Đánh giá nhu cầu giới nhóm phụ nữ A LướiPhạm Vũ Thiên* Lê Thị Kim Thoa**Nguyễn Thị Ngọc Hà*

*CCIHP; ** Hội LHPN huyện A LướiLưu ý cho người đọc:

Hình chỉ là minh họa và thông tin này không mang tính đại diện cho toàn bộ cộng đồng A Lưới, nhưng tất cả nhưng câu hói, câu chuyện đều có thật và do nhóm phụ nữ của chương trình thựchiện

Giới thiệu

• Chúng tôi thấy, chúng tôi nói là một hoạt động của phụ nữ A Lưới, cùng kể những câu chuyện về phụ nữ A Lưới về cuộcsống, gia đình, lao động, và những điều phụ nữ quan tâm từđó vận động người dân, người nam giới, các ban ngành đoànthể trong cộng đồng, thôn, xã và huyện về nâng cao vị thế chophụ nữ.

Mục tiêu

• Tìm hiểu các vấn đề của nhóm phụ nữ A Lưới về cuộc sống, lao động, ra quyết định và vấn đề bình đẳng, bất bình đẳnggiữa phụ nữ và nam giới

Phương pháp

• Đánh giá nhu cầu giới với nhóm phụ nữ đã sử dụng cácphương pháp nghiên cứu định tính, bao gồm: Phỏng vấn, thảoluận nhóm và phân tích trường hợp với thành viên trong tổhợp dệt zèng tại thị trấn A Lưới

• Số lượng chị em tham gia thảo luận mỗi lần không vượt quá15 người để cơ hội trao đổi đồng đều giữa các thành viên

Câu hỏi chính

• Thực trạng về bình đẳng giới của chị em trong lao động, quyền tiếp cận đến nguồn lực, quyền ra quyết định, cơ hộihọc tập các vấn đề liên quan đến hôn nhân, chăm sóc sứckhỏe, bạo lực giới

• Những yếu tố nào góp phần làm tăng sự bất bình đẳng giới, ảnh hưởng đến cuộc sống và cơ hội của chị em

Người phụ nữ và nam giới làm những việcgì trong một ngày?

3-4h

• Nấu cám, nấu ăn, và dệt Zèng(nếu có nghề dệt)

4-5h

• Mang hàng ra chợ bán

• Đi bộ gùi hàng ra chợ

7-15h

• Đi làm ruộng, làm nương

• Thường không ăn trưa

Một số người chồng dậysớm cùng vợ, nhiềungười ngủ đến khi đi làmmới dậy

Chồng siêng thì đi làm, không siêng thì nằm ngủtiếp, hoặc đi chơi, điuống rượu

11h• Một số chị em về nhà nấu ăn

13h

• Chị em tiếp tục đi làm đồng/ nương, hoặc đi củi

16-17h

• Bắt đầu về nhà, làm việc nhà, nấuăn

• Nấu cám heo

Đàn ông xem tivi

Một số tiếp tục đi làmchiều, nhiều người ở nhà

Nam thanh niên thườngđi đá banh, hoặc ngồi nóichuyện với nam giới khác

17-18h• Ăn tối cùng gia đình

18-22h

• Giặt giũ; cho heo ăn

• Chăm sóc con, cho con học

• Dệt Zèng

22-23h• Đi ngủ

Về ăn tối với gia đình, hoặc đi nhậu

Đi chơi, hoặc xem tivi

Đi ngủ

… chị em mình…

… phải dậy sớm

• Mình dậy sớm 3-4 giờ phải dậy rồi, phải rèn lửa (nhóm bếp), nấu cámheo… xong bắt đầu nấu cơm, nhiều việc lắm… nếu nấu rượu cũng phải dậysớm, vừa nấu vừa làm Zèng,…

• Mang hàng đi bán thì cũng phải dậy sớm, đi sớm, 4-5 giờ phải đi rồi… bánhàng xong là 6-7 giờ về rồi đi làm (ruộng/ nương)

… thường không ăn trưa

• Đi làm nếu làm gần, ít việc thì 12 giờ về, còn đi xa thì đi sáng đến chiều (2-3 giờ) mới về… như đi làm sắn, đi rừng… mình thường là ăn sáng rồi đilàm, trưa không ăn gì, nhặt (hái quả) được gì thì ăn, không thì nhịn quagiờ hết đói mà… Người dân tộc mình lao động nhiều thì ngày ăn hai bữathôi… sáng ăn lúc 6-7 giờ, chiều ăn lúc 5 - 6 giờ

