İçindekiler Evliya Çelebi Aristo Piri Reis Tales

Eratostenes Batlamyus Biruni

Copernicus Kepler Humbolt Ritter Ratzel Wegener Ksenefon Hipparchus

Galilei Arkhimedes Heredotos

Amasyalı Strabon Aristo

Anaksimenes Anaksimendros

Biruni Pisagor İbn Batuta İbn Haldun Mesudi İdrisi

EVLİYA ÇELEBİ

kısaca hayatı:

1611 - 1682 yılları arasında yaşamış ünlü bir seyyahtır. 17.

yüzyılın en büyük Türk gezginidir.

Gezdiği yerlerin beşeri ve fiziki coğrafya özelliklerini tasvir

ederek eserinde toplamış ve bu eser günümüz coğrafyacılar

tarafından benimsenen önemli bir kaynaktır. Eseri Seyahatnamedir.

ARİSTO

kısaca hayatı :

MÖ. 384 - 322 yılları arasında yaşamıştır. Sisamlı ya da Makedonyalı olduğu

sanılmaktadır. Büyük İskender’e hocalık, Eflatun'a ise öğrencilik yapmıştır.

Başta matematik ve felsefe olmak üzere çağının bütün ilimleriyle uğraşmıştır.

Dünyanın yuvarlak olduğu görüşünü rasyonel olarak ortaya koyan ilk bilim

adamıdır. Bu yargıya ay tutulması sırasında dünyanın ay üzerine düşen

gölgesinin dairesel olduğu varsayımından hareketle ancak yuvarlak bir cismin

gölgesinin yuvarlak olabileceği varsayımından dünyanın biçiminin yuvarlak

olduğu görüşünü ileri sürmüştür. Eseri Politika dır.

PİRİ REİS

kısaca hayatı :

1470 - 1554 yılları arasında yaşamıştır. Büyük Türk Amirali Piri

Reis devrinin en ünlü Türk kartoğrafıdır.

Dünya haritasını hazırlayan ilk Türk ünvanına sahiptir. Bu haritanın

sadece Amerika'yı gösteren paftası günümüze ulaşmıştır. Eseri

Kitab-ı Bahriyedir.

THALES

kısaca hayatı :

MÖ. 636 - 546 yılları arasında yaşamıştır. Ege kıyısında bulunan Milet'te

doğmuştur. Daha çok matematik alanında çalışma yapmıştır.

TALESİN eseri :

Coğrafi görüş olarak dünyanın şeki hakkında bir teori ortaya atmıştır. Tales'e

göre dünya okyanuslar üzerinde yüzen bir diske benzer ve de yuvarlaktır.

ERATOSTENES

kısaca hayatı:

MÖ. 276 - 195 yılları arasında yaşamıştır. Asvan'da doğmuştur. Öğrenimini

Atina'da yaptıktan sonra İskenderiye'ye yerleşerek çalışmalarını orada

sürdürmüştür.

Coğrafya ismini ilk kullanan kişi olduğu için coğrafya ilminin adını ilk koyan

kişi olarak bilinir. Dünyanın ekvator üzerinde çevre uzunluğunu ve bir

derecelik meridyen yayını hesaplamıştır. Bölgesel coğrafyanın gelişmesine de

katkısı olmuştur.

BATLAMYUS

kısaca hayatı :

Doğum ve ölüm tarihleri tam olarak bilinmemektedir. Mısır'da MS.

I.Yüzyılda doğduğu söylenmektedir. Roma İmp. devri coğrafyacısı olduğu

kabul edilir.

Roma imparatorluğu devrinde dünyayı en gerçekçi bir şekilde tasvir etmiş

coğrafyacı olarak bilinir. Hazırladığı dünya haritası gerçeğe nispeten yakındır.

Çalışmalarında bugünkü Hint Okyanusu güneyinde büyük bir kara parçası

bulunduğunu ileri sürmüş, ve bu kara parçasının daha sonradan Antarktika

olduğu anlaşılacaktır.

BİRUNİ

kısaca hayatı :

978 - 1048 yılları arasında yaşamıştır. Harezmi'de doğduğu söylenmektedir.

Çağının ünlü bir matematik ve matematik coğrafyacısı olarak bilinir.

Dünyanın yarıçapın 6.425,7 km. olarak hesaplamıştır(Gerçeği : 6.376 km.).

Dünyanın çevresini 42.516 km olarak hesaplamıştır(Gerçeği : 40.076km).

