chuyên đề Ưu thẾ cỦa phƯƠng phÁp trỰc quan ... · sự nghiệp công nghiệp hóa,...

Chuyên đề: Ưu thế của phương pháp trực quan trong giảng dạy môn lịch sử

Giáo viên: Trần Thị Thuộc Trang1

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG SÔNG RAY

Mã số: ………….

Chuyên đề:

ƯU THẾ CỦA PHƯƠNG PHÁP TRỰC QUAN

TRONG GIẢNG DẠY MÔN LỊCH SỬ

Người thực hiện: Trần Thị Thuộc

Lĩnh vực nghiên cứu:

Quản lí giáo dục:

Phương pháp dạy học bộ môn:

Phương pháp giáo dục:

Lĩnh vực khác:

Có đính kèm:

Mô hình. Phần mềm. Phim ảnh. Hiện vật

Naêm hoïc: 2011 - 2012

x

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



Chuyên đề

ƯU THẾ CỦA PHƯƠNG PHÁP TRỰC QUAN

TRONG GIẢNG DẠY MÔN LỊCH SỬ

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.

Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đang đặt ra cho ngành

giáo dục và đào tạo môt vai trò to lớn trong việc trực tiếp tham gia bồi dưỡng

nguồn lực con người. Con người phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất,

phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức là động lực và mục tiêu của công

cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội nước ta.

Vì vậy Đại hội toàn quốc lần thứ VIII của Đảng cộng sản Việt Nam đã nhấn mạnh

“Giáo dục và đào tạo phải xác định rõ mục tiêu thiết kế nội dung , chương trình đổi

mới phương pháp giáo dục công dân, giáo dục lòng yêu nước chủ nghã Mác - lê

Nin và tư tưởng Hồ Chí Minh giáo dục đạo đức và nhân văn, lịch sử dân tộc và bản

sắc văn hóa dân tộc, ý chí vươn lên vì tương lai của bản thânvà tiền đồ của đất

nước. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và hiện đại vào quá trình đào

tạo…”. Đến đại hội X vẫn tiếp tục nhấn mạnh “ Nâng cao chất lượng giáo dục toàn

diện; Đổi mới tổ chức, nội dung, phương pháp dạy và hoc…”

Quán triệt nhiệm vụ đó, bản thân tôi là một giáo viên, tôi luôn tìm tòi,

nghiên cứu, sáng tạo để làm thế nào cho học sinh có hứng thú trong học tập nhất là

với bộ môn lịch sử.

Đối với bộ môn lịch sử là một môn khoa học xã hội, đối tượng nghiên cứu

và để nhận thức là những sự kiện đã diễn ra trong quá khứ, những nghị quyết,

đường lối của Đảng…, đối tượng nhận thức không có trước mắt. Hơn nữa, chúng

ta không thể tái hiên lại các sự kiện lịch sử. Vì vậy việc nhân thức lịch sử bao giờ

cũng trừu tượng, phức tạp khó hiểu, khó nhớ nên gây cho học sinh sự mơ hồ,

không năm được sâu kiến thức dẫn đến sự nhàm chán thậm chí buồn ngủ, không

hứng thú với môn học. Hơn nữa, lượng kiến thức của sách giáo khoa thì nhiều nội

dung dàn trải và thời gian dành cho tiết học chỉ 45 phút nên ở mỗi tiết dạy và học,

giáo viên chỉ thuyết trình về mặt sự kiện lịch sử và đặt những câu hỏi phát vấn cho

kịp chương trính và thời lượng. Việc học và dạy môn lịch sử còn theo cách “dạy

chay” và học sinh tự “tưởng tượng”. Vì vậy, học sinh sẽ không nắm được sâu kiến

thức, không nhớ lâu được các nội dung, sự kiện nên không hứng thú với giờ học và

môn học.

Vậy, để nâng cao chất lượng dạy và học môn lịch sử trong Trường THPT, nhằm

khắc phục mặt hạn chế, tăng cường tính thực tiễn, khả năng thực hành, năng lực tự

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



học, phát huy sự chủ động và coi trọng kiến thức khoa học xã hội – nhân văn thì

theo tôi cần có phương pháp dạy học phù hợp.

