akademik.marmara.edu.trakademik.marmara.edu.tr/uploads/mkbilici/1_hafta_talasli_uretim... · civata...

Doç.Dr. Mustafa Kemal BİLİCİ Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Kuyumculuk ve Mücevherat Tasarımı Bölümü Öğretim Üyesi C OO8 Temel İşlemler Atölyesi GSM: 0-‐ 505-‐ 301 23 04 Eposta: [email protected] ile ilgili sunum ve notlar: http://akademik.marmara.edu.tr/mkbilici

MLM 3005 TALAŞLI ÜRETİM TEKNİKLERİ

VE UYGULAMALARI

TALAŞLI İMALAT NEDİR TANIM: Talaşlı İmalat; iş parçası üzerinden, sertliği daha yüksek bir kesici takım yardımıyla, küçük parçacıklar halinde malzeme (talaş) koparılarak yapılan şekillendirme (vida/diş/kanal açma vb.) işlemleridir.

TANIM: Metal veya metal dışı malzemelerden yapılacak olan iş parçalarının, ham halden makine veya mekanizmadaki görevlerini yapabilecek hale getirilmesi için, imalat resimlerine göre işlenmesine; imal usulleri veya imalat yöntemleri denir.

İmalat yöntemlerinin oluşumunda bazı hareketler kullanılır. Bunlar bağlama, paso verme (talaş derinliği), kesme, ilerleme gibi hareketlerdir.

Aynı zamanda bu hareketler operasyonu belirler. O halde operasyon, bir parçanın alınıp imalat resmine göre, işlenmeye başlandığı andan diğer parçaya geçinceye kadar geçen süreçtir. Bu süreçlerin oluşumu ise, imal usulleriyle sağlanır. Endüstriyel yapıtların/parçaların imalatı talaşlı, talaşsız ve özel imal usullerine göre yapılır. Seri üretimde bu yöntemlerin uygulanabilirliği iş kalıpları aracılığı ile sağlanır.

İmalata Giriş�  Ürünlerin istenilen şekle gelmesi malzemenin üretilmesi ile

başlar, çeşitli tasarım, üretim ve kontrol safhalarından sonra kullanılacak hale gelir.

Tasarım, Malzeme ve Üretim

�  Mühendisler için en çok tartışılan bir konu da mekatronik/imalat/metalurji mühendislerinin imalatı ne kadar bilmeleri gerektiğidir.

�  Mühendis , üretimi bizzat gerçekleştiren kişi değildir, bu işi gerçekleştirecek olanlar tezgah operatörleridir.

�  Mühendis ise üretimi yöneten ve kontrol eden konumdadır. Ancak neyi yönettiğini bilmesi, sorunlara tezgah başında çözüm bulabilmesi için teorik bilgilerin ötesi pratiğe dönük bilgileri de belirli seviyede bilmeleri gerekir

��Mühendislerin İmalattaki Rolü ��- Tasarım Mühendisi: Amaç, ihtiyaçlar, malzeme seçimi, ölçüler, imalat yöntemi

seçimi, - İmalat Mühendisi: İmalat yöntemine hazırlık, malzeme davranışları, ekipman

seçimi ve koordinasyonu

Göz önünde bulundurulacak hususlar: Tasarım, malzeme seçimi, üretim yöntemi seçimi,imalat ve

kontrol

Endüstriyel Yapıtların (ürünlerin) Oluşumunu Sağlayan Projeler

İnsanların yaşam kalitesini iyileştiren ve kolaylaştıran endüstriyel yapıtların, tesislerin ve ürünlerin oluşumunu, tasarım ve teknoloji projeleri sağlar. Tasarım Projesi: Zihinde kurgulama teknik resimle belirleme veya düşünce aşamasından teknik resimlerin (endüstriyel yapım resimlerinin) çizim aşamasına dek süren süreçtir. Ayrıca bu sürecin içerisinde mukavemet ve maliyet hesapları da önemli bir unsurdur. Endüstride var olan her alanda kullanılan teknik resim, çizim yöntemleri belirli olan kurallara göre çizilir. Bu çalışmalar tasarım projesini oluşturur. Teknoloji Projesi: Tasarım projesinin imalat-montaj hatlarında endüstriyel yapım resimleri aracılığıyla görsel (somut) hale getirme sürecidir. Bu süreçte imalat resmi ile sisteme ait paçaların üretilmesi sistemin montaj (tak-kur) resimleri ile de bir araya getirme işlemi yapılır. Teknoloji süreci içerisinde imalat resmine göre parçalar kalite kontrol aşamasında ölçme ve kontrolleri gerçekleştirilir.

