community - based paralegals: a paractitioner's guide...foreword in countries across the globe,...
TRANSCRIPT
Community - based Paralegals: A Paractitioner's Guide
Copyright © 2010 Open Society Foundations. All rights reserved.
English Version Published by Burmese Version Published by
Open Society Institute U Kyaw Myint Law Firm and Namati
224 West 57th Street Yangon, Myanmar
New York, NY 10019 USA
www.opensocietyfoundations.org
For more information contact
ÜU Kyaw Myint Ü Laura Goodwin ÜZaza Namoradze
Advocate ProgramManager Director,BudapestOffice
U Kyaw Myint Law Firm Namati Open Society Justice Initiative
[email protected] [email protected] [email protected]
For more information and resources on community-based paralegal programs, please visit www.namati.org and join the
Global Legal Empowerment Network at www.namati.org/join.
09 73051277
xkwfa0jcif; - yxrtBudrf
2013 ckESpf? 'DZifbmv
tkyfa& - 1000 tkyf
wefbdk; - 6500 usyf
twGif;pmpD - a':&wem0ifhxufatmif
rsufESmzHk;ESifh
tjyiftqif - aeenf
xkwfa0ol - a':cifrmcsdK
yef;a0a0pmay
trSwf (360)? Adkvfatmifausmfvrf;? &efukefNrdKU/
yHkEdSyfol - OD;aevif;atmif
pH&wDyHkEdSyfwdkuf
pHjy zqyv? r*FvmawmifñTefY? &efukefNrdKU/
U.K.M Legal Aid Services Co., Ltd.
trSwf (83)? tcef; (10)? 'kwd,xyf? yef;qdk;wef;vrf;?
(4) &yfuGuf? ausmufwHwm;NrdKUe,f? &efukefNrdKU/
Email - [email protected]
Ph : 09 730 54123
jzefYcsda&;
rmwdum
pmrsufESm
pDpOfol\ trSmpum;
Namati \ trSmpum;
rdwfqufpum; 1
Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh qif;&Jom;rsm;tm; Oya'qkdif&m pGrf;&nfjr§ifhwifay;jcif;
þvrf;ñTefpmapmif\ &nf&G,fcsuf 6
tcef;(1) 15
vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tpDtpOfrsm;ukd rdwfqufjcif;
tcef;(2) 55
taetxm;ukd cJGjcrf;pdwfjzmavhvmjcif;
tcef;(3) 79
Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tpDtpOfwpf&yfukd wnfaxmifjcif;
pmrsufESm
tcef;(4) 121
pmtkyfpmapmifrsm; jyKpkjcif;
tcef;(5) 157
Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd avhusifhoifMum;ay;jcif;
tcef;(6) 185
w&m;a&;qkdif&m jyóemrsm;ukd ajz&Sif;jcif;
tcef;(7) 211
Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd apmifhMunfhjcif;? taxmuftyHhay;jcif;ESifh tuJjzwfjcif;
tcef;(8) 231
tpDtpOf wkd;wufjzpfay:ajymif;vJvmjcif;
aemufqufwJGrsm; 257
usrf;udk;pm&if; 315
pDpOfol\ trSmpum;
tif'dkeD;&Sm;EkdifiH? *smumwmNrdKUü 2012 ckESpf? Edk0ifbmv (6)&ufaeYrS (7) &ufaeYxd usif;ycJhonfh South East Asia
Regional Meeting on Legal Empowerment 2012, tvkyf½HkaqG;aEG;yGJwGif 'g½dkufwm Zaza Namoradze (Director,
BudapestOffice,OpenSocietyJusticeInitiative) ESifh rdrdwdkYjrefrmtzGJU awGUqHkcGifh&&SdcJhMuonf/ pum;pyfrdMu&mrS
Community - based Paralegals pmtkyftaMumif; ajymqdkjzpfMuonf/ rdrdu tqdkygpmtkyfyg Paralegals rsm;taMumif;rSm
rdrdwdkY EdkifiHtajctaeESifhqdkvQif toHk;wnfhEdkifí pdwf0ifpm;zG,f&maumif;ojzifh rdrd Law Firm u ,if;pmtkyfudk
bmomjyefqdkvsuf&Sd&m tcef;(3)xd jyefqdkNyD;jzpfaMumif;ajymjzpfonf/ 'g½dkufwm Zaza Namoradze uvnf; pdwf0ifwpm;jzifh
jrefrmbmomjyefudk tD;ar;vfrSwpfqifh olYxHydkYay;&efajym&m rdrduvnf; ydkYjzpfcJhonf/ aemufydkif; rdrdtvkyfESifhrdrd ydaeojzifh
rqufpyfjzpfMu/
þae&mwGif Paralegals (rdrdwdkYu Oya'taxmuftuljyK[k jrefrmjyefqdkxm;ygonf/) taMumif;udk tenf;i,f
ajymvdkonf/ Paralegals \t"dyÜg,frSm 4if;wdkYusifvnfaexdkif&m vlYtzGJYtpnf;twGif; Oya'ESifh ywfoufí ay:ayguf
vmonfh jyóemt&yf&yfudk wpfzufwpfvrf;rS ajz&Sif;ay;Muonfholrsm;[k tMurf;zsif;ajymí &avmufrnfxifygonf/
xdkYaemufwGif Namati rS Laura Goodwin, Program Manager &efukefNrdKUodkY a&muf&Sdvm&mrS ,cif tquf
jywfaeonfh Community - based Paralegals pmtkyf jrefrmbmom jyefqdka&;udk rdrdESifh qufvufaqG;aEG;jzpfMujyefonf/
taMumif;&if;rSm -
jrefrmEdkifiH\ 2010 taxGaxGa&G;aumufyGJtNyD; or®wBuD; OD;odef;pdef OD;pD;aom jynfaxmifpktpdk;&tzGJU tmPm
&&SdvmNyD;aemufydkif; tcsdKUtcsdKUaome,fy,frsm;wGif ajzavsmhrIrsm;jyKvkyfcJhjcif;jzifh tajymif;tvJwpf&yfqDodkY OD;wnf
vmapcJhonf/ þtajctaeudk EdkifiHwumu ppftmPm&SifpepfrS 'Drdkua&pDodkY tul;tajymif;umvtjzpf rSwfcsufjyKcJhMuonf/
þtajymif;tvJESifhtwl uRJul; a&ygqdkouJhodkY q,fpkESpf ig;pkcefU ydwfavSmifaecJhonfh jyóemaygif; aomif;ajcmufaxmifuvnf;
wpfygwnf; ygvmcJhonf/ tqdkyg jyóemaygif;pHkudk ajz&Sif;ay;&efrSm w&m;Oya'pdk;rdk;a&;u tc&mjzpfonf[k tm;vHk;u
todtrSwfjyKcJhMuonf/
þwGif w&m;Oya'pdk;rdk;a&;twGuf jynfolvlxktaejzifh w&m;rQwrIudk vufvSrf;rDEdkif&efrSmvnf; vdktyfcsuf wpfck
jzpfonf/ ,if;vdktyfcsufudk jznfhqnf;ay;Ekdif&ef Paralegals rsm;\ tcef;u@rSm ta&;BuD;onf[k ,lqrdonf/ xdk,lqcsuf
wGef;tm;aMumifh Paralegal ESifh ywfoufí okawoejyKa&;om;xm;onfh þpmtkyfudk rdrdwdk Yu jrefrmbmomodkY
jyefqdkEdkifjcif;jzpfonf/
xdkYjyif rdrdwdkYEdkifiHwGif 2007 ckESpfaemufydkif; Paralegals qdkaom pum;vHk;udk cyfusJusJ Mum;ae&&mrS ,cktcg
cyfpdwfpdwf Mum;vm&onf/ tpdk;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;ESifh Law Firm rsm;u rdrdwdkYEdkifoavmuf Paralegals
oifwef;rsm;ay;vmMuonfudk awGU&í tm;&p&myifjzpf\ odkY&mwGif pepfwusyHkpHrsdK;awmh r[kwf[k xifrdonf/ xdkYaMumifh
,if;uGufvyfudk þbmomjyefpmtkyfu jznfhqnf;ay;Ekdifvdrfhrnf[k ,HkMunfygonf/
jrefrmbmomodkY jyefqdk&mwGif wm0ef,lay;cJhonfh OD;tvHk;armif ('kwd,ñTefMum;a&;rSL; - Nidrf;? EdkifiHawmfa&SUaecsKyf½Hk;)?
jrefrmbmomjyefqdkcsufrsm;tm; tjypftemtqmr&Sdatmif tao;pdwfpdppfay;onfh a':oif;oif;armf (w&m;vTwfawmfa&SUae)?
bmomjyefqdkcsufrsm;tm; pdwf&Snfvuf&Snf ½dkufESdyfay;onfh a':&wem0ifhxufatmif (txufwef;a&SUae)? tzHk;'DZdkif;ESifh
tjyiftqifpDpOfay;ol OD;aeenfNzdK;a0xGef; (YJC) wdkYtm; txl;yifaus;Zl;wif&SdygaMumif; rSwfwrf;wif *kPfjyKtyfygonf/
xdkenf;wl þpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf tzufzufrS yHhydk;ulnDay;cJhonfh Namati ESifh Laura Goodwin, Program
Manager wdkYtm;vnf; txl;yif aus;Zl;Oyum& wif&SdygaMumif; .........
OD;ausmfjrifh
w&m;vTwfawmfa&SUae
17.10.2013
Foreword
In countries across the globe, community-based paralegals act as a frontline of justice service providers. Because they live in the communities
they serve, such paralegals can combine their legal knowledge and practical skills with an intimate understanding of local context and customs.
As grassroots advocatesthey are uniquely placed to resolve justice problems and empower their communities to use the law.
As Myanmaremergesfrom decades of military rule, the country faces enormous challenges across all sectors. The Government is reforming exist-
ing laws and enacting new legislation at an unprecedented pace. With these changes comes space for people to exercise their rights andhold
institutions accountable. Community-based paralegals – whether part of civil society or a national legal aid system – can help make the law
matter in the daily lives of Myanmar’s 60 million people.
This practitioner’s guide, designed for paralegal managers and supervisors, provides advice on conceptualizing, designing, and implementing
effective community-based paralegal programs. The guide includes case studies, examples, and sample tools, such as case handling forms, drawn
from a variety of paralegal efforts in other countries.
With the publication of a Burmese language version, Namati hopes to make this resource accessible to the growing number of legal empower-
ment practitioners in Myanmar.
Our gratitude extends to the Open Society Justice Initiative for encouraging translation of this publication, U KyawMyint Law Firm for
invaluable support in the translation process, and all those in Myanmar who are using innovative strategies to make justice a reality for all.
Laura Goodwin, Program Manager, Namati: Innovations in Legal Empowerment, October 2013
Namati is dedicated to putting the law in people’s hands. We strive to build a just world, in which every one of us can take part in the deci-
sions– and demand accountability from the institutions– that affect our lives. Namati was founded in 2011 and is the leading international
organization dedicated to legal empowerment.
Namati \ trSmpum;
urÇmtESHUEkdifiHrsm;wGif vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf w&m;rQwrI 0efaqmifrIudk yhHykd;ay;olrsm;tjzpf
a&SUwef;rS yg0ifaqmif&Gufvsuf&SdMuonf/ taMumif;&if;rSm 4if;wkdYonf rdrdtvkyftauR;jyKaeonfh vlUtzJGUtpnf;twGif;
aexkdifum a'oqkdif&m "avhxkH;wrf;rsm;ESifh tajctaewkdYukd aumif;pGmod&Sdem;vnfNyD;jzpf&m rdrdwkdY\ Oya'A[kokwESifh
vufawGUuRrf;usifrIwkdYukd aygif;pyftokH;csEkdifMuolrsm;jzpfíyifjzpfonf/ atmufajcvlxk\ axmufcHolrsm;tjzpf Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf w&m;rQwrIjyóemrsm;ukd ajz&Sif;&efESifh rdrdwkdY\ vlUtzJGUtpnf;rsm;tm; pGrf;&nfjr§ifhwif&efwkdYtwGuf
w&m;Oya'ukd tokH;jyK&mwGif NydKifbufuif;onfh ae&mwGif &SdaeMuonf/
ppftkyfcsKyfa&;jzifh q,fpkESpfrsm;pGm aecJh&mrS ay:xGef;vmcJhonfh jrefrmEkdifiHtaejzifh u@aygif;pkHwGif pdefac:rI
rsm;pGmwkdYukd &ifqkdifae&onf/ EkdifiHawmftpkd;&taejzihf rBuHKpzl; t&Sdeft[kefjzifh wnfqJOya'rsm;ukd jyifqifjcif;? Oya'
topfjy|mef;jcif; ponfwkdYukd jyKvkyfvsuf&Sdonf/ ,if;ajymif;vJrIrsm;u jynfolrsm;twGuf 4if;wkdY\tcGifhta&;rsm;ukd
usifhokH;&efESifh wm0efcHrI&Sdonfh tzJGUtpnf;rsm;ukd &&Sd&ef taetxm;wpfckokdY a&muf&Sdvmonf/
vlUtzJGUtpnf;\ wpfpdwfwpfykdif;taejzifh jzpfap? trsKd;om;Oya'taxmuftuljyKpepf\ wpfpdwfwpfykdif;tjzpfjzpfap?
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKolrsm;onf oef;ajcmufq,faom jrefrmjynfolrsm;\ aeYpOfb0rsm;wGif Oya'ESifh
oufqkdifaom udpö&yfrsm;ü yg0ifulnDEkdifMuonf/
Oya'taxmuftuljyK refae*smrsm;ESihf BuD;Muyfolrsm;twGuf &nf&G,fonfh þvufawGUvrf;ñTefpmtkyfonf
xda&mufonfh vlxktajccHOya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;udk pdwful;yHkazmfjcif;? a&;qJGjcif;? taumiftxnfazmfjcif;
wkdYtwGuf tBuHÓPfrsm;tm; ay;pGrf;rnf jzpfonf/ þvrf;ñTefwGif trIrsm; qef;ppfavhvmcsuf? erlemykHpHrsm;? trIykHpHrsm;
ukdifwG,ftokH;jyKykH? tjcm;EkdifiHrsm;\ trsdK;rsdK;aom Oya'taxmuftuljyKwkdY\ BudK;yrf;rIrsm;rS xkwfEkwfxm;onfh oifcef;
pmrsm; ponfh erlemjy u&d,mrsm; yg0ifMuonf/
jrefrmbmomjzifh xkwfa0onfh þpmtkyfonf jrefrmEdkifiHü wdk;wufvmaeaom Oya'qdkif&m pGrf;&nfjr§ifhwifa&;
vufawGUvkyfaqmifaeMuolrsm;taejzifh vG,fulpGm &,ludk;um; oHk;pGJEdkif&ef Namati u arQmfvifhayonf/
þbmomjyefpmtkyfxkwfa0&ef wkdufwGef;tm;ay;cJhonfh Open Society Justice Initiative ESihf bmomjyefvkyfief;pOfwGif
wefzdk;rjzwfEkdifonfh ulnDyHhykd;rIrsm;udk ay;cJhonfh U Kyaw Myint Law Firm wdkYudk uREkfyfwkdYu rsm;pGmaus;Zl;wif&SdygaMumif;
rSwfwrf; wiftyfygonf/ xkdYjyif jrefrmEkdifiHwGif tm;vkH;twGuf w&m;rQwrIukd trSefwu,f aqmif&Guf&ef qef;opfaom
r[mAsL[mrsm;ukd tokH;csaeMuolrsm;tm;vkH;ukdvnf; uREkfyfwkdYu aus;Zl;Oyum&wif&SdygaMumif;������������
Laura Goodwin
Program Manager
Namati: Innovations in Legal Empowerment
October 2013
Namati onf jynfolrsm; Oya'udk ydkrdkem;vnfvmap&ef rqkwfrepf vkyfaqmifaeonfh tzGJUtpnf; wpfck
jzpfonf/ uREkfyfwkdYonf uREfkyfwdkY tm;vHk;\ b0rsm;tay: tusdK;oufa&mufaprnfh tqHk;tjzwfrsm; csrSwf&mü
udk,fwdkif yg0ifjcif;ESifh tzGJUtpnf;rsm;rS wm0efcHrIudk awmif;qdkEdkifjcif;wdkY &dSaom w&m;rQwonfh urÇmBuD;wpfck
wnfaqmuf&ef BudK;yrf; vQuf&dSonf/ Regular udk 2011 ckESpfwGif wnfaxmifcJhNyD; Oya'qdkif&m pGrf;&nfjr§ifhwifa&;udk
tm½Hkpdkufvkyfaqmifonfh EdkifiHwum OD;aqmiftzGJUtpnf;wpfck jzpfonf/
Ü
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 1
rdwfqufpum;
Oya'taxmuftuljyKrsm; (Paralegals) ESifh qif;&JEGrf;yg;olrsm;tm;
Oya'qkdif&m pGrf;&nfjr§ifhwifay;jcif;
rMumao;rDESpfrsm;twGif;u urmÇUae&mtESHUtjym;wGif Oya'ukd tokH;jyKí trsm;jynfol
wkdYtm; umuG,fapmifha&Smuf&efESifh pGrf;&nfjr§ifhwifay;&efwkdYukd (Open Society Foundations)\
tpDtpOfwpfckjzpfaom (Open Society Justice Initiative)u qif;&JEGrf;yg;olrsm;ESifh tm;enf;
olrsm;ukd Oya'qkdif&mpGrf;&nfjr§ifhwifay;&efESihfaxmufulay;&ef BudK;yrf;rIwpf&yftm;
aqmif&GufcJhonf/ txl;ojzifh þvkyfief;onf toGiful;ajymif;a&;umv? y#dyu©vGefumvESihf
zGHUNzdK;qJEkdifiHrsm;wGif vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;(Community-based Paralegals)\
vkyfief;ukd zGHUNzdK;wkd;wufvmapa&;? avhusifhoifMum;ay;a&;ESifh tzGJUtpnf;wpf&yftjzpf
wnfaxmif&ef pl;pkdufaqmif&Gufonf/ vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ,if;wkdY
tvkyftauR;jyKonfh vlUtzGJUtpnf;rsm;wGif aexkdifvkyfukdifvsuf ,if;wkdY\ w&m;0if
w&m;pD&ifa&;pepfqkdif&m A[kokwrsm;? tjcm;enf; ajz&Sif;a&; enf;vrf;rsm;jzpfaom Mum;0if
ñd§EdIif;ajz&Sif;ay;jcif;? vlUtzGJUtpnf;ynma&;qkdif&m vufawGUvkyfief;rsm; aqmif&Gufjcif;wdkYukd
qif;&J EGrf;yg;olrsm;ESihf ab;z,fcHxm;&olrsm;\ w&m;a&;qdkif&m jyóemrsm;ukd ulnDajz&Sif;
&mwGif tokH;csMuonf/
2003ckESpfwGif ]]Justice Initiative}}onf qD&mvD,GefEdkifiH(Sierra Leone)\aus;vuf
U KYAW MYINT LAW FIRM2
a'orsm;wGif tajccHw&m;rQwrIqkdif&m0efaqmifrIvkyfief; (basic justice service)ukd
jznf hqnf;ay;&ef ueOD;pDrHcsufwpf&yfuk d pwifaqmif&GufcJ honf/ ,if;pDrHcsuf\
pdwful;pdwfoef;rsm;ukd awmiftmz&duEkdifiHrS &&SdNyD; ,if;EkdifiHwGif vlxktajccH Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf trsdK;om;a&;pepfjzpfaom w&m;rQwrIudk vufvSrf;rDa&;wGif
rygrjzpfta&;BuD;onfh tcef;u@wpf&yfrS yg0ifaeMuonf/ qD&mvD,GefEkdifiH\ okH;oef;
ausmfaom jynfolvlxktwGuf w&m;rQwrI vkdtyfcsufrsm;ukd ajz&Sif;ay;&ef w&m;olBuD;
(10)OD;ESif ha&SUae(100)OD;cef Yom&S donf/ txl;ojzih f Ek difiH\aus;vufa'orsm;wGif
avhusifhxm;onfh a&SUaea&SU&yfrsm; &Sm;yg;rIonf NrdKUawmf z&D;awmif; (Freetown)\jyify&Sd vlUtzGJUtpnf;rsm;wGif vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm; uGef,ufwpf&yf
xlaxmif&mwGif &if;ESD;&ef ]]Justice Initiative}} udk aphaqmfrI jzpfapcJhonf/ vlUtzGJUtpnf;
tzGJU0ifrsm;&ifqkdifae&onfh vlwkdif;awGUBuHKaeus w&m;rQwrIjyóemrsm;ukd ajz&Sif;&mwGif
ulnD&efESihf wpfcsdefwnf;wGifyif ,if;wkdY\ vlUtzGJUtpnf;rsm; wkd;wufckdifrmvmap&ef
vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd avhusifhoifwef;ay;&onf/ ,if;ueOD;vkyfief;tm;
taumiftxnfazmf&ef ]]Justice Initiative}}\ taxmuftuljzif h Timap for Justice
(qD&mvD,Gef Krio bmompum;wGif ]]xMuavmh}}[k t"dyÜm,f&Sdonf) [kac:onfh a'oqkdif&m
tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;wpf&yfukd 2004ckESpfwGif wnfaxmifcJhonf/ a&SUaeynm&yfjzifh
oufarG;0rf;aMumif;jyKaeMuonfh a&SUaersm;u OD;aqmifBuD;Muyfvsuf Timap \Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf ,if;wdkY\&SdESifhNyD; w&m;0if Oya'qkdif&mA[kokwESifh &if;ESD;
uRrf;0ifNyD;jzpfaom a'o"avhxkH;wrf;qkdif&m A[kokwrsm;ukd tokH;csí trsKd;rsKd;aom
w&m;a&;qkdif&mjyóemrsm;ukd ajz&Sif;aqmif&Gufay;Muonf/ ,if;okdY aqmif&Guf&jcif;rSm
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 3
qD&mvD,GefEkdifiH\ Oya'pepfESpf&yfjzpfaom jAdwdoQ Oya'tay: tajcjyK w&m;0ifpepfESihf
aus;&GmtBuD;tuJrsm;u pDrHcefYcGJonfh tpOftvmpepfjzpfaom "avhxkH;wrf;ESpfcktMum;
vrf;ñTefaqmif&GufoGm;ap&efjzpfonf/ Timap Oya' taxmuftuljyKrsm;onf tdrfwGif;
tMurf;zufrIESifh ajr,mtjiif;yGm;rIrsm; tygt0if vlUtzGJUtpnf;twGif; tcGifhta&;rsm;
csKd;azmufrIrsm;tjyif vmbfay;vmbf,lrI? tmPmtvJGokH;pm;rIESifh tpkd;&tzGJUtpnf;
0efaqmifrIrsm;vG,fula&;wGif awGUBuHK&onfh tcuftcJrsdK;uJhokdYaom trsm;jynfolESifh
tmPmykdifrsm;tMum; ay:aygufonfh y#dyu©rsm;ukdvnf; ajz&Sif;ay;Mu&onf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf zsefajzay;jcif;? wifjyawmif;qkdjcif;? ynma&;ESifh
vlUtzGJUtpnf;ukd pnf;½H k;jcif;wkd Y tygt0if Oya'a&;&mESif h Oya'a&;&mr[kwfonfh
enf;vrf;rsm;ukd aygif;pyftokH;jyKMuonf/Timap onf ,if;tzGJUtpnf; vkyfukdifaeonfh
vlUtzGJUtpnf;twGif;wGif w&m;rQwrIukd aqmif&Guf&efrSm jzpfEkdifaMumif; vufawGUjyojcif;ESifh
,if;vlUtzGJUtpnf;wkdYukd pGrf;&nfjr§ifhwif&mwGif ulnDaqmif&Gufjcif;wkdYjzifh trIonfrsm;\
w&m;rQwrI jyóem&yfrsm;ukdajz&Sif;&ef BudK;yrf;aqmif&GufMuonf/ Timap udk urÇmbPf
(WorldBank), Transparency International,tjynfjynfqkdif&m y#dyu©ajz&Sif;a&;tkyfpk
(InternationalCrisisGroup)ESifh United Nations Commission on Legal Empowerment of the
Poor wkdY tygt0if vGwfvyfonfh tzGJUtpnf;rsm;u todtrSwf jyKMu&onf/ taMumif;rSm
,if;onf qD&mvD,GefEkdifiH\ pdefac:rIrsm;ESihf cufcJ&IyfaxG;onfh taetxm;wkd YwGif
w&m;rQwrIqkdif&m 0efaqmifrIukd aqmif&Gufay;&eftwGuf aysmhaysmif;NyD; xda&mufonfh
enf;ynmwpf&yfukd wDxGif aqmif&GufEkdiffcJhaomaMumifh jzpfonf/
þvrf;ñTefpmapmifonf vlxktajccH Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm; zGHUNzdK;
U KYAW MYINT LAW FIRM4