Eseri El-Kanun El-Maksudi dir.

COPERNİCUS

kısaca hayatı :

1564 - 1642 yılları arasında yaşamış İtalyan gökbilimcidir.

Teleskopu kullanarak gezegen ve yıldızları inceleyen ilk bilim adamıdır.

İncelemeleri sonucunda ayın üzerindeki kraterleri, güneş lekelerini,

gezegenlerin güneş çevresinde hareket ettiğini ortaya koymuştur.

KEPLER

kısaca hayatı :

1571 - 1630 yılları arasında yaşamış alman gökbilimcidir.

Gezegenlerin güneş çevresinde elips biçiminde yörüngeleri vardır görüşünü

ileri sürerek bu görüşünü ispatlamıştır.

HUMBOLT

kısaca hayatı :

1769 - 1859 yılları arasında yaşayan alman coğrafyacıdır. Humbold, coğrafya

dışında yerbilimlerinin de ilk temsilcisi sayılır.

- Coğrafya ilmine bilimsel anlamda gezi-gözlem metodunu kazandırmıştır.

- Coğrafya ilmine sebep-sonuç, dağılış ve ilgi prensiplerini kazandırmıştır.

- İzoterm, izohips, izobat, profil ve kesit gibi yardımcı ifade şekillerini

coğrafyaya kazandırmıştır.

- Humbolt soğuk su akıntısını keşfetmiştir.

RİTTER

kısaca hayatı :

1779 - 1859 yılları arasında yaşayan Alman coğrafyacıdır. Aynı zamanda

tarihçi ve filozoftur.

Beşeri coğrafya insan ile çevre arasındaki ilişkileri inceler tezini ileri sürerek

beşeri coğrafyanın konusunu belirlemiştir.

RATZEL

kısaca hayatı :

1844 - 1904 yılları arasında yaşayan alman coğrafyacıdır.

Beşeri coğrafya adlı eseri ilk yazan bilim adamıdır. Ayrıca politik coğrafya

adlı eseriyle siyasi coğrafyanın kurucusu sayılır.Bu eserinde ileri sürdüğü

görüşler, Hitler'in dünya egemenliği kurma hülyasına bile esas

oluşturmuştur.

WEGENER

kısaca hayatı :

1880 - 1930 yılları arasında yaşamış Alman bilim adamıdır. Aynı

zamanda bir meteoroloji uzmanıdır.

Kıta kayması kuramını ilk ortaya atan bilim adamıdır.

KSENEFON

Kısaca hayatı

Anabasis (Onbinlerin Dönüşü) adlı eserinde Anadolu’nun nüfus

özellikleri, coğrafyası, gelenek ve görenekleri hakkında bilgiler

vermektedir. Anabasis yedi kitaptan oluşmaktadır. Eser anı defteri

biçiminde kronolojik bir düzen izlemiştir. Çizdiği harita MÖ 5.

yüzyılın en detaylı haritası olarak kabul edilmektedir.

İZNİK'Lİ (NİCEA) HİPPARCHUS

Kısaca hayatı

(İÖ 160– 125)

Hipparchus, geliştirdiği trigonometri yöntemleriyle birçok yıldızın

konumunu belirledi. Gök haritaları için ortografik projeksiyonu (Göz

merkezi sonsuzdadır. Projeksiyon düzlemi Dünya merkezindedir. Projeksiyon

çizgileri birbirine paralel olarak bu düzleme diktir). İlk ortaya atan kişidir.

850 yıldızı içeren bir katalog hazırlayarak, bu yıldızları parlaklığına göre altı

sınıfa ayırdı. Ekinoksların devinme(hareket) olgusunu ortaya koydu. Güneş ve

Ayın uzaklığını hesaplamıştır. Enlem ve boylam daireleriyle, Dünya'daki

herhangi bir noktanın konumunu belirtme yöntemini bulmuştur

GALİLEİ

Kısaca hayatı

(1564–1642)

Yaptığı teleskoplarla, mercek yüzeylerinin eğrilik derecesini

denetlemek amacıyla geliştirdiği yöntem sayesinde, astronomi

gözlemlerinde kullanılabilecek ilk teleskopları yaptı. Astronomi

alanındaki bulgularını Sidereus Nuncius (yıldızların habercisi)

adıyla yayımladı.

