238

ÑIEÀU CHÆNH

MAÙY TIEÄN TÖÏ ÑOÄNG

239

CHÖÔNG X

ÑIEÀU CHÆNH MAÙY TÖÏ ÑOÄNG

I. Noäi dung coâng vieäc ñieàu chænh:

I. 1. Laäp baûn veõ I. 2. Chuaån bò maùy, duïng cuï caét, phoâi, ñoà gaù I. 3. Sô ñoà boá trí baøn dao I. 4. Laäp sô ñoà gia coâng I. 5. Xaùc ñònh cheá ñoä caét I. 6. Xaùc ñònh caùc thoâng soá coâng ngheä I. 7. Laäp phieáu ñieàu chænh I. 8. Laäp chu trình laøm vieäc I. 9. Thieát keá cam I. 1. Laäp baûn veõ: - Thieát keá baûn veõ, ñöa kích thöôùc vaø yeâu caàu kyõ thuaät leân baûn veõ. I. 2. Choïn maùy, dao, phoâi, ñoà gaù: + Ñaây laø coâng vieäc ñaàu tieân vaø raát quan troïng, noù quyeát ñònh ñeán tieán ñoä saûn xuaát, chaát löôïng chi tieát vaø giaù thaønh cuûa saûn phaåm. + Choïn maùy, duïng cuï caét phuø hôïp vôùi thieát bò taïi nhaø maùy coù saún + Choïn maùy phuø hôïp vôùi ñieàu kieän naêng suaát Q vaø K + Choïn phoâi phuø hôïp vôùi yeâu caàu kyõ thuaät. + Ñoà gaù, duïng cuï keïp ñaûm baûo ñoä cöùng vöõng vaø thaùo laép deå daøng. I. 3. Sô ñoà boá trí baøn dao:

I. 4. Laäp sô ñoà gia coâng:

� Sô ñoà gia coâng bao goàm caùc coâng vieäc: + Xaùc ñònh caùc thöù töï nguyeân coâng gia coâng, vaø vò trí caùc nguyeân coâng.

+ Caùc thoâng soá, n, v, st (soá voøng quay, vaän toác caét, vaø löôïng chaïy dao).

H. X.1. Sô ñoà boá trí dao vaø uï truïc phoâi

240

+ Caùc sô ñoà nguyeân coâng phaûi coù tæ leä nhaát ñònh vaø kích thöôùc ñaày ñuû. + Coù theå coù nhieàu sô ñoà gia coâng cho moät chi tieát, vì vaäy phaûi choïn phöông aùn toát nhaát, ñem laïi naêng suaát cao vaø giaù thaønh haï. � Sô ñoà gia coâng:

- Coù nhieàu phöông aùn gia coâng, phoâi thanh hay phoâi rôøi raïc ……, töø ñoù ta choïn phöông aùn toái öu nhaát.

- Duøng phoâi thanh ñeå gia coâng chi tieát vaø gia coâng moät laàn (treân moät nguyeân coâng).

� Chuù yù: Coá gaéng cho truøng nhieàu nguyeân coâng giöõa caùc baøn dao vaø ñaàu reâvolve, giöõa caùc haønh trình chaïy khoâng vaø haønh trình laøm vieäc.

STT Böôùc coâng ngheä Hình veõ Duïng cuï caét Kích thöôùc

01 Vaït maët daàu

Dao tieän maët ñaàu BK6

Vaït Þ6 phaúng

02 Tieän truï ngoaøi

Þ6 x 15

Bk6 tieän truï ngoaøi

Þ6 x15

03 Caét ñöùt duøng chieàu daøi L

P18 dao caét ñöùt Daøy 3 x 20

Þ6 x 10

� Nguyeân coâng thoâ gia coâng tröôùc, nguyeân coâng tinh gia coâng sau traùnh truøng nguyeân coâng ñeå ñaûm baûo ñoä chính xaùc gia coâng. � Khi khoan loã coù ñöôøng kính beù hôn Þ10 mm, caàn ñònh taâm vôùi muõi khoan lôùn hôn. � Nguyeân coâng ñònh taâm vaø vaït goùc tieán haønh cuøng moät luùc. � Khi khoan loã coù nhieàu baäc; khoan loå coù ñöôøng kính lôùn tröôùc, sau ñoù khoan loã nhoû hôn.