… phải thức khuya…

• Phụ nữ ở địa phương em không dám đi ngủ sớm, toàn thức khuya để dệtchiếu. Có những khi phải thức đến 11 – 12h đêm, sáng hôm sau lại dậysớm…

… lúc nào cũng làm việc…

• Không lúc nào là được nghỉ cả, chồng thì không giúp việc nhà. Chồng cũngkhông chăm con. Mình mà ốm mệt, không đi làm một hôm thôi thì chồngđã nói là: “Ở nhà để ăn bám chồng à?”

… thường ngủ muộn…

• Làm Zèng rồi việc nhà, nếu dệt thì tranh thủ buổi tối dệt… 9 giờ rưỡi, 10 giờ kém, có khi muộn hơn mới đi ngủ…

… chị em mình…

• … dậy muộn…

• … hiếm khi hoặc thường không làm việc nhà… Thảo luậnnhóm cho thấy, trong số chị em tham gia thảo luận chỉ có 02/10 người có chồng cùng dậy sớm và làm việc mỗi ngày

• “Chiều vợ nấu ăn thì chồng không giúp gì hết, đi lê nhà nàynhà khác… lúc đói về tìm cơm, tìm canh, không thấy có cơmthì đá thúng, đụng nia, chửi bới… mình phải đi làm về rồi lại bịmắng”, … hoặc “chồng có nhưng không nhờ gì hết… ăn chơithôi, làm ruộng thì có em với chị gái chồng làm…” (nữ… 33tuổi)

… thường…

• … rảnh rỗi hơn… trong khoảng thời gian chị em làm việc

• … nhậu, uống rượu buổi chiều, buổi tối (thậm chí của buổisáng). Quãng thời gian sau 19h tối, đàn ông dành thời giancho nhậu, uống rượu, trong khi phụ nữ vừa phải lo việc nhà,vừa phải chăm con, cho con học…

• “Đàn ông không phải làm việc nhà. Việc nhà là việc của phụnữ. Đàn ông ít phải làm hơn còn chỉ toàn rượu bia, nhậu nhẹtthôi…”

• “Việc chăm con là việc của vợ, chồng chị chỉ uống rượu thôi.Làm được bao nhiêu là đổ vào uống rượu hết…”

… thường…

… kiêng kỵ… của

• Kiêng giặt đồ, đặc biệt đồ cho vợ… dường như hiếm người đàn ôngnào chịu làm ngay cả khi vợ ốm, vợ sinh con: “chồng đi làm bảo vệ…lúc về thì cũng làm với vợ… có lương cũng đưa cho vợ… duy nhất làngười chồng tự giặt quần áo của chồng (đây là một người chồngđược chị em coi là người tiến bộ, có trách nhiệm và sẻ chia với vợ),vợ giặt quần áo của vợ và con…”

• “Khi vợ ốm thì có thể có anh giặt… nhưng khi vợ đến kz thì khônggiặt… có người chồng vợ đau là vẫn mặc kệ không giặt là khônggiặt…”

• “Mình bị tai nạn, bị thương ở tay… không thể giặt đồ được… suốt 3tháng, chồng không giặt giúp, mình đã phải giặt bằng chân… ”

• “Chồng chị thay quần áo ra là vứt đấy, toàn chị phải giặt.Không bao giờ anh giặt quần áo cho vợ và cho con. Ngày chịsinh bé, chị vẫn tự giặt đồ…”

• Giải thích việc kiêng giặt đồ, quan niệm của người dân chorằng... nam giới giặt đồ như vậy sẽ bị đau bệnh không giặtđược... "đồ" của phụ nữ được coi là dơ, không sạch... "mẹchồng nói, để chồng giặt thì chồng đau... có khi phải cúng mớihết... nên không được để chồng phải giặt"

… kiêng kỵ… của

...lao động phụ... làm việc vặt...