ARKHİMEDES

Kısaca hayatı

( İÖ 290*280 - İÖ 212* 211)

Arkhimedes, ilkçağda önemli bir astronomi bilgini olarakta

tanındı. Çeşitli, gökcisimlerinin yerden uzaklığı ile ilgili olarak

bazı sonuçlara ulaştı. Arkhimedes, ününü kendi adını taşıyan

burgu ve biri yıldızların konumunu diğeri Güneş'in, Ay'ın ve

gezegenlerin hareketini gösteren iki astronomi küresi gibi

buluşlarına borçludur.

HEREDOTOS

Kısaca hayatı

Tarihin babası olarak kabul edilen Heredot, aynı zamanda coğrafya biliminin

gelişmesinde önemli katkılarda bulunmuştur. Trakya, Anadolu ve Asya

ülkelerine geziler yapmıştır. Dünyanın yuvarlak olduğuna inanıyordu. Çizdiği

dünya haritasında, Avrupa'yı, Asya ve Afrika'dan daha uzun göstermiş,

Asya'nın doğusu, Avrupa'nın kuzeyini ihmal etmiş, Hindistan çizimi

konusunda hatalar yapmıştır. Ancak bu hatalara rağmen dönemin bilgileri

açısından önemli bir çalışma olarak kabul edilmektedir. Heredot’un ortaya

koyduğu en önemli gerçek diğer coğrafyacılardan farklı olarak Hazar

denizinin bir iç deniz olduğunu ve Afrika'nın bir denizle çevrili olduğunu

belirlemiş olmasıdır.

AMASYALI STRABON

Kısaca hayatı

(M.Ö.58-M.S.21)

Amasya'da doğmuş ve burada ölmüştür. Eski Çağ’da Roma Devri’nin en

büyük coğrafyacısı olarak kabul edilmektedir. Dünyanın ilk coğrafyacısı

olarak kabul edilmektedir. Sardunya ve Etiyopya'nın sınırlarına kadar seyahat

ettiği söylenmektedir. Tarih, coğrafya ve felsefe konularında çalışmış, bilgi

toplamış ve eserlerini yazmıştır. Ünlü eseri Geographika "Coğrafya" seyahat

gözlemlerini ve dünyanın coğrafi yapısına ilişkin düşüncelerini içermektedir.

Eser, ülkemizin tarihi coğrafyası ve arkeolojisi açısından önemli bir kaynak

durumundadır.

ARİSTO

Kısaca hayatı

(İÖ 384-İÖ 322)

Aristoteles, mantık biliminin kurucusu olarak kabul edilir.13 yaşındaki

Büyük İskender'e öğretmenlik yapmıştır. Dünyanın yuvarlak olduğu

görüşünü rasyonel olarak ortaya koyan ilk bilim adamıdır. Bu düşünceye ay

tutulması sırasında dünyanın ay üzerine düşen gölgesinin dairesel olduğu

varsayımından yola çıkarak ulaşmıştır.

ANAKSİMENES

Kısaca hayatı

(M.Ö. 550 – 480)

Yeryüzünü bir dikdörtgene benzeterek, dairesel bir denizin onu

çevrelediğini savunmuştur. Gecelerin yüksek dağların güneş

ışınlarını engellemesiyle oluştuğun inanmaktaydı. Güneş ve ay ile

diğer yıldızlar arasında ilk kez olarak bir ayırım yapmış, güneşin

kendi ışığına sahip olduğu yerde, ay da dahil olmak üzere, diğer

gök cisimlerinin güneşin ışığını yansıttığını söylerken, güneş ve

ay tutulmalarına ilişkin olarak da doğru bir açıklama getirmiştir.

MİLETOS’LU ANAKSİMANDROS

Kısaca hayatı (M.Ö. 610–545)

Milattan önce 610 yılında Miletos'ta doğan Yunan doğa filozofu Anaksimandros, astronominin kurucusu

ve ilk kez bir kozmoloji ya da dünya üzerine sistematik felsefe görüşü getiren filozof kabul edilir. Ona

göre de her şeyin kökeninde sonsuzluk (Aperion) vardı. Yer kürenin uzayda diğer bütün nesnelerden eşit

uzaklıkta hiçbir yere bağlı olmadan yüzdüğüne inanıyordu. Duyularımızla algıladığımız kadarıyla yer

kürenin yüzeyi engebeli ama bütün olarak düşünüldüğünde düzdü bu nedenle Anaksimandros yer

kürenin davul biçiminde olduğunu ileri sürdü ve bu gerçekten yola çıkarak davulun öteki yüzünde

yaşayan insanlar olabilirdi. Anaksimandros karalar ile okyanus sınırını çizen ilk insandı. Düzenli ve

anlaşılır bir evreni ifade etmek için ilk defa kozmos sözcüğünü kullanmıştır. Tutulmalardan yararlanarak