(phöông phaùp naøy söû duïng ñoái vôùi nhöõng chi tieát coù ñoä cöùng vaø ñoä deûo cao) - Muïc ñích laøm ngaén haønh trình vaø thôøi gian laøm vieäc. - Muõi khoan laøm vieäc eâm hôn vaø tuoåi thoï cao hôn - Coù theå gia coâng ñöôïc caùc vaät lieäu cöùng hôn

� Khi khoan loã saâu: - Laàn 1: L1 ≤ 3d, (d: ñöôøng kính muõi khoan) - Laàn 2: L2 ≤ 2d - Laàn 3: L3 ≤ d, - Muïc ñích: Traùnh cho muõi khoan khoâng bò keït cuøng vôùi chi tieát, daãn ñeán

xoay muõi khoan hoaëc chi tieát. - Thoaùt phoi deã daøng

241

� Gia coâng vôùi dao ñònh hình: - Ta duøng hai dao: Moät dao thoâ vaø moät dao tinh, kích thöôùc dao ñuùng baèng

kích thöôùc nguyeân coâng caàn gia coâng. - Cho truøng nguyeân coâng tieän ñònh hình vôùi nguyeân coâng khoan loã(nguyeân

coâng gia coâng baèng dao tinh) � Ñeå ñaûm baûo ñoä ñoàng taâm chi tieát: ñoä ñoàng taâm giöõa ñöôøng kính ngoaøi vaø ñöôøng kính trong chi tieát coù nhieàu baäc, caàn gia coâng cuøng moät vò trí. � Caàn cho thôøi gian nghæ cuûa duïng cuï caét ôû cuoái haønh trình trong caùc nguyeân coâng, nhaèm laøm taêng ñoä boùng beà maët gia coâng.

I. 5. Xaùc ñònh cheá ñoä caét: -Cheá ñoä caét goàm: - Löôïng chaïy dao S (mm/voøng) -Vaän toác caét V(m/phuùt) - Soá voøng quay truïc chính: n (voøng /phuùt)

• Töø coâng thöùc: D

V

D

Vn

.5,318

.

.1000==

π (voøng /phuùt)

(D: ñöôøng kính chi tieát gia coâng) - Tuøy yeâu caàu veà ñöôøng kính, chieàu saâu vaø chieàu daøi, xaùc ñònh ñöôïc löôïng

chaïy dao baèng caùch tra baûng. - Vôùi S ñöôïc xaùc ñònh, choïn vaän toác V töông öùng, tuøy thuoäc vaøo vaät lieäu vaø

caùc thoâng soá gia coâng Bieát V: Xaùc ñònh n (soá voøng quay), choïn n gaàn vôùi soá voøng quay maø maùy coù cho böôùc nguyeân coâng, caàn gia coâng.

� Choïn cheá ñoä caét:

+ Löôïng dö caét: choïn löôïng dö caét laø beù nhaát, ñeå giaûm chi phí saûn xuaát. Toác ñoä caét: aùp duïng phöông phaùp caét toác ñoä cao, duïng cuï caét laø hôïp kim cöùng. + Khi tieän theùp C45 coù theå choïn: v = 400 ÷ 450 (m/f), theùp cöùng: v = 200÷ 250 (m/ f) + Khi gia coâng nhieàu duïng cuï neân choïn cheá ñoä caét thaáp hôn. * Ñeå gia coâng coù hieäu quaû caàn:

- Choïn ñuùng kim loaïi laøm duïng cuï - Caùc thoâng soá hình hoïc cuûa duïng cuï - Maøi saét duïng cuï ñeå taêng tuoåi thoï - Duïng cuï caét cöùng vöõng - Ñoà gaù söû duïng phaûi linh hoaït - Laøm nguoäi toát

• Löôïng chaïy dao:

- Ñieàu chænh theo coâng thöùc: o

oL

LSS .=

- S,l: löôïng chaïy dao vaø chieàu daøi gia coâng cho nguyeân coâng caàn tính - So, lo: löôïng chaïy dao vaø chieàu daøi gia coâng cho nguyeân coâng giôùi haïn. - Neáu s giaûm thì tuoåi thoï taêng (s caét ñöùt ≥ 0.02 mm/voøng)

