Çok Düşük Doğum Ağırlıklı Doğmuş Çocukların Okul Öncesi Dönemde Solunum Fonksiyonlarının İmpuls Osilometri Yöntemi İle Değerlendirilmesi

Meral Oruç1, Ayla Günlemez1, Zeynep Seda Uyan2, Ayşe Sevim Gökalp1, Nazan Kavas1, Gülcan Türker1, Ayşe Engin Arısoy1

1Kocaeli Üniversitesi Neonatoloji Bilim Dalı2Kocaeli Üniversitesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Bilim Dalı

Çıkar çatışmam bulunmamaktadır

GirişYenidoğan yoğunbakımdaki teknolojik ilerlemeler

sonucunda artık daha küçük bebekler yaşatılabilir hale gelmiştir

İmmatür doğan bu bebekler uzun dönem yoğun bakım yatışı gerektirirler ve taburcu olduklarında büyüme-gelişme-beslenme problemleri, nörolojik gelişme gerilikleri, işitme-konuşma sorunları ve solunum sistemine ait sorunlar

gibi pek çok sorun onları bekler

Giriş

Bronkopulmoner displazi (BPD) erken doğan bebeklerin akciğerlerine çok yönlü hasarların net bir sonucudur ve postnatal akciğer büyümesini ve fonksiyonlarını etkiler

Erken doğmuş bebeklerin uzun dönem akciğer fonsiyonlarını değerlendiren pek çok çalışma vardır.

Ancak; bu çalışmalar kooperesyon sorunu nedeniyle çoğunlukla çocukluk ve adölasan dönemini kapsarken geç infantlık dönemi ve okul öncesi dönemdeki çalışmalar sınırlıdır.

Giriş

AmaçÇok düşük doğum ağırlıklı çocukların okul öncesi dönemde

solunum yolları ile ilgili sorunlarını sorgulamak, BPD’nin ciddiyeti ile bu yaşlardaki sorunlar arasındaki ilişkiyi araştırmak

İmpuls osilometri (IOS) yöntemi ile yapılan SFT aracılığıyla erken doğumun ve BPD’nin pulmoner morbiditesini değerlendirmek

SFT sonuçlarını BPD’nin ağırlık dereceleri ile kıyaslamakSemptomu olmayan ancak solunum fonksiyon testleri bozuk

olan hastaları takibe almak

Hasta seçimiÇalışma grubu olarak KOU YYBÜ de yatmış, 2005-2008 yıllarında

1500 gr altında doğmuş prematüreler hasta grubu olarak alındı (86 çocuk)

Bu hastalar BPD geliştiren ve geliştirmeyen grup olarak iki gruba ayrıldı.

BPD gelişenler BPD kriterlerine göre hafif, orta ve ağır olarak sınıflandırıldı.

Kontrol grubu olarak 3-6 yaş arası term doğmuş, solunum yolu hastalığı bulunmayan çocuklar alındı (40 çocuk)

Hasta seçimi Kontrol grubu olarak, Aile veya çocukta wheezing ya da astım olmayan Çocukta allerjik rinit ya da egzema bulunmayan Preterm doğum öyküsü (<37GH), DDA olmayan (<1500

gr), Neonatal MV öyküsü olmayan Evde sigara içilmeyen Obezite ve kas hastalığı olmayan Son 15 gündür üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmemiş

sağlıklı çocuklar seçildiAmerican Thoracic Society Lung Function testing:selection of reference values and interpretative strategies Am Rev Resp Dis 1991;144:1202-1218

Yöntem / perinatal verilerHastaların yenidoğan yoğun bakım yatış dosyaları incelendi.Doğum ağırlığı,Gebelik haftası, Doğum öncesi, Doğum bilgileri, Yoğun bakım sürecindeki sorunları ve solunum sistemi ile ilgili

tedavi süreci ayrıntılı olarak incelenip forma kaydedildi.

