communities of communities of practicepracticeJohn van Dongen

Juli 2007

Met dank aan Marleen Huysman van de Vrije Universiteit Amsterdam

Generaties van Kennismanagement

Communities of practice

Valkuilen communities

Consequenties voor leergemeenschappen van leraren

Kennismanagement in de praktijkKennismanagement in de praktijk

Is Kennismanagement een hype?

Bijna geen organisatie heeft zijn kennismanagement naar tevredenheid geregeld

Kennismanagement 1Kennismanagement 1

Problemen:

◦Valkuil Informatie Technologie ( ICT )

◦Management valkuil

◦Locaal leren valkuil

ICT valkuil: Problemen met ICT valkuil: Problemen met vastleggen van kennis (via ICT)vastleggen van kennis (via ICT)

DisciplineOpenheid verhoogd kwetsbaarheidLegitimatie gedrag

Verouderde kennis Behoefte aan meta-kennis‘Not-invented-here’ syndroom

Technologie niet ingebed in bestaande sociale structuur

Nadruk expliciete kennis

Management valkuil: motivationele Management valkuil: motivationele belemmeringen t.a.v. ‘top-down’ belemmeringen t.a.v. ‘top-down’ kennisdelenkennisdelen

Win – win situatie: What’s in it for me?

Status (e.g. arts leert niet van verpleegkundige)

Urgentie van waan van de dag

Behoefte aan psychologische veiligheid

Locaal leren valkuilLocaal leren valkuil

Nadruk op individuele expliciete kennis, negeren ‘shared tacit dimension’

Kennisoverdracht via systemen: informatie uitwisseling

Mondelinge overdracht van kennis is niet genoeg: delen van impliciete kennis vraagt om gedeelde context gerelateerd aan praktijken.

Kennismanagement 2Kennismanagement 2

Nadruk op onbewust kennisdelen (t.o.v. ICT valkuil)

Zelf- organiserend (t.o.v. Management valkuil)

Nadruk op collectief (t.o.v. Locaal leren valkuil)

Hoge verwachtingen t.a.v. communities

Communities of practiceCommunities of practice

Kennisdelen en leren als onderdeel van praktijk; leren is geen losstaande activiteit

Communities ontstaan uit gedeelde behoefte aan kennisdelen

Veel succesvolle ‘bottom up’ communities, weinig succesvolle ‘top down’ communities.

Positieve connotatie, populair zowel in private als publieke sector.

Communities niet zaligmakendCommunities niet zaligmakend

1. Moeilijk te sturen: geen management instrument

2. Communities vereisen hoog sociaal kapitaal

3. Organisatorisch leren via communities: problematisch

4. Electronische communities zelden succesvol

Ad 1) Geen managementAd 1) Geen managementinstrumentinstrument

Kennismanagement: ontstaan door behoefte aan controle ?

◦ Verlies aan kennis, wiel heruitvinden, verbeteren concurrentie positie.

◦ Ondanks alles is het management zelden betrokken: horizontaal kennisdelen

Geen win-win situatie: waarom zou je kennis delen?

Top down ontwikkelde communities: zelfde effect als kennissystemen: ‘leeg’

Ad 2) Communities vereisen Ad 2) Communities vereisen hoog sociaal kapitaalhoog sociaal kapitaal

Structurele dimensie: sociale netwerken, ‘ties’ etc

Cognitieve dimensie: gedeelde verhalen, taal, jargon, ‘cognitive distance’

Relationele dimensie: vertrouwen, afspraken, sociale identificatie, reciprociteit

Ad 3) Problematische relatie Ad 3) Problematische relatie Communities en leren Communities en leren

Communities leiden tot gebrekking kennisdelen en / of stimuleren conservatisme

verblindend: geen oog voor andere interpretaties

normerend: bepaald welke kennis relevant en ‘waar’ is

onzichtbaar: mgt vaak niet bewust van communities

narcistisch: wereld gezien vanuit eigen community

Ad 4) Electronische communities Ad 4) Electronische communities zelden succesvol zelden succesvol

Kennisdelen via online communities impliceert:◦Gedeelde impliciete kennis / interpretatiekader◦Gestandaardiseerde kennis

Zelf-destructie op lange termijn a.g.v.◦Lurkers, dominante actoren, verlies aan

momentum, etc◦Van publiek naar persoonlijke media

Persoonlijke media:e.g. telefoon, email

Publieke media:Online communities

Media gebruik

TijdOnline communitiesOnline communities

Gebrek aan gedeelde context, gebrek aan gestandaardiseerde kennis en aard van het beroep (solitaire professionals),

maken online communities binnen onderwijsland niet makkelijk

ConclusieConclusie

Invoeren van communities niet vanuit management maar vanuit behoefte kenniswerkers zelf.

Leren door communities niet vanzelfsprekend en probleemloos

Inzet electronische communities twijfelachtig indien top down.

Zonder organisatorische veranderingen (management, cultuur, communicatie etc) hebben communities een korte levensverwachtingen

Maar toch….Maar toch….

Communities ondersteunen kennisdelen en kennisontwikkeling

Individuen hebben vaak behoefte aan communities.

Probleem is niet het individu maar eerder de (hierarchische) inbedding

Neemt men de potentie van communities en KM serieus, dan zal de organisatie drastisch dienen te veranderen.