chöông 8 heä thuï caûm 8_ he thu cam.pdf · 2017-02-07 · 07/02/2017 3 07/02/2017 8:54 sa 5...

07/02/2017

1

1

07/02/2017 8:54 SA

Chöông 8

Heä thuï caûm

Nguyễn Hữu Trí2

07/02/2017

2

07/02/2017 8:54 SA Nguyễn Hữu Trí3

Chương 8 HỆ THỤ CẢM

• 1. Các thụ quan ở da và nội quan– a. Các thụ quan ở da – b. Các thụ quan nội quan

• 2. Vị giác và khứu giác– a. Vị giác – b. Khứu giác

• 3. Thị giác– a. Cấu trúc của mắt người – b. Sự nhận cảm ánh sáng và màu sắc

• 4. Thính giác– a. Cấu trúc của tai người– b. Cơ chế thu nhận âm thanh

2/7/2017 8:54:41 AM Nguyễn Hữu Trí4

Rắn và các loài bò sát thè lưỡi để thu nhận các phân tửtrong không khí. Những phân tử này sẽ được thu nhận bởicơ quan Jacobson giúp cho các loài bò sát biết môi trườngxung quanh

07/02/2017

3


Heä thuï caûm

ه Heä thuï caûm hay coøn ñöôïc goïi baèng caùc teânkhaùc nhau nhö cô quan caûm giaùc, cô quanphaân tích, giaùc quan, thuï quan.

ه Heä thuï caûm laø cô quan chuyeân traùch goàmnhöõng teá baøo ñaõ bieät hoùa ñeå tieáp nhaän kíchthích töø moâi tröôøng beân ngoaøi vaø beân trongñoái vôùi cô theå.

ه Moâi tröôøng soáng luoân bieán ñoåi (caû beân ngoaøivaø beân trong) ñoøi hoûi cô theå phaûi phaûn öùng ñeåthích nghi.

ه Ñieàu ñoù ñaûm baûo cho tính toaøn veïn thoángnhaát cuûa cô theå ñoái vôùi moâi tröôøng, ñaûm baûosöï caân baèng cho caùc heä thoáng soáng ñeå toàn taïivaø phaùt trieån.


Caáu taïo cô quan caûm giaùc

• Cô quan caûm giaùc ñieån hình thöôøng coù 3 phaàn:

– Boä phaän ngoaïi bieân

– Boä phaän daãn truyeàn

– Boä phaän trung öông

07/02/2017

4


Xuùc giaùc

• Xuùc giaùc hay cô quan caûmgiaùc da vaø noäi taïng baùo cho côtheå nhöõng caûm giaùc va chaïm,tieáp xuùc, noùng, laïnh vaø ñau.

• Ñaây laø cô quan chieám dieäntích lôùn nhaát cô theå (khoaûng1,5 m2), moät mình noù chieámkhoaûng 16% troïng löôïng cô theå

•


Da ngöôøi• Caáu taïo goàm ba lôùp:

– Lôùp bieåu bì (epidermis):– Lôùp da chính thöùc (Dermis)– Lôùp döôùi da (Hypodermis)

07/02/2017

5


Bieåu bì

• Bieåu bì laø bieåu moâ deït taàng coù söøng baophuû bao goàm chuû yeáu laø caùc teá baøo söøng,ngoaøi ra coøn coù ba loaïi teá baøo soá löôïng íthôn laø teá baøo saéc toá, teá baøo Langerhans vaøteá baøo Merkel.

• Caùc teá baøo bieåu moâ coù tính hoùa söøng goïi laøteá baøo söøng (keratinocyte).

• Ngöôøi ta thöôøng phaân bieät da daøy khoâng coùloâng vôùi da moûng coù loâng coù ôû nhieàu nôitrong cô theå


Teá baøo cuûa bieåu moâ

• Teá baøo söøng: Teá baøo chính cuûa bieåu moâ toång hôïpkeratin, moät protein sôïi giuùp cho da beàn vöõng vaøcoù khaû naêng baûo veä, coù tính chun giaõn, da coù theåtraûi roäng, bao phuû moät dieän tích lôùn trong caùctröôøng hôïp söng, phuø hay khi coù thai.