Yöntem / taburculuk sonrası veriler

Solunum sistemi ile ilgili şikayetleri, bulguları ve hastane yatışları,

RSV proflaksisi, evde sigara içimi, ailede astım ve atopi öyküsü açısından ayrıntılı öykü

alınarak demografik veriler not edildi.

Yöntem / taburculuk sonrası veriler

Hastaların fizik muayeneleri yapıldı, boy ve kiloları ölçülerek büyüme eğrileri değerlendirildi.

Solum fonksiyon testleriIOS cihazı ile solunum fonksiyon

testleri yapıldıSFT en az iki haftadır solunum yolu

enfeksiyonu geçirmemiş ve son 24 saattir bronkodilatör kullanmamış hastalara yapıldı.

Test çocuk oturur pozisyonda normal nefes alıp verirken bir burun klipsi kullanılarak yapıldı

Ani değişikliklerin olmadığı 20 saniyelik regüler bir solunum süreci ile en azından 3 ölçüm alınarak değerlendirildi.

En iyi test istatistiklere veri olarak kayıt edildi.

KONTROL BPD OLMAYAN

PREMATÜRE

BPD OLAN

PREMATÜRE

SAYI(n=) 40 49 37

CİNSİYET (K/E) 21/19 27/22 18/19

BOY (cm) (± SD) 109,15± 23,1 102,53 ±8,17 103,89± 7,96

KİLO (Kg) (± SD) 18 ±2,75 16,69 ±2,97 17,68 ±3,43

Kontrol ve çalışma grubunun antropometrik verileri

Bulgular

BulgularHastanede yatış dönemi

86 Hastanın 51’i K(%59.3), 35’i E(%40.7)Ortalama GH: 30.2±2.28 hafta (min 24.4, maks 35 hafta) Ortalama DA: 1165±246 gr (min 640, maks 1500 gr)Hastaların %23.2’si (n=20) SGA, %76.4’ü AGA (n=66)Hastanede yatış süresi ortalama 48.55 ±25.16 gün (min7,

maks 127 gün)

Bulgularhastanede yatış dönemi

36.haftada oksijen ihtiyacına göre yapılan değerlendirmede:

20 hasta hafif BPD,14 hasta orta BPD,3 hasta ise ağır BPD olarak tespit edildi.

BPD olmayan (n=49) HAFIF BPD (n=20)ORTA-AGIR BPD (n=17) TOPLAM HASTA

p-degeri 

Gestasyon yası(hafta) 31.37 ± 1.63 28.94 ± 2.19 28.42 ± 2.1 30.22 ± 2.28 ,000 ***Doğum ağılığır(gram) 1277.96 ± 212.07 1068 ± 209.7 953.53 ± 191.8 1165 ± 246.3 ,000 ***SGA 14 (49) 2 (20) 4 (17) 20 (86) ,257  Surfaktan(var) 25 (49) 19 (20) 17 (17) 61 (86) ,000 ***Pozitif basınçlı ventilasyon_(var) 6 (49) 11 (20) 12 (17) 29 (86) ,000 ***

Koryoamionit_(var) 4 (49) 5 (20) 4 (17) 13 (86) ,119  Antenatalsteroid_(var) 40 (49) 12 (20) 14 (17) 66 (86) ,132  Sigara_(var) 6 (49) 3 (20) 4 (17) 13 (86) ,538  RDS_(var) 27 (49) 18 (20) 17 (17) 62 (86) ,000 ***İlk24saatte maxsimum oksijen ihtiyacı % 44.29 ± 14.25 70.5 ± 20.38 70.29 ± 23.35 55.52 ± 21.9 ,000 ***