wkd;wufap&ef ESifh^okdYr[kwf vrf;ñTefrIay;olrsm;ukd taxmuftulay;&ef &nf&G,fonf/
þpmapmif\ ykdrkdus,fjyefYonfh &nfrSef;csufrSm vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh
Oya'qkdif&m pGrf;&nfjr§ifhwifay;a&; ueOD; aqmif&GufrIrsm;wdkYukd ykHpHa&;qJG&efESifh vufawGU
taumiftxnfazmfaqmif&mwGif atmufajctqifhtzGJUtpnf;rsm;? vlUtcGifhta&;ESifh
w&m;rQwrIwkdYtwGuf wuf<upGmvIyf&Sm;olrsm;? tvSL&Sifrsm;ESifh ay:vpDcsrSwfolwkdYtm;
vufawGUtaxmuftulay;Ekdif&ef jzpfonf/ þtaMumif;jcif;&mtay: ykdrkdpdwf0ifpm;vmrIudk
wkefYjyefaomtm;jzifh ]]Justice Initiative}}onf qD&mvD,GefEkdifiHwGif rdrd\ukd,fykdif tawGU
tBuHKrsm;ESifh awmiftmz&du? zdvpfykdif? uarÇm'D;,m;ESifh rGef*kdvD;,m;wkdYtygt0if tjcm;ae&m
a'orsm;&Sd tvm;wlykHpHrsm;ay:wGif tajccHí vufawGUusifhokH;Ekdif&ef pmtkyfwpftkyf xkwfa0
a&;udk qkH;jzwfcJhMuonf/
okdYaomf þvrf;ñGefpmapmif\ &nf&G,fcsufrSm vlxk tajccH Oya' taxmuftuljyK
tpDtpOfrsm;twGuf atmifjrifrI&&Sd&ef xl;jcm;onfh okdYr[kwf oD;oefYvrf;aMumif;wpf&yf
csrSwfjy|mef;jcif; r[kwfacs/ þae&mwGif azmfjyxm;onfh tBuHjyKcsufrsm;onf ajymif;vJae
onfh tajctaersm;ESifhtnD vkdufavsmnDaxG jyKjyifusifhokH;&eftwGufomvQifjzpfNyD;
oufqkdiftusKH;0ifonfh EkdifiH? vlUtzGJUtpnf; odkYr[kwf jyóemrsm;udk tav;*½krjyKbJ tvkd
tavQmuf puf,EÅ&m;qefqef tokH;jyK&ef r[kwfay/
]]Justice Initiative}}taejzifh þvrf;ñTefpmapmifukd tokH;jyKolwkdif;onf qif;&JEGrf;yg;
olrsm;twGuf w&m;rQwrIukd rjzpfrae&&Sd&ef BudK;yrf;aqmif&Guf&mwGif vufawGUtokH;usNyD;
tokH;0ifvdrfhrnf[k arQmfvifh,kHMunfonf/
]]Justice Initiative}} taejzihf Felisa Tibbitts tm; þpmtkyftwGuf olr\ okawoe
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 5
jyKjcif;? a&;om;ay;jcif;ESifh wnf;jzwfay;jcif;jzifh txl;aumif;rGefonfhvuf&mtjzpf jyKpkay;onfh
twGuf txl;aus;Zl;wif&Sdonf/ ]]Justice Initiative}}u þvrf;ñTefpmapmifwGif tcef;wpfcef;ukd
a&;om;jyKpkay;onfhtwGuf Vivek Maru tm;vnf; aus;Zl;wif&SdNyD; David McQuoid- Mason
ESifh Bruce Lasky wkdYtm; yg0ifonfh taMumif;t&mrsm;ukd jyefvnfokH;oyfay;onfhtwGufESifh
wefzkd;&Sdonfh tBuHjyKa&;om;csufrsm;ukd jznfhqnf;ay;onfhtwGufvnf; aus;Zl;wif&Sdygonf/
þvufpJGpmapmifukd xkwfa0&mwGif nd§EIdif;aqmif&Gufay;ol Mariana Berbec Rostasukdvnf;
txl;aus;Zl; wif&Sdygonf/ þpmapmifukd Sarah Miller-Davenport,William Kramer, Robert
O.Vaernik ESihf David Berry wkdYu wnf;jzwfay;Muonf/
]]Justice Initiative}}onf rSm;,Gif;rIrsm; okd Yr[kwf wpfvJGwifjycsufrsm;twGuf
wpfOD;wnf;u wm0ef,lonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM6
þvrf;ñTefpmapmif\ &nf&G,fcsuf
urÇmhae&mtESHUtjym;wGif vloef;axmifaygif;rsm;pGmwkd Yonf ,if;wkd Ytaejzifh
w&m;rQwrI? 0efaqmifrIrsm;ukd vufvSrf;rrSDonfhtaMumif;aMumifh 'ku©a0'emcHpm;Mu&onf/
a&SUaea&SU&yfrsm; riSm;Ekdifjcif;? tmPmykdifrsm;u vspfvsL&Ijcif;cH&ojzifh ,if;wkdY\tcGifh
ta&;rsm; ykHrSeftaetxm;jzifh csK d;azmufjcif;cHMu&onf/ olwkd Y\ tcGifhta&;rsm;ukd
tvkyf&Sifrsm;u vdrfvnfvSnfhjzm;Muonf? t*wdvkdufpm;onfh t&m&Sdrsm;\ om;aumifrsm;
jzpfMu&onf/xkdYjyif tMurf;zufjcif;jzifh vlñTefYwkH;atmif aqmif&GufMuonf/ wcgw&H ,if;
qif;&JEGrf;yg; olrsm;ESifh tcGifhta&;rsm; vufvGwfqkH;½HI;aeol vlyk*¾dKvfwpfOD;csif;pDESifh wcgwcg
vlUtzGJUtpnf;wpfckvkH;onfyifvQif ,if;wkdYtay: usL;vGefxm;onfh ab;tEÅ&m,fukd
ajz&Sif;&ef okdYr[kwf ausmfvTm;&ef enf;vrf;rsm;ukd awGU&Sda&;twGuf ½kef;uefvIyf&Sm;Mu&onf/
w&m;rQwrItwGuf 0efaqmifrIay;jcif;jzifh vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
ajz&Sif;csufwpf&yfukd ay;pGrf;Ekdifonf/ ,if;wkdYonf a&SUaea&SU&yfrsm;xuf ukefusp&dwfoufomNyD;
ykdrkdvufvSrf;rDMuonf/ enf;vrf;rsKd;pkHESifh r[mAsL[mrsm;ukd tokH;jyKvsuf ,if;wkdYonf
w&m;0ifOya'pepfxuf ykdívQifjrefpGm w&m;rQwrI&Sda&; jyóemrsm;ukd tcgtm;avsmfpGm
ajz&Sif;EkdifMuonf/ wpfcsdefwnf;rSmyif þOya'taxmuftuljyKrsm;tm; vkdtyfygu
w&m;wabmifpJGqkdEkdifonfh a&SUaea&SU&yfrsm;u taxmuftulay;Muonf/ vlxk tajccH
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf ,if;wkdY 0efaqmifrIay;onfh vlrsm;taMumif;ukd eufeuf
&Idif;&Idif; oduRrf;Muonfhtjyif wpfOD;wpfa,mufcsif;ukdomvQif tajz&Smajz&Sif;ay;onf
r[kwfbJ vlYtzGJ Ytpnf;wpf&yfvkH;ukd jznfhqnf;aqmif&Gufay;Muonf/ ta&;ygonfh
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 7
tcsuf wpf&yfrSm vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ,if;wkdY\ trIonfrsm;tm;
Oya'qdkif&m tcGifh ta&;rsm;udkusifhokH;wwf&ef aqmifusOf;ay;onf/ trIonfrsm;taejzifh
,if;wkdY\ tcGifhta&;rsm;ukd od&Sdem;vnfvmapa&;twGuf taxmuftulay;onfhtjyif ,if;
trIonfwkdY\ tusKd;pD;yGm;rsm;ukd &&SdcHpm;Ekdif&ef ukd,fwkdifukd,fus aqmif&GufEdkifa&;twGuf
taxmuftulay;Muonf/ vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf wpfenf;wpfvrf;
tm;jzifh tusKd;cHpm;cGifh uif;rJhaeonfh csdKUiJhaeolrsm;tm; xm0& wnfNrJonfh Oya'qdkif&m
tcGifhta&;rsm; wnfNrJa&;twGufvnf; aqmifusOf;ay;Ekdifonf/
þpmapmifonf qif;&JNyD; Oya'0efaqmifrIukd vufvSrf;rrDaomolrsm;tm; axmuful
ay;&ef Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;ukd zefwD;&efESifhxdef;odrf;NyD; qufvufaqmif
&GufEkdif&ef vrf;ñTefpmapmifjzpfonf/ Open Society Justice Initiativeonf þvrf;ñTef
pmapmiftm; qD&mvD,GefEkdifiHwGif vlxktajccH Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfudk
taumiftxnfazmfaqmif&Guf&mrS&&Sdonfh ueOD;tawGUtBuHKrsm;ay:wGif tajccHvsuf
a&;om;jyKpkxm;jcif; jzpfonf/ þpmapmifonf oufqkdif&me,fy,fwGif tokH;jyK&eftwGuf
vufawGUusifhokH;Ekdifonfh tBuHÓPfrsm;ESifh toifhtokH;jyKonfh enf;vrf;rsm;ukd jznfhqnf;
ay;&ef &nf&G,fonf/ xkdYjyifw&m;rQwrIukd vkdvm;olrsm;ESifh qif;&JEGrf;yg;olrsm;tm; Oya'
a&;&m pGrf;&nfjrifhrm;vmap&efudk tav;xm;ol rnfolukdrqkd pdwf0ifpm;rI&&Sd&efvnf;
&nf&G,fonf/
vlxktajccH Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;ESifhywfoufí tapmqkH;trsKd;om;
tawGUtBuHKrsm;ukd awmiftmz&duESifh zdvpfykdifEkdifiHwkdYuJhokdY aomEkdifiHrsm;rS pwifí&&SdcJhonf/
,cktcg tqifhjrifhwdk;wufonfh acwfrDtpDtpOfrsm;ESifh trsKd;om;uGef,ufrsm;onf
U KYAW MYINT LAW FIRM8
qef;opfonfh ,ckaqmif&Gufrnfh ueOD;tpDtpOfopfrsm;twGuf wefzdk;rjzwfEdkifaom A[kokw
rsm;ESifh pdwful;pdwfoef;rsm;udk jzpfaponf/ þtpDtpOfrsm;onf ykdrkdEkysKdonfh ueOD;
aqmif&GufrIrsm;twGuf qJGaqmifrIay;NyD; todynmpkaqmif;okdrSD;xm;onfh A[kokwtkd;tjzpf
qufvufwnf&Sdaeonf/ þEkdifiHrsm;rS tpDtpOf 'g½kdufwmrsm;tm; þvrf;ñTefpmapmif
twGuf aqG;aEG;wkdifyifcJhonf/ ,if;yk*¾KdvfwkdYrSm uarÇm'D;,m;? [efa*&D? rmvm0DESifhqD&mvD,Gef
EkdifiHwkdYwGif vkyfukdifaeMuonfh uRrf;usifolyg&*lrsm; (Specialists) jzpfMuonf/(1)
þvrf;ñTefpmapmifyg owif;tcsuftvufrsm;ukd taMumif;udpööwpf&yfESifh tajctae
t&yf&yfwkdYwGif rjzpfraevufawGUtokH;jyK&rnfh ]]wif;usyfonfh ñTefMum;csufrsm;wpfpkH}}
(a set of rigid instructions)tjzpf &Ijrif&ef r[kwfacs/ þvrf;nTefpmapmifonf tm;vkH;ukd
vTrf;NcKHEkdifpGrf;&Sdonf[kvnf; rajymvkday/ EkdifiHESifh vlUtzGJUtpnf;rsm;wGif jzpfay:wnf&dSaeonfh
trsK d;rsK d;aomtaMumif;jcif;&mrsm;onf uJGjym;aomjyóemrsm;ESif h tcGif htvrf;rsm;
jzpfMuonfhtavsmuf ,if;wkdYtm;vkH;ukd pmtkyfwpftkyfxJwGif ajz&Sif;csufay;EkdifpGrf; &Sdvdrfhrnf
r[kwfacs/ xkdYjyif Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;\ pGrf;yum;rsm;rSm ,if;wkdYu
0efaqmifrIay;NyD; awmifhwif;ckdifrmvmapa&;twGuf aqmifMunf;ay;onfh tkyfpkrsm;rSm
awmifolv,form;rsm;? trsKd;orD;rsm;? NrdKUjyaeqif;&Jom;rsm;? wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;?
xdef;odrf;cHae&olrsm; okdYr[kwf vlenf;pkrsm; jzpfMuonfhtavsmuf uJGjym;jcm;em;Ekdifonf/
(1) þvrf;ñTefpmapmifonf t"dutm;jzifh Justice Initiative u ueOD;az:aqmif taxmuftyHhjyKonfh
tpDtpOfrsm;ESifh Open Society Foundations \ tjcm;tpDtpOfrsm;rS tcsuftvufrsm;udk &,ltoHk;jyKxm;onf/
þtpDtpOfrsm;onf Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfa&;qGJjcif;qdkif&m e,fy,fwpf&yfvHk;udk udk,fpm;jyKxm;onf
r[kwfaomfvnf; ,if;wdkYonf tvm;wl tpDtpOfwpf&yfudk ueOD;aqmif&Guf&ef tpDtpOfjyKjcif;twGuf
oufqdkifol rnfolUudkrqdk erlemtjzpf jznfhqnf;ay;onf/)
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 9
þvrf;ñTefpmapmifonf Oya'taxmuftuljyK tpDtpOf wpf&yfukd ueOD;
aqmif&Gufjcif;? xdef;odrf;í qufvufaqmif&Gufjcif;? wpfpwpfp wkd;jr§ifhaqmif&Gufjcif;wkdYukd
jyKvkyf&mwGif csrSwfay;&rnfh trsKd;rsKd;aom qkH;jzwfcsufrsm;twGuf vrf;jyajrykHwpf&yfukd
azmfaqmif&mwGif taxmuftulay;&ef&nf&G,fonf/ þvrf;ñTefpmapmif\ aemufquf
wJGrsm;ESifh &nfñTefukd;um;onfh pmtkyfpmwrf;rsm;onf rsm;jym;vSonfh Oyrmrsm;ESifh aemufxyf
t&if;tjrpf rsm;ukd jznfhqnf;ay;onf/ ,if;uJhokdYaom aqmif&Gufcsuf wpf&yfonf tpDtpOf
topfwpf&yfyrm tHhMop&mrsm;tjzpf jynfhESufaevdrfhrnf/ þvrf;ñGef pmapmifonf oifhtm;
w&m;rQwa&;ukd&&Sdaponfh yef;wkdifokdYa&muf&Sd&ef apmifhqkdif;um tultnDay;rnfjzpfNyD;
oifhtm; pdefac:rItrsm;tjym;ukd ajz&Sif;&ef tultnDay;vdrfhrnf/
atmufwGif azmfjyxm;onfh tcef;rsm;onf Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd
taumiftxnfazmf&mwGif t"dutqifhrsm;twkdif; vkdufavsmnDaxGjzpf&ef pDpOfxm;&Sdonf/
Øtqifh (1) Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;ukd em;vnfjcif;
tcef;(1)onf Oya'taxmuftuljyKrsm; pwifjzpfay:vmykHESifh vlxktajccH
Oya' taxmuftuljyKrsm;u aqmif&Gufay;Ekdifonfh oD;oefY tcef;u@rsm;uk d
azmfjyxm;onf/ þtcef;onf w&m;rQwrI jyóemrsm;ukd ajz&Si f;&mwGif Oya'
taxmuf tuljyKrsm;ukd tokH;jyKjcif;\ tusKd;w&m;rsm;ukdvnf; qef;ppfxm;NyD; Oya'
taxmuftuljyK tpDtpOfcsrSwfjcif;twGuf ay:xGufvmonhf trsKd;rsKd;aom zGJUpnf;
wnfaqmufykHykHpHrsm;ESifh tzGJUtpnf;qkdif&mwnfaqmufxm;&SdykHrsm;ukd vTrf;NcHKokH;oyfNyD;
wifjyxm;onf/
U KYAW MYINT LAW FIRM10
Øtqifh(2) a'oEÅ&taMumif;jcif;&mrsm;ESifh vkdtyfcsufrsm;ukd cJGjcrf;pdwfjzm
avhvmjcif;
tcef;(2)onf oif\tpDtpOfu vkyfukdifaqmif&Gufrnfh ywf0ef;usif tajc
taersm;ukd rnfokdYrnfykH cJGjcrf;pdwfjzmrnfESifh ,if;tpDtpOfu 0efaqmifrIay;rnfh
vltrsm;twGuf vkdtyfcsufwkdYukd tMurf;zsif;ykHazmfay;rnf/
Øtqifh(3) oif\tpDtpOfukd ykHazmfjcif;
aemufwGif a&;om;azmfjyrnfh tcef;rsm;onf tpDtpOftopfwpf&yfukd
pwifaqmif&Guf&mwGif t"dutqifhrsm;\ tcsdKUaomtqifhrsm;ukd &Sif;vif;azmfjy
xm;onf/ tcef;(3)onf tpDtpOf ay:vpDrsm;taMumif;? 0efxrf;rsm;iSm;&rf;jcif;?
Oya' taxmuftuljyKrsm;ukd pkaqmif;jcif;ESifh pDrHcefYcJGrI vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ukd
csrSwfa&; wkdYuJhokdYaom vkyfief;wm0efrsm; tygt0if oif\tpDtpOftopf okdYr[kwf
tzGJU tpnf;qkdif&m wnfaqmufxm;&SdykHwkdYukd tav;xm;azmfjyxm;onf/ þtcef;ukd
jyefvnftoHk;jyKEdkifNyD; a&&SnfwnfwhHEdkifrnfh t&if;tjrpf? taxmuftuljyKrI [lonfh
acgif;pOfjzifh tqkH;owfxm;onf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 11
Øtqifh (4) ESifh (5) oif\ Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf jyifqifaqmif
&Gufjcif;
tcef;(4)ESifh (5)wkdYonf Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd avhusifhoifMum;
a&;twGuf tjcm;tpDtpOfrsm;u wDxGifjyKvkyfxm;onhf vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh
pmapmifpmwrf;rsm;\ erlemrsm;uk d wifjyxm;onf/ tcef;(4)onf Oya'
taxmuftuljyKtpDtpOf\ wpfpdwfwpfyk dif;tjzpf zG H Y jzK d;acwfrDvmEk difonfh
pmtkyfpmapmifykHpHrsm;ESihf ,if;wkdYukd a'otvkduf wkd;wufvmap&eftwGuftqifhrsm;ukd
NcHKikHokH;oyfxm;onf/ wefzkd;&Sdonfh pmapmifpmwrf;rsm;wGif Oya' taxmuftul
jyKrsm;twGuf t&if;tjrpf taxmuftuljyK pmtkyfonfvnf; yg0ifNyD; ,if;wGif
Oya' taxmuftuljyKrsm;tm; avhusifhoifMum;&mwGif tokH;jyKEkdifonfh oifwef;
vufpJGpmtkyfESif h vlxkynma&;wGif tokH;jyKrnfh oifMum;a&;qdkif&m pmapmif
pmwrf;rsm;yg0ifMuonf/
tcef;(5)onf oif\tpDtpOf oifcef;pmwpf&yfvkH;ukd taumiftxnfazmfrnfh
avhusifhoifMum;a&; tpDtpOfykHpHrsm;ukd vTrf;NcHKokH;oyfxm;csufjzpfonf/ ,if;ykHpH
wGif ueOD;avhusihfoifMum;jcif;ESifh tpDtpOf wpf&yfvkH;wGif qufvufaqmif&Guf&
rnfht&mrsm;ukd qufvufazmfjyxm;onf/ þtcef;ü ,if;oifwef; ykdYcscsufrsm;wGif
trsm;tm;jzifh ukdifwG,fajz&Sif;&onfh taMumif;jcif;&mrsm;ESifh uRrf;usifrIrsm;ukdazmfjy
xm;onf/ ,if;wGif tjyeftvSef aqmif&GufMu&rnfh enf;pepfrsm;ESifh avhusifhoifMum;ol
oifwef;enf;jyrsm; a&G;cs,fa&;wGif tvkyf½kH aqG;aEG;yJGwpf&yfukd pDpOfaqmif&Guf&mü
vkdtyfonfh udef;*Pef; taMumif;jcif;&mrsm;ukdvnf; azmfjyxm;onf/
U KYAW MYINT LAW FIRM12
Øtqifh(6) oif\tpDtpOfukd taumiftxnfazmfaqmif&Gufjcif;
tcef;(6)wGif w&m;rQwrIqkdif&m 0efaqmifrIrsm;ukd aqmif&Gufay;jcif;
udpö&yfrsm;ay:wGif tav;*½kjyKazmfjyxm;onf/ ,if;wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;u
trIonfrsm;\ vkdtyfcsufrsm;ukd jznhfqnf; ay;Ekdifrnfh enf;vrf;rsm;ESifh w&m;rQwrI
qkdif&m jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&ef enf;vrf;rsm;vnf; yg0ifMuonf/ ,if;enf;pepf
rsm;wGif zsefajzay;jcif; (Mediation)ESifh n§dEI dif;aphpyfay;jcif; (Negotiation)rsm;
yg0ifonfhtjyif vlUtzGYJtpnf; zGHUNzdK;wkd;wufa&;ESifh ynma&;? wifjyawmif;qkdjcif; (Advocacy)? Oya' tBuHay;jcif;wkdYonfvnf; yg0ifMuonf/
Øtqifh(7) taxmuftyhHay;jcif;? BuD;Muyfjcif;ESifh tuJjzwfjcif;
tpDtpOf 'g½kdufwmjzpfonfhtwkdif; oifhtaejzifh ,if;e,fy,f&Sd Oya'
taxmuftuljyKrsm;ukd qufvufBuD;Muyf&efESifh taxmuftuljyK&mwGif yg0if
aqmif&Guf&rnf/ tcef;(7)onf t"dutav;jyKonfh e,fy,frsm;ukd azmfjy
a&;om;xm;NyD; ,if;wGif oif\ Oya'taxmuftuljyKrsm;\ vkdtyfcsufrsm;ESifh
BuD;Muyf aqmif&Gufjcif;? pdppfokH;oyfjcif;qkdif&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm;onfvnf;
yg0ifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 13
Øtqifh(8) oif\ tpDtpOfukd wkd;wufjzpfay:ajymif;vJjcif;
aemufqkH;tcef;wGif oif\ Oya' taxmuftuljyKrsm;\ tpDtpOfqufvufí
wkd;wufjzpfay:ap&ef pOf;pm;awG;awmjcif;rsm;udk azmfjyxm;onf/ oifonfoif\
vkyfief;wGif ueOD;atmifjrifrItawGUtBuHKukd &&Sdonf[k xifjrif,lqygu oifhtaejzifh
,if;tpDtpOfukd rnfokd YrnfykH qufvufaqmif&Guf&rnfenf;? taxmuftul
jyK&rnfenf;/ xkdYjyif rnfokdYrnfykHwkd;csJU&rnfenf;/ þtcef;onftopftqef; jzpfaom
pdefac:rIrsm;ukd ajz&Sif;Ekdif&efESifh xGufay:vmonfh tcGifhtvrf;rsm;ukd vufqkyf
vufukdif&&Sda&;twGuf tpDtpOfukd tuJjzwfjcif;? wjznf;jznf; wkd;wufatmif
aqmif&Gufjcif;? trsKd;om;uGef,uf wnfaqmufjcif;? tpDtpOfukd wpfpwpfp wkd;jr§ifh
taumiftxnfazmfjcif;qkdif&m tcsufrsm;ukd vTrf;NcHKazmfjyxm;onf/
tcef;(8)aemufwGif aemufqufwJGrsm;ESifh &nfñTef;pmtkyfpmwrf;rsm; pm&if;rsm;ukd
azmfjy xm;onf/ ,if;wkdYwGif avhusihfoifMum;a&; tpDtpOfrsm;? vlpm&if; awmif;ac:onfh
ykHpHrsm;? tar&duefa&SUaersm;toif;\ ]] Oya'taxmuftuljyKrsm;\ ynma&;qkdif&m tpD
tpOfrsm;ukd oabmwlcGifhjyK&eftwGuf vrf;ñTefcsufrsm;}} pmapmifuJhokdYaom aemufwkd;owif;
tcsuftvufqkdif&m t&if;tjrpfrsm;tygt0if oif\tpDtpOftwGuf aemufwkd; t&if;
tjrpfrsm;ukd jznhfqnf;ay;&ef &nf&G,fonf/ þvrf;ñTefpmapmifukd wpfckvkH;taejzifh vTrf;NcHK
azmfjy&vQif aemufqufwJGrsm;ESifh &nfñTef;ukd;um;pmtkyfpmwrf;rsm; pm&if;qkdif&m &nfrSef;
csufonf þacgif;pOftwGuf aemufqkH;ta&;ygonfh pum;&yftjzpf azmfjyvkdjcif; r[kwfbJ
Oya' taxmuftuljyKrsm;tm; w&m;rQwrIqkdif&m 0efaqmifrIrsm;ay;&ef tokH;jyK&mwGif
rsm;jym;vSonfh t&if;tjrpfrsm;xJwGif t&if;tjrpfwpfcktjzpf azmfjy&ef twGufomjzpfonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 15
tcef;(1)
vlxk tajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd rdwfqufjcif;
yg0ifonfhtaMumif;t&mrsm;
1-1 vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tpDtpOfrlvtp
1-2 Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tcef;u@rsm;
1-3 Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; tokH;jyKjcif;\ xl;jcm;aom tusKd;w&m;rsm;
1-4 Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;twGuf tzGJUtpnf;qkdif&m taqmufttkHrsm; (Institutional homes)
oef;axmifaygif;rsm;pGmaom vlwkdYonf w&m;rQwrIukd &&Sd&ef tcuftcJrsm;ESifh
awGUBuHKaeMu&onf/ urÇmwpf0Srf;&Sd vlUtzGJUtpnf;rsm;wGif vlwkdYonf aexkdifa&;? rdom;pk?
a<u;jrD? &mZ0wfrI? ypönf;ESifh,if;wkdY\ oufawmifhoufomaexkdifrIukd xdckdufonfh tjcm;
taMumif;t&mrsm;ESifh qufpyfaom Oya'a&;&m jyóemrsm;twGuf ½kef;uefvIyf&Sm;aeMu
&onf/ qif;&JEGrf;yg;olrsm;? yx0Dtaetxm;t& txD;usefjzpfaeMuolrsm; okdYr[kwf
tjcm; enf; tm;enf;olrsm;onf ,if;wkdY\ w&m;rQwrIqkdif&m jyóemrsm;ukd ajz&Sif;&mwGif
tcgtm;avsmfpGm taxmuftyHhr&&SdMuacs/ ,if;wkdYonf wpfbufowf cJGjcm;onfhOya'rsm;
atmufwGif 'ku©a0'em cHpm;&onfrsm; &SdEkdifonf odkYr[kwf xkdolwkdYtm; tumtuG,f
ay;rnfh pHcsdefpHñTef;rsm;ukd twif;tMuyfvkdufemap&ef Oya'aMumif;t& enf;vrf;rsm; uif;rJh
onfvnf;&SdEkdifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM16
vlxktajccH Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;onf Oya'pepfukd vufvSrf;
rrDEkdifonfh vlUtzGJUtpnf;rsm;ukd ,if;wkdY\ w&m;rQwjcif;qkdif&m jyóemrsm;tm; ajz&Sif;&ef
taxmuftulay;Ekdifonf/ txl;ojzifh y#dyu©vGefumv okdYr[kwf zGHUNzdK;qJEkdifiHrsm;wGif?
