1

KURTULUŞ SAVAŞI MUHAREBELER DÖNEMİ

Kurtuluş Savaşının Stratejisi: Kongreler yolu ile halkı örgütleyip birleştirmek,

(TBMM’nin açılması büyük oranda tamamlandı.) Güneydeki Kuvay-ı Milliye aktif hale getirilerek

Ermeni ve Fransızlar yıpratılacak, Ordu taarruz gücüne ulaşıncaya kadar savunmada

kalınacak,. Yunanlılar atılıncaya kadar Trakya’nın kendi

imkânlarıyla mücadele etmesini sağlamak.

Kurtuluş savaşı hukuki dayanağını Wilson Prensiplerinden almaktadır.

Milli egemenlik ve milli bağımsızlık mücadelesi bir arada yürütülmüştür.

Türk milletinin I. Dünya Savaşının sonuçlarına bir tepkisidir.

İtilaf devletleri Sevr Antlaşmasını TBMM’ye kabul ettirmek, TBMM ise Misak-ı Milli kararlarını gerçekleştirmek için mücadele etmiştir.

Kurtuluş savaşının ilk adımları Milli Cemiyetler atmış, TBMM tamamlamıştır.

Kurtuluş Savaşında işe doğu cephesinden başlanmıştır.

İtalyanlar ve İngilizler ile savaş yapılmamıştır.

En fazla siyasi mücadelemiz İngilizlerle olmuştur.

Mecliste ilk bunalım ordu, ikinci bunalım ise, hükümet meselesinden dolayı çıkmıştır.

I.TBMM milli mücadeleyi hızlandırmak amacıyla, Kuvayı-ı milliyeyi kaldırmış yerine düzenli ordu

kurmuştur. Asker kaçaklarını cezalandırmak için “Firariler Kanunu

”nu çıkarmış ve İstiklal Mahkemeleri’ni kurmuştur Kurtuluş savaşında,

A) Doğu Cephesi

Ermeni saldırılarını arttırması üzerine TBMM hükümeti 24

Eylül 1920’de Ermenilere karşı K. Karabekir komutasındaki ordunun saldırıya geçmesi emrini verdi.

Ordunun Gümrü’ye girmesi ile Ermeniler ateşkes teklifinde bulunmuşlardır. Görüşmeler sonucunda “Gümrü Antlaşması” imzalanmıştır.

TBMM döneminde ilk askeri cephe Kazım Karabekir Paşa’nın komutasında düzenli bir askeri birliğin olması nedeniyle doğuda kurulmuştur. GÜMRÜ ANTLAŞMASI (3 Aralık 1920)

Doğu sınırı Aras Nehri-Çıldır gölü hattına kadar uzanacak.

Kars, Sarıkamış, Kağızman ve Iğdır Türk devletine verilecektir.

Ermenistan hükümeti, TBMM tarafından tanınmayan Sevr’i tanımayacaktır.

Ermenistan Türkiye’ye düşmanca bir hareketle bulunmayacaktır.

Tehcir edilen ve Türklere karşı silah kullanmamış Ermeniler 6 (altı) ay içinde Türkiye’ye dönebilecektir.

Önemi:

TBMM’nin ilk askeri ve siyasi başarısıdır.

Ermenistan, TBMM’yi tanıyan ilk doğu devletidir

Mondros’la çizilen sınırlar ilk defa aşıldı.

Sovyetlerden alınacak yardımların Anadolu’ya gelmesini sağlayacak yolun açılması

Ermeni yönetimi 5 Aralık 1920’de Sovyetlerin eline geçti. Rus işgalinden dolayı Gümrü Antlaşması yürürlüğe girmedi.

Cepheler

Doğu Güney Batı

Tarih Soru

Dağılımı

2001

KMS

2002

KPSS

2003

KPSS

2004

KPSS

2005

KPSS

2006

KPSS

2007

KPSS

2008

KPSS

2009

KPSS

2010

KPSS

2011

KPSS

2012

KPSS TOPLAM

(Cepheler-

Antlaşmalar) 4 3 6 3 5 2 3 2 3 4 4 3 42

Ermeniler XV. Kolordu Gümrü Ant.

Fransa Ermeniler Halk savaştı Ankara Ant

ile kapandı

Yunanlılar Milis kuvvetler /

Düzenli ordu

Mudanya ve

Lozan ile

kapandı

2

Aşağıdakilerden hangisi Gümrü Antlaşması’yla sağlanan kazanımlardan biri değildir? A) Gürcistan’la olan anlaşmazlıkların ortadan kaldırılmasına

zemin hazırlaması B) Doğu Cephesi’ndeki silah ve teçhizatın bir kısmının batıya

taşınmasına ortam hazırlaması C) Halk arasında orduya ve Meclise duyulan güvenin artması D) Sovyetlerden alınacak yardımların Anadolu’ya gelmesini

sağlayacak yolun açılması E) Afganistan’la dostluk anlaşması yapılması (2011 – KPSS) Cevap: E Aşağıdakilerden hangisi, Gümrü Antlaşması’nın özelliklerinden biri değildir? A) Batıda Yunanlılara karşı, cephede rahatlık sağlaması B) Birinci İnönü Zaferi’nden sonra imzalanması C) Ermenilerin Sevr’i tanımadıklarını belirtmesi D) TBMM’nin uluslararası varlığını ilk kez kanıtlaması E) Bir Türk devletinin Türklüğünü vurgulayan ilk antlaşma

olması (1999 – DMS) Cevap: B

I. Kars, Sarıkamış, Kağızman, Kulp ve Iğdır’ın yeniden Türk topraklarına katılması

II. Batum’un Gürcistan’a bırakılması III. Kafkas petrollerinin işletilmesi

yukarıdakilerden hangileri, Gümrü Antlaşması’nın kapsamındadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III (2001 – KMS) Cevap: A

Gürcistan ile Antlaşma:

23 Şubat 1921’de Gürcistan ile “Batum Ant.” imzalandı ve Artvin, Ardahan, Batum Türk Devletine bırakıldı.

Ermenistan ve Gürcistan’la yapılan antlaşmaların kesinleşmesi Moskova Antlaşmasıyla sağlandı.

B) Güney Cephesi

Fransa ve Ermenilere karşı halk kendi imkanları ile mücadele etmiştir.

İtalyanlar, Ege bölgesinin Yunanlılara verilmesinden dolayı Kuvay-ı Milliye destek vermiştir.

İtalyanlara karşı herhangi bir direniş olmamış ve cephe açılmamıştır.

Urfa ve Maraş TBMM açılmadan önce kurtulmuştur.

Batı Cephesinde kazanılan Sakarya Savaşı sonucunda Fransa ile imzalanan Ankara antlaşması ile kapanmıştır.

(20 Ekim 1921) Hatay misak-ı millinin dışında kaldığından güney

sınırının kesin olarak çizilmesi 1939’da Hatay’ın anavatana katılması ile olmuştur.

C) Batı Cephesi

Yunanistan ve Rumlarla mücadele edilen cephe Yunanlıların İzmir’i işgali açılmıştır.

İlk dönemlerde Kuvay-ı milliye mücadele ederken daha sonra düzenli ordu mücadele etmiştir.