Oksijen süre (gün) 6.41 ± 5.37 42.75 ± 15.92 83.53 ± 34.07 30.1 ± 34.98 ,000 ***Mekanik ventilasyon_(var) 35 (49) 20 (20) 17 (17) 72 (86) ,002 ***IMV (gün) 1.06 ± 1.51 8.9 ± 9.01 13.24 ± 11.39 5.29 ± 8.36 ,000 ***NIMV (gün) 0.9 ± 1.18 4.2 ± 4.48 8.41 ± 6.6 3.15 ± 4.71 ,000 ***CPAP (gün) 1.1 ± 1.50 3.75 ± 2.22 5.47 ± 3.02 2.58 ± 2.71 ,000 ***Sepsis erken_var 5 (49) 8 (20) 11 (17) 24 (86) ,000 ***Sepsis gec_var 17 (49) 17 (20) 16 (17) 50 (86) ,000 ***PDA_var 1 (49) 9 (20) 3 (17) 13 (86) ,000 ***İnhalebronkodilatatör(var) 0 (49) 15 (20) 17 (17) 32 (86) ,000 ***İnhalesteroid_(var) 0 (49) 15 (20) 17 (17) 32 (86) ,000 ***Postnatal steroid_(var) 0 (49) 4 (20) 8 (17) 12 (86) ,000 ***Muayene yaşı (ay) 56 ± 12.79 57.45 ± 13.32 54.29 ± 9.39 56 ± 12.24 ,776  Yatıs süre(gün) 32.18 ± 14.11 63.95 ± 14.31 77.59 ± 22.59 48.55 ± 25.16 ,000 ***Boy (cm) 102.53 ± 8.17 104.7 ± 9.23 102.94 ± 6.69 103.12 ± 8.12 ,606  Kilo (kg) 16.69 ± 2.97 18.22 ± 4.23 17.14 ± 2.83 17.14 ± 3.3 ,269  ***: p<0.01; **: p<0.05; *: p<0.10 RDS(respiratuar distress sendromu),IMV(aralıklı) zorunlu ventilasyon),NIMV(nazal aralıklıt zorunlu ventilasyon,CPAP(sürekli positif hava yolu basıncı),PDA(patent ductus arteriosis

Hastaların demografik verileri

BULGULAR Taburculuk sonrası izlem

Eve oksijen taburculuk:14 hasta (%16.3)Hastaların 39’una (%45.3) palivimuzab uygulanmış Taburculuktan sonra ilk iki yılda 39 (%19.76) hastada

akciğer sorunu nedeniyle yatışHastaların %34.9’unda (n=30) evde sigara içimi mevcut

Solunum Semptomları BPD Olmayan

(n=49)

BPD

(n=37)

p

Yılda >5 solunum şikayeti (kişi) 4 5 0,42

Astım Tanısı (kişi) 3 3 0,729

İnhaler İlaç Kullanım(kişi) 4 14 0,001***

Montelukast Kullanımı (kişi) 4 5 0,42

Hastanede Yatış (kişi) 11 17 0,020***

Palivizumap Proflaksisi (kişi) 10 29 0,000***

Kontrole gelen hastaların taburculuk sonrası solunum semptomları

İOS86 hastanın 72’si testi yapabildi3y 21/84y 29/05y 24/46y 12/1 test yapamadı.

Kontrol grubundan3y 114y 75y 66y 8 hasta test yaptı.

Hasta ve kontrol grubunun solunum fonksiyon test sonuçları IOS Kontrol (n=40) Hasta (n=72) p-degeri

Ortalama SD Ortalama SD

R5act kPa/(L/s) 1,002 0,273 1,198 0,334 ,002 ***

R10act kPa/(L/s) 0,82 0,195 0,943 0,24 ,006 ***

R20act kPa/(L/s) 0,725 0,151 0,801 0,202 ,040 **

x5act kPa/(L/s) -0,215 0,196 -0,227 0,185 ,749  

X10act (!) kPa/(L/s) -0,177 0,104 -0,277 0,299 ,001 ***

X20act kPa/(L/s) -0,043 0,073 -0,102 0,081 ,000 ***

resfrek (!) 1/s 24,36 10,73 29,83 11,67 ,000 ***

z5act kPa/(L/s) 1,04 0,284 1,243 0,306 ,001 ***

(!) Kruskal-Wallis testi ile hesaplanmistir.***: p<0.01; **: p<0.05; *: p<0.10

IOS parametreleri bakımından hasta grubunda rezistans daha yüksek, reaktans daha düşük olarak tespit edildi