Qua thực tiễn đã áp dụng từ lúc về trường công tác đến nay, tôi thấy để tiết dạy có

hiệu quả cao giáo viên cần sử dụng kết hợp nhiều phương pháp như: phát vấn, sử

dụng đồ dùng trực quan, nêu vấn đề, thảo luận nhóm…,nhằm tạo ra sự tác động

trực tiếp đến các cơ quan cảm giác của học sinh. Theo tôi sử dụng phương pháp

trực quan trong giảng dạy môn lịch sử là rất quan trọng, cần thiết và có hiệu quả

cao. Phương pháp này giúp học sinh dể hiểu, nhớ lâu, tạo ra sự thoải mái , hứng

thú, phát triển óc tư duy, sáng tạo của học sinh, liên hệ giữa lí thuyết với thực tế

giúp cho bài giảng trở nên sinh động, thu hút sự chú ý của người học. Đó là lí do

tôi chọn đề tài này.

II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ÑEÀ TAØI

1. Cơ sở lí luận

* Thế nào là phương pháp trực quan?

Trực quan là một phương pháp giảng dạy mà giáo viên sử dụng các phương

tiện dạy học tác động trực tiếp đến các cơ quan cảm giác của học sinh nhằm đạt

hiệu quả cao trong dạy học.

- Các phương tiện trực quan bao gồm:

+ Các vật tượng trưng như: bản đồ, sơ đồ, bảng biểu…

+ Các vật tạo hình như: Tranh ảnh, phim, tivi, máy tính.

Tùy theo nội dung và những kiến thứ cụ thể mà giáo viên vận dụng phương

pháp này sao cho phù hợp với đối tượng nhận thức.

- Các phương pháp trực quan bao gồm:

+ Quan sát trực quan: là phương pháp nhận thức cảm tính tích cực

+ Trình bày trực quan: khi trình bày trực quan, học sinh quan sát dưới sự hướng

dẫn của giáo viên.

* Xuất phát điểm của phương pháp trực quan:

- Mục đích của việc đổi mới dạy học là nhằm nâng cao hiệu hiệu quả của môn

học. Từ thực tế cho thấy rằng việc ghi nhớ các sự kiện, lịch sử sẽ không bền

vững, không hiểu được các sự kiện.

- Có thể nói chất lượng học tập môn lịch sử phải thể hiện trong các mặt sau.

+ Nắm chính xác các sự kiện lịch sử cơ bản, có biểu tượng về quá khứ

+ Hiểu đúng các sự kiện để rút ra những kết luận khoa học, nắm được các khái

niệm, nêu quy luật, rút ra bài học lịch sử…

+ Vận dụng vào cuộc sống, học tập và hoạt động thực tiễn, có tính cảm, quan

niệm và lối sống đúng.

+ Làm thế nào để giáo viên lôi cuốn được sự chú ý của học sinh, động cơ học

tập và sự chủ độngcủa học sinh.

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



- Phương pháp trực quan trong dạy học không chỉ là phương pháp để hình thành

nên khái niệm lí luận, quy luật và các sự kiện lịch sử mà còn tạo được sự hứng

thú, phat huy tính chủ đông, tích cực trong tư duy của học sinh.

- Ở bậc trung học phổ thông, trình độ nhận thức tư duy, khái quát của học sinh

đã phát triển nhưng chưa cao. Do đó phương pháp này đóng vai trò quan trọng

trong việc dạy và học. Nó tác động rất tích cực đến trí nhớ và khả năng nhận

thức của học sinh, giúp cho giờ học trở nên sinh động và thu hút sự chú ý của

người học.

2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài.

* Phương pháp trực quan có thể áp dụng cho tất cả các bài học dựa vào nội

dung của từng bài, từng mục và đặc điểm tình hình cụ thể giáo viên có thể áp

dụng cho phù hợp.

* Một số hình thức trực quan trong giảng dạy môn lịch sử:

2.1. Sử dụng đồ dùng trực quan như tranh ảnh, phim…giúp học sinh nắm vững

kiến thức lịch sử cơ bản.

+ Tranh ảnh: Tranh ảnh về công cụ lao động, về sinh hoạt, lao động, sản xuất,

về các chiến dịch, về các hội nghị… là rất cần thiết để phục vụ cho bài dạy.

+ Ví dụ: Khi day bài sự xuất hiện của loài người và những tiến bộ trong kỹ

thuật chế tác công cụ lao động (lớp 10), giáo viên cho học sinh quan sát những

hình ảnh về sự cải tiến trong chế tác công cụ lao động, hình ảnh về sự thay đổi

vóc dáng, cấu tạo cơ thể từ loài vượn người đến người hiện đại. Từ những hình

ảnh đó kết hợp với nội dung sách giáo khoa,giáo viên hướng dẫn học sinh khai

thác nội dung cơ bản, từ đó nắm và hiểu được các sự kiện lịch sử.