NrdKUBuD;jyBuD;ESihf pD;yGm;a&; tcsuftcsmusonfh ae&mrsm;wGifomvQif pka0;aexkdifMuonfh
a&SUaersm;onf w&m;rQwrI 0efaqmifrIay;&eftwGuf awmif;cHrIrsm;ukd tcgtm;avsmfpGm
jznfhqnf;ay;Ek difjcif; r&S dacs/ vltrsm; usef;rma&;vkdtyfrIukd jznfhqnf; ay;&ef?
w&m;0ifaq;0g;qkdif&m oufarG;0rf;ausmif;jyKolrsm; pGrf;aqmifjcif;iSm rwwfEkdifrIukd
wkefYjyefonfhtaejzifh aus;vufvlxk usef;rma&;0efxrf;rsm; trsm;tjym;cefYtyfonfh
enf;wl Oya'a&;&m 0efaqmifrIrsm;ukd aqmifMunf;ay;&mwGif ]]vlxktajccH Oya'
taxmuftuljyKrsm;}} (2) onf xl;jcm;onfh ajymif;vJcsufwpf&yfukd ukd,fpm;jyKolrsm;
jzpfMuonf/
vlxk tajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf a&SUaersm;enf;wl wlnDonfh vkyfief;
wm0efukd vkyfukdifaqmif&Guf&aomfvnf; ,if;wkdYonf atmufygtcsufrsm; tygt0if
xl;jcm;onfh tcGifhtvrf; trsm;tjym;ukd &&SdMuonf/
(2) þpmapmif\udpö&yfrsm;tvdk YiSm ]] vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; }} qdkonfh pum;&yfwGif
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf enf;vrf;wus oifwef;ay;xm;olrsm;jzpf MuNyD; w&m;rQwrIqd ki f&m
0efaqmifrIrsm;udk jznfhqnf;ay;&ef Oya'aMumif;t&ESifh Oya'aMumif;r[kwfonfh enf;vrf;rsm;udk toHk;jyKonfh
Oya'taxmuftuljyKwpfOD;OD;udk &nfñTef;&ef toHk;jyKonf/ xdkolonf oltvkyfvkyfudkifonfh vlUtodkif;t0dkif;
xJwGif aexdkifNyD; ,if;ESifhpyfvsOf;í euf½dIif;onfhA[kokw&dSol jzpfNyD;vQif a&SUaewpfOD;OD;xHrS enf;ynmqdkif&m
taxmuftyHhudk &&dSEd kifNyD; a,bk,sBuD;MuyfrIudkvnf; cH,l&&dSoljzpfonf/ þpmapmifwGif toHk;jyKonfh
]] twdkaumuftoHk;tEIef;jzpfonfh Oya'taxmuftuljyKol}} onf vlxktajccHOya'taxmuftuljyK wpfOD;udk
&nfñTef;jcif;jzpfonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 17
vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ,if;wkdYtm; iSm;&rf;onfh trIonfrsm;
omru vlUtzGJUtpnf; wpf&yfvkH;\ w&m;rQwrIqkdif&m vkdtyfcsufrsm;ay:wGif tm½kH
pl;pkdufaqmuf&GufEkdifonf/
,if;yk*¾dKvfwkdYonf a&SUaea&SU&yfrsm;ESifh w&m;olBuD;rsm;u aqmif&GufEkdifpGrf;&Sdonfxuf
ykdrkdvsifjrefpGm jyóemrsm;ukd tcgtm;avsmfpGm aqmif&GufEkdifonf/
0ifcGifhpnf;rsOf;rsm;rSm edrfhygonf/ a&SUaea&SU&yfrsm;xuf Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd
avhusifhNyD; wm0efcsxm;&mrSm ykdrkdvG,fulum p&dwfpuvnf; ykdNyD;enf;onf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf a&SUaea&SU&yfrsm;ESifh EIdif;,SOfygu ukefusp&dwfenf;onf/
vlxk tajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf a&SUaea&SU&yfwpfOD;xuf ,if;wkdY
0efaqmifrI ay;onfhvlUtzGJUtpnf;ukd od&Sdonfxuf ykdrkdod&Sdonfhtjyif ,if;wkdY\
vkdtyfcsufrsm;ukdvnf; tcgtm;avsmfpGm ykdrkdem;vnfEkdifpGrf;&Sdonf/
a&SUaea&SU&yfrsm;onf trIonfrsm;u aiGaMu;wwfEkdifonfhtay:wGiftajccHí
trIudpörsm;ukd vufcH aomfvnf; Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; vlUtokdif;t0kdif;\
BuD;rm;onfhvkdtyfcsufrsm;ukd ukd,fpm;jyK aqmif&GufEk dif&ef tpkd;&r[kwfonfh
tzGJUtpnf;wpf&yfu aiGaMu;axmufyHhcsD;jr§ifhEkdifonf/
þtcef;onf Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;\rlvtpukd vTrf;NcHKokH;oyf
xm;onfhtjyif? vlxk tajccHOya'taxmuftuljyKrsm;onf trIonfrsm;xH vufvSrf;rD
a&muf&SdNyD; 0efaqmifrIay;&mwGif? ulnDaqmif&Gufay;Ekdifonfh oD;jcm;tcef;u@rsm;ukd
azmfjyxm;onf/ þtcef;onf vlxktajccH Oya' taxmuftuljyK tpDtpOftwGuf
xGufay:vmonfh trsKd;rsKd;aom tzGJUtpnf;ykHpHrsm;ukdvnf; azmfjyxm;onf/ tpDtpOf
U KYAW MYINT LAW FIRM18
topfwpf&yfukd taxmuftuljyK&eftwGuf tzGJUtpnf;qkdif&m tpDtrHrsm; trsm;tjym;yif
&Sdonf/ ,if;wkdYwGif tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;? Oya'ynm ykdYcsonfhausmif;rsm;ESifh
yk*¾vdu okdYr[kwf trsm;u aiGaMu;axmufyHhonfh tzGJUtpnf;rsm; yg0ifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm;\ vkyfief;wm0efukd w&m;rQwrIESifh w&m;rQ
wrIukd vufvSrf;rDa&;rlabmiftwGif;wGif tajcjyKxm;onf/ ,if;okdY tajcjyK&jcif;rSm vlxk
tajccHOya'taxmuftuljyKrsm;\ tpDtpOfrsm;onf-
tEÅ&m,fukd umuG,fEkdifpGrf;r&Sdaom vltrsm;\ jznfhqnf;ay;jcif; r&Sdao;onfh
vkdtyfcsufrsm;ukd taumiftxnfazmfa&;twGuf vkyfukdifaqmif&Gufjcif;?
us,fus,fjyefYjyefY jzpfay:aeonfh w&m;rQwrI uif;rJhjcif;rsm; odkYr[kwf vYltcGifhta&;
csKd;azmufrIrsm;ukd a&mifjyef[yfonfh Oya'ESifhrnDñGwfrIrsm;ukd ajz&Sif;&eftwGuf
todtrSwfjyKjcif;ESifh BudK;yrf;tm;xkwfjcif;?
vlUtzGJUtpnf;rsm;ESifh vlUtzGJUtpnf;qkdif&m tzGJU0ifrsm;onf ,if;wkdY\ tzGJU0ifrsm;ukd
em;vnfEkdifpGrf;&Sd&efESifh aqmif&GufEkdifpGrf;&Sd&ef? t&nftcsif;? t&nftaoG;rsm;ukd
wkd;wufatmif aqmif&Gufay;jcif;?
ay:vpDa&;&mESifh Oya'a&;&m ajymif;vJjyKjyifjcif;wkYdwGif vkdtyfovkd OD;aqmifrI&,lí
vlrItokdif; t0kdif;rsm;twGif; tqkdygtcsufrsm;tm; xkwfazmfwifjyjcif;rsm;udk
wkd;jr§ifhaqmif&Gufjcif;/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 19
1-1 vlxk tajccH Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;\ rlvtp
ab;z,fcHxm;&onfh vlxkrsm;u ,if;wkdY\ tajctae wkd;wufa&;tjyif xm0&
wnfNrJaeonfh jyKjyifajymif;vJa&;ESifh zGHYNzdK;wkd;wufa&;ukd aphaqmf&ef Oya'rSm r&Sdrjzpfonfh
ud&d,mwpfcktjzpf &Ijrifí ,if;wkdY\ awmif;qkdcsufukd wkefYjyefonfhtaejzifh vlxk tajccH
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm; ay:xGef;vmjcif;jzpfonf/ okdY&mwGif ,if;wkd YrSm
aiGa&;aMu;a&;? yx0Dtaetxm;ESifh ,Ofaus;rIa&;&m twm;tqD;rsm;aMumifh a&SUaea&SU&yf
rsm;ESifh w&m;0if w&m;pD&ifa&;pepfwkdUukd vufvSrf;rrSDEkdifMuacs/
Oya' taxmuftuljyKrsm;ukd tokH;jyKjcif;onf t*Fvef? tar&duef jynfaxmifpkESifh
e,fomvefEkdifiHwkd YuJhokd Yaom EkdifiHrsm;wGif ueOD; jzpfxGef;vmcJhNyD;? ,if;EkdifiHrsm;wGif
4if;wkdYtm; a&SUaea&SU&yfrsm;\ vufaxmufrsm;tjzpf tokH;jyKMuonf/ vlxktajccHOya'
taxmuftuljyKrsm;uJhokdYyif a&SUaevufaxmufrsm;onf Oya'tBuHay;rsm;tjzpf vkyfukdif
aqmif&GufMuaomfvnf; w&m;½Hk;wGif trIvkdufygaqmif&Guf&ef vkdifpifay;xm;jcif; r&Sdacs/
Oyrmtm;jzifh e,fomvefEkdifiHwGif 2003 ckESpf ]]Oya'taxmuftuljyKpepf}} jyKjyifajymif;vJ
a&;tjzpf tpkd;&u taxmuftuljyKxm;onfh ]]Oya'taxmuftuljyK bkwftzGJUrsm;}} u
aiGaMu;axmufyhHxm;onfh ]]Oya'0efaqmifrIXmersm;}}ukd wnfaxmifcJhMuonf/ ,if;Xme
rsm;wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf a&SUaea&SU&yfrsm;ESifhtwl Oya'jzifh axmufulrIukd
jznfhqnf;ay;&ef twlwuG tvkyfvkyfMuonf/aiGaMu;ukefus&ef rvkdbJ trIonfrsm;onf
taxGaxGowif;tcsuftvufrsm;ukd &&SdEkdifonf? Oya' jyóemwpf&yftay: ajz&Sif;csufukd
&&SdEkdifonf/ Oya'a&;&ma&G;cs,frIrsm;twGuf owif;tcsuftvuf &&SdEkdifonf/ xkdYtjyif
a&SUaea&SU&yfrsm; odkYr[kwf tjcm;aom0efaqmifrIrsm;okdY vJGajymif;ay;rI rsm;ukd cHpm;&&SdEkdifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM20
tvm;wl Oya'taxmuftuljyK ykHpHwpf&yfonf ykdvefEkdifiHwGif wnf&SdNyD; ]]EkdifiHom;
tBuHay;a&;AsL½kd}}\ uGef,ufrSwpfqifh txufygtwkdif; &&SdEkdifonf/ þtBuHjyKaqG;aEG;rI
ay;onfh uGef,ufonf t"dutm;jzifh taysmfxrf;0efxrf;rsm;jzifh vkyfief; aqmif&Gufaomfvnf;
tpkd;&at*sifpDrsm; jzpfMuonfh vlrIa&;ay:vpD0efBuD;Xme ESifh ]]ykdvef vlrI 0efxrf;AsL½kd}}wkdY\
yl;aygif;aqmif&GufrIukd &&Sdonf/ tjcm;aom txl;aumif;rGefonfh pHerlemjy Oya' taxmuf
tuljyK at*sifpDrsm;rSm ,lEkdufwufudrf;'if; ESifh tar&duefEkdifiHrsm;wGifvnf; &SdMuonf/
awmiftmz&duEkdifiHESifh zdvpfykdifuJhokdYaomEkdifiHrsm;wGif w&m;rQwrIukd vufvSrf;rDa&;
twGuf wpfckvkH;ukd vTrf;NcHKaponfhtjrifjzifh Oya'taxmuftuljyK pDrHcsufrsm;ukd vlUtzGJU
tpnf;u armif;ESifonfhtm;ESihf vlUtcGifhta&;tajcjyK csOf;uyfrIwkdYjzifh yl;aygif;yg0ifaponf/
þcsOf;uyfrIukd Oya'qkdif&m pGrf;&nfjr§ifhwifjcif;[k tcgtm;avsmfpGm &nfñTef;NyD; atmufajc
vlxk\vkdtyfcsufrsm;ESifh vkyfukdifaqmif&GufrIrsm;tay:wGif ckdifrmpGm tajcjyKMuonf/okdYaomf
,if;wGif tpkd;&ay:vpDrsm;? Oya'rsm;ESifh trsm;jynfolqkdif&m tzGJUtpnf;rsm;ukd jyKjyifajymif;vJ
Ekdif&eftwGufawmif;qkd&ef atmufajcvlxktqifh Oya'a&;&m vkdtyfcsufrsm;tay:
pnf;½Hk;vIyf&Sm;rnfh aemufxyftcGifhtvrf;onfvnf;yg&Sdonf/ ,if;csOf;uyfrIonfyifvQif
jyKjyif ajymif;vJa&;BudK;yrf;rIrsm;ukd od&Sdap&ef a'oqkdif&moGif;tm;pkukd vIHaqmf&müa'ovkd
tyfcsufrsm;ESifh pGrf;yum;rsm;tjyif ,if;wkdY\ xda&mufrIukd em;vnf&ef NrdKUjyvlrItzGJUtpnf;
tkyfpkrsm;ukd xl;jcm;onfh t&nftaoG; jznfhqnf;ay;onf/
vlUtcGif hta&; rlabmifrS &Ijrif&vQif w&m;rQwrI vufvSrf;rDa&;qkdonfrSm
(u) wpfOD;csif;pDESifh 4if;wdkY\vlYtzGJYtpnf;rsm;udk ,if;wkdY\tcGifhta&;rsm;ESifh ywfoufí
ynmay;&efESifh today;&efvkdtyfjcif;? (c) þwpfOD;csif;pDESifh ,if;wkdY\vlUtzGJUtpnf;rsm;onf
vkyftm;cr&onfhtvkyform;-
rmvm0DEkdifiHwGif Oya' taxmuf
tuljyKwpfOD;\ atmifjrifrI
Zmwfvrf; wpfyk'f/
touf(18)ESpft&G,f&Sd qD'eD
Aef'gonf olaexkdifonhf rmvm0D
EkdifiH? rlvef*sD;t&yf&Sd ol\aetdrfrS
bwfpfum;jzifh wpfaeYwm c&D;uGm
a0;onfh rZlZkt&yfwGif ol\ yxr
qkH;tvkyftjzpf tdrfazmf tvkyfvkyf
&ef xGufcGmoGm;onf/ vkyfcaumif;
aumif;ay;rnf? aetdrfcef; ay;rnf?
auR;arG;rnf ponfh uwdu0wf
aMumifh olu olUrdom;pktm; axmuf
yhH&eftwGuf tdrfokd Y aiGykd YEk difrnf?
ynmoif&eftwGuf pkaqmif;Ek dif
rnf[k arQmfvifhcJ honf/ okd Yaomf
olUtm; wpfjym;wpfcsyfrQray;yg/
ckESpfvMumjrifh onfhtcg olu c½kdif
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 21
tqkdygtcGifhta&;rsm;udk awmif;qkdMu&eftwGuf pGrf;&nfzGH YNzdK;wkd;wuf&ef vdktyfjcif;?
(*) vlUtzGJU tpnf;wpfcktwGif; us,fus,fjyefYjyefY vlUtcGifhta&; csKd;azmufrIrsm;ukd
trIwpfckcsif; pDtvkduf ajz&Sif;jcif;tpm; a&&Snfr[mAsL[m ajz&Sif;jcif;jzifh jyóemukd
ajz&Sif;aqmif&Gufoifhjcif;wkdY jzpfMuonf/
vlxk tajccH Oya' taxmuftuljyKrsm;onf csOf;uyfykH trsm;tjym; teufrS wpfckjzpfNyD;?
,if;onf ,if;wkdYtvkyfvkyfukdifonfh vlxkMum;wGif aexkdifMuolrsm;jzpfí us,fjyefYonfh
vlUtcGifhta&;rlabmiftwGif; ,if;rl0g'rsm;ukd vufcHNyD; vufawGUusifhokH;Muonf/ xdkolwkdYonf
tcgtm;avsmfpGm aus;vufa'o odkYr[kwf ab;z,fcHxm;&onfh tokdif;t0kdif;rsm;wGif
tvkyfvkyfukdif&NyD;? w&m;0ifOya'pepf abmiftwGif; r[kwfbJ trIonf\jyóemrsm;ukd
ajz&Sif;&ef tm;vkH;vTrf;NcHKaom r[mAsL[mrsm; csrSwfaqmif&Guf&onf/ vlxk tajccH
Oya'taxmuftuljyK csOf;uyfrIonf ]]Oya'qkdif&m t&if;tjrpfrsm;jzihf csOf;uyfrI
ESifh qufpyfaeNyD;? ,if;onf vlUtokdif;t0kdif;abmiftwGif; Oya'a&;&m A[kokwESifh
uRrf;usifrIrsm; wkd;wufap&ef tav;*½kjyKonf/ xkdYjyif ,if;csOf;uyfenf;onf ]]wkd;wuf
aom Oya'qdkif&m avQmufvJwifjycsuf}} jzpfNyD; ,if;onf w&m;rQwrI r&Sdjcif;\ tajccH
taMumif;&if;rsm;ay:wGif tav;xm;NyD; ,if;jyóem&yfrsm;udk ajz&Sif;&eftwGuf vlUtzGJU
tpnf;rsm;tm; pGrf;&nfjr§ifhwifay;jcif;yif jzpfonf/
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf w&m;rQwjcif; 0efaqmifrIrsm;ukd aqmif&Gufay;olrsm;
jzpfNyD; ,if;wkdYwGif zsefajzay;jcif;? n§dEIdif;aphpyfay;jcif;? ynmay;jcif;? Oya'tBuHÓPf
ay;jcif;ESifhwifjyawmif;qkdjcif; ponfwkdYukd ud&d,mrsm;tjzpftokH;jyKMuonf/ jzpfay:
aeonfh tajctaewpf&yfay:wGif ,if;\cJGjcrf;pdwfjzmavhvmcsufay:ü tajccHvsuf
tvkyform;qkdif&m w&m;½H k;wGif
avQmufxm; awmif;qkdojzifh ,if;
½Hk;u xkdol\ tvkyf&SifxHokdY pma&;
om;cJhonf/ okdYaomf ol\olaX;rSm
Ek d Ywpfpmrsm;ukd vspfvsL&IcJ honf/
aemufqkH;wGif Aef'gonf ==tcGifh
ta&;rsm; qk dif&m rmvm0DEk difiH
tBuHay; okawoeESifh ynmay;
Xme++ wGif tultnDawmif;cJhonf/
tdrfeD;csif; wpfOD;u tqkdygXme\
vlUtzGJU tpnf;twGif; Oya'a&;&m
tjiif; yGm;rIukd ajz&Sif;ay;onfh *kPf
owif;ukd Mum;odxm;aomaMumifh
jzpfonf/ Oya' taxmuftuljyK
wpfOD;onf Aef'gESifhawGUNyD; 2000
jynfhESpf? tvkyfcefYxm;rI tufOya'
opft& ol\tcGif hta&;rsm;uk d
aqG;aE G ;c J h Muonf/ Ae f'gonf
or®mefpm wpfapmifukd ,laqmif
vmNyD; ol\tvkyf&SifxHokdY ay;ykdUcJh&m
U KYAW MYINT LAW FIRM22
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ,if;tajctaeESif h toifhawmfqkH;jzpfrnfh ukpm;rI
okd Yr[kwf owfrSwfxm;onfhukpm;rIrsm;ukd tokH;jyKMu&onf/ Oyrmtm;jzif h Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf Oya'aMumif;t& trIwJGaqmif&Gufcsufrsm;ESifh qufpyfonfh
pm&Gufpmwrf;rsm; jyKpkjcif;ESif h pDrHcefYcJ GrIvkyfief;rsm;wGif taxmuftulay;Ekdifonf/
Oya'taxmuf tuljyKonf oufqkdifonfh Oya'rsm;? pDrHcefYcJGa&;qkdif&m vkyfaqmifcsufrsm;?