IOS(3-4 yaş) Kontrol (n=18)BPD olmayan

Prematüre (n=26) p-degeri

Ortalama SD Ortalama SD

R5act kPa/(L/s) 1,004 0,26 1,278 0,241 ,002 ***

R10act kPa/(L/s) 0,839 0,189 1,005 0,173 ,005 ***

R20act kPa/(L/s) 0,734 0,151 0,855 0,163 ,030 **x5act kPa/(L/s) -0,275 0,186 -0,305 0,135 ,905  x10act kPa/(L/s) -0,189 0,099 -0,264 0,087 ,013 **

x20act kPa/(L/s) -0,057 0,069 -0,125 0,074 ,002 ***

resfrek 1/s 22,35 3,88 29,77 11,17 ,001 ***

z5act kPa/(L/s) 1,052 0,28 1,318 0,245 ,002 ***

***: p<0.01; **: p<0.05; *: p<0.10

3-4 yaş grubunda BPD olmayan hasta grubunun kontrol grubu ile karşılaştırılması

3-4 yaşta BPD olmayan grupla kontrol grubu karşılaştırıldığında R5, R10, R20, X10, X20, Res Frek, Z5 değerleri arasındaki fark anlamlı tespit edildi.

IOS(3-4 YAŞ)Kontrol (n=18) BPD (n=16)

p-degeriOrtalama SD Ortalama SD

R5act kPa/(L/s) 1,004 0,26 1,366 0,402 ,009 ***

R10act kPa/(L/s) 0,839 0,189 1,058 0,264 ,010 ***

R20act kPa/(L/s) 0,734 0,151 0,89 0,228 ,035 **

x5act kPa/(L/s) -0,275 0,186 -0,208 0,171 ,147  

x10act kPa/(L/s) -0,189 0,099 -0,287 0,134 ,035 **

x20act kPa/(L/s) -0,057 0,069 -0,137 0,089 ,005 ***

resfrek 1/s 22,35 3,88 37,45 13,79 ,000 ***

z5act kPa/(L/s) 1,052 0,28 1,391 0,403 ,011 **

3-4 yaş grubunda BPD olan hata grubu ile kontrol grubunun karşılaştırılması

3-4 yaş grubunda BPD’li grupla kontrol grubu karşılaştırıldığında R5, R10, R20, X10, X20, Res Frek, Z5 değerleri arasındaki fark anlamlı tespit edildi.

IOS(3-4 YAŞ) BPD (n=16) BPD olmayan(n=26) P-değeri

Ortalama

SD Ortalama SD

R5act kPa/(L/s) 1.366 0,402 1,278 0,241 0,453

R10act kPa/(L/s 1.058 0,264 1,005 0,173 0,453

R20act kPa/(L/s 0,89 0,228 0,855 0,163 0,679

X5act kPa/(L/s -0,208 0,171 -0,305 0,135 0,041**

X10act kPa/(L/s -0,287 0,134 -0,264 0,087 0,484

X20act kPa/(L/s -0,137 0,089 -0,125 0,074 0,650

Refrek 1s 37,45 13,79 29,77 11,17 0,046**

Z5act kPa/(L/s 1,391 0,403 1,318 0,245 0,501

3-4 yaş grubunda BPD olan ve BPD olmayan hasta grubunun karşılaştırılması

3-4 yaşta BPD olan ve BPD olmayan grup karşılaştırıldığında X5, Res Frek değerleri arasındaki fark anlamlı tespit edildi.

