ی وجود کید خو شته حجراتوکی حیوانی په واکیولونه چی شویده معلومه څخه څیړنو نوو د اوس خو

. دی کوچنی ډیر نسبت په حجراتو نباتی

کول د اطراح موادو فاضله د او کنترول مقدار د اوبو د کی حجراتو په وظیفه واکیولونواخ. موادو غذائی د همدارنګه ه يدی د او کی غستل موجوداتو ژوندیو په دی، هم انتقال ی

و ډوله دى لونه وکیادوه .شته


-واکیول يىغذاFood vacuole:

غذا هضمیږی يىپه غذا کی واکیولته سایتوپلازم پارامشیم د بکتریا چی کله ا مثلد او جوړیږی واکیول غذائی نوهلته شی داخل

کی واکیول انزایمونه څخه سایتوپلازممواد مفید چی کوی پارچه اوباکتریا داخلیږی

انتقال ته سایتوپلازم بیرته فاضله يږىئی اوطرح ته اوبو لاری له غشاء حجروی د مواد

په یعنی Food vacuoleکیږی . هضمیږی مواد غذائی کی

واکیول انقباضی یا اطراحیهContractile vacuole :

اوبو اضافی د وظیفه واکیول انقباضی دد حجره پارامشیم د چی څرنګه دی خارجول

ن وزیات ګنجایش باید ه اوبو نو لریاوب واسط هاضافی په واکیول اطراحیه ه دون ووځى دباندی کار دا چیری ه که

م له او چوی پارامشیم نو .يشی ځی نځه


يوغټ حجري د هستهالندي د چي دي اورګانيل

. ده لرونکي اجزاؤ غشاء Nuclear)هستوي

Envelope)( Envelope پاکټ ( يا پوښ

هستچه(Nucleolus)مواد هست وی(Nucleoplasm)


غشاء :(Nuclear Envelope)هستوي

د خاطر دي په غشاء چي Envelopeهستوي ياديږي نوم لري د په حيثيت پاکټ يو

د او دي کړي احاطه محتويات او مواد هستوي غشاء هستوي ده قاطه دوه چي

نازک او باريکه يو د چي ده متشکله څخه و غشاء دوه د هموازي ذريعه په ساختمان

Perinuclear cisternae شوي جدا بله له يو نوم غشاء ،په خارجي او داخلي د هغه چى

. دى عبارت يوي Perinuclear cisternae( cisternae )څخه د وروسته ذخيره زيرمتون،

او ده شوي يوځاي څخه فاصلي د د معينى چي سوري غشاء په Nuclear poreهستوي

. دي شوي تشکيل ياديږي نوم

غشاء خارجي هستي لري 6nmد Outer nuclear membraneد ضحامت اندازه چى ،په

ده مخامخ ته سايتوپالزم حجري د ،د کي نواحيو بعضي RER RougEndoplasmicپه

Reticulum). ده ( پيوسته سره


1) Peripheral chromatin

2) Euchromatin

3) Nuclear associated Chromatin


. شویدی ویشل ګروپونو دوه په مرکبات وی کیمیا حجری د۱ -مرکبات .۲غیرعضوی مرکبات- عضوی

مرکبات غیرعضوی۱ -اوبهWater :۲ -مالګیSalts:۳ -منرالونهMineral


۱ -کاربوهایدریتونهCarbohydrates : موادو ساختمانی مهمو له پروتوپل>زم ژوندی د حجرو نباتی د اا خصوص کاربوهایدریتونه

چی دی یوا ۹۰څخه کی کاربوهایدریتونو په جوړوی، اجزاوی هغى د د ځ٪ O2ی ،H2 اوC . د کی جوړښت په کاربوهایدریتونو د کیږی اتومونوشمیر H2عناصرلیدل د

په O2د کاربوهایدریتونه وی، دوچنده اتوم ويشل ډول الندىد .ونو شویدی ۱ -سکرایدونه :Mono sacharidesمونو۲ :سکرید : Oligo sacharidesونهدای۳ -سکرایدون : Poly sacharidesهپولی


دی مواد ذخیروی حجری د شحمیات کیږی، ګنل څخه موادو وی کیمیا مهمو د پل>زم پروتو د شحمیاتواز په حیواناتو د نسجونه شحمی کیږی، ذخیره کی انساجو حیوانی په د( ىچرب ) دهچی هغوی د او