,if;wkd Y\ tcGif hta&;rsm;ESif h tjcm;aomat*sifpDrsm; okd Yr[kwf a&SUaea&SU&yfrsm;\
0efaqmifrIrsm;ukd vufvSrf;rDa&;twGuf 4if;wkdYwGif&Sdonfh a&G;cs,fp&mrsm;ukd tjcm;aom
vlwpfOD;csif;pDESifh owif;tcsuftvufzvS,f&mwGif tcgtm;avsmfpGm yg0ifaqmif&Guf&onf/
a&SUaea&SU&yf rsm;onf 0efxrf;rsm;tjzpf yg0ifonfh tpDtpOfrsm;wGif w&m;wabmif pJGqkd&mü
wkduf½kduf yg0ifaqmif&GufEkdifonf/
wpfenf;tm;jzifhqkdaomf yg0ifolrsm;onf wpfOD;ESifhwpfOD; tjiif;tckHjzpfyGm;ygu
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf jzefajzay;jcif;? n§dEIdif;aphpyfay;jcif; okdYr[kwf ckHorm"denf;jzihf
ajz&Sif;ay;jcif;txd aqmif&Guf&ef taxmuftulay;Ekdifonf/ vufawGUwGif Oya' taxmuf
tuljyKrsm;onf ]]tjcm;enf; tjiif;yGm;rIukd ajz&Sif;jcif;}} qkdif&m ykHpHtcsKdUukd tokH;jyKvsuf
trI ta&twGuf awmfawmfrsm;rsm;ukd ukdifwG,fajz&Sif;ay;aeMuonf/
w&m;½Hk;okdY wifjyjcif;r&SdbJ jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;jcif;onf atmifjrifonfh&vm'f
rsm;ukd jznfhqnf;ay;Ekdif½kHru oufqkdifonfhyg0ifolrsm;tm; tcsdefESifht&if;tjrpfrsm; txkduf
tavsmuf oufomaponf/ þtcsufrSm a&SUaea&SU&yf tenf;i,frQom&SdNyD; EkdifiHawmfu
&efykHaiGjznfhwif;ay;onfh Oya'taxmuftuljyKat*sifpDrsm; r&SdaomzGUHNzdK;qJEkdifiHrsm;ü Oya'
taxmuftuljyK0efaqmifrIrsm;onf xl;xl;jcm;jcm;wefzkd;&SdvSonf/
tvkyf&Sifonf wkefYjyefNyD; txuf
azmfjyygXmewGif ñdSEIdif;aqG;aEG;&ef
a&mufvmcJhonf/ xkdYaemuf tvkyf
&Sifonf avQmhxm;onfh EIef;xm;jzifh
vkyfcaiGrsm;ukd jyefay;&ef oabm
wlnDcJhonf/
Source: United States Agency for
International Development, 2003.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 23
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm;onf w&m;rQwrIjyóem&yfrsm;uk d
ajz&Sif;&mwGif vlUtzGJUtpnf;wpf&yfvkH; twkdif;twmjzifh csOf;uyfrIrsKd;ukd aqmif&Guf&ef
ae&m,lwwfMuonf/ Oya' taxmuftuljyKrsm;onf ,if;wk d Y\ jyóem&yfESif h
pyfvsOf;í vlxkynmay;a&;vkyfief;? vltrsm;tm; rdrdukd,fukd rdrd tm;xm;rIwkd;wufap&ef
avhusifhysK d;axmifay;jcif;wGif wkduf½k dufyg0ifaqmif&GufMu&onf/ ,if;wkd Yonf vlrI
tokdif;t0kdif;taejzifh tajccHvlUtcGifhta&;rsm;? ,if;wkdY\tcGifhta&;rsm;ukd umuG,fapmifh
a&Smuf&efESifhwkd;jr§ifh&ef? wjcm;aomenf;pepfrsm;ESifh ,if;wkdYukdtaumif txnfazmf&eftwGuf
vkdtyfonfhpGrf;&nfrsm;ukdoif,l&&SdMu&ef ulnDay;Mu&onf/ jyifyt&if;tjrpfrsm;okd Y
vufvSrf;rDap&ef tpnf;ta0;rsm;? zkd&rfrsm;? pmtkyfpmwrf;rsm; jzefYa0jcif;ESifh a&'D,kduJhokdYaom
rD'D,mrsm;rSwqifh aqmif&Gufay;EkdifMuonf/
pepfusonfhjyóem&yfrsm;ukd vlxktajccHvkyfenf;vkyf[efjzifh taumif;qkH;ajz&Sif;
&onfh tajctaersm;wGif vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzGJUtpnf;
wpf&yfvkH;u axmufcHawmif;qkdjcif;ukd tm;ay;Ekdifonf/ þtajctaersKd;wGif Oya'
taxmuftuljyKrsm;\ tcef;u@onf acgif;aqmifrI tcef;u@ukd tiftm;jznfhwif;ay;&ef
ESifh vlUtzGJUtpnf;\tzGJU0ifrsm;u trSefwu,fvkyfaqmifcsufjzifh yg0ifaqmif&Guf&ef
wkdufwGef;tm;ay;um w&m;rQwrIukd pkaygif;í &SmazGEdkifonf/ Oya'taxmuftuljyK
tzGJUtpnf;rsm;onf tzGJUtpnf;rsm;ESifh pkaygif;awmif;qkdrIudk awmif;qkd&mwGif yg0ifEkdifNyD;
Oya'jy|mef;jcif;ESifh ay:vpDa&;&mrsm;ukd xifjrifcsufay;Ekdifonf/ Oya'taxmuftuljyK
tpDtpOfwpf&yfwGif ,if;wkdY\a&SUaea&SU&yfrsm; okdYr[kwf tjcm;aomtzGJUtpnf;rsm;ESifh
wJGzufxm;onfh a&SUaea&SU&yfrsm;rSwqifh ta&;BuD;onfh AsL[majrmuf w&m;pJGqkdrIrsm;vnf;
U KYAW MYINT LAW FIRM24
yg0ifEkdifonf/ þenf;vrf;rsm;jzifh Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;onf tpkd;&Xme
tzGJUtpnf;rsm;wGif wm0ef,lrIESifh xifomjrifom&SdrIwkdYukd xda&mufpGm wkd;jr§ifhay;Ekdifonf/
þtcef;u@rsm;wpfckpDukd tykd'f (1)ESihf(2)? ]]Oya' taxmuftuljyKrsm;\ tcef;
u@rsm;}}ESifh tcef; (6)? ]]w&m;a&;qkdif&mjyóemrsm;ukd ajz&Sif;jcif;}}wkdYwGif ykdrkdjynfhpkH
pGm &Sif;vif;wifjyxm;onf/ þtcef;u@rsm;wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
w&m;rQwrI? vlUtcGifhta&;ESifh aumif;rGefonfh tpkd;&jzpfrIwkd Y wkd;wufjzpfxGef;ap&ef
oEédXmefcsrSwfxm;olrsm; jzpfMuonf/ vlxktajccH Oya' taxmuftuljyKrsm;onf zGHUNzdK;qJ
urÇmwpf0Srf;vkH;&Sd oD;jcm;uif;vGwfaeNyD; wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;wkdYwGifom awGU&Sd&aom
Oya'pepf trsm;tjym;usifhokH;onfh ae&mrsm;wGif vkyfukdifaqmif&GufEd kifpGrf;&S daom
xl;jcm;onfh t&nftcsif; &SdMuonf/ Oyrmtm;jzifh qD&mvD,GefEkdifiHwGif Oya'taxmuftul
jyKrsm;onf t*Fvdyfpepftay:wGif tajccHonfh w&m;½H k;rsm;? a&SUaersm;yg0ifaom
w&m;0ifOya'pepfESif h w&m;rQwrItwGuf ½k d;&mtpOftvmt& csOf;uyfrIay:wGif
tajccHonfh "avhxkH;wrf;qkdif&m Oya'pepfwkdYjzifh &ifqkdifMu&onf/ þtajctaewGif
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf ,if;wkdY\ w&m;0ifOya'ynmA[kokwESifh ,if;wkdYESifh
&if;ESD; uRrf;0ifrI&SdNyD;jzpfonfh a'oEÅ&"avhxkH;wrf;rsm; qkdonfh pepfESpfck tMum;wGif
tqifajyacsmarGYap&ef usifhokH;aqmif&GufMu&rnf/
vkdtyfygu vkyfaqmifrItrsm;tjym;ukd Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh ,if;wkdY\
tzGJUtpnf;rsm;u aqmif&GufEkdifonf/ txl;ojzifh ay:vpDa&;&mESifh vufawGUusifhokH;rIwGif
tajymif;tvJ vkdtyfaeNyD; pepfusaom jyóem&yfrsm;jzpfay:aponfh trItrsdK;tpm;
wkdYwGif ,if;okdYaqmif&GufEkdifonf/ Oya' taxmuftuljyKrsm;onf w&m;rQwrIudkvufvSrf;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 25
rDa&;ay:wGif tajcjyKvsuf ynmay;jcif;ESifh avQmufvJwifjyjcif;wkdYyg0ifaom aygif;pnf;
xm;onfh 0efaqmifrIrsm;ukd usifhokH;Ekdifonfhtjyif? aphpyfajz&Sif;jcif;? nSdEIdif;aqG;aEG;jcif;ESifh
Oya' tBuHÓPfay;jcif;wkdYukdvnf; aqmif&GufEkdifonf/ vlxk tajccH Oya'taxmuftuljyK
rsm;onf wpfOD;csif;trIonfrsm;tm; 0efaqmifrIay;jcif;tjyif tajctaersm;ajymif;vJrIukd
taxmuftulay;&ef vlUtzGJUtpnf;rsm;tm; pGrf;&nfjr§ifhwifay;Ekdifonf/
vlxk tajccH Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;ukd vlUtzGJUtpnf; zGHYNzdK;a&; tpD
tpOfrsm;? vlUtcGifhta&; tzGJUtpnf;rsm;ESifh Oya'ausmif;rsm;&Sd Oya'qkdif&mvufawGU
avhusifha&;½Hk;rsm; tygt0if vkyfukdifaqmif&Gufol trsm;tjym;u ,if;okdYpwif aqmif&Guf
aeMuonf/ tckdiftrmwnfaxmifxm;onfh tpDtpOfrsm;\ om"ursm;tjzpf zdvpfykdifEkdifiH&Sd
]]Alternative Law Group}}? awmiftmz&duEkdifiH&Sd ]]Commmunity Law and Rural Development
Centre}}? rmvm0DEkdifiH&Sd ]]Paralegal Advisory Service}}ESifh ZifbmabGEkdifiH&Sd]] Legal Resources
Foundation}}wkdYjzpfMuonf/
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf tcGifhta&;uif;rJhNyD; ab;z,fcHxm;&aom vlUtzGJU
tpnf;rsm;Mum;wGif ykHrSeftm;jzifh tvkyfvkyfMuonf/ þtcsufu wcsdKUEkdifiHrsm;&Sd Oya'
taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;taejzifh oD;oefYtrIonf vlxkMum;wGif txl;tav;jyKvkyfukdif
&ef odkYr[kwf oD;oefYudpö&yfrsm;ukd ajz&Sif;aqmif&Guf&ef taetxm;odkY OD;wnfoGm;aponf/
Oyrmtm;jzifh zdvpfykdifv,form;rsm;twGuf vlxktajccH Oya'taxmuftuljyK tzGJU tpnf;
jzpfonfh ]]Kasama}}onf awmifolv,form;rsm;twGuf tvGefta&;BuD;onfh ajrtokH;csrI
jyóem&yfrsm;wGif tm½kHpkdufMu&onf/ rmvm0DEkdifiH&Sd ]] Paralegal Advisory Service}onf
tusOf;om;rsm;ESifh &mZ0wfrIcif;qkdif&m w&m;rQwrIpepfay:wGif tm½kHpkdufaqmif&Gufonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM26
b*Fvm;a'&SfUEkdifiHwGif ]]Madaripur}} Oya'taxmuftuljyKtzGJUonf tjcm;enf; tjiif;
yGm;rI ajz&Sif;a&;vkyfief;ay:wGif tav;*½kjyKaqmif&Gufonf/ rdrdvkyfukdifonhf vlUtzJGU
tpnf;\ t"duvkdtyfcsufrsm;ESifh ,if;vkdtyfcsufrsm;ukd jzpfajrmufatmif aqmif&Guf
a&;twGuf taumif;qkH;aom 0efaqmifrItrdsK;rsKd;ukd od&Sdem;vnfjcif;onf oif\Oya'
taxmuftuljyKtpDtpOf wkd;wufjzpfxGef;a&;\ ueOD;tqifhrsm;wGif oifjyKvkyf&rnfh
ta&;BuD;qkH;aom qkH;jzwfcsufrsm;teuf wpfckjzpfonf/
1-2 Oya' taxmuftuljyKrsm;\ tcef;u@rsm;
vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKwpfOD;onf -
w&m;Oya'? Oya'qdkif&mpepfESifh ,if;\ vkyfxkH;vkyfenf;rsm;qkdif&m tajccHA[kokw
&Sd&rnfhtjyif tajccHOya'qkdif&m uRrf;usifrIrsm;vnf; &Sd&rnf/
vlUtzGJUtpnf;wGifjzpfap odkYr[kwf tzGJUtpnf;\ tpdwftykdif;wpf&yftjzpfjzpfap
vkyfukdifoljzpfNyD;vlUtzGJU tpnf;tzGJU0ifrsm; vufvSrf;rDonfh w&m;rQwrIqdkif&m
0efaqmifrIrsm; (½kd;&m"avhqkdif&m odkYr[kwf w&m;½Hk;jyify&Sd w&m;rQwrI,EÅ&m;rsm;rS
wqifh 0efaqmifrIrsm;tygt0if) enf;vrf;rsm;qdkif&m tajccH A[kokw &Sd&rnf/
zsefajzay;jcif;? y#dyu©ajz&Sif;jcif;ESifh n§dEIdif;aphpyfay;jcif;qkdif&menf;vrf;rsm;ESifh
pyfvsOf;í uRrf;usifrIrsm;ESifh A[kokw&Sd&rnf/
tjyeftvSef qufoG,faqmif&Gufonfh ynmay;enf;vrf;rsm;ukd tokH;jyKjcif;jzifh
vlUtzGJUtpnf;\ tzGJU0ifrsm;tm; tawG;tac:? t,ltqrsm;ESifh owif;tcsuftvuf
rsm;ay;&ef aqmif&Guf&rnf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 27
a'oEÅ&tmPmykdifrsm;? 0efaqmifrIay;onfh at*sifpDrsm;ESifh tvkyfoabmqufqHa&;
aqmif&GufEkdifpGrf; &Sd&rnf/
aemifwGif vlUtzGJUtpnf;rsm;ukd,fwkdif tpDtpOfwus&Sdaeonfh jyóem&yfrsm;ukd
ajz&Sif;&ef ,if;wkdYtm; pGrf;&nfjr§ifhwifay;jcif;jzifh tokH;jyKwwfvmonfh uRrf;usifrI
rsm;ukd ,if;vlUtzGJUtpnf;u &&Sdvmatmif pnf;½Hk;EkdifpGrf;&Sd&rnf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd tcsdefjynfh? okdYr[kwf tcsdefykdif;0efxrf;rsm;tjzpf aiGaMu;
axmufyHhay;xm;Ekdifonf? okdYr[kwf taysmfxrf;rsm;tjzpf vkyfukdifapEkdifonf/ þtcsufrSm
OD;pD;OD;aqmifjyKonfh tzGJUtpnf;u 0efxrf;rsm;ukd rnfokd YrnfykH tokH;jyKonfqkdonfh
tcsufay:wGif rlwnfonf/ xkdYjyif ,if;tzGJUtpnf;taejzifh oufqkdif&m EkdifiHwpfckwGif
taysmfxrf;vkyfief;ESifh ywfoufí wnf&Sdaeonfh ,Ofaus;rIp½kdufvu©Pmtm;vkH;? Oya'
taxmuftuljyKrsm; vkdtyfonfh tcsdefumv twkdif;twmESifh ,if;wdkY\ taysmfxrf;
aqmif&Gufvkdonfh umvtykdif;tjcm;Mum; jzpfay:aeonfh tajctaeESifh tcaMu;aiGtqifh
twef;wkd Ytay:wGifvnf; wnfrSDaeonf/tu,fí Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
taysmfxrf;rsm;tjzpf vkyfukdifygu vkyfief;tpDtpOftaejzifh oGm;vmykdYaqmifa&; p&dwfrsm;ESifh
wjcm; wkduf½kdufukefusp&dwfrsm;ukd uscHay;oifhonf/ oifwef;rsm; ykdYcsay;jcif;onf Oya'
taxmuf tuljyKwpfOD;wpfa,muftwGuf tusKd;&Sdaprnfjzpfonf/ taMumif;rSm ,if;
oifwef;rsm;onf Oya'taxmuftuljyKwpfOD;\ yk*¾dKvfa&;ESifh oufarG;0rf;aMumif;ynm
zGHUNzdK;wkd;wufa&;ukd zefwD;ay;Ekdifonf/ awmiftmz&duEkdifiHuJhokdYaom ykdrdkwkd;wufonfh
vlxktajccHtpDtpOfrsm;wGif Oya' taxmuftuljyKrsm;onf enf;vrf;wus wm0efay;
cefYtyfjcif; cH&&ef pnf;½Hk;vIHaqmfrIrsm; jyKvkyfaeMuonf/ (Oya' taxmuftuljyK
U KYAW MYINT LAW FIRM28
'Dyvkdrmrsm;twGuf pH owfrSwfcsufrsm;qkdif&m tao;pdwftcsuf tvufrsm;ukd tcef;(8)
wGif zwf&I&ef)
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf tzGJUtpnf;trsKd;rsKd;wGif tajcjyKxm;Ekdifonf/
,if;wkdYtm; ]]tBuH ay;½Hk;rsm;}}wGif cefYtyfxm;Ekdifonf/ tqkdyg½Hk;rsm;onf tajccHtBuHÓPf
ay;jcif;? vlUtzGJUtpnf;ukd ynmay;jcif;? oufqkdif&m½Hk;rsm;okdY wkdifwef;aqmif&Guf&efudpö&yf
twGuf Oya'taxmuftuljyKrsm;u oD;oefYvkyfief;aqmif&Gufonfh tzGJUtpnf;rsm; jzpfMu
onf/ Oya'taxmuftulljyKrsm;onf trIonfrsm; &&SdEkdifonfh trsdK;rsdK;aom 0efaqmifrIrsm;
wGif wpfcktygt0ifjzpfonfh Oya' taxmuftuljyK 0efaqmifrIukd vlUtzGJUtpnf;tajcjyK
okdYr[kwf 0efaqmifrItrsKd;rsKd;ay;onfh tzGJUtpnf;rsm;wGifvnf; vkyfukdifaqmif&GufEkdifMu
onf/ ,if;Oya'taxmuftuljyKrsm;onf Oya'tpkpyfvkyfief;rsm;? Oya'½Hk;rsm;ESifh Oya'
t&if;tjrpf Xmersm;wGif tajcpkdufEkdifonf/ þtajctaersm;wGif Oya' taxmuftuljyKrsm;
onf ao;i,fonfhtrIrsm;ukd ajz&Sif; aqmif&Gufjcif;jzifh a&SUae a&SU&yfrsm;\ vkyfief;0efxkwf
0efykd; wpfcsKdUwpf0ufukd z,f&Sm;ay;EkdifNyD; awGUqkHar;jref;jcif;? xGufqkdjcif;rsm; &,ljcif;ESifh
oufao taxmuftxm; pkaqmif;jcif;rsm;twGuf ueOD;tajccH vkyfief;rsm; trsm;tjym;ukd
aqmif&GufEkdifonf/ ,if;wkdYonf qufvufaqmif&Guf&rnfh vkyfief;rsm;ukd vkyfaqmif&rnfh
tjyif trIonfrsm;xHokdY jyefvnfowif;ykdYMu&onf/
pdwfxJwGif rSwfom;xm;&rnfh ta&;BuD;onfhtcsufrSm Oya' taxmuftuljyK
wpfOD;onf a&SUaea&SU&yf r[kwfacs/ olonf oufqkdif&muRrf;usifrI bJG YvufrSwf
r&&Sdoa&GU w&m;½Hk;ESifh tjcm;ckH½Hk;rsm;wGif vltrsm;ukd tultnDray;Ekdifacs/ okdYaomf
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf a&SUaea&SU&yfrsm; uRrf;usif ykdifEdkifrIr&Sdonfh tjcm;aom
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 29
uRrf;usifrIrsm;ukd ykdifqkdifMuonfhtjyif ,if;wkd YESif htwlwuG tvkyfvkyfonfh a&SUae
a&SU&yfrsm;tm; ynmA[kokwESifh twwfynmrsm; jznfhqnf;ay;EkdifpGrf;onf/ Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf a'oEÅ&bmompum;rsm;? w&m;rQwrItwGuf a'oEÅ&ykHpHjzifh
azmfaqmifaom A[kokwESifhvlUtokdif;t0kdif;u vufcHjcif;uJhokdYaom a'oEÅ& tajctaersm;ESifh
tnD aqmif&Guf&ef vkdtyfaom r&Sdrjzpfonfh uRrf;usifrIrsm;ukd aqmif&Gufay;EkdifMuonf/
vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;\ a,bk,svkyfief; aqmifwmrsm;wGif
atmufygwkdY yg0ifMuonf/
Oya'qkdkif&mESifh a,bk,stBuHay;jcif; / /Oya'a&;&m okdYr[kwf pDrHcefYcJGrIa&;&m
jyóem&yfrsm;ukd rnfokdY rnfykHukdifwG,frnfukd trsm;jynfoltm; ynmay;&rnf/
vlrIa&;ESifh usef;rma&; 0efaqmifrIrsm;ay;onfh tzGJYtpnf;rsm;tm; trsm;jynfol
tokH;jyKvmEkdifap&ef&nfñTef;azmfjyay;&rnf/ tqkdygtpDtpOfwGif trsm;jynfoltm;
ulnDay;Ekdifonfh wjcm;aomOya'taxmuftuljyKrsm;? t&if;tjrpfrsm;ESifh tzGJU
tpnf;rsm;ESifh qufoG,fonfhuGef,ufwpfck&Sd&rnf/ a'oqkdif&mtajctaeay:wGif
rlwnfí Oya'taxmuftuljyKwkdYonf w&m;0ifESifhxkH;wrf;"avhqkdif&m Oya'tzGJU
tpnf; ESpfrsKd;pvkH;jzifh vkyfukdifaqmif&GufEkdifonf/
tBuHjyKjcif;ESifhzsefajzay;jcif; / /vlUtzGJUtpnf; tzGJU0ifrsm;tm; w&m;½Hk;okdY roGm;&bJ
jyóem ajz&Sif;a&;ukd tm;ay;onfh enf;vrf;rsm;jzifh jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&ef
ulnDay;&rnf/ w&m;½Hk;jyify&Sd Oya'qkdif&m enf;pepfrsm;wGif yk*¾dKvfa&; tBuHay;jcif;?
tjcm;enf; y#dyu©ajz&Sif;a&; (n§dEIdif;aphpyfay;jcif;ESifh zsefajzjcif;)ESifh ckHorm"denf;jzifh
ajz&Sif;jcif;rsm; yg0ifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM30
vlUtzGJUtpnf;tm; ynmay;jcif;/ /vlrIa&;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm;? tpkd;&0efxrf;rsm;?
tpkd;&t&m&Sdrsm; ESifh vlUtzGJUtpnf;aumifpDrsm;tygt0if trsm;jynfol todynm
ay;a&;ukd jr§ifhwif&efESifh woD;yk*¾vESifh tzGJUtpnf;rsm; pGrf;&nf wnfaqmufa&;
twGuf tvkyf½kHaqG;aEG;yJGrsm; usif;yjyKvkyf&rnf/ ynmay; pmapmifrsm;? pmtkyf
i,frsm;ESifh tjcm;t&if;tjrpfrsm;ukd jzefYa0ay;&rnf/ vlxk tajccHOya' taxmuf
tuljyK tpDtpOfa&;qGJjcif;wGif ueOD;tm;jzifh Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd
oifwef;ay;jcif;ESifh ,if;Oya' taxmuftuljyKrsm;ukdyifvQif vlUtzGJUtpnf;\
ynma&;pDrHcsufwGif tjyeftvSeftm;jzifh yg0ifaqmif&GufEkdif&efjzpfonf/
w&m;pJGqkda&; aqmif&GufrIrsm; / / trIudpö&yfrsm;ukd pkHprf;ppfaq;&efjzpfNyD; tcg
tm;avsmfpGm ,if;udpö&yfrsm;wGif Oya'qkdif&mokawoeESifh a&SUaea&SU&yfrsm;xHokdY
vTJajymif;ay;&rnf/ a&;om;csufrsm; okdYr[kwf vlUtzGJU tpnf;ESifh a&SUaea&SU&yfrsm;Mum;
tquftoG,fESifhvkyfukdifaqmif&Guf&ef udpö&yfrsm; yg0ifonf/ Oya'taxmuftul
jyKrsm;onf trItcif;rsm;ESifh pyfvsOf;í xGufqkdcsufrsm; &,ljcif;? t"dyÜm,fzGifhqkdjcif;ESifh
aemufykdif;wGif qufvufaqmif&Gufjcif;rsm; aqmif&Guf&mwGif ulnDEdkifonf/
tcsKdUEkdifiHrsm;wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf tcsKdUaomw&m;r rIcif;rsm;ESifh
pyfvsOf;í tqifhedrfYw&m;½Hk;rsm;wGif trIvkdufEkdifonf/ tu,fíOya'taxmuf
tuljyK tzGJUtpnf;wGif 0efxrf;tiftm;ü a&SUaersm;&Sdaeygu Oya'taxmuftuljyK
rsm;onf trsm;jynfoltusKd;pD;yGm;ukd xdckdufonfh jyóem&yfrsm;wGif w&m;½Hk;rsm;
okdYr[kwf pDrHcefYcJGa&;qkdif&m at*sifpDrsm;a&SUarSmufwGif trItcif;rsm;ü wpfOD;csif;pD
okdYr[kwf tkyfpkrsm;ukd ukd,fpm;jyKulnDEkdifonf/ Oya' taxmuftuljyK tzGJUtpnf;rsm;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 31
onf vlUtzGJUtpnf;wpf&yf odkYr[kwf EkdifiHwpfEkdifiHtwGif; wpfOD;csif;tusKH;0ifonfh
udpö&yfrsm;omru ykdrkdus,fjyefYonfhOya'ESifh vlrIa&; jyóemrsm;ukd xdckdufonfh
trIudpörsm;wGif tcgtm;avsmfpGm w&m;wabmifpJGqkd&ef AsL[majrmufcsOf;uyfrItjzpf
aqmif&GufMu&onf/
vlUtzGJUtpnf;ukd pnf;½Hk;jcif;ESifh wifjyawmif;qkdjcif;/ /n§dEIdif;aphpyfay;jcif;ESifh zsefajz
ay;jcif;wkdYjzifh vlUtzGJUtpnf;xJwGif jzpfay:aeaom us,fjyefYonfh jyóemrsm;ESifh
tmPmykdifrsm;ESifhjzpfyGm;onfh jyóemrsm;ukdajz&Sif;&mwGif tultnDay;&onf/
jzpf&yfrsm;ESifh jyóem&yfrsm;ukd trsm;jynfolod&Sda&;twGuf owif;Xmersm;ESifh
tquftoG,fjyKvkyf&mwGif tultnDay;&onf/ tcsKdUaom tzGJUtpnf;rsm;onf
wnfqJOya'rsm;ukd pdefac:onfh trIudpörsm;wGif yg0ifaqmif&Guf&onfhtjyif
tjcm;tzGJUtpnf;rsm;onf Oya'topftwGuf Oya'Murf;a&;qJGjcif;? wifjy
awmif;qdkjcif;rsm; jyKvkyf Mu&onf/ tzGJUtpnf;rsm;onf xnfhoGif; pOf;pm;&onfh
Oya'a&;&m ñTefMum;csufrsm;ay:wGif cJGjcrf;pdwfjzmavhvmjcif; okdYr[kwf xifjrif
,lqcsufay;jcif;ukd aqmif&Gufay;Ekdifonf/
Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf wpf&yfpDESifh ,if;\ Oya'taxmuftuljyKrsm;tae
jzifh ,if;wkdYu ajz&Sif;ay;rnfhtrIwpfckcsif;pDESifhtaumif;qkH;oifhawmfonfh enf;vrf;rsm;tjyif
,if;tpDtpOfukd aqmif&Gufonfh vTrf;NcHKaomywf0ef;usif tajctaeukdvnf; a&G;cs,f&ef
vkdtyfonf/ (þacgif;pOfrsm;ukd tcef;(3)]]Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tpDtpOfwpf&yf
wnfaxmifjcif;}}ESifh tcef;(6) ]]w&m;a&;qkdif&m jyóemrsm;ukd ajz&Sif;jcif;}}ukd qufvuf
avhvmEkdiffonf/)
U KYAW MYINT LAW FIRM32
1-3 Oya' taxmuftuljyKrsm;ukd tokH;jyKjcif;\ txl;tusKd;aus;Zl;rsm;
vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf qif;&Jol? qif;&Jom;rsm;twGuf w&m;
rQwrIwkd;wufaumif;rGefap&ef BudK;yrf;tm;xkwfonfh xl;jcm;aomuRrf;usifrIrsm;ESifh oufarG;
0rf;aMumif; qkdif&m t&nftaoG;rsm; &SdMuonf/ aus;vufjynfolU usef;rma&;0efxrf;rsm;onf
q&m0efrsm;\ae&mukd uGufvyfjznfhonfhenf;wl Oya'taxmuftuljyKrsm;onf a&SUae
a&SU&yfrsm;\ae&mwGif wuf<uNyD; p&dwfoufomonfh vlUtzG JUtpnf;tajccHtjzpf
tpm;xkd;onfh 0efaqmifrIudk ay;Muonf/ Oya' taxmuftuljyKrsm;onf a&SUaea&SU&yfrsm;
ae&mwGif tpm;xkd;jcif;r[kwfbJ ,if;wkdYESifh yl;aygif;vkyfukdif aqmif&Gufjcif;jzifh Oya'ukd
tokH;jyKrI? Oya'ukd vufawGUtokH;csrIESifh wpfOD;csif;ESifh vlUtokdif;t0kdif;jyóemrsm;ukd
ay:vpD a&;&m ajz&Sif;enf;jzifh wkd;wufrI&Sdatmif aqmif&Gufay;onf/ aus;vuftajccHOya'
taxmuftuljyKrsm;onf vlrIa&; tvkyform;rsm;? aphpyfzsefajzay;olrsm;? ynmoifMum;
ay;olrsm;? ½kd;&mvlUtokdif;t0kdif; acgif;aqmifrsm;? pum;jyefrsm;? pDrHcefYcJGolrsm;ESifh a&SUaea&SU&yf
rsm;uJhokdYaom trsKd;rsKd;aom toufarG;0rf;aMumif;ynmrsm;ukd uRrf;usifwwfajrmufMuonf/
xkdYjyif ,if;wkdYwGif tajctaeESifh vlUtokdif;t0kdif;\ oD;oefYvkdtyfcsufrsm;twkdif; ,if;
uRrf;usifrIrsm;ukd tokH;jyKwwfonfh xyfaqmif;wefzkd;&Sdolrsm; jzpfMuonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 33
1-3-1 Oya' taxmuftuljyKrsm;onf w&m;rQwrI jyóemrsm;ukd
ajz&Sif;&mwGif xda&mufrI &SdMuonf/
tcgtm;avsmfpGm w&m;pD&ifa&;pepf tm;enf;onhf EkdifiHrsm;wGif w&m;½Hk;ü ajz&Sif;&
jcif;onf p&dwfBuD;av;NyD; tcsdeftvGeftrif;ukefum xda&mufrI r&Sdjzpfwwfonfhtjyif
w&m;wabmif&ifqkdifMuonfh yk*d¾Kvfrsm;tMum; qufqHa&;vkH;0 ysufpD;oGm;Ekdifonf/
vlxk tajccH Oya' taxmuftuljyKrsm;onf trItcif;wpf&yfukd tjyeftvSefokH;oyfNyD;
tajctaeESifh taumif;qkH;ukdufnDonfh enf;vrf;rsm;ukd usifhokH;Ekdifonf/ ,if;wkdYwGif
w&m;0if Oya'ESifh tpkd;&? "avhxkH;wrf;Oya'ESifh aphpyfn§dEkdif;jcif;? zsefajzay;jcif;ESifh
avhusifhoifMum;ay;jcif; wkdYonfvnf; yg0ifonf/ þus,fjyefYonfh A[kokwESifhud&d,mrsm;onf
oufqkdif&m,Ofaus;rItay: xdawGUcHpm;wwfjcif;ESifh vlUtzGJUtpnf;\ vkdtyfcsufrsm;ukd
em;vnfoabmaygufjcif;wkdYESifh aygif;pnf;vkdufjcif;jzifh Oya' taxmuftuljyKrsm;onf
txl;yifxda&mufrI &SdMuonf/ vlxk tajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf tcaMu;aiG
r,ljcif;ESifh trIonf wpfOD;wpfa,mufwnf;\ tusKd;pD;yGm;ukd aqmif&Guf&ef wm0ef,ljcif;
r&Sdojzifh ,if;wkdYonf trItcif;wpf&yfESifhywfoufí us,fjyefYonfhtjrif&SdNyD; tjiif;yGm;rI\
ESpfzuftrIonfrsm;ukd pOf;pm;a0zefonfhtjyif w&m;rQwrI&vm'fukdom aqmif&Gufay;Mu
onf/ vlUtzGJUtpnf;wpf&yfwGif Oya' taxmuftuljyKrsm; tNrJwap&Sdaejcif;jzifh oabm
wlnDcsufwpf&yfukd tusdK;oufa&mufrI &Sdapjcif;onf qufvuf&SifoefaeEdkifNyD; vkdtyfovkd
ajymif;vJusifhokH;Ekdifonf/ ,if;tcsufrSm w&m;0ifw&m;pD&ifa&;u@ESihfrwluJGjym;onfh
w&m;0if w&m;pD&ifa&;u@onf Murf;wrf;cufxefNyD; p&dwfpu BuD;av;onfh tmPm
wnfapaom ,EÅ&m;jzpfonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM34
tu,fí Oya' taxmuftuljyKrsm;onf jyóemwpf&yfukd ajz&Sif;Ekdifjcif;r&Sdygu
trItcif;ukd w&m;wabmifpJGqkd&eftwGuf a&SUaea&SU&yfwpfOD;pDokdY &nfñTef;ay;Ekdifonf/
w&m;pJGqkdjcif;taMumif;ukd tcef;(6) ]]w&m;a&;qkdif&m jyóemrsm;ukd ajz&Sif;jcif;}}wGif
&Sif;vif;azmfjyxm;onf/
jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&eftwGuf trsKd;rsKd;aom tokH;jyKud&d,mrsm;ukd ykdifqkdif
onfhtjyif vlUtcGifh ta&;rlabmiftwGif; vkyfukdifaqmif&GufaeMuonfh Oya' taxmuf
tuljyKrsm;onf ,if;wkdY\ ukd,fykdifjyóem&yfrsm;ukd rnfokdYrnfykH ajz&Sif;&rnf qkdonfh tcsufukd
avhvmoifMum;&mwGif oufqkdif&mvlUtzGJUtpnf;&Sd vlxkukd taxmuftul ay;Ekdifonf/
xkdokd Y taxmuftuljyK&mwGif Oya',EÅ&m;t&jzpfap? wifjyawmif;qkdjcif;jzifhjzpfap
aqmifMuOf;ay;Ek difonf/ vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf txl;ojzif h
oufqkdif&mvlUtzGJUtpnf;ukd ynmay;jcif;jzifh pGrf;&nfrsm; jr§ifhwifay;Ekdifonf/ ,if;okdY
ynmay;jcif;tm;jzifh wpfOD;csif;pDESifh pkaygif;vkyfaqmifcsufrsm;onf jyóem&yfrsm;ukd
xda&mufatmif ajz&Sif;EkdifpGrf;&SdaMumif; jyoEkdifonf/ tcsKdUudpö&yfrsm;wGif 0efaqmifrI
rsm;ukd ay;aqmifEkdifpGrf;r&Sdonfh pepfwpf&yfatmufwGif Oya' taxmuftuljyKrsm;onf
oufqkdif&mvlUtzGJUtpnf; pnf;½Hk;a&;rSL;rsm;tm; Oya'ESifh ay:vpDrsm;ukdajymif;vJ&ef
aqmif&Guf&mwGif taxmuftulay;Ekdifonf/ þvrf;ñTefpmapmifwGif vlrIa&; w&m;rQwrI
twGuf vkyfukdifaqmif&GufaeMuonfh vlxk tajccH Oya' taxmuf tuljyKrsm;twGuf
trsm;tjym;aom Oyrmrsm; yg0ifonf/ zdvpfykdifEkdifiHwGif ]]Oya' tpm;xkd;tkyfpk}}[k
trnfwGifonfh tpkd;&r[kwfaomtzGJUtpnf;rsm;\ Oya'0efaqmifrI uGef,ufonf
tcGifhta&;qkH;½HI;aeonfh u@rsm;wGif ckcHa&;ESifh pGrf;&nf jrSifhwifay;a&;ukd OD;pm;ay;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 35
vkyfaqmifonf/ xk dtkyfpk\ ,k H MunfcsufrSm trsm;jynfolwk d Yonf vlrIa&;jyKjyif
ajymif;vJrItwGuf tajccHtiftm;pk jzpfonf qkdonfhtcsufyif jzpfonf/ ,if;tkyfpkrsm;\
vkyfief;pOfrsm;wGif trsdK;orD;rsm;? v,form;rsm;? NrdKYaeqif;&Jom;rsm;? or*¾tvkyform;rsm;?