Khi dạy bài: Tình hình nước Việt Nam dân chủ cộng hòa sau cách mạng tháng

tám năm 1945. Giáo viên sử dụng hình ảnh các hoạt động của Bác Hồ và nhân

dân để giải quyết những khó khăn như “hủ gạo cứu đói”, “nhường cơm xẻ áo”,

“lớp học xóa mù chữ”… qua các hình ảnh học sinh khai thác thêm nội dung

sách giáo khoa và dưới sự hướng dẫn của giáo viên, từ đó học sinh nắm rõ và

hiểu sâu về nội dung bài học.

2.2. Sử dụng phương pháp trực quan kết hợp với thảo luận nhóm:

Bằng bản đồ, sơ đồ, bảng biểu, niên biểu: giúp học sinh nhận thức được một

cách khách quan và hiệu quả về các sự kiện và vấn đề lịch sử

* Bảng biểu giúp hệ thống hóa các sự kiện quan trọng theo thứ tự thời gian,

các hoạt động kinh tế xã hội, văn hóa của một nước hay nhiều giai đoạn lịch sử.

* Kết hợp với lập bảng biểu, giáo viên có thể cho học sinh thảo luận nhóm

nhằm phát huy tính chủ động và tích cực của học sinh.

Thông thường có thể cho học sinh thảo luận nhóm theo hai hình thức

- Thảo luận theo nhóm lớn: Một lớp học có 2 dãy bàn được chia làm 4 tổ, chia

thành 4 nhóm, như vậy có 4 nhóm thảo luận trong lớp học.

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



Thảo luận theo nhóm lớn chỉ nên áp dụng ở những lớp có sĩ số học sinh ít (40

học sinh trở xuống).

Hình học sinh lớp 12A5

- Thảo luận theo nhóm nhỏ: Giáo viên có thể chia 2 bàn làm một quay lại với

nhau, việc các em di chuyển sẽ tốn ít thời gian hơn. Có thể áp dụng ở những lớp có

sĩ số học sinh đông.

* Bảng biểu tổng hợp:

Là liệt kê những nội dung lớn, sự kiện lớn diễn ra trong một thời gian dài.

Loại niên biểu này giúp học sinh không chỉ ghi nhớ các sự kiện chính, những

nội dung cơ bản mà còn nắm được các mốc thời gian đánh dấu mối quan hệ của

các sự kiện, nội dung quan trọng. Loại bảng biểu này được dùng trong bài tổng

kết hoặc ôn tập.

Đối với loại bảng biểu này giáo viên có thể chia lớp thành 4 nhóm theo 4 tổ để tìm

hiểu và sơ kết các nội dung về chính trị, kinh tế văn hóa xã hội của từng giai đoạn.

Sau đó cho các đại diện từng nhóm lên trình bày, giáo viên nhận xét và bổ sung nội

dung cơ bản.

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



Ví dụ: Sơ kết tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội nước ta từ thời dựng

nước đến thế kỷ XIX.

Nội dung

Các thời kỳ

Chính trị Kinh tế Văn hóa- Giáo dục Xã hội

Thời kì dựng nước

TK VII TCN- II

TCN

TK VII TCN- II

TCN nhà nước

Văn Lang- Âu

Lạc được thành

lập ở Bắc Bộ

- Nông nghiệp

lúa nước

- TCN: gốm,

dệt…Đời sống

vật chất đạm

bạc, giản dị

- Tín ngưỡng đa

thần, thờ cúng tổ

tiên

- Đời sống tinh thần

phong phú, đa dạng

Quan hệ xã hội

gần gũi, hòa

dịu, chưa xuất

hiện mâu thuẫn

đối kháng

Giai đoạn đầu

nước Đại Việt

phong kiến độc

lập TK X-XV

TK X nhà nước

phong kiến ra

đời đến TK XV

hoàn chỉnh từ

TƯ- địa phương

- Nông nghiệp,

thủ công nghiệp,

thương nghiệp

phát triển

- Nhà nước quan

tâm phát triển

kinh tế

- Giaó dục được tôn

vinh và phát triển

ngày càng hoàn

thiện

- Phật giáo, Nho

giáo phát triển

thịnh đạt.