Bu cephedeki askeri başarılar diğer cephelerde siyasi başarılara etki etmiştir.

Milli mücadelenin en şiddetli savaşları bu cephede meydana gelmiştir.

I. İnönü muharebesi ile başlayan askeri süreç Mudanya Mütarekesinin imzalanması ile sona ermiştir.

I.İnönü Muharebesi (6-10 Ocak 1921) I. TBMM’nin kurduğu düzenli ordunun yaptığı ve kazandığı

ilk savaştır.

TBMM’ye olan güven artmış ve askere alma işlemleri kolaylaşmıştır.

İsmet Paşa genelliğe terfi etti.

Savaşın sonuçlarını kodlarsak “I.İnönü düzenli ordu için MİLAD oldu” denilebilir.

Moskova Antlaşması (16 Mart 10921)

İstiklal Marşı (12 Mart 1921)

Londra Konferansı (23Şubat – 12 Mart 1921)

Anayasanın ilanı (20 Ocak 1921)

Dostluk Antlaşması (1 Mart 1921)

Teşkilat-ı Esasiye (1921 Anayasası) (20 Ocak 1921)

I. İnönü Savaşının kazanılması, TBMM’ye olan güveni attırmış, bu da anayasanın ilanında kolaylaştırıcı etki meydana getirmiştir.

Savaş/ihtilal anayasası olduğundan maddeleri kısadır.

Maddeleri:

Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Türk tarihinde ilk kez Ulusal egemenlik anlayışını

benimsemiştir.

Yasama, yürütme gücü TBMM’ye aittir. Çabuk kararlar alabilmek için “Güçler Birliği” ilkesi kabul

edilmiştir.

Türkiye Devleti “TBMM’ce yönetilmektedir” ve hükümeti “TBMM Hükümeti” adını alır. TBMM’nin başkanı, hükümetinde başkanıdır. Yeni Türk Devletinin kuruluşunun hukuki ve siyasal bir

belgesi olmuştur. Meclis hükümeti modeli anayasal bir zorunluluk

olmuştur. Ulusal birliği zedelememek için devletin rejimi

belirtilmemiştir.

Şer’i Hükümlerin yerine getirilmesi TBMM’ye aittir Laik bir anayasa değildir.

Kanun-i Esasi’nin Teşkilat-ı Esasiye ile çelişmeyen hükümleri geçerlidir.

Temel hak ve hürriyetler Kanuni Esasi ile karşılanmıştır. Saltanat yanlılarının tepkisinin çekilmemesi

amaçlanmıştır.

Milletvekilleri seçimi iki yılda bir yapılır. Eski meclisin görevi yenisi toplanıncaya kadar sürer.

3

Önemi:

TBMM’nin varlığını hukuki açıdan belgelemiştir.

TBMM anayasa ile padişah ve halifenin yetkilerini üstlenmiştir.

1921 Anayasasında en önemli değişiklikler 29 Ekim 1923 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu tarihte cumhuriyet ilan edilerek devletin yönetim şekli belirlenmiş, “Meclis Hükümeti” sistemi yerine de “kabine” sistemine geçilmiştir.

1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda ilk değişiklikle aşağıdakilerden hangisi gerçekleştirilmiştir? A) Saltanatın kaldırılması B) Cumhuriyetin ilanı C) İstiklal Marşı’nın kabulü D) Halifeliğin kaldırılması E) Lozan Antlaşması’nın onaylanması (2012/KPSS Lisans) Cevap: B

Londra Konferansı (23 Şubat-12 Mart 1921)

İtilaf devletleri, Yunan kuvvetlerinin yeniden toparlanması için zaman kazanmak ve Sevr Barışının koşullarını biraz hafifleterek Türk halkına kabul ettirmek amacıyla konferansı düzenlemişlerdir.

İtilaf devletleri, konferansta ikilik çıkarmak amacıyla İstanbul Hükümetini ve TBMM’yi birlikte konferansa davet ettiler

Anlaşma Devletleri Londra’da toplanacak konferansa İstanbul Hükümetini doğrudan, TBMM Hükümetini ise İstanbul Hükümeti aracılığıyla davet etmiş; Sadrazam Tevfik Paşa da durumu Ankara’ya bildirip delegelerin saptanmasını istemiştir. Yalnız bu bilgiye dayanarak Anlaşma Devletlerinin, I. TBMM Hükümetinin dolaylı olarak konferansa davet edilmesi, II. Osmanlı Devleti’nin hukuki varlığının korunması, III. Türk tarafının yalnız TBMM Hükümeti tarafından temsil edilmesi konularından hangilerine karşı oldukları söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III (2007 - KPSS) Cevap: C

Londra Konferansı aşağıdakilerin hangisinden sonra

toplanmıştır? (2004 KPSS)

A) Büyük Taarruz

B) 2.İnönü Savaşı

C) Sakarya Savaşı

D) 1.İnönü Savaşı

E) Başkomutanlık Savaşı

CEVAP:D

TBMM konferanstan bir sonuç alınamayacağını bildiği halde konferansa katılmıştır. Nedenleri:

Misak-ı Milliyi dış dünyaya duyurmak ve TBMM’yi meşru hale getirmek

Türkler “barışa yanaşmayan” şeklindeki propagandaları önlemek

Türk milletinin hakiki temsilcisi olduğunu göstermek İşgallerin haksız olduğunu duyurmak ve zaman

kazanmak

İtilaf Devletleri, TBMM’nin varlığını resmen tanımışlardır. (İlk kez)

Anadolu’da Yunan saldırısı yeniden başladı. Bu durum II. İnönü Savaşına neden oldu.

I. TBMM’nin hukuki varlığının Anlaşma Devletlerince tanınması II. Ermeni sorununun çözülmesi III. Misak-ı Millî kararlarının başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünya kamuoyuna anlatılması 1921 yılında TBMM, yukarıdakilerden hangileri için Londra Konferansı’na katılmayı yararlı görmüştür? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III (2008/KPSS Önlisans) Cevap: C Anlaşma Devletleri’nin Sevr Antlaşması’nın bazı maddelerinde değişiklik yapmak amacıyla Londra Konferansı’nı tertip etmelerinde, I. Birinci İnönü Savaşı II. Çerkez Ethem Ayaklanması’nın bastırılması III. Fransa ile yapılan Ankara Antlaşması gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III (2000 – DMS) Cevap: A Kurtuluş Savaşı kapsamında yer alan aşağıdaki savaşların hangisinden sonra, Anlaşma Devletleri Sevr Antlaşması’nda yapılan değişiklikleri Londra’da görüşme gereğini duymuştur? A) Sakarya Savaşı B) Ermenilerle savaş C) I. İnönü Savaşı D) II. İnönü Savaşı E) Eskişehir - Kütahya Savaşları (2002 - KPSS) Cevap: C

TÜRK-AFGAN Dostluk Antlaşması (1 Mart 1921)

Afganistan ve TBMM arasında imzalan bu antlaşma ile taraflar karşılıklı meşruluk tanımayı ve yardımlaşmayı kabul ettiler.

Afganistan, Ankara’ya bir elçi göndermiş. Böylece Ankara’ya ilk elçi gönderen devlet Afganistan olmuştur.

