cỘng hÒa xà hỘi chỦ nghĨa viỆt nam 2015/than… · web viewkhi chiều cao của ống...
TRANSCRIPT
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
HƯỚNG DẪN KỸ THUẬT VỀ XẾP DỠ HÀNG HÓA
TRÊN XE Ô TÔ
BAN HÀNH KÈM THEO QCVN 1518/BGTVT
BẢN DỰ THẢO
HÀ NỘI 2015
Lời mở đầu
Do những ưu thế từ cửa đến cửa, giao thông đường bộ luôn là một phương thức quan trọng và chủ lực của bất cứ quốc gia nào. Hệ thống giao thông đường bộ đã đang và sẽ tiếp tục đóng vai trò quyết định trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế Việt Nam.
Ngoài yêu cầu về tính hiệu quả, quá trình vận chuyển đường bộ phải đảm bảo an toàn cho tất cả các bên có liên quan. Việc xếp dỡ hàng hóa một cách hợp lý an toàn, dùng bao bì phù hợp, phương tiện phù hợp, có phương án xếp dỡ đúng quy cách sẽ góp phần đáng kể làm cho vận tải hàng hóa đường bộ trở nên an toàn hơn, qua đó nâng cao chất lượng và hiệu quả của toàn bộ hệ thống GTVT.
Trên thế giới, có đến 25% vụ tai nạn đường bộ có liên quan trực tiếp/gián tiếp đến việc xếp dỡ hàng hóa không an toàn. Những vụ tai nạn này hoàn toàn có thể tránh được nếu các bên có liên quan tuân thủ những nguyên tắc về an toàn trong xếp dỡ vận chuyển.
Tài liệu này nên được phổ biến rộng rãi đến tất cả các tổ chức và cá nhân vận tải, chủ hàng, cơ quan quản lý nhà nước và những cá nhân tổ chức có liên quan đến quá trình xếp dỡ, vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ trên lãnh thổ Việt Nam.
Mặc dù đã cố gắng, bản dự thảo ban đầu không thể tránh khỏi những thiếu sót. Ban soạn thảo rất mong muốn nhận được các ý kiến góp ý của người đọc để hoàn thiện tài liệu.
Xin trân trọng cảm ơn
Ban soạn thảo tài liệu
2
MỤC LỤC
Lời mở đầu 2
MỤC LỤC 3
DANH MỤC HÌNH ẢNH3
DANH MỤC BẢNG BIỂU 3
CHƯƠNG 1. HƯỚNG DẪN XẾP DỠ HÀNG HÓA TRÊN XE Ô TÔ 3
1.1. Phạm vi điều chỉnh..............................................................................................3
1.2. Đối tượng áp dụng................................................................................................3
1.3. Định nghĩa thuật ngữ............................................................................................3
1.4. Những tác động đến hàng hóa trong quá trình xếp hàng và vận chuyển.............3
1.5. Tải trọng và phân bổ tải trọng trong container.....................................................3
1.6. Xe nâng hàng........................................................................................................3
1.7. Kiểm tra container................................................................................................3
1.8. Phân bổ tải trọng container...................................................................................3
1.9. Một số nguyên tắc chung khi xếp hàng................................................................3
1.10. Các thiết kế hỗ trợ việc gia cố, chằng buộc hàng hóa trên xe............................3
1.11. Các vật liệu, thiết bị, công cụ hỗ trợ xếp dỡ.......................................................3
1.12. Các quy định chung trong cố định lô hàng.........................................................3
1.13. Hướng dẫn với các loại hàng trụ ống.................................................................3
1.15. Quy định về xếp hàng rời...................................................................................3
1.16. Các thùng carton, các thùng gỗ và hộp gỗ.........................................................3
1.17. Xếp hàng hóa cùng các tấm nâng hàng..............................................................3
1.18. Quy định về xếp hàng bao kiện..........................................................................3
1.19. Xếp dỡ hàng thùng và can nhựa.........................................................................3
1.20. Xếp dỡ các hàng bao gói (túi và cuộn)...............................................................3
1.21. Xếp dỡ các hàng cuộn hàng...............................................................................3
1.22. Xếp dỡ động vật sống.........................................................................................3
1.23. Xếp dỡ thực phẩm..............................................................................................3
1.25. Xếp dỡ hàng lỏng...............................................................................................3
CHƯƠNG 2. CÁC BÀI HỌC KINH NGHIỆM 3
2.1. Một số tai nạn giao thông trong quá trình vận chuyển hàng hoá trong nước.......3
3
2.1.1. Lật xe tải chở hàng do xếp, chằng buộc, che đậy hàng hoá không đúng quy định..............................................................................................................................3
2.1.2. Cháy thùng hàng hoá do bảo quản không đúng quy định.................................3
2.2. Một số tai nạn giao thông trong quá trình vận chuyển hàng hoá quốc tế.............3
2.2.1. Lật xe tải chở hàng do xếp, chằng buộc che đậy hàng hoá không đúng quy định..............................................................................................................................3
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO CHO HOẠT ĐỘNG XẾP DỠ HÀNG HÓA TRÊN XE Ô TÔ 3
TÀI LIỆU THAM KHẢO 3
4
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1. 1. Tài xế phanh gấp, và ống thép không được chằng buộc an toàn đã xô lên phía trước cắt ngang qua ca bin của xe tải......................................................................3Hình 1. 2 Các tác động đến hàng hóa trong quá trình vận chuyển..................................3Hình 1. 3. Sử dụng kết cấu dầm gỗ phân bổ lực đều trên sàn container hoặc thùng xe..3Hình 1. 4. Chứng chỉ an toàn của container CSC............................................................3Hình 1. 5. Tấm nâng hàng, xe nâng tay và xe nâng cơ giới............................................3Hình 1. 6. Cách dùng dây thép đúng (chưa xiết) – các dây thép được xoắn lại để tăng độ ma sát..........................................................................................................................3Hình 1. 7. Hướng dẫn xếp và cố định hàng trụ ống........................................................3Hình 1. 8. Hướng dẫn xếp và che phủ hàng rời...............................................................3Hình 1. 9. Các thùng/hộp carton, các thùng gỗ và hộp gỗ..............................................3Hình 1. 10. Hàng cùng tấm nâng hàng trên xe tải...........................................................3Hình 1. 11. Hướng dẫn xếp thùng và can trên xe ô tô/container.....................................3Hình 1. 12. Xếp các bao gói/túi mềm..............................................................................3Hình 1. 13. Xếp cuộn hàng theo phương thẳng đứng (trái) và theo phương ngang (phải)...............................................................................................................................3
Hình 2. 1. Cuộn sắt nặng rơi xuống đường gây tai nạn...................................................3Hình 2. 2. Hàng chục khối sắt bị bứt xích rơi xuống đường...........................................3Hình 2. 3. Gạch xây dựng rơi xuống đường do tài xế không đảm bảo quy định xếp dỡ 3Hình 2. 4. Hàng chục bao kiện đóng gói rơi vãi xuống đường.......................................3Hình 2. 5. Gia súc chạy khắp phố do chủ hàng không tuân thủ quy định về vận chuyển hàng hoá..........................................................................................................................3Hình 2. 6. Xe chở vật nuôi gia súc bị lật do chở quá tải và phương tiện không đảm bảo.........................................................................................................................................3Hình 2. 7. Dầu nhớt lênh láng giữa đường Đồng Nai.....................................................3Hình 2. 8. Axit bốc cháy giữa đường gây ô nhiễm môi trường......................................3Hình 2. 9. Bụi cát đất đá bao trùng trên Đại lộ Thăng Long...........................................3Hình 2. 10. Container chở thuốc thực vật cháy rụi.........................................................3Hình 2. 11. xe bồn xăng cháy dữ dội...............................................................................3Hình 2. 12. Xe tải chở phế liệu bị cháy rụi.....................................................................3Hình 2. 13. Hàng bao kiện rơi vãi xuống đường.............................................................3Hình 2. 14. Vật nuôi chết la liệt giữa đường phố Trung Quốc........................................3Hình 2. 15. Hàng chục dầm thép đổ xuống đường tại Mỹ gây ách tắc giao thông.........3Hình 2. 16. Tảng đá lớn lao thẳng về phía trước đâm nát đầu container tại Trung Quốc.........................................................................................................................................3Hình 2. 17. 11 chiếc xe hơi hạng sang bị đổ xuống đường do sử dụng phương tiện chuyên chở không an toàn...............................................................................................3Hình 2. 18. Thùng sơn bị vỡ do xếp hàng không có khung đỡ hợp lý............................3
5
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1. 1. Tải trọng container cho phép trên một số khu vực khi xếp hàng...................3Bảng 1. 2. Thiết kế hỗ trợ việc gia cố, chằng buộc hàng hoá trên xe..............................3
6
CHƯƠNG 1. HƯỚNG DẪN XẾP DỠ HÀNG HÓA TRÊN XE Ô TÔ
Sự cần thiết của việc xếp dỡ vận chuyển hàng hóa an toàn bằng ô tô
Vận tải đường bộ là một phương thức vận tải phổ biến, có nhiều ưu điểm nhưng cũng là một trong những phương thức vận tải kém an toàn nhất. So với các phương thức vận tải như đường sắt, đường biển và đường hàng không, đường bộ có xác suất tai nạn và tỷ lệ số người thiệt mạng/số lượng luân chuyển cao nhất, chính bởi vậy nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao an toàn trên đường bộ là một yêu cầu cấp thiết từ thực tế.