- Văn hóa phát triển

rực rỡ

Quan hệ xã hội

còn hòa dịu,

chưa xuất hiện

mâu thuẫn đối

kháng

Thời kì đất nước

bị chia cắt TK

XVI- XVIII

Chiến tranh

phong kiến làm

cho đất nước bị

chia cắt thành 2

Đàng

TK XVII, kinh

tế được phục

hồi, Nông

nghiệp, TCN,

Thương nghiệp

phát triển phồn

thịnh

Giáo dục tiếp tục

phát triển

Nho giáo suy giảm

Phật giáo, đạo giáo

phát triển

Thiên chúa giáo

được du nhập

Mâu thuẩn đối

kháng → bùng

nổ các phong

trào đấu tranh

Thời kỳ nửa đầu

TK XIX

Nhà Nguyễn

thành lập, duy trì

bộ máy quân chủ

biên chế → chế

độ phong kiến

lâm vào khủng

hoảng

Chính sách đóng

cửa làm hạn chế

kinh tế phát triển

→ kinh tế lạc

hậu, kém phát

triển

Nho giáo được độc

tôn

Văn hóa giáo dục

phát triển có những

đóng góp đáng kể

Mâu thuẩn xã

hội ngày càng

cao → bùng nổ

nhiều cuộc đấu

tranh

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



* Niên biểu chuyên đề:

Đi sâu trình bày một vấn đề quan trọng, nổi bật nào đó của một thời kỳ lịch sử nhất

định. Nhờ đó mà học sinh hiểu được bản chất sự kiện một cách toàn diện và đầy đủ

Ví du: Niên biểu “các giai đoạn chính trong Cách mạng Tư sản Pháp cuối TK

XVIII” giúp học sinh thấy rõ được hướng phát triển đi lên cua cách mạng, vai trò

của quần chúng nhân dân và sự ngã dần về phía phản cách mạng của giai cấp tư

sản.

Các giai đoạn Tầng lớp nắm chính quyền Những sự kiện quan trọng

Từ 14-7-1789

đến 10-8-1792:

Cách mạng

bùng nổ và

phát triển

Đại tư sản tài chính

Thiết lập nền quân chủ lập

hiến

- Khởi nghĩa của nhân dân Pari → phá ngục

Ba-xti → lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế

- Tháng 8-1789 thông qua tuyên ngôn nhân

quyền và dân quyền. Cách mạng lan rộng

khắp cả nước

Từ 8-1792 đến

02-6-1793 cách

mạng tiếp tục

phát triển

Tư sản công – thương

Thiết lập chế độ công hòa

Khởi nghĩa của nhân dân lật đổ nền quân chủ

lập hiến → Thiết lập nền công hòa

Tiếp tục chiến tranh bảo vệ tổ quốc, bảo vệ

cách mạng.

Từ 02-6-1793

đến 27-7-1794,

đỉnh cao của

cách mạng

Tư sản vừa và nhỏ

Thiết lập nền chuyên

chính dân chủ Gia cô -

banh

Nhân dân Pari khởi nghĩa lật đổ phaí Ghi-

rong-danh, xóa bỏ độc quyền của phong kiến.

Thực hiện các biện pháp cách mạng → Đẩy

lùi giặc ngoại xâm, đưa cách mạng đạt đến

đỉnh cao

Từ 27-7-1794

đến 11-1799:

Thoái trào cách

mạng

Tư sản mới

Thiêt lập chế độ đốc chính

- Đảo chính ngày 27-7-1794 lật đổ phái Gia-

co-banh, thiết lập chế độ đốc chính

- Tháng 11-1799 đảo chính của Napoleong →

lập chế độ độc tài quân sự

2.3. Sử dụng phương pháp trực quan giúp học sinh làm bài tập lịch sử như lập bảng

biểu so sánh:

Dùng để đối chiếu so sánh các sư kiện, các nội dung lịch sử nhằm làm nổi bật bản

chất, đăc trưng của các sự kiện để rút ra kết luận, khái quát có tính chất nguyên lí

Ví dụ: bảng so sánh thời kỳ cách mạng 1930-1931 và 1936-1939 về mục tiêu

nhiệm vụ, kẻ thù, hình thức đấu tranh, lực lượng, địa bàn, hình thức tập hợp lực

lượng.