• “Làm ruộng, chỗ dễ thì người ta cầy (thuê máy cầy cầy), cònlại (chỗ khó, ruộng hẹp, không cầy máy được) thì chị em mìnhcố mà cuốc,…”

• ... việc đồng áng, phụ nữ thường vẫn làm, với nhiều chị chỉ cóphun thuốc trừ sâu là các chị không làm: “phun thuốc trừ contrai phun, còn không có con thì nhờ hàng xóm giúp…” vì:“không quen phun, mà người chị bị cao huyết áp, mình nhờngười phun đi theo bị cao huyết áp say gần chết…”

• “... còn đi củi… còn công việc chuyênmôn rồi… không thì lấy gì mà đun…” mỗi gùi thường nặng dễ đến 40-50 kg, với các chị thì gùi củi đó là... “Không sao đâu em, con gái ở đâylên rừng làm từ bé. Các chị quenrồi…”

...lao động phụ... làm việc vặt...

• “... Gia đình khó khăn, chồng chỉ chơi, nhậu nhẹt, vợ phải làm hết để nuôicon, nuôi chồng, nhà nước cho 11 triệu xóa nhà tạm… mình cũng phảiđứng ra làm nhà…”

• “Chồng em trong gia đình không baogiờ làm việc nhà, việc khó khăn khổcực. Việc đó là của đàn bà con gái”

...lao động phụ... làm việc vặt...

• và những "việc không tên" trong gia đình… theo quan niệmcủa nhiều người là việc của phụ nữ như việc nhà, làm vườn, chăn lợn, chăn gà, chăm sóc con cái… cũng đều là công việccủa chị em mình...

• Một ngày thì chị em làm 14 – 16 tiếng... tính theo số tháng thìphụ nữ không có tháng nào nghỉ... còn nam giới... bận, vấtvả... nhưng chỉ bận từ tháng 3 đến tháng 10

...lao động phụ... làm việc vặt...

xây nhà... xây tổ ấm

xây nhà...

• Người phụ nữ tham gia và hầu hết các công việc tạo ra sảnphẩm và thu nhập của gia đình:

– Làm ruộng, làm rẫy

– Làm vườn và chăn nuôi

– Nấu rượu

– Và làm Zèng (dệt thổ cẩm) để kiếm thêm tiền cho gia đình

• Nguồn thu từ lao động của phụ nữ là nguồn thu chính của giađình với nhiều phụ nữ... khi người chồng lười lao động hoặcốm, bệnh

xây tổ ấm

• Nam giới cũng đi làm, kiếm thu nhập, nhưng hầu hết nhữngkhoản chi tiêu gia đình đều do các chị xoay xở.

“Chồng chị đi làm kiếm được bao nhiêu tiền là đổ vào uốngrượu hết”

"Chồng chị không đưa tiền cho chị nuôi con. Tiền học của bé là375 ngàn/tháng là chị phải tự lo. Các khoản tiền khác như tiềnnước rửa bát, xà phòng cũng là tự chị lo. Anh không đưa chochị”.

xây nhà... xây tổ ấm

• “Nói chung là không nghe những sự thật ngoài đời thì mìnhtự nghĩ mình là phụ nữ, thân phận mình thế rồi nên phải gánhvác việc gia đình thôi”

• “Trong gia đình ông anh con ông bác, có 14 đứa con. Bà chịvợ như một cái máy sinh đẻ. Còn ông chồng ra ngoài chỉ uốngrượu, không làm gì, về nhà thì đòi cơm nước, hầu hạ, muốnăn gì phải được nấy, vợ phải đi vay đi mượn,… Định kiến ấy cónhiều nhất ở các vùng nông thôn…”

• “Từ bé các bà các mẹ đã dạy là: Là con gái là phải nhẹ nhàng,nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa. Lấy chồng thì phải hiếu thuận vớinhà chồng, ba mẹ chồng”

... nói về “thân phận”

• Ngày xưa đi bộ, ngày nay có xe máy, người nam sướng quá…nên lười…

• Hồi xưa kiếm Rượu khó khăn, muốn uống rượu đuốc… câymọc lên… phải chọc ra để lấy khó, ít, nhưng giờ rượu bianhiều dễ… Các ông chồng có điều kiện nhậu nhẹt dễ dànghơn...

• Nhiều quán game/ quán chat, con cái hư hỏng do rứa…

• Tâm lý ưa chơi, ưa hưởng thụ, không ưa làm… trong khi vợhàng ngày vẫn đi làm...

lý giải tại sao nam giới lười...