Ngoài yêu cầu về tính hiệu quả, quá trình vận chuyển đường bộ phải đảm bảo an toàn cho tất cả các bên có liên quan. Việc xếp dỡ hàng hóa một cách hợp lý an toàn, dùng bao bì phù hợp, phương tiện phù hợp, có phương án xếp dỡ đúng quy cách sẽ góp phần đáng kể làm cho vận tải hàng hóa đường bộ trở nên an toàn hơn, qua đó nâng cao chất lượng và hiệu quả của toàn bộ hệ thống GTVT.
Trên thế giới, có đến 25% vụ tai nạn đường bộ có liên quan trực tiếp/gián tiếp đến việc xếp dỡ hàng hóa không an toàn. Những vụ tai nạn này hoàn toàn có thể tránh được nếu các bên có liên quan tuân thủ những nguyên tắc về an toàn trong xếp dỡ vận chuyển.
Hình 1. 1. Tài xế phanh gấp, và ống thép không được chằng buộc an toàn đã xô lên phía trước cắt ngang qua ca bin của xe tải
Nguồn : [Jacques Barrot (2014), Cargo securing for road transport]
7
1.1. Phạm vi điều chỉnh
Tài liệu này cung cấp những hướng dẫn kỹ thuật về xếp dỡ trên xe ô tô tải nhằm đảm bảo an toàn cho bản thân người lái và những người lao động khác có liên quan đến quá trình xếp dỡ, đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông trên đường và đảm bảo an toàn cho hàng hóa trong quá trình vận chuyển.
Tài liệu hướng dẫn này không áp dụng cho công tác xếp dỡ hàng hóa siêu trường, siêu trọng, hàng hoá nguy hiểm và các loại xe ô tô đặc chủng.
1.2. Đối tượng áp dụng
Tiêu chuẩn này có thể áp dụng đối với người vận tải hàng hóa, người lái xe, người áp tải, người thuê vận tải, người xếp hàng hóa trên xe ô tô và các tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động xếp dỡ hàng hóa trên xe ô tô khi tham gia giao thông trên lãnh thổ Việt Nam.
Tài liệu này mang tính tham khảo, các đơn vị tổ chức cá nhân vận tải cần nghiên cứu và lựa chọn phương án xếp dỡ vận chuyển hợp lý nhất cho lô hàng của mình.
1.3. Định nghĩa thuật ngữ
- Hàng rời: là loại hàng hóa có dạng cục, hạt, khi vận chuyển được chứa trực tiếp bằng thùng chở hàng của ô tô, không cần bao gói.
- Hàng bao kiện: là hàng hóa được đóng gói trong bao, thùng hoặc kiện để đảm bảo hàng hóa không bị thất thoát, hư hỏng khi vận chuyển.
- Hàng hình trụ ống: là hàng hóa có hình dạng trụ tròn hoặc hình ống tròn dễ lăn trên mặt phẳng.
- Hàng thực phẩm : là các loại thực phẩm phục vụ sinh hoạt hàng ngày của người dân, như rau, quả, thịt, sữa..
- Hàng động vật sống : Các loại động vật còn sống
1.4. Những tác động đến hàng hóa trong quá trình xếp hàng và vận chuyển
Có một số loại lực tác động cần quan tâm trong quá trình xếp hàng.
* Lực cơ học
Có hai loại lực cơ học tác động lên hàng hóa trong quá trình vận chuyển xếp dỡ
- Thế năng: thường tạo ra bởi tải trọng của các hàng hóa xếp lên nhau, tạo nên cong, gẫy, vỡ, đặc biệt đối với những lô hàng phía dưới. Áp suất xếp hàng phụ thuộc vào kích thước, trọng lượng, hình dáng và chiều cao của hàng hóa.
- Động năng: được tạo ra trong quá trình vận chuyển, xếp dỡ container, hoặc chuyển tải giữa các phương thức vận tải khác nhau. Tốc độ gia tốc khi xếp dỡ, các lực rung lắc sẽ khác nhau tùy theo trường hợp cụ thể. Các lực tạo ra bởi quá
8
trình gia tốc có thể được tạo ra do quá trình nâng hạ, di chuyển container....các lực rung tạo ra bởi động cơ, số, bộ phận đẩy của tàu hoặc các thiết bị treo của xe kéo, tòa tàu.
Trong vận tải đường bộ, lực tác động đến lô hàng trên xe có thể có gia tốc trọng trường lên tới 1.0 g theo chiều dọc xe, 0.6 g theo chiều ngang xe và tới 1.5 g theo phương thẳng đứng (với g = 9.81 mét/giây)
Hình 1. 2 Các tác động đến hàng hóa trong quá trình vận chuyển
* Lực thay đổi theo môi trường
Hàng hóa được vận chuyển trong những môi trường khác nhau sẽ chịu các tải trọng khác nhau. Chẳng hạn khi di chuyển trong khu vực rất lạnh hoặc rất nóng, hàng hóa sẽ chịu các tác động từ môi trường và có thể thay đổi về hình dáng, kích thước.
Tất cả các container kín có thể bảo vệ hàng hóa bên trong tránh được các tác động từ môi trường bên ngoài như mưa, tuyết, nước biển, nước muối. Tuy nhiên quá trình ngưng đọng có thể xảy ra ở bên trọng container, xảy ra do không khí có độ ẩm nhất định, ngoài ra là các bộ phận có thành phần nước bên trong hàng hóa.
Nước ngưng tụ sẽ giỏ từ trên trần container xuống dưới khu vực hàng hóa và gây hư hỏng.
Các dạng hư hỏng thường gặp có thể là các vết bản, mốc, mất màu, kết dính với vỏ carton, mất nhãn hoặc cả lô hàng bị sụp đổ.
Nhiệt độ bên trong container phụ thuộc nhiều vào nhiệt độ bên ngoài và vị trí của container trên thuyền. Các container có mái che có nhiệt độ khoảng 20-30 độ C, trong khi những container không có mái che có thể lên hơn 60 độ C. Đây là những nhân tố cần tính đến khi sắp xếp hàng hóa.
* Các thay đổi về sinh học9
Môi trường nóng, ẩm và thông gió kém là điều kiện lý tưởng cho các loại côn trùng, nấm mốc và vi khuẩn và các vi sinh vật phát triển. Trong rất nhiều trường hợp, hàng hóa cũng bị ô nhiễm về sinh học trước khi được xếp vào container. Tuy nhiên quá trình kiểm tra cũng không thể được thực hiện khi container đã được kẹp chì. Một số quốc gia có quy định về mặt luật pháp để đảm bảo các tấm gỗ kê dưới sàn container/thùng xe được kiểm tra không có côn trùng.
* Các thay đổi về hóa học
Các thay đổi này phụ thuộc vào loại hàng, nhiệt độ, độ ẩm và sự dịch chuyển của tàu thuyền. Một số loại hóa chất có thể tăng nhiệt độ rất nhanh chóng, bởi vậy các hóa chất nguy hiểm phải được vận chuyển tuân thủ theo các quy định về hàng nguy hiểm hàng dễ cháy nổ.
Chính bởi vậy việc lựa chọn bao bì, xếp, bảo quản hàng hóa có một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đảm bảo an toàn cũng như chất lượng của lô hàng.
1.5. Tải trọng và phân bổ tải trọng trong container (và thùng xe xe)
Tải trọng của container/thùng xe cần phải được kiểm tra trước khi xếp hàng
Tải trọng và tải trọng phân bổ trên các trục của phương tiện vận tải: Cần được kiểm tra so với trường hợp cụ thể của từng thị trường.
Nguyên tắc cơ bản là tải trọng của hàng hóa phải được phân bổ đều trên toàn bộ mặt sàn của container.
Mức thông thường với container 20 foot: 4.5 tấn/m dài và loại 40 foot: 3 tấn/mét dài
Kinh nghiệm thông thường là dùng các dầm gỗ để phân bổ lực đều trên thùng xe/sàn container.
Chiều rộng của dầm gỗ chịu lực (khoảng cách A trong hình dưới): ít nhất từ 10 cm (container 20 foot) đến 15 cm (container 40 foot), Khoảng cách từ tâm dầm gỗ đến đến trục giữa của container (khoảng cách B) ít nhất 40 cm.