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



Nội Dung Thời kỳ 1930-1931 Thời kỳ 1936-1939

Mục tiêu nhiệm vụ Độc lập dân tộc, người

cày có ruộng

Tự do dân chủ, cơm áo, hòa bình

Kẻ thù Đế quốc và phong kiến Thực dân pháp phản động và tay sai

Hình thức đấu tranh Bạo lực cách mạng, vũ

trang, bí mật, bất hợp

pháp, bải công, biểu tình

Đấu tranh chính trị, hòa bình, công khai,

hợp pháp, nửa hợp pháp

Lực lượng Chủ yếu là công nhân,

nông dân

Đông đảo tầng lớp nhân dân, không phân

biệt giai cấp, tôn giáo

Địa bàn Nông thôn, các trung tâm

công nghiệp

Chủ yếu ở thành thị

Hình thức tập hợp

lực lượng

Liên minh Công-Nông Mặt trân dân chủ Đông Dương, tập hợp

mọi lực lượng dân chủ yêu nước

2.4. Sử dụng phương pháp trực quan giúp hình thành biểu tượng lịch sử cho học

sinh.

Nhằm cụ thể hóa nội dung sự kiện bằng những mô hình hình học đơn giản diển tả

một tổ chức, một cơ cấu xã hội, một chế độ chính trị.

Ví dụ: Sơ đồ ba đẳng cấp trong xã hội Pháp trước CMTS, học sinh sẽ hiểu tường

tận vấn đề, bên cạnh đó còn nắm được tại sao Đẳng cấp thứ III lại mâu thuẫn với

đẳng cấp Quý tộc, Tăng lữ.

Đẳng cấp Quý tộc Đẳng cấp tăng lữ

Hai Đẳng cấp có nhiều đặc

quyền, không phải nộp thuế

Đẳng cấp thứ ba

Nông

dân

Dân nghèo

thành thị

Tư sản

Đẳng cấp không có đặc quyền, đóng mọi thứ thuế

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



2.5. Sử dụng máy vi tính.

- Ngày nay ở nhiều nước trên thế giới đã sử dụng máy vi tính vào việc giản dạy

như một công cụ của giáo viên. Ở nước ta các trường phổ thông đã trang bị máy vi

tính, máy trình chiếu nhưng việc sử dụng còn hạn chế.

- Do đặc điểm có thể ghi nhớ và lưu trữ hàng loạt chương trình khác nhau, máy vi

tính giúp giáo viên có thể xử lí tư liệu nhanh, chuẩn bị trước các hình thức trực

quan cần sử dụng trong bài giảng.

- Máy vi tính có tác dụng trong việc rèn luyện tư duy, tạo hứng thú trong học tập.

- Phần mềm dạy học tạo điều kiện để học sinh tìm kiếm thông tin, tư liệu, giúp học

sinh tự học, tự đánh giá, thực hiện nhiệm vụ học tập môt cách tích cực, chủ động.

2.6. Tổ chức tham quan.

- Trong môn lịch sử để phục vụ tốt việc giảng dạy, thực hiện nguyên lí lí thuyết

gắn liền với thực tế, theo phương châm “ tai nghe không băng mắt thấy”, giáo viên

có thể tổ chức cho học sinh tham quan các di tích lịch sử, các viện bảo tàng…

- Trong điều kiện các trường học còn nhiều khó khăn để mua sắm, tạo ra các đồ

dùng giảng dạy cho bộ môn này thì tổ chức cho học sinh đi tham quan các di tích

lịch sử, bảo tàng cách mạng… là rất cần thiết. Nó có tác dụng cũng cố tri thức phát

triển óc suy luận, giáo dục ý thức chính trị, truyền thống cách mạng, giáo dục đạo

đức và thẩm mỹ cho học sinh là rất cần thiết và có thể làm được.

- Để tham quan đạt kết quả tốt, giáo viên cần vạch ra kế hoạch cụ thể rõ ràng về

thời gian, địa điểm, mục đích yêu cầu, nội dung. Sau khi tham quan nên tổ chức

cho học sinh thảo luận, đánh giá kết quả hoặc viết bài thu hoạch.

3. Một số điểm cần chú ý khi sử dụng phương pháp trực quan trong giảng dạy.

3.1. Ưu điểm và hạn chế của phương tiện trực quan.

* Ưu điểm: Phương tiện trực quan có những ưu điểm là huy động được các giác

quan tham gia quá trình nhận thức, tạo điều kiện cho học sinh dễ hiểu, nhớ lâu, tạo

ra sự thoải mái phát triển óc tư duy, sáng tạo, liên hệ giữa lí thuyết với thực tế.

* Hạn chế: phương tiện trực quan cũng có những hạn chế nhất định:

- Chỉ phản ánh một bộ phận nào đó của một vấn đề, nó kích thích sự tò mò của học

sinh nên học sinh chỉ nhìn nhận một bộ phận, một mặt của vấn đề.