Güneş’in yarıçapının Yer yarıçapının 27 katı olduğunu tahmin etmiştir. Ona göre Güneş’in Yer’e olan

uzaklığı Güneş çapının 27 katı idi. Ay’ın uzaklığını ise Yer yarıçapının 19 katı olarak hesaplamıştır. Çok

seyahat yapmış ve bir Dünya haritası çizmiştir. Yunan dünyasını bu haritanın ortasına koymuş, Avrupa ve

Asya'yı ise onun çevresine yerleştirmiştir. Anaksimandros'a göre, bütün kara kitlesini okyanus denilen

büyük bir deniz kuşatmıştır. Anaksimandros'a göre insan, balıktan gelir; çünkü balığın kökeni

insanlarınkinden daha kolay açıklanabilmektedir. Bu bakımdan Anaksimandros, evrim kuramlarının

öncülerinden sayılabilir.

Ali KUŞÇU

Kısaca hayatı ( ... — 1474)

XV. yüzyıl başlarında ,Semerkand'da doğmuştur. Babası Muhammed, ünlü

Türk Sultanı ve astronomu Uluğ Bey’in kuşçusu olduğu için, ailesi ‘Kuşçu’

lakabıyla meşhur oldu. İstanbul'un enlem ve boylamını ölçerek güneş saatleri

yapmıştır. Astronomi ve matematik konusunda iki önemli eseri vardır.

FETHİYE: Astronomi kitabıdır. Otlukbeli Savaşından sonra Fatih'e

sunulmuştur. Üç bölümden oluşmaktadır;

1.Bölüm: Gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmektedir.

2.Bölüm: Yer'in şekli ve iklim konusundadır.

3.Bölüm: Yer’e ilişkin ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıkları üzerinde

durmaktadır. Bu eser özellikle medreselerde öğretim amacıyla hazırlanmıştır.

Diğer eseri ‘’Muhammediye ‘’adını verdiği matematik kitabıdır. Ali Kuşçu

1474’te İstanbul’da vefat etti.

BİRUNİ

Kısaca hayatı ( 978 — 1048)

11. Yüzyıla damgasını vurmuş büyük Türk bilgini olan Biruni Batı Harezm’in başkenti Kas' da

978 yılında doğmuş ve 1048 yılında Gazne' de ölmüştür. Güneşin ve gezegenlerin eğimleri

üzerinde durmuştur. Dünya ekseninin eğikliğini 23º 27’ bularak gerçek değerine (23º 26,7’)

çok yakın bir sayı bulmuştur. Dünyanın çapını da ilk olarak Biruni gerçeğe çok yakın bir

değer olan R=6425,7 km olarak bulmuştur.(Gerçek değer 6376 km dir). Jeodeziyle ilgili

temel bilgiler verdiği için bu bilimin kurucusu sayılmaktadır. Ayrıca, madenlerin

yoğunluklarını az bir hata ile bulmuştur Yerçekimi kanunu üstüne, ilk defa fikir ortaya atıp

incelemelerde bulunmuştur. Biruni hastalıkları tedavi konusunda değerli bir uzmandı.

Eserleri halen Batı bilim dünyasında kaynak eser olarak kullanılmaktadır. İlk yoğunluk ölçme

âletini, icat etmiştir. Birûnî, önce yoğunluğunu bulmak istediği elementi terazide dikkatlice

ölçer, sonra su dolu konik âlete koyar, elementin konideki açılmış özel delikten taşırdığı suyu

alır ve ölçer, sonra iki ağırlığı oranlardı. Yani elementin salt ağırlığı ile taşırdığı suyun

ağırlığının oranı, Birûni’ye göre, o elementin yoğunluğudur. Bugünkü modern yoğunluk

bulma metodu ve âleti, Birûni'nin metodu ve âletinin daha geliştirilmiş bir şeklidir.

PİSAGOR

Kısaca hayatı (MÖ 596–500 )

İngiltere’de doğdu. 1669 yılında Cambridge’de Matematik Profesörü oldu. Dünya ile bütün nesneler

arasında, onları birbirine çeken bir güç olduğunu, Dünya’nın tüm nesneleri yer çekimi gücüyle kendine

çektiğini buldu. Gezegenlerin uzayda nasıl devindiği gibi bir sorunu çözecek duruma gelmişti.

