commom problems in trauma of elderly
TRANSCRIPT
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาล ัยมหิดล
COMMON PROBLEMS
IN TRAUMA OF ELDERLY
ข้อมูลประชากรประเทศไทย
ประชากร จ านวน
ทั้งประเทศ ๖๔,๖๒๓,๐๐๐
แยกตามเพศ ชาย ๓๑,๔๓๘,๐๐๐
หญิง ๓๓,๑๘๕,๐๐๐
แยกตามกลุ่มอายุ ๖๐ ปี ๙,๕๑๗,๐๐๐
๖๕ ปี ๖,๔๐๘,๐๐๐
อายุคาดเฉลี่ย ๖๐ ปี ชาย ๑๙.๙
หญิง ๒๓.๑
อายุคาดเฉลี่ย ๖๕ ป ี ชาย ๑๖.๓
หญิง ๑๙.๑
สถาบันวิจยัประชากรและสังคม, ๒๕๕๖
อุบัติเหตุของผู้สูงอายุ และสาเหตุที่พบบ่อย
• ลื่นหกล้ม
• ถูกรถเฉี่ยวชน
• พลัดตกหกล้ม
• ไฟไหม้ น้ าร้อนลวก
• อื่นๆ : หยิบยาผิด
ใช้ยาผิด
• กระดูกสะโพกแตกหัก
(hip fracture)
• กระดูกเชิงกรานแตกหัก
• บาดเจ็บที่ศีรษะ
(traumatic brain injury)
• กระดูกซี่โครงแตกหัก
(rib fractures)
• อื่นๆ: แผลไหม,้ แพ้ยา
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
“ไม่รู้ ไม่ได้ท า และจ าไม่ได้”
• ชีวิตประจ าวันของผู้สูงอายุ ที่อยู่กับสภาวะ
การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย และการเสื่อม
ของอวัยวะ
• เกรงใจ
• อาย
• กลัว
• กังวล
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
สาเหตุที่ท าให้เกิดอุบัติเหตุ
• มองเห็นไม่ชัด หูตึง ทรงตัวไม่ดี
• ปัจจัยสิ่งแวดล้อม เช่น
• แสงสว่างไม่เพียงพอ
• พื้นไม่เรียบ เปียกลื่น
• เสื้อผ้าที่สวมใส่รุ่มร่าม
• รองเท้าหลวม ไม่กระชับ
• ผลข้างเคียงของยาที่รบัประทาน
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ประเด็นปญัหาทีพ่บ
•มีการบาดเจ็บร่วมกับอาการซึม สับสบ
หรือจ าเหตุการณ์ไม่ได้
•มีการบาดเจ็บร่วมกับการตอบสนองช้า
•มีการบาดเจ็บรว่มกับอาการ stroke
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ปัจจัยที่มีผลต่อการบาดเจ็บ
ของผู้สูงอายุ
• อายุ
• คะแนนความรุนแรงของการบาดเจ็บ
• กลไกการบาดเจ็บ
• ต าแหน่งการบาดเจ็บ
• เวลาที่ได้รับบาดเจ็บน้อยกว่า 24 ชั่วโมง
และมากกว่า 24 ชั่วโมง
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ผู้สูงอายุที่ได้รับอุบัติเหตุ ควรได้รับการดูแล
รักษาในศูนย์บริบาลผู้บาดเจ็บ (trauma
center) เพราะมีความพร้อมทั้งอุปกรณ์
เครื่องมือ และบุคลากร ในการให้การดูแล
รักษา
ACS, 2012
รายการ ศูนย์บรบิาลผูบ้าดเจ็บ ระดบั 1 ระดบั 2 ระดบั 3 ระดบั 4
1. พยาบาลทีผ่า่นการฝึกอบรม
ดา้นการบาดเจ็บอยา่งน้อย 1
คน ประจ าบรเิวณการชว่ยชีวติ
ฉุกเฉิน ตลอดเวลา
2. พยาบาลทีผ่า่นการฝึกอบรม
การชว่ยฟ้ืนคนืชีพข ัน้สูงประจ า
อยูใ่นคณะผูบ้รบิาลผูป่้วย
บาดเจ็บ
คูม่ือมาตรฐานศนูย์บรบิาลผูบ้าดเจ็บส าหรบัประเทศไทย, 2554
TRAUMA CENTER
รายการ ศูนย์บรบิาลผูบ้าดเจ็บ ระดบั 1 ระดบั 2 ระดบั 3 ระดบั 4
1. พยาบาลทีเ่กีย่วขอ้งมีทกัษะการ
พยาบาลผูป่้วยบาดเจ็บ
2. พยาบาลทีผ่า่นการฝึกอบรม
เฉพาะทางการพยาบาลผูป่้วย
บาดเจ็บ
TRAUMA CENTER
คูม่ือมาตรฐานศนูย์บรบิาลผูบ้าดเจ็บส าหรบัประเทศไทย, 2554
TRAUMA CENTER
คูม่ือมาตรฐานศนูย์บรบิาลผูบ้าดเจ็บส าหรบัประเทศไทย, 2554
เครือ่งมือ ศูนย์บรบิาลผูบ้าดเจ็บ
ระดบั 1 ระดบั 2 ระดบั 3 ระดบั 4
1. เครือ่งมือชว่ยชีวติฉุกเฉิน
2. เครือ่งมือในการเฝ้าระวงัตดิตาม
อาการ
3. เครือ่งมือผา่ตดัฉุกเฉิน -
4. ยา เวชภณัฑ์ และอุปกรณ์การ
ชว่ยชีวติ
ผู้สูงอายุที่ได้รับอุบัติเหตุที่มีอายุมากขึ้น
มักได้รับ triage ต่ ากว่าที่เป็นจริง (under triage)
ท าไม
การ Triage จึงมีความส าคัญ ?