TBMM’yi ve Misak-ı Milliyi tanıyan ilk Müslüman devlet Afganistan’dır.

İstiklal Marşı’nın Kabulü (12 Mart 1921)

Ulusal bağımsızlık duygusunun güçlendirilmesi amacıyla kabul edilen şiirdir.

Kurtuluş Savaşı’nın anlamını ve bağımsızlık isteğini dile getirecek bir marşın yazılması için yarışmayı aşağıdakilerden hangisi açmıştır? A) Millî Savunma Bakanlığı

4

B) Genelkurmay Başkanlığı C) Millî Eğitim Bakanlığı D) İçişleri Bakanlığı E) Dışişleri Bakanlığı (2011 – KPSS) Cevap: C

Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)

TBMM ile siyasi ilişki kuran ilk devlet 3 Haziran 1920’de Sovyet Rusya olmuştur. Ancak Sovyet Rusya’nın TBMM’nin geleceği konusunda bazı endişeleri vardı. TBMM’nin; Doğu’da Ermenileri yenilgiye uğratması, I. İnönü Savaşı’nı kazanması, Batılı devletler tarafından Londra Konferansı’na

çağırılması gibi başarıları Sovyet Rusya’daki endişeyi ortadan kaldırmıştır;

Aşağıdakilerin hangisinde, Birinci İnönü Savaşı’nın kazanılmasının etkisi vardır? A) Gümrü Antlaşması B) Moskova Antlaşması C) Bükreş Antlaşması D) Atina Antlaşması E) İstanbul Antlaşması (2008/KPSS Önlisans) Cevap: B

Aşağıdakilerden hangisinin, TBMM Hükûmeti ile Sovyet Rusya arasında Moskova Antlaşması’nın imzalanmasında etkili olduğu savunulabilir? A) İkinci İnönü Savaşı B) Kütahya-Eskişehir Savaşı C) Birinci İnönü Savaşı D) Sakarya Meydan Savaşı E) Büyük Taarruz (2012-KPSS Orta öğretim) Cevap: C

İmzalanma Nedenleri: TBMM’nin doğu cephesini tam anlamıyla kapatıp

buradaki kuvvetlerini batıya kaydırma çalışması Sovyet Rusya’nın Anadolu’daki milli hareketi kendi

düzenine dönüştürme çabaları Rusya’nın sınırlarını güvence altına almak için

Anadolu’da dost ve bağımsız bir devletin varlığını desteklemesi

İtilaf devletlerinin Sovyet Rusya’daki yeni rejimi yıkmak istemeleri

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 11 Mayıs 1920 tarihinde Bekir Sami Bey’in başkanlığında bir heyeti, Moskova’ ya Sovyetler Birliği’yle bağlantı kurmak ve dostluk antlaşması ortamı hazırlamak amacıyla göndermiştir. TBMM’nin, Sovyetler Birliği’yle antlaşma yapma gereği duymasındaki amacın aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? A) Londra Konferansı’nın yapılmasını geciktirmek B) Sovyetler Birliği’ndeki yeni rejimin ülkede yayılmasını

önlemek C) Kafkasya Cumhuriyetlerinin kurulmasını engellemek

D) Düşmanları aynı olan iki ülke arasında siyasi ve askerî güç birliği sağlamak

E) Mecliste birlikte hareket edilmesini sağlayarak gruplaşmaları önlemek

(2009 – KPSS) Cevap: D

Aşağıdakilerden hangisi, Kurtuluş Savaşı’nda Sovyet

Rusya’nın TBMM’yi desteklemesinin nedenlerinden

biridir? (KPSS 2003)

A) Anlaşma Devletleri arasında,Türkiye’nin

tanınması konusunda görüş ayrılıklarının olması

B) Mustafa Kemal’in Çanakkale Savaşlarının

kazanılmasında etkili olması

C) Türkiye’de Sovyet rejimini destekleyenlerin

olması

D) İtalya’nın Anadolu’da işgal ettiği yerlerden

çekilmesi

E) Sovyet Rusya’nın yeni rejimini güçlendirmek ve

korumak istemesi

CEVAP:E

Anlaşma Maddeleri:

İki taraftan birinin tanımadığı devletlerarası bir senedi diğer taraf da tanımayacaktır. İtilaf devletlerine karşı TBMM ve Rusya güç birliği

yapmıştır. Sovyet Rusya, Misak-ı Milliyi tanıyan ilk Batı/Avrupa

devletidir. Sovyet Rusya, Sevr’i geçersiz saydı.

Moskova Antlaşması’nda yer alan “İki taraftan birinin tanımadığı uluslararası hiçbir antlaşmayı, diğeri de tanımayacaktır.” maddesiyle aşağıdaki antlaşmalardan hangisinin kastedildiği savunulabilir? A) Ankara B) Sevr C) Kars D) Gümrü E) Brest-Litowsk (2010 KPSS – Lisans) Cevap: B

Taraflar birbirlerinin ç işlerine karışmayacaktır. Bağımsız devlet anlayışının güçlendirilmesi

amaçlanmıştır.

Moskova Antlaşması’nın 8. maddesiyle TBMM Hükümeti ve Sovyet Rusya birbirlerine karşı ülkelerinde örgütler kurulmasını önlemeye karar vermiştir. Bu kararla, I. birbirlerinin iç işlerine karışmama, II. rejimlerini karşılıklı güvence altına alma, III. aynı uluslararası ittifaklarda yer alma, durumlarından hangilerinin amaçlandığı savunulabilir?

5

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III (2008/KPSS Ortaöğretim) Cevap: C

Sovyet Rusya kapitülasyonların kaldırıldığı kabul edecektir. Rusya kapitülasyonları kaldıran ilk devlet oldu.

Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği dönemde TBMM siyasi antlaşmalar yaparak Türk halkının ekonomik ve siyasal çıkarlarını diğer devletlere kabul ettirmeye çalışmıştır. Bu dönemde TBMM aşağıdaki devletlerden hangisine ilk olarak “Kapitülasyonların” kaldırılmasını kabul ettirmiştir? A) Sovyet Rusya’ya B) Fransa’ya C) İtalya’ya D) Almanya’ya E) İngiltere’ye (2003 – KPSS) Cevap: A

Sovyetler, TBMM, Gürcistan ve Ermenistan arasında imzalanmış anlaşmalara göre saptanmış sınırı Batum’un Gürcistan’a iade edilmek koşuluyla tanıyacaktır. Batum’un Rusya’ya, Kars ve çevresinin Türk Devletine

ait olduğu kabul edildi. Olağanüstü şartlardan dolayı Gürcistan’a bırakılan

“Batum” Misak-ı Millinin ilk tavizidir. Önemi:

İlk defa büyük bir devlet TBMM’yi tanımıştır.

TBMM ile Sovyet Rusya arasında imzalanan ilk anlaşmadır.