Khoảng cách dầm gỗ chịu lực không có hàng: không quá 1 m
Nếu hàng hóa có trọng lượng lớn, cần thiết kế chân đế chịu lực đặc biệt để đảm bảo phân bổ tải trọng thấp hơn giới hạn quy định.
10
Hình 1. 3. Sử dụng kết cấu dầm gỗ phân bổ lực đều trên sàn container hoặc thùng xe
1.6. Xe nâng hàng
Một số thông số của xe nâng hàng có thể hoạt động trong container tiêu chuẩn chung ISO 1496/1
- Tải trọng cầu trước: (xe + hàng hóa) : Không quá 5460 kg- Diện tích tiếp xúc trên một bánh: không nhỏ hơn 142 cm2- Độ rộng của lốp: không nhỏ hơn 18 cm2- Khoảng cách giữa hai bánh trên cùng một trục: không nhỏ hơn 76 cm
1.7. Kiểm tra container
Kiểm tra container trước khi xếp hàng: Tất cả các container trước khi được sử dụng cần có một chứng chỉ kiểm định CSC, tương thích với công ước quốc tế về an toàn container.
Hình 1. 4. Chứng chỉ an toàn của container CSC
Trong quá trình vận chuyển, container còn được kiểm tra giám sát tại các điểm trung chuyển. Để đảm bảo cho quá trình vận chuyển an toàn, có thể tham khảo thêm một số nội dung sau:
11
Kiểm tra bên ngoài container:
- Có lỗ thủng hoặc vết nứt ở trên vách, trần, sàn của container không?- Cửa container có đóng mở được bình thường- Các thiết bị khóa và tay cầm có hoạt động tốt- Các thiết bị kẹp chì có ở trong trạng thái tốt- Không còn các nhãn mác hàng hóa của lần vận chuyển trước đó.
Một số nội dung kiểm tra với container đặc biệt:
- Container mặt bằng: Các vách ngang cần được dựng lên và khóa cứng- Các container mở: Các thanh giằng cho mái cần phải được lắp đúng vị trí. Các
tấm bạt che không bị hư hại và có kích cỡ đùng để đảm bảo che phủ toàn bộ diện tích trần của container, các dây thừng ở trong trạng thái tốt.
Với các container trần cứng: trần container không có dấu hiệu tư hại, các vị trí kết nối được lắp đặt đúng.
Với các container có các thiết bị điện kết nối: cần kiểm tra toàn bộ điều kiện của các thiết bị điện (dây, phích cắm, ...) trước khi cấp điện cho container.
Kiểm tra bên trong container
- Container có thể chống nước: có thể vào bên trong container, đóng cửa container và kiểm tra xem có ánh sáng lọt qua được các lỗ, vết nứt hoặc các khe
- Đảm bảo bên trong container khô ráo. - Đảm bảo container sạch sẽ, không có mùi- Đảm bảo không có các vật sắc nhọn có thể làm hỏng hàng hóa trong quá trình
vận chuyển
Nếu hàng hóa được xếp vào các container của khách hàng, cần đảm bảo chứng chỉ kiểm định CSC còn hiệu lực.
1.8. Phân bổ tải trọng container
Các mặt hàng cần được sắp xếp để đảm bảo trọng tâm của khối hàng nằm giữa trung tâm của container, trong trường hợp không thể đạt được điều này, khoảng cách tối đa từ trung tâm của container tới trọng tâm của khối hàng cho phép là 60 cm với loại container 20 foot và 90 cm với loại container 40 foot.
Tải trọng cho phép trên một số kết cấu khác của container khi xếp hàng:
Bảng 1. 1. Tải trọng container cho phép trên một số khu vực khi xếp hàng
Kết cấu Tải trọng
Thành container 0.6 lần tải trọng cho phép của sàn container
Hai cửa 0.4 lần tải trọng cho phép của sàn container
Trần 300 kg trên một diện tích 60 x 30 cm
12
1.9. Một số nguyên tắc chung khi xếp hàng
Các loại hàng hóa sau không được xếp cùng với nhau:
- Hàng nhạy cảm với bụi và hàng có dính bụi- Hàng có mùi và hàng phản ứng với mùi- Hàng có tạo ra độ ẩm và hàng hút ẩm hoặc vật liệu bao bì hút ẩm- Hàng hóa có những bộ phận sắc nhọn và hàng hóa mềm dễ bị xuyên thủng- Hàng hóa có độ ẩm và hàng khô- Những hàng hóa nặng không xếp trên hàng hóa nhẹ hơn
Trong trường hợp bắt buộc phải vận chuyển các loại hàng trên cùng với nhau, những hàng có độ ẩm cao cần xếp dưới những hàng khô. Hai loại hàng này cần được phân cách bằng một túi hơi hoặc một lớp bao bì. Các túi hơi hoặc mùn cưa cần được đặt ở dưới các hàng hóa có độ ẩm cao.
1.10. Các thiết kế hỗ trợ việc gia cố, chằng buộc hàng hóa trên xe
Bảng 1. 2. Thiết kế hỗ trợ việc gia cố, chằng buộc hàng hoá trên xe
Các thiết bị Công năng
Các khuyết, quy tai dùng dùng để chằng buộc
Dùng để buộc dây thừng, các dây nhựa, dây xích...nhằm cố định hàng hóa.
Kết cấu lượn sóng ở hai vách dọc container
Dùng để cố định các hàng hóa có kích thước lớn.
Các dầm gỗ nằm ngang có thể được chốt chặn bởi các kết cấu lượn sóng ở hai vách dọc
Các trục chịu lực chính tại các góc của container
Giữ chặt hàng hóa để chống di chuyển theo phương nằm ngang
1.11. Các vật liệu, thiết bị, công cụ hỗ trợ xếp dỡ
Có nhiều công cụ hỗ trợ xếp dỡ hàng hóa khác, mỗi loại có ưu nhược điểm riêng, người vận tải cần cân nhắc và quyết định cách dùng phù hợp.
* Vật liệu đệm lót sàn xe/ sàn container
Tùy vào từng loại hàng hóa khác nhau mà có thể đặt trực tiếp hàng hóa lên mặt sàn container/sàn xe hay không. Một số trường hợp hàng hóa cần rải 1 lớp vật liệu lót để tăng ma sát giữa lô hàng với mặt sàn hoặc phải đặt trên giá gỗ rồi mới đặt lên sàn container/sàn xe để bảo mặt sàn container không bị hư hỏng trong quá trình xếp hàng cũng như an toàn cho hàng hóa trong quá trình vận chuyển.
Hàng hóa có thể xếp trực tiếp lên sàn của container mà không cần những tấm đệm đặc biệt nếu lô hàng có thể đứng một cách độc lập, tải trọng của lô hàng không ảnh hưởng đến kết cấu sàn container/sàn xe, cũng như hàng hóa không có các tác động
13
sinh hóa học đến container/xe. Một vài ví dụ như các hộp hàng carton, các hộp nhẹ hoặc các tấm nâng hàng.
* Tấm nâng hàng (Pallet)
Các tấm nâng hàng thường được sử dụng để tăng tốc độ xếp dỡ hàng hóa, đặc biệt đối với các hộp carton và các hàng hóa nhỏ do chúng có thể được sử dụng rất hiệu quả với xe nâng cơ giới hoặc xe nâng tay. Chúng có thể được xếp và bao quanh bằng các lớp nylong mỏng và các dây ny lông chằng xung quanh tấm nâng hàng, trong trường hợp này các tấm nâng hàng là một phần của lô hàng.
Nhược điểm của tấm nâng hàng là trong một số trường hợp chúng không thể được xếp kín tối đa trong một container tiêu chuẩn. Khoảng cách giữa các tấm nâng hàng phải được chèn chặn bằng các vật liệu khác. Thông thường không thể xếp chồng các tấm nâng hàng nên cần phải có khung gỗ/giá đỡ để có thể tận dụng được không gian trong container/thùng xe.
Hình 1. 5. Tấm nâng hàng, xe nâng tay và xe nâng cơ giới
* Các dầm gỗ vuông
Một kết cấu gồm nhiều các thanh gỗ vuông kết nối với nhau là một dạng phổ biến để phân bổ tải trọng đều lên sàn container.
Tùy thuộc vào loại hàng, các thanh gỗ có thể dao động từ độ dày 5 cm đến kết cấu hình vuông 20 x 20 cm, phần không chịu tải không nên quá 1 m.
* Các khung thép: thường đường sử dụng đối với các kiện hàng lớn và siêu trọng, các vật liệu chống trượt cần được sử dụng khi có hai bề mặt thép tiếp xúc với nhau.
* Các vật liệu để chằng buộc cố định hàng hóa trên ô tô
Vật liệu dùng để chằng buộc, cố định lô hàng hóa nhằm chống lại các dịch chuyển theo các phương khác nhau như dọc, ngang và thẳng đứng, ngoài ra là các tác động rung trong quá trình vận chuyển.
