ÇOCUKLARDAİHMAL VE İSTİSMAR

Çocuk, İhmal ve İstismar Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne

göre “Ulusal yasalarca daha genç bir yaşta reşit sayılma hariç, 18 yaşın altındaki her insan çocuk sayılır”.

Çocuğun ihmal ve istismarı , çocuğun duygusal yaşantısını ve kişiliğini direkt olarak etkilemekte, çocuğun ilerideki yaşantısında sağlıksız bir kişilik geliştirmesine neden olabilmektedir.

İhmal ve istismarı birbirinden ayıran en temel nokta istismarın aktif, ihmalin ise pasif bir olgu olmasıdır.

ÇOCUK İHMALİ NEDİR? Çocuğun sağlığı, fiziksel veya

psikolojik gelişimi için gerekli ihtiyaçların karşılanmaması “Çocuk İhmali” olarak tanımlanmaktadır.

Bir bütün olarak toplum, kurumlar ve bireyler tarafından geliştirilen ihmal davranışı, çocukların eşit hak ve özgürlüklerinden yoksun bırakılması sonucunda onların en üst düzeyde gelişimlerini engelleyici davranışlar olarak ortaya çıkmaktadır.

Çocuğun bakım ve beslenme gereksinimlerinin yeterince karşılanmaması,

Gerekli tıbbi müdahalelerin yapılmaması, Anne baba olarak çocuğa karşı danışmanlık

görevinin yeterince yerine getirilmemesi, Çocuğun tek başına bırakılması ihmal davranışına

örnek olarak verilebilir.

İhmal çeşitleri nelerdir?

Fiziksel ihmal

Eğitimsel ihmal

Duygusal ihmal

Fiziksel ihmal nedir? Çocuğun temel tıbbi gereksinimlerinin karşılanmaması

Çocuğun önlenebilir rahatsızlıklardan korunmaması

Çocuğun, bakacak yetkin kişiler bulunmadan ve uzun süreler boyunca yalnız bırakılması

Çocuğun gece geç saatlere kadar nerede olduğunun bilinmemesi ve umursanmaması

Çocuğa düzenli ve besleyici öğünlerin, temiz ve yeterli giysinin sağlanmaması

Eğitimsel ihmal nedir?

Çocuğun zorunlu yaşa gelmesine rağmen okula gönderilmemesi,

18 yaşın altında olmasına rağmen çalışmaya zorlanması

Okula devamlılığının sağlanmaması

Okula devam etmediği bilinmesine rağmen müdahalede bulunulmaması

Eğitim başarısı için gerekli ihtiyaçların karşılanmaması ve gerekli desteğin sağlanmaması

Duygusal ihmal nedir? Çocuğa yetersiz ilgi ve şefkat

göstermek Çocuğun aile içi kötü muamele

ve şiddete şahit olmasına izin vermek

Alkol ve/veya uyuşturucu kullanmasına izin vermek

Çocuğun suç işleme, aşırı saldırganlık gibi uyumsuz davranışlarına destek olmak veya izin vermek

Çocuğun duygusal veya davranışsal probleminde gerek duyduğu profesyonel psikolojik desteği almasına engel olmak veya geciktirmek.

Bir çocuğun ihmal edildiğini nasıl anlarız?

Eğer bir çocuk; Okuldan sık sık uzak kalıyorsa Yemek veya para için dilencilik yapıyor veya çalıyorsa İhtiyacı olan doktordan mahrum kalıyorsa Sürekli pis giyiniyor ve kötü kokuyorsa Vücudu aşırı derecede zayıf düşmüş ise Kendi kendine zarar veriyorsa Alkol veya diğer uyuşturucuları kullanıyorsa Evinde ona bakan kimse bulunmadığını belirtiyorsa,

çocuk ihmaline maruz kaldığını düşünebiliriz.