IOS (5-6 yaş)KONROL (n=22) BPD (n=13)

p-degeriOrtalama SD Ortalama SD

R5act kPa/(L/s) 1 0,288 0,994 0,381 ,357  

R10act kPa/(L/s) 0,804 0,203 0,85 0,169 ,260  

R20act kPa/(L/s) 0,718 0,155 0,705 0,124 ,946  

x5act kPa/(L/s) -0,165 0,194 -0,227 0,114 ,314  

x10act kPa/(L/s) -0,167 0,109 -0,217 0,104 ,065 *

x20act kPa/(L/s) -0,033 0,076 -0,067 0,065 ,054 *

resfrek 1/s 26 13,97 26,14 10,34 ,167  

z5act kPa/(L/s) 1,03 0,292 1,084 0,256 ,290  

***: p<0.01; **: p<0.05; *: p<0.10

5-6 yaş grubunda BPD olan hasta grubu ile kontrol grubunun karşılaştırılması

5-6 yaşta BPD olan grupla kontrol grubu karşılaştırıldığında X10, X20 değerlerinde p değerinin küçüldüğü ancak istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı tespit edildi.

IOS 5-6 yaşKONROL (n=22) BPD olmayan

(n=17) p-degeriOrtalama SD Ortalama SD

R5act kPa/(L/s) 1 0,288 1,081 0,242 ,178  

R10act kPa/(L/s) 0,804 0,203 0,818 0,275 ,384  

R20act kPa/(L/s) 0,718 0,155 0,715 0,226 ,471  

x5act kPa/(L/s) -0,165 0,194 -0,129 0,25 ,892  

x10act kPa/(L/s) -0,167 0,109 -0,332 0,581 ,082 *

x20act kPa/(L/s) -0,033 0,076 -0,061 0,071 ,131  resfrek 1/s 26 13,97 25,8 8,23 ,183  

z5act kPa/(L/s) 1,03 0,292 1,117 0,232 ,174  

***: p<0.01; **: p<0.05; *: p<0.10

5-6 yaş grubunda BPD olmayan hasta grubu ile kontrol grubunun karşılaştırılması

5-6 yaşta BPD olmayan grupla kontrol grubu karşılaştırıldığında X10 değerlerinin prematüre grubunda daha negatif olduğu, ancak istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı tespit edildi.

IOS (5-6 YAŞ) BPD (n=13) BPD olmayan

(n=17) p-degeriOrtalama SD Ortalama SD

R5act kPa/(L/s) 0,994 0,381 1,081 0,242 ,904  

R10act kPa/(L/s) 0,85 0,169 0,818 0,275 ,873  

R20act kPa/(L/s) 0,705 0,124 0,715 0,226 ,575  

x5act kPa/(L/s) -0,227 0,114 -0,129 0,25 ,447  

x10act kPa/(L/s) -0,217 0,104 -0,332 0,581 ,734  

x20act kPa/(L/s) -0,067 0,065 -0,061 0,071 ,795  

resfrek 1/s 26,14 10,34 25,8 8,23 ,841  

z5act kPa/(L/s) 1,084 0,256 1,117 0,232 ,779  

***: p<0.01; **: p<0.05; *: p<0.10

5-6 yaş grubunda BPD olan ve BPD olmayan grubun karşılaştırılması

5-6 yaşta BPD olan grupla BPD olmayan grup karşılaştırıldığında IOS parametreleri benzer bulundu

IOS( 3-6 YAŞ)BPD (n=29) BPD olmayan

(n=43) p-degeriOrtalama SD Ortalama SD

R5act kPa/(L/s) 1,199 0,429 1,198 0,258 ,969  

R10act kPa/(L/s) 0,965 0,247 0,928 0,237 ,892  

R20act kPa/(L/s) 0,807 0,208 0,797 0,201 ,744  

x5act kPa/(L/s) -0,217 0,146 -0,233 0,208 ,223  

x10act kPa/(L/s) -0,256 0,124 -0,292 0,373 ,672  

x20act kPa/(L/s) -0,106 0,085 -0,099 0,079 ,844  

resfrek 1/s 32,38 13,43 28,15 10,16 ,274  

z5act kPa/(L/s) 1,253 0,373 1,236 0,257 ,848  

***: p<0.01; **: p<0.05; *: p<0.10

Tüm hasta grubunda BPD olan ve BPD olmayan grubun karşılaştırılması

Tüm hasta grubunda BPD olan prematürelerle olmayanlar karşılaştırıldığında BPD olmanın test sonuçlarını kötüleştirmediği görüldü