vrf;ab;acgif;&Guf Asufxdk;aps;onfrsm;ESifh a'ocH jynfolrsm;uJhodk Yaom tcGifhta&;
qHk;½HI;aeonfh vlxkwpf&yfvHk;ESifh vufwGJ vkyfaqmif&ef vlxktajccH Oya' taxmuf
tuljyKrsm;udk oifwef;ay;jcif;? taxmuftyHhay;jcif;wdkY yg0ifonf/
1-3-2 Oya'taxmuftuljyKrsm;rSm vufvSrf;rDSEdkifNyD; a,bk,stm;jzifh
p&dwf oufomjcif;
vltrsm;twGuf aiGa&;aMu;a&;ESihf yx0Dtaetxm;wdkYt& Oya'ynm&yfjzifh
toufarG; 0rf;ausmif;jyKolrsm;udk vufvSrf;rrSDjzpfMu&onf/
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf 0efaqmifrIr&&Sdonfh trsm;jynfolwdkYtm; &&Sdap&ef
rdrdwkdYukd,fukd ay;tyf xm;Muolrsm; jzpfMuonf/ vlxk tajccH Oya' taxmuftuljyKrsm;onf
,if;wkdYtvkyftauR;jyKonfh vlUtzGJUtpnf;twGif; a,bk,stm;jzifh aexkdifMuNyD; a0;vH
acgifyg; onfha'orsm;okdYvnf; ]]a&TUvsm;tkyfpk}} (mobile units) jzifh tcgtm;avsmfpGm
oGm;a&mufí 0efaqmifrIay;Ekdifonf/
tpDtpOfwpf&yfukd pwifjcif;ESifh 0efxrf;rsm;ukd oifwef;ay;jcif;wdkYESifh qufpyfonhf
ueOD;ukefusp&dwfrsm; &Sdaomfvnf; Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;onf ,if;vkyfief;
tvGefqif;&JEGrf;yg;onfhzcif -
qD&mvD,GefEkdifiHwGif
Timap for Justice Oya'
taxmuf tuljyKrsm; vkyfief;cGif
qD&mvD,GefEkdifiH Magburakaim
t&yfrSuav;okH;a,muf\ rdcifu
uav;rsm;\ zcifonf ,if;\
wm0ef0wÅ&m;rsm;ukd r,lawmhaMumif;
wkdifMum;onfhtcg Oya' taxmuf
tuljyK rk dufu,fvlqefaeonf
zcifjzpfol =tmrwf'D+ xHokdY Timap
for Justice ½Hk;cef;odkY vm a&muf&ef
pma&;taMumif;Mum;onf/ pmoif
ausmif;wpfck\ 'kwd, ausmif;tkyf
jzpfol =tmrwf'D+ onf wpfywfcefY
tMumwGif½H k;okd Y a&mufvmonf/
Timap Oya'taxmuftul jy K
wpfOD;\ nd§EIdif;ay;csuft& tmrwf'D
ESifhuav;rsm;\rdcifwkdY oabmwlnD
U KYAW MYINT LAW FIRM36
vIyf&Sm;ouf0ifvmonfhtcg tvGeftrif; p&dwfpu oufomonf/(3)
taMumif;rSm Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf tcgtm;avsmfpGm Oya'jyóemrsm;ukd Oya' abmiftwGif;rS
r[kwfbJ aqmvsifpGm ajz&Sif;ay;wwfMuojzifh w&m;½Hk;okd Y oGm;a&muf&ef rvkdonfh
taetxm;&SdaomaMumifh jzpfonf/ þokdY vrf;aMumif;vJTajymif;ay;jcif;onf tcsdefoufomNyD;
trIonfrsm; ukefusp&dwfoufomaponfh tjyif &mZ0wfw&m;pD&ifa&;pepf 0efxkwf0efykd;ukd
vnf; oufomapEkdifonf/ EkdifiHtrsm;tjym;wGif w&m;pD&ifa&;pepfrsm;onf aES;auG;NyD;
p&dwfpuBuD;jrifhum xda&mufrI r&Sdonfrsm; &SdaeMuonf/
wnfqJjyóem&yfrsm; BuD;rm;&IyfaxG;vmjcif;ukd umuG,fjcif;onf Oya' taxmuf
tuljyKrsm; tokH;jyKjcif;\ xl;jcm;aom tusKd;w&m;wpf&yf jzpfonf/ vlxk tajccH Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzGJUtpnf;ukd ynmay;jcif;ESifh wifjyawmif;qdkjcif;wkdYjzifh jyóem
rjzpf&atmif umuG,fonfh csOf;uyfenf;jzifh aqmif&Gufjcif;onf wnfqJjyóemrsm;ukd ykdrkd
qkd;&Gm;vmjcif;rS tumtuG,fay;Ekdifonfhtjyif aemifjzpfay:vmrnfh jyóemtopfrsm;ukd
BudKwifajz&Sif;Ekdif&ef taxmuftulay;onf/
(3) vlUtzGJUtpnf; tajccHOya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;ukd avhvmjcif;jzifh od&Sd&onfrSm ,if;wkdYonf
atmufyg enf;vrf;rsm;jzifh atmifjrifrI&&SdMuonf/ ,if;wkdYrSm trItcif;rsm;ukd ajz&Sif;Ekdifjcif;? qufpyfonfh
tpkd;&Xmersm;\ xda&mufaom vkyfief;vnfywfrIukd wkd;wufapjcif;? vlUtzGJUtpnf;&Sd trsm;jynfolwkdYtm;
ynma&;? axmufcHtm;ay;rIESifh tjcm;aom'Drkdua&pDa&;&mESifh wkd;wufrIESifh oufqkdifaom vkyfief;pOfrsm;wGif
ukd,fwkdifukd,fusyg0ifvmapjcif; wkdY jzpfMuonf/ pD;yGm;a&;qkdif&m xda&mufrIESifh ywfoufí ta&twGuf
avhvmcsufrsm;wGif ,if;tpDtpOfrsm;\ vlrIa&;tusKd;&S drIrsm;ukd tao;pdwfavhvm&OD;rnfjzpfonf/
,lEkdufwufudef;'if;EkdifiH&Sd Oya'0efaqmifrIrsm; okawoeXmeu jyKvkyfaom pyfqkdifonfh okawoejyKcsufukd
www.lsrc.org.uk wGif 0ifa&mufMunfh&IEkdifonf/
MuonfrSm olonf Timap okdY vpOf
pm;aomuf aexkdifp&dwfay;rnf/
,if;aiGukd rdcif jzpfolu vma&muf
,l&efjzpfonf/
Sources : Timap for Justice, 2007.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 37
1-3-3 Oya' taxmuftuljyKrsm;onf Oya'0efaqmifrI t&nftaoG;ukd
wkd;wuf aumif;rGefonfh vlUtokdif;t0kdif;ESifh csdwfqufrIukd ay;pGrf;
Ekdifonf
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf a'oEÅ& A[kokwrsm;wGif &if;ESD;uRrf;0ifrIaMumifh
w&m;0ifESifh"avhxkH;wrf;qkdif&m Oya'pepfrsm;tMum;wGif aqmif&Guf&onfhudpörsm;ü a&SUae
a&SU&yfrsm;xuf tcgtm;avsmfpGm ykdrkdpGrf;aqmifEkdifonf/ EkdifiHtrsm;tjym;wGif a&SUaea&SU&yf
rsm;tm; oifwef;ykdYcs&mwGif w&m;0ifOya'pepfukdomvQif ykdYcsay;NyD; a&SUaea&SU&yf rsm;onfvnf;
w&m;0ifw&m;½Hk;taqmufttkHrsm; wnf&Sd&mESifheD;uyfaom NrdKUjya'o rsm;wGifom taersm;
Muonf/ qkdvkdonfrSm a&SUaea&SU&yfrsm;onf aus;vuf a'orsm;wGifom touf0ifaeaom
"avhxkH;wrf;wkdYukd &if;ESD;uRrf;0ifrIr&Sdonfhtjyif em;vnfEkdifpGrf;vnf;r&SdMuay/ qif;&JNyD;
oD;jcm;&yfwnfaeonfh vlUtzGJUtpnf;rsm;wGif w&m;0ifOya'ESifh tpkd;&qdkonfudk &if;ESD;
uRrf;0ifrI r&Sdonfhtjyif taMumif;jcif;&m wpf&yfay: rlwnfí tvJGokH;pm;jzpfrI okdYr[kwf
pnf;pepfusejcif;r&SdbJ tokH;jyKrI jzpfwef&mtajctae&Sdygonf/ qD&mvD,GefEkdifiH&Sd w&m;
rQwjcif;qkdif&m Oya'taxmuftuljyK tzGJUtpnf;jzpfonfh Timap for Justice \ 'g½kdufwm
jzpfol Vivek Maru u Timap \ Oya' taxmuftuljyKrsm;onf w&m;Oya'ESifh vlUtzGJU
tpnf;wdkYudk qufpyfwHwm;cif;ay;Edkif&ef enf;vrf;rsdK;pHkjzifh rnfodkYulnDcJhMuonfudk azmfjy
cJhonf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzGJUtpnf;rsm;tm; w&m;0ifOya'ESifhtpkd;&wkdYu
vlxktwGuf tvkyfvkyfap&ef taxmuftulay;onf/ Oyrmtm;jzifh tpkd;&\
U KYAW MYINT LAW FIRM38
pkdufysKd;a&;qkdif&m taxmuftyhHrsm; ay;onfhtcg oufqkdif&mvlUtzGJUtpnf; taejzifh
,if;taMumif;jcif;&mukd rodao;onfhudpö&yfwGif Oya'taxmuftul jyKolonf
oufqkdif&m vlUtzGJUtpnf;&Sd vlxktm; tqkdygtaxmuftyHhukd avQmufxm;&ef ulnD
Edkifonf/
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf tpkd;&0efxrf;rsm; vmbfpm;rIwGif today;azmfaqmif
jcif;ESifh pm&if;jyKpkxm;&Sdjcif;tygt0if vlUtzGJUtpnf;twGif; tvJGokH;pm;rIrsm;ukdppfaq;
Ekdiff&ef w&m;0ifOya'ESifh tpkd;&wkdYukd tokH;jyKEkdifonf/
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf tpkd;&t&m&Sdrsm;taejzifh ,if;wkdYaqmif&Gufcsuftay:
wm0ef,lrI&Sdatmif vlUtzGJUtpnf;ukd tultnDay;Ekdifonf/ txl;ojzifh tpkd;&t&m&Sd
rsm;taejzifh ,if;wkdY\ vkyfief;wm0efrsm;ukd aqmif&Guf&ef ysufuGufonfhtcgjzpfap?
uwdu0wfrsm;ukd taumiftxnfazmf&ef ysufuGufonfhtcgjzpfap ,if;wkdYulnD
Ekdifonf/ Oyrmtm;jzifh qD&mvD,GefEkdifiHwGif trItcif;wpfckjzpfcJh&m Oya'taxmuf
tuljyKwpfOD;u tmPmtvJGokH;pm;vkyfonfh &Jt&m&Sdtm; w&m;pJGqkd&ef jcdrf;ajcmuf
cJh&m ,if;t&m&SdrS awmif;yefNyD; ,if;\tjyKtrlrSmvnf; ajymif;vJcJhonf/
awmiftmz&duEkdifiH&Sd Oya' taxmuftuljyKwpfOD;tqkdt& tBuHÓPfawmif;cHvkd
onfh yk*d¾Kvfrsm;taejzifh a&SUaea&SU&yfrsm;? tpkd;&t&m&Sdrsm;ESifh tNrJwap jyóemrsm;ESifh
awGUBuHK&aMumif; ajymqkdonf/ atmufygwkdYrSm a&SUaea&SU&yfrsm;ESifh tNrJwap awGUBuHK&onfh
jyóemtcsKdU jzpfMuonf/
,if;wkdYonf Oya'ESifhusifhxkH;rsm;ukd ½kd;&Sif;vG,fulonfhpum;jzifh &Sif;jyjcif;r&Sdjcif;?
,if;wkdYonf tcgtm;avsmfpGm oufqkdif&m tzGJUtpnf;\ tjcm;aom w&m;Oya'?
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 39
vlrIpD;yGm; odkYr[kwf EkdiffiHa&;jyóemrsm;ukd aqG;aEG;&ef pdwfr0ifpm;wwfMujcif;?
,if;wkdYonf NrdKUjyaevlrsm;? csrf;om<u,f0olrsm;ukdomvQif qufqH&ef pdwf0ifpm;NyD;
awmae qif;&Jom; rsm;ESifhqufqH&ef pdwfr0ifpm;jcif;?
,if;wkdYonf trIonfrsm;ESifh yk*¾dKvfa&;qufqHrI enf;yg;NyD; trIonfrsm;\ tokdif;
t0kdif;ukd em;vnfEkdifpGrf; r&Sdjcif;?
,if;wkdYonf trIonfESifh enf;vrf;wus aqG;aEG;wkdifyifjcif; r&SdbJ aqmif&Guf&rnfh
tcsufrsm;ukd rdrd bmom qkH;jzwfjcif;?
,if;wkdYonf trIrsm;ESifh ywfoufí aemufqkH;tajctaersm;ukd tjynfht0 ajymjyjcif;
r&Sdjcif;?
þtcuftcJrsm;ukd tjcm;enf;vrf;rsm;jzifh ajz&Sif;aqmif&GufaepOfwGif Oya'
taxmuftuljyKwpfOD;onf trIonfESifh a&SUae? vlUtzGJUtpnf;ESifh tpkd;&t&m&Sdrsm;tMum;
aumif;rGefonfh qufqHrI&&Sdatmif aqmifMuOf;ay;Ekdifonfhtjyif ,if;jyóem&yfrsm;ukd
ajz&Sif;&mwGif tultnDay;Ekdifonf/ azmfjyygjyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif; ay;&eftwGuf Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf atmufygvkyfief;wm0efrsm;ukd aqmif&Gufay;Ekdifonf/
udpö&yftay: aemufqkH;jzpfaeonfhtaetxm;ukd a&SUaersm;okdYr[kwf t&m&Sdrsm;xHokdY
od&Sdap&ef w,fvDzkef;jzifh ykHrSefqufoG,ftaMumif;Mum;Ekdifonf/
rnfolrQ em;vnfEkdifjcif;r&Sdonfh tcsuftvufrsm;ay:wGif &Sif;vif;csuf awmif;cH
Ekdifonf/
bmompum;qkdif&m tcuftcJ&Sdu bmomjyeftjzpf aqmuf&GufEkdifonf/
vkyfief;udpöwpf&yf NyD;pD;onftxd owif;tcsuftvufESifh pm&Gufpmwrf;rsm; pkaqmif;jcif;?
U KYAW MYINT LAW FIRM40
trIonfrsm;ESifh oufaorsm;ukd qufoG,fjcif;? tpnf;ta0;rsm; usif;yjcif;ESifh
aemufqkH;tajctaersm;ukd jznfhqnf; ay;jcif;jzifh ulnDEkdifonf/
taMumif;jcif;&mwpf&yfay:wGif ajymif;vJrIrsm; odkYr[kwf wkd;wufjzpfxGef;vmrIrsm;ukd
a&SUaea&SU&yfokdYr[kwf t&m&Sdtm; pOfqufrjywf owif;ay;Ekdifonf/ okdYr[kwf
trsm;ESifhoufqkdifonhf udpö&yfjzpfygu oufqkdif&m vlUtzGJUtpnf;wGif tcsdeftcg
tavQmuf ajymif;vJaeonfh udpö&yfrsm;ukd ,if;wkdYtm; taMumif;Mum;Ekdifonf/
trIudpö&yfESifh ywfoufí a&SUaea&SU&yfujzpfap? tpkd;&t&m&Sdujzpfap ta&;BuD;onfh
aqmif&GufrIwpf&yf rjyKvkyfrD ,if;wkdYtaejzifh trIonf okdYr[kwfvlUtzGJUtpnf;\
ukd,fpm;vS,frsm;ESifh enf;vrf;wus aqG;aEG; orIjyK&ef ulnDjznfhqnf;ay;Ekdifonf/
a&SUaea&SU&yfwpfOD;onf trIonfxHrS uwdu0wf&rSomvQif aqmif&GufEkdifonf/
a&SUaea&SU&yftm; trItcif;wGif aiGaMu;rnfrQukefusrnfukd ar;jref;Ekdifonf/
tu,fí trIonfokdYr[kwf oufqkdif&m vlUtzGJUtpnf;rS aiGaMu;rwwfEkdifonfh
taetxm;wGif Oya'tultnD&&ef jzpfEkdifajc&Sd?r&Sd okdYr[kwf trItwGuf tjcm;enf;
aiGaMu;axmufyHhrI &Ekdifjcif; &Sd?r&Sdukd ar;jref;Ekdifonf/
a&SUaea&SU&yf okdYr[kwf oufqkdif&mt&m&Sdtm; Mum;0ifzsefajzjcif;ESifh n§dEIdif;aphpyfjcif;wkdY
tygt0if jyóem&yfwkdYtay: Oya'aMumif;r[kwfonfh enf;vrf;jzifh ajz&Sif;Ekdif&ef
wkdufwGef;Ekdifonf/
a&SUaea&SU&yftm; ,if;\½Hk;cef;tpm; oufqkdif&mvlUtzGJUtpnf;twGuf tqifajyonfh
ae&mwGif tpnf;ta0; okdYr[kwf aqG;aEG;&ef ar;jref;Ekdifonf/
a&SUaea&SU&yf okdYr[kwf t&m&Sdtm; Oya'okdYr[kwf twwfynmqkdif&m a0g[m&rsm;ukd
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 41
tokH;rjyK&efESihf ,if;tpm; trIonf em;vnfEkdifpGrf;&Sdonfh pum;vkH;a0g[m&jzifh
azmfjy&efwifjyEkdifonf/
1-4 Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;twGuf tzGJUtpnf;qkdif&m taqmuf
ttkH
w&m;rQwrIukd tajccHonfh Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfukd wnfqJ
oufqkdif&m vlxktajccHtzGJUtpnf;wGifjzpfap? tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;wGifjzpfap?
wuúokdvf wpfcktwGif;&Sd Oya' taxmuftuljyKtpDtpOf wnfaxmifxm;onfh ae&mwGif
jzpfap? pkaygif;í ae&mcsxm;Ekdifonf/ tjcm;enf;tm;jzifh vkH;0topftzGJUtpnf; wpf&yfukd
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yftwGuf wnfaxmifzGifhvSpfEkdifonf/ rnfonfhae&m
wGif ae&mcsxm;onf jzpfap? Oya' taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yf atmifjrifzkdY&mtwGuf
qufoG,fa&;ESifh yl;aygif;aqmif&GufrI uGef,ufwpfck trSefwu,f vkdtyfonf/
1-4-1 wnfqJ okdYr[kwf topfwnfaxmifonfh vlxktajccHtzGJU
tpnf; odkYr[kwf tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;twGif;wGif ae&m
csxm;onfh Oya'taxmuftuljyKrsm;
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd vlxktajccHtzGJUtpnf;wpf&yf odkYr[kwf
tpkd;&r[kwfonfhtzGJUtpnf; okdYr[kwf tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;uGef,ufwpf&yfu
U KYAW MYINT LAW FIRM42
urf;vSrf;xm;NyD;jzpfonfh tpDtpOfrsm; wpfoDwpfwef;wGif wpfcktjzpf aygif;xnfhay;Ekdifonf/
tcsdKUEkdifiHrsm;wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd tvkyform;or*¾rsm;? EkdifiHa&;ygwDrsm;
ESifh a&SUaetoif;rsm;wGif yl;wJGxm;&SdMuonf/ vlUtcGifhta&;tkyfpkrsm;ESifh vlxktajccH
tkyfpkrsm;onf Oya'0efaqmifrI vkdtyfonfhvlxkESifh tcgtm;avsmfpGmywfoufMuonf/
wnfqJtzGJUtpnf;wpfckwGif Oya'taxmuftuljyK ueOD;vkyfief;wpf&yfukd aygif;xnhfjcif;
tm;jzihf ,if;tzGJUtpnf; vkyfukdifaqmif&Gufaeonfh vkyfief;rsm; ykdrkdeuf&Idif;vmNyD; us,fjyefY
vmrnfjzpfonf/
rmvm0DEkdifiHwGif ]]Oya'taxmuftuljyK tBuHay;0efaqmifrI}} tzGJUtpnf;onf
tusOf;om;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ESifh zrf;qD;jcif;okdYr[kwf xdef;odrf;jcif;cH&onfh udpö&yfrsm; wGif
t"duaqmif&Gufonf/ tqkdygtzGJUtpnf;rS Oya'taxmuftuljyKrsm;ukdtpkd;& r[kwfonfh
tzGJUtpnf;rsm;wGif ae&mcsxm;ay;NyD; ,if;wkdYonf tusOf;om;rsm;tcGifhta&;twGuf
a[majym vIHUaqmfNyD; tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;\ trIonfrsm;ukd taxmuftul
ay;Muonf
uarÇm'D;,m;EkdifiHwGif (ab;buftñTef;ukd Munfhyg) vlxk tajccH Oya'taxmuftuljyK
tpDtpOfukd ueOD;wGif ]]crm'Drkdua&pDtoif;tzGJU}} twGif;wGif pwifaqmif&Gufonf/
,if;tzGJUonf tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;wpf&yfjzpfNyD; aus;&Gmrsm;wGif ]]tBuHay;
wnfqJtpkd;& r[kwfonfh
tzGJU tpnf;\ vkyfief;ukd ckdifrmatmif
jyKvkyfjcif;? crm 'Drkdua&pD tzGJU
tpnf;? ==Pannasastra++ wuúokdvfESifh
==Open Society Justice Initiative++
crm 'Drkdua&pDtzJGUtpnf;onf
==EkdifiHom; tBuHay;rsm;++[kac:onfh
vlUtcGif hta&; wuf<upGmaqmif
& Gufolrsm; uGe f,ufwpf&y fuk d
wnfaxmifcJhonf/ ,if;tzGJUonf
tBuHay;rsm;ukd ausmif;q&m?q&mr
rsm;ESifh pmoifausmif; ñTefMum;
a&;rSL;rsm;xJrS a&G;cs,fcJhNyD; ,if;wkdY
\xuf0ufausmfrSm trsKd;orD;rsm;
jzpfMuum 2004 ckESpfwGif jynfe,f
(6)cktwGif; vkyfuk difaqmif&Guf
aeMuonf/ pDrHudef;onf Oya'ESifh
Oya' vkyfxkH;vkyfenf;rsm;udk tBuH
ay;EkdifMuonfhtjyif tjiif;yGm;rI
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 43
yk*¾dKvfrsm; uGef,uf}}tjzpf wnfaxmifxm;onfh tzGJUtpnf; jzpfonf/ (4)
Oya' axmufulrI
ueOD;vkyfief;onf EkdifiHom;tBuHay;rsm;\ Oya'A[kokwukd wkd;jr§ifh&ef&nf&G,fonf/
þvkyfief;tpDtpOfjzifh avhusifhoifMum;ay;onfh tBuHay;rsm;onf ,if;wkd Y\
aus;&Gmrsm;wGif wjcm;aom vlxk tajccH wuf<uvIyf&Sm;olrsm;ukd avhusifhoifMum;ay;&ef
arQmfvifhNyD; aqmif&Gufjcif;jzpfonf/ þtpDtpOft& pDrHudef; t&if;tjrpfrsm;ukd tpkd;&
r[kwfonfh tzGJUtpnf;wpf&yf wnfaxmif&efxuf ypönf;ud&d,mrsm;wkd;wufa&;ESifh avhusifh
oifMum;ay;a&;wkdYukd pl;pkdufvkyfaqmifonf/ uarÇm'D;,m; OyrmwGif tjynfjynfqkdif&m
tzGJUtpnf;wpf&yf (þae&mwGif Open Society Justice Initiative) onf wuúokdvfwpfck&Sd
Oya'vufawGUavhusifh a&; XmewpfckESifh yl;aygif;vkyfaqmif&m ,if;tzGJUonf tpkd;&r[kwfonfh
tzGJUtpnf;rsm;ESifh tpkd;&tzGJUtpnf;wkdYESifhyg tjyeftvSef yl;aygif;aqmif&GufMuonf/
þ csOf;uyfrIrsKd;onf topfpufpuf tzGJUtpnf;wpf&yf wnfaxmifjcif;rsKd;xuf Oya'
taxmuftuljyKrsm;\ pGrf;&nfwkd;jrSifhvmap&ef vlUtzGJUtpnf;twGif; wnfqJOya'
taxmuftuljyK ykHpHzGJUpnf;ykHESifh yl;aygif;vkyfaqmifjcif; jzpfonf/
qD&mvD,GefEkdifiHwGif vlUtcGifhta&;twGuf ]]trsKd;om;zkd&rf}}[k ac:onfh vlUtcGifh
ta&;tkyfpkrsm; r[mrdwftzGJUonf 2004ckESpfwGif vlxk tajccH Oya'taxmuftuljyK
vkyfief;wpf&yfukd ueOD;pwifaqmif&Guf&eftwGuf ]] Open Society Justice Initiative}}ESifh
(4) uarÇm'D;,m;EkdifiH Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfukd tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;wpf&yfjzpfonfh ]]ta&SU
awmiftm&Sa'o e,fedrdwfrsm;ukd jzwfausmfonfhwHwm;rsm; (BABSEA)}} tzGJUtpnf;twGif;wGif avmavm
q,füxm;&Sdonf/ ,if;okdYxm;&Sd&jcif;rSm ]]vlUtzGJUtpnf;tm; pGrf;&nfjr§ifwifa&;ESifhOya'udk od&Sdem;vnfa&;
tpDtpOf}} \ tpdwftykdif;tjzpf xm;&Sdjcif;jzpfonf/
rsm;wGif Mum;0ifzsefajzay;olrsm;ESifh
n§dEIdif;ay;olrsm;tjzpfvnf; aqmif
&Gufay;jcif;jzifh oufqkdif&m vlUtzGJU
tpnf;\ w&m;rQwNyD; Oya'aMumif;
t& ajz&Sif;aqmif&Guf&ef vGwfvyf
NyD;Mum;aeonfh 0efaqmifrIay;&ef
&nf&G,fonf/ crm'Drkd ua&pD tzGJU
tpnf;onf tBuHay;rsm;tm; 'Drkd
ua&pD? vlUtcGif hta&;? jynfolU
eDwdESifhrdom;pk? ajr,mESifh &mZowf
BuD;Oya'wkdYtMum; tajccH owif;
tcsuftvufrsm;ukd avhusifhykdUcs
ay;xm;onf/
tBuHay;rsm;\ Oya' A[kokw
ukdwkd;jr§ifh&efESihf ,if;wkdYtm; tajccH
vlUtzGJUtpnf;wGif vIyf&Sm;½kef;uef
aeaom tpkd;& r[kwfonfh tzGJU
tpnf;rsm;ukd oifMum;yk d Ycsaom
q&mrsm;tjzpf jyifqifonfhtaejzifh
tzGJUtpnf;onf uarÇm'D;,m;EkdifiH?
