civil servants from bozkir according to the … aydın efe sİcİll-İ ahvÂl... · 9 mübahat s....

Öz

Bu çalışmada, Başbakanlık Osmanlı arşivinde bulunan, Sicil-i Ahvâl Defterlerinde kayıtlı on beş

Bozkırlı memur incelenmiştir. Sicill-i Ahvâl Defterlerindeki Bozkır doğumlu ve Bozkırlı olan

memurların doğum tarihleri, baba adları, eğitim durumları, bildikleri lisanlar, diploma alıp

almadıkları, işe başlama yaşları, aldıkları maaşlar ve yapmış oldukları görevlere ait malumata

ulaşılmıştır. Ayrıca memurların ve babalarının kullanmış oldukları sıfatlara değinilmiştir.

Bozkırlı memurların 1852-1886/1887 (h. 1268-1304) tarihleri arasında doğdukları belgelerden

anlaşılmıştır. On beş memurun bir tanesi Rum olup, diğerlerinin Müslüman oldukları görülmüştür.

Çalışmada ayrıca XIX. yüzyılın son çeyreğinde Bozkır’da bulunan nüfus ve eğitim kurumlarına

değinilmiştir. Bunun yanı sıra Bozkırlı memurlar ile bazı yerleşim yerlerindeki memur sayıları

karşılaştırılmıştır..

•

Anahtar Kelimeler

Bozkır, Sicill-i Ahvâl Defterleri, Memur, Osmanlı Arşivi

•

Abstract

In this study fifteen civil servants were studied who dwelt in Bozkır, registered in the circumstance

register books (Sicil-i Ahvâl Defterleri), found in the Ottoman archive of the Prime Ministry.

Information was accessed related with the states of the civil servants, registered in the circumstance

register books, who were born in Bozkır and settled in Bozkır, such as their dates of birth, names of their

fathers, their educational situations, the languages they spoke, whether they received diplomas or not,

their ages of starting positions, the wages they got and positions they held. In addition the roles the civil

servants and their fathers had used were addressed.

From the documents it was understood that the civil servants from Bozkır were born between the

dates of 1852-1886/1887 (h. 1268-1304). It was determined that one of the fifteen civil servants was

Greek while the others were Muslim.

In the study the registry and educational institutions were also referred which were located in

Bozkır in the last quarter of the 19th century. Besides the numbers of the civil servants from Bozkır and

those located in some settlements were compared.

•

Keywords

Bozkır, circumstance register books, sivil servant, Archive of Ottoman

* Yrd. Doç. Dr., Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü.

SİCİLL-İ AHVÂL KAYITLARINA GÖRE BOZKIRLI MEMURLAR

CIVIL SERVANTS FROM BOZKIR ACCORDING TO THE

CIRCUMSTANCE REGISTERS

Aydın EFE *

310 CIVIL SERVANTS FROM BOZKIR ACCORDING TO THE CIRCUMSTANCE REGISTERS

ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR

GİRİŞ

Bu çalışmada, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yer alan Sicill-i Ahvâl Defterlerinde

kayıtlı olan Bozkır doğumlu ve Bozkırlı memurlar incelenmiştir. Yapılan araştırmalar

neticesinde defterlerde 15 memurun bulunduğu anlaşılmıştır. Bozkırlı memurların

okuryazarlık durumları, bildikleri lisanlar, işe başlama yaşları, kendilerinin ve babalarının

kullandıkları sıfatlar, görev yerleri ve yaptıkları görevler vs. tablolar halinde

gösterilmiştir. Konuya geçmeden evvel Sicill-i Ahvâl tabirinin açıklanması yararlı

olacaktır.

Memuriyet sürecinin bir parçasını oluşturan sicil kelimesi, “resmi belgelerin

kaydedildiği kütük, devlet memurlarının vukuatlarını ihtiva eden defter”, şeklinde

açıklanmaktadır. Sicill-i ahvâl ise “memurların tercüme-i hallerinden resmiyete yansıyan

hususlar” olarak tanımlanmaktadır.1

Bu kelimeler ile ilgili olarak yapılan diğer tanımlamalara gelince: Osmanlı Devleti

merkez ve taşra teşkilatında görev alan memurların, vazifeleri süresince hâl tercümelerine

konu olan, özel hâller veya memuriyet esnasındaki hâller, tarihi seyr, ahlâk ve gidişat gibi

durumların, resmi belgelerin kaydedildiği defterlerin tescili işlemi Sicill-i Ahvâl olarak

adlandırılırken, meydana gelen defterler de Sicill-i Umumî Defterleri şeklinde

tanımlanmaktadır.2 Bunlara ilaveten memur sicillerinin bulunduğu daire de Sicill-i Ahvâl

olarak adlandırılmaktadır.3

5 Şubat 1879 tarihinde Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nun Kuruluşu, Osmanlı Devleti’nin

çeşitli birimlerinde görevli memurların/personellerin şahsi bilgilerinin kayıtlarının

tutulması noktasında atılan bir adımdır. Bu komisyon ile birlikte ‘şer’iye, askeriye ve

zaptiye’ daireleri dışında kalan bazı dairelerdeki, ‘dâhiliye, mülkiye, adliye, maliye ve

evkaf’ gibi, görevlilerin şahsi verileri kaydedilmeye başlamıştır.4

Osmanlı sivil bürokrasisinde önemli bir gelişme olarak adlandırılabilecek iki önemli

konu vardır. Tanzimat’ın ilanı ile Islahat Fermanı bu noktada değerlendirilmelidir.

Özellikle Islahat Fermanı’nın ilk dört maddesi gayr-i Müslimlerin memuriyet hayatında

yükselmelerine imkân sağladığı gibi, bu memurların sayılarının da çoğalmasına yol

açmıştır.5

1 Gülden Sarıyıldız, “Sicill-i Ahvâl Defterleri”, TDVİA, c. 37, İstanbul 2009, s. 134. 2 Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, İstanbul 2010, s. 237. 3 Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. III, MEB Yay., İstanbul, 2004,

s. 210. 4 Komisyonun kuruluşu ile ilgili talimatın ilk maddesi için bkn. Düstur, c. IV, s. 63; Atillâ Çetin, “Sicill-i

Ahvâl Defterleri Hakkında Bir Araştırma”, Vakıflar Dergisi, XXIX, Ankara 2005, s. 89. 5 Sarıyıldız, Sicill-i Ahvâl Komisyonu, DER Yay., İstanbul 2004, s. 3.

311 SİCİLL-İ AHVÂL KAYITLARINA GÖRE BOZKIRLI MEMURLAR


1877 yılının Ocak ayında yapılan Sadaret değişikliği sonucunda Sadrazam olan

Edhem Paşa, Ahmed Cevdet Paşa’yı Dâhiliye nazırlığına getirmiştir. Bu dönemde

Mülkiye memurlarının sicil kayıtlarını kontrol altında bulundurmak maksadıyla

Mem’mûrîn Kalemi Müdürlüğü tesis edilmiştir. Bu müdürlüğün görevi, Mülkiyelilerin,

mutasarrıf-kaymakam gibi, sicillerinin tutulması hususunda ‘sicill-i ahlâk defteri’

oluşturmaktır.6 Sicil kaydı yapılan ilk memur Ahmed Cevdet Paşa olup, Osmanlı

memurlarının h. 1200-1310 tarihleri arasında dünyaya geldikleri, Sicill-i Ahvâl

Defterlerinde geçmektedir.7

Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nun aktif hale gelmesine kadar, Osmanlı Devleti’nde

memurların tercüme-i hallerini kayıt altına alan bir büronun varlığı yoktur. Lakin,

devletin daha önceden bazı şahısların biyografilerini kayıt altına aldığı bilinmektedir.