Sovyet Rusya, Türkiye’ye 1920 yılında her türlü silah ve malzeme yardımında bulunmuş, bu yardım 1921 yılında büyük oranda artarak devam etmiştir. Sovyet Rusya’nın yardımının artmasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir? A) TBMM’nin açılmasının B) Kuvayımilliye birliklerinin oluşturulmasının C) TBMM ordusunun askerî başarılarının D) Ulusal cemiyetlerin birleştirilmesinin E) Misakımillî’nin kabul edilmesinin (2012 KPSS-Lisans) Cevap:C

II. İnönü Savaşı (23-31 Mart 1921) İtalyanlar, Anadolu’da işgal ettikleri yerleri boşaltmaya

başladılar. (5 Temmuz 1921) (Sakarya Savaşı’ndan sonra tamamen boşaltmışlardır)

Fransa, Ankara’ya barış elçisi gönderdi. İnönü Savaşlarının Kurtuluş Savaşındaki başlıca rolü,

düşmanı oyalamak ve böylece zaman kazanmak olmuştur.

Kurtuluş Savaşı’nda İtalya’nın, Anadolu’da işgal ettiği yerlerden çekilmeye başlamasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir? A) TBMM Hükümetinin askerî ve siyasi alanda başarılı

sonuçlar alması B) Mudanya Anlaşması’nın imzalanması

C) Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi D) Saltanatın kaldırılması E) Osmanlı hanedanının yurt dışına çıkarılması (2007 - KPSS)Cevap: A

Eskişehir-Kütahya Savaşları (10-24 Temmuz 1921) TBMM ve düzenli ordunun ilk ve tek yenilgisidir.

Yunan ileri harekâtı sonucunda Afyon, Kütahya ve Eskişehir Yunanlıların eline geçti.

Mustafa Kemal Türk ordusunun fazla kayıp vermesini önlemek amacıyla Türk ordusunu Sakarya Irmağının doğusuna çekmiştir. (5 Temmuz 1921)

Türk Ordusu’nun, Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmesi, aşağıdakilerin hangisinde olmuştur? A) I. İnönü Savaşı B) II. İnönü Savaşı C) Sakarya Savaşı D) Çerkez Ethem Ayaklanması E) Kütahya - Eskişehir Savaşları (2001 – KMS) Cevap: E

TBMM ile barış imzalamak isteyen Fransa, bu yenilgiden sonra çekimser davranmaya başlamıştır.

İtalya Anadolu’yu boşaltmada yavaş davranmaya başlamıştır.

Yunan ordularının Ankara’ya yaklaşması yurtta karamsarlığa, TBMM’de tartışmalara yol açmıştır. Başkentin Kayseri’ye taşınmasıgündeme gelmiştir. Ordunun başına Mustafa Kemal’in geçmesi gündeme

geldi

Mustafa Kemal’e üç ay süreyle hızlı kararlar almasını sağlamak amacıyla “Başkomutanlık Yetkisi” verilmiştir. (5 Ağustos 1921) Böylece; 8-9 Temmuz gecesi askerlik görevinden istifa eden

Mustafa Kemal Paşa, tekrar askerlik görevine dönmüştür.

TBMM’ye ait yasama ve yürütme yetkileri Mustafa Kemal Paşa’ya geçmiştir.(Güçler birliği).

İstiklal Mahkemelerinin Mustafa Kemal’e bağlanmasıyla yargı yetkisine de sahip oldu.

8-9 Temmuz 1919 gecesi askerlik görevinden istifa eden Mustafa Kemal Paşa, aşağıdaki savaşlardan hangisinden sonra millî iradenin isteğiyle yeniden askerî görev üstlenmiştir? A) Birinci İnönü B) İkinci İnönü C) Kütahya – Eskişehir D) Sakarya E) Büyük Taarruz (2012-KPSS Lisans) Cevap: C

Kurtuluş Savaşı’nda Mustafa Kemal’e başkomutanlık yetkisini aşağıdakilerden hangisi vermiştir? A) Bakanlar Kurulu B) TBMM C) Milli Güvenlik Kurulu D) Felah-ı Vatan Grubu

6

E) Halk Meclisi (2004 - KPSS) Cevap: B

Kurtuluş Savaşı’nda Mustafa Kemal’in başkomutanlık

görevini üstlenmesinin nedeni aşağıdakilerden

hangisidir?(2003)

A) TBMM’ye karşı ayaklanmalar çıkması

B) Ordunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi

C) İsmet İnönü’nün Batı Cephesi Komutanı olması

D) Sovyet Rusya’nın,Bağlaşık devletlerle

BrestLitowsk Antlaşması’nı imzalayarak 1.Dünya

Savaşı’ndan çekilmesi

E) Mustafa Kemal’in Bakanlar Kurulu’nun doğal

başkanı olması

CEVAP:B

Aşağıdakilerden hangisi, Kurtuluş Savaşı’nda Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesinin sonuçlarından biri değildir? A) Mustafa Kemal’in başkomutanlık görevini üstlenmesi B) TBMM yetkiyi geçici bir süre için Mustafa Kemal’e vermesi C) Tekalif-i Milliye Buyrukları’nın çıkarılması D) Batı cephesinin güney ve batı olarak ikiye ayrılması E) TBMM’de Mustafa Kemal’e karşı tepkilerin artması (2002 - KPSS) Cevap: D

Mustafa KemalBaşkomutan yetkisi ile ilk olarak ordunun gereksinimlerini karşılayabilmek amacıyla “Tekalif-i Milliye” emirlerini yayımlamıştır. (7-8 Ağustos 1921)

Tekâlif-i Millîye Emirleri’nin çıkarılmasına aşağıdaki savaşların hangisinin sonucunda gerek görülmüştür? A) Başkomutanlık Savaşı B) Sakarya Savaşı C) Birinci İnönü Savaşı D) İkinci İnönü Savaşı E) Eskişehir ve Kütahya Savaşları (2008/KPSS Önlisans) Cevap: E

Tekalif-i Milliye (Milli Yükümlülükler)(7-8 Ağustos 1921)

Ordunun ihtiyaçlarının halk tarafından karşılanmasıyla ilan edilen yükümlülüklerdir.

Silahlı mücadeleye halkında çekilmesiyle “seferberliktir.”

Büyük Taarruz Savaşı’na lojistik destek sağlamıştır. Maddeleri:

Ülkedeki her evden bir takım çamaşır, bir çift çorap ve çarık milli vergi komisyonuna verilecektir.

Her türlü yiyecek maddesinin %40’ına sonradan ödenmesi şartıyla el konulacaktır.

Tüccarın ve halkın elinde bulunan her türlü giyim eşyasının %40’ına sonradan verilmek şartıyla el konulacaktır.

Ülkedeki her türlü makinalı araç ve gerecin %40’ına el konulacaktır.

Tekâlif-i Milliye Emirleri’nde her aileden birer kat çamaşır ile herkesin elindeki gıda maddeleri ile binek ve yük hayvanlarının belli bir kısmının hükûmete verilmesinin öngörülmesi ile, I. ordunun Sakarya Savaşı öncesinde gerekli acilihtiyaçlarını

temin etmek, II. Millî Mücadele’ye karşı olanları tespit etmek, III. bu mal ve malzemenin düşman eline geçmesiniönlemek düşüncelerinden hangileri amaçlanmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III (2012 KPSS- Ortaöğretim) Cevap: A

Sakarya Savaşı (23 Ağustos-12 Eylül 1921) Sonuçları:

İtalya Anadolu’yu tamamen boşaltmıştır.

