chương 5 biểu diễn tri thức - agu staff zone · tri thức là gì? ... vận dụng, xử...
TRANSCRIPT
1
Chương 5
Biểu diễn tri thức
2
Nội dung
Giới thiệu về tri thức
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Caacutec caacutech tiếp cận
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Vấn đề khung
hellip
Tri thức lagrave gigrave
Dữ liệu lagrave caacutec con số kyacute hiệu magrave maacutey tiacutenh coacute thể lưu trữ biểu diễn xử lyacute Bản thacircn dữ liệu khocircng coacute yacute nghĩa
Chỉ khi con người cảm nhận tư duy thigrave dữ liệu mới coacute một yacute nghĩa nhất định đoacute chiacutenh lagrave thocircng tin
Tri thức lagrave kết tinh cocirc đọng chắt lọc của thocircng tin Tri thức higravenh thagravenh từ quaacute trigravenh xử lyacute thocircng tin mang lại
3
Phacircn loại tri thức
Caacutec định lyacute toaacuten học định luật vật lyacute lagrave caacutec tri thức mang tiacutenh khẳng định sự kiện
Caacutec phương phaacutep điều chế hoacutea học thuật toaacuten lagrave tri thức mang tiacutenh thủ tục
Caacutec nhận định kết luận về sự kiện hiện tượng lagrave tri thức mocirc tả
Caacutec ước lượng suy đoaacuten higravenh thagravenh qua kinh nghiệm lagrave tri thức heuristic
4
5
Nhu cầu xử lyacute tri thức
Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của
tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc
vận dụng xử lyacute tri thức
Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey
tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo
ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo
6
Viacute dụ về một hệ tri thức
Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx
Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước
Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ qua cho đầy bigravenh 5
Đổ hết nước trong bigravenh 5
Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5
Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet
7
Biểu diễn tri thức
Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập
cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức
Gồm Bảng aacutenh xạ giữa
Đối tượng thực đối tượng
tiacutenh toaacuten
Quan hệ thực quan hệ
tiacutenh toaacuten
Tri thức thực
Của lĩnh vực
Tri thức
tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo
Gồm đối tượng vagrave caacutec quan
hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực
Bằng caacutech dugraveng caacutec lược
đồ biểu diễn (scheme)
Chọn dugraveng lược đồ cho
loại tri thức lagrave vấn đề quan
trọng
8
Lược đồ biểu diễn tri thức
Lược đồ logic
Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep
toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức
Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey
Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ
nagravey lagrave PROLOG
Lược đồ thủ tục
Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết
vấn đề
Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech
nagraveo giải quyết vấn đề
9
Lược đồ biểu diễn tri thứchellip
Lược đồ mạng
Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng
Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa
Lược đồ cấu truacutec
Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục
Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
2
Nội dung
Giới thiệu về tri thức
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Caacutec caacutech tiếp cận
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Vấn đề khung
hellip
Tri thức lagrave gigrave
Dữ liệu lagrave caacutec con số kyacute hiệu magrave maacutey tiacutenh coacute thể lưu trữ biểu diễn xử lyacute Bản thacircn dữ liệu khocircng coacute yacute nghĩa
Chỉ khi con người cảm nhận tư duy thigrave dữ liệu mới coacute một yacute nghĩa nhất định đoacute chiacutenh lagrave thocircng tin
Tri thức lagrave kết tinh cocirc đọng chắt lọc của thocircng tin Tri thức higravenh thagravenh từ quaacute trigravenh xử lyacute thocircng tin mang lại
3
Phacircn loại tri thức
Caacutec định lyacute toaacuten học định luật vật lyacute lagrave caacutec tri thức mang tiacutenh khẳng định sự kiện
Caacutec phương phaacutep điều chế hoacutea học thuật toaacuten lagrave tri thức mang tiacutenh thủ tục
Caacutec nhận định kết luận về sự kiện hiện tượng lagrave tri thức mocirc tả
Caacutec ước lượng suy đoaacuten higravenh thagravenh qua kinh nghiệm lagrave tri thức heuristic
4
5
Nhu cầu xử lyacute tri thức
Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của
tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc
vận dụng xử lyacute tri thức
Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey
tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo
ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo
6
Viacute dụ về một hệ tri thức
Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx
Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước
Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ qua cho đầy bigravenh 5
Đổ hết nước trong bigravenh 5
Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5
Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet
7
Biểu diễn tri thức
Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập
cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức
Gồm Bảng aacutenh xạ giữa
Đối tượng thực đối tượng
tiacutenh toaacuten
Quan hệ thực quan hệ
tiacutenh toaacuten
Tri thức thực
Của lĩnh vực
Tri thức
tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo
Gồm đối tượng vagrave caacutec quan
hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực
Bằng caacutech dugraveng caacutec lược
đồ biểu diễn (scheme)
Chọn dugraveng lược đồ cho
loại tri thức lagrave vấn đề quan
trọng
8
Lược đồ biểu diễn tri thức
Lược đồ logic
Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep
toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức
Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey
Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ
nagravey lagrave PROLOG
Lược đồ thủ tục
Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết
vấn đề
Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech
nagraveo giải quyết vấn đề
9
Lược đồ biểu diễn tri thứchellip
Lược đồ mạng
Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng
Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa
Lược đồ cấu truacutec
Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục
Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
Tri thức lagrave gigrave
Dữ liệu lagrave caacutec con số kyacute hiệu magrave maacutey tiacutenh coacute thể lưu trữ biểu diễn xử lyacute Bản thacircn dữ liệu khocircng coacute yacute nghĩa
Chỉ khi con người cảm nhận tư duy thigrave dữ liệu mới coacute một yacute nghĩa nhất định đoacute chiacutenh lagrave thocircng tin
Tri thức lagrave kết tinh cocirc đọng chắt lọc của thocircng tin Tri thức higravenh thagravenh từ quaacute trigravenh xử lyacute thocircng tin mang lại
3
Phacircn loại tri thức
Caacutec định lyacute toaacuten học định luật vật lyacute lagrave caacutec tri thức mang tiacutenh khẳng định sự kiện
Caacutec phương phaacutep điều chế hoacutea học thuật toaacuten lagrave tri thức mang tiacutenh thủ tục
Caacutec nhận định kết luận về sự kiện hiện tượng lagrave tri thức mocirc tả
Caacutec ước lượng suy đoaacuten higravenh thagravenh qua kinh nghiệm lagrave tri thức heuristic
4
5
Nhu cầu xử lyacute tri thức
Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của
tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc
vận dụng xử lyacute tri thức
Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey
tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo
ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo
6
Viacute dụ về một hệ tri thức
Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx
Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước
Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ qua cho đầy bigravenh 5
Đổ hết nước trong bigravenh 5
Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5
Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet
7
Biểu diễn tri thức
Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập
cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức
Gồm Bảng aacutenh xạ giữa
Đối tượng thực đối tượng
tiacutenh toaacuten
Quan hệ thực quan hệ
tiacutenh toaacuten
Tri thức thực
Của lĩnh vực
Tri thức
tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo
Gồm đối tượng vagrave caacutec quan
hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực
Bằng caacutech dugraveng caacutec lược
đồ biểu diễn (scheme)
Chọn dugraveng lược đồ cho
loại tri thức lagrave vấn đề quan
trọng
8
Lược đồ biểu diễn tri thức
Lược đồ logic
Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep
toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức
Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey
Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ
nagravey lagrave PROLOG
Lược đồ thủ tục
Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết
vấn đề
Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech
nagraveo giải quyết vấn đề
9
Lược đồ biểu diễn tri thứchellip
Lược đồ mạng
Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng
Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa
Lược đồ cấu truacutec
Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục
Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
Phacircn loại tri thức
Caacutec định lyacute toaacuten học định luật vật lyacute lagrave caacutec tri thức mang tiacutenh khẳng định sự kiện