Osmanlı vatandaşlarından şair, ulema ve şeyhlerin biyografileri tutulduğu gibi, sadrazam,

nazırlar, şeyhülislam ve reisülküttap gibi görevlilerin de kayıtlarını içeren eserlerin

oluşturulduğu bir gerçektir.8

Komisyonun, kuruluşundan 17 yıl sonra lağvedilmesiyle, önceden başlayan sicil

kaydetme faaliyetlerini, 1896’da kurulan Memûrîn-i Mülkiye Komisyonu’nun devam

ettirdiği görülmektedir. Bu komisyon için de, iki bölümden meydana gelen 21 maddelik

bir nizamnâme yayımlanmıştır.9 Memûrîn-i Mülkiye Komisyonu’nun da 1908 senesinde

lağvedildiği bilinmektedir. Bunun üzerine yeni bir birim oluşturularak, Dâhiliye Nezâreti

Memûrîn ve Sicill-i Ahvâl İdâresi’ şeklinde yapılandırılmaya gidilmiştir. Memur tescil

faaliyetleri, Osmanlı Devleti’nin sona erişine kadar sürmüştür. Yaklaşık 30 sene boyunca

tutulan sicil kayıtları, 201 adet defterde bulunmaktadır (18 nulu defter 2 adettir). 1879-

1909 yılları arasında mülkî ve adlî olarak görev ifa eden memur sayısı, 51.652 olarak

görülmektedir.10

Bozkırlı memurlar konusuna geçmeden önce Bozkır tarihi ile ilgili bilgiler vermek

çalışmanın bütünlüğü açısından yararlı olacaktır.

6 Cevdet Paşa, Tezâkir 40-Tetimme, Yayın. Cavid Baysun, TTK Yay., Ankara 1991, s. 168-169; Sarıyıldız,

Sicill-i Ahvâl Komisyonu, s. 8; Talip Mert, “Sicill-i Ahval Defterleri ve Buna Dair Yayınlanan

Nizamnameler-I”, Arşiv Araştırmaları Dergisi, S. 2, 2000, s. 97. 7 Sarıyıldız, “Sicill-i Ahvâl Defterleri”, s. 135. Böyle bir sınırlandırma yapılmışsa da bazı farklı örneklere

rastlanmaktadır. Örneğin, Ahmed Hamdi Efendi adlı memur, h. 1311 doğumludur (Naim Ürkmez-Aydın

Efe, Hataylı Osmanlılar, Çizgi Kitabevi, Konya 2015, s. 14). 8 BOA Rehberi, s. 237; Sarıyıldız, Sicill-i Ahvâl Komisyonu, s. 4. 9 Mübahat S. Kütükoğlu, “Sicill-i Ahvâl Defterleri’ni Tamamlayan Arşiv Kayıtları”, GDAAD, sy. 12

(1988), s. 141; Talip Mert, “Sicill-i Ahval Defterleri ve Buna Dair Nizamnameler II: Osmanlı Devleti Sicill-

i Ahval Dairesiyle Şubelerine Ait Yönetmelik”, Arşiv Araştırmaları Dergisi, S. 3, 2001, s. 45. 10 Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberinin 1995 ve 2000 yıllarındaki baskılarında memur sayısı olarak

92.000 rakamı geçmektedir (s. 241). Memur sayısının 92.000 olarak belirtildiği diğer çalışma için bkn.

Çetin, “Sicill-i Ahvâl Defterleri”, s. 93. Ayrıca başka bir çalışmada memur sayısı olarak 92.137 rakamı

zikredilmektedir (Mert, “Sicill-i Ahval Defterleri ve Buna Dair Yayınlanan Nizamnameler-I”, Arşiv

Araştırmaları Dergisi, S. 2, 2000, s. 97).



XIX. Yüzyılın Son Çeyreğinde Bozkır

Bozkır kazası, Konya vilayetine tâbi kazalardan biridir. XIX. yüzyılın son

çeyreğinde Bozkır kazası ile ilgili, nüfus ve eğitim durumları, Konya Vilayet

Salnamelerinden yararlanılarak verilmiştir.

1875 yılında Bozkır’ın kaymakamlık merkezi Siristad11 kasabasıdır. Burada iki

cami, bir medrese, bir rüşdiye mektebi, bir kilise, ikisi İslam ve birisi Hristiyan olmak

üzere üç sıbyan mektebi ile 52 dükkân vardır. Kasabanın ortasından geçen Çarşamba

nehri üzerinde bir köprü ile kasaba dışında da iki ahşap köprü bulunmaktadır. Büyük

zatlardan Ali, Musa12 ve Nuh Efendiler medfundur. Tüfek ve tabanca üretimi

yapılmaktadır. Gümüş madeni13 olmasına rağmen, masrafından dolayı

çıkarılmamaktadır.14

1875 yılında Bozkır’ın 59 köyü bulunmaktadır. 3402 hanede 11.560 nüfus

yaşamaktadır.15

1876 tarihinde Bozkır kazasında 61 sıbyan mektebi, bu mekteplerde okuyan 1614

kız ve 1382 erkek öğrenci vardır. Sıbyan mekteplerinde 2.996 öğrenci okumaktadır.

Kazada bir rüşdiye mektebi olup, 25 öğrenci eğitim görmektedir. Ayrıca 12 medresede

168 talebe bulunmaktadır.16

Eğitim kurumu Adet Kız öğrenci Erkek öğrenci Toplam

Sıbyan mektebi 61 1614 1382 2996

Eğitim kurumu Adet Öğrenci

Rüşdiye mektebi 1 25

Aynı tarihlerde Konya vilayeti dâhilinde ise 664 sıbyan mektebinde, 9.883 kız ve

21.328 erkek öğrenci eğitim görmektedir. Yedi rüşdiye mektebinin 1.208 öğrencisi var

iken, 116 medresenin 3.538 talebesi bulunmaktadır.17

1877 yılında Bozkır kazasında okul ve öğrenci sayıları 1876 yılındaki gibidir.

Yalnız medrese sayısı 11’e düşmesine rağmen talebe sayısı değişmemiştir.18 Bu tarihte

Konya vilayeti dâhilinde sıbyan mektebi sayısı 98 azalarak 566 âdete düşmüştür. Medrese

11 Siristad ismi konusunda bkn. Hamit Şafakcı, “Tarihi Süreçte Bir Yerleşim Yerinin İsimleri: Konya-

Bozkır Örneği”, Ululuslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 6, S. 28, 2013, s. 342. 12 Bu şahıs ile ilgili zaviye için bkn. Hamit Şafakcı, “Konya’nın Bozkır İlçesindeki Şeyh Musa Zaviyesi”,

Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 12, 2014, s. 237-255. 13 Bozkır kazasında madencilik konusunda bkn. Hamit Şafakcı, Bozkır’da Madencilik (1776-1839), Selçuk

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Konya 2013. 14 KVS (Salname-i Vilayet-i Konya) / 1292, s. 100-101; KVS / 1295, s. 121-122; KVS / 1296, s. 91; KVS

/ 1298, s. 82. 15 KVS / 1292, s. 172. 16 KVS / 1293, s. 137. 17 KVS / 1293, s. 137. 18 KVS /1294, s. 146.



sayısı bir azalıp 115’e düşerken, rüşdiye mektebi sayısı değişmemiş ve yedi olarak

kalmıştır.19

1878 yılında Bozkır kazasında eğitim kurumu ve öğrenci sayıları bir önceki yıl ile

aynıdır.20 Kazada 1879 yılında 93 köy, 8401 hane bulunmaktadır. Bu hanelerde 51 gayr-

i Müslim ile 19.210 Müslüman nüfus yaşamaktadır.21 Aynı tarihte Bozkır’da 59 sıbyan

mektebinde 1.100 kız öğrenci ile 2.250 erkek öğrenci, toplam 3.350 öğrenci, eğitim

görmektedir. Ayrıca 22 medresede 230 talebe okumaktadır.22

Bozkır rüşdiye mektebinin 1882 yılında muallim-i sanisi Ali Rüştü Efendi’dir.

Okul hademesi (bevvab) Faik Efendi’dir.23 1882 yılında Bozkır kazasında 30 Rum ile

17.782 Müslüman yaşamaktadır.24 1883 yılında Bozkır rüşdiye mektebinin muallimi ve

bevvabı aynı kişilerdir.25 1883 yılı Bozkır nüfusu şu şekildedir: Siristad kasabası,

Belviran nahiyesi ve köylerle birlikte 95 yerleşim yerinden ibarettir. Kaza dâhilinde

toplam hane sayısı 8.162’dir. Rum nüfus Siristad kasabasında olup 30 kişiden ibarettir.