ÇOCUK İSTİSMARI NEDİR?Çocuklara bir yetişkin, toplum, veya başka bir çocuk tarafından; bedensel, duygusal, zihinsel ve sosyal gelişimlerini olumsuz etkileyen kasıtlı bir davranış uygulanmasıdır.

ÇOCUK İSTİSMARI TİPLERİ

1- Fiziksel İstismar, 2- Cinsel İstismar, 3- Duygusal İstismar, 4- Ekonomik İstismar

Fiziksel İstismar Tanımlar: Fiziksel istismar en geniş anlamda çocuğun

kaza dışı yaralanması şeklinde tanımlanabilir.

Çocuğun fiziksel istismarı, bir erişkin tarafından, cezalandırma, disiplin, öfke boşaltma ya da başka amaçlarla çeşitli yöntemlerle çocuğa uygulanan fiziksel şiddeti içermektedir.

Fiziksel İstismarın Çocuk Üzerindeki Fiziksel Etkileri Çocuk aşırı derecede hassas veya tam

tersi duyarsızdır. Ağrılı uyaranlara karşı fazla tepki vermez.

Vücudundaki lezyonların öyküde belirtilen süreden daha eski dönemde oluştuğunu düşündüren bulgular vardır. ( çürük ve eziklerin renk farklılığı vb.)

Saklanmaya çalışılan ( flasterle veya saçla vb. örtülerek ) yaralar bulunur

Verilen öyküye ters düşen lezyonlar bulunur.

(Mantıklı bir açıklaması olmayan her türlü yaralanma, kırıklar, yanıklar, deri lezyonları, kafa travmaları ve diğer fiziksel hasarlar istismarı düşündürmelidir. )

Ruhsal Belirtiler Fiziksel ceza gören çocuk içine kapalı, endişeli, korkak,

çaresizdir, otokontrolü bozulmuştur, kendisini değersiz, terk edilmiş ve reddedilmiş hissetmektedir.

Fiziksel ceza çocukta özsaygının azalmasına ve psikolojik sorunların, saldırganlık ve şiddet davranışlarının oluşmasına yol açmaktadır. İstismara uğrayan çocuk hayvanlara ve diğer çocuklara şiddet uygulamaktan kendini alamaz ve kendi kendisine de zarar verebilir.

Fiziksel istismara uğrayan çocuk, hem kendini sevmemekte hem de başkalarını sevme becerisinden yoksun olmaktadır ve yeni ilişkilere girmeye korkar, bu yüzden yalnız kalır, toplumdan izole olur.

Aile içi şiddet davranışlarına şahit olan ve maruz kalan çocuk problem çözme yeteneğinden yoksundur ve fiziksel şiddeti problem çözme yolu olarak benimser.

Çocuk Cinsel İstismarı Tanımlar: Çocuk cinsel istismarı, erişkin bir kişinin 18

yaşından küçük genç ve çocukları cinsel istek ve ihtiyaçlarının doyumu için kullanmasıdır.

Çocuk Cinsel İstismar Çeşitleri Temas İçermeyen Cinsel İstismar Türleri

• Sözel istismar: İstismarcının, çocuğun cinsel özelliklerine yönelik veya çocuk üzerinde gerçekleştirmeyi istediği cinsel faaliyetleri anlattığı ve başka cinsel öneri ve yorumlarda bulunduğu konuşma türüdür. Çocuğun cinsel gelişimi, tercihleri ve organları ile alay etme, çocukla seks içerikli konuşma, çocuğun cinsel doğasının sözlü ve duygusal istismarı şeklinde uygulanır.

• Teşhir: İstismarcının kurbana göğüs, penis, vajina, gibi özel bölgelerini gösterdiği ve/veya kurbanın önünde masturbasyon yaptığı veya yaptırdığı istismar türüdür. Çocuğa pornografik materyallerin gösterilmesi, çocuğun cinsel içerikli fotoğraflarının çekilmesi ve çocuk pornografisi, çocuğun başkalarının cinsel istismarına tanık edilmesi şeklinde de uygulanır.

