สื�อพลเมอืง

สฤณี อาชวานันทกลุFringer | คนชายขอบ

http://www.fringer.org/

คณะนเิทศศาสตร ์ม. เกษมบัณฑติ, วันที� 24 กนัยายน 2552

งานนี6เผยแพรภ่ายใตล้ขิสทิธิ> Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผูส้รา้งอนุญาตใหท้ําซํ6า แจกจา่ย แสดง และสรา้งงานดัดแปลงจากสว่นใดสว่นหนึ�งของงานนี6ไดโ้ดยเสร ีแตเ่ฉพาะในกรณีที�ใหเ้ครดติผูส้รา้ง ไม่นําไปใชใ้นทางการคา้ และเผยแพรง่านดัดแปลงภายใตล้ขิสทิธิ>เดยีวกันนี6เทา่นั6น

เหตผุลที�คนแสวงหา “สื�อทางเลอืก” มากขึ6น• การแขง่ขนัที�รนุแรง นําไปสูก่ารผกูขาดสื�อกระแสหลักใน

มอืกลุม่ธรุกจิ นําไปสูป่ัญหาดา้นคณุภาพ และผลประโยชนท์ับซอ้น

• สื�อกระแสหลักหลายรายก็ “เลอืกขา้ง” อยา่งชดัเจน และเลอืกที�จะไมน่ําเสนอ “ประเด็นตอ้งหา้ม” เชน่ สถาบนัเลอืกที�จะไมน่ําเสนอ “ประเด็นตอ้งหา้ม” เชน่ สถาบนัพระมหากษัตรยิ์

• สื�อทางเลอืกไมไ่ดถ้กูกํากบัดว้ยผลประโยชนเ์ชงิพาณชิย์(แตค่วรจะอยูไ่ด!้) คนอา่นจงึ “เชื�อ” มากกวา่วา่เป็นอสิระ

• ววิัฒนาการใหม่ๆ ในโลกไซเบอร ์เชน่ กเูกิ6ล ทําใหค้นสามารถคน้เจอเนื6อหา/ขอ้มลูที�ตอ้งการในโลกไซเบอร์ไดอ้ยา่งรวดเร็วและสะดวก

Media Convergence �คนเขา้ถงึสื�อไดท้กุที� ทกุเวลา จากหลายชอ่งทาง

สื�อพลเมอืงมอีะไรที�สื�อกระแสหลกัไมม่?ี

ประสบการณต์รง

อสิรภาพในการนําเสนอ

ประโยชนข์องสื�อพลเมอืง

• ประโยชนข์องสื�อรากหญา้สะสมผา่นกาลเวลา และขึ6นอยู่กบัจังหวะและสถานการณ์ ฉะนั6นอยา่หมดกําลังใจถา้บล็อกหรอืเว็บไซตม์คีนเขา้ “นอ้ย”

• สื�อพลเมอืงไมต่อ้งสนใจขอ้ครหาวา่ม ี“อคต”ิ หรอื “ไม่เป็นกลาง” มากนักเป็นกลาง” มากนัก– โดยธรรมชาต ิ“ขา่ว” ซึ�งเป็นสิ�งที�เกดิจากการเลอืกประเด็น

เลอืกใหน้ํ6าหนัก ตลอดจนนํ6าเสยีงนั6น “ไมเ่ป็นกลาง” อยูแ่ลว้– สื�อที� “ด”ี จงึไมใ่ชส่ื�อที� “เป็นกลาง” หากเป็นสื�อที�นําเสนอ

ขอ้เท็จจรงิอยา่งไมบ่ดิเบอืน และไมป่ิดบงัจดุยนืของตวัเอง– สื�อพลเมอืงเป็นเจา้ของประสบการณ์

• ไมต่อ้งพยายามทําตัวเป็น “นักขา่วอาชพี” มากนัก– “ความน่าเชื�อถอื” ของสื�อรากหญา้ ขึ6นอยูก่บัขอ้เท็จจรงิที�

นําเสนอ โดยเฉพาะในฐานะผูไ้ดร้ับผลกระทบโดยตรง มากกวา่ความสละสลวยของภาษา

– เราเป็นผูก้ําหนดเองวา่อะไรควรเป็น “ขา่ว”