TBMM ve düzenli ordunun son savunma savaşıdır.

Türk ordusunun 1683 yılından itibaren devam eden geri çekilişi sona erdi.

Mustafa Kemal’in “Hatt-ı müdafaa yoktur, Sath-ı müdafaa (alan, yüzey savunması) vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz.” Sözü savaşın planı hakkında bilgi vermektedir. Mustafa Kemal’in başkomutan olarak kazandığı ilk savaştır. Mustafa Kemal’e Gazilik ve Mareşallik unvanlarım verilmiştir.(19 Eylül 1921) Mustafa Kemal’e mareşallik unvanının verilmesi, Fransa’yla Ankara Antlaşması’nın yapılması

Yukarıdaki gelişmeler aşağıdaki savaşlardan hangisinin sonuçları arasındadır? A) Başkomutanlık Savaşı B) Sakarya Savaşı C) Birinci İnönü Savaşı D) İkinci İnönü Savaşı E) Eskişehir ve Kütahya Savaşları (2008/KPSS Ortaöğretim) Cevap: B

Aşağıdakilerden hangisi,TBMM Hükümeti’nin Fransa’yla

yaptığı Ankara Antlaşması’nın bir özelliğidir?(2004 KPSS)

A) Anlaşma Devletleri arasındaki görüş ayrılığını

ortaya koyması

B) Türkiye adının geçtiği ilk antlaşma olması

C) Geçerliliğini günümüze kadar koruması

D) TBMM’nin yaptığı ilk antlaşma olması

E) Hatay’ın Türk topraklarına katılmasını sağlaması

CEVAP:A

7

Sakarya Savaşı’ndan sonra Fransa’nın TBMM ile Ankara

Antlaşmasını yapması,aşağıdakilerden hangisini gösterir?

(2004 KPSS)

A) Fransa’nın TBMM ile ilişkiler kurmak istediğini

B) TBMM’nin uluslararasında ilk kez tanındığını

C) Fransa ile TBMM arasındaki dostluğun uzun

süreceğini

D) İngiltere’nin Yunanistan’ı desteklediğini

E) İtalya’nın işgal ettiği Anadolu topraklarından

çekildiğini

CEVAP:A

Mustafa Kemal, “Hattı müdafaa yoktur; sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunmaz.” emriyle aşağıdaki savaşlardan hangisinin kaderini belirlemiştir? A) I. İnönü B) Sakarya C) II. İnönü D) Eskişehir ve Kütahya E) Başkomutanlık (2010 KPSS – Lisans) Cevap: B

Sovyet Rusya ile Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan) adına Kars Antlaşması imzalandı.(13 Ekim 1921) Doğu cephesi tamamen kapandı Doğu sınırları çizildi. Nahcivan, Azerbaycan’a bağlı özerk bir bölge kabul

edilmiştir. Kurtuluş Savaşı’nda Gürcistan, Ermenistan Hükümetleriyle Kars Antlaşması yapılmıştır. Bu antlaşmanın yapılmasında aşağıdakilerin hangisinin etkili olduğu savunulabilir? A) Anlaşma Devletlerinin 22 Mart 1922’de barış için yeni

koşullar önermesi B) Rodos ve On İki Ada’nın İtalya’ya bırakılması C) Mudanya Anlaşması’nın imzalanması D) Musul’un Irak’a bırakılması E) Sakarya Savaşı’nın kazanılması (2008/KPSS Lisans) Cevap: E Kurtuluş Savaşı’nda Gürcistan ve Ermenistan hükümetleriyle yapılan Kars Antlaşması aşağıdakilerin hangisinde etkili olmuştur? A) Sakarya Savaşı’nın kazanılması

B) Kafkas sınırının kesinleşmesi

C) Tekâlif-i Milliye Emirleri’nin (Ulusal Yükümlülükler) çıkarılması

D) TBMM’nin üç ay için yetkilerini Mustafa Kemal’e devretmesi

E) Ermenistan’la Gümrü Antlaşması’nın yapılması (2007/KPSS) Cevap: B

13 Ekim 1921 tarihinde yapılan Kars Antlaşması’nda hangisinin etkisi yoktur? A) Gümrü Antlaşması B) Yunanlılara karşı kazanılan Sakarya Savaşı C) Başkomutanlık Meydan Savaşı D) Moskova Antlaşması E) Kafkas Cumhuriyetlerinin Rusya’ya bağlı olması (2006 – KPSS) Cevap: C

Fransa ile Ankara Antlaşması imzalandı.( 20 Ekim 1921) Güney cephesi kapandı. Hatay ve İskenderun’da özerk yönetim kurulması kabul

edildi. Fransa Suriye’den çekilirse Hatay halkı kendi geleceğini

belirlemek üzere halk oylamasına gidebilecek Caber Kalesi Türk toprağı sayılacak ve Türk askeri

tarafından korunacaktır Hatay, Batum’dan sonra misak-ı millinin ikinci tavizidir. Fransa, TBMM’yi tanıyan ilk itilaf devletidir. 1939’da Hatay’ın anavatana katılması ile güney sınırı

kesin olarak çizilmiştir.

Kurtuluş Savaşı’nda, I. Güney Cephesi’nin kapanması II. Anlaşma Devletleri arasında görüş ayrılığı çıkması III. Londra Konferansı’nın toplanması gelişmelerinden hangileri Ankara Antlaşması’nın sonuçları arasındadır? A)Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I, II E) I, II, III (2006 - KPSS) Cevap: D Kurtuluş Savaşı’nda, - Birinci İnönü Zaferi’nden sonra Anlaşma Devletlerinin Londra’da konferans düzenlemesi ve TBMM’yi davet etmesi, - Sakarya Zaferi’nden sonra Fransa’nın TBMM’yle Ankara Antlaşması’nı yapması, gelişmeleriyle aşağıdakilerden hangisine ulaşıldığı savunulabilir? A) Anlaşma Devletlerinin TBMM’yi Sakarya Savaşı’ndan sonra

tanıdığına B) İngiltere’nin savaşın sonuna kadar Yunanlıları

desteklediğine C) Halkların dış politikada etkili olduğuna D) Uluslararası antlaşmaları uygulamak zorunluluğu olduğuna E) Askerî başarıların Anlaşma Devletlerini TBMM’yle antlaşma

yapmaya zorladığına (2009 – KPSS) Cevap: E

2 Ocak 1922’de Ukrayna Cumhuriyeti (Sovyet Rusya’ya bağımlı) ile TBMM Hükümeti arasında bir Dostluk Antlaşması imzalanarak, Sovyet Rusya’nın, TBMM’ye yapacağı destek ve yardımlara kesinlik kazandırılmıştır.

İtilaf devletleri Yunan ordularının güçlenmesi amacıyla TBMM’ye barış teklifinde bulunmuşsa da TBMM bağımsızlığı hedeflediği için kabul etmemiştir.