242

• Tuoåi thoï cuûa duïng cuï: - Theo kinh nghieäm coù theå laáy: T = 120 phuùt

Khi gia coâng vôùi ñoä chính xaùc caáp 3 trôû leân, choïn tuoåi thoï theo dung sai I. 6. Xaùc ñònh caùc thoâng soá coâng ngheä:

- Nhieäm vuï: tính toaùn thôøi gian thöïc hieän taát caû caùc nguyeân coâng. Haønh trình laøm vieäc vaø haønh trình chaïy khoâng, vaø caùc cô caáu khaùc, sau khi ñaõ coù sô ñoà gia coâng vaø cheá ñoä caét.

- Caùc böôùc thöïc hieän ï: a) Xaùc ñònh chieàu daøi haønh trình laøm vieäc:

� Chieàu daøi haønh trình laøm vieäc ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: L = L1 + ∆

L1: Ñoä daøi gia coâng ∆: Khoaûng caùch an toaøn nhoû nhaát vaø ñoä vöôït quaù giöõa phoâi vaø chi tieát. Neáu ∆ lôùn: toán nhieàu thôøi gian, caàn haïn cheá, ∆l: Laáy tuøy thuoäc vaøo keát caáu cuûa baøn dao, ñoà gaù caùc bieän phaùp laøm vieäc cuûa maùy.

∆ (Mm) Stt Loaïi Maùy Töï Ñoäng

Baøn Dao Doïc Baøn dao ngang

01 02 03

04 05

Tieän ñònh hình ngang Tieän ñònh hình doïc (Ñöôøng kính phoâi ≤ 18 (mm) 8 ≤ d ≤ 45 mm) Nhieàu truïc Nöûa töï ñoäng

0.2 ÷0.5 0.3 ÷0.7 0.4 ÷0.6

0.5 ÷1 0.5 ÷2

0.1 ÷0.3 0.2 ÷0.5 0.25

0.2 ÷0.5 0.5 ÷1

Caét ren:∆ = 2t (t: böôùc ren) Caét ren baèng taroâ: ∆l = 3mm Caét ñöùt chi tieát: ∆1 = ∆2 = 0.2 ÷0.5mm

b) Xaùc ñònh soá löôïng voøng quay vaø thôøi gian chính: � Neáu goïi i laø chæ soá thöù töï caùc haønh trình, thì soá voøng quay cuûa haønh trình ñoù laø:

Ki: = Li / Si (voøng) L i : chieàu daøi thöù i: Si: löôïng chaïy dao cuûa haønh trình thöù i � Do caùc haønh trình khaùc nhau neân soá voøng quay trong moät phuùt khaùc nhau khaùc nhau neân tæ leä thôøi gian thöïc hieän qua caùc haønh trình khaùc nhau, Li taêng, Vi taêng,T taêng. � Ñeå soá voøng quay tæ leä vôùi thôøi gian tieâu phí ta coäng theâm heä soá qui daãn:

243

Sau khi ñaõ xaùc ñònh thôøi gian caàn thieát ñeå gia coâng chi tieát:

Heä soá qui daãn: ti

to

in

nC =

Nto: soá voøng quay cô baûn cuûa truïc chính / 1 phuùt (coù theå laáy nto lôùn nhaát) Nti: soá voøng uay trong moät phuùt cuûa truïc chính ôû haønh trình ñaõ cho. Soá löôïng voøng quay cho haønh trình thöù i:

i

i

i

i CC

LK .= (voøng)

Thôøi gian caàn thieát cuûa haønh trình thöù i trong moät phuùt: ).(60. sn

Kt

to

i

li =

Thôøi gian chính, khoâng tính thôøi gian truøng: Coâng thöùc sô boä: T = (1.25 ÷1.3)T1 Naêng suaát cuûa maùy: =60 / T1

c) Xaùc ñònh söï hoái hôïp giöõa caùc nguyeân coâng:

�Söï phoái hôïp giöõa cô caáu chaáp haønh vaø cô caáu phuï, thoâng qua caùc haønh trình laøm vieäc cuûa chuùng. * Thöôøng ñöôïc bieåu thò treân soá phaàn traêm hoaëc 1 goùc ñoä cuûa moät voøng quay cuûa truïc phaân phoái.