Ví dụ: Tranh ảnh chỉ thể hiện một vấn đề nào đó mà thôi.

- Giáo viên chuẩn bị rất công phu, mất nhiều thời gian.

3.2. Những điểm lưu ý khi sử dụng phương pháp trực quan:

- Giáo viên phải đầu tư, suy nghĩ, lựa chọn một cách kỹ lưỡng các phương tiện và

phương pháp trực quan, phục vụ cho nội dung bài giảng.

- Tài liệu phải điển hình, đưa ra đúng lúc phù hợp với từng vấn đề bài giảng.

- Cần đảm bảo tính chính xác, chân thật rõ ràng, khi đưa ra các tài liệu trực quan

giáo viên cần phải phân tích kỹ, kết luận đúng đắn, như vậy các tài liệu đưa ra mới

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



có tính thuyết phục. Giáo viên cũng có thể hướng dẫn học sinh phân tích, tổng hợp

khái quát thành những vấn đề lí luận, nhằm phát triển nhận thức cho học sinh.

- Khi sử dụng tranh ảnh cần lựa chọn đối với tranh ảnh châm biếm, giáo viên cần

nắm bắt chủ đề tư tưởng, tránh nhầm lẫn nhất là tranh có nhiều biểu tượng.

Khi sử dụng sơ đồ, bảng biểu phải đảm bảo tính chính xác, tính chân thật của nội

dung được tái hiện.

- Khi tham quan di tích lịch sử, giáo viên phải chuẩn bị chu đáo, có kế hoạch, mục

đích rõ ràng, tránh biến hình thức này thành buổi du lịch hay vui chơi giải trí.

- Các hình thức trực quan không chỉ có tác dụng minh họa cho bài giảng mà còn có

tác dụng quan trọng trong việc hình thành, phát triển và củng cố tri thức cho học

sinh. Vì vậy, giáo viên cần đề phòng học sinh chú ý vào những vấn đề, những khía

cạnh không chủ yếu.

- Khi sử dụng tài liệu trực quan cần tránh xu hướng tư duy máy móc siêu hình xem

xét sự vật, nội dung một cách phiến diện.

- Trong suốt giờ học, giáo viên có thể sử dụng các phương tiện trực quan để phục

vụ giảng dạy. Tuy vây giáo viên nên:

+ Sử dụng vào đầu giờ học thường để giới thiệu bài.

+ Sử dụng trong giờ học nhằm mục đích giảng dạy, minh họa cho bài giảng.

+ Sử dụng vào cuối giờ nhằm củng cố bài giảng.

- Phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất công phu, tốn kém mà

không phải bài nào cũng sử dụng nó một cách hiệu quả. Vì vậy, giáo viên cần

kết hợp nó với các phương pháp khác một cách nhuần nhuyễn.

IV. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI

Qua vieäc aùp duïng phöông phaùp trực quan vaøo boä moân Lòch söû, toâi thaáy hiệu quả

khi áp dụng đề tài thể hiện như sau:

* Về nhận thức của học sinh:

- Học sinh nhận thức tích cực hơn về môn lịch sử,tiếp thu bài tốt hơn, tiếp thu bài

một cách chủ động hơn.

- Học sinh biết chọn lọc và mở rộng được kiến thức dẫn đến khối lượng kiến thức

mà các em nhận thức được là của chính bản thân mình khai thác.

- Học sinh biết sử dụng kiến thức có ý nghĩa từ đó giúp các em nhớ lâu kiến thức

đã học.

* Về thái độ:

Hoïc sinh chuû ñoäng hoïc taäp, thaùi ñoä hoïc taäp soâi noåi, nhieät tình hôn, tích cực hơn

* Về kỹ năng:

Qua phương pháp trực quan đã hình thành cho học sinh những kỹ năng như: phân

tích vấn đề một cách logic, kỹ năng so sánh, tổng hợp, phát biểu trước đám đông,

hiểu biết rộng hơn, sâu hơn về kiến thức lịch sử.

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



* Về giaùo vieân: traùnh ñöôïc tình traïng thuyeát trình, oâm doàn kieán thöùc.