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
TRIAGE
คน้หาภาวะคกุคามชีวติ ระบุความรุนแรงการบาดเจ็บ/ความเจ็บป่วย จดัล าดบัในการดแูลรกัษา
Ventilation
Oxygenation
Perfusion
A Airway
B Breathing
C Circulation
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ผู้สูงอายุที่มีอายุมากกว่า 55 ปี ควรส่งไป
รับการรักษา ที่ Trauma center
• ผู้สูงอายุที่มีคะแนน TS น้อยกว่า 12 คะแนน
จะมีอัตราตายสูงถึง 65%
• การหายใจน้อยกว่า 10 ครั้ง/นาที จะมีอัตรา
ตายสูง ถึง 100%
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
TRAUMA SCORE = 1+2+3+4+5
1. GCS 2. SBP 3. RR
14-15 = 5 90 = 4 10-24 = 4
11-13 = 4 70-90 = 3 25-35 = 3
8-10 = 3 59-69 = 2 35 = 2
5-7 = 2 50 = 1 10 = 1
3-4 = 1 0 = 0 0 = 0
4. Respiratory effort 5. Capillary refill
Normal = 1 Normal = 2
Shallow = 0 Delay = 1
Retractions = 0 None = 0
คะแนน TS น้อยกว่า 12 คะแนน จะมีอัตราตายสูงถึง 65%
Initial Assessment
Airway and C-spine
protection
patent airway
Obstructed airway
Breathing and
ventilation
- RR,
- Breath
sounds,
- Chest
movement
Circulation and control
bleeding
- SBP,
- SI,
- Signs of
shock
ค้นหาภาวะคกุคามชีวติ
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ASSESSMENT SEVERITY
OF HYPOVOLEMIC SHOCK
Allgower’s shock index
SI = HR SBP
0.5-0.6 = normal
0.8 = 10-20 %
1.0 = 20-30 %
1.1 = 30-40 %
1.5-2.0 = 40-50 %
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
TRAUMATIC SHOCK
เซลล์เน้ือเยือ่ขาดออกซเิจน
และมีการก าซาบออกซเิจนไมเ่พียงพอ
เน่ืองจากการบาดเจ็บจากอบุตัเิหต ุ
• Hypovolemic shock
• Cardiogenic shock
• Spinal shock
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
Trauma Treatment for Nurses
Follow Advance Trauma Life Support (ATLS©)
Airway and
C-spine protection
Breathing and
ventilation Circulation and
control bleeding Disability
ความรูส้กึตวั Exposure
การบาดเจ็บ
ประเมนิการอุดก ัน้ทางเดนิหายใจ
เปิดทางเดนิหายใจ
Clear airway และใส ่ airway
ให ้O2 mask with reservoir
bag 10-12 L/M
เตรียมใสท่อ่ช่ว่ยหายใจ
ประเมนิ HR, V/S, signs of shock
หา้มเลือด กรณีทีม่แีผลเลือดออก
เปิดเสน้ ให ้IV อุณหภูม ิ39
หม่ผา้
เจาะเลือด Hct., G/M
ตรวจรา่งกายศีรษะ-ปลาย
เทา้
ซกัประวตั ิMIVT,
AMPLE
ดามสว่นทีบ่าดเจ็บ
ลา้งแผล ท าแผล เย็บแผล
RICE
ประเมนิการหายใจ การเคลือ่นไหวของทรวงอก
เสียงหายใจ, คา่ O2 sat
ชว่ยการหายใจ โดย self inflating bag O2 100 %
เตรียมเครือ่งชว่ยหายใจ
ประเมนิระดบัความรูส้กึตวั (AVPU)
ประเมนิ GCS, pupils
เตรียมสง่ตรวจวนิิจฉยั (X-ray, CT)
เตรียมท าหตัถการ สง่หอ้งผา่ตดั
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
• อายุ > 50 ปี จะมีโอกาสเสียชีวิตมากกว่าผู้ที่มีอายุ
< 30 ปี 2.2 เท่า
• อาการของผู้ป่วยขึ้นอยู่กบั V/S 15 นาที แรกรับที่
ผิดปกติ และมีโอกาสเสียชีวิตมากกว่า 3 เท่า ของผู้
ที่มีสัญญาณชีพปกติ
(Merz, et al., 2011; Lichtveld et al., 2008)
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ATLS : Advance Trauma Life Support
1 survey 2 survey
Airway Maintenance
with Cervical Spine
Protection
Breathing: ventilation
and oxygenation
Circulation with
hemorrhage control
Disability: Brief
neurologic examination
Exposure/
Environmental control
Head to toe
examination
History:
MIVT
(mechanism of