ش حیواناتو لرونکو تی د همدارنګه وی، پراته لاندی میو هم دی يپوستکی او تخم په نباتاتو د لریو و شحم. نور داسی او ګل پرست آافتاب د بادام، شړشم، چارمغز، لکه شته شحم اندازه یوه کی

هغ اخلی کار ورڅخه کی وخت په ضرورت د او کوی ذخیره مواد شحمی نباتات او هحیواناتچ ا> مثل تیرکړی، غذا له بی وخت ډیر چی شی کولای لری شحم ډیر چی نور وحیوانات او خرس نګښه،

چی کیږی ګنل څخه ډلی له شحمیاتو د موم لری، خوب ژمنی قابل په چی غیر یوه کی اونباتاتو حیواناتومخن تبخیرڅخه د اوبو د او جوړوی طبقه ځکه ينفوذ نو نیسی مخه تیریدو د تودوخی د شحمیات کوی وی

.په کیږی لیدل شحم مترپوری ترنیم لاندی پوستکی د کی نهنګ لکه حیواناتو ځینی


چی دی څخه موادو مهموعضوی د له په پروتینونه اهمیت او مقدار د کی پروتوپل>زمد مرکبات پروتینی ساده لری ځای لومړنی عناصرو O2او H2-N2-C مخی

سلفر ) کی مرکباتو مغلقو په دهغوی خو شویدی ترکیب فاسفورس( Sڅخه ( P)او . پروتینو د دی شامل مالیکو نوهم چی دادی خاصیت مهم زیات لویو او لوی ئی نه

. نو شمیراتومو څخه امینواسیدونو ګونو لس د پروتینونه طبیعی دی شوی جوړ څخهلپاره ژوند د اهمیت پروتینونو د راځیو دى منځته حجری زيات د پروتین اول ترټولو

. ده ماده بنیادی جوړښت د


وایر : Virologyلوجی )ود د( علم دا کوی بحث څخه وایرسونو د چی دی یوعلم تعریفیو لوبیو .ه ژی کوی څیړنه ناروغیو وایرسی او وایرس د چی ده شعبه

دvirus : کو ځانه خپله له چی دی اورګانیزم کوچنی یو داسی میتابول متعریف ن يمستقل ه زمپ فعالیتونه مهم ژوندانه د او کوی استفاده څخه سلول ژوندی یو له بلکه کی ه لری حجره دی

ته اورګانیزم دغه علما ځینی کوی منځن Nucleoproteinاجرا وایرس د یعنی ۍوائیله هم DNAبرخه جوړ RNAله او واسطه هشویده څخه په پروتین د ئی برخه خارجی او

. پدی دانان کیمیا ځینی لکن وائی اورګانیزم ژوندی ته اورګانیزم دغه علما بیولوژی د شویده احاطه. ندی عقیده


شکل ډول ډول پشان بکتریا د ځینی ونهوایرسونه چی منظم ،بیضوی ،مدوريى لری غیر په یی ځینی او سلندری. . جوړشویدی څخه اجزاو لاندی د وایرسونه ډول عمومی په کیږی لیدل شکل

۱ -DNA هم یا منځن RNAاو په . ۍچی شویدی واقع کی برخه۲ -Capsid :وایرس د چی ده غشاء .RNAیا DNAد یوه شویده چاپیره څخه۳ -Cupsomer : دCapsid کوچن ته ۍیوی .Capsomerبرخی وائی ۴ -Membrane :نر یوه کی وایرسونو ځینو چی ۍپه وی موجوده شوی دغشاء چاپیره څخه وایرس وى ټول

ته غشاء دی .Membraneچی کیږی ویل۵( -لکیTail :)فاج بکتریا لکه وایرسونه غوند Bacteria phageځینی لکی لری ىد ساختمان

. وایو لکی وایرس د ورته مونږ چی


هغ چڅرنګه په دی اجسام وړوکی ډیر وایرسونه ګران هه هم بندی طبقه او مطالعه دوی د پ ه د هاندازه ډولونو هوایرسونه لاندی. شویدی بندی طبقه

کوربه :الف : (Host)د هغ لحاظ . هپه یادیږی نوم په کوربه هغى د کوی ژوند کی سلول ی ژوند یا هرحیوان په چی وایرسونه۱ -وایرسونه غواګانو ههغ: ( Animal Viruses)حیوانی په لکه کوی ژوند کی حیوان په چی و ګانبیزو ،وزو ،وایرسونه

