Çift İlişkisinde Çift İlişkisinde BağlanmaBağlanma

Prof Dr Süheyla Ünal

İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD

Bağlanma-karşılıklı bağımlılık İki kişi arasında yakın

duygusal ilişki Karşılıklı duygular Sık etkileşim ve

yakınlık Seçicilik

Internal Working Model-IWM

Yaşamın ilk yılındaki anne- bebek ilişkisi içselleşerek ve sonraki yıllarda ilişkileri belirleyen içerden işleyen bir model (IWM) halini alır.

Beni koru Rahatlat Keyiflendir Duygularımı düzenle

Sana ihtiyacım var

Araştırıcılığımı destekle

Sana gelmemi bekle

Sana ihtiyacım

var

Beni gözetle Yardım et Beni eğlendir

Sana ihtiyacım var

Her zaman büyük, güçlü, akıllı ve sevecen ol İhtiyaçlarımı farket.

Gerektiğinde sorumluluğumu al.

Sana ihtiyacım var

Bağlanma figürüne ulaşabilme

Stresin azalması

Güvende hissetme

Güven temelli, savunmacı olmayan duygu düzenleme stratejileri

Geniş ve sağlam yapılanmış bir bağlanma döngüsü

Otonomi

Evet

Tehlikeli uyaran

Bağlanma Kendilik saygısı Kişilerarası güven

duygusu

Bağlanma Stilleri *(Ainsworth)

Güvenli (%56) Kaçıngan (%20) Kaygılı / İkircikli (%24)

Bağlanma-kaygı ilişkisi

YÜKSEK KAYGI

YÜKSEK KAÇINMA

GÜVENLİ SAPLANTILI

KORKULU-KAÇINGANYADSIYAN-KAÇINGAN

DÜŞÜK KAYGI

DÜŞÜK KAÇINMA

Stil-Şema Bağlanma stilleri

kişilik özelliği olmaktan çok bilişsel şemalardır.

Değişime açıktır.

Güvenli bağlanma stili (%56)

karşılıklı doyum sağlama duygusal açıdan güvenli bir ilişki

oluşturma evliliğin gelişimsel görevlerini

yerine getirmede başarılı

Düşük tehdit

Güvenli stil

İyimserlik

Umut

Olumlu kendilik ve öteki algısı

Stresli dönemlerde

sağlıklı kalma

Distresi taşıma ve ifade etme

Destek arama, etkili başa

çıkış

Araştırırıcılık, bilişsel açıklık

Başkalarının sorumluluğunu

alma yetisi

Yakınlık arama sürdürülebilir mi?

Tehditi zihinde tutma, gerekirse abartma

Aşırı etkinleşmiş yakınlık-arama çabası

Bağlanma figürü elde edilene, güvenlik duygusu sağlanana kadar bağlanma sistemini aktif tutmak

Evet

Aşırı aktivasyon stratejileri

Aşırı aktivasyon stratejileri

Diğerlerine bilişsel, duygusal ve fiziksel yakınlığı arttırmaya çalışma

Duygusal, baştan çıkarıcı, asılıcı, ve kontrol edici davranışlarla destek sağlama

Korunma ve rahatlık için eşine aşırı güvenme, yaslanma

Kendini incinebilir, çaresiz, kendine yetersiz olarak görme

Tehditin abartılması ve bağlanma figürünün sürekli kontrol edilmesi

En küçük tehditi bile hızla farketme

Olumsuz sonuçları abartma

Olumsuz duygusal tepkileri yoğunlaştırma

Tehditle ilgili endişelere saplanma

Eşine karşı artmış bir ilgi

Reddedilmeye ilişkin uyarıları hızlı farketme

Bilişsel işlevlerin etkilenmesi

Bağlanmama davranışının baskılanması

Kaygılı bağlanma

Kaygılı stil

Karamsarlıkumutsuzluk

Olumsuz kendilik algısı Yüksek tehdit

algısı

Strese aşırı duygusal tepki

Endişe

Acı verici anıları

anımsama

Olumsuz duyguların

otomatik olarak yayılması

Tehdit edici olmayan

durumlarda bile bağlanma figürünü

test etme

Kaygılı-ikircikli bağlanma (%20)

yakınlık konusunda ikircikli duygular besleme

eşlerinin kendilerini gerçekten sevip sevmediği, onunla kalmak isteyip istemediği konusunda endişe duyma

ilişkide güvenlik duygusunun artmasına gereksinim duyma

Yakınlık arama sürdürülebilir mi?