injury, injury
sustained, V/S,
treatment)
AMPLE
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
• AMPLE
Allergies
Medications,
Past illness
Last meal,
Events related to injury
• MIVT
Mechanism of injury
Injury sustained
Vital signs
Treatment
SECONDARY SURVEY
• GCS score, size, shape, reaction
• Lacerations, fractures
• Deformity, crepitus
• Deformity, emphysema
• Deformity, bruise
• Pain, tenderness
• Fracture, tenderness
• Motor response, pain response
• Deformity, abnormalities
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
GCS, SBP, RR
• GCS 8 ท าใหห้วัใจเตน้เร็วขึน้
• เมือ่สูญเสยีเลือด 470 มล. SBP
• ผูป่้วยทีม่ีภาวะช็อกจากการบาดเจ็บ RR
• Revised Trauma Score (GCS, SBP, RR)
ท านายอตัราการเสยีชีวติในผูป่้วยอบุตัเิหตุไดด้ทีีส่ดุ
(Ley, et al., 2012; Campbell, et al., 2012; Guly, et al., 2010; Oyetunji, et al., 2010)
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
REVISED TRAUMA SCORE
RTS = 0.9368 GCS + 0.7326 SBP + 0.2908 RR
GCS SBP RR Coded Value
13-15 >89 10-29 4
9-12 76-89 >29 3
6-8 50-75 6-9 2
4-5 1-49 1-5 1
3 0 0 0
ตัวบ่งชี้ส าคัญในการดูแล
ผู้สูงอายุที่มีการบาดเจ็บ
• อายุ
• อัตราการหายใจ
• admission BP, GCS, TS, RTS, ISS
• Initial management
อัตราตายและความพกิาร จากอุบัติเหตขุองผู้สูงอาย ุ
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
MONITORING
Assure life-
threatened conditions
Continuous monitoring
ABCDE
Relief of severe
pain
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ประเด็นปญัหาทีพ่บ
•มีการบาดเจ็บร่วมกับอาการซึม สับสบ หรือ
จ าเหตุการณ์ไม่ได้
• แยกการเสื่อมสภาพทางสรีระของวัยที่สูงอายุ จาก
การบาดเจ็บ หรือภาวะโรคที่ผู้ป่วยเป็นอยู่
• กรณีบาดเจ็บที่ศีรษะ มีอาการซึมหลังได้รับ
บาดเจ็บ หรือ หน้ามืด เป็นลม หรือฤทธิ์ของยา
ที่รับประทานแล้วท าให้เกิดการบาดเจ็บ
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ประเด็นปญัหาทีพ่บ
•มีการบาดเจ็บร่วมกับการตอบสนองทีช่้า
• ต้องแยกให้ได้ว่า ระดับความรู้สึกตัว (level of
conscious) ที่ประเมินได้ เป็นเพราะการเสื่อมสภาพ
ทางสรีระของวัย หรือพยาธสิภาพ
• สายตาไม่ดี มองไม่เห็น หูได้ยินเสียงชัดเจน มีผล
ท าให้การตัดสินใจช้า ไม่สามารถตอบสนองได้
ทันที
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
ประเด็นปญัหาทีพ่บ
•มีการบาดเจ็บร่วมกับอาการ stroke
• มีอาการอ่อนแรงแล้วท าให้เกิดอุบัติเหตุ หรือ
ภายหลังได้รับอุบัติเหตุแล้วจึงมีแขน ขา อ่อน
แรง ซึ่งก่อนหน้านี้ไม่มีอาการดังกล่าว
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
“ไม่รู้ ไม่ได้ท า และจ าไม่ได้”
• การเข้าใจในการใช้ชีวิตประจ าวันของ
ผู้สูงอายุ
• การรู้จักความเสื่อมและการเปลี่ยนแปลง
ของอวัยวะ
• การประเมินและและเฝ้าสังเกต
อัตราตายและความพิการ จากอุบัติเหตุของผู้สูงอายุ
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
การป้องกันอุบัติเหตุ
• การสวมใส่สีเสื้อผา้สว่าง
• การสวมรองเท้าที่กระชับ
• ไมใ่ส่ฟันปลอมขณะนอนในเวลากลางคืน
• การขอความช่วยเหลือขณะที่ต้องข้ามถนน
• การใช้ไม้เท้าช่วยเหลือ
• การใช้ร่มใสไม่ปิดบังทิศทาง
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต
การปกป้องสุขภาพ
• การรักษาความชุ่มชื้นของผิวหนัง
• การบริหารการหายใจ
• การเหยียดแขน ขา เต็มที่
• การตรวจสุขภาพทุก 6 เดือน
“ลดอุบัติเหตุในผู้สูงอาย”ุ
ผศ.ดร.กรองได อุณหสูต