کی نورو .او۲( -وایرسونه د ههغ(: Human Virusesانسانی منځته ى وایرسونه ناروغی مختلفی او کوی ژوند کی انسانانو په چی

.ړىراو۳ -وایروسونه .ههغ: ( plant viruses)نباتی تولیدوی امراض اومختلف کوی ژوند نباتاتوکی په چی دی وایرسونه۴ -وایرسونه حشراتو ا ههغ: ( Insect Viruses)د کوی ژوند کی حشراتو په چی دی . و وایرسونه تولیدوی ناروغی


حلقوي نهائي سوريو د غشاء هستوي د

ته سايتوپالزم چي کي اطراف په ساختماناته د څخه سوريو دغه د يو هر او دي مخامخ

د چى يونټونو CytoplasmicفرعيFilament شوي تشکيل ياديږي نوم دا ، پهFilament د احتماال Ran bindingچي

protein پروتينونه هغه يعنى نوم په پروتيناخيستي منشا يى څخه غشاء هستوي د ده چيد پروتين د لري امتداد پوري سايتوپالزم او

. لري حيثيت دستګاه يوي د مخکي څخه انتقالPrepared By: Aamir Khan Pameer 88

کي ناحيه نهائي په حلقي نيوکليوپالزم ديونټو سب اته د لري موقعيت سوري هستوي

دي شوي ترکيب څخه واحدونو فرعي د ،ياNucleoplasmic ring يافته امتداد حلقو

ټوکر د طرف په نکليوپالزم د ساختمانونود چى جوړښت په Nuclear basketماننده

پالزمى نوکليو دى د دى شوى جوړ ياديږى نومقاعده نهائي په هستي د چي وظيفه ټوکريوپه لري قرار کى طرف په نيوکليوپالزم د کي

د ته سايتوپالزم سره ګمان RNAغالب. لري انتقال


او سايتوپالزميک د چي دي شان په ريکټ د پانګ پنګ دماليکوله اته د لري قرار کي مينځ په حلقو نيوکليوپالزميک

Transmembrane proteins ورکونکي انتقال يعني تعداد پهد چى کي نواحيو داخلي سوريو هستوي د NPCپروتينونو

. لري ځاى تنظيموي سره سورى دNPC د انتقال موادو د د Passiveوظيفه شکل په

غشاء لیاری هستوي چي له پواسطه چينلونو هغه قطر 10nm-9دصورت دى شوي تخصيص لپاره انتقال او نفوذ د موادو د لري

نيولو. کي نظر په سايز ماليکولي د پروتينونه زياتره نيسيد ته خارج او داخل حجري د Receptor mediatedپرته

transport انتقاليږي ذريعه نوعه ، په يو د پروتينونه داد چي څخه Nuclear Localization segmentامينواسيدونو

(NLS )( ،ياديږى نوم محدودول Localizationپه ناحيى يوى دسګنال ( د مشخصول او څرګندول ځاى د ضايعى يا بارزى دهرى

. لري وظيفه انتقال د موادو د حيث په ورکوونکي


د نلري Nuclear Inclusionهستچه اوغشاء لري ،حيثيتد NOR (Nuclear Organizing regions)هستچه

(regions ) ناحيه کوونکي تنظيم دهستي يا منطقه يا سيمهشوي تشکيل نيسي برکي په ساختمان کروموزمونو د چى ده

چي ، ده کروموزومونه انسان نمبر 22او 13-14-15-21دد دي شامل پکي Secondary constractionکروموزومونه

ياديږي نوم د ، په جمعا چى) Euchromatinاو کروماتين هغه نسبتا يا کامال وى فعال پلوه جنتکى د کيږى رنګ ډول ښه په

. ) دي مخلوط کي نوع په وى غيرمارپيچى د چي غاړه rRNAجينونه په مسؤليت جوړښت او ترکيب

د. جينونه دا لري ځاى کي کروموزومونو نوموړو په لريد کى جوړښت نوى په کي ) ( G1هستچي مرحله نمو ۍاولن

.برخه . ده لرونکي قسمتونو مشخصو څلورو د هستچه لرى


1 .Fibriller center (:Fibril) رشته کوچنۍ او نازکه فعال غير يعنى DNAد ده سرته Transcriptionد DNAلرونکى د عملي

. همدارنګه نلري قابليت .NORرسولو ده واقع کي قسمت دي په2 .Pars Fibrosa( :Pars بخش يا برخه ا Fibrosisيوه ي کل ش ت ج س ن ى ر ب ف د