Caacutec phương phaacutep điều chế hoacutea học thuật toaacuten lagrave tri thức mang tiacutenh thủ tục
Caacutec nhận định kết luận về sự kiện hiện tượng lagrave tri thức mocirc tả
Caacutec ước lượng suy đoaacuten higravenh thagravenh qua kinh nghiệm lagrave tri thức heuristic
4
5
Nhu cầu xử lyacute tri thức
Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của
tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc
vận dụng xử lyacute tri thức
Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey
tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo
ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo
6
Viacute dụ về một hệ tri thức
Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx
Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước
Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ qua cho đầy bigravenh 5
Đổ hết nước trong bigravenh 5
Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5
Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet
7
Biểu diễn tri thức
Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập
cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức
Gồm Bảng aacutenh xạ giữa
Đối tượng thực đối tượng
tiacutenh toaacuten
Quan hệ thực quan hệ
tiacutenh toaacuten
Tri thức thực
Của lĩnh vực
Tri thức
tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo
Gồm đối tượng vagrave caacutec quan
hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực
Bằng caacutech dugraveng caacutec lược
đồ biểu diễn (scheme)
Chọn dugraveng lược đồ cho
loại tri thức lagrave vấn đề quan
trọng
8
Lược đồ biểu diễn tri thức
Lược đồ logic
Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep
toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức
Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey
Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ
nagravey lagrave PROLOG
Lược đồ thủ tục
Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết
vấn đề
Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech
nagraveo giải quyết vấn đề
9
Lược đồ biểu diễn tri thứchellip
Lược đồ mạng
Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng
Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa
Lược đồ cấu truacutec
Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục
Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
5
Nhu cầu xử lyacute tri thức
Triacute tuệ sự thocircng minh phải dựa trecircn nền tảng của
tri thức Tuy nhiecircn noacute cograven phụ thuộc vagraveo việc
vận dụng xử lyacute tri thức
Biểu diễn tri thức lagrave việc đưa tri thức vagraveo maacutey
tiacutenh Vagrave chỉ coacute yacute nghĩa nếu cocircng việc tiếp theo
ldquoxử lyacute tri thức được thực hiệnrdquo
6
Viacute dụ về một hệ tri thức
Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx
Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước
Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ qua cho đầy bigravenh 5
Đổ hết nước trong bigravenh 5
Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5
Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet
7
Biểu diễn tri thức
Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập
cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức
Gồm Bảng aacutenh xạ giữa
Đối tượng thực đối tượng
tiacutenh toaacuten
Quan hệ thực quan hệ
tiacutenh toaacuten
Tri thức thực
Của lĩnh vực
Tri thức
tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo
Gồm đối tượng vagrave caacutec quan
hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực
Bằng caacutech dugraveng caacutec lược
đồ biểu diễn (scheme)
Chọn dugraveng lược đồ cho
loại tri thức lagrave vấn đề quan
trọng
8
Lược đồ biểu diễn tri thức
Lược đồ logic
Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep
toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức
Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey
Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ
nagravey lagrave PROLOG
Lược đồ thủ tục
Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết
vấn đề
Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech
nagraveo giải quyết vấn đề
9
Lược đồ biểu diễn tri thứchellip
Lược đồ mạng
Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng
Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa
Lược đồ cấu truacutec
Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục
Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
6
Viacute dụ về một hệ tri thức
Cho 2 bigravenh rỗng X Y coacute thể tiacutech lần lượt lagrave Vx
Vy Dugraveng 2 bigravenh nagravey để đong ra z liacutet nước
Cụ thể với Vx=5 Vy=7 vagrave z=4 ta lagravem như sau
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ qua cho đầy bigravenh 5
Đổ hết nước trong bigravenh 5
Đổ phần cograven lại trong bigravenh 7 qua bigravenh 5
Muacutec đầy bigravenh 7
Đổ từ bigravenh 7 qua cho đầy bigravenh 5