Kaza dâhilinde Ermeni nüfus yoktur. Müslüman nüfusun toplamı 18.045 kişiden

oluşmaktadır. Bozkır’ın toplam nüfusu da 18.075’tir.26 1883 yılı Bozkır nüfusu tabloda

gösterilmiştir.

Tablo: 1- Bozkır Nüfusu

Adı Köy

Adedi

Hane Rum İslam Toplam

nüfus

Siristad kasabası merkez

Köyler

1 200 30 374 404

60 5.171 - 12.097 12.097

Belviran

nahiyesi

Karasenir köyü merkez

Köyler

1 153 - 300 300

33 2.638 - 5.274 5.274

Toplam 95 8.162 30 18.045 18.075

1884 yılında Bozkır rüşdiye mektebinin muallimi ve bevvabı değişmemiş olup,

Ali Rüştü Efendi ve Faik Efendi, görevlerini devam ettirmektedirler.27 1884 yılı nüfusu

da bir önceki yılın aynısıdır.28

19 KVS /1294, s. 146. 20 KVS /1295, s. 149. 21 KVS / 1296, s. 91. 22 KVS / 1296, s. 156. 23 KVS / 1299, s. 155. 24 KVS / 1299, s. 160. 25 KVS /1300, s. 58. 26 KVS /1300, s. 218. 27 KVS /1301, s. 55. 28 KVS /1301, s. 184.



1886 tarihinde kaza merkezine bağlı 59 köy vardır. Belviran nahiyesi ise 35

köyden müteşekkildir. Kazada; 64 cami, 34 mescit, yedi medrese ve 96 sıbyan mektebi,

bir rüşdiye mektebi ve bir Rum kilisesi bulunmaktadır. Kaza dâhilinde tüfek ve tabanca

üretimi yapılmaktadır. Kaza merkezinden Çarşamba çayı akmaktadır.29 Aynı yıl

Bozkır’da 7.843 hanede, 19.298 kız ve 18.505 erkek, toplam 37.803, nüfus

yaşamaktadır.30 Bozkır rüşdiye mektebinde muallim-i sani olarak görev yapan Ali Rüştü

Efendi, muallim-i evvel olmuştur. Okulun rik’a muallimi ise Hüseyin Efendi’dir.31 Ali

Rüştü Efendi ve Hüseyin Efendi, 1888 tarihinde de aynı görevlerine devam

etmektedirler.32

Bozkır’daki hane ve nüfus sayıları, 1889 yılında da değişmemiş olup 7843 hanede,

19.298 kız ve 18.505 erkek, toplam 37.803, nüfus yaşamlarını sürdürmektedir.33 Bu

tarihte Bozkır rüşdiye mektebinin muallim-i evveli Hacı Mehmet Efendi, bevvabı ise

Ahmet Efendi’dir.34 Bozkır nüfus ve hane sayıları, 1890 tarihinde de aynıdır.35 Bozkır

rüşdiye mektebinin muallim-i evveli ve bevvabı Hacı Mehmet Efendi ile Ahmet

Efendi’dir.36

Bozkır kazasında, 1891 tarihinde, 15 mahalle, 55 köy ve 5.117 hane

bulunmaktadır. 3.036 kız ile 3.182 erkek, toplam 6.218 nüfus Bozkır’da yaşamaktadır.37

1890-1891 (1307-1308) senelerinde Bozkır kazası Belviran nahiyesinin köylerinden

ikisine Rumeli muhacirlerinden 43 hane, 201 nüfus iskân edilmiştir. Simi köyüne 13

hane, 53 nüfus ve Gödelesün köyüne 30 hane, 148 nüfus iskân olunmuştur.38

1892 tarihinde Bozkır kazasına 59 köy, Belviran nahiyesine 35 köy bağlıdır. Kaza

dâhilinde 64 cami, 34 mescit, yedi medrese, 96 sıbyan mektebi, bir rüşdiye mektebi ve

bir Rum kilisesi vardır.39 Bu tarihte rüşdiye mektebinin muallim-i evveli Yakup Efendi,

muallim-i sanisi Abdullah Efendi, Hat muallimi Hacı Vecihi Efendi ve bevvabı Mehmet

Ali Ağa’dır.40

1899 yılında Bozkır’ın merkezi olan Siristad kasabasında 202 hanede 974 nüfus

yaşamaktadır. Kaza dâhilinde 94 nefer Rum yaşarken 27.607 Müslüman, toplam 27.701

nüfus, yaşamaktadır. Kazada, 59 camii ve mescit, 6 tekke, 18 medrese, 63 mektep ve

5.201 hane vs. bulunmaktadır. Ayrıca bir rüşdiye mektebi, yeni usul üzere iki ibtidai

29 KVS /1303, s. 185-186. 30 KVS /1303, s. 201. 31 KVS /1303, s. 315. 32 KVS /1305, s. 241. 33 KVS /1306, s. 119. 34 KVS /1306, s. 243. 35 KVS /1307, s. 109. 36 KVS /1307, s.217. 37 KVS /1308, s. 249-250. 38 KVS /1308, s. 264; KVS /1310, s. 248.. 39 KVS /1309, s. 92-93. 40 KVS /1309, s. 217.



mektebi ve 30 kız ile 60 erkek talebe, eski usul 59 mektebe 1.454 kız talebe, 888 erkek

talebe ve gayr-i Müslim bir ibtidai mektebine 15 talebe, 18 medreseye 18 müderris, 384

talebe devam eylemektedir.41

1906 senesinde Bozkır rüşdiye mektebinin muallim-i evveli Tevfik Efendi, hat

muallimi Ahmet Efendi’dir. Okulun 25 öğrencisi bulunmaktadır. Bozkır ibtidai

mektebinin mualllim-i evveli Mustafa Efendi, muallim-i sanisi Ali Efendi’dir. Okulun

öğrenci sayısı 102 olarak bilinmektedir. Bozkır kazasında 11.224 hane, bir hükümet

dairesi, 72 camii, 28 mescit, 10 medrese, 96 mektep ve bir kilise vardır. Bozkır’da

25.361’i kız ve 26.188 erkek, toplam 51.549 Müslüman nüfusu vardır. Ayrıca kazada

108 kız, 121 erkek, toplam 229, Hristiyan nüfusun varlığı bilinmektedir. Bozkır

kazasında, toplam 25.469 kız ve 26.309 erkek, toplam 51.778, nüfus yaşamaktadır.42

Tablo: 2- 1906 senesi Bozkır nüfusu

Millet Kız Erkek Toplam

İslam 25.361 26.188 51.549

Hristiyan 108 121 229

Toplam 25.469 26.309 51.778

Bozkırlı Memurlar

Bozkırlı memurlar, Şubat/Haziran 1852-1886/1887 (h. 1268 evasıtı-h. 1304)

tarihleri arasında doğmuşlardır. Bozkır, bu dönemde Konya vilayetine bağlı bir kaza

merkezidir.

Bozkırlı memurlardan üçünün tercüme-i halinde Konya vilayetinde Bozkır

kazasında tevellüd etmiştir tabiri bulunmaktadır. Bu memurlardan ikisi Bozkır kazasına

tâbi Ahurlı ve Soğucak köylerinde, biri ise Bozkır kasabasında doğmuştur.

Memurlardan 11’inin özgeçmişinde ise Bozkır kazası/kasabası, bir memurda ise

Tırhala kasabası ifadeleri doğum yerini ifade ederken kullanılmıştır.