جوړيدل ( ضحامت هغي د چي ده متشکل څخه فايبرونو وړو د رسيږي 5nmدا Fibriller centerاو ، ته

. فعال د دى کړي احاطه هغي DNAئي د چي ساختمان اساسي هغه همدارنګه دى لرونکي.rRNAڅخه دي موجود کي ناحيه دي په کيږي ترکيب

3 .Pars granulosa ( :granulosis) جوړيدل ګرانولونو د دي عبارت څخه زراتو فعالو .15nmد لري برخه کي جوړولو په رايبوزوم د لري سايز4 .Nucleolar matrix:. لري رول کي تنظيم او ترکيب په دهستچي پشان شبکي فايبري کروماتين د ده سطحه وړه دهستچي


د وظيفه عمومي هستچي rRNAدد لپاره جوړولو د رايبوزوم د او ترکيب

دي کول يوځاي اجزاو ، ساختمانىهستچه په چي پروتينونه ځيني همدارنګه

لري قرار سګنال ،کي د پروتينونو دوظيف د هرسولو عمليه Check Pointچى

مسؤليت ده شامل کي سايکل حجروي پهدوران ،لري حجروي د طرفه بله له

(Cell Cycle) پروتينونه کوونکي تنظيم. کيږي ليدل کي هستچه پهPrepared By: Aamir Khan Pameer 93

د دي عبارت څخه پروتوپالزم د نيوکليوپالزمغشاء ذريعه Nuclear envelopeهستوي په

شوي مترکس ،احاطه کي نيوکليوپالزم پهدي شامل قطعات واړه او زرات ،مختلف

د حيث په شبکي يوي د مترکس هستويپه نيوکليوپالزم د او تنظيم په محتوياتو

دي دخيل کي ساختماني ،ساختمان هغي دهستوي ساختمانونه، شکل رشتوي اجزا

د NPسوري، هستچه، ،RNP ( Ribo Nucleo Protien ). تشکيلوي پشان پروتين د شبکه


د 109د کیږی پیدا کی طبیعت په چی څخه جملی له د ۶۰ناصرو پوری عناصرو. کیږی ویشل پونو ګرو دری په عناصر دا شته کی جوړښت په حجری

: د: ګروپ لمړی په N2-O2-H2-Cالف نوروعناصرو د چی دی عناصر څلورحجری د او پیداکیږی سره مقدار زیات په کی ترکیب په حجری د برخه ۹۸نسبت ٪

جوړوی.: :ګروپ دوهم حجری Feاو Ca- Na-Mg-Cl-P-K-Sب د عناصر

. جوړوی برخی مختلفی : د: کی حجره په مقدار دهغوی چی دی عناصر هغه ټول ګروپ دریم کم ۱ج څخه ٪

عناصرد دا نوځکه .Micro elementدی یادیږی هم نوم په


. شویدی ویشل ګروپونو دوه په مرکبات وی کیمیا حجری د

۱ -مرکبات .۲غیرعضوی مرکبات- عضوی


۱ -اوبهWater : -مالګیSalts: ژوندۍ په چی کیږی کڼل څخه مهمواجزاو د حجری د مالګی غیرعضوی

. کیږی لیدل ډوله دوه په کی ډول- ۱حجره منحل .۲په ډول- ترکیبی په همدارنګه دی موجود شکل جامد په مواد معدنی مقدار یو کی حجره په

لکه عناصرو ځینو نورو Mg,Fe,د اوداسی جست کوبالت، ایودین،نوموړی چیری که دی ضروری کی محیط باندنی په حجری د موجودیتډول ډول اود جوړیږی نه تایروکسین کلوروفیل، هیموګلوبین، وی عناصرنه

. ګرځی سبب ناروغیو


۱ -کاربوهایدریتونهCarbohydrates په ويشل ډول الندىکاربوهایدریتونه .ونو شویدی ۱ -سکرایدونه :Mono sacharidesمونو مونوسکر ئی ) اګلوکوز فرمول چی دی او( C6H12O6ید دی

لری، خوند خوږ۲ :سکرید : Di sacharidesونهدای مالیکو دوه فرمول لهد چی راځی منځته څخه تراکم د مونوسکرایدونو

سکرایدون ى د( C12H22O11) يى لکتوز، وددای مثالونهکی دى مالتوز نورو او ګنی لبلبو، په دی،سکروز موجود شیدوکی په چی