Sản xuất nông nghiệp:

• Cày: Chủ yếu là nam

• Gieo cấy: Chủ yếu là nữ

• Làm cỏ, bón phân: Nữ làm nhiều hơn nam

• Phun thuốc sâu: Nữ làm nhiều hơn nam

• Thu hái: Nữ làm nhiều hơn nam

• Phơi thóc: Nữ làm nhiều hơn nam

• Chăn nuôi: Nữ làm chính

và ... ai làm việc nhiều...

Làm thuê: Cả nam và nữ cùng phải đi làm

Chăm sóc gia đình:

• Lấy nước: Chỉ có nữ làm

• Lấy củi: Nữ làm nhiều hơn nam

• Nấu ăn: Chỉ có nữ làm

Hoạt động cộng đồng:

• Họp làng: Cả nam và nữ

• Liên hoan, lễ hội, hội làng: nam

Việc làm phụ tăng thu nhập: Nữ làm nhiều hơn nam

và ... ai làm việc nhiều...

• Xét về thu nhập kiếm thêm thì có những gia đình tuy ngườinữ khối lượng công việc tuy nhiều hơn nhưng những khoảnkiếm được lại ít hơn “Nếu tính ra tiền luôn thì Nam làm thợnề, làm thuê thì thu nhập nam cao hơn. Chăn nuôi, đan lát vànhững công việc khác thì phụ nữ làm nhiều hơn nhưng thunhập mang về lại ít hơn, lâu có tiền hơn”.

và ai có thu nhập nhiều

• Cơ hội đi học của phụ nữ và nam giới không giống nhau, con gái ít cơ hội đi học hơn con trai... “Trong gia đình, ba là ngườikeo kiệt nhất. Ba nói rằng con gái là không phải học hànhnhiều, sau này kiểu gì cũng đi lấy chồng” (nữ 25 tuổi, nghỉnăm lớp 8)

• Bố mẹ tôi lúc còn nhỏ không cho tôi đi học, tôi chỉ học hết lớp5. Về nhà chồng tôi đi học thêm. Tôi không được đi học là do bố tôi không cho tôi đi: “Mày không học được, học đến thế thìphải nghỉ ngang, thì cũng về lấy chồng làm cho chồng chocon” (nữ >30 nghỉ năm lớp 5)

và cơ hội đi học?

• Cơ hội đi học không chỉ bị cản trở từ gia đình... một phần đếntừ giáo viên và cách hành xử với học trò (gái), tình trạng họctrò bị "bạo hành" không phải là trường hợp hiếm gặp, can thiệp về trẻ khuyết tật tại A Lưới năm 2011 cũng chứng kiếnnhững trường hợp trẻ bị giáo viên đối xử không công bằng khitrẻ là gái và chậm nhận thức...

• "... chị đi học muộn... vào lớp học không biết đánh vần, khôngbiết làm tính... cô đánh suốt, cô giáo lấy cuốn sách đập vàotay... khi không đánh vần được... chị nghĩ, mình ở nhà khôngbị cha mẹ đánh mắng... đi học bị đánh... chị bỏ luôn... đến giờvẫn không biết chữ" (nữ >40 tuổi, bỏ học năm lớp 1)

và cơ hội đi học?

• Xét về sự ưu tiên, con trai luôn được ưu tiên hơn con gái…nhiều chị em chia sẻ khi còn nhỏ đã phải nhường việc đi họccho anh trai, em trai... ở nhà để giúp việc nhà, chăm sóc giađình...

“Con trai đua đòi nhiều hơn. Con trai đi học đòi phải có xemáy, còn con gái xe đạp là cao nhất. Bố mẹ chiều con traihơn”.

“Nhà nghèo mà có hai đứa con, một trai một gái cùng đi họcmà chỉ có thể cho một đứa đi học thì sẽ chỉ cho đứa con trai đihọc. Đứa con gái phải ở nhà làm”.

và cơ hội đi học?

• Những điều các chị được bà, được mẹ, được người lớn dạyảnh hưởng rất nhiều đến suy nghĩ và hành động của các chị...

“… Mẹ dặn là con gái thì phải học cách đi đứng, nói năng, hiếuthảo”.

“... Hồi xưa mẹ tôi dạy con gái là phải lễ phép, là con dâu phảiđối xử tốt với nhà chồng, lễ phép với bố mẹ chồng. Nếu bố mẹchồng có nóng giận thì phải im”.