Bozkırlı 15 memurdan; altısı Bozkır merkezde, ikisi Siristad43 kasabasında, biri

Tırhala’da dünyaya gelmişlerdir. Geriye kalan altı memurdan beşi, Bozkır’ın “Dolhanlar,

Ahurlı44, Aya, Soğucak ve Kuruçay45” köylerinde, biri ise Bozkır’a bağlı Belviran

41 KVS /1317, s. 155. 42 KVS /1322, s. 102-103. 43 Bugün Bozkır’ın merkezidir. 44 Bozkır’a bağlı bir köy iken, 1963 yılında belde olmuştur. 09/05/1990 tarih ve 3644 sayılı yasa ile ilçe

yapılarak Konya’ya bağlanmıştır. (http://www.konyanin sesi. com/ ahirli-ilcesi-tanitimi/, erişim tarihi:

10.04.2016). 45 Bu köy de, Ahırlı ilçe olduktan sonra Ahırlı’ya bağlanmıştır (Aynı internet sitesi).



Nahiyesinin Cicek köyünde doğmuşlardır. Bozkırlı memurların tercüme-i hallerinde,

ölüm tarihi belirtilen memur yoktur.

Bozkırlı memurların hayat hikâyelerini tek tek vermektense, tablolar halinde

vermenin uygun olacağı kanaatiyle birtakım tablolar oluşturulmuştur.

Tablo: 3- Memurlar İle İlgili Bazı Bilgiler

S.Nu Memurun Adı Doğum Yeri ve Tarihi Baba Adı

1 Mehmet Nuri Efendi Bozkır/ h. 1268 evasıt

Şubat/Haziran 1852

Kuyumcu-zâde Muhsin Hoca

2 İmam-zâde Süleyman

Vehbi Efendi

Bozkır Dolhanlar köyü/ h. 1269

(1853)

Mustafa Efendi

3 İbrahim Fevzi Efendi Bozkır Ahurlu Köyü/h. 1272

(1855/1856)

Ahmet Efendi

4 Hasan Rıza Efendi Bozkır Aya köyü/ Safer 1274

(Eylül/Ekim 1857)

Halil Hilmi Efendi

5 Ali Rıza Efendi Bozkır/ h. 1276 evail

Temmuz/Kasım 1859

Mehmet Ağa

6 Ahmet Hilmi Efendi Bozkır Belviran nahiyesi Cicek

köyü / h. 1277 (1860/1861)

Şaban-zâde İbrahim Efendi

7 Halil Hayri Efendi Bozkır/ h. 1283 (1866/1867) Hacı Ali Efendi

8 Yorgi Efendi Bozkır/ h. 1287 (1870/1871) Şemo-yı Siristad

9 Ahmet Şükrü Efendi Bozkır Soğucak köyü/ h. 1289

(1872/1873)

Hasan Efendi

müderris

10 Ömer Lütfü Efendi Bozkır Kuruçay köyü/h. 1293

(1876/1877)

Tekeli-zâde Ali Ağa

arpacı

11 Ali Haydar Efendi Bozkır Siristad Kasabası/ h. 1293

(1876/1877)

Abdulbaki Ağa

12 Mehmet Tevfik

Efendi

Tırhala/ h. 1297 (1879/1880)

Hacı Emin Efendi

13 Mustafa Efendi Bozkır Siristad kasabası/ h. 1300

(1882/1883)

Etimekçi-zâde Hasan Efendi

14 Mehmet Talip Efendi Bozkır/h. 1301/ r. 1300 (1884) Abdulgaffar-zâde Mehmet

Ali Efendi süvari tahsildarı

15 Hasan Rıfkı Efendi Bozkır/ h. 1304/r. 1302

(1886/1887)

Ekmekçi Ahmet Usta

Sicil-i Ahvâl Defterlerine göre ilk doğan Bozkırlı memur, Mehmet Nuri Efendi olup,

Şubat/Haziran 1852 (h. 1268 evasıtı) tarihinde Bozkır’da doğmuştur. Kuyumcu-zâde

Muhsin Hoca’nın oğludur.46

46 BOA, DH. SAİD. d, 32/491.



Süleyman Vehbi Efendi ise 1853 (h./r. 1269) yılında Bozkır’ın Dolhanlar köyünde

dünyaya gelmiş olup, babasının adı Mustafa Efendi’dir. Sicill-i Ahvâl kayıtlarında İmam-

zâde Süleyman Vehbi Efendi olarak geçmektedir.47

Bozkır’ın Ahırlı Köyünde 1855/1856 (h. 1272) tarihinde doğan İbrahim Fevzi

Efendi’nin babasının adı Ahmet Efendi’dir.48 Hasan Rıza Efendi, Eylül/Ekim 1857 (Safer

1274) tarihinde Bozkır kazasının Aya köyünde doğmuştur. Konya vilayeti sandık emini

Halil Hilmi Efendi’nin oğludur.49

Bozkır merkezde Temmuz/Kasım 1859 (h. 1276 evaili) tarihinde doğan Ali Rıza

Efendi’nin babasının adı Mehmet Ağa’dır.50 Şaban-zâde İbrahim Efendi’nin oğlu olarak

Bozkır kazasına tabi Belviran nahiyesinin Cicek köyünde, 1860/1861 (h. 1277)’de

dünyaya gelen Bozkırlı memur ise Ahmet Hilmi Efendi’dir.51

Halil Hayri Efendi, Hacı Ali Efendi’nin oğlu olup, 1866/1867 (h. 1283) tarihinde,

Bozkır’da doğmuştur.52 Bozkırlı memurlar içerisinde tek gayr-i Müslim olan memur ise,

Yorgi Efendi’dir. Yorgi Efendi, Siristadlı Şemo (Şemo-yı Siristad)’nun (?) oğlu olarak

1870/1871 (h. 1287) senesinde Bozkır’da dünyaya gelmiştir.53

Müderris Hasan Efendi’nin oğlu olan Ahmet Şükrü Efendi, Bozkır’ın Soğucak

köyünde, 1872/1873 (h. 1289) yılında doğmuştur.54 Ömer Lütfü Efendi, 1876/1877 (h.

1293) tarihinde, Bozkır kazasının Kuruçay köyünde dünyaya gelmiş olup, babası arpacı

esnafından Ali Ağa’dır.55

1876/1877 (h. 1293) tarihinde Bozkır kazasının Siristad kasabasında doğan Ali

Haydar Efendi, Abdulbaki Ağa’nın oğludur.56 Bozkırlı olup, Bozkır dışında doğan tek

memur ise Mehmet Tevfik Efendi’dir. Bozkır ahalisinden Hacı Emin Efendi’nin oğlu

olup, 1879/1880 (h. 1297) senesinde dünyaya gelmiştir.57

Etimekçi-zade Hasan Efendi’nin oğlu olan Mustafa Efendi, Bozkır’ın Siristad

kasabasında, 1882/1883 (h. 1300) senesinde doğmuştur.58 1884 (h. 1301/r. 1300) yılında

Bozkır’da doğan Mehmet Talip Efendi’nin, babası Bozkır kazası süvari tahsildarı

47 BOA, DH. SAİD. d, 179/429. 48 BOA, DH. SAİD. d, 52/461. 49 BOA, DH. SAİD. d, 36/211. 50 BOA, DH. SAİD. d, 15/109. 51 BOA, DH. SAİD. d, 40/117. 52 BOA, DH. SAİD. d, 99/121. 53 BOA, DH. SAİD. d, 130/409. 54 BOA, DH. SAİD. d, 120/293. 55 BOA, DH. SAİD. d, 99/173. 56 BOA, DH. SAİD. d, 155/453. 57 BOA, DH. SAİD. d, 140/389. 58 BOA, DH. SAİD. d, 155/455.



Abdulgaffar-zade Mehmet Ali Efendi’dir.59 Hasan Rıfkı Efendi, 1886/1887 (h. 1304/ r.

1302) tarihinde, Bozkır kazasında dünyaya gelmiştir.60

Bozkırlı memurların kullandıkları sıfatlara gelince: Memurların tamamı (15’i)

Efendi sıfatını kullanmıştır. Memur babalarından dokuzu Efendi, üçü Ağa, biri usta, biri

hoca sıfatlarını kullanırken, bir memur babası da sıfat kullanmamıştır. Adında, sıfat

olmayan tek Bozkırlı memur babası ise, Yorgi’nin babası, Şemo’dur.

