Çok partİlİ hayat baŞliyor 1946 sonrasi
DESCRIPTION
ÇOK PARTİLİ HAYAT BAŞLIYOR 1946 SONRASI. İkinci Dünya Savaşı Sonrası Uuslararası Ortam Truman Doktrini ve Marshall Planı. Sömürgecilik kılıf değiştiriyor... Hoşgeldin yeni-sömrgecilik. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
ÇOK PARTİLİ HAYAT BAŞLIYOR1946 SONRASI...
İkinci Dünya Savaşı Sonrası Uuslararası
Ortam
Truman Doktrini
ve Marshall Planı
Sömürgecilik kılıf değiştiriyor...Hoşgeldin yeni-sömrgecilik
ABD ve kimi söürgeci ülkeler “siyasal bağımsızlık” tezine sahip çıkmaya başladılar; 1944’de De Gaulle, sömürgeerin yakın gelecekte bağımsızlıklarını elde edeceklerini belirten bir söylev verdi
Lübnan (1941-43) Suriye (1941-45) Libya (1945) Endonezya(1945-54) Hindistan (1945) Pakistan (1955) Gana (1957)Seylan (1956, sonra Sri Lanka) Tunus ve Fas (1954-56) Cezayir (1962) Beçika Kongo’su (1960 daha sonra Zaire) ve tam bağımsızlığın hiç bir zaman verilemeyeceği ancak alınabileceğinin kanıtı olan Vietnam (1945’e rağmen 1975)
IMF,Dünya Bankası ve kuruluyor...
1948-1952 yılları arasında, Marshall Planı çerçevesinde OECD üyesi 16 ülkeye % 90’ı bağış olmak üzere toplam 12.8 milyar $ tutarında kaynak aktarılmıştır. Koşulları:
1. Kaynakların donanım malları yatırımarında kullanıması
2. Dış ticarette serbestleşmeye gidilmesi
3. Dış ödemeler bilançosunda dengenin sağlanması
4. Denk bütçe ilkesine uyulması
5. ABD’nin hammadde kaynaklarına serbestçe ulaşabilmesinin önünün açılması
ABD’nin sağladığı mali kaynaklardan yararlanan ülkeler ihtiyaç duydukları sınai ürünlerin % 60’ını ve tarımsal ürünlerin de % 78’ini ABD’den ithal etmişlerdir.
Sosyal Haklar konusundaki gelişmeler…
- 1945’de Çalışma Bakanlığı kuruluyor- 1945 İş Kazalarıyla Meslek Hastalıkları ve Analık
Sigortası Hakkında Kanun yürürlüğe giriyor- 1946 İşçi Sigortaları Kurumu kuruluyor- 1949 Emekli Sandığı yeniden düzenleniyor;
farklı devlet kurumlarında çalışan memurlar tek çatı altında toplanıyor
Ancak…..
Bu yasalar ve düzenlemeler Türkiye’deki 14,5 milyon aktif işgücünün sadece 500 bin kadarını kapsıyordu
Türkiye’deki ilk devaüasyon
Eylül 1946 : 1 $ = 1.28’den 1’ $ = 1.80’e çıktı
Devalüasyon gerekli miydi?
1950 ‘ ler Amerikan Rüyası Başlıyor...
Bugünkü ekonomik hayatın temel belirleyicisi
1950’lerdeki iktisadi dönüşümdürİktidarın ilk uygulamaları, savaş döneminin ekonomi politikasını tasviye etmek oldu..
Cumhuriyet tarihindeki ilk iktidar değişikliği: 14 Mayıs 1950
Tarımın Önlenemez Yükselişi....
- Traktör Ateşi- İlaçlama- Tarım destekleri- Toprak dağıtımı- Ekili tarım alanları- Popülist politikaların devamı- Kore savaşı
Traktör Sayıları
1945 1 156
1949 9 170
1950 16 585
1952 31 415
1954 37 743
1956 43 727
1957 44 144
1959 41 896
1960 42 505
1963 43 747
1950-1960 Arası Tarım İşletmeleri
Toprak grubu (dönüm)
İşletme sayısı
Ekili topraktaki payı, %
Traktör sahipleri
Traktör payı,%
< 50 68,8 24,4 34 20
50-99 18,1 23,9 24 9
100-199 9,4 23,7 20 22
200-499 3,2 17,0 14 21
500 + 0,5 11,0 8 26
Toplam 100 100 100 ***
***Devlet çiftlikleri katılmadığı için son sutunun toplamı 100 etmemektedir
Sanayide Kamunun Etkisi
Hizmetler Sektörü = Ulaşım Sektörü = Karayolları
Hizmetler sektöründeki gelişme aynı zamanda dönemin bir aynasıdırKarayolları 1950’de 1700 km.den 1955’de 3500 km.ye 1965’de ise 10 750 km.ye
yükseldi. Demiryollarında sadece 224 km. ilave yapılırken, deniz ticaret filosu % 70 arttı
1945
1950 1955
1960
Tarım 45,8 41,7 39,0 37,9
Sanayi 15,2 14,6 16,0 17,2
Hizmetler 39,0 43,7 45,0 44,9
İnşaat 8,2 8,7 2,4 10,8
Ticaret 17,4 16,2 17,4 20,4
Haberleşme-ulaştırma 11,7 11,4 13,3 15,6
Mali hizmetler. 3,9 3,0 4,7 5,3
Konut gelirleri 27,8 23,8 17,6 13,1
Devlet hizmetleri 17,9 19,8 18,0 16,8
DEVALÜASYONLAR…
Tartışmalı ilk devalüasyonun ardından…- Hızla artan ithalat ve..
- Sürekli açık veren bir dış ticaret…- Artan yabancı sermaye ve dış yardımlarla birlikte
“alınan” yeni tüketim biçimi
- Üretim giderek ithal girdi mallarına dayanmaya başladı
( 1948 yılında ithalatın % 28’i makine ve araçlar, yüzde 36’sı hammaddeler ve % 25’i tüketim mallarıdır)
Bu oran 1960’ların başlarında tüketim malları için % 5, hammadde ve makine-teçhizat için yüzde 40-45’lere
yükseldi
1956 ve 1958 Devalüasyonları
19561 $ = 2,80 TL’den 1 $ = 5,25-5,5 TL’ye çıktı
1958 : IMF ile ilk yakın tanışmaDolar başına 6,22 TL vergi uygulaması sonucu1 $ = 2,80 + 6,22 = 9,02 TL
KENTLEŞME Mİ?GECEKONDULAŞMA MI?
1950’lerin Plan Kavgaları*1954 Bayar’ın Washington
ziyaretinde yaşanan ‘Türkiye’nin itibari’ ile ilgili yaşanan tatsızlık…
*1957’de ‘plansız-programsız’ gidiliyor eleştirisine Menderes’in
verdiği cevap: “Her yıl bütçe yapıyoruz ya…”
şeklinde*1950’lerin sonlarına doğru Alman
Profesör Baade’nin hazırladığı raporda iki konu üzerinde
duruluyordu: Turizm ve Erozyon
1950’lerin Plan Kavgaları…
* 1959’da Koordinasyon Bakanlığı kuruluyor
* Tinbergen’in üç aşamalı plan hazırlığı: - kalkınma hızının saptanması- İç ve dış tasarruf gereksinimi- sermaye/hasıla oranının saptanması