Temas İçeren Cinsel İstismar Türleri:

• Cinsel Dokunma: Vücudun özel bölgelerine yapılan herhangi bir dokunmadır. Bu bölgeler, göğüsler, vajina, penis, kalçalar, anüs gibi bölgelerdir. İstismarcı çocuğu okşayabilir, çocuğun da kendisine dokunmasını sağlayabilir.

• Çocuğun cinsel amaçlı öpülmesi • Çocuğun istismarcıya cinsel amaçlı

dokunmasının sağlanması • Çocuğun istismarcıya

mastürbasyon yapmaya zorlanması • Cinsel haz sağlamak için çocuğa

cinsel şiddet uygulanması • Çocukla cinsel birleşme • Çocuğun fuhuş malzemesi

yapılması

Pedofillerin Bazı Özellikleri:

Çoğunlukla ergenlik öncesi erkek ve kız çocuklarına çekim duyar.

Kurbanını elde etmek için çeşitli yolları dener, onları video oyunlarına, partilere, şekerlere, oyuncaklara, hediyelere boğar.

Başı dertte olan, ilgi ve şefkate ihtiyacı olan, ev ve okulda sorunları olan çocukları seçer.

Nadiren bir çocuğu cinsel bir temasa zorlar veya baskı kurar. Genellikle güven ve dostluk yoluyla ilişki kurar. Zaman içinde şiddet ve tehdit kullanmaya başlar.

Çocuklarla yalnız kalmanın birçok yolunu ve yerini bulur.

Cinsel İstismara Uğrayan Çocuğun Takibi

Cinsel istismara uğrayan çocuğun takip ve tedavisinde yapılması gereken en önemli girişim “ İstismarın tekrar etme riskinin” ortadan kaldırılmasıdır.

Bu nedenle: Şüpheli istismarcının çocuktan uzaklaştırılması, koruyucu

tedbirlerin alınması Herhangi bir problemi olursa hastaneye getirilmesi/ gelmesi

önerilmeli İstismarı takiben danışmanlık hizmeti sağlanmalı Diğer aile fertlerinin istismarcı konusunda uyarılması

gerekmektedir. Çocuğun ruhsal ve fiziksel problemlerinin önlenmesi için

psikolojik-psikiyatrik takip ve tedavi gerekmekte olup özellikle sosyo-kültürel ve ekonomik sorunları olan ailenin çocuklarına bu konuda sosyal hizmet ve devlet desteği sağlanmalıdır.

İstismara uğrayan çocuk okulunda öğretmeni tarafından da izlenmeli, olası tekrarların fark edildiğinde bildirilmesi sağlanmalıdır

Cinsel İstismara Uğrayan Çocuğa Yapılmaması Gerekenler

Olay dışı insanların gereksiz şekilde olaya dahil olmalarına izin verilmemeli, ilgisiz insanlarla olayın yorumu yapılmamalı

Olaya karşı aşırı umursamaz davranılmamalı ya da olay fazla dramatize edilmemeli

Çocuk suçlanmamalı, eleştirilmemeli, cezalandırılmamalı

Çocuğun sırrının saklanacağı konusunda söz verilmemeli, çünkü olayın başka insanlara, özellikle ilgili makamlara anlatılması gerekecektir

Çocuğa olanları unutması konusunda baskıcı olunmamalı, onu yaşam için cesaretlendirme ve destekleme dışında yönlendirici olunmamalıdır.

Duygusal istismar

Duygusal istismar, çocuk ve gençlerin kendilerini etkileyen tutum ve davranışlara maruz kalarak veya gereksinimleri olan ilgi, sevgi ve bakımdan mahrum bırakılarak, toplumsal ve bilimsel standartlara göre ruhsal yönden hasara uğratılmaları durumudur

Tanımlanması en zor ancak en sık rastlanılan istismar türüdür.

Çocuğun Duygusal İstismarına Neden Olan Davranışlar

Çocuğa kötü muamele etmek, bağırmak ve sürekli azarlamak, reddetmek, küfür etmek, korkutmak, değer vermemek, alay etmek, lakap takmak, tehdit etmek, sindirmek, yıldırmak.