• Teá baøo saéc toá: toång hôïp melanin, saéc toá da giuùpbaûo veä da khoûi söï huûy hoaïi cuûa tia cöïc tím (UV).

• Teá baøo Langerhans: coøn goïi laø teá baøo tua nhaùnhcuûa bieåu moâ laø ñaïi thöïc baøo di cö töø tuûy xöôngvaøo, coù khaû naêng thöïc baøo caùc taùc nhaân xaâmnhieãm

07/02/2017

6


Maøu da

Phuï thuoäc vaøo 3 loaïi saéc toáHemoglobin: do maïch maùu da cungcaáp

Melanin: do teá baøo saéc toá toång hôïp

Carotene: thu ñöôïc töø caùc thöïcphaåm coù nguoàn goác thöïc vaät


Theå Meissner thu nhaän kích thích cô hoïc ma saùt.Theå Paccini thu nhaän kích thích cô hoïc aùp löïcTheå Krause thu nhaän kích thích nhieät ñoä laïnhTheå Ruffini thu nhaän kích thích nhieät ñoä noùngCaùc ñaàu muùt thaàn kinh thu nhaän kích thích ñau

07/02/2017

7


Lôùp da chính thöùc

• Ranh giôùi giöõa bieåubì vaø da chính thöùckhoâng baèng phaúng,caùc phaàn bì nhuù leângoïi laø nhuù bì (dermalpapilla) naèm xen giöõacaùc phaàn loõm xuoángcuûa bieåu bì ñöôïc goïilaø nhuù bieåu bì(epidemal ridge).


Lôùp haï bì hay lôùp döôùi da

• Ñöôïc taïo bôûi moâ lieân keát thöa coù chöùamoät khoái caùc teá baøo môõ goïi laø moâ môõdöôùi da (panniculus adiposus).

• ÔÛ taàng döôùi cuøng tieáp xuùc vôùi cô quanbeân trong cô theå. Trong lôùp naøy, coù caùccaáu taïo nhö loâng (pili), moùng (ungues)vaø caùc loaïi tuyeán nhôøn, moà hoâi, söõa.

• Haï bì thöôøng khoâng ñöôïc xem laø thaønhphaàn caáu taïo cuûa da, coù vai troø gaén keátda vaøo moâ keá caän moät caùch loûng leûo.

07/02/2017

8


Loâng toùc

• Laø caùc caáu truùc söønghoùa, daøi, coù xuaátnguoàn töø bieåu bì. Maøusaéc, kích thöôùc, maätñoä loâng toùc khaùc nhautuøy thuoäc chuûng toäc,tuoåi taùc, giôùi tính vaøvuøng cô theå


Caùc tuyeán cuûa da

• Tuyeán baõ (sebaceous gland)

• Tuyeán moà hoâi (sweat gland)

07/02/2017

9


Chöùc naêng cuûa da

• Da coù ba chöùc naêng chính:– Chöùc naêng baûo veä: choáng laïi caùc

taùc duïng cô hoïc, choáng söï xaâmnhaäp cuûa vi khuaån vaø chaát ñoäc.

– Chöùc naêng trao ñoåi chaát: nhö baøitieát moà hoâi, ñieàu hoøa thaân nhieät,laøm nhieäm vuï hoâ haáp.

– Chöùc naêng caûm giaùc: da ñöôïc coi laøcô quan xuùc giaùc noùi chung, laø côquan caûm giaùc nhieät vaø ñau


Caùc giaùc quan ñaëc bieät

• Vò giaùc (Taste) vaø Khöùu giaùc (Olfaction)

• Thò giaùc (Vision)

• Thính giaùc (Hearing)

• Traïng thaùi caân baèng (Equilibrium)

07/02/2017

10


Vò giaùc

• Vò giaùc cuøng vôùikhöùu giaùc laø hai côquan caûm giaùc hoùahoïc.