“... Ông bà mình hay nói phụ nữ là phải nhịn đàn ông. Mìnhsinh ra đã khổ rồi, phải chịu phải nhịn. Có ông chồng đi bồ vềđánh vợ, vợ vẫn nhịn nhục, vẫn phải chịu làm”

học... về trách nhiệm giới

• “Theo ông cha kể lại thì người đàn ông có quyền trong tất cảmọi việc trong nhà, phụ nữ phải nghe theo. Hiện nay đã đượcphổ biến về bình đẳng trong cả việc lớn lẫn việc nhỏ. Tuynhiên ở một số vùng núi thì đàn ông vẫn toàn quyền quyếtđịnh, kể cả việc chi tiêu”.

• Thực tế nhiều chị em cho rằng mình chẳng được ai dặn dò cụthể về việc làm con gái là gì... làm con gái thì phải như thếnào... nhưng sự chứng kiến cuộc sống, công việc cách ứng xửcủa bà, mẹ, các dì, chị em... đưa ra một từ "thân phận mìnhnó thế"... và điều này đã mang đủ ý nghĩa của nó...

học... về trách nhiệm giới

• Nhiều chị em tiếp tục dạy con gái về sự nhẫn nhịn

• Một số ít chị em (cán bộ hội phụ nữ cơ sở) đã tạo điều kiệncho con gái, được đi học như con trai, khuyến khích con đi họcvà công tác.. có nói đến bình đẳng giới... nhưng chỉ là số íttrong cộng đồng

dạy lại cho con gái...

• Chị em chưa đề cập đến việc này... trên thực tế con trai củacác chị, sống trong gia đình với người cha gia trưởng, nhữngngười mẹ nhẫn nhục và thường xuyên phải chịu những bấtcông, bạo hành từ phía người cha,... mẹ không dám nói gì vớicon trai về những điều đó và bài học lớn nhất vẫn là sự nhẫnnhịn của bản thân chị em, phục vụ chồng, phục vụ luôn cả cáccon trai... liệu những người con trai (vị thành niên/ thanhniên) trong gia đình sẽ học được gì?

dạy con trai... về trách nhiệm giới?

• Chị em gần như phải chịu trách nhiệm hoàn toàn trong việcnuôi dưỡng và chăm sóc con cái. Đàn ông thường không chịutrách nhiệm “Chồng chị không bao giờ chăm con, cũngkhông đưa tiền để cho chị nuôi con"... “Nhà chị có 3 con, nhưng chồng chỉ toàn nhậu nhẹt và đánh đập chị, khônggiúp được gì cho chị…”

• và nhiều chị em chịu trách nhiệm luôn về việc thất học củacon “Mấy đứa con nhà chị toàn phải nghỉ học vì chị không cótiền cho nó đi học..."

là người chăm sóc trẻ...

• Trong các gia đình, người chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ không aikhác chính là bản thân các chị

• Phụ nữ là người sinh con, và vẫn có trường hợp phụ nữ bị tách khỏigia đình trong thời kz sinh đẻ “Tôi thấy cái việc sinh con đẻ cái trongcác gia đình, có nơi người vợ sinh nở, mẹ chồng không cho chồngchăm sóc, không cho giặt giũ cho vợ con. Một số nơi phụ nữ sinhnở, lúc mẹ con cần chồng nhất thì họ làm một cái chòi tách biệt ra,rất là không đúng. Người vợ phải tự sinh con một mình ở Chòi saunhà, tách riêng ra. Có những nơi nằm 5 ngày 5 đêm. Có những nơilên đến cả tháng...” hoặc "...nhiều nhà không làm chòi nữa nhưngquây tách ra ở sau này để cho người phụ nữ ở đó"

và việc sinh đẻ...

• Sau khi sinh, chị em thường chỉ nghỉ mấy ngày, nhiều thì được1 tháng (nếu không rơi vào mùa vụ) rồi lại phải đi làm bìnhthường

• Trường hợp một chị bị thai lưu “Nằm viện vì thai chết lưunhưng chồng và nhà chồng chẳng giúp chị được là bao, chịvẫn phải tự đi, tự về, tự lo cho mình tiền viện phí cũng vậy, phải làm để trả...”

• Về phòng tránh thai… người thực hiện các biện pháp phòngtránh là phụ nữ, bởi đàn ông “không chịu dùng bao, mà nếuđể ông ấy dùng bao, chẳng may ông ấy say rượu ông ấy lạilàm hỏng, mình lại là người gánh chịu...”

và chăm sóc sức khỏe sinhsản...