Các loại vật liệu chằng buộc cần được sử dụng với các lô hàng có tải trọng thấp hơn tải trọng giới hạn của thiết bị chằng buộc.
Mỗi loại vật liệu có một độ đàn hồi khác nhau bởi vậy không được sử dụng các loại vật liệu chằng buộc khác nhau cho cùng một loại hàng.
14
Khi có các lực tác động, hàng hóa sẽ được giữ lại bởi vác vật liệu có độ đàn hồi thấp nhất, khi các vật liệu này bị đứt gãy, các thiết bị chằng buộc khác cũng sẽ nhanh chóng bị hỏng, bởi vậy dùng nhiều loại vật liệu chằng buộc có độ đàn hồi khác nhau trên cùng một hướng sẽ không có tác dụng cộng hưởng như nhiều người mong đợi. Tuy nhiên có thể kết hợp nếu sử dụng mỗi loại ở các hướng khác nhau
* Dây chão, dây thừng:
Các loại dây thừng làm từ vật liệu tự nhiên (xơ cây, thân cây) có thể sẽ bị hỏng trong điều kiện axit, hoặc các chất hòa tan, các loại dây thừng này sẽ co dãn theo độ ẩm không khí
Các loại dây thừng làm từ các chất xơ tổng hợp ít bị ảnh hưởng của môi trường hơn, tuy nhiên lại có khả năng chịu tải trọng kém hơn, bởi vậy chỉ được dùng để chằng buộc các hàng hóa nhẹ.
Có thể dùng dây thừng có lõi thép.
* Các dây nylon
Loại phổ biến nhất để chằng buộc là các dây nylong, có rất nhiều loại với tải trọng khác nhau. Khi dùng cần có các tai quai bảo vệ dây thừng tại các vị trí tiếp xúc với các góc cạnh sắc nhọn.
Cấm không được thắt dây nylon do đặc tính trơn trượt của loại vật liệu này, thay vào đó cần dùng các đai và khuyên để thắt chặt dây nylong.
* Các đai bằng thép
Các đai thép không có độ đàn hồi, và không thể áp dụng với các lô hàng mềm. Khi các dầm gỗ co dãn, các đai bằng thép có thể bị lỏng rất nhanh chóng. Bởi vậy cần đảm bảo các hàng hóa được chằng buộc bởi các đai thép không bị thất thoát/ngót về số lượng trong quá trình vận chuyển.
Các đai bằng thép đặc biệt hữu dụng trong trường hợp vận chuyển các cuộn thép. Có thể xiết chặt đai thép rất nhanh bằng các dụng cụ chuyên dùng. Đai thép không được dùng ở các bề mặt sắc nhọn hoặc các góc không bằng phẳng.
* Các dây thép, móc, và khóa
Các dây thép thường được dùng rất phổ biến để chằng buộc các hàng hóa nặng. Chúng cũng có rất nhiều kích cỡ. Có độ đàn hồi thấp và có khả năng chịu lực cao. Tuy nhiên không nên sử dụng ở các góc sắc nhọn hoặc các vị trí có độ cong lớn.
Khi dùng dây théo, cần có thêm các thiết bị hỗ trợ bao gồm còng, bộ phận siết chặt và quy tai/khuyết chịu lực.
15
Hình 1. 6. Cách dùng dây thép đúng (chưa xiết) – các dây thép được xoắn lại để tăng độ ma sát
* Dây xích
Dây xích có giới hạn tải trọng cao. Mắt xích chằng buộc trên hàng hóa hoặc trên container thường yếu hơn với dây xích thép. Dây xích thường được sử dụng để chằng buộc các hàng hóa nặng, không bị mất tác dụng tại các cạnh nhỏ, miễn là tại đó từng kết nối của dây xích không bị cong. Dây xích không có tính đàn hồi. Chúng được thắt chặt với sự trợ giúp của các đinh vít căng lực hoặc đòn bẩy/móc.
* Các vật liệu chèn lấp
Túi khí: Các túi khí có nhiều loại kích thước khác nhau dùng để lấp đầy các khoảng trống giữa các lô hàng sau khi xếp lên xe đảm bảo giữa các lô hàng, và giữa lô hàng và thành container/thùng xe không còn khoảng trống đảm bảo hàng hóa cố định tốt nhất trong khi vận chuyển. Lưu ý khi sử dụng túi khí không được chèn, lót túi khí vào các cạnh sắc nhọn tránh túi khí bị hỏng và mất tác dụng.
Mùn cưa: Dùng để tăng ma sát gữa hàng hóa và các mặt sàn nhằm chống lại hiện tượng trượt. Mùn cưa thường được dùng lót dưới sàn container hoặc trên mặt phẳng nghiêng. Khi sử dụng mùn cưa cần lưu ý hạt mùn cưa có thể bị lèn chạt hơn tạo khoảng trống so với ban đầu hoặc có thể bị rơi vãi do rung động.
Các loại vật liệu bao bì: Một cách đơn giản nhất để chống cho các kiện hàng xô dịch là chèn đầy các khoảng trống bằng các loại vật liệu bao bì đóng gói. Cần đảm bảo các lực phân bổ nằm trong giới hạn.
Các thanh gỗ có thể dùng để cố định các kiện hàng lớn, tuy nhiên do khả năng chịu lực của các thành container thấp hơn sàn, nên nếu lô hàng lớn, cần có phương án phân bổ lực lên thành container một cách đều đặn. Cách tốt nhất là dùng kết cấu để truyền tải trọng về các khung chính của container.
16
1.12. Các quy định chung trong cố định lô hàng
Người vận tải nên lựa chọn phương tiện phù hợp với loại hàng hóa cần vận chuyển.
Phương án xếp dỡ đảm bảo cho các công việc sau:
- Xếp hàng nhanh chóng và không có hư hại
- Dễ dàng cho kiểm kê (đếm/thống kê) và kiểm tra
- Dễ dàng trong dỡ hàng hóa
- Hàng hóa không bị hư hại hoặc tổn thất
* Một số lời khuyên trong xếp hàng và chằng buộc hàng hóa:
- Phân bổ tải trọng lô hàng đều trên sàn xe
- Cố định lô hàng bằng các giải pháp chèn, chằng, buộc, gia cố phù hợp.
- Trên thế giới, các quốc gia khác nhau có thể có quy định khác nhau về tải trọng trục, khoảng cách giữa các trục, bởi vậy với các lô hàng vận chuyển từ Việt Nam đi quốc tế, người vận tải cần tham khảo quy định cụ thể trên toàn tuyến từ đầu A đến đầu B.
- Những lô hàng có cùng tính chất nên được xếp cùng với nhau để dễ dàng trong kiểm kê/quản lý.
- Trình tự từng lô hàng xếp trên xe: nên được bố trí hợp lý để những lô hàng giao cuối cùng ở phía trong cùng, trong khi những lô hàng giao đầu tiên sẽ ở gần phía cửa của thùng xe/container.
- Phương án xếp nên tạo điều kiện thuận lợi cho việc dùng xe nâng cơ giới, xe nâng tay, tấm nâng hàng để giảm tối đa thời gian xếp dỡ hàng hóa.
Hạn chế tối thiểu hư hỏng và tổn thất hàng hóa qua việc cân nhắc đến cả ba tác động về vật lý (các lực tác động theo cả ba phương), hóa học (thay đổi tính chất hàng hóa trong các môi trường khác nhau, nước ngưng tụ) và sinh học (các biến đổi sinh học có thể có, nấm mốc, vi khuẩn, độ ẩm) trong quá trình vận chuyển lô hàng.
- Lưu ý một số sản phẩm cần các quy định đặc biệt:
Hàng hóa luôn để lên trên Hàng hóa luôn xếp phía dưới Hàng hóa không để khoảng cách xung quanh Hóa hóa phải xếp riêng biệt
Có thể tham khảo hướng dẫn của tổ chức lao động quốc tế và tổ chức hàng hải thế giới về xếp hàng trên container.
17
1.13. Hướng dẫn với các loại hàng trụ ống
Hàng hóa hình trụ ống được xếp nằm ngang hoặc nằm dọc theo chiều dài xe tùy thuộc vào chiều dài của hàng so với thùng xe. Khi đặt nằm ngang cần đặt vuông góc với chiều dài xe.
Khi chiều cao của ống trụ nhỏ hơn đường kính, ống trụ cần được đặt thẳng đứng.
Các loại hàng trụ ống cần được chằng buộc vào thành xe hoặc sử dụng giá kê, giá đỡ, chèn lót để cố định tránh dịch chuyển hàng hóa trong quá trình vận chuyển.
Trường hợp hàng trụ ống có bề mặt trơn nhẵn, khi xếp chồng lên nhau phải sử dụng vật liệu đệm lót giữa các lớp hàng để chống trơn trượt.