Phần cograven lại trong bigravenh 7 lagrave 4 liacutet
7
Biểu diễn tri thức
Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập
cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức
Gồm Bảng aacutenh xạ giữa
Đối tượng thực đối tượng
tiacutenh toaacuten
Quan hệ thực quan hệ
tiacutenh toaacuten
Tri thức thực
Của lĩnh vực
Tri thức
tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo
Gồm đối tượng vagrave caacutec quan
hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực
Bằng caacutech dugraveng caacutec lược
đồ biểu diễn (scheme)
Chọn dugraveng lược đồ cho
loại tri thức lagrave vấn đề quan
trọng
8
Lược đồ biểu diễn tri thức
Lược đồ logic
Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep
toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức
Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey
Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ
nagravey lagrave PROLOG
Lược đồ thủ tục
Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết
vấn đề
Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech
nagraveo giải quyết vấn đề
9
Lược đồ biểu diễn tri thứchellip
Lược đồ mạng
Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng
Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa
Lược đồ cấu truacutec
Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục
Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
7
Biểu diễn tri thức
Lagrave phương phaacutep matilde hoaacute tri thức nhằm thagravenh lập
cơ sỡ tri thức cho caacutec hệ thống dựa trecircn tri thức
Gồm Bảng aacutenh xạ giữa
Đối tượng thực đối tượng
tiacutenh toaacuten
Quan hệ thực quan hệ
tiacutenh toaacuten
Tri thức thực
Của lĩnh vực
Tri thức
tiacutenh toaacuten Bằng caacutech nagraveo
Gồm đối tượng vagrave caacutec quan
hệ giữa chuacuteng trong lĩnh vực
Bằng caacutech dugraveng caacutec lược
đồ biểu diễn (scheme)
Chọn dugraveng lược đồ cho
loại tri thức lagrave vấn đề quan
trọng
8
Lược đồ biểu diễn tri thức
Lược đồ logic
Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep
toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức
Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey
Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ
nagravey lagrave PROLOG
Lược đồ thủ tục
Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết
vấn đề
Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech
nagraveo giải quyết vấn đề
9
Lược đồ biểu diễn tri thứchellip
Lược đồ mạng
Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng
Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa
Lược đồ cấu truacutec
Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục
Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
8
Lược đồ biểu diễn tri thức
Lược đồ logic
Dugraveng caacutec biểu thức trong logic higravenh thức như pheacutep
toaacuten vị từ để biểu diễn tri thức
Caacutec luật suy diễn aacutep dụng cho loại lược đồ nagravey
Ngocircn ngữ lập trigravenh hiện thực tốt nhất cho loại lược đồ
nagravey lagrave PROLOG
Lược đồ thủ tục
Biểu diễn tri thức như tập caacutec chỉ thị lệnh để giải quyết
vấn đề
Caacutec chỉ thị lệnh trong lược đồ thủ tục chỉ ra bằng caacutech
nagraveo giải quyết vấn đề
9
Lược đồ biểu diễn tri thứchellip
Lược đồ mạng
Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng
Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa
Lược đồ cấu truacutec
Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục
Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
9
Lược đồ biểu diễn tri thứchellip
Lược đồ mạng
Biểu diễn tri thức như lagrave đồ thị caacutec đỉnh như lagrave caacutec đối tượng hoặc khaacutei niệm caacutec cung như lagrave quan hệ giữa chuacuteng
Caacutec viacute dụ về loại lược đồ nagravey gồm mạng ngữ nghĩa
Lược đồ cấu truacutec
Lagrave một mở rộng của lược đồ mạng bằng caacutech cho pheacutep caacutec nuacutet coacute thể lagrave một CTDL phức tạp gồm caacutec khe (slot) coacute tecircn vagrave trị hay một thủ tục
Kịch bản (script) khung (frame) đối tượng (object) lagrave viacute dụ của lược đồ nagravey
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
10
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ
Tri thức của lĩnh vực
Lagrave toagraven bộ những hiểu biết về lĩnh vực đoacute
Gồm khaacutei niệm đối tượng quan hệ giữa chuacuteng luật
tồn tại giữa chuacuteng hellip
Hiện tồn tại một số lược đồ ghi nhận tri thức
Để giải bagravei toaacuten AI cần
Tri thức về bagravei toaacuten (coacute thể nhiều)
Phương tiện để xử lyacute tri thức như retrieve update
infer
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
11
Biểu diễn vagrave aacutenh xạhellip
Higravenh thức hoacutea tri thức
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
12