• แตต่อ้งมปีระเด็นที�ชดัเจน และทําใหค้นอา่นเขา้ใจวา่

ประโยชนข์องสื�อพลเมอืง (ตอ่)

• แตต่อ้งมปีระเด็นที�ชดัเจน และทําใหค้นอา่นเขา้ใจวา่เชื�อมโยงกบัสงัคมอยา่งไร

• ในขณะเดยีวกนั พยายามเนน้การจัดทําและอพัโหลด “ขอ้มลูดบิ” เชน่ รปูถา่ย คลปิวดีโีอ ฯลฯ – เป็นวตัถดุบิชั 6นดสีําหรับสื�อรากหญา้ สื�อกระแสหลกั นักเขยีน

และนักวชิาการ– ทําใหข้อ้ครหาวา่ “อคต”ิ หมดความหมาย และลดความเสี�ยงที�

จะถกูฟ้อง เพราะไมม่ใีครเถยีงขอ้เท็จจรงิได ้

บล็อกเกอรอ์เมรกินัเปิดโปงความผดิพลาดของ The New York Times ในการรายงานขา่วสงครามอริัก

Daily Kos • http://www.dailykos.com/• ชมุชนการเมอืงออนไลน ์กอ่ตั 6งปี 2002• เป็นบล็อกที�สนับสนุนพรรคการเมอืงปีกซา้ยที�ใหญท่ี�สดุใน

อเมรกิา อกียงัเป็นทั 6งองคก์รขา่ว, ชมุชน และศนูยก์ลางของนักเคลื�อนไหวมากมาย เคลื�อนไหวมากมาย

• มผีูเ้ขา้ชมมากกวา่ 4-6 ลา้นคนตอ่สปัดาห์• มสีมาชกิกวา่ 215,000 คน หลายคนในนั6นมฐีานะรํ�ารวย รูจ้ักคน

มากมาย และมอีทิธพิลในสาขาตา่งๆ โดยเฉพาะอยา่งยิ�งในวงการการเมอืง

• แมแ้ตป่ระธานาธบิด ีบารัค โอบามา, โฆษกสภาฯ แนนซ ีเพโลซ ีและวฒุสิภาหลายทา่น ลว้นแลว้แตเ่คยเขยีนบทความลงเว็บไซตน์ี6ทั 6งสิ6น

โมเดล Daily Kos• ทกุคนสามารถเขา้มามสีว่น

ในการโพสเนื6อหาลงบนบล็อก

• มกีารสํารวจความคดิเห็นความนยิมในตวัประธานา-ธบิดใีนรัฐตา่งๆธบิดใีนรัฐตา่งๆ

• รายไดส้ว่นใหญม่าจากการใหพ้ื6นที�โฆษณาสนิคา้และการขายสนิคา้ขององคก์รเอง

ผูก้อ่ตั 6ง & ผลกระทบ• Markos Moulitsas Zúniga

ผูก้อ่ตั 6ง Daily Kos จบปรญิญาโทดา้นกฎหมาย ทํางานประจํา

เป็น project programmer ของบรษิัททําเว็บแหง่หนึ�งบรษิัททําเว็บแหง่หนึ�ง

• เขยีนบล็อกเป็นงานประจําตั 6งแต ่2004• คอลมันสิตร์ับเชญิของ Newsweek, The Guardian ฯลฯ• ปี 2004 Daily Kos จัดแคมเปญหาเงนิสนับสนุนผูส้มคัรรับ

เลอืกตั 6ง ระดมเงนิไดก้วา่ 500,000 ดอลลา่รส์หรัฐ นําไปบรจิาคใหก้บัตวัแทนของพรรคเดโมแครต แตค่รั 6งนั6นผูส้มคัรแพก้นัหมด

• ปี 2006 จัดการระดมทนุผา่นเว็บอกีครั 6ง คราวนี6ไดเ้งนิกวา่ 1.4 ลา้นดอลลา่รส์หรัฐ และมผีูส้มคัรไดร้ับเลอืก 8 ราย

Ohmynews.com • เว็บสื�อพลเมอืงที�ใหญท่ี�สดุในเกาหลใีต ้กอ่ตั 6งโดย Oh Yeon

Ho ในปี 2000 ตามจดุประสงคท์ี�ตอ้งการปฏริปูสื�อ โดยพลเมอืง ทําใหท้กุคนเห็นพลงัของสื�อพลเมอืง