Hướng dẫn việc xếp và cố định hàng trụ ống được minh họa như sau:
Xếp, cố định cuộn tròn đứng trên thùng xe
Xếp, cố định cuộn tròn ngang thùng xe
Xếp, cố định ống tròn bằng giá kê Xếp, cố định ống trụ ngang thùng xe
Xếp, cố định ống trụ dài đường kính lớn
Xếp, cố định ống trụ nặng ngang thùng xe
18
Xếp, cố định ống trụ dài trong thùng xe kín
Xếp, cố định ống trụ dài với nhau và với thùng xe
Hình 1. 7. Hướng dẫn xếp và cố định hàng trụ ống
1.15. Quy định về xếp hàng rời
Khi vận chuyển hàng rời phải sử dụng xe ô tô tải có thùng hoặc công - ten - nơ.
Trường hợp chở hàng rời trên xe tải không có thùng kín, người vận tải phải sử dụng thiết bị, dụng cụ để che kín hàng hóa, đảm bảo hàng hóa không bị rơi vãi trong quá trình vận chuyển
Hướng dẫn xếp và che phủ hàng rời được minh họa như sau:
Xếp hàng rời không đúng Xếp hàng rời đúng
Xếp và che hàng rời bằng bạt Xếp và che hàng rời bằng lưới
Hình 1. 8. Hướng dẫn xếp và che phủ hàng rời
1.16. Các thùng carton, các thùng gỗ và hộp gỗ.
19
Hình 1. 9. Các thùng/hộp carton, các thùng gỗ và hộp gỗ
Khi xếp các thùng carton vào container/trên thùng xe cần đảm bảo nếu hàng hóa không đầy kín container/thùng xe, các túi bông/xốp cần phải được sử dụng để đảm bảo toàn bộ diện tích sàn của container được lấp đầy.
Trong trường hợp lô hàng quá ít, cần tách thành các hàng, và giữa các hàng bố trí các túi khí,vật liệu bảo quản bao bì.
Số lượng các thùng có thể xếp chồng lên nhau phụ thuộc vào độ ổn định của thùng hàng. Ngoài ra cần tính đến các thay đổi về thời tiết, đặc biệt về độ ẩm với khả năng chịu lực của các thùng carton (do các thùng carton có thể bị ngấm nước và trở nên mềm hơn, khả năng chịu lực giảm đi đáng kể).
Nếu có nhiều tầng và tầng trên không đủ hàng, có thể dùng các túi khí hoặc thanh chắn để đảm bảo các lô hàng phía trên không bị trượt/không di chuyển.
1.17. Xếp hàng hóa cùng các tấm nâng hàng
Hình 1. 10. Hàng cùng tấm nâng hàng trên xe tải
Hiệu quả sử dụng thùng xe với lô hàng có tấm nâng hàng phụ thuộc vào kích thước của tấm nâng hàng. Hàng hóa xếp trên tấm nâng hàng cần che phủ hết diện tích của tấm nâng hàng và được cố định bởi các vật liệu chằng buộc hỗ trợ như dây dai, dây nylon...
Cần đảm bảo trọng tâm của toàn bộ lô hàng nằm ở giữa container, theo cả hai phương dọc và ngang. Từng tấm nâng hàng cần được cố định một cách độc lập.
20
1.18. Quy định về xếp hàng bao kiện
Các kiện hàng nặng có bao gói cứng, ổn định được đặt ở phía dưới.
Các kiện hàng có kích thước giống nhau sắp xếp cùng nhau.
Các kiện hàng có xu hướng nghiêng một góc nhỏ xếp vào giữa đống hàng.
Trường hợp giữa các kiện hàng có khoảng cách, phải dùng các thiết bị, dụng cụ chèn để chống va chạm, xê dịch trong quá trình vận chuyển. Trường hợp sau khi xếp hàng xong mà vẫn có khoảng trống trong thùng xe thì phải gia cố để cố định hàng hóa.
1.19. Xếp dỡ hàng thùng và can nhựa
Trước khi xếp hàng lên xe cần kiểm tra các thùng, can nhựa có còn nguyên vẹn hay không, có bị rò rỉ dung dịch đựng bên trong hay không? Trong quá trình xếp dỡ cũng như vận chuyển chỉ cần 1 thùng hoặc can nhựa bị hỏng, móp có thể gây ảnh hưởng đến cách sắp xếp cũng như an toàn của toàn bộ lô hàng. Về cơ bản thùng và can nhựa phải được sắp xếp sao cho nắp thùng và can quay lên trên, các thùng phải được xếp thẳng đứng cạnh nhau và có ván đệm chèn lót/tấm gỗ ngan cách giữa các lớp thùng và can với nhau để tăng sự ổn định khi xếp và vận chuyển. Số lượng thùng sắp xếp trên sàn tùy thuộc đường kính và diện tích sàn container.
Hình 1. 11. Hướng dẫn xếp thùng và can trên xe ô tô/container
Tùy cách sắp xếp hàng hóa mà sẽ có công thức tính số lượng thùng được xếp vào container khác nhau:
Xếp theo cách 1:
Xếp theo cách 2:
Với: n: Số hàng xếp được
D: Đường kính của thùng/can
21
L: Kích thước bên trong của container
Tất cả thùng phải được sắp xếp phù hợp chặt chẽ trong container/thùng xe, mà không có bất kỳ khoảng trống giữa các hàng hóa và container. Nếu khoảng trống là không thể tránh khỏi, phải dùng các vật liệu đệm chèn lót hỗ trợ hoặc đóng vào các tấm kê hàng để đảm bảo thùng không bị xê dịch trong quá trình vận chuyển.
Thông thường cần đặt tấm gỗ lót chắn giữa hàng thùng cuối cùng với cửa container/cửa thùng xe để ngăn thùng hàng bị trượt va vào cánh cửa đặc biệt khi dỡ hàng. Ngoài ra lô hàng có thể được gia cố bằng dây đai hoặc tấm nâng hàng để có thể đặt chồng lên nhau đảm bảo không bị sụp đổ khi vận chuyển, không ảnh hưởng đến các thùng hàng khác.
1.20. Xếp dỡ các hàng bao gói (túi và cuộn)
Các túi và cuộn hàng cần phải được xếp lên nhau để chống trượt trong quá trình vận chuyển. Bản chất các túi có thể xếp chồng lên nhau mà không có khoảng cách. Cách tốt nhất là đưa vào các tấm nâng hàng và dùng các lynon quấn xung quanh.
Hình 1. 12. Xếp các bao gói/túi mềm
1.21. Xếp dỡ các hàng cuộn hàng
Với các lô hàng dạng cuộn trước khi xếp lên thùng xe cần kiểm tra trọng lượng phân bổ trên 1 mét sàn có được đảm bảo hay không.
Nếu lô hàng có tải trọng nặng, cần dùng các dầm để phân bổ tải trọng đều trên sàn thùng xe/sàn container.
Cuộn hàng có thể xếp theo phương thẳng đứng, dọc hoặc ngang. Cần phải có các giải pháp chằng buộc gia cố nhằm cố định lô hàng khi vận chuyển.
Đặc biệt trong trường hợp xếp trục cuộc hàng theo phương dọc hoặc ngang, tải trọng của cuộn hàng sẽ được phân bổ trên một diện tích rất nhỏ (diện tích tiếp xúc giữa
22
cuộn hàng và sàn xe) bởi vậy cần phải sử dụng các kết cấu hỗ trợ phân bổ lực đều trên sàn xe.
Hình 1. 13. Xếp cuộn hàng theo phương thẳng đứng (trái) và theo phương ngang (phải)
1.22. Xếp dỡ động vật sống
Hình. Xếp dỡ động vật sống trên xe ô tô
Quá trình xếp dỡ vận chuyển động vật sống phải tuân thủ các quy định của cơ quan quản lý
- Luật giao thông đường bộ
Tùy theo loại động vật sống, người kinh doanh vận tải yêu cầu người thuê vận tải bố trí người áp tải để chăm sóc trong quá trình vận tải.
Người thuê vận tải chịu trách nhiệm về việc xếp, dỡ động vật sống theo hướng dẫn của người kinh doanh vận tải; trường hợp người thuê vận tải không thực hiện được thì phải trả cước, phí xếp, dỡ cho người kinh doanh vận tải.
Việc vận chuyển động vật sống trên đường phải tuân theo quy định của pháp luật về vệ sinh, phòng dịch và bảo vệ môi trường.
- Đánh số quản lý động vận: Tại thời điểm 2015 là Quy định về việc đánh dấu gia súc vận chuyển trong nước, xuất khẩu và nhập khẩu (Ban hành kèm theo Quyết định số 49/2006/QĐ-BNN ngày 13/06/2006 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn)
Một số khuyến cáo:
- Đảm bảo dưỡng khí cho động vật sống trong quá trình vận chuyển
23
- Tham khảo tiêu chuẩn tại Mỹ: Khi vận chuyển động vật trong thời gian dài hơn 28 tiếng, bố trí 5 tiếng dừng để cung cấp thức ăn và nước uống và nghỉ ngơi cho lô hàng động vật sống.