پیداکیږی.Prepared By: Aamir Khan Pameer 99

مونوسکرايدونو د سکرايدونه د پولىسکراید ډای ځی را لاسته څخه کیدو پولىاو ونهیوځای

سکراید د لکه ونهسکراید اوبوکی ونومونو په شان پهدی ى حلیږ خوږ ئی خوند سکر ، او پولی مثالونه اد یدونو

ګ نشایسته او لایکوجن، دى، سلولوز ،


،کیږی ګنل څخه موادو وی کیمیا مهمو د پلازم پروتو د شحمیاتذخیره کی انساجو حیوانی په چی دی مواد ذخیروی حجری د شحمیات

واز په حیواناتو د نسجونه شحمی د( ىچرب ) دهکیږی، هغوی د اوش حیواناتو لرونکو تی د همدارنګه وی، پراته لاندی هم دی يپوستکی

میو او تخم په نباتاتو د لریو چارمغز، و شحم لکه شته شحم اندازه یوه کی. نور داسی او ګل پرست آافتاب د بادام، شړشم،


چی دی څخه موادو مهموعضوی د او په پروتینونه مقدار د کی پروتوپلازمد مرکبات پروتینی ساده لری ځای لومړنی مخی له H2-N2-C اهمیت

کی O2او مرکباتو مغلقو په دهغوی خو شویدی ترکیب څخه عناصروفاسفورس( Sسلفر ) دی ( P)او شامل هم


وایر : Virologyلوجی )ود دا( کوی بحث څخه وایرسونو د چی دی یوعلم تعریفبیو د یو لوعلم .ه ژی کوی څیړنه ناروغیو وایرسی او وایرس د چی ده شعبه

دvirus : کو ځانه خپله له چی دی اورګانیزم کوچنی یو داسی مستقل متعریفن يمیتابول مهم ه زم ژوندانه د او کوی استفاده څخه سلول ژوندی یو له بلکه لری

پ ته ه فعالیتونه اورګانیزم دغه علما ځینی کوی اجرا کی حجره دیNucleoprotein منځن وایرس د یعنی له ۍوائی هم DNAبرخه له او

RNA جوړ . هشویده څخه د شویده احاطه واسطه په پروتین د ئی برخه خارجی اوعقیده پدی دانان کیمیا ځینی لکن وائی اورګانیزم ژوندی ته اورګانیزم دغه علما بیولوژی

ندی.


۱ -DNA هم یا منځن RNAاو په . ۍچی شویدی واقع کی برخه۲ -Capsid :وایرس د چی ده غشاء چاپیره RNAیا DNAد یوه څخه

شویده.۳ -Cupsomer : دCapsid کوچن ته ۍیوی Capsomerبرخی

وائی.۴ -Membrane :نر یوه کی وایرسونو ځینو چی ۍپه وی موجوده ټول دغشاء

شوی چاپیره څخه ته وى وایرس غشاء دی .Membraneچی کیږی ویل۵( -لکیTail :)فاج بکتریا لکه وایرسونه د Bacteria phageځینی

غوند .ىلکی وایو لکی وایرس د ورته مونږ چی لری ساختمان


هغ چڅرنګه په دی اجسام وړوکی ډیر وایرسونه بندی هه طبقه او مطالعه دوی د اندازهګران پ ه د ههم .هوایرسونه شویدی بندی طبقه ډولونو لاندی

کوربه :الف : (Host)د هغ لحاظ سلول هپه ی ژوند یا هرحیوان په چی وایرسونه . یادیږی نوم په کوربه هغى د کوی ژوند کی

۱ -وایرسونه حیوان ههغ: ( Animal Viruses)حیوانی په چی وایرسونهغواګانو په لکه کوی ژوند کی ګانبیزو ،وزو ،کی نورو او .و

۲( -وایرسونه د ههغ(: Human Virusesانسانی په ى وایرسونه چیراو منځته ناروغی مختلفی او کوی ژوند کی .ړىانسانانو

۳ -وایروسونه نباتاتوکی ههغ: ( plant viruses)نباتی په چی دی وایرسونه. تولیدوی امراض اومختلف کوی ژوند

۴ -وایرسونه حشراتو په ههغ: ( Insect Viruses)د چی دی وایرسونها کوی ژوند کی تولیدوی و حشراتو ناروغی


cell biology ppt in pashto by pameer

Education

aamir khan pameer

cell cell recognitionprepared

types of cell cell junction

cell biology

cell surface

leaflets integral

discoverer of living

plasma membrane