Aşırı emirler vermek, aşırı baskı ve otorite uygulamak, Çocuğun yaşıtları ile ilişkilerini kısıtlamak veya tamamen

engellemek Çocuğu sözel olarak hırpalamak, okul başarısızlığı veya

herhangi bir konudaki başarısızlığını sürekli yüzüne vurarak aşağılamak

Çocuğu gereksiz yere ağlatmak veya duygusal tepki vermesine izin vermemek

Yaptığı bir hata karşısında çocuğun psikolojik olarak zarar görmesine neden olacak cezalar vermek ( okulda öğretmeni tarafından veya aile içindeki bir toplantıda vb. herkesin önünde azarlamak, bağırmak, kulağını çekmek, küçük düşürücü hakaretlerde bulunmak)

Hiçbir sorumluluk vermeden sürekli olarak işe yaramaz bir çocuk olduğunu söyleyerek aşağılamak ve itip kakmak.

Çocuğa yaşına uymayan ağır işler yaptırmak, hizmetçi gibi kullanmak

Çocuğun anlattığı şeyleri şikayet ve isteklerini dinlememek, aldırmamak, sorularına cevap vermemek, çocuk yokmuş gibi davranmak

Başaramayacağını bildiği halde o işi yapması için ısrar etme ve küçük düşmesine, üzülmesine bilerek sebep olmak.

Kardeşler arasında ayırım yapma Kişinin kendi çıkarı için çocuğun yapmak istemediği ya da bir çocuk için uygun olmayan şeyleri yapması için zorlayarak çocuğu örselemek ( dilendirmek vb. ) Ebeveynin evliliğini kurtarmak adına kendi çıkarı için

çocuğu kullanması ( özellikle sorunlu evliliklerde ve aile içi geçimsizliklerde çocuğu taraf tutması için zorlamak vb.

Ceza veya başka bir amaçla çocuğu tek başına bir odaya kapatma, dolaba kilitleme,

Çocuğa aşırı ihtimam ve titizlik göstererek zarar görebileceği korkusu ile toplumdan izole etme, tek başına bırakma

İnternet, televizyon veya diğer görsel araçlarla çocuğun yaşına ve durumuna uymayan, görmemesi gereken şeyleri görmesini sağlamak ( porno film, korku filmi, şiddet vb.)

Çocuğun eğitim almasına engel olarak yaşıtlarından geri kalmasına ve kendisini küçük görmesine vb. sebep olmak

Çocuğun Ekonomik İstismarı Çocuğun gelişimini engelleyici, haklarını

ihlal edici işlerde ya da düşük ücretli iş gücü olarak çalışması ya da çalıştırılması ekonomik istismar olarak tanımlanmaktadır.

Günümüz toplumlarının en önemli sorunlarından birisi, çalışan çocuklar sorunudur. Devlet İstatistik Enstitüsü 1994 yılı çocuk anketi sonuçlarına göre; ülkemizde 6-14 yas grubunda ekonomik işlerde 1 milyon 8 bin çocuk çalıştırılmaktadır.

Çocuk ihmal ve istismarında izlenecek yol Çocuğun korunması ve şiddetten

kurtulması için adli sürecin ivedilikle başlatılması çok önemlidir. Çünkü şiddet ve/veya cinsel istismar başladığında giderek artan bir şekilde ilerlemektedir ve fail yakalanıncaya kadar istismara devam etmektedir. İstismarın süresi, sıklığı, uygulayanın yakınlığı ile orantılıdır ve kolay kolay vazgeçmeyen istismarcı çocuğun uğrayacağı bedensel ve ruhsal zararların çoğalmasına neden olacaktır