1.23. Xếp dỡ thực phẩm
Cần bảo quản, xếp dỡ phải tuân thủ các quy định về điều kiện an toàn thực phẩm hiện hành trong quá trình vận chuyển thực phẩm của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.
1.24. Xếp dỡ hàng hóa dược phẩm
Dược phẩm là sản phẩm nhạy cảm với ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm và môi trường xung quanh, yêu cầu chất lượng vệ sinh môi trường cao cả trong xếp dỡ, vận chuyển, bởi vậy quá trình xếp dỡ hàng hóa dược phẩm ngoài việc đảm bảo các yêu cầu về an toàn chung ở trên, cần tuân thủ các quy định của cơ quan quản lý nhà nước (Bộ y tế) trong xếp dỡ vận chuyển mặt hàng này.
Một số lời khuyên khi xếp dỡ dược phẩm
Về nguyên tắc các điều kiện bảo quản phải là điều kiện ghi trên nhãn thuốc. Theo qui định của Tổ chức Y tế thế giới, điều kiện bảo quản bình thường là bảo quản trong điều kiện khô, thoáng, và nhiệt độ từ 15-250 C hoặc tuỳ thuộc vào điều kiện khí hậu, nhiệt độ có thể lên đến 300C. Phải tránh ánh sáng trực tiếp gay gắt, mùi từ bên ngoài vào và các dấu hiệu ô nhiễm khác.
Nếu trên nhãn không ghi rõ điều kiện bảo quản, thì bảo quản ở điều kiện bình thường. Trường hợp ghi là bảo quản ở nơi mát, đông lạnh .... thì vận dụng các qui định sau:
Nhiệt độ:
24
Trích 16/2012/TT-BYT ngày 22/10/2012 Quy định về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, dụng cụ, vật liệu bao gói, chứa đựng thực phẩm thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế
Điều 6. Điều kiện an toàn thực phẩm trong quá trình vận chuyên thực phẩm
1. Thiết bị chứa đựng thực phẩm phải ngăn cách với môi trường xung quanh, tránh sự xâm nhập của bụi, côn trùng; phù hợp với kích thước vận chuyên.2. Thiết bị vận chuyên chuyên dụng và các dụng cụ chứa đựng tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm trong quá trình vận chuyên được chế tạo bằng vật liệu không làm ô nhiễm thực phẩm hoặc bao gói thực phẩm, dễ làm sạch.3. Đủ thiết bị kiêm soát được nhiệt độ, độ ẩm, thông gió và các yếu tố ảnh hưởng tới an toàn thực phẩm theo yêu cầu kỹ thuật đê bảo quản đối với từng loại thực phẩm theo yêu cầu của nhà sản xuất trong suốt quá trình vận chuyên.4. Phải có nội quy quy định về chế độ bảo đảm an toàn thực phẩm trong vận chuyên thực phẩm; duy trì và kiêm soát chế độ bảo quản theo yêu cầu trong suốt quá trình vận chuyên đối với từng loại sản phẩm thực phẩm; đối với thực phẩm có yêu cầu bảo quản đặc biệt phải có giao nhận cụ thê giữa người tiếp nhận và người vận chuyên thực phẩm.5. Thiết bị dụng cụ phải bảo đảm vệ sinh sạch sẽ trước, trong và sau khi vận chuyên thực phẩm; không vận chuyên thực phẩm cùng hàng hoá độc hại hoặc có thê gây nhiễm chéo ảnh hưởng đến chất lượng, an toàn thực phẩm.6. Đối với người tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm trong quá trình vận chuyên thực phẩm: Tuân thủ theo các yêu cầu quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 7 Thông tư số 15/2012/TT-BYT ngày 12 tháng 09 năm 2012 của Bộ Y tế quy định về điều kiện chung bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm.
Thùng xe nhiệt độ phòng: Nhiệt độ trong khoảng 15-250 C, trong từng khoảng thời gian nhiệt độ có thể lên đến 300C.
Thùng xe mát: Nhiệt độ trong khoảng 8-150 C.
Thùng xe lạnh: Nhiệt độ không vượt quá 80 C.
Tủ lạnh: Nhiệt độ trong khoảng 2-80 C.
Thùng xe đông lạnh: Nhiệt độ không vượt quá - 100 C.
Độ ẩm: Điều kiện bảo quản "khô" được hiểu là độ ẩm tương đối không quá 70%.
1.25. Xếp dỡ hàng lỏng
Trong trường hợp dùng xe bồn, bồn chứa thường được nạp đầy với ít nhất 80% thể tích và trọng lượng để tránh biến động đột biến nghiêm trọng trong quá trình vận chuyển và tối đa không vượt quá 95% dung tích của bồn đảm bảo chất lỏng có thể giãn nở trong quá trình xếp dỡ hoặc vận chuyển mà không gây nguy hiểm cho người và phương tiện.
1. 26. Một số hình ảnh minh họa:
Các lực tác động đến hàng hóa trong quá trình vận chuyển : Giảm tốc(i), Tăng tốc (ii), Vào cua (iii)
25
(i) Giảm tốc (ii) Tăng tốc
(iii) Vào cua
26
Đảm bảo rơ móc ổn định cho xe nâng cơ giới hoạt động
Không lái xe nâng quá nhanh khi vào rơ moóc
Xếp kiên cố/đảm bảo hàng hóa chắc chắn để ngăn việc rơi hàng khi mở của thùng
27
Chặn/ giữ hàng vào khung/ sườn của thùng xe
Dùng Tấm ngăn cứng phân chia hai lô hàng có cao độ khác nhau
Hàng hóa được đóng trong các thùng có chiều cao khác nhau
Hàng hóa được đóng trong các thùng có chiều cao khác nhau
Dây buộc kiểu thẳng đứng
28
Dây buộc vòng quanh lô hàng
Buộc cuộn Buộc kiểu chéo Buộc chữ X
Dùng các kết cấu gỗ / tấm ván để cố định lô hàng trên xe mooc
Giữ hàng bằng thanh đỡ chữ H Giữ hàng bằng đệm rơm trống dọc
29
Giữ hàng bằng những khung gỗ
Lấp đầy những khoảng trống bằng tấm nâng hàng
Chặn bằng các túi khí
30
Đặt các loại hàng nhẹ lên trên hàng nặng
Xếp hàng nặng bằng các vách thẳng đứng
Xếp hàng nặng bằng các tấm/ lớp trung gian
Buộc vòng qua hàng hóa
31
Phân bổ đều trên sàn xe/sàn container
Không làm các lớp bất thường của các thùng hàng
Dùng các vật liệu trơn không trượt để hạn chế việc thùng hàng xô đẩy
Xếp từ hàng hóa nặng một cách độc lập
Xếp các lớp ở trên tương ứng với nhau
CHƯƠNG 2. CÁC BÀI HỌC KINH NGHIỆM
2.1. Một số tai nạn giao thông trong quá trình vận chuyển hàng hoá trong nước
2.1.1. Lật xe tải chở hàng do xếp, chằng buộc, che đậy hàng hoá không đúng quy định
Trường hợp 1: hàng vật liệu xây dựng , sắt thép công nghiệp
- 16h ngày 27/12/2014, trên đường Nguyễn Duy Trinh, đoạn qua địa bàn phường Trường Thạnh, quận 9, TPHCM. Xe đầu kéo container BKS 51E-012.76 chở hàng chục cuộn sắt xây dựng lưu thông trên đường Nguyễn Duy Trinh (theo hướng QL1 về vòng xoay đường dẫn đường cao tốc TPHCM- Long Thành-Dầu Giây). Khi vừa qua ngã 3 giao với đường Tam Đa (phường Trường Thạnh, quận 9), bất ngờ một cuộn sắt nặng nhiều tấn bức dây rơi xuống đường. Cùng lúc này, 2 xe máy lần lượt mang các BKS 59Z2-033.79 và 53X6-4967 với 3 người trên xe từ hướng ngược lại chạy đến đã bị cuộn sắt văng trúng làm cả 3 té xuống đường bị sắt đè lên. Theo nhân dân sống hai bên đường cho biết, nguyên nhân tai nạn do tài xế không chằng buộc cận thận nên bị tuột dây chằng.
Hình 2. 1. Cuộn sắt nặng rơi xuống đường gây tai nạn
- Vào lúc 8giờ 30 phút sáng ngày 8.9.2014, tại chân cầu vượt Sống thần - đoạn giao lộ giữa Ql 1A và Lê Thị Hoa (khu phố 6, phường Bình Chiểu, quận Thủ Đức) - chiếc xe tải mang biển số 51C - 240.25 chở hàng chục khối sắt lớn bất ngờ bị đứt đây xích, hàng chục khối sắt rơi xuống đường.