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Hai mức cấu truacutec cho factsrepresentations
Mức tri thức
Mức magrave caacutec sự kiện gồm caacutech hagravenh xử của agent (taacutec
tử) vagrave mục tiecircu hiện tại được mocirc tả
Mức kyacute hiệu
Mức magrave sự biểu diễn của caacutec đối tượng đatilde được chọn
trong mức tri thức được viết ra ở dạng kyacute hiệu để coacute thể
xử lyacute được bằng chương trigravenh
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
13
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Viacute dụ
Cacircu tiếng Anh
ldquoSpot is a dogrdquo
ldquoEvery dog has a tailrdquo
Coacute thể được biểu diễn ở nhiều lược đồ
Dạng logic (chương sau)
1 dog(Spot)
2 X(dog(X) rarr hastail(X))
Từ đoacute cacircu ldquoSpot has a tailrdquo coacute thể thu được qua caacutec bước
3 Từ 2 X=ldquoSpotrdquo dog(Spot) rarr hastail(Spot)
4 Từ 1 3 hastail(Spot)
Aacutenh xạ ngược rarr ldquoSpot has a tailrdquo
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
14
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Dạng mạng ngữ nghĩa
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
15
Biểu diễn vagrave aacutenh xạ hellip
Mocirc higravenh giải quyết vấn đề của con người vagrave maacutey
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
16
Caacutec caacutech tiếp cận Bốn thuộc tiacutenh của hệ thống biểu diễn tri thức
Khả năng biểu diễn tất cả caacutec tri thức cần thiết cho lĩnh vực đoacute
Khả năng xử lyacute caacutec cấu truacutec sẵn coacute để sinh ra caacutec cấu truacutec mới tương ứng với tri thức mới được sinh ra từ tri thức cũ
Khả năng thecircm vagraveo cấu truacutec những tri thức thocircng tin bổ sung magrave noacute coacute thể được dugraveng để hướng dẫn cơ chế suy luận theo hướng coacute nhiều triển vọng nhất
Khả năng thu được thocircng tin mới dễ dagraveng
Trường hợp đơn giản nhất lagrave chegraven trực tiếp tri thức mới (do con người) vagraveo cơ sở tri thức Lyacute tưởng nhất lagrave chương trigravenh coacute thể kiểm soaacutet việc thu được tri thức
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
17
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Năng lực hiện nay
Khocircng một hệ thống nagraveo coacute thể tối ưu tất cả caacutec khả
năng trecircn cho mọi kiểu tri thức
Nhiều kỹ thuật dugraveng cho biểu diễn tri thức cugraveng tồn tại
Chương trigravenh thường dugraveng nhiều hơn 1 kỹ thuật biểu
diễn
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
18
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức quan hệ đơn giản
Biểu diễn caacutec sự kiện (facts) dạng khai baacuteo như tập quan
hệ đatilde dugraveng trong CSDL quan hệ - xem viacute dụ sau
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
19
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức coacute khả năng thừa kế
Một dạng bổ sung cơ chế suy diễn vagraveo cơ sở tri thức
quan hệ noacutei trecircn đoacute lagrave thừa kế thuộc tiacutenh
Thừa kế thuộc tiacutenh
Tổ chức caacutec đối tượng thagravenh caacutec lớp (class)
Caacutec lớp được sắp xếp vagraveo hệ thống phacircn cấp (hierachy) ndash
coacute lớp cha (tổng quaacutet) vagrave lớp con (cụ thể)
rarr Caacutec lớp con thừa kế caacutec thuộc tiacutenh từ lớp cha
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
20
Caacutec caacutech tiếp cận hellip Tri thức coacute khả năng thừa kế (tt)
Line Thuộc tiacutenh
Box Đối tượng Trị (Value) của thuộc tiacutenh của đối tượng
Arrow Từ đối tượng sang trị của thuộc tiacutenh
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
21
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức suy diễn
Thừa kế thuộc tiacutenh ở trecircn lagrave 1 dạng suy diễn
Logic truyền thống cung cấp dạng suy diễn mạnh hơn
Tri thức suy diễn cần thủ tục suy diễn
Thủ tục suy diễn nhiều dạng
Forward (tiến) Đi từ sự kiện đến kết luận
Backward (lugravei) Đi từ kết luận đến sự kiện đatilde cho
Thủ tục thường dugraveng resolution ndash xem chương 5
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
22
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục
Tri thức trong caacutec viacute dụ trước Tĩnh dạng khai baacuteo
Một dạng tri thức khaacutec chỉ ra hagravenh động được thi hagravenh
khi điều kiện nagraveo đoacute thoả rarr tri thức thủ tục
Caacutech biểu diễn trong chương trigravenh
Viết bằng caacutec NNLT (LISP chẳng hạn)
Maacutey sẽ thực thi matilde để thực hiện cocircng việc
Trở ngại
Khoacute viết CT suy diễn về hagravenh vi của CT khaacutec
Cập nhậtdebug số lượng lớn matilde rarr khoacute khăn
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
23
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) (defun fun1 (lis)
(cond
((null lis) 0)
((not (listp (car lis)))
(cond
((eq (car lis) nil) (fun1 (car lis)))
(T (+ 1 (fun1 (cdr lis))))
)
)