• Vò giaùc laø caûm giaùcveà tính vaät chaátcuûa vò leân nieâmmaïc löôõi vaøkhoang mieäng


Caáu taïo

• Cô quan vò giaùc laø caùc teá baøo caûmnhaän vò cuûa caùc chaát naèm treân maëtlöôõi, voøm mieäng, haàu, chuùng taäphôïp laïi thaønh nhöõng ñôn vò goïi laønuï vò giaùc. Nôi taäp trung nhieàutreân löôõi laø ñaàu muùt, xung quanhrìa löôõi vaø goác löôõi. Maët döôùi löôõivaø khoaûng giöõa maët treân löôõikhoâng coù caùc theå thuï caûm vò giaùc.

07/02/2017

11


Caáu taïo• Caùc nuùm vò giaùc coù

hình cuû haønh. Moãinuùm coù töø 2-6 teá baøovò giaùc löôõng cöïcnaèm xen keõ vôùi caùcteá baøo truï.

• ÔÛ ñaàu phía treân moãiteá baøo vò giaùc coù caùcnhung mao coøn ñaàudöôùi laø sôïi thaàn kinhcaûm giaùc vò giaùc. Moãinuùm coù 2-3 sôïi thaànkinh


• Là một khối cơ vân, được lợp bởi một lớp niêm mạcđặc biệt, có cấu trúc khác nhau tùy vùng lưỡi.

• Giúp điều chỉnh thức ăn vào răng khi nhai

• Trên lưỡi có các loại gai lưỡi

Lưỡi

07/02/2017

12


Gai lưỡi

• Gai chén (Circumvallatepapilla) chứa khoảng 100nụ vị giác

• Gai nấm (Fungiformpapilla) chứa khoảng 5nụ vị giác

• Gai chỉ (Filiform papillae)chức năng xúc giác.


Caûm giaùc vò giaùc

• 5 vò chính gaây neân caûm giaùcvò giaùc laø maën, ngoït, chua,ñaéng, umami.

• Caùc vò khaùc chæ laø söï keát hôïpcuûa 5 vò cô baûn noùi treân.

• Caûm giaùc vò giaùc noùi chung laøñôn giaûn. Tuy nhieân khi aênuoáng, caûm giaùc vò giaùc thöôøngñöôïc taêng cöôøng nhôø söï thamgia cuûa caùc giaùc quan khaùcnhö thò giaùc, khöùu giaùc...

07/02/2017

13


Cô quan khöùu giaùc (Muõi)

• Khöùu giaùc laø moät trong naêm heä thuïcaûm ngoaøi. Cuøng vôùi vò giaùc tieáp nhaäncaùc kích thích hoùa hoïc thoâng qua muøivaø vò. Laø heä thuï caûm phaùt trieån sôùmnhaát trong quaù trình phaùt trieån chuûngloaïi


Boù thaàn kinh khöùu giaùc

Xöông böôùm

Maøng khöùu


• Khöùu giaùc laø moättrong naêm heä thuïcaûm ngoaøi. Cuøng vôùivò giaùc tieáp nhaän caùckích thích hoùa hoïcthoâng qua muøi vaø vò.

• Laø heä thuï caûm phaùttrieån sôùm nhaát trongquaù trình phaùt trieånchuûng loaïi

07/02/2017

14




Ñoä nhay cuûa khöùu giaùc

• Khöùu giaùc coù ñoä nhaïy caûm khaùcao, ñoä nhaïy caûm khöùu giaùc thayñoåi tuøy theo loaøi, theo tuoåi, theosöï luyeän taäp.

• Caûm giaùc khöùu giaùc phuï thuoäc vaøonoàng ñoä chaát coù muøi trong khoângkhí, toác ñoä va chaïm cuûa caùc chaátvaøo teá baøo thuï caûm vaø tuøy vaøotraïng thaùi sinh lyù cuûa cô quankhöùu giaùc.

07/02/2017

15


Thò giaùc: Caàu maét + Caùc caáu truùc phuï


Maét

• Maét (eye) laø moät cô quan tieáp nhaän thò giaùccoù caáu taïo phöùc hôïp vaø phaùt trieån cao chopheùp phaân tích chính xaùc daïng, cöôøng ñoävaø maøu saéc cuûa aùnh saùng phaûn hoài töø caùcvaät theå.

• Maét ñöôïc baûo veä bôûi caùc xöông cuûa xöôngsoï, taïo neân hoác maét (orbit).