6

End¸ striyel›stek

Model

End¸ striyel Problem

Varolan ̋›yile˛ tirme

Kurgulama÷ n (avam) Proj.

Haz r̋lan r̋Hesap A˛ amas˝(Teknik Rapor)

Kroki olarak end.yap˝m resmi Áizilir

Kroki imalat resmi

Kroki montaj res.

Net end¸ striyelyap˝m resmi ÁizilirKontrolMaliyet Hes.

Tasar˝m ProjesininSonuÁland r̋ l̋mas˝

Teknoloji ProjesineGeÁi˛

Tasar˝m Projesinin ›̨ EmirlerininHaz r̋lanmas˝›rdelenmesi

Gerekli ise pres+i˛kal˝plar˝n˝n haz.

Sisteme ait parÁalar˝nimal usullerine gˆ re i˛ l.

KaliteKontrol

Red

Kabul

K.KYeniden ›̨ leme

Montaj hatt˝naGˆ nderilir

Montaj res.gˆ remonte edilir

Deneme CE BelgesiPiyasak l̋avuz kitab˝

7

İmalat Yöntemleri Usulleri

Döküm

Kum Döküm

Kokil Döküm

Perçinle

Segman ile

Pim ile

Kama ile

Kaynakla

Sert lehimle

Çözülemeyen sabit

Vida ile yap.

Çözülebilir sabit bir.

Birleştirme

Presleme

Düz Hadde

Profil Haddeleme

Talaşsız imal usulleri

Haddeleme

Dövme

Hassas Döküm

Kimyasal Yön.

Ekstrüzyon

Modern imal usulleri

Talaşlı İmal Usulleri

İş Par. Sabit Kes. Tak. Har.

Eğeleme

Su Jeti (Water jet)

İş Ve Kes. Tak. Müş. Har. İle

İş Par. Dairesel. Kes Tak Doğrusal

Tornalama

İş Par. Doğ. Kes Tak Dairesel

Delme

Pantograf

Frezeleme

Tığ Çekme

Vida Açma

Alet Bileme

Düzlem Taşlama

Plazma

Lazer

Elektro erozyon

Raybalama

Testere ile Kes.

Honlama

Kes. Tak. ve İş Par. Doğ. Har.

Vargelleme

Dişli Açma

Silindirik Taşlama

Planyalama

Kes. Tak. ve İş Par. Dairesel Har ile

Soğuk

Sıcak

Kesme

Basma

Çekme

Pres Döküm

Geçmelerle Yapılan Birleştirmeler

Hareketli

Mafsallı

Kayan

Sabit

Sıkı

Preste

Sıcak

Freze tezgahları ve Frezeleme

Freze tezgahının Tanımı:

Frezeleme işleminde talaş kaldırmak için kullanılan kesici takıma freze çakısı olarak adlandırılırken, freze çakısının bağlandığı takım tezgahlarına da freze tezgahı denir.

Frezeleme:

Üzerine takılan freze çakıları veya özel frezelerle talaş kaldırma işlemine frezeleme denir.

Freze tezgahının Kısımları:

Üst başlık

Askı yatak

Fener mili yuvası

İş tablası

Boyuna hareket volanı Düşey hareket kolu

Devir sayısı seçimi

Konsol desteği

Üst başlık hareket kolu

Çeşitli Freze tezgahları:Üniversal Freze Tezgahı

• Düzlem yüzey frezeleme

• Dişli açma

• Helisel kanal açma

• Kama kanalı açma(Yardımcı aparatla)

• Delik açma ve büyütme

Çeşitli Freze tezgahları:Yatay Freze Tezgahı

Freze çakısının bağlandığı tezgah mili ile iş tablası birbirine paralel olan tezgahlardır.


• Dişli açma

• Helisel kanal açma

Dik Freze TezgahıÇeşitli Freze tezgahları(Devam):

Freze çakısının bağlandığı tezgah milinin iş tablasına dik olan freze tezgahlardır.