U KYAW MYINT LAW FIRM44
yl;aygif;aqmif&GufcJhonf/ ,if;ukd pwifpnf;½Hk;aqmif&GufcJhMuolrsm;u csufcsif;qkH;jzwf
cJhMuonfrSm Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfukd vGwfvyfonfh tzGJUtpnf; wpf&yftjzpf
toufoGif;NyD; w&m;rQwrItwGuf 0efaqmifrIrsm;ukd jznfhqnf;ay;jcif;ay:wGif tm½kHpkduf
aqmif&Gufjcif;onfomvQif vufawGUqefrnf[lí jzpfonf/ ,if;\ tusKd;quftaejzifh
Timap [kac:onfh tpkd;& r[kwfonfh tzGJUtpnf;wpf&yfukd wnfaxmifcJhonf/ ,if;tzGJU
tpnf;\ vkyfief;wGif ]]vlrsKd;pktBuD;tuJ}} (Chiefdoms)ykdif e,fajr (5)ckESifh NrdKUawmf Free
Town wGif pwifaqmif&GufcJhNyD; aemufwpfESpftMumü aemufxyf vlrsKd;pktBuD;tuJe,fajr
(5) ckwGif wkd;csJUaqmif&GufcJhonf/
Oya' taxmuftuljyK tpDtpOftopfwpf&yfukd wnfqJvlxk tajccHtzGJUtpnf;
okdYr[kwf tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;twGif;wGif wnfaxmifjcif;jzifh tusKd;tjrwf rsm;pGm&&Sd
onf/ ,if;tzGJUtpnf;rsm;onf vlUtzGJUtpnf;twGif; vuf&SdvkyfukdifaeMuNyD; trsm;tjym;rSm
zGHUNzdK;wkd;wufNyD;aom a'oqkdif&m uGef,ufrsm;ESifh vlUtzGJUtpnf; vkdtyfcsufrsm;qkdif&m
A[kokwrsm;ukd &&Sdxm;onfh tajccHtzGJUtpnf;rsm; jzpfMuonf/ wnfaxmifxm;NyD;aom
tpkd;&r[kwfonfh vlUtzGJUtpnf;rsm;onf tqkdyg tzGJUtpnf; xm0&&Sifoefa&;twGuf
taxmuftulay;onfh tvSL&Sif tokdif;t0kdif;ESifh qufoG,frI trsm;tjym; &SdEkdifonf/
tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;onf rdrdwkdY Oya'taxmuftuljyKtpDtpOftwGuf
vkdtyfonfh Oya'okdYr[kwf avhusifh oifMum; ay;jcif;uJhokdYaom e,fy,frsm;wGif uRrf;usifNyD;
jzpfaumif;jzpfaernf/
okdYaomf Oya' taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfukd wnfqJvlxk tajccH tzGJUtpnf;
okdYr[kwf tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;wpfckwGif yl;wJGxm;jcif;jzifh qkd;usKd;rsm;vnf;
&SdEdkifonf/ rdrdwkdUtaejzifh tqkdyg vlyk*¾dKvfrsm;ESifh tkyfpkrsm;onf vkyfief;aqmifwmrsm;ukd
Pannasastra University yDnmquf
x&ufwuúokdvf Oya' toif;ESifh
yl;aygif; aqmif&GufcJhonf/ ,if;okdY
yl;aygif;aqmif&Gufjcif;jzifh oifMum;
olrsm;vufpJGESifh ykdYcsolrsm; vufpJG
wkdYukdjyKpkNyD; EkdifiHom;tBuHay; (20)
ESifh wuf<upGmvkyfukdifolrsm; (40)
ausmfwkdYtm; avhusifhay;EkdifcJhonf/
Sources: Khmer Institute for
Democracy, 2004.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 45
aqmif&Guf&mwGif ,if;wkdY\ukd,fykdifenf;vrf;jzifh aqmif&GufwwfMuonfukd awGUBuHKEkdifonf/
,if;wkdYonf wpfpkHwpfckukd wjcm;enf;vkyfukdif&ef vrf;zGifhay;rnf r[kwfbJ ajymif;vJ&ef
cufcJonfh usifhom;&NyD;aom usifhpOfrsm;ESifh tavhtxrsm; &SdEkdifonf/ xkdYjyif pDrHudef;ukd
xdef;csKyf&eftwGuf 0efxrf;tcsif;csif; tm;jydKifrIrsm; ay:aygufEkdifonf/
qD&mvD,GefEkdifiH&Sd Timap udpöwGif azmfjyNyD; jzpfonfhtwkdif; tpkd;&r[kwfonfhtzGJU
tpnf;topfrsm;ukd vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKpDrHudef;wpf&yf pwifaqmif&Guf
&efudpötwGuf oD;oefY aqmif&Gufjcif; jzpfonf/ þpHerlem\ tusKd;wpf&yfrSm tpkd;&r[kwfonfh
tzGJUtpnf;\ acgif;aqmifrsm;onf pDrHudef; ykHpH'DZk dif;rStp 0efxrf;iSm;&rf;jcif;txd
toGifvu©Pmtm;vkH;ukd ykHpHoGif;wnfaxmifEkdifonf/ qkd;usKd;rSmrl tzGJUtpnf;topf wpf&yf
wnfaxmifjcif;onf tcsdef? BudK;yrf;tm;xkwfrIESifh aiGaMu;t&if;tjrpf ykdrkdvkdtyfonf/
1-4-2 Oya'taxmuftuljyKrsm; tpkd;&XmetwGif; tajcpkdufjcif;
tpkd;&XmewpfcktwGif;&Sd Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;onf tpkd;&r[kwfonfh
tzGJUtpnf; twGif;wGifom tajcpkdufjcif; rsm;jym;aomfvnf; ,if;wkdYukd tpkd;&Xmersm;wGif
wkduf½kdufwJGzufxm;Ekdifonf/ odkYr[kwf tpkd;&aiGaMu;pkdufxkwfrI oufoufjzifh axmufyhHxm;Ekdif
onf/ ,if;tcsufjzpfEkdif&efrSm EkdifiHawmftaejzihf Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ,if;wkdYu
uwday;xm;onfh EkdifiHom;rsm;tm; Oya'tultnD 0efaqmifrIay;&mwGif tultnD
ay;aeonf[k todtrSwfjyK&rnf/ ta&;BuD;onfhtcsufrSm tpkd;&\urux jyKrIjzifh
wnfaxmifxm;onfh Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfonf wm0efcHrI vkyfxkH;
tpkd;&XmeESifh 'Drkdua&pD?
awmiftm z&duEkdifiH&Sd
vlUtzGJUtpnf;Oya'ESifh
aus;vufa'ozGHUNzdK;a&; A[kdXme
'gAifNrdKU&Sd vlUtzGJUtpnf;qkdfif&m
Oya'ESihf aus;vufa'ozGHUNzdK;a&;
Xmeonf 1989ckESpftwGif; wnf
axmifonfh Oya'taxmuftuljyK
tzGJtpnf;wpf&yf jzpfNyD; ,if;tzGJU
tpnf;onf KwaZulu-NatalESif h
ta&SUbuf udwf e,fajrwkd YwGif
aexkdifMuonfh aus;vufae awmif
tmz&duEkdifiHom; wpfoef;cefYukd
0efaqmifrIay;onf/ ,if;tzGJUonf
Oya'taxmuftuljyK tBuHay;
a&;ESifh Oya'ynma&; wkdYtjyif aus;
vufa'ozGHUNzdK;a&;twGuftaxmuf
tulay;&ef oifwef;rsm;twGuf
ukd,fwkdif pOfqufrjywf tpDtpOf
U KYAW MYINT LAW FIRM46
vkyfenf;rsm;ukd aocsma&&m ap&efESifh Oya'taxmuftuljyK vkyfief;&yfukd BuD;Muyf&ef
wkdYtwGuf trsm;jynfolqkdif&m tzGJUtpnf;rsm;rS tzGJU0iftrsm;pkyg0ifaom vGwfvyfonfh
BuD;MuyfrI aumfrwDwpf&yf&Sd&rnf/ tBuHay;aumfrwDrsm;ukd wnfaxmifjcif;ESifh pyfvsOf;í
tus,fukd tcef;(3) ]]Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tpDtpOfwpf&yfukd wnfaxmifjcif;}}
wGif zwf&IavhvmEkdifonf/
rGef*kdvD,m;EkdifiHwGif Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd wnfqJtpkd;&
tzGJUtpnf;wpf&yfjzpfonfh w&m;a&;ESifhjynfxJa&;0efBuD;XmexJwGif xnfhoGif; xm;&Sdonf/
,if;wGif EkdifiH\jynfe,f (21)ck&Sd tkyfcsKyfa&;rSL; rsm;½Hk;ESifh NrdKUawmf tlvefaA'gwkdYwGif
Oya'tBuHay;(30) ukd cefYtyfxm;&Sdonf/ ]]Open Society Forum- Mongolia}}u wifjyonfh
tpD&ifcHpmt&vlUtokdif; t0kdif; jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&eftwGuf aus;vufaejynfolwkdYonf
Oya' 0efaqmifrI trsm;tjym;ukd vkdtyfaeNyD; Oya'ESifhqufpyfonfh ynmay;rIonfvnf;
vkdtyfaeaMumif; twnfjyKcJhonf/ txufygtzGJUtpnf;ESifh ]] Open Society Justice Forum }}
\ yHhykd;rIjzifhw&m;a&; Xmeonf 2006ckESpftwGif;u prf;oyfe,fajr (10)ckwkdYwGif ,if;wdkY\
tzGJUtpnf;abmiftwGif; Oya'taxmuftuljyK pDrHcsuftopfwpf&yfukd pwifaqmif&Guf&ef
oabmwlcJhonf/
0efBuD;Xmeonf Oya'tBuHay;rsm;\ wm0ef0wÅ&m;rsm;ukd ajymif;vJowfrSwfvkdufjcif;
jzifh ,if;wkdYtaejzifh ,if;wkdY\tcsdefxuf0ufukd tpkd;&t&m&Sdrsm;tm; tBuHay;jcif;ukd
qufvuf vkyfukdifNyD; usefxuf0ufukd vlxktm; wkduf½kduf0efaqmifrIay;Ekdifonf/ Oya'
tBuHay;rsm;onf ,cktcsdefwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;tjzpf aqmif&GufaeMuNyD;
,if;wkdY\ vkyfief;ukd topf wnfaxmifxm;onfh Oya'axmufulrIXmersm;u pDrHcefYcJGonf/
rsm;ukd ukd,fwkdif wDxGifaqmif&GufcJh
onf/ ,if;Xmeonf awmiftmz&du
EkdifiH\ jzpfxGef;qJ 'Drkdua&pDwGif
ukd,fwkdifukd,fusyg0if&ef rdrdwkdY\
uRrf;usifrIjzifh aus;vufae jynfol
rsm;tm; taxmuftulay;&ef
arQmfvifhcsufxm;&Sdonf/ tqkdyg
Xmeonf trsm;jynfolwkdYtm; tod
ay;onfrSm Oya'onf ta&;ygonfh
ud&d,m jzpfaomfvnf; ,if;onf
wpfckwnf;aomud&d,m r[kwf
aMumif; azmfjya[majymNyD; rdrdukd,fukd
,kHMunfukd;pm;rI? pdwf"gwf ckdifrm
rIESifh aus;vufaejynfolrsm;twGif;
Oya'udpö&yfrsm;twGuf wm0ef&Sd
aMumif; todw&m; wkd;yGm;&&Sdatmif
aqmif&Gufay;onf/
tqkdyg tzGJUtpnf;onf "avh
xkH;wrf;Oya'ESihf rsKd;EG,fpk tmPm
ykdifrsm; tkyfcsKyfonfh aus;vufa'o
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 47
rGef*kdvD,m;pHerlem &Sdaevifhupm; tpkd;&u wkduf½kdufcefYxm;onfh Oya'taxmuftuljyK
rsm;&Sdaejcif;rSm wrlxl;jcm;onf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh tpkd;&xHrS ypönf;rsm;
jzefYa0ay;jcif;tm;jzifh axmufcHrI &&Sdaejcif; rSm jzpf½kd;jzpfpOfjzpfonf/ awmiftmz&duwGifOya'
taxmuftuljyKwpfcsKdUrSm vlrsKd;pktBuD;tuJrsm;\ w&m;½kH;rsm;teD;tem;wGif &Sdaom
tpkd;&½kH;rsm;ü tajcpkdufxm;Muonf/ þuJhokdYaom tpDtpOfrsm;rSm vkyfief;aqmif&GufrI ukefus
p&dwfukd avsmhenf;aponfomru ½kH;taqmuftOD;okdYvma&mufMuaom trIonfrsm;ukd
Oya' taxmuftuljyKrsm;u ykdrkdívG,fvifhwul awGUqkHEkdifonf/ [efa*&DEkdifiHwGif Roma
Oya' taxmuftuljyKoifwef; tpDtpOf 'kwd,tqifhwGif Oa&myor* zGJUpnf;ykH&efykHaiGrS
taxmuftyhH&&SdcJhonf / EkdifiHtcsKdYwGif jzpfEkdifonfrSm Oya'qkdfif&m0efaqmifrIrsm;twGuf
tpkd;&vsmxm;owfrSwfxm;onfh &efykHaiGrS Oya' taxmuftuljyKvkyfief;ukd axmufyhH&ef
tokH;jyKEkdifonf/
tpkd;&XmewpfckrSwqifh Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfukd aqmif&Guf&mü
,if;tpDtpOfESifh aiGaMu;axmufyHhjcif;wkdYtm; qufpyfay;onfh tusKd;wpf&yfukd &&Sdonf/
,if;okdYjzifh tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;wpf&yfrS aiGaMu;axmufyhHay;jcif;xuf ykdrdkí
qufvuf&SifoefEkdifonf/ tpkd;&ESifh eD;eD;uyfuyf aqmif&Gufjcif;\qkd;usKd;wpf&yfrSm
t&m&Sdrsm;onf tpDtpOf\ vkyfief;&yftay: xdef;csKyf&ef BudK;pm;vmEkdifonf okdYr[kwf
taESmifht,Suf ay;Ekdifonf/ Oya' taxmuftuljyKrsm;onf tpkd;&\]]vkyfjcif;}}okdYr[kwf
]]rvkyfjcif;}}rS ay:aygufvmonfh jyóem&yfrsm;ukd tcgtm;avsmfpGm ajz&Sif;Mu&onf/
tu,fí Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd tpkd;&ESifh eD;uyfpGm yl;wGJxm;&Sdygu
tqkdygjyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&ef ykdrkdcufcJonf/ xkdYjyif tcsKdUEkdifiHrsm;wGif tpkd;&ESifh
vlUtzGJUtpnf; (30) ausmfwGif
vkyfukdif aqmif&Gufaeonf/ rsKd;EG,fpk
tmPmykdifrsm;wGif rsKd;EG,fpk tBuD;
tuJrsm;? rsKd;EG,fpk pDrHcefYcJGolrsm;ESifh
tcaMu;aiGray;onfh rsK d;EG,fpk
aumifpD0ifrsm; yg0ifMuonf/ rsKd;EG,fpk
tmPmykdifrsm;tm; enf;vrf;wus
avhusif hoifMum;ay;jcif; r&S dbJ
,if;wkdYonf ,if;wkdY\ vlUtzGYJtpnf;
rsm;qkdif&m ykdrkd&IyfaxG;onfh udpö&yf
rsm;ukd pDrHcefYcJGMu&NyD; tcgtm;avsmfpGm
==taemufwkdif; Oya'++ESif h "avh
xkH;wrf;rsm;tMum; y#dyu©rsm;ukd
awGUBuHKMu&onf/ tqkdygXme&S d
Oya'rsm;onf ==zsefajzay;jcif;
uRrf;usifrI++ (MediationSkills)tm;
avhusifhoifMum;ay;jcif;jzifh tqkdyg
tjiif;yGm;rIrsm;ukd ajz&Sif;&mwGif
taxmuf tulay;EkdifMuonf/
txufy gXmeonf Oya'
U KYAW MYINT LAW FIRM48
yl;aygif;vkyfukdifonf okdYr[kwf tpkd;&twGuf vkyfukdifonf[k xifjrif,lqjcif;cH&ygu
trsm;jynfolonf rdrdtay: r,kHrMunfjzpfEkdifonf/ tu,fí Oya'taxmuftuljyK
tpDtpOfwpf&yfonf tpkd;&Xmewpfck ESifh yl;wJGxm;&SdvQif rdrd\vGwfvyfrIukd tumtuG,f
jyKonfh pepfwpf&yfwnfaxmifxm;&ef r&SdrjzpfvkdtyfNyD; rdrd\*kPfodu©mukd Ekd;Mum;pGm
xdef;odrf;xm;&Sd&rnf/ xkdokdYjzifh rdrdonf vGwfvyfpGm vkyfief;aqmif&Gufonf[k todtrSwf
jyKjcif;cH&rnf/
1-4-3 Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;twGuf Oya'vufawGU
avhusifha&; ½Hk; wkdYukd yl;aygif; wnfaxmifjcif;
Oya'ausmif;rsm;onf Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;ukd vufawGU vkyfaqmif
&mwGif Oya'r[mXmeukd tcgtm;avsmfpGm tokH;jyKNyD; tcsK dUudpö&yfrsm;wGif Oya'
ausmif;om;rsm;tm; BuD;Muyfaqmif&Gufay;onf/ a,bk,stm;jzifh Oya'ausmif;rsm;onf
vkyfief;vnfywfaeNyD;? aeom;usNyD;aom vufawGUOya'a&;&m ynma&; tpDtpOfrsm;rS
wqifh Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;wGif yg0ifaqmif&Gufay;Muonf/
vufawGUOya'a&;&m ynma&;onf oifMum;ykdYcsay;onfhpepfESifh Oya'ausmif;om;
rsm;u pmoifausmif;wGif;ESif h jyifywkd YwGifaqmif&Gufonfh vkyfief;aqmifwmrsm;ukd
&nfñTef;onf/ þoifMum;ykdUcsonfh enf;pepfonf ausmif;om;ukd tajcjyKNyD; tjyeftvSef
wkefYjyefonfh pepfjzpfonf/ qkdvkdonfrSm Oya'ausmif;om;rsm;onf trIrsm;ukd pmtkyfxJrS
taxmuftuljyK aumfrwDrsm;
wnfaxmifxm;&SdNyD;onfh vlUtzGY J
tpnf;rsm;rS Oya'taxmuftuljyK
tBuHay;rsm;tm; oifwef;ykdYcsay;
onf/ twdwfumvu ,if;Xme
onf jyif;jyif;xefxef oifMum;
&onfh (3) voifwef; tpDtpOf
wpf&yfukdaqmif&GufcJhzl;&m ,if;wGif
vufa&G;pif Oya' taxmuftul
jyKrsm;tm; tBuHay;½kH;rsm;ukd vkyfief;
vnfywfaqmif&Guf&ef oifMum;
yk d Yc say;cJ honf/ oifwef;umv
NyD;qkH;NyD;aemuf ,if;wdkYtm; Natal-
Durban wuúokdvf (,ck KwaZulu-
Natal wuúokdvf) Oya' r[mXmerS
Oya'taxmuf tuljyK 'Dyvkdrm
vufrSwf csD;jr§ifhay;onf/
,if;tzGJUtpnf; pwifay:ayguf
onfrSpí tqkdygXmeonf trI
tcif;aygif; aomif;aygif;rsm;pGmudk
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 49
zwf&Ijcif;jzifh oif,ljcif;? wu,fhtrIonfrsm;tm; Oya'0efaqmifrIay;jcif;? tpkd;&r[kwfonfh
tzGJUtpnf;rsm;wGif oif,lavhvmjcif;ESifh tv,fwef;tqifh pmoifausmif;rsm;ESifh owfrSwf
xm;onfh tkyfpkrsm;ukd Oya'ESifhqufpyfonfh ynmay;jcif;wkdY yg0ifonf/ vufawGU Oya'a&;&m
ynma&;onf vlrIa&;qkdif&m w&m;rQwrIabmiftwGif;wGif vkyfukdifaqmif&Guf&rnfh
vufawGUA[kokwESifh uRrf;usifrIrsm;ukd tav;teufxm; oifMum;ykd Ycsonf/ Oya'
0efaqmifrI vufawGUavhusifha&;Xme\ oD;jcm; vu©Pmwpf&yfrSm qif;&Jolrsm;ESifhtcGifh
ta&;rJhonhf trIonfrsm;\ vkdtyfcsufrsm;ukd jznfhqnf;ay;&efjzpfonhftwGuf ,if; Oya
'vufawGUavhusifha&;Xmersm;onf Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd taxmuf
tyHhay;&ef tvGefoifhawmfonfh yl;aygif;aqmif&Gufolrsm; jzpfMuonf/
1989 ckESpfwGif awmiftmz&duEkdifiHü Natal- Durban wuúokdvf (5) rS Oya'r[mXme
tBuD;tuJ David McQuoid-Mason ESifh tar&duef{nfhOya'ygarmu© Carole Baekey wdkYonf aus;vufa'orsm;wGif Oya' 0efaqmifrIay;&eftwGuf tpkd;&r[kwfonfh tzGJU
tpnf;wpf&yfukd wnfaxmifcJhMuonf/ þtpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;jzpfaom ]]vlUtzJGU
tpnf; Oya'A[kdXme}} (Community Law Centre) (,ck Community Law and Rural
Development Centre) onf aus;vufa'orsm;wGif a&SUajy;vlUtzJGUtpnf; Oya'A[kdXme
pDrHudef; (5) Xmeukd pDpOfaqmif&GufcJhonf/ ,if;A[kdXmersm;ukd rsKd;EG,fpktmPmykdifrsm;\
½Hk;rsm;wGif zGifhvSpfcJhjcif;jzpfonf/ A[kdXmewpfckpDwGif Oya'taxmuftuljyK(2)OD;ukd
cefYxm;ay;NyD; ,if;wkdYonf wuúokdvf&Sd ]] Community Law Centre}} ½Hk;wGif Xmeqkdif&m0efxrf;
(5) Natal-Durban wuúodkvfudk ,if;tm; Durban-Westville ESifh 2004 ckESpfwGif yl;aygif;NyD; KwaZulu-Natal
wuúodkvf[k ac:wGifygonf/
ukdifwG,fajz&Sif;ay;cJhNyD; aus;vufae
jynfolrsm;twGuf wpfE Sp fvQif
jynfwGif;okH; ==&ef;++ aiG oef;aygif;
rsm;pGm jyefvnf&&Sdatmif aqmif&Guf
ay;cJhNyD;jzpfonf/ tqkdyg Xmeonf
ESpfpOfESpfwkdif; vlUtzGJUtpnf; Oya'
ynm tvkyf½kHaqG;aEG;yJG trsm;
tjym;ukd wufa&mufcJhNyD; tpkd;&
tkyfcsKyfa&;vkyfief; aqmif&Gufcsuf
rsm;\ wm0efcHrIukd tuJjzwf&ef
apmifhMunfhay;onfhtjyif a'owGif;
wpfckvkH;wGif qE´´rJay;ol ynmay;
a&;ukdvnf; jznfhqnf; aqmif&Guf
ay;onf/
Sources : McQuoid-Mason 2006.