• Maét goàm caàu maét (eyeball), thaàn kinh thògiaùc vaø caùc boä phaän hoã trôï xung quanh thògiaùc.

07/02/2017

16


Caáu taïo cuûa maét• Caàu maét (eyeball) laø caáu taïo chính cuûa maét,

naèm loït trong xöông oå maét. Caàu maét goàmnhöõng caáu taïo sau:

– Maøng sôïi (fibrous tunic)

– Maøng maïch (vascular tunic)

– Maøng löôùi hay voõng maïc (retina)


Maøng maïch

• Naèm saùt vôùi maøng sôïi, maøng maïchchính thöùc meàm vaø coù maïng löôùi maïchmaùu daøy ñaëc xen keõ bôûi moät soá teá baøosaéc toá.

• Theå mi (ciliary body) laø phaàn daøy leâncuûa maøng maïch naèm ôû ranh giôùi giöõamaøng cöùng vaø giaùc maïc. Theå mi goàmkhoaûng 70 maáu loài mi, trong coù maïchmaùu. Theå mi coù chöùc naêng tieát thuûydòch (aqueous humor).

07/02/2017

17


Maøng maïch: Mống mắt (troøng ñen - iris)

• Laø phaàn tröôùc cuûa maøng maïch hình ñóa troøn,ôû chính giöõa coù loå troøn nhoû goïi laø ñoàng töû (conngöôi -pupil ). Mống mắt caáu taïo bôûi moâ ñeämlieân keát, chöùa nhieàu saéc toá.

• Bình thöôøng ñöôøng kính đồng tử vaøo khoaûng 2-5mm. Söï co giaõn thu heïp laïi hay môû roäng racoù taùc duïng ñieàu chænh löôïng aùnh saùng loït vaøobeân trong.


Caùc cô trong cuûa moáng maét

• Mống mắt coù hai loaïi cô trôn laø cô co đồng tử(sphincter pupillae muscle) ôû xung quanh conngöôi vaø cô giaõn đồng tử (dilator pupillaemuscle) toûa hình tia.

• Daây thaàn kinh phoù giao caûm laøm co, daây giaocaûm laøm giaõn ñoàng töû

07/02/2017

18


Voõng maïc

• Voõng maïc (retina)naèm phía trongcuøng, tieáp xuùcvôùi thuûy tinhdòch, chöùa saéc toá,caùc lôùp tieáp theocoù caùc teá baøo thuïcaûm aùnh saùng laøteá baøo gaäy (rodcell) vaø teá baøonoùn (cone cell).


Voõng maïc

ÔÛ maét ngöôøi, coù khoaûng 110-125 trieäu teá baøo gaäy vaø 6-7 trieäu teá baøo noùn.

Teá baøo noùn laø caùc teá baøo caûm nhaän maøu saéc, tieáp nhaän nhöõng tia saùng chieáu thaúng, coù cöôøng ñoä lôùn;

Teá baøo gaäy raát nhaïy vôùi aùnh saùng coù cöôøng ñoä yeáu, tieáp nhaän caùc tia saùng chieáu nghieâng, coù cöôøng ñoä beù

07/02/2017

19


Voõng maïc

Noùi chung, ñoäng vaät aên ñeâm coù soá löôïng teá baøo gaäylôùn, ñoäng vaät aên ngaøy coù soá löôïng teá baøo noùn taêng leân.


Thaàn kinh thò giaùc

• Döôùi lôùp teá baøo caûm quang laøcaùc teá baøo thaàn kinh goàm caùcloaïi: teá baøo haïch, löôõng cöïc,naèm ngang. Sôïi truïc cuûa caùcteá baøo naøy taäp hôïp thaønh daâythaàn kinh thi giaùc (daây soá II).

• Taïi ñieåm daây thaàn kinh soá IIvaø dòch theå thoaùt ra khoûi caàumaét ñöôïc goïi laø ñieåm muø. Taïiñieåm muø khoâng coù caùc teá baøocaûm quang phaân boá.

07/02/2017

20


Thuûy tinh theå• Thuûy tinh theå (lens) trong gioáng nhö

moät thaáu kính loài, coù ñöôøng kính9mm, ñieåm loái chính giöõa töông öùngvôùi ñoàng töû, truïc noái hai ñieåm loàikhoaûng 4mm. Khi nhìn xa, maët loàideït bôùt laïi; khi nhìn gaàn maët loàiphoàng leân.