• Thường thì các chị ít có cơ hội quan tâm đến sức khỏe.Nguyên nhân có thể kể đến:

– Đời sống kinh tế khó khăn, nên nếu có đau ốm cũng khôngcó tiền mà khám chữa, tẩm bổ

– Nếu có ốm mệt, không đi làm được thì sẽ đói, không có gìăn nên cũng không dám nghỉ ngơi

– Có một số nguyên nhân khác như: làm việc quá sức, thiếuăn,…

ít có điều kiện lo sức khỏe bảnthân

sức khỏe của

• "Chồng chị bị tai nạn mấy năm rồi... mình phải chạy tiền lo thuốc thang... sau tai nạn vẫn đi lại được, nhưng từ ấy anh ấyở nhà nhưng từ đó anh ấy nói, anh ấy không làm việc được.. nhưng cái gì làm được, anh ấy đều bảo là của anh ấy... hàngngày vẫn phải nấu ăn phục vụ, rồi phải có thêm cút rượu... "

• "Chồng em cũng hay ốm bệnh... đau lưng, đau xương... những ngày ấy là anh ấy nghỉ làm... rồi phải thuốc thang... còn em cũng bị đau lưng, đau xương, đau dạ dày... em vẫnphải cố đi làm không có thì nhà chẳng có gì mà ăn... "

"Quyền" về tài sản

• "Ví dụ hai vợ chồng cãi nhau thì ông chồng hay nói: “Mày màkhông ưa tao nói thì mày đi về với bố mẹ mày. Đất đai nhàcửa không bao giờ tao chia cho mày”

• “Tài sản chỉ có nam giới làm ra còn nữ giới thì không làm ratài sản”.

Quyền đứng tên chủ hộ...

• “Nam giới có quyền đứng tên chủ hộ, nữ giới thì không”...

• Trong cuộc thảo luận chị em rất quan tâm đến quyền bìnhđẳng cụ thể và đơn giản là phụ nữ cũng phải được là chủ hộ..vì chủ hộ là nắm giữ tài sản ngang bằng với chồng, là ngườiđược đứng ra vay vốn ngân hàng... cái mà hiện nay các chịchưa thể có được khi người chồng là chủ hộ

Quyền về việc sinh đẻ...

• “Một chị sinh hai đứa con gái nhưng chồng không vừa lòng.Sinh thêm vẫn con gái, đẻ đứa thứ 4 mới được con trai. Lý củaanh ta là: “Mày đẻ ra con gái là cho mày, còn không đẻ contrai thì tao mất dòng giống của tao”. Vậy là chị ấy vẫn phải cốđẻ...”

Quyền ra quyết định...

• Trong công việc gia đình ít khi các chị được có sự trao đổi vớichồng “Thường thì các ông chồng thường tự quyết định chứkhông hỏi ý kiến vợ..."

Kiểm soát tiền và chi tiêu

• Có những gia đình người đàn ông kiểm soát chi tiêu và giữtiền: “Có một gia đình vợ chồng trẻ, nhưng ông chồng uốngsay về đánh đập vợ, đuổi vợ, đòi tiền vì cho rằng tiền là củachồng, của đàn ông”

• Hoạt động vay vốn phụ nữ nghèo, với nguồn kinh phí 30 triệu/ hộ chị em là người đứng tên vay, nhưng khi tiền được mangvề gia đình, người chồng sẽ quản lý và quyết định sử dụng(cán bộ phụ nữ thị trấn A Lưới)

• Nhiều trường hợp người vợ đi họp về, có tiền hỗ trợ, tiền ăntrưa người chồng cũng hỏi ngay... trong khi chồng có ngân quỹriêng và giấu vợ

Tiền dành dụm riêng của

• Chị em tham gia phỏng vấn thì đều không ai có khoản tiềndành dụm riêng, vì “không đủ ăn thì làm sao có tiền đểdành?” và "có đồng nào thì cũng dùng cho gia đình... khôngcó dư, còn có nhiều tiền thì chồng sẽ giữ luôn"

• Hầu như các chị không dám sắm sửa gì cho bản thân. Quần áođều là quần áo cũ hoặc được cho...

Tảo hôn

• Tảo hôn khá phổ biến với khoảng thời gian 15-20 năm vềtrước... khi đó nhiều chị em lấy chồng ở tuổi 16-17 và tảo hôncũng hay gắn liền với cưỡng - ép hôn nhân từ gia đình, cộngđồng...