Naêng suaát Q (chi tieát / phuùt) 0÷8 8÷15 Naâng 1mm β =1,2o β =1,5o

Haï 1mm β = 0.5o β =1o � Cam truïc phaân phoái ñöôïc chia laøm 100 phaàn, hay 360 o � Xaùc ñònh phaàn traêm chaïy khoâng. � Neáu goïi Σ β: laø soá phaàn traêm (hoaëc soá goùc cuûa caùc haønh trình chaïy khoâng cuûa truïc phaân phoái, thì soá phaàn traêm haønh trình coâng taùc seõ laø: Σ α = 100 -Σ β hoaëc Σ α = 360o - Σ β � neáu 1 nguyeân coâng coù soá löôïng voøng quay laø Ki: thì soá phaàn traêm haønh

trình laøm vieäc öùng vôùi Ki: soá voøng quay seõ laø: i

i

i KK∑

∑=

αα ,

∑∑

iK

α :öùng vôùi 1

voøng quay haønh trình. αI: laø soá nguyeân toång soá cuûa caùc nguyeân coâng baèng Σ α (toång soá % haønh trình coâng taùc). � sau khi ñaõ tính toaùn xong ta laäp phieáu ñieàu chænh: I. 7. Laäp phieáu ñieàu chænh: Laø phieáu taäp hôïp taát caû nhöõng thoâng soá ñaõ ñöôïc xaùc ñònh ôû caùc phaàn treân

).(60. sn

kTT

to

i

lil

∑∑ ==

244

tieán, keïp luøi, môû

Giôùi haïn goùc quay Stt Böôùc gia coâng hi Si nlvi N’

lvi αi α’i βi β’

i

Töø ñeán (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) 1 2 …… ……

Môû oáng keïp phoâi Uï phoâi luøi …………………………. …………………………….

- 42 ……. …….

…… ……

……… …….

……… ……….

……….

……. ……

10 21 …… …….

…… ……

0 10 …… ……

10 31 …….. ……

Toång coäng 0 - - - I. 8. Laäp chu trình laøm vieäc: � Ñöôïc bieåu dieån baèng bieåu ñoà ghi caùc böôùc laøm vieäc cuûa, Cô caáu chaáp haønh. � Döïa vaøo caùc goùc quay α, β ôû phieáu ñieàu chænh: Bieåu ñoà thoâng duïng (laäp treân truïc toïa ñoä thaúng goùc)

Stt Cô Caáu Chaáp

Haønh Chu trình laøm vieäc Cuûa Truïc Phaân Phoái

I. Cô Caáu Phuï 1

2

%.. ...........................50% ................................................... 100% 0o ............................180o ..................................................... 360o � Chu trình ñöôïc bieåu hieän baèng ñöôøng thaúng trong goùc quay truïc phaân phoái • Goùc döông theå hieän tính chaát laøm vieäc cuûa cô caáu (tieán, keïp) • Goùc aâm laø haønh trìnnh luøi dao vaø môû chi tieát ra • Goùc baèng khoâng theå hieän chu trình laøm vieäc • Goùc ñeå troáng, cô caáu töông öùng khoâng laøm vieäc • Ñoä naâng ñöôøng thaúng (khi veõ) ñaët tröng cho chieàu daøi di ñoäng cuûa cô caáu chaáp

haønh,döïa vaøo ñoù ta coù theå so saùnh ñoä daøi di ñoäng cuûa caùc cô caáu khaùc (khi veõ cuøng moät tæ leä), trong baûng laø kích thöôùc L.

I. 9. Thieát keá cam: Goàm hai loaïi: thieát keá cam ñóa vaø thieát keá cam ñóa a) Thieát Keá Cam Ñóa:

• Tieán haønh veõ bieân daïng cam theo caùc soá lieäu ñaõ ñöôïc xaùc ñònh ôû phieáu ñieàu chænh.

• Nhöõng ñöôøng cong cuûa cam ñóa phuï thuoäc vaøo nhöõng ñaët ñieåm chuyeån ñoäng cuûa cô caáu chaáp haønh.