• Thuûy tinh theå trong suoát, coù khaûnaêng khuùc xaï aùnh saùng.

• Thuûy tinh theå ñöôïc coá ñònh nhôø daâychaèng töø theå mi.


Thuûy tinh dòch

• Thuûy tinh dòch gioáng nhö chaátthaïch, laø khoái lôùn choaùng phaànroãng caàu maét, tieáp xuùc vôùi voõngmaïc.

• Toaøn boä ñöôïc boïc trong maøngmoûng trong suoát laø maøng thuûytinh.

• Thuûy tinh dòch trong suoát coù khaûnaêng khuùc xaï aùnh saùng.

07/02/2017

21


•Neáu keû moät ñöôøng thaúng goùc vôùi thuûy tinh theå ñi qua conngöôi vaøo voõng maïc thì ñieåm caét voõng maïc chính laø ñieåm vaøng(macula) vaø ñoù laø truïc quang hoïc cuûa maét.

•Caøng xa ñieåm vaøng veà hai phía cuûa voõng maïc, soá teá baøo gaäycaøng taêng vaø soá teá baøo noùn caøng giaûm.


Caáu taïo hoã trôï• Caùc caáu truùc hoã trôï maét goàm coù:

– Mi maét

– Tuyeán leä vaø ñöôøng daãn

– Caùc cô vaän ñoäng caàu maét

07/02/2017

22


Thaàn kinh vaän ñoäng maét

• Điều khiển vận động chung của mắt gồmba dây thần kinh:

– Dây số III: vận động mi mắt và nhãn cầu

– Dây số IV: nhìn mắt xuống dưới và ra ngoài

– Dây số VI: vận động cơ mắt ngoài

Thaàn kinh vaän ñoäng maét


07/02/2017

23


Heä thoáng quang hoïc cuûa maét

• Söï khuùc xaï aùnh saùng: caùc tia saùng chieáu vaøomaét tröôùc khi ñeán voõng maïc phaûi vöôït qua caùccaáu taïo cuûa maét coù khaû naêng khuùc xaï:–Giaùc maïc vaø thuûy dòch

–Thuûy tinh theå

–Thuûy tinh dòch

• Söï khuùc xaï naøy laøm cho aùnh saùng taäp trung vaøoñieåm vaøng ôû ñaùy maét vaø do ñoù thu nhoû hìnhaûnh cuûa vaät theå, laøm cho hình aûnh roõ hôn.


Söï ñieàu tieát

• Maét bình thöôøng(Emmetropia)

• Caáu taïo bình thöôøngcuûa maét cho pheùp nhìnroõ caùc vaät caùch xa töø65m trôû leân vôùi aûnhhieän roõ treân voõng maïcvaø khoâng caàn söï ñieàuchænh naøo.

• AÛnh seõ taäp trung treânbeà maët voõng maïc

07/02/2017

24


Söï ñieàu tieát

• Khoaûng caùch 65m vì vaäy goïi laø vieãn ñieåm cuûa maét.

• Khi vaät caøng tieán laïi gaàn, maét buoäc phaûi töï ñieàuchænh baèng caùch taêng ñoä cong cuûa thuûy tinh theåñeå giaûm tieâu cöï cho ñeán khoaûng caùch gaàn nhaát maøthuûy tinh theå khoâng theå ñieàu chænh ñöôïc nöõa goïilaø caän ñieåm


Taät caän thò (Myopia)

Beänh caän thò do thuûy tinh theåquaù cong hoaëc do caàu maét quaùdeïp treân-döôùi laøm ñöôøng kínhmaét quaù daøi, hình aûnh hieäntröôùc voõng maïc.

Ngöôøi caän thò vì vaäy phaûimang kính phaân kì (hai maëtloõm).

07/02/2017

25


Caän thò• Ngöôøi caän luùc treû veà giaø coù theå boû

kính do chöùng vieãn tuoåi giaø trung hoøaphaàn naøo beänh caän thò.

