çevresel nedenli acillerde ilkyardım(fazlası için )
TRANSCRIPT
Kedi-köpek vs. hayvan ısırmalarında ilkyardım
Hasta/yaralı yaşamsal bulguları
değerlendirilir (ABC),
Hafif yaralanmalarda yara 5
dakika süreyle sabun ve soğuk
suyla yıkanır,
Yaranın üstü temiz bir bezle
kapatılır,
• Ciddi yaralanma ve
kanama varsa yaraya
temiz bir bezle basınç
uygulanarak kanama
durdurulmalıdır,
• Derhal tıbbi yardım
istenmeli (112),
• Hasta kuduz ve/veya
tetanos aşısı için uyarılmalıdır
YILAN ISIRMALARIIsırmaların 1/3’ü zehirli
Daha çok yaz aylarında
Türkiye’ de 41 tür, 13’ ü zehirli
Ülkemizde zehirli yılanların çoğu engerek, az
bir kısmı da kobra
Zehirli engerekler normalde gündüzleri dolaşmaz, insanlarla karşılaşma olasılığı az
İnsan normalde avı değilKendini korumak zorunda kalırsa ısırır
Çoruh engereği = Vipera pontica
Çukurbaş yılan = Vipera monspessulanus
Boynuzlu engerek = Vipera ammodytes
Ağrı engereği = Vipera raddei
Yılan sokmalarının belirtileriLokal ve genel belirtiler verir:Bölgede morluk, iltihaplanma(1–2 hafta sürer),Kusma, karın arısı, ishal gibi sindirim sistemi
bozuklukları,Aşırı susuzluk,Şok, kanama,Psikolojik bozukluklar,Kalpte ritim bozukluğu, baş ağrısı ve solunum
düzensizliği.
Yılan Isırmalarında İlk YaklaşımZehirli-zehirsiz yılan ayrımını yapmak
Yılanın morfolojik özellikleri
Isırılma yerinde zehirli diş izi
Klinik özellik: Ağrı- ödem ilk 1 saat içinde gelişmemiş ise yüksek olasılıkla zehirsizdir
Zehirli-zehirsiz yılan ayrımıBaşlarında küçük ve çok sayıda pul var
Başlarında büyük ve max 9 pul var
Göz-alt çene arasındaki pullar çok sıralı
Göz-alt çene arasındaki pullar tek sıralı
Kuyruk uçları küt Kuyruk uçları gittikçe incelir
Vücut iri lekeli ve güzel renkli
Vücut lekesiz
Göz bebekleri elips Göz bebekleri yuvarlak
Baş üçgen şeklinde köşeli ve boyun belirli
Baş elips şeklinde ve boyun belirsiz
Üst çene ön uçta 2 zehirli diş
Diş yok
Yılan sokmalarında ilkyardım
Hasta sakinleştirilip, hareket etmemesi sağlanır,
Yara su ile yıkanır,
Yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük
vb.) çıkarılır,
Yara baş ve boyunda ise yara çevresine baskı
uygulanır,
• Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı
engellemeyecek şekilde bandaj
uygulanır(Turnike uygulanmaz),
• Soğuk uygulama yapılabilir,
• Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz
(yara emilmez),
• Yaşamsal bulgular izlenir,
• Tıbbi yardım istenir (112).
ÖRÜMCEK ISIRMALARI
Kahverengi keşiş örümceği (Loxosceles reclusa)
Kara dul örümcek (Lactrodectus macrotans)
Tarantula
Kahverengi keşiş örümceğiAğrılı, nekrotik ülsere
lezyonLezyon 1-30 cm İyileşme 4-6 hafta Genellikle sistemik rxn
yokTedavisi lokal yara
bakımı, analjezik, antibiyoterapi
Yaranın eksizyonu
Karadul örümceğiEn bilinen ve en çok korkulan
örümcek türüNörotoksik zehiri varSemptomlar 30 dk- 6 saatte başlarAğrı, eritem ve ödemKas kasılmaları ve krampları (2-3 gün)Hipotansiyon şok ve komayla ölüm
nadir
Karadul örümceğiTedavi destek tedavisi şeklindedirNarkotik analjezikler, intravenöz
kalsiyum glukonatŞiddetli zehirlenmelerde kullanmak
üzere antiserumÇocuk ve yaşlılara dikkat
TarantulaEn büyük örümcek
türlerinden Boyu 7 cm’ye
kadar ulaşabilirZehri lokal etkili Yara yerinde ağrı
ve ödem
AKREP SOKMALARITüm dünyada yaygın
olarak bulunurÇocuk ve yaşlılara
dikkat!! Zehri hemoliz, lokal
doku hasarı ve kanama yapar
Nörotoksik etkide olabilir
AKREP SOKMALARI
Şiddetli lokal ağrı
Kas spasmı, bulantı-
kusma, hipertermi, çift
görme, hipertansiyon,
senkop
Nadiren ölüm olur
Akrep sokmalarında ilkyardımSokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez,Yatar pozisyonda tutulur,Yaraya soğuk uygulama yapılır,Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde
bandaj uygulanır,Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.
Arı sokmalarının belirtileri
Belirtiler kısa sürer.
Acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler olur.
Arı birkaç yerden soktuysa, nefes
borusuna yakın bir yerden soktuysa ya da
kişi alerjik bünyeli ise tehlikeli olabilir.
Arı sokmalarında ilkyardım
Yaralı bölge yıkanır,Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi
çıkarılır,Soğuk uygulama yapılır,Eğer ağızdan sokmuşsa ve solunumu
güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanır,Ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi
olanlarda tıbbi yardım istenir (112).