Memurların Eğitim Durumları, Aldıkları Diplomalar ve Bildikleri Lisanlar

Bozkırlı memurların eğitim ve okuryazarlık durumları, aldıkları şehâdetnâmeler

(diploma) ve bildikleri lisanlar tabloda gösterilmiştir.

Tablo: 4- Memurların Eğitim Durumları

SN Memurun

Adı

Eğitim Durumları- Diploma- Bildikleri Lisanlar

1 Mehmet

Nuri Efendi

Sıbyan mektebinde ilk dini bilgileri ve medresede Arapça eğitim

almıştır. Türkçe okuryazardır.

2 Süleyman

Vehbi

Efendi

muallim

Dolhanlar köyü sıbyan mektebinde ilk ilimleri tahsil ettikten sonra

Konya Feyziye Medresesinde sarf, mantık, meâni, kelâm ilmi ve bazı

fünunu tedris etmiş ve pekiyi dereceli şehâdetnâme almıştır. Konya

darü’l-mualliminde eğitim görmüş ve şehâdet-nâmesi mevcuttur.

Türkçe kitâbet eder.

3 İbrahim

Fevzi

Efendi

muallim

Bozkır sıbyan mektebinde ilk bilgileri aldıktan sonra Dersaadet’te

Dökmeci-i sani medresesinde akaide kadar ders görmüştür. Darü’l-

muallimin rüşdiye kısmına ait orta derecede şehâdetnâme almıştır.

Arapça ve Türkçe tekellüm ve kitâbet eder.

4 Hasan Rıza

Efendi

Sıbyan mektebinde dini ilimleri ve İrfaniye Medresesinde Arapça ve

Farsça okumuştur. Türkçe okuryazardır.

5 Ali Rıza

Efendi

Bozkır sıbyan ve rüşdiye mekteplerinde eğitim gördükten sonra

rüşdiye şehâdetnâmesi (diploma) almıştır. Türkçe kitâbet (yazmak)

eder.

6 Ahmet

Hilmi

Efendi

Sıbyan mektebinde dini bilgiler ve Arapça eğitim almıştır. Türkçe

okuryazardır.

7 Halil Hayri

Efendi

Bozkır sıbyan mektebinde eğitim gördükten sonra bazı medreselerde

birazcık Arapça ve Farsça okumuştur. Kendisi Türkçe okuryazardır.

8 Yorgi

Efendi

Çöderhemi Rum Mektebi ile Bozkır Rüşdiye Mektebi’nde eğitim

görmüştür. Türkçe okuryazardır.

9 Ahmet

Şükrü

Efendi

Sıbyan mektebinde eğitim gördükten sonra Yozgat Rüşdiye

Mektebi’nde okumuş ve buradan şehâdetnâme almıştır. Türkçe

okuryazardır.

10 Ömer Lütfü

Efendi

Kuruçay köyü sıbyan mektebinde ilk bilgileri aldıktan sonra Manisa

Rüşdiye ile Manisa Mülkiye İdadi Mekteplerinde okumuş ve her iki

59 BOA, DH. SAİD. d, 154/217. 60 BOA, DH. SAİD. d, 195/69.



okuldan da şehâdetnâme almıştır. Türkçe okuryazar olup

Fransızca’ya aşinadır.

11 Ali Haydar

Efendi

Bozkır sıbyan ve rüşdiye mekteplerinde okuyup pekiyi derecede

rüşdiye şehâdetnâmesi almıştır. Medresede bir miktar Arapça

okumuştur.

12 Mehmet

Tevfik

Efendi

Soma ibtidai mektebinde dini bilgileri aldıktan sonra rüşdiye mektebi

ile İzmir İdadi Mektebinde eğitim görmüştür. Rüşdiye ve idadi

mekteplerinden pekiyi derecede şehâdet-nâme almıştır.

13 Mustafa

Efendi

Bozkır ibtidai ve rüşdiye mekteplerinde okumuştur. Rüşdiye

şehâdetnâmesi mevcuttur.

14 Mehmet

Talip

Efendi

Bozkır sıbyan ve rüşdiye mekteplerinde eğitim almıştır. Rüşdiye

şehâdetnâmesi vardır. Türkçe okuryazardır.

15 Hasan Rıfkı

Efendi

Bozkır Rüşdiye Mektebindeki eğitiminden sonra iyi dereceli

şehâdetnâme almıştır.

Tablo ışığında birtakım açıklamalar yapılacak olunursa;

Sıbyan mektebinde okuyan memur sayısı 11’dir.

Rüşdiye mektebinde dokuz memur okumuştur.

Medresede eğitim alan altı memur bulunmaktadır.

İbtidai mektebinde okuyan iki memur vardır. Bu memurlar Bozkır ve Soma ibtidai

mekteplerinde okumuşlardır.

Rum mektebinde öğrenim gören bir memur vardır.

İdadi mektebinde okuyan iki kişidir.

Darülmualliminde iki memur öğrenim görmüştür.

Bozkırlı memurların okudukları okullar ile ilgili ayrıntı şöyledir:

Sıbyan mektebinde bir memur okumuştur.

İbtidai ve rüşdiye mekteplerinde okuyan bir memur vardır.

Sıbyan ve rüşdiye mekteplerinde üç memur okumuştur.

Rum mektebi ile rüşdiye mektebinde okuyan bir memur bulunmaktadır.

Sıbyan mektebi ile medresede öğrenim gören iki memur vardır.

Sadece rüşdiye mektebinde bir memur öğrenim görmüştür.

Sıbyan mektebi, medrese ve Darülmualliminde iki memur okumuştur.

Sıbyan mektebi, rüşdiye mektebi ile medresede öğrenim gören bir kişi vardır.

Sıbyan, rüşdiye ve idadi mekteplerinde bir kişi öğrenim görmüştür.

İbtidai, rüşdiye ve idadi mekteplerinde okuyan bir memur bulunmaktadır.



Şehâdet-nâme (diploma) alan Bozkırlı memurlar ise şöyledir:

Şehâdet-nâmesi bulunan 10 Bozkırlı memur bulunmaktadır. Bu memurlar ise

“Süleyman Vehbi Efendi, İbrahim Fevzi Efendi, Ali Rıza Efendi, Ahmet Şükrü

Efendi, Ömer Lütfü Efendi, Ali Haydar Efendi, Mehmet Tevfik Efendi, Mustafa

Efendi, Mehmet Talip Efendi ve Hasan Rıfkı Efendi”dir.

Rüşdiye diploması olan dokuz kişidir. Bunlardan İbrahim Fevzi Efendi’nin

diploması, Darülmuallimin rüşdiye kısmına aittir.

Konya Feyziye Medresesi’nden şehâdet-nâmesi olan memur ise İbrahim Fevzi

Efendi’dir.

İdadi diploması olan iki memur vardır. Bu memurlar ise Ömer Lütfü Efendi ile

Mehmet Tevfik Efendi’dir.

Rüşdiye ve idadi diplomasına sahip olan iki kişi vardır. Bunlar, Ömer Lütfü

Efendi ve Mehmet Tevfik Efendi isimli Bozkırlılar’dır.

Konya Darülmuallimini diploması olan memur ise Süleyman Vehbi Efendi’dir.

Tercüme-i hallerinde/özgeçmişlerinde diploma konusunda bilgi verilmeyen beş

memur bulunmaktadır. Bu memurlar ise Mehmet Nuri Efendi, Hasan Rıza Efendi,

Ahmet Hilmi Efendi, Halil Hayri Efendi ve Yorgi Efendi’dir.

Bozkırlı memurlardan birkaçının tercüme-i halinde “Türkçe kitâbet eder (Türkçe

yazar)” şeklinde kayıt vardır. Bu memurlar da okuryazar olarak değerlendirilmiştir.

Çünkü okuma bilmeyen bir memurun yazması mümkün değildir. Bozkırlı memurların

okuryazarlık durumu ve bildikleri lisanlara gelince:

Okuryazarlık durumu tercüme-i halinde belirtilmeyen dört memur vardır. Bu

memurlar, Ali Haydar Efendi, Mehmet Tevfik Efendi, Mustafa Efendi ve Hasan

Rıfkı Efendi’dir. Aslında bu dört memurun da şehâdet-nâmesi vardır. Belki de

tercüme-i hallerine okuryazarlık durumunu yazmayı unutmuşlardır.