U KYAW MYINT LAW FIRM50
rsm;rSwqifh ueOD;oifwef;ESifh BuD;MuyfrIrsm;ukd &&SdcJhMuonf/ tqkdyg½Hk;ukd ]]Oya' vufawGU
avhusifha&;Xme}} Legal Clinic ESifh omrefjynfolrsm;\ aeYpOfokH; Oya'tpDtpOfrsm;]]Street
Law Program}} wkdYu taxmuftulay;NyD; ,if;wGif Oya'ausmif;om;rsm;? ausmif;q&mrsm;
ESifh vlUtzGJUtpnf;acgif;aqmifrsm;ukd txufausmif;rsm;? tusOf;axmifrsm;ESifh vlUtzGJU
tpnf;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm;wGif Oya'ynmtajccHtpDtpOfrsm;ukd xrf;aqmif&ef
avhusifhay;onf/
awmiftmz&duEkdifiHwGif Oya'ausmif;\yg0ifrIonf tpDtpOftxajrmuf atmifjrifa&;
twGuf taxmuftulay;cJhonf/ ,if;odkY yl;aygif;xm;jcif;onf cufcJonfh pHcsdefpHñTef;rsm;
owfrSwfxm;onhf tpDtpOfrsm; atmifjrifap&ef taxmuftulay;cJ honfhtjyif
Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf Oya'ausmif;\ taxmuftyHhukd &&Sd&ef vrf;aMumif;
ay;cJhonf/ McQuoid-Masonu ,if;qufqHa&;onf Oya'ausmif; ukd,fpm;vS,frsm;
tm; tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;u bkwftzGJUwGif ae&mcsxm;cH&jcif;? wuúokdvf
Oya'vufawGUavhusifha&; XmeokdY vma&mufolrsm;tm; Oya'taxmuftuljyK tpDtpOf
taMumif;ukd today;taMumif;Mum;jcif;ESifh tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf; ukd,fpm;vS,frsm;?
Oya'r[mXmeokdY vma&muf&ef tcGifhtvrf;rsm;ukd &&Sdjcif;ponfh vkyfief;pOfrsm;ukd
jznfhqnf;ay;Ekdifonf[k xkwfazmfajymMum;cJhonf/ McQuoid-Masonu ]]tajccHtm;jzifh
cifAsm;u NGOukd Oya'ausmif;\ tpdwftykdif;wpf&yftjzpf ae&mcsxm;ay;csifw,f/
'g[molvnf;Ekdif? ukd,fvnf;EkdifqkdwJh taetxm;rsKd;yJjzpfw,f}}[k ajymMum;cJhonf/
McQuoid-Masonu qufvufajymMum;onfrSm awmiftmz&duEkdifiH&Sd Oya'ausmif;rsm;onf
Oya'taxmuftuljyK tBuHay;½k H;rsm;twGuf Oya'ynm jznfhqnf;ay;jcif;ESih f
oifMum;ykdYcsay;onfh Oya'vufawGU
avhusifha&;XmerS Oya' taxmuf
tuljyKoifwef;wpf&yf
BuD;xGm; vmjcif;-
[efa*&DEkdifiHwGif Foundation
for Clinical Legal and Street Law
Programs.
== Foundation for Clinical Legal
and Street Law Programs++onf
tpk d ;&r[kwfonf h tzG J Utpnf;
wpf&yfjzpfNyD; [efa*&DEkdifiH? blwm
yufpfNrdKU EotvosLor-and(ELTE)
wuúokdvf&S d Oya'r[mXmewGif
wnf&Sdonf/ ,if; wuúokdvfonf
Oa&mywkduf tv,fykdif;ESifh ta&SU
ykdif;wkdYwGif a&S;tusqkH; wuúokdvf
wpfck jzpfonf/ Agnes Kover onf
azmifa';&Sif;uk d wnfaxmifol
jzpfNyD; Xme(6)ckukd avmavmq,f
½kH;cef;ae&m zGifhvSpfay;xm;onfh
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 51
0efaqmifrIrsm;ukd yHhykd;jcif;wkdYwGif ta&;BuD;onfh tcef;u@rS yg0ifcJhonf[k qkdonf/
awmiftmz&duEkdifiHwuúokdvf&S d Oya' vufawGUavhusifha&;Xmersm;onf ,if;wkd Y\
e,fajrrsm;&Sd Oya'taxmuftuljyK½Hk;rsm; trsm;tjym;ukd Oya'ynm&yfESifh taxmuf
tyhHrsm; ay;cJhMuonf/ Oyrmtm;jzifh Oya'vufawGUavhusifha&;Xmewpfckonf ,if;a'o&Sd
Oya'taxmuftuljyK½Hk;(10)ck txd taxmuftulay;&ef wm0ef&Sdonf/ (6)
[efa*&DEk difiHwGif Oya'taxmuftuljyKoifwef;tpDtpOfwpf&yfrSm Oya'
0efaqmifrIrsm;ESifh vlUtzGJUtpnf; ynma&;wkYdukd axmufyHhonfh ykdrdkus,fjyefYaom Oya'
vufawGUavhusifha&;Xme\ tpG,ftyGm;wpfckjzpfNyD; EkdifiHjcm;rS axmufyhHaiGrsm; vufcH&&Sdap&ef
oD;jcm;tpkd;&r[kwfonhf tzGJUtpnf;wpf&yfjzpfonfh ]] Foundation for Clinical Legal and
Street Law Programs}}ukd EotvosLorand(ELTE) wuúokdvfwGif wnfaxmifxm;&Sdonf/
,if;wuúokdvfwGif ae&mxkdifcif; owfrSwfay;NyD; tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;\ 'g½kdufwm
jzpfol Agnes Kover onf wuúokdvfXmewpfck\ tcsdefjynfh tzGJU0ifjzpfonf/ okdYaomf tjcm;
0efxrf;rsm;ESifh ypönf;t&if;tjrpfrsm;ukd oD;jcm;axmufyHhaiGrsm;jzifh jznfhqnf;ay;onf/
wuúokdvf\ ykdrkdus,fjyefYonfh Oya'0efaqmifrItpDtpOfukd [efa*&DEkdifiHESifh Oa&mywkduf\
tjcm;a'orsm;wGif vlrsKd;cJGjcm;qufqHjcif; tBuD;tus,fcH&onfh Roma rsKd;EG,fpk Oya'
ausmif;om; trsm;tjym; wufa&mufqnf;yll;Muonf/ 'g½kdufwmKover onf Oya'
ausmif;½dS tqkdygazmifa';&Sif;twGif; Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf topfwpf&yfukd zefwD;
wDxGifcJhonf/ ,if;tpDtpOfopfonf Roma rsKd;EG,fpk vlenf;pkukd,fpm;vS,frsm;ESifh vufawGU
(6) awmiftmz&duEdkifiHwGif tqdkygtpDtpOftrsm;tjym;twGuf tvSL&SifwddkYu aiGaMu;xnfh0ifrIudk ]] Associa-
tion of Universal Legal Aid Institutions Trust }} u pDrHcefYcGJygonf/
Oya'ynma&;tpD tpOfukd n§dEIdif;
aqmif&Guf ay;aeonf/
Oya'vufawGUavhusifha&;
Xmersm;teuf (5)ckonf &mZ0wf
Oya'? rdom;pkOya'ESif h uav;
oli,ftcGifhta&;rsm;? tvkyform;
Oya'? trsKd;orD;rsm; tcGifhta&;ESifh
tusOf;om;rsm; tcGifhta&;wkdYtay:
Oya' twkdifyifcH 0efaqmifrIukd
jznfhqnf; ay;aeonf/ Street Law
Clinic rsm;onf Oya' ausmif;om;
rsm;tm; txufwef;ausmif;rsm;?
vli,f tzGJUtpnf;rsm;ESifh tjcm;
vlUtzGJUtpnf; tajcjyK ywf0ef;usif
rsm;twGif;wGif Oya' ESifh qufpyfNyD;
tjyeftvSef qufoG,faqmif&Guf
&onfh vkyfief;aqmifwmrsm;wGif
a&SUaqmifa&SU&GufjyK&ef tokH;jyKonf/
'g½k dufwm Koveru u txufyg
tzGJUtpnf;qkdif&m ueOD; aqmif&Guf
csufukd Street Law oifMum; ykdYcsa&;
U KYAW MYINT LAW FIRM52
wuf<upGm aqmif&GufMuolrsm;tm; oifwef;ay;&ef &nf&G,fNyD; ,if;tpDtpOfukd azmifa';&Sif;rS
wqifh aqmif&Gufonf/ tpDtpOfukd 'g½kdufwmKover ukd,fwkdifaqmif&Gufaeonfh Street Law
Clinic u wkd;wufwDxGifxm;onfh oifwef;qkdif&m uRrf;usifrIukd &,lxm;NyD; EkdifiHwGif;&Sd
tBuD;qkH;aom Roma vlrItzGJUtpnf;jzpfonfh ]]Roma vlrItzGJUtpnf; azmifa';&Sif;}} ESifh
yl;aygif;aqmif&Gufonf/
Oya'vufawGUavhusifha&;Xmersm;onf Oya'r[mXme\ pdwf0ifwpm;&SdrIESifh Oya'
qkdif&muRrf;usifrI wkdUtjyif oifwef;twGuf ae&mxkdifcif;okdYr[kwf ½Hk;cef;jznfhqnf;ay;jcif;wkdY
tygt0if Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yftwGuf t&if;tjrpftrsm;tjym;ukd
jznfhqnf;ay;onf/ Oya'r[mXmeonf Oya'vufawGU avhusifha&;XmeESifh yl;aygif;vQuf
Oya'ausmif;rsm;wGif tokH;jyKavhjyKxr&Sdonfh tjyeftvSef qufoG,f aqmif&Gufaom
oifwef;enf;pepfrsm;ukd tokH;jyKMuonf/ þukd,fwkdifukd,fus yg0if&onfh enf;pepfrsm;onf
Oya' taxmuftuljyKrsm;tm; oifwef;ay;&mwGif vkdtyfvSNyD; ,if;wkdYtm; vlUtzGJUtpnf;
ynmay;vkyfief; aqmif&Guf&mwGif tqifoifhjzpfaponf/ Oya'ausmif;om;rsm;onf
pma&;om;jcif;? bmomjyefqkdjcif; okdYr[kwf oifMum;ykdYcs&mwGif ukd,fwkdifukd,fus yg0ifjcif;jzifh
ygarmu©rsm;udk taxmuftulay;um Oya' taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfudk ulnD
jznfhqnf;ay;Ekdifonf/
Oya'vufawGUavhusifha&;XmerSwqifh Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf wpf&yfudk
taumif txnf azmfaqmif&Gufjcif;\ qkd;usKd;wpf&yfrSm ,if;Oya'ausmif;onf Oya'
taxmuftuljyKrsm; 0efaqmifrIay;aeaom vlUtzGJUtpnf;rS twefi,fuGma0;onfh
ae&mwGif &SdaeEkdifjcif; jzpfonf/ aemufjzpfEkdifacstm;enf;csufwpf&yfrSm Oya'r[mXmeonf
tpDtpOfjzifh pwifcJhNyD; olrtaejzifh
,if;tpDtpOfukd olr ukd,fwkdif\
tajccH Oya'vufawGU avhusifha&;
vkyfief;tjzpf oabm xm;&Sdonf/
þoifMum;ykd Ycsonfh XmerSwqifh
'g½kdufwm Kover onf qufoG,fjcif;?
azsmif;zs ajymqkdjcif;? zsefajzay;jcif;?
ta&;BuD;onfh udpö&yfrsm;twGuf
pOf;pm;ykH pOf;pm; enf;? trIwpfckukd
cJGjcrf; pdwfjzm avhvmjcif;? olwyg;
ESifhawGUqkHar;jref;jcif;? pma&;om;
jcif;E Si f h uk d,fusif hw&m;qk di f&m
jyóem&yfrsm;ukd pl;prf;avhvmjcif;
wk d YuJ hok d Yaom ==a&SUaevkyfief;\
uRrf;usifrIynm&yfrsm;++ukd oif,l
&efESifh Oya'oDtkd&Drsm;ukd olr\
Oya' vufawGUavhusihfa&; Xmersm;
tm;vkH;wGif Oya' ausmif;om;rsm;
tm; tultnDay;a&;twGuf
avhvmoifMum;onfh enf;pepf
rsm;uk dvnf; wDxGif aqmif&Guf
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 53
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd pDpOfa&;qJGGNyD; taxmuftyHhay;&ef tcsdefvkHavmufrI
ray;Ekdifjcif; jzpfEkdifonf/ þtaMumif;jycsuf\ wpfpdwfwpfa'o oufqkdifonfhtaejzifh
Oya' taxmuftuljyKtpDtpOfwGif yg0ifonfh Oya'vufawGU avhusifha&;Xmersm;onf
tcgtm;avsmfpGm tpkd;& r[kwfonfh tzGJUtpnf;\ jyifywGif yl;aygif;aqmif&GufwwfMuonf/
tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;onf Oya'vufawGUavhusifha&;Xmeukd uruxjyKonfh
wuúokdvf\ enf;vrf;wus wJGzufxm;jcif; r&SdygbJ ]]tBuHay;csufjyKjcif; tajccH}}jzifh
Oya'r[mXmewGif yg0ifywfoufEkdifonf/
Oya'vufawGUavhusi f ha&;XmerSwqif h vky fuk di f jci f ; jzi f h awGU BuH K&onf h
tjcm;tEkwf vu©Pm wpf&yfrSm wuúokdvfonf tzGJUtpnf;wpf&yftjzpf yl;aygif;
yg0ifaqmif&Gufavh&Sdjcif; jzpfonf/ wuúokdvfwpfckESifh enf;vrf;wus qufoG,fxm;onfh
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfonf wuúokdvf\ AsL½kdu&uf vkdtyfcsufrsm;ukd
jznfhqnf;ay;&ef vkdtyfonf/ þudpöwGif tEÅ&m,f&SdonfrSm tu,fí tqkdygtpDtpOfonf
wuúodkvftaejzifh a&SmifuGif; vkdonfh jyóem&yfukd vkyfukdifaqmif&Gufygu wuúokdvf
EkdifiHa&;wGif yg0ifywfoufoGm;Edkifonf/ wnfqJOya' vufawGUavhusifha&;Xme wpfcktwGif;
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd zefwD;jcif;\ pdefac:rIrsm;ESifh tusKd;tjrwfrsm;ukd
aemifvmrnfh tcef;(3)wGif pl;prf;&SmazGwifjyxm;onf/
ay;cJhonf/
Roma vlUtokdif;t0kdif;twGif;
Oya' taxmuftuljyKoifwef;
tpDtpOfonf pkaygif;oifMum;onfh
pmoifcef;rsm;&Sd Oya' ausmif;om;
rsm; (Roma and non - Roma r[kwf
onfh ausmif;om;rsm;tygt0if) \
Oya' vufawGU avhusifha&; tawGU
tBuHK ESifh== Street Law ++ enf;pepfukd
tokH;jyKvQuf Oya'ESifh qufpyfonfh
ynma&;ukd Roma rsKd;EG,fpk q&m
rsm;tm; oifMum;ykdYcsay;onfh ouf
qk dif&mtpk d;& r[kwfonfh tzG J U
tpnf; ==azmifa';&Sif;++\ tpDtpOf
wkdYrS &&Sdjcif;jzpfonf/
Sources : Tibbitts 2005 a.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 55
tcef;(2)
tajctaeukd cJGjcrf;pdwfjzmavhvmjcif;
yg0ifonfh taMumif;t&mrsm;
2-1 tcsuftvuf pkaqmif;jcif;vkyfief;pOf
2-2 ckcHEkdifjcif;tm;enf;aom vlOD;a&rsm;ESifh ,if;wkdY\ vkdtyfcsufrsm;
2-3 Oya'a&;&mESifh w&m;pD&ifa&; ywf0ef;usif
2-4 tpDtpOfwpf&yfukd wnfaxmif&eftwGuf vlom;ESifh½kyf0w¬K ypönf;t&if;tjrpfrsm;
2-5 jzpfvmEkdifajc Oya'taxmuftuljyKrsm;
]]tajctaeukd cJGjcrf;pdwfjzmavhvmjcif;}}qkdonfrSm oD;oefYtajctaewpf&yfwGif
oD;oefYy&dowfrsm;\ vkdtyfcsufrsm;udk em;vnf&ef vkyfief;pOftqifhqifh aqmif&Gufjcif;wpf&yf
jzpfonf/ ]]tajctaeukd cJ G jcrf;pdwfjzmavhvmjcif;}}uk d aqmif&Gufjcif;onf Oya'
taxmuftul jyKtpDtpOfwpf&yfukd wnfaxmif&ef oifh? roifhESifh tu,fí wnfaxmif
oifhygu ,if;tpDtpOfrS jznfhqnf;ay;rnfh t&mrsm;onf rnfonhf0efaqmifrIrsm; jzpfoenf;
qkdonfukdqkH;jzwf&mwGif ta&;BuD;onfhtqifhwpfckjzpfonf/ 0efaqmifrIay;rnfh vlUtzGJU
tpnf; tcsuftvufESifh ,if;wkdY\vkdtyfcsufwkdYukd pkaqmif;NyD; cJGjcrf;pdwfjzmjcif;onf rdrd\
tpDtpOftwGuf a&G;cs,frIrsm;jyK&mwGif taxmuftulay;rnf/ þtcef;onf wdusaom
U KYAW MYINT LAW FIRM56
Oya' taxmuftuljyKvkyfief; tajctaeukd cJGjcrf;pdwfjzmavhvmjcif;wpf&yftm; rnfokdY
rnfykHaqmif&Guf&rnfh vkd&if;ukd tcsKyfazmfjyxm;onf/ xkd Yjyif þtcef;onf tcsuf
tvufrsm;ukd pkaqmif;jcif;qkdif&m a&G;cs,frIrsm;ESifh rdrd\cJGjcrf;pdwfjzmavhvmcsufwGif pl;prf;
&SmazG&rnfh t"due,fy,frsm;ukd NcHKikHokH;oyfxm;onf/ rdrdwGif &Sdaeonfh t&if;tjrpfrsm;
ay:wGif tajccHvsuf þcJGjcrf;pdwfjzmavhvmcsufonf tenf;ESifhtrsm;qkdovkd pnf;pepf
usEkdifaomfvnf; okH;oyfcsufrsm;tm;vkH;wkdYonf jzpfEkdifajctusKd;&Sdrnfholrsm;ESifh ta&;BuD;onfh
tcef;u@wGif yg0ifywfoufolrsm;tMum; tjyeftvSef qufqHrIwkdYtay: wnfrSDaeonf/
awGUqkHar;jref;jcif;rsm;? avhvmqef;ppfjcif;? tuJjzwfjcif;rsm;ESifh a&Smifwcif pum;
pjrnfajymqkdjcif;ESifh oufqkdif&m vlUtzGJUtpnf;twGif;okdY a&muf&Sdavhvmjcif;jzifh rdrdonf
taxmuftulay;&rnhf vlUtzGJUtpnf;\ ta&;wmudk;vkdtyfaeonfh udpö&yfrsm;ukd em;vnf
EkdifvmNyD;? rdrd\ tpDtpOfukd enf;vrf;wus a&;qJGvmEkdifayrnf/ rdrdtajctaeukd qef;ppf
avhvmcsufonf atmufygudpö&yfrsm;ukd NyD;ajrmufatmifjrif&ef avhvmjcif;jzpfNyD; -
tdrfwGif;tMurf;zufjcif;uJhokdYaom vlyk*¾KdvfwpfOD;csif;Mum; jzpfvmEkdifonfh w&m;rQwrI
jyóem&yfrsm; okdYr[kwf yk*¾vduajr,mukd tpkd;&u tvJGokH;pm;jyKvkyfjcif; wkdYuJhokdYaom
vlyk*¾dKvfwpfOD;csif;ESifh tpkd;&wkdYtMum; w&m;rQwrI jyóem&yfrsm;ukdazmfxkwf&efESifh
,if;tcsuftvufwkdYu rnfonfhvlOD;a&ESifhjyóem&yfrsm;tay: tm½kHpkdufaqmif&Guf
&rnfukd taxmuftuljzpfap&ef?
vltrsm;taejzifh ,if;jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&ef rnfonhfae&mokdU oGm;a&mufMu
onfukd xkwfazmf&ef?
rdrdEkdifiH\tm;vkH;vTrf;NcHKonfh Oya'tokdif;t0kdif; ywf0ef;usiftaetxm;? rdrd
wkdYESifh tvm;o@efwlonfh &nfrSef;csufrsm;ESifh aqmif&Gufcsufrsm; jyKvkyfaeonfh
vlUtzGJYtpnf;\ jyóemrsm;ESifh
tpDtpOfqkdif&m OD;pm;ay;rIrsm;
awmiftmz&duEkdifiHwGif tpD
tpOfqkdif&m acgif;aqmifrsm;onf
r s K d ;E G, fp ktmPmy k di fr sm ;x Ho k d Y
oGm;a&mufMuNyD; rdrdwkdYonf rnfol
rnf0grsm; jzpfaMumif;ESif h Oya'
taxmuftuljyKwkdY\ tcef;u@ukd
&Sif;vif;wifjyNyD;vQif vlUtzGJUtpnf;
jyóem&yfrsm;taMumif;ukd ar;jref;
Muonf/ xkdYjyif Oya' taxmuf
tuljyKwkdYu tultnDay;&ef jzpfEkdif
ajc&Sd? r&Sd ukdvnf;ar;jref;Muonf/
þtjyeftvSef ajymqkdjcif;rsm;rS
wqifh owif;tcsuftvufrsm;ukd
pkaqmif; &,louJYokdY oufqkdif&m
vlUtzGJUtpnf;wGif tvkyf½kHaqG;aEG;yJG
jyKvkyfjcif;jzifhvnf;&,lonf/ tqkdyg
acgif;aqmifwkdY awGU&SdonfrSm yifpif
aiGay;acsrI rsm;ESif h ywfoufí
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 57
tzGJUtpnf;rsm;ESif h jzpfEkdifajcOya'taxmuftuljyKrsm; tiftm;wkd Ytygt0if
rdrd\ Oya'taxmuftuljyK vkyfief;twGuf tm;vkH;vTrf;NcHKonfh tpDtpOfwpf&yf
a&;qJG&ef?
Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yf wnfaxmif&ef rSefuefaMumif; taxmuftul
jzpfap&ef ,if;tpDtpOf\ a,bk,stcsuftvufrsm;ukd ykdif;jcm;owfrSwf&efESifh
ueOD; oifwef;ay;&eftwGuf pDpOfaqmif&Guf&ef?
vlUtzJGJ Ytpnf;tzJGUY0ifrsm;tm; ,if;wkdY\ tajctaeukd &Sif;vif;wifjyEkdifatmif
taxmuftuljzpfap&efESifh pDrHudef;vkyfief;pOfwGif rdrdESifhtwl yl;aygif;yg0if&ef?
tpDtpOfukd taxmuftuljzpfap&ef avhvmqef;ppfcsufvkyfief;pOftm; toif;
tzGJUrsm;qkdif&m r[mrdwfjyKvkyfjcif;ukd ta&;BuD;onfh yxrajcvSrf;tjzpf jyKvkyfvsuf
wlnDonfh &nfrSef;csufrsm; okdYr[kwf pyfqkdifonfh uRrf;usifrIrsm;&Sdaom wnfqJ
0efaqmifrIvkyfief;rsm;udk toif;tzGJUwkdYESifh rdrdudk rdwfqufay;jcif; aqmif&Guf&ef?
toif;tzGJUtrsm;tjym;onf tpDtpOfwpf&yf jzpfajrmufa&;twGuf ]}tajctaeukd
qef;ppfavhvmcsuf}}tm; tajccHtjzpf tokH;jyKMuonf/ tajctaeukd qef;ppfavhvm
csufwpf&yftm; aqmif&Guf&ef ud&d,mwpf&yfrSm (SWOT) Strength, Weakness, OpportunityESifh
Threat [k ac:qkdonf/ t"dyÜm,frSm tm;omcsufrsm;? tm;enf;csufrsm;? tcGifhtvrf;rsm;ESifh
tEÅ&m,frsm;ukd qef;ppfavhvmonfh enf;pepfjzpfonf/ SWOT cJGjcrf;pdwfjzmavhvmcsufonf
tzGJUtpnf;wpf&yf\ twGif;pnf;oGifjyifvu©Pmjzpfaom tm;omcsufrsm; okdYr[kwf tm;enf;
csufrsm;ESifh tcGifhtvrf;rsm; okdYr[kwf tEÅ&m,frsm;uJhokdYaom jyifytaMumif;&if;rsm;ukd
ykdif;jcm;owfrSwfazmfjyay;onf/ (r[mAsL[majrmuf pDrHudef; tokH;jyKud&d,mtaMumif;ukd
ykdrkdod&SdEkdif&ef www.managementhelp.org/ plan_dec/str-plan/str_plan.htm wGif avhvmEkdifonf/)
rsm;a jrmi fv Sp Gmaom jyóem
&yfrsm;&SdaeaMumif;ESifh wpfcsKdUudpö&yf
rsm;wGif ,if;yifpifaiGay;acsrI
a&muf& S dvmjci f ;r& S d ok d Yr[kwf
jynfhjynfh00 r&&Sdonfukd awGU&Sd&&m
,if;ok d Y jzpf&onfrSm vmbfay;
vmbf,l jcif;onf tpdwftykdif;
wpf&yftjzpf yg0ifaeonf/ yifpif
udpöonf ==Community Law and
Rural Development Centre+ +\
Oya' taxmuftuljyKtvkyfwGif
ueOD; pl;pkdufaqmif&Guf&efvkyfief;
jzpfvmcJhonf/
rGef*k dvD,m;Ek difiHwGif Oya'
taxmuftuljyKtpDtpOf taumif
txnfazm folrsm;onf tqif h
okH;qifhwGif tpkd;&t&m&Sdrsm;ESif h
tpnf;ta0;rsm; usif;ycJ honf/
tqifhokH;qifhqkd&mwGif jynfe,f?
c½kdifESifhatmufajctqifhwkdY jzpfMu
U KYAW MYINT LAW FIRM58
2-1 tcsuftvufpkaqmif;jcif; vkyfief;pOf (Data Collection Process)
Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfukd pwifaqmif&Guf&ef pOf;pm;olonf
vlUtzGJUtpnf;wpfckwGif jznhfqnf;ay;Ekdifjcif; r&Sdonfh w&m;rQwrIqkdif&m jyóem&yfrsm;ukd
wduspGm owfrSwf&efESifh ,if;wkdYukd Oya'taxmuftuljyKwpfOD;u ajz&Siff;Ekdifjcif;&Sd&ef
tajctae qef;ppfcsufyef;wkdif &Sd&rnf/ ,if;ukd ]]uGufvyfudk cJGjcrf;pdwfjzmavhvmjcif;}}
(gap analysis) [kac:qkdonf/ ,if;]]uGufvyfudk cJGjcrf;pdwfjzmavhvmjcif;}}ukd tajccHí
rdrdtvkyfvkyfonfh vlOD;a&OD;pm;ay;owfrSwfjcif;? t"du Oya'jyóem&yfrsm;ukd BudKwif
wGufqjcif;ESifh rdrd\Oya' taxmuftuljyKrsm;tm; rnfokdYrnfykH avhusifhrnfukd r[mAsL[m
rsm; csrSwftwnfjyK&ef jzpfonf/
vlUtzGJUtpnf;wpf&yf Oya'a&;&mvkdtyfcsufrsm;tay: okH;oyfjcif;ukd tpDtpOfukd
pwiftaumiftxnfazmfol odkYr[kwf pDrHcefYcJJGrItzGJUu oufqkdif&mvlUtzGJUtpnf; tzGJU
0ifrsm;ESifh acgif;aqmifwkdYESifh aqG;aEG;wkdifyifjcif;jzifh aqmif&GufEkdifonf/ vkdtyfcsufrsm;tm;
okH;oyfcsuf wpf&yfukd tcsuftvufrsm; pkaqmif;jcif; enf;pepftrsm;tjym;wkdYjzifh tokH;jyK
Ekdif&m ,if;wkdYwGif atmufygtcsufrsm; yg0ifMuonf/
wkduf½kdufMunfh&Iavhvmjcif;?