• มสีโลแกนวา่ “พลเมอืงทกุคนเป็นนักขา่วได”้ • เป็นเว็บไซตข์า่วที�มเีนื6อหาครอบคลมุประเด็นการเมอืง, สงัคม,

วฒันธรรม, การศกึษา, เศรษฐกจิ, ขา่วตา่งประเทศ, ขา่วไอท,ี วฒันธรรม, การศกึษา, เศรษฐกจิ, ขา่วตา่งประเทศ, ขา่วไอท,ี กฬีาและบนัเทงิ

• แรกเริ�มมพีนักงาน 4 คน ตอนนี6มมีากกวา่ 60 คน นักขา่วพลเมอืงจาก 200 คน เพิ�มเป็นมากกวา่ 47,000 คนกระจายอยู่ทั�วประเทศ

• ปัจจบุนัมผีูเ้ขา้ชมกวา่วนัละ 1-1.5 ลา้นคน• รายไดห้ลกัมาจากการขายโฆษณาบนหนา้เว็บ เริ�มทํากําไร

ตั 6งแตป่ี 2002 เป็นตน้มา

โมเดล Ohmynews• Ohmynews เป็นสื�อบนอนิเตอรเ์น็ตเพยีงแหง่เดยีวที�ตดิอนัดบั 1

ใน 10 ของสื�อที�ใหบ้รกิารขา่วในเกาหลใีต ้ตามผลการสํารวจของ Sisa Journal นติยสารขา่วของเกาหลใีต ้

• Oh Yeon Ho: “ไมใ่ชว่า่คณุมเีงนิจา่ยคา่เรื�องแลว้จะทําใหม้คีนเขา้มาเขยีนขา่ว ไมใ่ชว่า่การเมอืงในประเทศเป็นแรงกดดนัให ้ทกุคนอยากระบาย และไมใ่ชว่า่ประชาชนเบื�อสื�อเกา่ๆ ที�มอียู่ทกุคนอยากระบาย และไมใ่ชว่า่ประชาชนเบื�อสื�อเกา่ๆ ที�มอียู่เทา่นั6น แตม่นัเป็นเรื�องของการมสีว่นรว่ม ถา้คณุมทีกุอยา่งที�กลา่วมาทั 6งหมด แตไ่มม่ใีครอยากมสีว่นรว่มในการแบง่ปันเรื�องราว เว็บไซตแ์บบนี6ก็ไมเ่กดิ”

• ความแตกตา่งของการเป็น citizen reporter กบั blogger นั6นอยู่ที�ความน่าเชื�อถอื การเขยีนเรื�องหรอืขา่วใน Ohmynews จะมีบรรณาธกิารและผูเ้ชี�ยวชาญคอยตรวจทานและแกไ้ข รวมถงึตรวจสอบขอ้มลูใหแ้น่ชดักอ่นที�จะเผยแพร ่

Ohmynews: จรรยาบรรณนักขา่วพลเมอืง1. นักขา่วพลเมอืงตอ้งทํางาน พงึระลกึไวเ้สมอวา่ “พลเมอืงทกุคนเป็นนักขา่วได”้ และแสดงตัวเป็น

นักขา่วพลเมอืง เมื�อทําหนา้ที�นักขา่ว

2. นักขา่วพลเมอืงจะไมก่ระจายขอ้มลูผดิๆ และไมเ่ขยีนขา่วที�อา้งจากสมมตฐิานที�เลื�อนลอยหรอืเป็นเพยีงการคาดการณ์

3. นักขา่วพลเมอืงไมใ่ชภ้าษาที�กา้วรา้ว, หยาบคาย หรอืหมิ�นประมาทโจมตใีคร

4. นักขา่วพลเมอืงจะไมเ่ขยีนบทความทําลายชื�อเสยีงผูอ้ ื�น โดยละเมดิสทิธสิว่นบคุคล

5. นักขา่วพลเมอืงจะใชว้ธิทีี�ถกูตอ้งในการไดม้าซึ�งขอ้มลู และบง่บอกที�มาของขอ้มลูอยา่งชดัเจน

6. นักขา่วพลเมอืงจะไมใ่ชต้ําแหน่งหนา้ที�ไปในทางไมช่อบ หรอืสรา้งผลประโยชนใ์หก้บัตนเอง