Türkçe okuryazar olan 11 memur bulunmaktadır.

Bazı memurların özgeçmişlerinde Türkçe okuryazarlığı yanında bazı ibareler de

vardır. İbrahim Fevzi Efendi’nin özgeçmişinde “Arapça ve Türkçe tekellüm ve

kitâbet eder” şeklinde kayıt vardır. Bu memur, Arapça ve Türkçe konuşmakta ve

yazmaktadır.

Ömer Lütfü Efendi’nin sicil kaydında “Türkçe okuryazar olup Fransızcaya

aşinadır” şeklinde ifade vardır.

Bozkırlı Memurların Eğitim Gördükleri Okullar

Bozkırlı memurların eğitim gördükleri okullar arasında; “Dolhanlar Köyü Sıbyan

Mektebi, Bozkır Sıbyan Mektebi, Kuruçay Köyü Sıbyan Mektebi, Konya Fevziye

Medresesi, İrfaniye Medresesi, İstanbul Dökmeci-i Sani Medresesi, Soma İbtidai

Mektebi, Rum Mektebi, Bozkır Rüşdiye Mektebi, Yozgat Rüşdiye Mektebi, Manisa



Rüşdiye Mektebi, Soma Rüşdiye Mektebi, Manisa Mülkiye İdadi Mektebi, İzmir İdadi

Mektebi ve Konya Darülmuallimini” bulunmaktadır.

Memurların İşe Başlama Yaşları, Görev yaptıkları Şehirler ve Aldıkları Maaş

Bozkırlı memurların işe başlama yaşları, yaptıkları görevler, görev yerleri ve

aldıkları maaşları tabloda gösterilmiştir. Memurların en az ve en çok aldıkları maaşlarına

yer verilmiştir. Bunun yanı sıra memurların yapmış oldukları vazifeleri, adlarının altında

gösterilmiştir.

Tablo: 5- Memurların İşe Başlama Yaşları, Görev Yerleri ve Aldıkları Maaş

Memurun Adı- Yaptığı Görevi

İşe Başlama Yaşı Görev Yaptıkları Şehirler Aldıkları Maaş (En az- en çok)

Mehmet Nuri Efendi

Tahrirat kâtibi, nüfus

memuru

22 silk-i askeri Bozkır, Beyşehir 136- 500

Süleyman Vehbi Efendi

muallim 38 Hadim kazası Siloğunda, Karaman ve

Isparta rüşdiye mektepleri; Konya Aziziye ibtidai mektebi.

150-320

İbrahim Fevzi Efendi

muallim 30 Suriye (Duma rüşdiye mektebi), Adana

Panzınçukuru rüşdiye mektebi, Basra rüşdiye mektebi

400-810

Hasan Rıza Efendi aşar

kâtibi/ 16 mülazemet/stajyer Konya, Meram, Niğde 40-1800

Ali Rıza Efendi

Kâtip 24 Bozkır 200-300

Ahmet Hilmi Efendi sandık

eminliği 20-asker 24 mülazemet

Konya, Burdur Sancağı Tefenni kazası 270

Halil Hayri Efendi kâtip 25 mülazemet Konya, Bozkır 400

Yorgi Efendi müstantik

muavini, kâtip, aza, polis

memuru

16 mülazemet Bozkır, Ereğli, Dersaadet, Selanik, Manastır, Dersaadet

50-1500

Ahmet Şükrü Efendi

muhabere memuru 22 silk-i askeri Yanya vilayeti Loros kasabası, Selanik

vilayeti Menlik Telgraf ve Posta Merkezi 200-250 muvakkat maaş

Ömer Lütfü Efendi kâtip 20 mülazemet Saruhan, Kırkağaç 300

Ali Haydar Efendi kâtip 31 Bozkır, Koçhisar 250-500

Mehmet Tevfik Efendi kâtip 22 Soma, Kula 200-300

Mustafa Efendi tahsildar,

kâtip 21 Bozkır, Seydişehir 200-250

Mehmet Talip Efendi kâtip 21 dört yıl mülazemet Bozkır, Uluborlu 200-800

Hasan Rıfkı Efendi kâtip,

memur 22

Bozkır 200-250

Mehmet Nuri Efendi, 6 Kasım 1873 (15 N 1290) tarihinde, 22 yaşında iken, askere

gitmiştir. 30 Temmuz 1880 (22 Ş 1297) tarihinde terhis olmuştur. 31 Aralık 1882 (20 S

1300) senesinde 136 kuruş maaşla Bozkır kazası tahrirat kitâbetine tayin olmuştur. Bu

görevinden istifa etmiştir. 4 Aralık 1884 (15 S 1302) tarihinde 250 kuruş maaşla Bozkır

nüfus memuru olmuştur. 7 Ağustos 1883 (3 L 1300/25 Temmuz 1299) ile 18 Ocak 1881



(19 Ra 1301/5 K.sani 1299) tarihleri arasında 500 kuruş maaşla Bozkır nüfus tahriri

görevinde bulunmuştur.61

Süleyman Vehbi Efendi, 13 Mart 1890 (21 B 1307/1 Mart 1306) tarihinde 250

kuruş yarım maaşla Hadim kazasına tâbi Siloğunda Rüşdiye Mektebi muallim-i

evvelliğine tayin olunmuştur. 20 Şubat 1892 (21 B 1309 / 8 Şubat 1307) tarihinde

Karaman Rüşdiye Mektebi muallim-i evvelliğine, 320 kuruş maaşla, atanmıştır. Daha

sonra 250 kuruş maaşla Isparta Rüşdiye Mektebi muallim-i saniliğine tayin olmuştur. 150

kuruş maaşla Konya Aziziye İbtidai Mektebi muallimliğine getirilmiştir. Bir müddet

sonra Konya Darülmuallimini müdür yardımcılığına 200 kuruş maaşla getirilmiş,

ardından 300 kuruş maaşla Darülmuallimin seyyar muallimliğine tayin edilmiştir.62

İbrahim Fevzi Efendi, 30 yaşında iken, 18 Kasım 1886 (20 S 1304/5 T.sani 1302)

tarihinde 600 kuruş maaşla Suriye’de Duma kazası rüşdiye mektebi muallim-i evvelliğine

tayin olmuştur. 3 Ekim 1892 (11 Ra 1310/ 21 Eylül 1308) senesinde rik’a muallimliği de

uhdesine verilerek 400 kuruş maaşla Adana vilayetinde Panzınçukuru Rüşdiye Mektebi

muallim-i evvelliğine getirilmiştir. 7 Ekim 1895 (17 R 1313/ 25 Eylül 1311) tarihinde

800 kuruş maaşla Basra Rüşdiye mektebi muallimi olmuştur. Maaşı bir müddet sonra 810

kuruşa yükseltilmiştir.63

Hasan Rıza Efendi, 13 Mart 1873 (13 M 1290) tarihinde, 16 yaşında iken

mülazemetle (stajyer) Konya muhasebe kalemine girmiştir. Daha sonra 14 Eylül 1873 (21

B 1290) tarihinde, 400 kuruş maaşla, Meram bahçelerinin geçici aşar kâtibi olmuştur. 40

kuruş daimi maaşla Konya muhasebe kalemine tekrar girmiştir. Bir süre sonra maaşı 200

kuruşa çıkarılmıştır. Bir ara maaşı 280 kuruş olmuş, daha sonra 330 kuruşa

yükseltilmiştir. 30 Aralık 1887 (14 R 1305) senesinde 1800 kuruş maaşın zamsı olan 360

kuruşu ile Niğde Sancağı muhasebeciliğine vekâleten tayin edilmiştir.64

Ali Rıza Efendi, 18 Temmuz 1883 (13 N 1300) tarihinde, 24 yaşında iken, 240

kuruş maaşla Bozkır aşar ikinci kâtipliğine tayin edilmiştir. 13 Eylül 1886 (14 Z 1303/1