IOS

BPD (Orta + Agir) (n=12)

BPD olmayan (n=43)

p-degeriOrtalama SD Ortalam

a SD

R5act kPa/(L/s) 1,303 0,443 1,198 0,258 ,466  

R10act kPa/(L/s) 1,004 0,31 0,928 0,237 ,563  

R20act kPa/(L/s) 0,822 0,264 0,797 0,201 ,968  

x5act kPa/(L/s) -0,175 0,133 -0,233 0,208 ,095 *

x10act kPa/(L/s) -0,277 0,119 -0,292 0,373 ,268  

x20act kPa/(L/s) -0,127 0,099 -0,099 0,079 ,323  

resfrek 1/s 30,6 13 28,1 10,2 ,460  

z5act kPa/(L/s) 1,322 0,439 1,236 0,257 ,576  

***: p<0.01; **: p<0.05; *: p<0.10

Orta-ağır BPD’li grup ile BPD olmayan grubun değerlendirilmesi

Orta –ağrı BPD’li grup ile BPD olmayan grup karşılaştırıldığında IOS parametreleri benzer bulundu

IOS

EVDE SIGARA ICILEN (n=26)

EVDE SIGARA ICILMEYEN (n=47) p-

degeriOrtalama SD Ortalama SD

R5act kPa/(L/s) 1,199 0,258 1,198 0,371 ,904  

R10act kPa/(L/s) 0,942 0,186 0,943 0,267 ,940  

R20act kPa/(L/s) 0,761 0,225 0,823 0,188 ,576  

x5act kPa/(L/s) -0,219 0,23 -0,231 0,157 ,608  

x10act kPa/(L/s) -0,3 0,1 -0,3 0,4 ,641  

x20act kPa/(L/s) -0,1 0,076 -0,103 0,084 ,913  

resfrek 1/s 29,84 11,78 29,82 11,73 ,936  

z5act kPa/(L/s) 1,238 0,261 1,245 0,331 ,917  

***: p<0.01; **: p<0.05; *: p<0.10

Prematüre grupta evde sigara içilen ve içilmeyen hastaların IOS sonuçları

Evlerinde sigara içimi olan çocukların test sonuçları ile evlerinde sigara içilmeyen çocukların sonuçları arasında anlamlı bir fark bulunmadı

Bulgular

Palivizumab uygulanan ve uygulanmayan hastaların İOS sonuçları arasında fark saptanmadı

Solunum problemleri nedeni ile hastane yatışı olan ve olmayan hastaların İOS sonuçları arasında da bir fark tespit edilmedi

SonuçİOS sonuçları değerlendirildiğinde; prematüre doğan

çocukların term doğanlara göre daha yüksek rezistansa ve daha düşük reaktansa sahip olduğu görüldü

3-4 yaş grubunda BPD’li grup ve BPD olmayan grup ayrı ayrı kontrol grubu ile karşılaştırıldığında R5, R10, R20, X10, X20, Res Frek, Z5 değerleri arasında anlamlı fark tespit edildi. 5-6 yaş grubunda ise bu farkın ortadan kalktığı görüldü

SonuçBPD olan ve olmayan grup karşılaştırıldığında 3-4 yaşta

X5 değerleri farklı iken 5-6 yaşta bu farkın azaldığı görüldü

BPD’nin etkisini daha iyi değerlendirmek için ‘ağır BPD’li vakaların daha çok sayıda olduğu çalışmalara ihtiyaç vardır

TEŞEKKÜRLER…