• Beänh caän thò thöôøng di truyeàn, cuõngcoù tröôøng hôïp taêng ôû tuoåi thieáu nieân


Taät vieãn thò (Hyperopia)• Beänh vieãn thò do thuûy tinh theå khoâng coù

khaû naêng cong deït toát vaø nhaát laø do caáutaïo cuûa caàu maét deïp tröôùc -sau laømñöôøng kính maét quaù ngaén, hình aûnhhieän sau voõng maïc.

• Ngöôøi vieãn thò vì vaäy phaûi mang kínhhoäi tuï (hai maët loài).

07/02/2017

26


Loaïn thò (Astigmatism)

• Ngoaøi taät caän thò, vieãn thò, coøncoù theå gaëp beänh loaïn thò trong ñoùhình aûnh cuûa vaät theå bò meùo moùkhoâng roõ.

• Nguyeân nhaân laø do heä thoángquang hoïc coù caáu taïo khoâng ñoàngnhaát, ñoä cong cuûa thuûy tinh theåkhoâng ñeàu laøm cho aùnh saùngkhuùc xaï theo nhieàu höôùng, khoângquy tuï ñeå taïo aûnh.


Cô quan thính giaùc vaø thaêng baèng

2 other names??

07/02/2017

27


Maøng nhó

• Ñaàu cuoái oáng tai ngoaøi coù moät maøng hìnhbaàu duïc, goïi laø maøng nhó (tympanicmembrane, eardrum). Maët ngoaøi maøng nhócoù bieåu bì moûng, maët trong maøng nhó coùbieåu moâ vuoâng ñôn tieáp noái vôùi bieåu moâcuûa hoøm nhó. Xen giöõa hai lôùp bieåu moânaøy laø moät lôùp moâ lieân keát chaéc ñöôïc caáutaïo bôûi caùc sôïi collagen, sôïi taïo keo vaøcaùc nguyeân baøo sôïi.

• Maøng nhó laø caáu truùc truyeàn soùng aâm ñeáncaùc xöông con ôû tai giöõa.


07/02/2017

28


Tai giöõa• Tai giöõa (middle ear, tympanic cavity) laø moät

khoang khoâng ñeàu, naèm beân trong xöông thaùidöông ôû ñoaïn giöõa maøng nhó vaø maët trong xöôngthaùi döông ôû ñoaïn giöõa maøng nhó vaø maët xöôngcuûa tai trong.

• Tai giöõa goàm xoang nhó, voøi eustache vaø nangchuõm

• Tai giöõa coù phía tröôùc thoâng vôùi haàu qua voøi nhó(auditory tube) hay voøi eustach (eustachian tube),phía sau thoâng vôùi caùc xoang chöùa khí naèm trongmoûm chuõm xöông thaùi döông.

• Tai giöõa coù bieåu moâ deït ñôn, beân döôùi coù lôùp ñeämmoûng gaén chaët vaøo maøng xöông.


Tai giöõa: xoang nhó

• Coù theå tích khoaûng 1 cm3, xoang nhó thoângvôùi voøi eustach

• Maøng nhó ñöôïc noái vaøo cöûa soå baàu duïc bôûimoät chuoãi ba xöông tai (auditory ossicle)nhoû laø xöông buùa (malleus), xöông ñe (incus)vaø xöông baøn ñaïp (stape) coù vai troø truyeàncaùc rung ñoäng cô hoïc töø maøng nhó ñeán taitrong.

• Beân trong tai giöõa coù hai cô nhoû gaén vaøoxöông buùa vaø xöông baøn ñaïp, coù chöùc naêngñieàu chænh söï daãn truyeàn aâm thanh.

07/02/2017

29


Ba xöông tai

xöông baøn ñaïp

xöông buùa xöông ñe

Xöông buùa gaén vaøo maøng nhó vaø xöông baøn ñaïp gaén vaøo cöûa soå baàu duïc. Caùc xöông tai ñöôïc noái vaøo nhau bôûi caùc khôùp hoaït dòch.


Tai trong• Tai trong (internal ear) hay

coøn goïi laø meâ ñaïo (labyrinth)caáu taïo goàm hai meâ ñaïo.

• Meâ ñaïo xöông (bony labyrinth)bao goàm moät chuoãi caùc teá baøo(xoang).