Eylül 1302) tarihinde 300 kuruş maaşla Bozkır Düyun-i Umumiye memuriyetine tayin

olunmuştur. 13 Haziran 1888 (3 L 1305/1 Haziran 1304) tarihinde 200 kuruş maaşla

Bozkır menâfi-i umumiye idaresi kitâbetine tayin olunmuştur. Daha sonra 270 kuruş

maaşla Bozkır kazası sandık eminliğine getirilmiştir.65

Ahmet Hilmi Efendi, 20 yaşında askere alınıp Tophane-i Amire Birinci Sanayi

Alayı’nın ikinci idadiye taburunun üçüncü bölüğüne bölük eminliği vazifesiyle dört yıl

hizmet ettikten sonra tezkere almıştır. 1882/1883 (1300) senesinde, 24 yaşında, Konya

61 BOA, DH. SAİD. d, 32/491. 62 BOA, DH. SAİD. d, 179/429. 63 BOA, DH. SAİD. d, 52/461. 64 BOA, DH. SAİD. d, 36/211. 65 BOA, DH. SAİD. d, 15/109.



vilayeti muhasebe kalemine stajyer olarak girmiştir. 13 Mart 1888 (29 C 1305) tarihinde,

270 kuruş maaşla, Burdur Sancağı Tefenni kazası sandık eminliğine getirilmiştir.66

Halil Hayri Efendi, 5 Nisan 1891 (25 Ş 1308/22 Mart 1307) tarihinde, 25 yaşında

iken, Konya Ziraat Bankasına maaşsız stajyer olarak dört ay devam etmiştir. 24 Ağustos

1891 (18 M 1309/12 Ağustos 1307) tarihinde 400 kuruş maaş ile Bozkır Ziraat Bankası

sandık muhasebesi kitabetine tayin edilmiştir.67

Bozkırlı memurlar içerisindeki tek gayr-i Müslim olan Yorgi Efendi, 1886 (h

1303/r 1302) senesinde bir müddet Bozkır kazası tahrirat ve Bidayet Mahkemesi

kalemlerine stajyer olarak devam etmiştir. 19 Şubat 1890 (28 C 1307) tarihinde 300 kuruş

maaşla Bozkır Bidayet Mahkemesi sorgu hâkimliği muavinliğine tayin edilmiştir. Daha

sonra Ereğli Bidayet mahkemesi ikinci kitâbetine 225 kuruş maaşla becayiş suretiyle

tayin olmuştur. 5 Temmuz 1901 (18 Ra 1319/23 Haziran 317) tarihinde 50 kuruş maaşla

Dersaadet İkinci Ticaret Mahkemesi zabıt kitâbetine getirilmiştir. Daha sonra 1.000 kuruş

maaşla Selanik Bidayet Mahkemesi, ardından 1200 kuruş maaşla Manastır İstinaf

Mahkemesi azalıklarına getirilen Yorgi Efendi’nin maaşı, 1500 kuruşa yükseltilmiştir.68

Ahmet Şükrü Efendi, 22 Ocak 1895 (10 K.sani 1310)’te askere alınmıştır. 3

Ağustos 1903 (9 Ca 1321/21 Temmuz 1319) tarihinde 200 kuruş geçici maaşla Yanya

vilayeti Loros kasabası Telgraf ve Posta Merkezi muhabere memuriyetine tayin

edilmiştir. Maaşı daha sonra 250 kuruşa çıkarılmıştır. 8 Eylül 1904 (27 C 1322/26

Ağustos 1320) tarihinde, Selanik vilayeti Menlik Telgraf ve Posta Merkezi muhabere

memuriyetine, 250 kuruş geçici maaşla getirilmiştir.69

Ömer Lütfü Efendi, 30 Kasım 1895 (12 C 1313/18 T.sani 1311) tarihinde, 20

yaşında iken, Saruhan Sancağı Ziraat Bankası şubesine stajyer olarak girmiştir. 19 Ra

1314/16 Ağustos 131270) tarihinde 300 kuruş maaşla Kırkağaç kazası Ziraat Bankası

Sandığı muhasebe kitâbeti refakatine tayin olmuştur.71

Ali Haydar Efendi, 29 Haziran 1906 (7 Ca 1324/16 Haziran 1322) tarihinde 250

kuruş maaşla Bozkır Ziraat Bankası muhasebe kitâbeti refakatine tayin olunmuştur. Ali

Haydar Efendi daha sonra 500 kuruş maaşla Koçhisar kazası Ziraat Bankası muhasebe

kitabetine terfi olunmuştur.72

66 BOA, DH. SAİD. d, 40/117. 67 BOA, DH. SAİD. d, 99/121. 68 BOA, DH. SAİD. d, 130/409. 69 BOA, DH. SAİD. d, 120/293. 70 Belgede 16 Eylül 1312 tarihi yazsa da doğrusu yukarıdaki gibidir. 71 BOA, DH. SAİD. d, 99/173. 72 BOA, DH. SAİD. d, 155/453.



Mehmet Tevfik Efendi, 16 Şubat 1902-21 Temmuz 1903 tarihleri arasında 200 kuruş

maaşla Soma kazası reji idaresi kitâbetinde istihdam olunmuştur. Daha sonra Kula Ziraat

Bankası Sandığı muhasebe kitabetine 300 kuruş maaşla tayin olmuştur.73

Mustafa Efendi, 30 Mayıs 1901 (3 Ra 1321) – 13 Şubat 1907 (29 Z 1324) tarihleri

arasında 200 kuruş maaşla Bozkır Ziraat Bankası tahsildarlığında bulunduktan sonra

tayini, 15 Şubat 1907 (2 M 1325) tarihinde, 250 kuruş maaşla Seydişehir (Seydişehri)

Ziraat Bankası Sandığı muhasebe kitâbeti refakatine yapılmıştır.74

Mehmet Talip Efendi, Bozkır kazası mal kalemine stajyer olarak girip, dört sene

kadar görev yapmıştır. 10 Haziran 1908 (10 Ca 1326/27 Mayıs 132475) tarihinde 200

kuruş maaşla Bozkır kazası tahsilat idaresi müfredat kitâbetine tayin olmuştur. Mehmet

Talip Efendi, 8 Ocak 1910 (26 Z 1327/26 K.evvel 132576) tarihinde, Uluborlu kazası mal

müdürlüğüne 800 kuruş maaşla getirilmiştir.77

Hasan Rıfkı Efendi, 30 Ağustos 1908 (2 Ş 1326/17 Ağustos 1324) tarihinde 150

kuruş maaşla Bozkır tapu kitâbeti refakatine tayin olunmuştur. Daha sonra maaşı 200

kuruşa çıkarılmıştır. Memuriyeti bir müddet sonra 250 kuruş maaşla, Bozkır Ziraat

Bankası Sandığı memur refakatine tahvil edilmiştir.78

Sonuç

Sicill-i Ahvâl Defterleri, biyografi ve prosopografi79 çalışmalarına kaynaklık

etmesi hasebiyle yakınçağ dönemi Osmanlı Tarihi’nin önemli kaynakları arasında

bulunmaktadır. Bu defterler, 19. Yüzyılın son çeyreğinde memurların tercüme-i

hallerinin kayıt altına alınmasıyla oluşturulmuştur. Defterde kaydı bulunan kamu

personelinin “doğum tarihleri, baba adları, hem kendilerinin hem de babalarının

kullandıkları sıfatlar, öğrenim gördükleri okullar, diploma ve okuryazarlık durumları, işe

başlama yaşları, aldıkları maaş, tayin, terfi, ödül ve ceza vs.” gibi hususlar kayıtlıdır.

Sicill-i Ahvâl Defterlerinden maaşlarda yapılan kesintiler tespit edilebilmektedir.

Bazen devletin maaşlarda indirime gittiği görülmektedir. Bu defterlerden, devletin

ekonomi durumu hakkında bazı tespitlerin yapılabileceği aşikârdır.