32
Hình 2. 2. Hàng chục khối sắt bị bứt xích rơi xuống đường
- Khoảng 14h30 ngày 17/10/2014, tại nút giao thông Khuất Duy Tiến - Trần Duy Hưng (phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội) đã xảy ra một vụ tai nạn, chiếc ô tô đầu kéo mang biển kiểm soát 29R- 007.14 chở gạch tự chèn lưu thông theo hướng Khuất Duy Tiến - Phạm Hùng. Khi đi đến ngã tư giao với đường Trần Duy Hưng, toàn bộ số hàng ở trên xe bị lật đổ xuống đường. Nguyên nhân vụ tai nạn là do tài xế đã không xếp hàng hoá đúng quy định và dùng dây chằng buộc kém chất lượng.
Hình 2. 3. Gạch xây dựng rơi xuống đường do tài xế không đảm bảo quy định xếp dỡ
Trường hợp 2: hàng hoá bao kiện
- Vụ tai nạn xảy ra lúc 14h30 ngày 21/10/2014 trên quốc lộ 1A, đoạn gần cổng khu du lịch Suối Tiên, phường Tân Phú, quận 9, TP.HCM. Thời điểm trên, xe tải chở hàng trăm thùng nước ngọt đến khu vực trên thì bị nghiêng khiến xe mất thăng bằng, sau đó lật nhào. Nguyên nhân chính gây ra sự cố trên là do xe chở quá tải, thùng xe không đảm bảo chất lương và không có tuân thủ các quy định về xếp dỡ hàng hóa.
33
Hình 2. 4. Hàng chục bao kiện đóng gói rơi vãi xuống đường
Trường hợp 3: Hàng hóa dễ hư hỏng và động vật sống
- Chiều 29/1/2014, trên tuyến quốc lộ 1A thuộc địa phận phường Hòa Thọ Đông, quận Cẩm Lệ, TP.Đà Nẵng một xe tải chở lợn mang biển số do tài xế Trần Văn Tuấn, (trú tại phường Hòa Khê, Thanh Khê, Đà Nẵng) điều khiển chạy theo hướng Quảng Nam – Đà Nẵng đang chạy theo hướng Điện Bàn (Quảng Nam) đã bị lật khiến cho tài xế và phụ xe bị thương, toàn bộ số lợn trên xe bị xổng, chạy khắp phố.
Hình 2. 5. Gia súc chạy khắp phố do chủ hàng không tuân thủ quy định về vận chuyển hàng hoá
- Cũng một trường hợp chở vật nuôi gia súc vật nuôi khác, khoảng 9h15 sáng ngày 6/5/2012, trên đường TP. Vinh đoạn qua xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên (Nghệ An) chiếc xe tải mang BKS 36M-9945 do tài xế Vũ Văn Sơn (SN 1972, trú ở xã Nga Thanh, Nga Sơn, Thanh Hóa) chở gần 200 con lợn bỗng nhiên lật giữa đường.
34
Hình 2. 6. Xe chở vật nuôi gia súc bị lật do chở quá tải và phương tiện không đảm bảo
Sau khi điều tra hiện trường, nguyên nhân chính là do xe chở quá tải bị gãy nhíp khiến xe đang chạy bỗng dưng đổ lật ngay giữa đường.
Trường hợp 4: Hàng hoá nguy hiểm, chất lỏng dễ cháy, axit …
- Vào lúc 13h50 ngày 15/3/2013 chiếc xe tải Minh Đức mang BKS:65C-015.74, do tài xế Lê Phước Hiếu, SN 1971, thường trú tại TP Cần Thơ điều khiển theo hướng Bắc - Nam. Đến tại ngã tư Vũng Tàu, thuộc địa bàn phường An Bình, TP Biên Hòa - Đồng Nai thì chiếc xe bị lật, khiến hàng trăm thùng dầu nhớt loại MP-ENGINE OIL 40 và MP-ENGINE OIL 50 loại 18 lít trên xe bị văng ra ngoài, nhiều thùng bị vỡ làm dầu đổ lênh láng ra đường.
Hình 2. 7. Dầu nhớt lênh láng giữa đường Đồng Nai
Nguyên nhân vụ tai nạn là do xe chở quá tải, không tuân thủ các quy định về xếp dỡ hàng hóa nên khi xe quay đầu thì bị lệnh và lộn thùng xe. Vụ tai nạn không gây thiệt hại về người nhưng tổn thất lớn về kinh tế cho chủ hàng.
- Vào lúc 9h ngày 4/11/2014 , chiếc xe tải mang biển kiểm soát 60B-0128 chở khoảng 5.000 lít axit, do anh Huỳnh Văn Nhâm (sinh năm 1977, ngụ thành phố Biên Hòa) điều khiển, đang
35
lưu thông từ huyện Long Thành về thành phố Biên Hòa. Khi chiếc xe tải trên đang ôm cua vào vòng xoay trên đường Bùi Văn Hòa và đường Võ Nguyên Giáp, do không có các biện pháp xếp dỡ an toàn nên khi cua xe, các thùng axit va đập vào nhau gây ra lực đẩy làm cho thùng xe bị nghiên và lật giữa đường, khiến axit tràn ra đường và bốc cháy dữ dội.
Hình 2. 8. Axit bốc cháy giữa đường gây ô nhiễm môi trường
Trường hợp 5: Hàng hoá thông thường, dạng cát …
- Hàng loạt chở quá tải, không che chắn gây vung vãi đất ra đường trên đường gom Đại lộ Thăng Long
Hình 2. 9. Bụi cát đất đá bao trùng trên Đại lộ Thăng Long
2.1.2. Cháy thùng hàng hoá do bảo quản không đúng quy định
Trường hợp 1: Hàng hoá lỏng, khi đốt
- Khoảng 2h sáng ngày 11 tháng 11 năm 2014, tại kho hàng của chi nhánh công ty hoá nông Lúa Vàng ở ấp Phú An, xã Phú Thịnh, huyện Tam Bình (Vĩnh Long). Chiếc xe Container chở hơn 30 tấn thuốc bảo vệ thực vật đang chờ để di chuyển thì bất ngờ bốc cháy. Nguyên nhân là số hàng thuốc bảo vệ thực vận không được bảo quản che đậy kỹ càng gặp môi trường nóng nên số hàng này đã bốc cháy.
36
Hình 2. 10. Container chở thuốc thực vật cháy rụi
- Khoảng 13h chiều ngày 3/6/2013, chiếc xe bồn xăng bất ngờ phát nổ và cháy dữ dội trên đường Trần Hưng Đạo, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Nguyên nhân do bồn xe bị han rỉ không đảm bảo kỹ thuật và không được đậy nắp kín dễ bị bắt lửa.
Hình 2. 11. xe bồn xăng cháy dữ dội
Trường hợp 2: Hàng hoá khác
- Khoảng 8h sáng ngày 16/9/2014, một xe tải biển số 77C- 00948 chở hàng phế liệu đột nhiên bốc cháy khi đang dừng đỗ tại Km 1317 trên Quốc lộ 1 thuộc địa bàn xã An Mỹ, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Nguyên nhân do thùg xe không được che đậy kỹ càng nên đã bắt lửa và bốc cháy.
37
Hình 2. 12. Xe tải chở phế liệu bị cháy rụi
2.2. Một số tai nạn giao thông trong quá trình vận chuyển hàng hoá quốc tế
2.2.1. Lật xe tải chở hàng do xếp, chằng buộc che đậy hàng hoá không đúng quy định
Trường hợp 1: hàng hoá bao kiện
- Vụ tai nạn xảy ra vào khoảng 2h 45 trên đường Interstate 287, Mahwah, New Jersey, New York, Mỹ. Một xe tải của công ty chuyển phát nhanh FedEx chở hàng bao kiện, do xếp hàng bao kiện trong thùng xe không đúng quy cách nên khi đi qua đoạn đương có khúc cua và lái xe phải phanh gấp nên số hàng sau thùng xe đã bị văng ra ngoài.
Hình 2. 13. Hàng bao kiện rơi vãi xuống đường
Trường hợp 2: Hàng hóa động vật sống gia súc gia cầm
- Ngày 22/11/2014, tỉnh Giang Tây, Trung Quốc xe tải chở gia súc, cụ thể chở 169 con lợn đã bị lật úp khi đang lưu thông trên đường. 10 con lợn bị chết và 1 người bị thương. Nguyên nhân là chủ hàng đã chở quá tải và sử dụng thùng xe cũ kỹ không đảm bảo an toàn kỹ thuật.