Batı Cephesinde Yunanistan’la yapılan aşağıdaki savaşlardan hangilerinin sonunda, Anlaşma Devletleri Yunan ordusunu güçlendirmek amacıyla TBMM’yle ilişki kurarak Sevr Antlaşması’nın koşullarını değiştirmek istemiştir? A) Birinci İnönü – İkinci İnönü

8

B) Birinci İnönü – Sakarya C) Sakarya – Büyük Taarruz D) İkinci İnönü – Kütahya-Eskişehir E) Kütahya-Eskişehir – Büyük Taarruz (2008/KPSS Lisans) Cevap: B

Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin, TBMM Hükümeti’nin tanınması konusunda Anlaşma Devletleri arasında görüş ayrılığı olduğunu gösterdiği savunulamaz? A) Gürcistan ile antlaşma yapılması B) Fransa ile Ankara Antlaşması’nın yapılması C) İnönü Savaşı’ndan sonra İtalya’nın Anadolu’daki askerî

gücünü çekmesi D) TBMM Hükümetinin İtalya’nın aracılığı ile Londra

Konferansı’na katılması E) İngiltere’nin, Yunanistan’ı Kurtuluş Savaşı süresince

desteklemesi (2008/KPSS Ortaöğretim) Cevap: A Aşağıdakilerden hangisi, Millî Mücadele’de Türk ordusunun kazandığı askerî başarılardan sonra yapılan antlaşmalardan biri değildir? A) Ankara B) Moskova C) Brest-Litowsk D) Gümrü E) Kars (2012-KPSS Ön lisans) Cevap: C

Büyük Taarruz (26 Ağustos-18 Eylül 1922) Başkomutanlık süresi uzatıldı. (20 Temmuz 1922) Ancak

meclis yetkileri verilmedi.

Rusya’dan yardım sağlandı, Fransa ve İtalya’nın bıraktığı silahlar toplandı.

Mustafa Kemal’in “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” ordunun hedefini ortaya koymuştur.

Milli mücadele nin silahlı safhası sona erdi.

Anadolu’da İtalyan ve Fransız işgalinden sonra Yunan işgali de sona erdi.

Türk ordusu Çanakkale ve İzmir civarında İngiliz kuvvetleri ile karşı karşıya geldi.

Mudanya Mütarekesi (11 Ekim 1922) TBMM’nin Yunanlıları Büyük Taarruzla yenilgiye uğratması

ve savaşı resmen sona erdirmek istemesi

Fransa ve İtalya’nın savaşı sona erdirmesi için İngiltere’ye baskı yapması.

3 Ekimde İngiltere, İtalya, Fransa ve TBMM temsilcileri Mudanya Ateşkes görüşmelerine başladılar. Yunanlılar görüşmeyi bir gemiden takip ettiler.

Görüşmelere TBMM adına İsmet Bey temsil etti. Ateşkese Göre,

Türk-Yunan kuvvetleri arasındaki savaş sona erecektir.

Yunan kuvvetleri Meriç nehrine kadar olan Doğu Trakya’yı 15 gün içinde boşaltacaklardır.

Doğu Trakya TBMM’nin jandarma kuvvetlerine bırakılacaktır. Ancak bu kuvvetler 8000’i geçmeyecektir.

İstanbul, boğazlar ve çevresinin yönetimi TBMM hükümetine bırakılacaktır İstanbul, Boğazlar ve çevresinin TBMM Hükümetine

bırakılması ile Osmanlı Devleti hukuken sona erdi. ÖNEMİ

Türk kurtuluş savaşı sona erdi.

Yeniden silahlı çatışmaya girilmeden diplomatik başarılarla Doğu Trakya, İstanbul ve boğazlar kurtarıldı.

İngilizler Türk başarısını kabul ettiler.

Kurtuluş savaşının diplomatik safhası başladı.

Türk tarafına Lozan Barış Konferansı için teklifte bulunuldu.

Yeni Türk Devleti I. Dünya Savaşında yenilmiş devlet yerine eşit devlet durumuna geldi.

Mondros Ateşkes Anlaşması’nın geçersiz kılınması,

Doğu Trakya topraklarının savaşsız alınması,

Kurtuluş Savaşı’nın askerî bölümünün sona ermesi gelişmeleri aşağıdakilerden hangisinin kazanımları arasındadır? A) Gümrü Antlaşması B) Kars Antlaşması C) Mudanya Anlaşması D) Moskova Antlaşması E) Ankara Antlaşması (2010 KPSS – Lisans) Cevap: C

Mudanya görüşmelerinde, Fransa temsilcisi Trakya’nın

TBMM Hükümeti’ne teslim edilmesini kabul ettiği

halde,İngiliz temsilcisi buna şiddetle karşı çıkmış;İtalya

temsilcisiyse bu konuda hükümetinden emir alması

gerektiğini bildirmiştir.Aşağıdakilerden hangisi, bu

durumdan çıkarılabilecek bir sonuç değildir? (2004 KPSS)

A) Fransa ile İngiltere arasında görüş ayrılığı vardır

B) Mudanya görüşmelerinde Trakya’nın geleceği

üzerinde önemle durulmuştur

C) İngiltere,Yunanistan’ı desteklemiştir

D) İtalya temsilcisinin yetkisi sınırlıdır

E) İtalyan hükümeti Mudanya görüşmelerini

yönlendirmektedir

CEVAP:E

I. Doğu Trakya, II. İstanbul, III. Boğazlar, IV. Batı Trakya, Mudanya Görüşmelerinde yukarıdakilerden hangileriyle ilgili olarak bir karar alınmamıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız IV D) I ve II E) I, II ve III (2001/KMS) Cevap: C

9

Aşağıdakilerden hangisi, Mudanya Mütarekesi’nin koşullarından biri değildir? A) Doğu Trakya’nın boşaltılması B) Türk - Yunan çarpışmasının durması C) Anlaşma Devletleri’nin barışa kadar bulundukları yerde

kalması D) Batı Trakya’nın Yunanistan’a bırakılması E) İstanbul ve çevresinin yönetiminin TBMM Hükümeti’ne

bırakılması (2000 – DMS) Cevap: D

Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) İstanbul hükümeti Lozan’a gitmek için hazırlık yapmaya

başlaması ve İtilaf devletlerinin TBMM’nin Lozan’da çıkarmak istedikleri ikiliği önlemek.

ÖNEMİ

Milli egemenlik ilkesi gerçekleşti.

Aşağıdakilerden hangisinin, Yeni Türk Devleti’nde millî egemenliğin güçlendirildiğine bir kanıt olduğusavunulabilir? A) Şer’iye ve Evkaf Vekâletinin kaldırılması B) Medeni Kanun’un kabul edilmesi C) Saltanatın kaldırılması D) Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması E) Takrir-i Sükûn Kanunu’nun çıkarılması (2012-KPSS Ortaöğretim) Cevap: C

Lozan’da çıkarılmak istenen ikilik sona erdi

Osmanlı Devletinin/İstanbul hükümetinin siyasi ve hukuki varlığı kesin olarak sona erdi.

Devlet başkanı ve rejim şekli sorunu ortaya çıktı.

TBMM’nin Saltanatı kaldırması, aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilemez? A) Millî egemenliğin güçlendirildiğine B) Demokrasiye geçiş için adım atıldığına C) Kişisel egemenliğin sona erdiğine D) Tüm yetkilerin TBMM’de toplandığına E) Devlet rejiminin adının konulduğuna (2012-KPSS Lisans) Cevap: E

Laikliğin ilk aşaması gerçekleşti.