• “Chị lấy chồng năm 16 tuổi, gia đình hai bên thỏa thuận đểbắt hai anh chị phải cưới nhau. Chị chống cự thì bị bố mẹđánh mắng, ép phải lấy”... “ vợ chồng với nhau có ba mặt con rồi, chị khổ lắm, khổ không còn ai khổ hơn được nữa...”

Nạn "ép" hôn...

• "Chị lúc đó 14-15 tuổi, chẳng biết yêu đương là gì... anh ấygửi thư... chị dâu nói là thế nào thì phải trả lời cho người ta... rồi anh ấy sang nhà đặt vấn đề... rồi đi bộ đội... hơn năm sauanh ấy về... chị từ chối nhưng gia đình không cho, bản thân cứsợ ảnh hưởng đến gia đình... rồi nhận lời khi trước sợ sau nàykhông cưới được ai... thế là thôi đành... mà có yêu gì đâu..."

Hôn nhân là giải thoát...

• Nhiều chị em ở đây lấy chồng không vì tình yêu "Chị mong lấychồng sẽ đỡ khổ, nhưng nhà nghèo... không ai lấy, ở nhà thìphải lo cho anh bị bệnh, anh cũng không thương hay đánhđập hai chị em... nên quyết định có người hỏi là nhận lời lấy, chỉ sau hai ngày... dù có thoáng biết mặt anh ấy... nhưng cóbiết là người như thế nào đâu, sau rồi cuộc sống của chị vẫnrất cơ cực, khổ vẫn hoàn khổ..."

và hôn nhân của người trẻ...

• Nhiều chị em (nhóm trẻ 20-25) cũng bước vào cuộc sống giađình sớm vì thấy cuộc sống ở nhà quá khổ (đặc biệt khi các chịem này là người chứng kiến/ nạn nhân của bạo lực gia đình),thấy cuộc sống cơ cực, quyết định lấy chồng sớm, nhưng cuộcsống sau hôn nhân cũng rất vất vả (22 tuổi - 2 con)

Lâu lâu chồng uống mộtlần nhưng khi mô uốnglà hay bạo lực… mìnhkhông ngại nói vì là việcthật… bạo lực đánh đậpcũng có, đạp cũng có, cólần túm tóc đạp vàngười, có lần ông nói làông giết… Đi uống vềkhông nói cái chi ôngcũng gây chuyện

Là nạn nhân của bạo lực thể chất

• “Chồng chị cứ mỗi lần uống say là có cớ đánh chị, chị về nhàbuồn lắm…”

• “…Anh ấy chém chị mấy lần, giờ chân chị vẫn còn sẹo…”

• "Bởi từ xưa đàn ông đánh vợ con là chuyện bình thường, nênbây giờ đàn ông đánh vợ là chuyện thường tình. Còn nếuchuyện phụ nữ đánh đàn ông thì là không có nết na. Dòng họchưa có chuyện đó bao giờ”.

Là nạn nhân bạo lực tinh thần

• "Ai cũng đã từng bị chồng chửi mắng, sinh sự, nhất là sau khiuống say. Đặc biệt là thường việc bao lực tinh thần luôn gắnliền với bạo lực thể chất. Bởi những câu chửi mắng ít khi đếnđơn thuần, mà thường đi kèm những cái tát, cú đấm,…"

• Việc thờ ơ, sao nhãng, bỏ mặc vợ con,… cũng có thể được liệtkê vào hình thức bạo lực tinh thần và đây là điều mà chị emđối mặt hàng ngày khi người chồng thiếu quan tâm “Chị với béđi tập huấn, không kịp về nấu cơm. Chồng chị về tự nấu rồi ănhết cơm, hết canh, không để phần vợ con chút nào khiến chịrất tức và uất ức”.

• Người nam giới có thể có quan hệ ngoài vợ ngoài chồng, phụnữ vẫn phải chịu... và đôi khi đặt điều tiếng làm tổn thươngphụ nữ lại được chính người trong cộng đồng sử dụng,... vànghiễm nhiên không cho rằng điều đó làm tổn thương trầmtrọng đến tâm lý của người phụ nữ, người mẹ...