Laøm vieäc

L Chaïy khoâng

245

Khi cô caáu chaáp haønh ñöùng yeân, ñöôøng cong cam laø nhöõng cung troøn ñoàng taâm vôùi truïc quay, ñaây laø ñöôøng cong chaïy khoâng: khi cam quay ñoàng taâm vôùi truïc, thì cô caáu maø cam taùc ñoäng seõ ñöùng yeân, hoaëc quay troøn ôû traïng thaùi khoâng laøm vieäc

• Khi cô caáu chaáp haønh laøm vieäc, goùc quay cam töông öùng vôùi ñoä daøi haønh trình cuûa cô caáu chaáp haønh,

• Ñöôøng cong coâng taùc laø ñöôøng cong arsimet (h = c.ϕ ). • Khi chaïy khoâng tieán hoaëc luøi nhanh theå hieän baèng ñöôøng cong parabol, ñöôïc

laáy theo maãu • Caùc ñöôøng cong khaùc nhau ñöôïc noái bôûi caùc cung troøn. • Ñeå traùnh va ñaäp con laên chæ ñöôïc tieáp xuùc vôùi ñöôøng cong moät ñieåm. Vì vaäy

baùn kính cuûa cung troøn phaûi lôùn hôn baùn kính con laên khoaûng 1 mm � Caùc thoâng soá caàn xaùc ñònh: Rmax: baùn kính lôùn nhaát cuûa ñöôøng cong cam Rmin: baùn kính nhoû nhaát cuûa ñöôøng cong cam D: ñöôøng kính con laên R: ñoä daøi tay ñoøn A: khoaûng caùch giöõa taâm truïc phaân phoái vaø taâm quay cuûa caàn quay.

* Trình töï veõ cam:

H. X.2. Sô ñoà boá trí cam ñóa.

H. X.3. Caùc thoâng soá cô baûn cuûa cam ñóa

246

-Veõ caùc ñöôøng troøn coù baùn kính laàn löôït laø rmax,rmin, A, neáu con laên tieáp xuùc vôùi bieân daïng cam thì: a = rmax + d/2, d: ñöôøng kính con laên. � Treân voøng troøn coù baùn kính Rmax, ñöôïc chia laøm 100 phaàn,hoaëc 360o -Ta laáy ñieåm (o) taïi vò trí thaúng goùc vôùi truïc cam, -Töø (o) veõ ñöôøng troøn baùn kính R caét ñöôøng troøn baùn kính A taïi (o1), -Töø (o1) vôùi khaåu ñoä compa R ñi qua ñieåm chia (o), vaø caét ñöôøng troøn baùn kính A taïi 1 ñieåm, ta laáy ñieåm ñoù laøm ñieåm xuaát phaùt, vaø ñaët caùc thoâng soá goùc töø phieáu ñieàu chænh leân ñöôøng troøn baùn kính A. -Döïa vaøo baûng ñieàu chænh ta ñaët caùc ñieåm (caùc phaàn, goùc quay haønh trình coâng taùc) leân voøng troøn coù baùn kính laø A. - Neáu goùc quay chia bao nhieâu phaàn thì ñoä naâng h chia baáy nhieâu phaàn.

- Veõ cung troøn töông öùng vôùi cacù phaàn cuûa ñoä naâng - Giao ñieåm giöõa caùc cung troøn vaø caùc ñöôøng phaân chia, goùc töông öùng laø caùc ñieåm cuûa ñöôøng arsimet

- Caùc ñieåm giao nhau caøng nhieàu, ñöôøng arsimet caøng chính xaùc. - Ñoä naâng H = rmax - rmin (caùc thoâng soá ñöôïc ghi trong phieáu ñieàu chænh) - Böôùc xoaén T cuûa ñöôøng cong: t / h = 100/ 25, t = 100.h. / 25

-Trong tröôøng hôïp caét ren, ñöôøng cong thöïc teá hôi khaùc so vôùi ñöôøng cong lyù thuyeát

- Ñoä cheânh leäch lôùn nhaát chieám khoaûng 10% - 15% ñoä naâng caét ren. Treân moät soá maùy tieän ñeå tieán vaø luøi dao nhanh, ngöôøi ta veõ theo töøng maùy..