İstismara Uğramış Çocuğun Psikolojik Sorunlarına Yaklaşım: İletişim becerileri konusunda eğitici ve

bilgilendirici çalışmalar yapmak Davranış değiştirme yöntemleri

hakkında bilgilendirmek Benlik saygısını yükseltici psikolojik

destek Psikolojik ve patolojik sorunlarda

psikiyatriye yönlendirme Kendisi ile ilgili farkındalık yaratmak Sorun çözme becerilerini geliştirmek

İstismara Uğrayan Çocuğa ve Ailesine Ekonomik ve Sosyal Destek Verilmesi

İstismar mağduru çocuğa ve ailesine verilecek ekonomik destek çocuğun ve ailenin iyileştirme çalışmalarını kolaylaştırır. Aile, şartların ve koşulların uygun olması halinde aşağıdaki seçeneklere yönlendirilir *Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna

Yönlendirme *Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına

yönlendirme *Belediyelere yönlendirme *Yaşlı, muhtaç, özürlü aylığı hizmetlerine ( 2022 )

yönlendirme *İl-ilçe Özel İdareye yönlendirme *Yeşil kart bürosuna yönlendirme *Sivil toplum kuruluşlarına yönlendirme

Çocuk İstismarının Önlenmesine Yönelik Çözüm Önerileri

Çocuk istismarının önlenmesi, tedavi edilmesinden daha kolaydır ve başarı oranı da daha yüksektir. Çocuk istismarına bağlı ölümlerin % 61’i korunabilir bulunmuştur.

1. Birincil Önleme Çalışmaları 2. İkincil Önleme Çalışmaları 3. Üçüncül Önleme Çalışmaları

Birincil Önleme Çalışmaları Çocuk ihmal ve istismarının gerçekleşmeden durdurulması

amacıyla tüm çocuklara ve topluma yönelik koruma programlarını kapsayan; tüm çocukların ve ailelerin içinde bulunduğu koşulların iyileştirilmesi, ailelerin eğitimleri ,olası risklerin ortadan kaldırılmasına dayalı çalışmalardır:

Hukuksal reformlar yapılması, Halkın bilinçlendirilmesi, Şiddet ve istismar ile ilgili risk gruplarının tanımlanması, Risk altındaki kişilere danışmanlık ve koruyucu hizmetlerin

sağlanması,

Hekimler ve öğretmenler gibi profesyonellere yönelik eğitimsel faaliyetler

Çocukların bilinçlenmesine yönelik eğitim çalışmaları

İkincil Önleme Çalışmaları

Ç.İ.V.İ. açısından risk taşıyan çocuk ve ailelerin belirlenmesine, ihmal ve istismarın oluşmasının önlenmesine yönelik çalışmalardır. Alınacak önlemler aile çevresi ile sınırlıdır.

Çocuklara uygulanan hangi hareketlerin istismar sayılacağının her erişkin tarafından bilinmesi bilinçsiz olarak yapılan istismarın önlenmesi açısından da önemlidir.

Örneğin yerli yersiz ağlatmak, sık sık eleştirerek sözel olarak hırpalamak, anlattığı şeyleri dinlememek ve umursamamak, şefkat göstermemek vb. davranışlar “Çocuğun duygusal istismarı”dır ve sürekli tekrarlanması halinde çocukta çeşitli psikolojik sorunların ve davranış bozukluklarının oluşmasına neden olacaktır.

Üçüncül Önleme Çalışmaları

Çocuğun yüksek çıkarları ön planda ele alınarak aile bütünlüğü içinde istismarın gerçekleşmesinden sonraki süreçte yapılacak programları içerir. Ruhsal ve fiziksel, hukuksal boyutlarda zor bir süreçtir.Aile ve çocuğun korunması ve oluşan travmanın en az zararla atlatılması için uygulanacak yöntem ve tedbirlerdir. Bu tedbirler içinde çocuğun rehabilitasyonu, ailenin ve çocuğun mahremiyetinin korunması, istismarcı ile çocuğun ilişkisinin kesilmesi ön planda ele alınmalıdır.