Bozkır kazasında bulunan eğitim kurumları arasında sıbyan mektebi, rüşdiye

mektebi ve medreseler bulunduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra bir Rum Mektebinin

varlığı söz konusudur. Bozkırlı memurlar arasında iki muallim/öğretmen bulunmaktadır.

73 BOA, DH. SAİD. d, 140/389. 74 BOA, DH. SAİD. d, 155/455. 75 Belgede 1323 yılı yazsa da doğrusu yukarıdaki gibidir. 76 Belgede 26 T.sani 1325 tarihi yazsa da doğrusu yukarıdaki gibidir. 77 BOA, DH. SAİD. d, 154/217. 78 BOA, DH. SAİD. d, 195/69. 79 Kollektif biyografi çalışmalarını ifade etmektedir (Aydın Efe, “Sicill-i Ahvâl kayıtlarına Göre Payaslı

Memurlar”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013, 10/23, s. 192; Ürkmez-

Efe, Hataylı Osmanlılar, s. 17).



Tanzimat ilanı ve Islahat Fermanı ile Osmanlı personel politikalarında bir değişiklik söz

konusu olmuştur. Özellikle Islahat Fermanı ile birlikte gayr-i Müslim unsurların da

memur olmalarının önü açılmıştır.

Bozkırlı memurlar ile bazı kaza merkezlerindeki memur sayısı kıyaslandığında;

Kalecikli80 12, Simavlı81 20, Payaslı82 dokuz, Anamurlu83 dokuz, Bergamalı84 21 ve

Bayburtlu85 25 memurun bulunduğu görülmektedir.

80 Aydın Efe, “Sicill-i Ahvâl Kayıtlarına Göre Kalecikli Memurlar”, Tarih Okulu Dergisi, S. XXV, 2016,

s. 79-100. 81 Nurgül Bozkurt, “Sicill-i Ahvâl Kayıtlarına Göre Simavlı Memurlar”, Akademik Bakış Dergisi, S. 27,

2011, 1-12. 82 Aydın Efe, “Sicill-i Ahvâl Kayıtlarına Göre Payaslı Memurlar,” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013, 10/23, s. 181-194. 83 Ahmet Ali Gazel, “Sicill-i Ahval Defterlerine Göre Osmanlı Dönemi’nde Görev Yapan Anamurlu

Memurlar”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 32, Erzurum 2007, s. 203-213. 84 Mehmet Başaran, “Sicill-i Ahval defterlerine Göre Bergama Doğumlu Memurlar (1827-1892)”, Tarih

İncelemeleri Dergisi, XXVIII/ 1, 2013, 77-103. 85 Yunus Özger, “Sicill-i Ahvâl Defterlerinde Kayıtlı Bayburtlu Osmanlı Devlet Memurları”, History

Studies, Volume 7, Issue 4, 2015, s. 69-85.



KAYNAKÇA

Arşiv Vesikaları

BOA, DH. SAİD. d, 32/491; 179/429; 52/461; 15/109; 36/211; 40/117; 99/121; 130/409; 120/293; 99/173;

155/453; 140/389; 155/455; 154/217; 195/69.

Kitap ve makaleler

Başaran, Mehmet, “Sicill-i Ahval defterlerine Göre Bergama Doğumlu Memurlar (1827-1892)”, Tarih

İncelemeleri Dergisi, XXVIII/ 1, 2013, 77-103.

Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, İstanbul 2010.

Bozkurt, Nurgül, “Sicill-i Ahvâl Kayıtlarına Göre Simavlı Memurlar”, Akademik Bakış Dergisi, S. 27,

2011, 1-12.

Cevdet Paşa, Tezâkir 40-Tetimme, Yayın. Cavid Baysun, TTK Yay., Ankara 1991.

Düstur, c. IV.

Efe, Aydın, “Sicill-i Ahvâl Kayıtlarına Göre Payaslı Memurlar,” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2013, 10/23, s. 181-194.

Efe, Aydın, “Sicill-i Ahvâl Kayıtlarına Göre Kalecikli Memurlar”, Tarih Okulu Dergisi, S. XXV, 2016, s.

79-100.

Gazel, Ahmet Ali, “Sicill-i Ahval Defterlerine Göre Osmanlı Dönemi’nde Görev Yapan Anamurlu

Memurlar”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 32, Erzurum 2007, s. 203-213.

KVS / 1292; 1293; 1294; 1295; 1296; 1299; 1300; 1301; 1303; 1305; 1306; 1307; 1308; 1309; 1317; 1322.

Kütükoğlu, Mübahat S., “Sicill-i Ahvâl Defterleri’ni Tamamlayan Arşiv Kayıtları”, GDAAD, sy. 12

(1988), s. 141-157.

Mert, Talip, “Sicill-i Ahval Defterleri ve Buna Dair Yayınlanan Nizamnameler-I”, Arşiv Araştırmaları

Dergisi, S. 2, 2000, s. 97-111.

Mert, Talip, “Sicill-i Ahval Defterleri ve Buna Dair Nizamnameler II: Osmanlı Devleti Sicill-i Ahval

Dairesiyle Şubelerine Ait Yönetmelik”, Arşiv Araştırmaları Dergisi, S. 3, 2001, s. 41-52.

Özger, Yunus, “Sicill-i Ahvâl Defterlerinde Kayıtlı Bayburtlu Osmanlı Devlet Memurları”, History

Studies, Volume 7, Issue 4, 2015, s. 69-85.

Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. III, MEB Yay., İstanbul, 2004.

Sarıyıldız, Gülden, Sicill-i Ahvâl Komisyonu, DER Yay., İstanbul 2004.

Sarıyıldız, Gülden, “Sicill-i Ahvâl Defterleri”, TDVİA, c. 37, İstanbul 2009, s. 134-136.

Şafakcı, Hamit, Bozkır’da Madencilik (1776-1839), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Basılmamış Doktora Tezi, Konya 2013.

Şafakcı, Hamit, “Tarihi Süreçte Bir Yerleşim Yerinin İsimleri: Konya-Bozkır Örneği”, Ululuslararası

Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 6, S. 28, 2013, s. 340-347.

Şafakcı, Hamit, “Konya’nın Bozkır İlçesindeki Şeyh Musa Zaviyesi”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih

ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 12, 2014, s. 237-255.

Ürkmez, Naim-Aydın Efe, Hataylı Osmanlılar, Çizgi Kitabevi, Konya 2015.

http://www.konyanin sesi. com/ ahirli-ilcesi-tanitimi/, erişim tarihi: 10.04.2016.

Ek



Bozkırlı memur sicillerinden seçme örnek:

Ahmed Hilmi Efendi

Ahmed Hilmi Efendi, Şa’bân-zâde İbrahim Efendi’nin oğlıdır.

1277 sene-i hicriyesinde Bozkır kazasında Belviran nahiyesinin Cicek karyesinde tevellüd itmişdir.

Sıbyan mektebinde esâs-ı İslâmiyet olan mukaddime-i ulûm-i diniyye ve bir mikdar Arabî taallüm

itmişdir. Türkçe okuryazar.

20 yaşında silk-i askeriye dühûl idüb Tophane-i Amireye mensûb Birinci Sanayi’ Alayının ikinci

i’dadiye taburunun üçünci bölüğüne bölük eminliği hidmetiyle dört sene îfâ-yı vazife iderek bâ-

tezkire ihrac olunmuş ve 1300 senesinde 24 yaşında Konya vilâyeti muhâsebe kalemine

mülâzemetle girüb 1305 senesi Cemadiyelahiresinin selhinde 270 guruş maaşla Burdur Sancağının

Tefenni kazası sandık eminliğine ta’yin olunmuşdur.

Tefenni kazası kaimmakamlığıyla Burdur Mutasarrıflığından ve Konya Vilâyeti Defterdarlığıyla vali

vekâletinden yazılan mülâhazalara atf ile Maliye Nezaret-i Celilesinden mumaileyhin umur-ı

me’mûresini îfâya kifâyeti beyân kılınmışdır. Fi 13 Şevval sene 309 ve fi 28 Nisan sene 308.

civil servants from bozkir according to the … aydın efe sİcİll-İ ahvÂl... · 9 mübahat s....

Documents