7. นักขา่วพลเมอืงจะไมเ่ขยีนขา่วบดิเบอืนขอ้เท็จจรงิ หรอืเกนิความจรงิ เพื�อผลประโยชนข์องตนเองหรอืองคก์รที�ตนสงักัดอยู่

8. นักขา่วพลเมอืงตอ้งยอมรับความผดิพลาดที�อาจเกดิขึ6นจากการเขยีนขา่วหรอืการเขยีนขา่วที�ไม่เหมาะสม

แรงจงูใจรปูเงนิสําหรับนักขา่วพลเมอืง• โครงสรา้งแรงจงูใจที�เป็นรปูตวัเงนิของนักขา่วพลเมอืงใน

ohmynews คอื บรรณาธกิารจะพจิารณาวา่บทความใดควรจะได ้cybercash ประเภทใด– Basic cybercash บทความที�ไดข้ ึ6นหนา้หลกัจะไดร้ับ 20,000 วอน เก็บ

อยูใ่นบญัช ีcybercash ของคณุ

– Special cybercash ถา้นักขา่วมเีรื�องที�สํานักขา่วเห็นวา่เป็นบทความ– Special cybercash ถา้นักขา่วมเีรื�องที�สํานักขา่วเห็นวา่เป็นบทความพเิศษ จะม ีspecial cybercash ให ้

– Other cybercash ถา้นักขา่วไดร้ับคดัเลอืกใหเ้ป็น “นักขา่วพลเมอืงแหง่เดอืน” ฯลฯ จะไดร้ับโบนัสพเิศษ

– Cyber tips ผูอ้า่นสามารถใหท้ปิกบันักขา่วได ้ผา่นหลายชอ่งทาง เชน่ โทรศพัทม์อืถอื, เครดติการด์ และโอนเงนิผา่นธนาคาร

• เมื�อสะสมยอดเงนิเกนิ 50,000 วอน จะสามารถขอรับเงนิผา่นธนาคาร

พลงัของ ohmynews• ปี 2002 มกีารเปลี�ยนแปลงวฒันธรรมการเมอืงของเกาหลใีต ้

เมื�อมกีารรายงานขา่วเด็กหญงิ 2 คนที�ถกูรถหุม้เกราะของทหารสหรัฐชนตายในขณะลาดตระเวน

• การรายงานของ ohmynews ครั 6งนี6 เป็นการบงัคบัใหส้ื�อกระแสหลกัตอ้งหนัมาใหค้วามสนใจในขา่วที�คนหวัเกา่พยายามโนม้นา้วใหท้ําเฉยตอ่มนัเสยี นา้วใหท้ําเฉยตอ่มนัเสยี

• กระแสขา่วนี6ทําใหเ้กดิการประทว้งตอ่ตา้นอเมรกิาครั 6งยิ�งใหญท่ี�สดุในประวตัศิาสตรเ์กาหลใีต ้

• การเปลี�ยนแปลงอดุมการณ์ทางการเมอืงจากเผด็จการทหารมาสู่เสรปีระชาธปิไตย ผา่นการมสีว่นรว่มบนอนิเตอรเ์น็ต

• ในการเลอืกตั 6งปี 2002 สื�อกระแสหลกัสนับสนุนฝ่ายรัฐบาล

พลงัของ ohmynews

• ในการเลอืกตั 6งปี 2002 สื�อกระแสหลกัสนับสนุนฝ่ายรัฐบาลทหารเดมิ และโจมตนีาย โร-ม-ูฮยนู ผูส้มคัรเขา้รับเลอืกตั 6งประธานาธบิดเีกาหลใีต ้

• สอืพลเมอืงกลบัใหก้ารสนับสนุนนายโรอยา่งเต็มที� จนเกดิเป็นปรากฎการณ์ มผีูเ้ขา้มาอา่นบทความและสนับสนุนนายโร กวา่ 20 ลา้นคน จากประชากร 42 ลา้นคน

• นายโรชนะเลอืกตั 6งแบบขาดลอย เสยีงสว่นใหญม่าจากประชาชนวยั 20 ถงึ 30 ปี ที�ใชส้ื�ออนิเตอรเ์น็ตเป็นตวักลางบอกตอ่ ชกัชวนใหเ้พื�อนๆ ไปเลอืกนายโร จนไดเ้ป็นประธานาธบิดี