. Burada en önemli husus çocuğun en az örseleneceği yolu izlemek olmalıdır ki bu da ailenin yapısına,

çocuğun yaşına, alınacak tedbirlerin çocuğu nasıl etkileyeceğine bağlı olarak her vaka için farklı uygulamalar getirecektir.

Önerimiz istismarın cinsi ne olursa olsun profesyonel yardım alınması, danışılması, ani, yanlış kararlar verilmeden sakin ve güçlü yaklaşımla çocuğu koruyacak önlemlerin alınmasıdır.

Ailelere Öneriler • Çocuğunuzla ilgilenin, onu sevin ve sevdiğinizi gösterin, çocuk yetiştirme ile ilgili

eğitim alın, onu izleyin, size güven duymasını sağlayın, dinleyin, arkadaşı, sırdaşı olun, her zaman yanında olacağınızı bilmesini ve size güvenmesini sağlayın, keskin yasaklarla çocuğu mahrum etmek yerine kontrollü, eğitimsel yaklaşımı tercih edin,

• Çocuğunuzda herhangi bir şekilde davranış bozukluğu, bir değişiklik sezdiğinizde üzerinde durun ve izleyin. Özellikle içe kapanma, suskunluk, yalnız kalma isteği veya aşırı sinirlilik ve öfke, gece işemeleri, uyku ve yeme bozuklukları, sebepsiz korku atakları varlığında mutlaka profesyonel yardım isteyin ve bu davranışlarının nedenini araştırın.

• Televizyon, bilgisayar ve diğer kitle iletişim araçlarını kontrollü kullanmasını sağlayın, evinizde filtre sistemi vb. gerekli tedbirleri alın.

• Çocuğunuz özellikle 7 yaşından sonra yalnız yatmaya alışmalıdır. Anne, baba ile ve ayrıca kardeşi, kuzeni vb. başka bir çocuk ile beraber yatmasını da engelleyin.

• Özel yerlerini göstermemesini, vücudunun yalnızca kendisine ait olduğunu, çocuk olduğu için kimsenin öpmesi, dokunmasına izin vermek zorunda olmadığını uygun bir şekilde söyleyin ve bu konuda hiç tereddüt etmeyin. Çocuğunuzun mahrem yerlerini, bacaklarını vb. korumak ve bunu ona öğretmek, Ç.İ.V.İ.den korunması için önemli bir tedbirdir.

• Tuvalet ihtiyacını kendi başına yapmasını, kim olursa olsun ikinci bir kişinin yanında olmaması gerektiğini öğretin. Aynı şekilde banyo yaparken de annesi dışında hiç kimsenin olmamasını sağlayın.

• Yalnız başına bakkala, fırına, okula vb. hiç bir yere göndermeyin. Çok iyi tanımadığınız kişilerin evine asla göndermeyin. Her zaman kontrol altında bulundurun. Unutmayın ki cinsel istismar genellikle dışarıdan bakınca anlaşılmayan herhangi bir kişi tarafından gerçekleştirilebilir. Bu bakımdan kimseye güvenmemek daha iyi olacaktır.

• Okul öğretmeninin uyarılarına kulak verin, üstünde durun.

• Çocuğunuzu cinsel istismar konusunda yaşına göre uygun bir şekilde uyarın, kendisine tanımadığı birisi yaklaşır da dokunmak veya elini tutmak isterse bağırmasını, tekmelemesini ve dikkat çekmesini söyleyin.

• Sır saklamaması gerektiğini, bir yetişkin ona bir sır verirse ve kimseye söylememesini tenbih ederse mutlaka gelip size söylemesini sağlayın.

• Aile içi istismarı da gözardı etmeyin. • Çocuğunuzun istismara uğradığından şüphe ediyorsanız mutlaka

hastaneye başvurun ve gerekli tespitlerin yapılmasını talep edin.

• Kötü arkadaşlar,madde bağımlılığı, sigara, alkol vb. konularda yaşına göre uygun şekilde eğitim verin

TEŞEKKÜRLER….