- Caùc ñöôøng cong phuï thuoäc vaøo thôøi gian gia coâng cuûa chi tieát. b) Thieát Keá Cam Thuøng:

� Caùc soá lieäu döïa vaøo phieáu ñieàu chænh � Trình töï thieát keá cam thuøng:

� Ta trieån khai cam thuøng ra hình chöõ nhaät, chu vi ñöôïc chia ra 100 phaàn (hoaëc 360o) höôùng xuoáng chieàu coøn laïi laø chieàu daøi cam. � Xaùc ñònh baùn kính R (khoaûng caùch giöõa caùc con laên naèm trong raõnh cam vaø taâm (o) cuûa ñoøn baåy). � Xaùc ñònh taâm (o) ñoái vôùi vò trí cuûa cam thuøng, laáy caùc ñieåm taâm (o) doïc theo ñöôøng bieân cuûa cam thuøng.

H. X4.. Vò trí vaø caùc thoâng soá cô baûn cuûa cam thuøng

247

� Vôùi khaåu ñoä compa R, ta quay caùc cung troøn coù taâm laø (o) qua caùc ñieåm phaân ñoä. -Döïa vaøo phieáu ñieàu chænh, ta xaùc ñònh caùc ñöôøng cong cuûa cam, treân hình töø cung 10 ñeán cung 40, phaûi thöïc hieän ñoä naâng. -Xaùc ñònh caùc ñieåm giao nhau giöõa caùc cung naøy, taïi caùc ñieåm ñaõ xaùc ñònh veõ ñöôøng troøn coù ñöôøng kính baèng ñöôøng kính con laên (d). -Veõ ñöôøng tieáp tuyeán ngoaøi giöõa hai ñöôøng troøn treân, ñoù laø ñöôøng cong taùc thöïc hieän ñoä naâng h töø cung 10 ñeán cung 40. -Nhöõng raõnh cam thaúng goùc vôùi truïc quay laø nhöõng ñöôøng cam chaïy khoâng, cô caáu chaáp haønh luùc naøy seõ ñöùng yeân. -Caùc ñöôøng cong cam tieán hoaëc luøi dao nhanh seõ ñöôïc veõ theo maãu vaø keøm theo maùy (ñaây laø haønh trình coá ñònh cuûa moãi maùy) -Caùc ñöôøng cong tieán hoaëc luøi dao nhanh coù theå laø ñöôøng cong paarabol, hoaëc hình sin baát kyø.

- Caùc maãu duøng ñeå tieán hoaëc luøi dao nhanh thöôøng ñöôïc laøm döôùi daïng hình sin, ñaûm baûo cô caáu laøm vieäc ñöôïc eâm vaø deå cheá taïo. -Ñeå vieäc cheá taïo vaø ñieàu chænh cam trong quaù trình gia coâng ñöôïc deã daøng vaø nhanh, treân caùc maùy töï ñoäng ngöôøi ta duøng caùc maõnh cam cheá taïo saün, coù theå thaùo laép ñöôïc. � Nhöõng maõnh cam ñöôïc cheá taïo thaønh töøng boä vaø coù ñoä naâng (h) khaùc nhau � Haønh trình laøm vieäc goàm caùc ñoaïn: + Thöïc hieän tieán nhanh:β = 30o ÷ 45o + Thöïc hieän luøi nhanh: ϕ = 55o ÷ 60o + Haønh trình laøm vieäc. � Caùc thoâng soá; γ:goùc naâng (phuï thuoäc vaøo h), h: ñoä naâng, α: goùc oâm,

α = 120 ÷ 240o, S = 1.V.i. Id.T (mm/ v) I: Tæ soá truyeàn töø truïc chính ñeán truïc phaân phoái. Id: Tæ soá truyeàn töø cam ñeán baøn dao

T: Böôùc xoaén cam ôû haønh trình laøm vieäc: γπα

tgDh

To

...360

1

==

� Khi ñieàu chænh cam ta choïn cam coù ñoä naâng h, sao cho phuø hôïp vôùi löôïng chaïy dao S.

H. X.5. Caùc thoâng soá cô baûn cuûa maõnh cam