UNIVERZITET U TUZLIPRIRODNO-MATEMATIČKI FAKULTET

ODSJEK:BIOLOGIJAPREDMET:BIOLOGIJA ĆELIJE

CITOSKELET

Student: Čamdžić Zerina

• Citoskelet (grč.kytos+skeleton=kostur),to je složena mreža vlakana izgrađena od preko 20 vrsta citoplazmatičnih proteina.

• Proteini omogućavaju promjenu oblika ćelije,kretanje organela unutar ćelije i povezivanje ćelija.

• Pomoću citoskeleta mišićna vlakna se kontrahuju,crvena krvna zrnca zadržavaju bikonkavan izgled a ćelije epitela crijeva formiraju mirkovile.

Elementi citoskeleta-Plazma membrana,endoplazmatskiretikulum,ribosomi,mikrofilamenti,mikrotubule i mitohondrije.

Funkcije citoskeleta

-dioba ćelije-kretanje hromosoma -vezivanje mRNA- izgradnja diobenog vretena-trodimenzionalna mreža-prožima citoplazmu ćelije-povezuje jedro i organele-određuje oblik ćelije-daje potporu ćeliji

• Kod eukariota citoskelet izgrađuju 3 osnovna tipa proteinskih niti.

• Tu spadaju: -mikrofilamenti -mikrotubuli -intermedijarni mikrofilamenti.

Mikrofilamenti

• Aktinski mikrofilamenti nastaju spontanom polimerizacijom proteina aktina u uvjetima povišene koncentracije Ca++ i Mg++

• Nastane tanka i dugačka spiralno savijena nit

Mikrofilamenti-uloga

• Tvore stanični potporanj-citoskelet,koji istovremeno služi za pokretanje

• U kombinaciji s proteinom miozinom omogućava kontrakcije mišićnih stanica.

• Stvaraju diobeno vreteno• Ameboidno kretanje• Strujanje tvari kroz citoplazmu

Mikrotubuli

• Nastaju polimerizacijomproteina tubulina(alfa i beta),te nastanu niti protofilamenatakoje se namatanjemformiraju u šupljecilindre.

Mikrotubuli-uloga

• Tvore citoskelet i daju oblik i čvrstoću stanici• Po njima se ostale organele kreću kroz

citoplazmu• Glavni su element bičeva i trepetljiki• Tvore diobeno vreteno dok se stanica dijeli

• Osim kretanja nastalog usljed dinamičke nestabilnosti samih mikrotubula,vlakna mikrotubula su i supstrati duž kojih se molekuli proteina mogu kretati.

• Glavni motorni proteini mikrotubula su kinezin,koji se kreće ka (+) kraju mikrotubule i dinein,koji se kreće ka (-) kraju mikrotubule.

Intermadijarni filamenti

• Intermedijarni filamenti (IF) su elementi citoskeleta koji su najmanje izučeni. Njihovo prisustvo kod većine eukariotskih ćelija i organizama je dokazano,ali postoje kontroverze kod gljiva i nižih eukariota.Njihovo prisustvo u ćelijama je tkivno zavisno i nejednako.

• Kada se pogleda njihova zastupljenost po tkivima uočava se da su koncentrisani u ćelijama koje se odupiru mehaničkim pritiscima i deformacijama.

• Postoji nekoliko tipova IF:-keratinski filamenti (epitelne ćelije)-dezminski filamenti (mišićno tkivo)-neurofilamenti (nervno tkvio)-viementinski (mehanička snaga mišića)-glijalni filamenti