(T (+ (fun1 (car lis)) (fun1 (cdr lis))))
)
)
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
24
Caacutec caacutech tiếp cận hellip
Tri thức thủ tục (tt) dugraveng luật sinh (production
rule)
Luật sinh vagrave caacutech sử dụng chuacuteng lagrave định hướng hoạt
động hơn caacutec dạng biểu diễn noacutei trước đacircy
Tuy phacircn biệt đacircu lagrave tri thức khai baacuteo hay thủ tục lagrave
một cocircng việc khoacute khăn
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
25
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Coacute những thuộc tiacutenh cơ bản nagraveo của đối tượng magrave
chuacuteng xuất hiện trong mọi lĩnh vực khocircng
Nếu coacute đoacute lagrave những thuộc tiacutenh nagraveo
Coacute chắc chắn lagrave chuacuteng sẽ được xử lyacute thiacutech hợp
trong từng cơ chế được đề nghị khocircng
Coacute quan hệ quan trọng nagraveo tồn tại cugraveng với thuộc
tiacutenh khocircng
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
26
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Tri thức được biểu diễn đến mức chi tiết nagraveo
Coacute tồn tại những primitive cơ bản magrave qua đoacute tất
cả tri thức được biểu diễn
Sử dụng primitives coacute iacutech khocircng
Tập caacutec đối tượng được biểu diễn như thế nagraveo
Với số lượng lớn tri thức được chứa trong CSDL
Bằng caacutech nagraveo truy xuất những thagravenh phần cần
thiết
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
27
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec thuộc tiacutenh quan trọng
1 Instance
Cho biết quan hệ thagravenh viecircn giữa đối tượng vagrave lớp
noacute thuộc vagraveo
2 Isa
Cho biết một lớp lagrave con của lớp khaacutec
Cặp thuộc tiacutenh trecircn cho pheacutep khả năng thừa kế thuộc
tiacutenh
Chuacuteng coacute thể được gọi vagrave biểu diễn khaacutec nhau trong
nhiều hệ thống tri thức
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
28
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
Thuộc tiacutenh entity | relationship
Coacute tiacutenh chất quan trọng
Đảo
Tồn tại trong một hệ thống Isa
Caacutec kỹ thuật để suy diễn giữa caacutec giaacute trị
Caacutec thuộc tiacutenh đơn trị
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
29
Caacutec vấn đề trong biểu diễn tri thức
Caacutec quan hệ cugraveng với caacutec thuộc tiacutenh
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
30
Vấn đề khung Khung
Mỗi frame mocirc tả một đối tượng (object)
Một frame bao gồm 2 thagravenh phần cơ bản lagrave slot vagrave facet
Một slot lagrave một thuộc tiacutenh đặc tả đối tượng được biểu diễn bởi frame Viacute dụ trong frame mocirc tả xe hơi coacute hai slot lagrave trọng lượng vagrave loại maacutey
Mỗi slot coacute thể chứa một hoặc nhiều facet
Caacutec facet (đocirci luacutec được gọi lagrave slot con) đặc tả một số thocircng tin hoặc thủ tục liecircn quan đến thuộc tiacutenh được mocirc tả bởi slot Facet coacute nhiều loại khaacutec nhau sau đacircy lagrave một số facet thường gặp value default value rangehellip
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
31
Vấn đề khunghellip
Bằng caacutech nagraveo biểu diễn hiệu quả chuỗi trạng thaacutei cho bagravei toaacuten tigravem kiếm
Bagravei toaacuten robot on(Plant12 Table34)
under(Table34 Window13)
in(Table34 Room15)
rarr 1 trạng thaacutei = danh saacutech caacutec facts trecircn
rarr bất tiện danh saacutech dagravei
từ trạng thaacutei A rarr B nhiều facts khocircng thay đổi
Vấn đề khung bagravei toaacuten về biểu diễn facts thay đổi cugraveng với những facts khocircng được biết
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
32
Vấn đề khung hellip
Sử dụng caacutec tiền đề khung
Mocirc tả tất cả những caacutei sẽ khocircng thay đổi khi aacutep dụng 1
toaacuten tử cụ thể nagraveo đoacute để chuyển từ trạng thaacutei n rarr n+1
Viacute dụ
ldquoVật X coacute magraveu Y tại trạng thaacutei S1 thigrave cũng coacute magraveu Y tại trạng
thaacutei S2 khi di chuyển X từ S1 rarr S2rsquo
color(XY S1) ^ move(XS1S2) rarr color(XYS2)
Bất tiện
rarr Số tiền đề nhiều
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34
33
Vấn đề khung hellip
Sử dụng giả định
Những caacutei thay đổi ghi tường minh hoặc được dẫn ra 1 caacutech logic từ những caacutei thay đổi
Hai caacutech tiếp cận dugraveng cho backtrack trecircn chuổi trạng thaacutei
Khocircng thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận sự thay đổi cụ thể tại node cần thay đổi
Thay đổi mocirc tả đầu Ghi nhận những gigrave cần lagravem khi undo tại trạng thaacutei đoacute
Link demo amp documents
Mạng ngữ nghĩa vagrave Web ngữ nghĩa
Wolframalpha httpwwwwolframalphacom
WordNet Search httpaskblueycomwordnet
WordVis httpwordviscom
Scripts amp Frames
Bayesian Inference
Expert Systems
34