Gezegenlerinde çekim gücü nedeniyle Güneşin çevresine çekildiklerini gösterdi ve Kepler Yasalarını

kanıtladı. Yaptığı deneylerle Güneş ışığının beyaz olmadığını; menekşe, çivit, mavi, yeşil, sarı, portakal,

kırmızı renklerin bir karışımı olduğunu kanıtladı. Çalışmalarını 1687’de Doğa Felsefesinin Matematik

İlkeleri (Prlncipla) adıyla yayımladı. Hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Sisam adasında

okumuş, Mısır ve Babil’de bir süre yaşadıktan sonra ülkesine dönmüştür. Ülkesinde gördüğü

baskılardan kaçarak İtalya’nın Kroton kentine gelmiş ve burada bir okul açmıştır. MÖ 6.Yüzyılda

dünyanın Güneş etrafında döndüğü fikrini ortaya koyduğunda büyük tepkilerle karşılaşmıştır. Doğada

meydana gelen her olayın matematiksel olarak açıklanabileceğine inanıyordu. Ortaya koyduğu

fikirlerden rahatsız olanlar tarafından MÖ500 yıllarında eğitim verdiği okulunda öğrencileriyle

yakılarak öldürülmüştür.

HEKATUS: Mısır ve Asya'da incelemeler yapmıştır. Yeryüzünün Tanımı veya Dünyanın etrafında

yolculuk (Periegesis veya Periodos Ges) adlı eserlerinde, Hazar denizinin okyanusa açıldığını, Nil

nehrinin güneydeki bir okyanustan geldiğini ve dünyanın üç kıtadan oluştuğunu savunmuştur. ( Afrika,

Asya, Avrupa )

İBN BATUTA

Kısaca hayatı (1303–1384)

Fas’ta doğdu. Dönemin, en ünlü gezginidir. Kuzey Afrika kıyıları, Suriye,

Mekke, Mezopotamya, Yemen, Kızıldeniz kıyıları, Mısır, Filistin, Anadolu,

Balkanlar, Güney Rusya, Batı Türkistan, Hindistan ve Çin’e yaptığı gezilere

ilişkin bilgileri ‘’İbn Batuta Seyahatnamesi’’ adlı eserinde toplamıştır. Eserde

gezdiği alanlardaki toplumsal yapıları, zenginlik kaynaklarını, din, dil ve

gelenek gibi özellikleri anlatmıştır. Eser ilgili alanların beşeri ve ekonomik

coğrafya özelliklerini ele almış bu anlamda Beşeri ve Ekonomik bir inceleme

içermektedir.

İBN HALDUN

Kısaca hayatı (1332–1406)

Tunus’ta doğmuştur. Orta Çağ’da İslam Dünyası’nın en ünlü

gezginlerindendir.En önemli eseri Kitap El-İbar (İbret Verici

Kitap)’dır.Berberi topluluklarının ve İslam İmparatorluklarının İslam

öncesindeki sosyal-ekonomik özellikleri hakkında bilgi vermektedir.İnceleme

alanına ilişkin jeopolitik ve siyasi coğrafya bililerine yer vermektedir.

MESUDİ

Kısaca hayatı

Doğum ve ölüm tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Bağdat’ta doğmuştur.

IX. yüzyılda yaşadığı ve 957 yılında öldüğü tahmin edilmektedir. İran,

Hindistan, Çinhindi, Seylan, Kafkasya, Doğu Anadolu, Batı Türkistan, Suriye,

Mısır, Libya, Tunus, Cezayir, Fas ve İspanya gibi alanları gezmiş bu alanlara

ilişkin gözlemlerini ‘’Al Müruc Al Zekhb’’ (Altın Çayırlar) adlı eserinde

anlatmıştır

İDRİSİ

Kısaca hayatı

Orta Çağ Arap coğrafyacısıdır.1099 doğdu. Akdeniz Havzası ülkelerini,

Fransa ve İngiltere’yi dolaştıktan sonra Sicilya Kralı II. Ruggiero’nun sarayına

yerleşti. En önemli eseri Libro del Re Ruggiero (Kral Ruggiero’nun Kitabı)

adlı eseridir. Bu eserde Rusya, Almanya, İskandinavya, Hint okyanusu kıyıları

ve Afrika hakkında bilgiler vermektedir. Bir Dünya Haritası hazırlayarak bu

kitabına koymuştur.