Deniz anası
Çok ağrılı
Kahverengi- morumsu
renk değişikliği
Sistemik olarak;
Halsizlik, titreme, ateş, şok, ölüm
Deniz anasıHastane öncesi acil bakımABC + Destek tedaviAnaljeziEtkilenen kısım ovulmadan deniz suyuyla
yıkanır.Dokunaçlar uzaklaştırılır(Eldiven)Dikkat anaflaktik şok!
Deniz kestanesi
Ağrı, bulantı,kusma
Diken çıkarılmalı(elle)
Çıkarılamazsa
450 C suda 30-60 dak
beklettikten sonra diken çıkarılabilir.
Kaç çeşit yanık vardır?
1- Fiziksel yanıklar:
Isı ile oluşan yanıklar,
Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar,
Işın ile oluşan yanıklar,
Sürtünme ile oluşan yanıklar,
Donma sonucu oluşan yanıklar,
2- Kimyasal yanıklar:
Asit alkali madde ile oluşan yanıklar
Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir? Derinlik, Yaygınlık, Bölge, Enfeksiyon riski, Yaş, Solunum yoluyla görülen zarar, Önceden var olan hastalıklar.
Yanıklar nasıl derecelendirilir?
1. derece yanık: Kızarıklık, ağrı, yanık bölgede
ödem vardır.
2. derece yanık: İçi su dolu kabarcıklar (bül)
vardır. Ağrılıdır.
3. derece yanık: Tüm tabakalar etkilenmiştir.
Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde
etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge
kadar aşamaları vardır. Ağrı yoktur.
Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım nedir?Kişi yanıyorsa paniğe engel olup, koşması
engellenir,
Hasta/yaralının üzeri battaniye ya da bir örtü
ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,
Yaşam belirtileri değerlendirilir (ABC),
Solunum yolu kontrol edilir,
Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik,
saat gibi eşyalar çıkarılır,
Yanık bölge en az 20 dakika çeşme suyu altında
tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok
olacağından önerilmez),
Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler
çıkarılır,
Takılan yerler varsa kesilir, yerler patlatılmaz,
Yanık üzerine ilaç ya da yanık merhemi gibi
maddeler de sürülmemelidir,
Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür,
Hasta/yaralı battaniye ile örtülür,
Yanık bölgelere bandaj yapılmamalıdır,
Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzak, hasta
/ yaralının kusması yok ve bilinçliyse
ağızdan sıvı verilerek sıvı kaybı önlenir,
Tıbbi yardım istenir (112).
Kimyasal yanıklarda ilkyardım
Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa
sürede deriyle teması kesilmelidir,
Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15–20 dakika
yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır,
Giysiler çıkarılmalıdır,
Hasta/yaralı örtülmelidir,
Tıbbi yardım istenmelidir (112).
Elektrik yanıklarında ilkyardım
Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır,
Hasta/yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı
kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta gibi
bir cisimle elektrik teması kesilmelidir,
Hasta/yaralının ABC’si değerlendirilmelidir,
Hasta/yaralıya su ile müdahale edilmemelidir,
Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir,
Tıbbi yardım istenmelidir (112).
Sıcak çarpması belirtileri nelerdir?
Adale krampları,Güçsüzlük, yorgunluk,Baş dönmesi,Davranış bozukluğu, sinirlilik,Solgun ve sıcak deri,Bol terleme (daha sonra azalır),Mide krampları, kusma, bulantı,Bilinç kaybı, hayal görme,Hızlı nabız.
Sıcak çarpmasında ilkyardım
Hasta serin ve havadar bir yere alınır,Giysiler çıkarılır,Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar
yükseltilir,Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve
tuz kaybını gidermek için ağızdan sıvı verilebilir.
Sıcak çarpmasında risk grupları
Kalp hastaları,Tansiyon hastaları,Diyabet hastaları,Kanser hastaları,Normal kilosunun çok altında ve üzerinde
olanlar,Psikiyatrik rahatsızlığı olanlar,Sürekli ve bilinçsiz diyet uygulayanlar,Yeterli miktarda su içmeyenler.
• Böbrek hastaları,• 65 yaş üzeri kişiler,• 5 yaş altı çocuklar,• Hamileler,
Sıcak çarpmasından korunmak için alınması gereken önlemler nelerdir?
Şapka, güneş gözlüğü ve şemsiye gibi güneş ışığından
koruyacak aksesuarlar kullanılmalıdır,
Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, açık renkli ve hafif
giysiler giyilmelidir,
Bol miktarda sıvı tüketilmelidir,
Vücut temiz tutulmalıdır,
Yeteri miktarda gıda alınmalıdır,
Gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanılmamalıdır,
Direk güneş ışığında kalınmamalıdır,
Kapalı mekanların havalandırılmasına özen dikkat
DONMALARDA İLKYARDIM
Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz
kalan bölgeye yeterince kan
gitmemesi ve dokularda kanın
pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur
Donuk belirtileri nelerdir?.
1.derece: En hafif şekli
• Erken müdahale edilirse hızla iyileşir.
• Deride solukluk, soğukluk hissi olur,
• Uyuşukluk ve halsizlik görülür,
• Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme hissi oluşur.
2.derece: Soğuğun sürekli olması ile belirginleşir.
•Zarar gören bölgede gerginlik hissi olur,
•Ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu kabarcıklar
(bül) meydana gelir,
•Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara
dönüşür.
3.derece: Geriye dönülmez biçimde doku hasarı
•Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan
siyah bir bölge oluşur.
Donukta ilkyardım
Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla
teması kesilir,
Sakinleştirilir,
Kesin istirahata alınır ve hareket ettirilmez,
Kuru giysiler giydirilir,
Sıcak içecekler verilir,
Su toplamış bölgeler patlatılmaz, bu bölgelerin
üstü temiz bir bez ile örtülür,