• Người phụ nữ luôn bị đổ lỗi nếu có vấn đề gì xảy ra với giađình, với con "Việc chăm sóc con cái ở đây gần như người chỉcó người vợ làm. Vì vậy nếu có xảy ra chuyện gì với con thì cácchị chắc chắn sẽ phải nhận trách nhiệm, và chắc chắn là phảinhận cả sự trách mắng từ chồng" (dù người chồng không hềchăm con)

Là nạn nhân bạo lực tinh thần (tiếp)

Là nạn nhân bạo lực tình dục

• “Năm chị mang bầu đứa con đầu tiên được 3 tháng, chồng chịđòi quan hệ, chị không cho, anh ấy cầm dao dí vào cổ chị…”

• Nhiều ông chồng muốn có con trai, làm mọi cách để bắt vợphải đẻ con trai: “Mày đẻ ra con gái là cho mày, còn không đẻcon trai thì tao mất dòng giống của tao”. Chửi bới, ra sức ép, bắt vợ phải đẻ con trai bằng được...

Là nạn nhân của bạo lực về kinh tế

- Người đàn ông luôn tự cho mình quyền quyết định tất cả vềchi tiêu và kinh tế gia đình

- Có những người chồng hàng tháng không hề đưa tiền cho vợđể nuôi con

- Có những chị phải lo hoàn toàn tất cả các khoản chi tiêu tronggia đình, không nhận được bất kì sự hỗ trợ nào từ phía ngườichồng

làm gì với bạo lực

• chủ yếu là im lặng, nhẫn nhịn... • nhiều chị thấy khổ quá, nhưng vì con cái nên vẫn đành

nghiến răng chịu đựng để mong con không khổ• chị em thường không dám nói chuyện bị bạo hành ra

ngoài, không làm đơn hoặc yêu cầu hội phụ nữ, chínhquyền giúp đỡ cũng như không biết rõ mình sẽ đượchỗ trợ gì... có quyền lợi gì...

• cán bộ phụ nữ địa phương có biết về tình trạng bạo lựcnhưng cũng chưa có hướng xử lý cụ thể với tình trạngbạo lực

Trợ giúp của gia đình

• Phần lớn các gia đình lớn, họ hàng, làng xóm vẫn chorằng bạo lực gia đình là việc riêng... nên không ai can thiệp vào "chuyện gia đình"

• trong gia đình, những người con là người chứng kiếnvà cũng là nạn nhân và chưa có được sự trợ giúp gì chomẹ (chị em trong nhóm) để giảm thiểu hành động bạolực... thường chỉ dừng ở mức độ cảnh báo nguy cơ "... mẹ chạy đi, trốn đi, ba nhậu xỉn rồi đấy đang về đấy..."

• Người lớn trong gia đình, cộng đồng chưa đóng vai tròcụ thể trong việc giảm thiểu sự bất bình đẳng giới cũngnhư bạo lực giới

Áp lực từ phát triển kinh tế xã hội

• Sự phát triển mang hàng hóa, dịch vụ đến với địa phương, đivào từng thôn xóm... đời sống kinh tế có vẻ khởi sắc... nhữngvới những chị em nghèo tại A Lưới, sự phát triển kinh tế xã hộilà khá rõ, cụ thể:

• áp lực cho con đi học... không có người làm giúp việc nhà, chăn thả gia súc, lấy củi.... và việc đồng, nương rẫy

• áp lực hàng hóa, vật chất: con hàng xóm có cái bánh, hộp sữa, bộ quần áo mới... chị em cũng phải cố để con không có nhiềuthì cũng có chút ít... cho chúng nó khỏi buồn, khổ

Áp lực từ phát triển kinh tế xã hội (tiếp)

• Áp lực từ mặt hàng rượu bia... ngày trước để làm ra rượu... phải đi lấy nhựa cây Đoác... không lấy được nhiều, rồi phải ủ rượu, cũng không hề nhanh và ít người làm được... nên lượngrượu ít, giờ quá nhiều rượu... các anh chỉ bỏ ra 10 nghìn làuống được... uống rồi say, rồi lười lao động, rồi gây sự với vợcon... Chị em chỉ ước ao... tại sao cấm được pháo mà khôngcấm được rượu... cấm được rượu thì chị em cũng nhẹ gánhđược nhiều...

• Xe máy là phương tiện đi lại, dần trở thành thông dụng và phổthông, với chị em có nó nhiều khi cũng là áp lực khi mìnhnghèo... mình khó,.. mà chồng lại thích bằng anh bằng em...