38
Hình 2. 14. Vật nuôi chết la liệt giữa đường phố Trung Quốc
Trường hợp 3: hàng vật liệu xây dựng , sắt thép công nghiệp
- Vào lúc 17h07 ngày 07 tháng 9 năm 2010, một xe tải chở dầm thép đã bất ngờ bị lật và hàng chục dầm thép rơi xuống đường làm cho giao thông tắc nghẽn nhiều giờ liền. Vụ tai nạn xảy ra ở đường Highlands Drive Northeast tại Interstate 90’s, Mỹ. Nguyên nhân tai nạn là do xe tải bất ngờ bị đứt dây cáp buộc sau xe làm cho hàng chục tấm thép dầm rơi xuống đường đồng thời do mặt đường trơn trượt nên chiếc xe đã bị lật ngay giữa đường.
Hình 2. 15. Hàng chục dầm thép đổ xuống đường tại Mỹ gây ách tắc giao thông
- Vào năm 2013, tại Trung Quốc, một xe container chở vật liệu xây dựng là đá tảng lớn trên đường di chuyển đã gặp tai nạn và những tảng đá lớn phía sau thùng xe đâm thẳng lên đầu xe gây hư hỏng năng. Nguyên nhân được biết là lái xe không xếp những tảng đá này cận thận, không chèn chắn cẩn thận và không có chằng buộc, đồng thời sử dụng thùng concainer kém chất lượng và không đảm bảo an toàn.
39
Hình 2. 16. Tảng đá lớn lao thẳng về phía trước đâm nát đầu container tại Trung Quốc
Trường hợp 3: hàng hoá là phương tiện vận tải nguyên chiếc
- Tại Hạ Môn, Trung Quốc, một chiếc xe tải chở 11 xe hơi cao cấp bất ngờ bị lật trên đường. Nguyên nhân xay ra tai nạn là do chiếc xe tải này không đảm bảo an toàn về kỹ thuật, thùng xe không đúng quy định khi vận chuyển hơn 11 chiếc xe hơi và khi đi vào đường khó đi tài xế đã mất tay lái và đâm vào một chiếc xe khác giữa đường.
Hình 2. 17. 11 chiếc xe hơi hạng sang bị đổ xuống đường do sử dụng phương tiện chuyên chở không an toàn
Trường hợp 4: hàng hoá dạng lỏng
- Nguyên nhân: Xếp hàng hóa dạng hộp không đảm bảo, không có các tấm chắn bảo vệ. Khi qua các vùng địa hình khó khăn, giảm tốc hoặc tăng tốc đột ngột, tạo ra lực giữa các các thùng sơn, gây vỡ hoặc bung bật nắp thùng.
40
Hình 2. 18. Thùng sơn bị vỡ do xếp hàng không có khung đỡ hợp lý
41
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO CHO HOẠT ĐỘNG XẾP DỠ HÀNG HÓA TRÊN XE Ô TÔ
TT Nội dung đào tạo
1 Hậu quả của đóng gói và bảo đảm hàng hóa ẩu, xấu
Chấn thương cho con người và gây thiệt hại đến môi trường
Thiệt hại đối với phương tiện vận tải và đơn vị vận tải hàng hóa
Thiệt hại cho hàng hóa
Hậu quả về kinh tế
2 Trách nhiệm pháp lý
Các bên khác nhau tham gia vào vận tải hàng hóa
Trách nhiệm pháp lý
Trách nhiệm đối xử, cư xử của các bên có liên quan trong quá trình vận chuyển, xếp dỡ.
Đảm bảo chất lượng
3 Cố định lô hàng hóa trong quá trình vận chuyển
Vận tải đường bộ
Vận tải đường sắt
Vận tải đường biển
4 Nguyên tắc cơ bản trong đóng gói và bảo mật hàng hóa
Tránh trượt
Tránh nghiêng
Tác động của ma sát
Các nguyên tắc cơ bản về bảo mật hàng hóa
Tuân thủ của các thỏa thuận về an toàn cho việc vận chuyển bằng nhiều phương thức vận tải
5 Các loại hình đơn vị vận tải hàng hóa
Vận tải hàng hóa container
Vận tải hàng hóa trên xe mặt bằng
Vận tải hàng hóa container trao đổi
Vận tải đường bộ
Vận tải đường sắt, toa xe hàng
6 Bảo quản hàng hóa và lập kế hoạch vận chuyển
Lựa chọn các phương tiện vận tải
42
TT Nội dung đào tạo
Lựa chọn loại hình đơn vị vận tải hàng hóa
Việc kiểm tra của đơn vị vận tải trước khi đóng gói
Phân phối hàng hóa trong đơn vị vận tải
Yêu cầu từ người nhận hàng về đóng gói hàng hóa
Rủi ro về độ ẩm trong đơn vị vận tải
Biểu tượng để tháo dỡ hàng hóa
7 Phương pháp khác nhau cho việc đóng gói và bảo quản hàng hóa
Dây buộc
Chặn và gia cố
Tăng ma sát
8 Tháo dỡ an toàn các gói hàng
Tháo dỡ thủ công
Sử dụng máy móc, thiết bị
Các dụng cụ bảo hộ cá nhân
9 Thiết bị để bảo vệ và bảo đảm cố định hàng hóa
Cố định thiết bị trong đơn vị vận tải hàng hóa
Dùng thiết bị bảo đảm hàng hóa sử dụng lại được
Thiết bị một chiều
Kiểm soát và loại bỏ thiết bị bảo vệ
10 Hoàn thiện đóng gói hàng hóa
Kết thúc trong đơn vị vận tải
Đánh dấu và dán niêm phong
Tài liệu
Kiểm tra khối lượng tổng
11 Đóng gói và đảm bảo hàng hóa đồng nhất
Bao bì
Hàng hóa chất trên tấm nâng hàng
Kiện và bó hàng
Túi trên tấm nâng hàng
Túi lớn
Ván bìa và tấm bảng
Thùng tròn lớn
Ống
43
TT Nội dung đào tạo
Thùng, hộp bìa cứng
12 Đóng gói và đảm bảo hàng hóa không đồng nhất
Các loại hàng hóa khác nhau đóng gói cùng nhau
Đóng gói hàng hóa năng và nhẹ cùng nhau
Đóng gói hàng hóa rắn và không rắn cùng nhau
Đóng gói hàng hóa dài và ngắn cùng nhau
Đóng gói hàng hóa cáo và thấp cùng nhau
Đóng gói hàng hóa lỏng và hàng khô cùng nhau
13 Đóng gói và bảo đảm các sản phẩm giấy
Hướng dẫn chung cho việc đóng gói và bảo đảm sản phẩm giấy
Cuộn dọc sản phẩm
Cuộc ngang sản phẩm
Tập giấy trên tấm nâng hàng
14 Đóng gói và đảm bảo hàng hóa đòi hỏi kỹ thuật cao
Thép cuộn
Cáp dây điện
Cuộn dây
Thép tấm
Ống lớn
Đá khối
Máy móc
15 Đóng gói và bảo quản hàng hóa nguy hiểm
Quy định về vận chuyển hàng hóa nguy hiểm
Các khái niệm
Các quy định về đóng gói
Đóng gói, phân tách và bảo vệ
Dán nhãn và niêm phong
Thông tin chuyển giao khi vận chuyển hàng nguy hiểm
Trách nhiệm pháp lý
44
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Hội đồng Chính phủ (2009), Nghị định số 104/2009/NĐ-CP của Chính phủ quy định danh mục hàng nguy hiểm và vận chuyển hàng nguy hiểm bằng phương tiện giao thông cơ giới đường bộ;
2. Tổ chức Thương mại Thế giới (1986), Hiệp định 209/WTO/VB về giám định hàng hoá trước khi xếp hàng;
3. Bộ Giao thông vận tải (2004), Quyểt định 33/2004/QĐ-BGTVT ban hành quy định về vận tải hàng hoá đường thuỷ nội địa;
4. Bộ Giao thông vận tải (1997), Quyết định số 2106/QĐ-GTVT về việc ban hành thể lệ bốc dỡ, giao nhận và bảo quản hàng hoá tại cảng biển Việt Nam;
5. Bộ Giao thông vận tải (2013), Thông tư số 35/2013/TT-BGTVT quy định về xếp hàng hoá trên xe ôtô khi tham gia giao thông trên đường bộ;
6. Bộ Giao thông vận tải (2014), Thông tư số 42/2014/TT-BGTVT quy định về thùng xe của xe tự đổ, xe xi téc, xe tải tham gia giao thông.
Tiếng Anh
7. Hapag-Lloyd AG (2010), Container Packing;
8. Eric Murdoch BSc, David Tozer (1993), A Masters Guideto Container Securing;
9. Jacques Barrot (2014), Cargo securing for road transport;
10. International Maritime Organization (2004), The International Convention for the Safety of Life at Sea;
International Maritime Organization (2014), Code of Practice for cargo transport Units
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Mọi ý kiến góp ý xin gửi về Ban soạn thảo
Trần Thị Thu Hương
Trung tâm tư vấn và phát triển GTVT
Phòng 104, nhà N1,
Đại học GTVT, số 3 Cầu Giấy, Đống Đa Hà Nội.
Điện thoại: 0084(4)37606733
45