• Delik ve Kanal frezeleme

• Kama kanalı açma(Yardımcı aparatla)

-‐20

Çeşitli Freze tezgahları(Devam):Çift Sütunlu Freze Tezgahı

Aynı anda iş parçasının iki farklı yüzeyinden talaş kaldırabilen çift fener miline sahip freze tezgahlarıdır.

Çeşitli Freze tezgahları(Devam):

Kopya Freze Tezgahı

Hazırlanan bir şablon üzerindeki profili iş parçasına aktarmak için kullanılan freze tezgahlarıdır. Daha çok kalıp imalat sanayinde kullanılmaktadır.

Çeşitli Freze tezgahları(Devam):Döner Tablalı Freze Tezgahı

360 derece dönen iş tablası sayesinde delik büyütme ve bir merkez etrafında dairesel kanal açma işlemlerinde kullanılır.

Çeşitli Freze tezgahları(Devam):CNC Freze Tezgahı

Daha çok seri imalat sanayinde kullanılan bilgisayar kontrollü freze tezgahlarıdır. Bu tezgahların bir adı da Dik İşleme Merkezli takım tezgahlarıdır.

Freze tezgahında Yapılabilen İşlem Türleri:

Profil Frezeleme

Kanal Frezeleme

Çift Frezeleme

-‐15


Testere Frezeleme

Düzlem Yüzey Frezeleme


Kanal ve T kanal Frezeleme

Parmak Frezeleme

Freze tezgahında Yapılabilen Özel İşlem Türleri:

1- Bölme İşlemi:

Silindirik yüzeyler üzerine çeşitli kanallar ve profillerin yanı sıra, dişli çark gibi makine elemanlarının imalatında kullanılan bir işlem türüdür.

2- Kama Kanalı açma

Fener mili yuvasına özel eksantrik başlık takılmak suretiyle delik yüzeylerine kama kanalı açılabilir.

Freze tezgahında Kullanılan Kesici Takımlar:

Düz dişli silindirik frezeler

Silindirik helisel frezeler

Alın frezeler

Kanal frezeler

Parmak frezeler

Form frezeler

Modül frezeler

Testere frezeler

-‐10

Kesici Takımların Bağlanması:

Frezede kesici takımları dik freze ve yatay frezede kullanılanlar olarak iki kategoriye ayırmak mümkün. Çünkü yatay frezeye takım bağlama tekniği ile dik frezeye takım bağlama tekniği birbirinden farklıdır.

1-‐ Yatay freze tezgahlarında takım bağlama

Freze tezgahında kullanılan kesici takımlar standart delik çaplarına sahip olduklarından, takımları bağlamak için kullanılan yardımcı aparatlarda kesici takımlara göre standardize edilmişlerdir.

Yatay freze tezgahında kesici takımı bağlamadan önce delik çapına uygun malafa mili seçilmelidir. Malafa mili fener miline konik olarak geçtikten sonra vidalı çektirme ile sabitlenir.

Malafa Mili

Malafa Mili (Bilezik ve kesici takım bağlanmış şekli)

Malafa Mili

Malafa Milinin bağlanması

2- Dikey freze tezgahlarında takım bağlama

Dik frezelerde fener miline kesici takım yine malafalarla bağlanır fakat burada kullanılan malafalar daha kısadır. Yine malafanın gerisindeki vida yuvası vasıtasıyla malafa çektirilmek suretiyle sıkıştırılır.

Pens takımı ile parmak freze bağlama

-‐5

Freze Tezgahında İş Parçası Bağlama Teknikleri

Civata ve pabuçlar yardımı ile


Basit tezgah mengenesi ile

Üç açılı mengene

pnomatik mengene

Klasik tezgah mengenesi


• Döner tabla yardımıyla


Divizör ve Punta Yardımıyla

Freze Tezgahında Hareket İletim Mekanizması

Motordan alınan hareket ara miller üzerine monte edilmiş silindirik dişliler vasıtasıyla fener miline iletilir.

Fener mili tezgah gövdesine rulmanlı yataklarla hassas olarak yataklanmıştır.

Fener milinin dakikadaki devir sayısı tezgah gövdesindeki ara millerin konumlarını değiştiren kollar vasıtasıyla yapılır.

1.Hafta sonu

akademik.marmara.edu.trakademik.marmara.edu.tr/uploads/mkbilici/1_hafta_talasli_uretim... · civata...

Documents