* Thống kê số liệu từng lớp khi đã được thực hiện đề tài này:

NH: 2011

- 2012 Lớp Số HS

Số học sinh không

hứng thú trong giờ

học

Số học sinh có

hứng thú trong

giờ học

Học kì I

12A8 42 SL: 10 (18,75 %) SL: 32 (81,25 %)

12A6 40 SL: 7 (17,5%) SL: 33 (82,5 %)

10C1 45 SL: 10 (22,2 %) SL: 35 (77,8 %)

10C4 48 SL: 12 (24,4 %) SL: 36 (75.6%)

10C2 47 SL: 10 (21,2% ) SL: 37 (78,8%)

Cuối năm

12A8 42 SL: 10(15,63 %) SL: 32 (84,37 %)

12A6 40 SL: 6 (15%) SL: 34 (85 %)

10C1 45 SL: 5 (11 %) SL: 40 (89 %)

10C4 48 SL: 5 (10,4 %) SL: 43 (89,6 %)

10C2 47 SL: 3 (6,4% ) SL: 44 (93,6%)

Nhö vaäy, vieäc aùp duïng phöông phaùp naøy ôû caùc tieát daïy vaø trong thôøi gian

giaûng day, qua caùc soá lieäu ñaõ thoáng keâ cho thaáy, aùp duïng phöông phaùp trực

quan giuùp hoïc sinh tích cöïc hoïc taäp hôn. Do chuû ñoäng tìm hieåu, chuû ñoäng

trong nhaän thöùc neân hoïc sinh hieåu baøi hôn, nhaän thöùc saâu saéc hôn veà lòch söû.

V. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG

1. Kết luận.

Hiện nay, với chủ trương đổi mới phương pháp dạy và học, “ lấy học sinh làm

trung tâm” dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên nhằm phát huy tư duy độc

lập, sáng tạo của học sinh đã trở thành một đòi hỏi, yêu cầu đối với mỗi giáo viên

trong quá trình giảng dạy. Giáo viên phải sử dụng nhiều phương pháp dạy học, có

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



như thế mới phát huy được tính tích cực học, khả năng ham thích học tập và tìm

hiểu ở học sinh.

Trong quá trình đổi mới về giáo dục hiện nay, việc sử dụng phương pháp mới

trong day học để phat huy tính tích cực, chủ động của học sinh nhằm nâng cao chất

lượng dạy và học. Đây là mục tiêu của hệ thống giáo dục Việt Nam nói chung và

các trường PTTH nói riêng.

Trong tình hình phát triển của khoa học - kỹ thuật như hiên nay, dạy học nói

chung, dạy học môn lịch sử nói riêng việc sử dụng những “tài liệu” trực quan là rất

cần thiết. Giáo viên không thể “dạy chay” như trước đây. Trên một ý nghĩa nào đó,

phương tiện dạy học là sự vật chất hóa nội dung và phương pháp dạy học. Những

phương tiện dạy học như hình ảnh, phim, sơ đồ, biểu đồ, phương tiện nghe nhìn

ngày nay đã phát triển đến trình độ cao, tạo ra khả năng dạy học rất to lớn, đáp ứng

một cách hiệu quả cho viêc đổi mới phương pháp dạy học, gây ấn tượng mạnh, tạo

sự hứng thú cho hoc sinh. Phương tiện dạy học chính là những điều kiện vật chất

cần thiết giúp giáo viên và học sinh tổ chức tốt quá trình dạy - học, thực hiện các

mục tiêu giáo dục , giáo dưỡng. Trong việc đổi mới phương pháp dạy học hiện

nay, nó là một trong những điều kiện cơ bản không thể thiếu được để thực hiện có

hiệu quả mục tiêu dạy học.

Tóm lại: Phương pháp dạy học môn Lịch sử rất phong phú, đa dạng, bao gồm cả

phương pháp truyền thống và phương pháp hiện đại. Mỗi phương pháp đều có mặt

mạnh và hạn chế riêng, phù hợp với từng loại bài và từng tiết dạy. Vì vậy, giáo

viên không nên quá lạm dụng hoặc phủ định hoàn toàn một phương pháp dạy học

nào. Điều quan trọng là cần phải lựa chọn và sử dụng kết hợp các phương pháp

một cách hợp lý.

Song việc xác định phương pháp dạy học trong mỗi bài cần căn cứ vào năng lực

của giáo viên, đặc điểm đối tượng học sinh, tình hình cụ thể của từng lớp, dung

lượng kiến thức và thời lượng mỗi bài mà giáo viên có thể áp dụng các phương

pháp dạy học tích cực thích hợp, tránh hiện tượng cứng nhắc, máy móc để giờ lên

lớp có được những hiệu quả cao nhất. Tuy nhiên, để phát huy tính tích cực học tập

của học sinh, giáo viên nên sử dụng các phương pháp dạy học tích cực phù hợp với

bộ môn.