• Trong phaàn ñaù xöông thaùidöông coù chöùa meâ ñaïo maøng(membranous labyrinth) beântrong.

• Tai trong chia laøm ba boäphaän: caùc voøng baùn khuyeân,tieàn ñình vaø oác tai. OÁc tai laøcô quan caûm giaùc thính giaùc,tieàn ñình vaø caùc voøng baùnkhuyeân hôïp laïi thaønh boä maùytieàn ñình.

07/02/2017

30


Cô quan Corti


Caûm giaùc thính giaùc• OÁc tai coù caùc thuï quan aâm thanh, caùc teá baøo

naøy hôïp vôùi moät maøng moûng hôïp thaønh côquan Corti vôùi toång soá hôn 20 000 teá baøo.

• Sôïi truïc cuûa caùc teá baøo thuï caûm aâm thanhtaäp hôïp thaønh nhaùnh oác tai cuûa daây soá VIII.

07/02/2017

31


Söï truyeàn soùng aâm

• Caùc xöông buùa aùp saùt maøng nhó, coønxöông baøn ñaïp thì aùp saùt vaøo maøng cuûasoå baàu duïc. Maøng nhó roäng khoaûng 72mm2, maøng cöûa soå baàu duïc 3,2 mm2. Tæleä naøy laø 1/22 laøm cho soùng aâm ñöôïctaêng cöôøng leân 22 laàn ôû cöûa soå baàu duïc.

• Vì vaäy, vôùi moät dao ñoäng nheï, cuõng laømmaøng baàu duïc rung ñoäng. Caùc soùng aùplöïc nhaän ñöôïc ôû cöûa soå baàu duïc ñöôïctruyeàn tôùi ngoaïi dòch tai laøm cho maøngtieàn ñình vaø noäi dòch trong oác tai laànlöôït dao ñoäng.


Söï truyeàn soùng aâm

• Caûm giaùc nghe phuï thuoäc chuû yeáuvaøo maøng neàn, maøng naøy seõ kíchthích caùc teá baøo thuï caûm coù loângcuûa cô quan Corti, vaø caùc teá baøo coùloâng naøy khueách ñaïi thaønh nhöõngxung thaàn kinh, xung naøy theo daâythaàn kinh thính giaùc leân vuøng voûnaõo thính giaùc ôû naõo.

07/02/2017

32


Giôùi haïn thu nhaän aâm thanh

• Ñôn vò ño thính löïc laø Decibel. Giôùi haïnthính löïc cuûa ngöôøi khoaûng 10-120 Db,quaù giôùi haïn 120Db seõ gaây caûm giaùc ñauôû tai vaø coù theå gaây toån haïi cô quanthính giaùc.

• Ngöôøi bình thöôøng coù khaû naêng thunhaän aâm thanh coù taàn soá töø 20-20 000Hz, giôùi haïn thu nhaän giaûm daàn theotuoåi, ngöôøi caøng lôùn tuoåi caøng khoù ngheñöôïc aâm thanh cao.


Ñoä nhaïy cuûa thính giaùc

• Moät soá ñoäng vaät coù khaû naêng ñaëc bieät ngheñöôïc caû sieâu aâm (taàn soá hôn 20 000 Hz) nhöchoù, meøo, dôi...ngöôïc laïi, moät soá loaøi ngheñöôïc aâm raát thaáp, döôùi 20Hz nhö cöøu.

• Tai ngöôøi coù theå nghe toát caùc aâm coù taàn soátöø 1000 -4000Hz, ngöôõng ñeå phaân bieät caùcaâm laø 5Hz. Khoaûng caùch hai aâm coù theå phaânbieät ñöôïc laø 0,01 giaây.

• Caùc teá baøo thuï caûm aâm thanh coù khaû naêngthích nghi nhanh, aâm caøng cao vaø caøngmaïnh, söï thích nghi caøng nhanh. Ñaây laø moätcô cheá töï veä

07/02/2017

33


Cám ơn!

chöông 8 heä thuï caûm 8_ he thu cam.pdf · 2017-02-07 · 07/02/2017 3 07/02/2017 8:54 sa 5...

Documents