İslamiyet’te ortaya çıkan siyasi ve dinî güçlerin bir elde toplanması geleneğine aşağıdakilerden hangisiyle son verilmiştir? A) 1876 Anayasası’nın yürürlükten kaldırılması B) Tekke ve türbelerin kapatılması C) Saltanatın kaldırılması D) Hukuk birliğinin sağlanması E) Medreselerin kapatılması (2008/KPSS Ortaöğretim) Cevap: C

Son Osmanlı padişahı VI. Mehmet (Vahdettin) 17 Kasım 1922’de İngiltere’ye sığınarak ülkeyi terk etti.

İlk defa halife tayin ile belirlendi “Abdülmecid Efendi” (18 Kasım 1922)

TBMM’nin açılışından sonra ikinci büyük inkılâp gerçekleşti.

Cumhuriyetyönetimine geçiş süreci hızlanmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi Saltanatın kaldırılmasının nedenlerinden biri olamaz? A) Saltanat sisteminin ulusal egemenlik anlayışına ters olması B) İstanbul Hükümeti’nin de Lozan Görüşmeleri ’ne davet

edilmesi C) Cumhuriyet ilan edilerek, yeni rejimin belirlenmiş olması D) Padişahın, Kurtuluş Savaşı sırasında ulusal direnişe karşı

olması E) Bir ülkede iki idarenin bulunmasının ulusal çıkarlara ters

olması (2007/KPSS) Cevap: C

Anlaşma Devletleri’nin Türkiye Büyük Millet Meclisi

Hükümetiyle birlikte İstanbul Hükümeti’ni de Lozan

Konferansı’na davet etmesi aşağıdakilerden hangisini

çabuklaştırmıştır?(2006)

A) Halifeliğin kaldırılmasını

B) Saltanatın kaldırılmasını

C) Ankara’nın başkent yapılmasını

D) Milletvekillerinin görev süresinin uzatılmasını

E) 1876 Anayasası’nın yürürlükten kaldırılmasını

CEVAP:B

Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) Katılan Devletler ve Amaçları:

Konferansa, TBMM’nin karşısında İtilaf devletleri, sadece boğazlar rejimini ilgilendiren konularda ise Sovyet Rusya ve Bulgaristan TBMM’ye destek amacıyla katılmışlardır.

Konferansta İtilaf devletleri Sevr’i değişik şekilde kabul ettirmeyi

amaçlamıştır. TBMM, Misak-ı Milli içerisinde bağımsız bir Türk

devletinin kurulacağını göstermek ve ulusal egemenliğimizi sınırlayıcı koşulları ortadan kaldırmak amacıyla katılmıştır.

Lozan’a Mudanya’yı imzalayan İsmet Bey başkanlığındaki heyet katılmıştır.

I. Mudanya Ateşkes Anlaşması’yla ilgili görüşmelerdeki başarısı II. Eskişehir-Kütahya Savaşları III. Genelkurmay Başkanı olduğu sırada yaptığı başarılı hizmetleri İsmet İnönü’nün Lozan Konferansı’na gönderilen heyete başkan olarak seçilmesinde yukarıdakilerden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

10

(2011 – KPSS) Cevap: D

Mustafa Kemal Paşa Lozan’a gönderilen heyetten (İsmet İnönü, Rıza Nur (Sinop), Hasan Saka (Trb.) Kapitülasyonlar Doğu Anadolu’da Ermeni yurdu Ordu ve Musul konularında taviz verilmemesini

istemiştir.

20 Kasım 1922’de başlayan görüşmelerde Türkiye’nin isteklerine direnmeleri nedeniyle 4 Şubat 1923’te kesilmiştir.

Görüşmelere ara verildiği dönemde, iç politikada bağımsız, milli bir ekonomi sisteminin benimsendiği “İzmir İktisat Kongresi” düzenlenmiş ve Misak-ı iktisadi kararları alınmıştır. (18 Şubat 1923).

Lozan Görüşmeleri ikinci kez 23 Nisan 1923’te tekrar başlamış ve 24 Temmuz 1923’e kadar sürmüştür.

Lozan’da Görüşülen Konular ve Alınan Kararlar

SINIRLAR Sovyet Sınırı: Lozan’da gündeme gelmemiştir. Zira daha önce

imzalanan Gümrü, Moskova ve Kars antlaşmalarıyla belirlenmiştir.

Suriye Sınırı: Ankara antlaşması ile belirlenen sınır kabul edildi.

(Caber Kalesi Türklerde kaldı.)

Aşağıdakilerden hangisi, daha önceden üzerinde uzlaşma sağlandığından dolayı, Lozan Konferansı’nda tartışmalara konu olmamıştır? A) Boğazların yönetimine ilişkin düzenleme B) Suriye sınırı C) Osmanlı devlet borçları D) Kapitülasyonlar E) Musul (2010 – KPSS Önlisans) Cevap: B

Batı (Yunan) Sınırı: Meriç ırmağına kadar Doğu Trakya Türkiye’de Batı

Trakya Yunanistan’a bırakıldı Lozan’da sadece Batı sınırımız bugünkü şekliyle

çizilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi Lozan Antlaşması’nın kapsamındadır? A) Batı sınırının çizilmesi B) Musul’un Irak’a bırakılması C) Hatay Cumhuriyeti’nin kurulması D) Türkiye - Ermenistan sınırının belirlenmesi E) Batı Trakya’nın Yunanistan’a bırakılması (2006/KPSS Ortaöğretim) Cevap: A Türkiye’nin, I. Irak, II. Yunanistan, III. Suriye devletlerinden hangileriyle sınırı, Lozan Antlaşması’nda belirlenmiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III (2010 – KPSS Ortaöğretim) Cevap: B Irak Sınırı: Musul-Kerkük meselesinden dolayı çizilemedi. Ancak bu

sınır sorunun çözümü için İngiltere ile TBMM arasında yapılacak görüşmeler sonucunda belirlenecektir. Şeyh Said isyanından dolayı 1926 Ankara antlaşması

ile İngiltere ‘ye bırakıldı Türkiye, Musul’un Misak-ı Millî sınırları içinde olduğuna aşağıdakilerden hangisini gerekçe olarak göstermiştir? A) Türklerden başka ulusların da yaşamasını B) Sykes-Picot Anlaşması’na göre Fransızlara verilmiş olmasını C) Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı tarihte Osmanlı

sınırları içinde olmasını D) Petrol bakımından zengin olmasını E) İngiltere’nin mandası olmasını (2009 – KPSS) Cevap: C Aşağıdakilerden hangisinin geleceği, Lozan Antlaşması’yla belirlenmemiştir? A) İmroz B) Musul C) Oniki Ada D) Karaağaç E) Bozcaada (2006/KPSS Ön lisans) Cevap: B

ADALAR Türkiye,Bozcaada ve İmroz (Gökçeada)’u

alacak.(Çanakkale Boğazının güvenliği için)

- İmroz ve Bozcaada’nın Türkiye’de kalması - Karaağaç’ın tazminat karşılığı Türkiye’ye bırakılması Yukarıdaki gelişmeler aşağıdaki antlaşmalardan hangisinin kapsamındadır? A) Lozan Antlaşması B) Atina Antlaşması C) Ouchy Antlaşması D) Montrö Anlaşması E) Ankara Antlaşması (2008/KPSS Ortaöğretim) Cevap: A

Yunanistan, Ege Adalarınıalacak. Ancak Yunanistan

Türkiye’ye yakın adaları silahlandırmayacaktır. İtalya’yaRodos ve On iki Ada’ya bırakıldı.