Một số hình thức trực quan mà tôi đã áp dụng trong việc giãn dạy môn lịch sử

trong trường PTTH Sông Ray, tôi thấy đã đem lai một kết quả tốt hơn cho tiết dạy,

góp phần nâng cao chất lượng của môn học.

2. Kiến nghị

a) Đối với ngành

- Cần đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm hướng sinh viên vào việc giải

quyết vấn đề ngay từ khi ở giảng đường đại học, trường học để cho sinh viên nắm

vững phương pháp dạy học trực quan, từ đó áp dụng vào giảng dạy sau khi ra

trường.

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



- Nên tổ chức sinh hoạt chuyên môn giữa các trường THPT, để giáo viên có thể

trao đổi những kinh nghiệm giảng dạy với nhau, từ đó có thể học hỏi những kinh

nghiệm từ đồng nghiệp mà giáo viên chưa biết.

b) Đối với trường trung học phổ thông

- Nhà trường nên tạo điều kiện về thời gian, kinh phí để giáo viên có thể nghiên

cứu đề xuất ra những vấn đề để sử dụng trong thiết kế bài giảng để hỗ trợ cho việc

dạy và học.

- Đầu tư thêm về cơ sở vật chất, tạo điều kiện về phương tiện dạy học có liên

quan đến giảng dạy theo phương pháp dạy học tích cực.

- Để việc hình thành kĩ năng giải quyết tình vấn đề cho học sinh được tiến hành

một cách thuận lợi, nhà trường cần xem xét giảm sĩ số học sinh trong một lớp

(khoảng 35 - 40 học sinh). Bởi lớp học mà có quá đông học sinh thì hiệu suất học

tập và giảng dạy sẽ giảm.

c) Đối với giáo viên

- Cần trau dồi chuyên môn, học hỏi kinh nghiệm để sử dụng phương pháp dạy

trực quan một cách hiệu quả nhất. Để hình thành kĩ năng giải quyết vấn đề cho học

sinh, giáo viên cần có sự đầu tư về nội dung, chuẩn bị thật chu đáo về mặt phương

pháp và phương tiện giáo dục.

- Tiếp tục thiết kế các bài giảng theo phương pháp dạy học trực quan để có thể

triển khai áp dụng cho việc giảng dạy trong môn lịch sử.

Trên đây là một số kinh nghiệm và những ý kiến đóng góp nhỏ mà bản thân

tôi đã đúc kết được trong quá trình giảng dạy, với mong muốn có thể sử dụng

phương pháp dạy học trực quan một cách dễ dàng, hiệu quả, chất lượng hơn và học

sinh có thể tiếp thu bài học tốt hơn, có khả năng tự rèn luyện và hoàn thiện bản

thân qua các kiến thức đã học được.

Để hoàn thành tốt một đề tài và mang tính hiệu quả cao không phải là một việc

dễ dàng. Chính vì vậy, có thể sẽ còn những thiếu sót, tôi rất mong nhận được

những ý kiến trao đổi, góp ý, bổ sung của quý thầy cô để tôi có thêm những kinh

nghiệm quý báu và hoàn thiện hơn về phương pháp giảng dạy của mình.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com



VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Phöông phaùp daïy hoïc lòch söû. Taùc giaû: Traàn Vaên Trò – Phan Ngoïc Lieân.

Nhaø xuaát baûn giaùo duïc. Naêm 1999.

2. Taøi lieäu boài döôõng giaùo vieân – Moân Lòch Söû.

Thöïc hieän chöông trình SGK Lôùp 10,11,12 THPT. Nhaø xuaát baûn giaùo duïc

năm 2006

3. Nghị quyết Đại hội Đảng lần VIII và Đại hội X về việc đổi mới phương

pháp giáo dục.

4. Sách giáo khoa lịch sử lớp 10,11,12

5. Sách giáo viên lớp 10, 11, 12

6. Sách bài tập lịch sử lớp 10, 11, 12

7. Tài liệu chuẩn kiến thức lịch sử lớp 10, 11, 12

NGÖÔØI THÖÏC HIEÄN

Trần Thị Thuộc

www.huongdanvn.com

www.huongdanvn.com

chuyên đề Ưu thẾ cỦa phƯƠng phÁp trỰc quan ... · sự nghiệp công nghiệp hóa,...

Documents