Yakınlık-arama çabasını azaltma

Sevgi ve destek aramama

Tehditi görmezden gelme

Yalnızlık stresi ile başa çıkma

Bağlanma figürünün sağlanamamasından kaynaklanan acıdan kaçınma stratejileri geliştirme

Hayır

Aktivasyon azaltma stratejileri

Aktivasyon azaltma stratejileri Bağlanma gereksinimini inkar etme, aşk ve

yakınlık konusunu alaya alma Yakın ilişkilerden ve karşılıklı bağımlılıktan

kaçınma Başkalarına olan bilişsel, duygusal ve fiziksel

uzaklığı artırma Kendine yeterliği artırma

Bağlanma sistemini aktive edecek tehditleri baskılama

Eş edinme konusuna ilgi göstermeme

Kişisel sorunlardan, meydan okuyucu aktivitelerden, yeni yaşantı ve bilgilerden potansiyel tehlikeleri nedeniyle kaçınmak

İncinebilirliğini inkar etme yolu olarak kişisel kusurlarını baskılama, güçsüz yönlerini görmezden gelme

Bağlanma figürünün elde edilememesi tehditini baskılama

Kaçıngan bağlanma

Kaçıngan stil

Yakınlık olmaması

Acı verici düşüncelerin bastırılması Olumsuz

anıların bastırılması

Olumsuz kendilik

temsilcilerini ayrı tutma

Olumsuz özelliklerini başkalarına

yansıtmaOlumsuz duygularının

farkına varmama

Temel korku ve kaygılarını inkar

etme

Ayrılık sözkonusu olduğunda bağlanma sürecininin

etkinliğini azaltma

Kaçıngan bağlanma (%24)

yakın ilişkiler kurarken sıkıntıya girme

güvenmekte ve bağlanmakta güçlük çekme

ilişkiyi “kontrol” çevresinde kurma

Romantik ilişki Güvenli bireyler

güven, yakınlık, karşılıklı bağımlılık, bağlılık ve sorumluluk hissederler

kıskançlık ve yakınlıktan korkma duyguları taşımazlar

Kaçıngan bireyler yakınlıktan korkarlar

Kaygılı-ikircikli tipler duygusal iniş-çıkışlar yaşarlar aşırı kıskançlık, tutku ve aşırı güven

duygusuna sahiptirler.

Eş seçimi

İlişkinin başlamamasında benzerlik elde edilebilirlik aşık olma

İlişkinin devamında bağlanma

Eş seçimi

Benzer bağlanma stiline sahip olan Tamamlayıcı bağlanma stiline

sahip olan Kaçıngan- güvenli Kaçıngan-kaygılı/ikircikli

Evliliğin işlevleri

bağlanma ilgi ve bakım cinsellik toplumsal üyelik

Aile

Kendisini düzenleyen ve kendi içinde evrim geçiren bir sistemdir

Her bir üyenin bağlanma stili, evlilik ilişkisini yakından etkiler

Evlilik de bağlanma stilini etkiler. Güvensiz bağlanma stili ile evlilik

ilişkisine başlayan bir eş, ilişkide yeterli bir duygusal destek bulduğunda daha güvenli, daha az kaygılı hale gelebilir.

Terkedilmeler güvenli bağlanan bireyi güvensiz kılabilir

Bazı kaçınganlar, yeni bir ilişkide güvenli olabilir

(Kirkpatrick & Hazan, 1994)

Güvenli bağlanma

Ailede bütünleştirici ilişki Etkili sorun çözme stratejileri Destekleyici ortam Açık iletişim

Kaygılı-ikircikli bağlanma

İlişkide kontrolün ön plana geçmesi Otonomi ve bağımsızlığa izin

verilmemesi Sık çatışma Diğer eşin ilişkiden çekilmesi

Kaçıngan bağlanma

Sorun çözme ile fazla ilgilenmeme Eşlerinin gereksinimlerinin,

sıkıntılarının farkında olmama Eşin yakın olma isteği karşısında

huzursuz olma

İlişki doyumu Güvenli bireyler evlilik ilişkilerini

doyumlu bulmaktalar

Kaygılı-ikircikli bireyler ilişkilerini doyumsuz olarak tanımlamaktalar

Kaçınganlar, evlilikten beklentileri düşük olduğu için daha hoşnutlar

İlişki doyumu Kaçıngan bir erkek, kaygılı/ikircikli bir

kadınla evlendiğinde duygusal açıdan uzak olmak ve daha az

bağlanmak istediği için yakın ilişkiden hoşnut olmaz

kadının sahiplenici tutumu nedeniyle kendisini tehdit altında hisseder

Bu ilişkide kadın da hoşnut değildir Yakınlık ve bağlılık gereksinimi

karşılanmamıştır

İlişki stabilitesi

Kaygılı/ikircikli tipler güvenli ve kaçınganlardan daha hızlı evlenirler ancak bir-iki yıl içinde boşanırlar

Güvenli bireyler daha az boşanırlar Kaçıngan erkek, kaygılı/ikircikli

kadın evliliği de tüm huzursuzluğuna rağmen uzun sürer

İletişim stili

Güvenli çiftler daha az küserler ve azsözel saldırganlık sergilerler

Çatışma çözümünde Kaçıngan bireyler kaçınma ve

küskünlük gösterirler Kaygılı/ikircikli bireyler çatışmaya

saplanırlar ve kin güderler

Ayrılığa tepki Kaygılı/ikircikli bireyler

ayrılığa itiraz ve umutsuzluk duyguları ile tepki verir

derindeki reddedilme korkuları, mutsuz da olsalar evliliği sürdürmelerine neden olur

Kaçıngan erkekler ayrılığa daha az duygusal tepki gösterirler savunma olarak aktivasyon azaltma

stratejilerini kullanırlar