BOĞAZLAR

Boğazların idaresi, milletler cemiyeti tarafından denetlenen başkanlığını bir Türk’ün yaptığı komisyona bırakıldı. Boğazlardaki egemenlik hakları zedelenmiştir. 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile komisyon

kaldırılarak boğazların egemenlik hakları Türkiye’ye bırakıldı.

KAPİTÜLASYONLAR Hiç taviz verilmeden tamamen kaldırılmıştır.

ERMENİSTAN SORUNU

11

Sevr’le kurulmasına karar verilen Ermeni Devletinden vazgeçilmiş ve bölgenin Türk toprağı olduğu kabul edildi.

DIŞ BORÇLAR Fransa ile aramızda problem olmuştur. Duyun-u Umumiye kaldırıldı. Osmanlı Devletinden ayrılan devletlere Osmanlı borçları

paylaştırılacaktır.

AZINLIKLAR

Bütün azınlıklar Türk vatandaşı olarak kabul edildi ve hiçbir ayrıcalıkların bulunmadığı benimsenmiştir.

Lozan Antlaşması’nın 40. maddesine göre, Türkiye’deki Müslüman olmayan azınlıkların hukuken ve fiilen Türk tebaası gibi işlem görmeleri kabul edilmiştir. Bu maddenin aşağıdakilerden hangisini engellemek amacını taşıdığı savunabilir? A) Azınlıkların kendi dillerini öğrenmesini B) Azınlıkların başka ülke tabiiyetine geçmesini C) Toplumda ayrılıkçı gruplar oluşmasını D) İbadet yerlerinin sayıca arttırılmasını E) Yaşamın geleneklere göre düzenlenmesini (2003/KPSS) Cevap: C

NÜFUS MÜBADELESİ

İstanbul hariç Anadolu’daki Rumların Yunanistan’a dönmesi, Batı Trakya‘da (Selanik ve Gümülcine) yaşayanlar Türkler hariç Türklerin Anadolu’ya dönmesine karar verilmiştir.

I. Batı Anadolu’da yaşayan Rumlar,

II. Gümülcine ve Selanik’te yaşayan Türkler, III. İmroz, Bozcaada ve İstanbul’da yaşayan Rumlar, IV. Teselya ve Makedonya’da yaşayan Türkler,

Yukarıdakilerden hangisi Lozan Antlaşması’nda nüfus değişimi dışında tutulmuştur? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV (2004/KPSS) Cevap: B

YABANCI OKULLAR Türk kanunlarına, tüzük ve yönetmeliğe bağlı olacaktır. Türk hükümeti bu okulların öğrenimini düzenleyecektir.

SAVAŞ TAZMİNATI Yunanistan tazminat olarak Karaağaç’ı Türkiye’ye

bıraktı. I. Dünya Savaşı için talep edilen tazminat kabul edilmemiştir.

I. Yunanistan’ın savaş tazminatı yerine Karaağaç’ı Türkiye’ye vermesi, II. Kars ve dolaylarının yeniden Türk topraklarına katılması, III. Boğazlar Komisyonu’nun kaldırılması, Yukarıdakilerden hangileri Lozan Antlaşması’nın sonuçları arasındadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III (2003/KPSS) Cevap: A

Türkiye’deki Rumlar ve Yunanistan’daki Türklerin mübadele (değiş tokuş) edilmesi; ancak Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumlarının bu mübadele dışında tutulması, aşağıdakilerden hangisinin kararları arasındadır? A) Lozan Antlaşması B) Atina Antlaşması C) Bükreş Antlaşması D) İstanbul Antlaşması E) Belgrat Antlaşması (2000 – DMS) Cevap: A

PATRİKHANE Yabancı kiliselerle ilişki kurmamak şartı ile Türkiye’de

kalması kabul edildi. Türkiye kaldırmak istemekle, içişlerine karışılması

önlemek istemiştir.

I. Azınlıkların Türk vatandaşı sayılması, II. Rodos ve Oniki Ada’nın İtalya’ya bırakılması, III. Boğazlar Komisyonunun kaldırılması, Yukarıdakilerden hangileri Lozan Antlaşması’nın sonuçları arasındadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III (2008/KPSS Ön lisans) Cevap: D

Lozan’ın Bıraktığı Pürüzler

İngiltere ile Musul sorunu (TBMM’nin aleyhine)

Denetim ve savunma hakkımız tanınmayan boğazlar sorunu (TBMM’nin lehine)

Hatay sorunu (TBMM’nin lehine)

I. Savaş tazminatları II. Suriye sınırı III. Boğazlar konularından hangileriyle ilgili sorunlar, Lozan Antlaşması’ndan sonra yeniden gündeme gelmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III (2002 - KPSS) Cevap: E

Fransa’ya ödenen borçlardan doğan anlaşmazlık

Azınlıkların takasından çıkan sorun

Batı Trakya ve Ege adalarının geri alınmaması

Kıbrıs gündeme gelmedi. İngiltere’nin egemenliğinde devam etti.

LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASININ ÖNEMİ

İtilaf devletleri Misak-ı Milliyi ve Türk milletinin bağımsızlığını kabul ettiler.

Günümüze kadar devam eden tek uluslararası antlaşmadır.

I. Dünya savaşından sonra imzalanan en son antlaşmadır. Türkiye için I. Dünya savaşı sona erdi.

12

Sömürge ülkelerine bağımsızlık mücadelelerinde yol gösterici bir rol oynamıştır.

TBMM, düşündüğü düzenleme ve devrimler için gerekli barış ortamına kavuşmuştur.

Lozan 24 Temmuz 1923’te, I. TBMM tarafından imzanmış23 Ağustos 1923’te II.TBMM tarafından onaylandı.

İtilaf devletlerine karşı TBMM tek başına mücadele etmiş ve başarmıştır.

Atatürk, “Bu anlaşma, Türk ulusuna karşı yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış, büyük bir suikastın yıkılışını bildirir bir belgedir. Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş bir siyasal zafer yapıtıdır.” sözünü aşağıdakilerden hangisi için kullanmıştır? A) Mudanya Ateşkes Anlaşması B) Moskova Antlaşması C) Ankara Antlaşması D) Lozan Antlaşması E) Montrö Boğazlar Sözleşmesi (2011 – KPSS) Cevap: D

I. Tüm azınlıkların Türk vatandaşı olarak kabul

edilmesi

II. Devlet borçlarının,Osmanlı Devleti’nden ayrılan

devletlerle Türkiye arasında paylaşılması

III. Batı Trakya’nın Yunanistan’a verilmesi

Yukarıdakilerden hangileri,Lozan Antlaşması’nın

hükümleri arasında yer alır?(2004)

A) Yalnız 1

B) Yalnız 2

C) 1 ve 2

D) 2 ve 3

E) 1,2 ve 3

CEVAP:D