ar;cGef;rsm; ar;jref;jcif;?
t"duae&mwGif &Sdolrsm; okdYr[kwf wwfuRrf;onfhtodynm&Sdolrsm;ESifh aqG;aEG;
wkdifyifjcif;?
oufqkdif&mpmtkyfpmwrf;ukd okH;oyfjcif;?
onf/ xkdYjyif 4if;wkdYonf vlUtcGifh
ta&;vkyfief;wGif yg0ifvkyfukdif
aeonfh a&SUaetoif;rsm;ESifh tpkd;&
r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;ESifhvnf;
pnf;a0; aqG;aEG;cJhMuonf/ acgif;
aqmifrsm;taejzif h a'oqkdif&m
tmPmykdifrsm;tm; vlUtzGJUtpnf;
0ifrsm;ESifh aqG;aEG;yJGrsm;? ==aetdrft
a&mufoGm;a&mufavhvmjcif;rsm;++
(homevisits) jyKvkyfEkdifa&;twGuf
pDpOfaqmif&Gufay;&ef arwÅm&yfcH
jcif;jzifh oufqkdif&mvlUtzGJUtpnf;
0ifrsm;ESif h wkduf½kdufpum;ajymqkd
EkdifcJhMuonf/ tpDtpOfpwifaqmif
&Gufolrsm;taejzifh tpkd;&t&m&Sd
rsm;ESifh vlUtzGJUtpnf;rsm;u azmfjy
onfh jyóem&yf trdsK;tpm;wkdYwGif
wlnDrIrsm;pGm&SdaMumif; qef;ppfawGU&Sd
&onf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 59
awGUqkHar;jref;jcif;rsm;?
tm½kHpkdufonfh tkyfpkrsm;(focusgroups)?
rdrd\enf;pepfrsm;ukd a&G;cs,f&mwGif rdrdtaejzifh vufawGUtusqkH; enf;ynmrsm;
ESifh pdwfcsNyD; rSefuefrI&Sdonhf owif;tcsuftvufrsm;ukd jznfhqnf;ay;&ef jzpfEkdifajc&Sd
onfh enf;ynmrsm;ukd pOf;pm;&ef vkdtyfrnf/ tcsuftvuf pkaqmif;onfh tajccHtusqkH;
enf;vrf;rsm;teuf wpfckrSm oufqkdif&m vlUtzGJUtpnf;0ifrsm;ESifh wkduf½kduf qufoG,fjcif; ESifh
pum;tjyeftvSefajymqkdjcif; jzpfonf/ þenf;pepfonf rdrd\tpDtpOfESifh vlUtzGJUtpnf;Mum;
xda&mufaom yl;aygif;aqmif&GufrIwpf&yf&&Sd&ef tajccHtkwfjrpfjzpfonf/ tu,fí rdrdwGif
rdrdukd,fwkdif tcsuftvufpkaqmif;&ef vkHavmufonfh vltiftm;r&Sdygu? rdrdtaejzifh
a'ocH tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm; okdYr[kwf Oya'ausmif;om;rsm; (Oyrmtm;jzifh
a&SUaeynm oifMum;aeolrsm;) wkdYtm; rdrdukd ulnDyHhykd;&ef tultnD&,lEkdifonf/
owif;tcsuftvuf pkaqmif;jcif;\ tvG,fulqkH;enf;vrf;rsm;teuf wpfckrSm
vltrsm;ESifh awGUqkH ar;jref;&efjzpfNyD; rdrdtaejzifh ,if;udpö&yfukd wpfOD;csif; awGUqkHar;jref;jcif;?
tm½kHpkdufonfhtkyfpkESifh awGUqkHar;jref;jcif;? okdYr[kwf tjcm;olwpfOD;rSwqifh ar;cGef;rsm;
ar;jref;í pDrHcefYcJGjcif;wkdYjzifh aqmif&GufEkdifonf/ owif;tcsuftvufrsm;ukd vlUtzGJUtpnf;
qkdif&m tpnf;ta0;rsm;okdYr[kwf tvkyf½kHaqG;aEG;yGJrsm; usif;yjyKvkyfNyD; &,lpkaqmif;Ekdifonf/
vltrsm;tjym;ESifh jyKvkyfonfh awGUqkHar;jref;jcif;rsm;onf ar;jref;pkaqmif;jcif;? owif;
tcsuftvufpdwfcs&rI &S d ? r&S duk d oufaoxlEk difayonf/ pk Hprf;ppfaq;jcif;jyKonfh
þvkyfief;pOfukd tokH;jyKjcif;jzifh vltrsm;awGUBuHKaeonfh jyóem&yfrsm; oJvGefpukd
od&SdvmEkdifNyD; Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfu ,if;wkdYtm; ay;pGrf;Ekdifonfh
Moldova EkdifiH aus;vufae
jynfol rsm;\ vkdtyfcsufrsm;
avhvmqef; ppfjcif; okH;oyfcsuf
armfvfwkdbmEkdifiH&Sd aus;vuf
aejynfolrsm;\ tajccH Oya'
a&;&m vkdtyfcsufrsm;ukd okH;oyfcsuf
wpf&yf a&;qJGEkdif&eftwGuf aus;&Gm
aygif; (11) &GmrS ukd,fpm;vS,frsm;tm;
awGUqkHar;jref;cJhonf/ ,if;awGUqkH
ar;jref;rIjyKvkyf&mwGif ar;cGef;rsm;
ykHpH ESpfckukd tokH;jyKcJhonf/ wpfckrSm
omrefjynfolrsm;twGuf jzpfNyD;
aemufwpfckrSm trsm;jynfolwkdY\
Oya'aMumif;t& vkdtyfcsufrsm;ukd
odEk di fpGrf;onfh Nrd K Uawmf0efrsm;?
ausmif;q&mrsm;? &Jt&m&S d rsm;?
tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;\
acgif;aqmifrsm;? bkef;awmfBuD;rsm;?
vlrIa&; 0efaqmifrI ay;olrsm;?
U KYAW MYINT LAW FIRM60
jzpfEkdifajc &Sdaom ajz&Sif;csufukdvnf; od&SdvmEkdifonf/rdrdtwGuf owif;tcsuftvuf
t&if;tjrpfrsm;jzpfonfhtjyif ,if;umvtwGif; wkd;wufrIavhvmcsufrsm;ukd aemifjyKvkyfrnfh
oifwef;rsm;wGif tokH;csEkdifonf/ xkdYtjyif aemufykdif;rdrd\tpDtpOfü ,cifu cJGjcm;owfrSwf
xm;onfh jyóemrsm;ukd ukdifwG,f&ef rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm; wwfEkdifcJhygu rdrdtae
jzifh vlrsm;ESihfawGUqkHaqG;aEG;&ef tvkdYiSm tvm;wlpkHprf; ppfaq;rIrsm;ukd aqmif&GufEkdifonf/
rdrdtaejzifh vkdtyfcsufrsm;ukd qef;ppfcsufrsm;aqmif&Guf&ef ]]Oya'vufawGUavhusifha&;
½Hk;}} (LegalClinics)&Sd Oya'ausmif;om;rsm;ukd tokH;jyKEkdifNyD; ,if;wkdY\ awGU&Sdcsufrsm;
ay:wGif tpD&ifcHpmrsm;a&;om;&ef jyifqifEkdifonf/ Oyrmtm;jzifh zdvpfykdifEkdifiH&Sd ]]Oya'
vufawGUavhusifha&;½Hk;}} wpf½Hk;wGif&Sdaom Oya'ausmif;om;rsm;onf qif;&JrGJawonfh
aus;vufvlUtzGJUtpnf;wpfckwGif ,if;wkdY\prf;oyfumvtwGif; ,if;vlUtzGJUtpnf;\
vkdtyfcsufrsm;ukd okH;oyfcsuf wpf&yfjyKcJhonf/
rdrdtaejzifh tpDtpOfwpf&yf taumiftxnfazmfa&;twGuf oufqkdif&m owif;
tcsuftvufrsm;ukd tpkd;&rSwfwrf;rsm; okdYr[kwf pm&Gufpmwrf;rsm;wGif &SmazGEkdifonf/
EkdifiHtrsm;tjym;wGif &&Sdonfh pm&if;tif;rsm;onf w&m;rQwrIukd vufvSrf;rDa&;twGuf
tusKH;0ifonfh jyóem&yfrsm;\ trSefwu,ft0dkif;t0ef;ukd azmfxkwfod&Sd&ef jynfhpkH
vkHavmufrI r&Sdyg/ okdYaomf vlOD;a&pkpkaygif;ukd rSwfwrf;wifjcif;? vufvSrf;rDonfh a&SUae
a&SU&yfrsm; ta&twGuf? w&m;½Hk;awmfa&SUarSmufwGif trIwpfckukd Mum;emjcif;rjyKrD
ukefvGefonfh tcsdefumvtwkdif;twmESifh tvm;wludpö&yfrsm;ukd qef;ppfjcif;jzifh oufqkdif&m
vlUtzGJUtpnf; tzGJU0ifrsm;\ Oya'a&;&m vkdtyfcsufrsm;ukd oG,f0kdufonfh taxmuftxm;
awGU&SdEkdifayonf/
q&m0efrsm; tygt0if vlUtzG JU
tpnf; acgif;aqmifrsm;twGuf
jzpfonf/ ,if;awGUqkH aqG;aEG;rI
ar;cGef;rsm;ukd a&SUaersm; yg0ifonfh
tkyfpkwpfckrS pwifjyKpkNyD; vlrIa&;
ynm&Sifrsm;u jyefvnfqef;ppfum
awGUqkHaqG;aEG;yJGrsm;wGif tokH;jyK&ef
jyKjyifNyD; vufawGUwGif prf;oyf
taumiftxnfazmfcJhonf/ vkdtyf
csufrsm; qef;ppfcsufukd omref
jynfol (136) OD;ESifh vlUtzJGUtpnf;
acgif;aqmif (47) OD;wkdYtm; awGUqkH
ar;jref;csufrsm;tay: tajccHí
jyKvkyfcJhjcif; jzpfonf/
awGUqkHaqG;aEG;yJGar;cGef;rsm;ukd
atmufazmf jyyg owif;tcsuf
tvufrsm;&&Sd&ef ykHpHxkwf a&;qJG
xm;jcif;jzpfonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 61
]]pepfwus a&;qJGxm;onfh okawoejyK avhvmjcif;rsm;}}onf Oya' taxmuftul
jyKrItwGuf vkdtyfcsufukd twnfjyKay;Ekdifonf/ Oyrmtm;jzifh pHowfrSwfxm;onfh
ar;cGef;vTm ppfwrf;rsm;ukd jypfrIqkdif&mtrIrsm;\ tqifhqifhaomppfaq;rIrsm;ukd Oya'
qkdif&m ukd,fpm;jyKEkdifcJ hjcif; &Sd?r&Sdtjyif rawmfrw&m;qufqHrIrsm; &Sd?r&Sdponfwkd Yukd
tusOf;om;rsm;tm; ar;jref;xm;onfh usyef;aumuf,lxm;aom ppfwrf;jzif h pDpOf
xm;&rnf/ ,if;avhvmrIwGif jypfrIqkdif&mtrIrsm;\ tqifhqifhaomppfaq;rIrsm;wGif
Oya'qkdif&m ukkd,fpm;jyKcJhjcif;ESifh pyfvsOf;í wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;tMum; uJGjym;rIrsm;ukdyg
cJGjcrf;pdwfjzmavhvmjcif;vnf; yg0ifEk difonf/ tu,fí rdrdtaejzifh rdrdtpDtpOf\
tusdK;oufa&mufrI okH;oyfcsufwpf&yfukd aqmif&Guf&ef BudKwifpOf;pm;xm;ygu ,if;vlUtzGJU
tpnf;\ tajccHusonfh owif;tcsuftvufukd &,lpkaqmif;xm;oifhonf/ tu,fí
rdrdwGif vkHavmufonfh tiftm;&Sdygu rdrdtaejzifh &vm'frsm;ukd EIdif;,SOf&ef tvkdYiSm rdrd\
Oya' taxmufultjyKtoif;tzGJU vkyfukdifaqmif&Gufjcif; r&Sdonfh vlUtzGJUtpnf;ESifh
tajccHusaom tcsuftvufrsm;ESifh qufvufjzpfay:vmonfh tcsuftvufwkdUukd od&Sd
Ekdif&efpm&if; aumuf,lpkaqmif;oifhonf/
Moldova EkdifiHwGif vkdtyfcsufrsm; okH;oyfcsufwpf&yfukd trsm;jynfolay: qef;ppfonfh
okH;oyfcsufESifh aus;&Gm(11)&GmwGif a'oqkdif&m tmPmykdifrsm;u jyKvkyfonfh qef;ppfcsuf wkdYjzifh
aqmif&GufcJhonf/ okawoejyKcsufukd Soros Foundation-Moldova u aqmif&GufcJhNyD;,if;
tzGJUu Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfukd ueOD; pwiftaumiftxnf azmfcJhonf/
� trsm;jynfol &ifqkdifae&onfh
Oya'a&;&m tajctaersm;ESifh
Oya'a&;&m jyóemrsm;
� trsm;jynfolwkdYtm; ,if;wkdY\
Oya' yóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;
&efBudK;yrf;onfh enf;vrf;rsm;
� &&Sdonfh tusKd;qufrsm;tay:
auseyfrI&Sd?r&Sd
� jyóemwpf&yfukd ajz&Sif;í r&
Ekdifonfh udpörsKd;wGif ,if; tajc
taeonf trSefwu,f wnf&Sd
aecJhvQif ,if;okd Y ajz&Sif;í
r&onfh taMumif;&if;rsm;
� Oya'a&;&mtajctaersm;ukd
ajz&Sif;&eftwGuf csOf;uyf&m
wGif taumif;qkH; enf;vrf;[k
xifjrifonfh xifjrifcsufrsm;
U KYAW MYINT LAW FIRM62
2-2 tm;enf;aom vlUtzGJUtpnf;rsm;ESifh ,if;wkYd\ vkdtyfcsufrsm;
wpfcsKdUEkdifiHrsm;wGif vlOD;a&tawmfrsm;onfh tpdwftykdif;onf tEÅ&m,fukd umuG,f
EkdifpGrf; r&Sdolrsm; (tm;enf;olrsm;)[k owfrSwfEkdif&m ,if;\ t"dyÜm,frSm xkdolwkdYtaejzifh
vlrIa&;ESifh Oya'a&;&m0efaqmifrIrsm; jznfhqnf;ay;jcif;rS tusKd;aus;Zl;&&SdEkdifonf qkdonfh
t"dyÜm,fyif jzpfonf/ ,if;uJhokdY rsm;jym;vSonfh vkdtyfcsufrsm;ESifh &ifqkdifBuHKawGUae&onfh
tcg rdrdtaejzifh rnfonfhvkdtyfcsufrsm;onf ta&;wmudk;vkdtyfaeonfqkdonfh tcsufukd
OD;pm;ay;tpDtpOf a&;qJGowfrSwfEkdifonf/
EkdifiHtrsm;tjym;wGifrl tcGifhta&; qkH;½HI;aeMuoltrsm;tjym;rSm NrdKUjyaeqif;&Jom;
rsm;ESifh aus;vufaeqif;&Jom;rsm; jzpfMuonfhtjyif wpfcsdKUrSm ypfy,fjcif; odkYr[kwf
cJGjcm;qufqHjcif; cHaeMu&onfh vlenf;pktkyfpk0ifrsm; jzpfMuonf/ ,if;tkyfpkrsm;onf tNrJ
wapvkdvkd NrdKUjy qkdif&m Oya'jyóem&yfrsm;twGuf a&SUaea&SU&yfrsm; &&Sd&ef tcuftcJ&SdMu
onfhtjyif tBuD;rm;qkH;aom jyóem&yfrsm;rSm aea&;xkdifa&;? tvkyftukdif? rdom;pk
a&;&m udpörsm;? vlrIzlvkHa&;? vlrIzlvkHa&;tusKd;cHpm;cGifhrsm;ESifh vlaerIudpö&yfwkdY jzpfonf/
,if;wkdYtaejzifh tqkdygudpö&yfrsm;twGuf &&SdEkdifonfh Oya'a&;&m ukpm;rIrsm;ukd od&Sdem;vnf
jcif; r&SdMuay/ ,if;tkyfpk\ tzJGU0ifrsm;onf tcgtm;avsmfpGm &JwyfzGJU0ifrsm;\cufxef
Murf;MuKwfrIESifh tjcm;vlUtcGifhta&;qkdif&m csKd;azmufrIrsm;ukd awGUBuHKMu&onf/ ,if;tkyfpkwkdY
ukd ulnD&ef rdrdtaejzifh rdrd\ Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfonf tpkd;&ESifhoD;jcm;uif;vGwf
pGmxm;&Sd&ef vkdtyfrI &Sd? r&Sdukd tqkH;tjzwfay;&rnf/ (tus,fukd tcef;(3) ]] Oya'
taxmuftuljyKrsm;\ tpDtpOfwpf&yfukdwnfaxmifjcif;}} wGif avhvmzwf½IEkdifonf/)
� ar;jref;jcif;cH&ol\ ukd,fa&;
tcsuftvuf Oyrmtm;jzifh
yk*¾dKvfa&;qkdif&m tcsuftvuf
rsm;? aexkdif&ma'o
Sources : Open Society Institute-
Moldova(2005).
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 63
qif;&JrGJawrIonf w&m;rQwrItwGuf &nfpl;xm;onfh Oya'taxmuftuljyK
tpDtpOfrsm; aqmif&Gufay;rnfh vlUtzGJUtpnf;\ wpfurÇmvkH;qkdif&m oGifjyifvu©Pm&Sdonhf
tcsuftvufwpf&yfjzpfonf/ txl;ojzifh aus;vufawm&Gmrsm;wGif a&SUaea&SU&yfrsm;ukd
vufvSrf;rD&ef cufcJonfh tajctaersKd;trsm;tjym;yif &Sdaeonf/ ,if;wkdYwGif a&SUaea&SU&yf
0efaqmifrIp&dwf? a&SUaea&SU&yfrsm; &Sm;yg;onfhtajctaeESifh qif;&Jonfh vlUtzGJUtpnf;rsm;
ESifhyl;aygif;vkyfukdifvkdonfh a&SUaea&SU&yf &Sm;yg;jcif;wkdY jzpfMuonf/ qufoG,fa&; jyóem&yf
rsm;wGif bmompum;? e,fajr a'oa0;vHjcif;ESifh enf;ynmzGHYNzdK;rI r&Sdjcif;wkdY yg0ifonf/
]]vkdtyfcsufrsm;tay: qef;ppfcsuf}}wpf&yfonf ckcHEkdifpGrf; r&Sdaom vlUtzGJUtpnf;rsm;\
Oya'a&;&mvkdtyfcsufrsm;ukd xkwfazmfay;onfhtjyif ,if;vlUtzGJUtpnf;rsm; &ifqkdifae&onfh
ta&;tBuD;qkH; jyóem&yfrsm;ukdvnf; xkwfazmfay;vdrfhrnf/ wcsKdUaom udpö&yfrsm;wGif
oD;oefY vlrIa&; jyóemtjzpf xifjrif&onfhudpö&yf (Oyrmtm;jzifh usef;rma&; apmifha&SmufrI
ukd vufvSrf;rrDjcif;)onf vrf;aMumif;opfwpf&yf\ tpdwftykdif; (Oyrmtm;jzifh usef;rma&;
apmifha&SmufrI tcGifhta&;) jzpfvmEkdifonf/ tjcm;aomudpö&yfrsm;wGif Oya'a&;&mjyóem
(Oyrmtm;jzifh tdrfwGif;rw&m;jyKrI) wpf&yftjzpf oabmxm;onfh udpö&yf wpf&yfukd
tkyfcsKyfa&;tzGJUtpnf;rsm;? &J? a'oqkdif&mtpkd;&? ynma&;? vlUtzGJUtpnf;\ zdtm;? rD'D,m
okdYr[kwf tjcm;w&m;½Hk; jyifyaqmif&Gufcsufrsm;jzifh ajz&Sif;ay;Ekdifonf/
vkdtyfcsufrsm;ukd qef;ppfcsufwpf&yfonf ]]jyóemajz&Sif;a&;qkdif&m csOf;uyf
aqmif&GufykHrsm;}} problem-solving approaches ukd jy|mef;owfrSwfjcif;jzifh rdrdtm; ulnDEkdifonf/
jyóem&yfrsm;tm; ajz&Sif;a&;qkdif&m csOf;uyfaqmif&GufrIrsm;qkd&mü tkyfcsKyfa&;&m? Oya'a&;&m
tBuHÓPfay;jcif;? ynma&;&m tp&SdonfwkdY yg0ifonf/ ,if;csOf;uyfaqmif&Gufonfh
vufvSrf;rD&ef enf;vrf;rsm;
&SmazG ay;jcif;
[efa*&DEkdifiHwGif Eorvos Lorand
wuúokdvfrSm Oya'axmufulrI tpD
tpOfwpf&yfjzifh EkdifiHtwGif; orkdif;
pOftqufquf cJGjcm;qufqHjcif;
cH&onfh rsKd;EG,fpkwpfck jzpfaom
Roma vlrsK d;rsm;\ Oya'a&;&m
vkdtyfcsufrsm;ukd ajz&Sif;&ef aqmif
&GufcJhonf/ ,if;wkdY\ tajctaeESifh
oufqkdifonfh udpö&yfrsm;wGif
atmufyg tcsufrsm; yg0ifaeonf/
� Oya' taxmuftulay;onfh
½H k;rsm;rS e,fajrtaetxm;
tvSrf;uGma0;jcif;ESifh vrf;yef;
qufoG,fa&; cufcJrI?
� pDrHcefYcJ GrIqkdif&m vkyfxkH;vkyf
enf;rsm;twGuf avQmufvTm
rsm;wifoGif;&ef twm;tqD;
U KYAW MYINT LAW FIRM64
enf;vrf;rsm;ukd rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;u tokH;cs&ef toifhtaetxm;&Sdaeoifhonf/
tu,fí rdrd\okH;oyfcsufonf pepfwus jyKjyifajymif;vJa&;twGuf vkdtyfonf[k
azmfjyaeygu rdrd\ Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwGif trsm;jynfolpdwf0ifpm;onfh
trItcif;rsm; okdYr[kwf ,if;\vkyfief;wGif r[mAsL[majrmuf w&m;pJGqkdcsuf (Strategic
litigation)wkdY yg0ifoifh onf/ þpOf;pm;awG;awmcsufrsm;wGif owfrSwfonfh vlUtzGJUtpnf;?
t"du jyóem &yfrsm;ESifh csOf;uyfykHcsOf;uyfenf;wkdY tusKH;0ifoufqkdifojzifh ,if;wkdYonfrdrd\
Oya' taxmuftuljyKtpDtpOf\ owfrSwfxm;onfh toGifvu©Pm&yfrsm;yif
jzpfMuvdrfhrnf/
tcsdKUaom Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;onf oD;oefYudpö&yfwpfckwGif tm½kHpkduf
aqmif&Gufonfrsm; &Sdonf/ Oyrmtm;jzifh tdrfwGif;tMurf;zufjcif;ESifh rdom;pkjyóem&yfrsm;
jzpfonf/ odkYaomf trsm;pk vlxktajccHtpDtpOfrsm;onf jyKjyifajymif;vJ&ef vG,fulonf/
,if;udpö&yfwGif Oya'taxmuftuljyKrsm; vufcHxm;onfhjyóem&yfrsm;ESifh ,if;jyóem&yf
rsm;ukd ajz&Sif;&mwGif tokH;jyKonfh r[mAsL[mtrsKd;tpm;wkdY yg0ifMuonf/ jyóem&yfrsm;
acgif;pOfESifh jyóemajz&Sif;jcif;csOf;uyfrIrsm; us,fjyefYrsm;ajrSmifvmonfESifhtrQ pGrf;aqmif&nf
jrifhrm;atmif avhusifhxm;onfh Oya'taxmuftuljyK trsm;tjym; vkdtyfvmrnfjzpfonf/
2-3 Oya'a&;&mESifh w&m;pD&ifa&;&m ywf0ef;usif
tm;vkH;vTrf;NcHKonfh vkdtyfcsufrsm;tm; qef;ppfcsufwpf&yf\ tpdwftykdif;wpf&yfrSm
ywf0ef;usif qkdif&m qef;ppfcsufjzpfNyD; ,if;ukd tpDtpOfukd aqmif&Gufrnfha'o&Sd Oya'a&;&m
jzpfaeonfh pm&Gufpmwrf;rsm;
a&;om;jyKpk&ef trsm;tjym;
vkdtyfaerI?
� Roma vlrsKd;rsm;tMum; ,if;
wkdY\ ukd,fa&;ukd,fwm udpö&yf
rsm;ukd Roma vlrsKd;r[kwfol
rsm;ESif htwl aqmuf&Guf&ef
0efav;rI?
� tm;vkH;vTrf;NcHKonfh Oya'a&;
&mtodynm? tqifhtwef;
edrfhusaerI?
txufyg Oya'taxmuftuljyK
tpDtpOfukd a&;qJGonfhtcg txuf
ygtcsuftvufrsm;ukd xnhfoGif;
pOf;pm;cJhMuonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 65
ywf0ef;usif\ xl;jcm;onfh toGifvu©Pmrsm;ukd ykdif;jcm;owfrSwf&ef aqmif&GufoifhNyD;
,if;onf rdrdu wm0efay;rnfh Oya't axmuftuljyKrsm;\ tcef;u@tay: vTrf;rkd;rI
&Sdvmvdrfhrnf/ ywf0ef;usifqkdif&m qef;ppfavhvmcsufjyK&mü atmufygtcsufrsm;ukd
ppfaq;oifhonf/
Oya'jzihf axmufuljcif;twGuf wnfqJrlabmif?
a&SUaea&SU&yfrsm;ESifh Oya'a&;&m axmufulrI&&SdEkdifrI?
w&m;0ifw&m;pD&ifa&;pepf\ vkyfief;aqmif&GufrItajctae?
Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd vufcH&ef Oya'tokdif;t0kdif;\ oabmxm;qE´?
w&m;0ifOya'pepfESifh "avhxkH;wrf; Oya'pepfrsm;wnf&Sdjcif;?
tBuHay;jcif;okdYr[kwf zsefajzay;jcif;wkdYuJhokdYaom Oya'ESifhroufqkdifonfh tjcm;
enf;vrf;rsm;?
Oya'taxmuftuljyKvkyfief;twGuf Oya'rlabmif
2-3-1 Oya'a&;&mtaxmuftultwGuf Oya'rlabmif
rdrdtaejzifh rdrdEkdifiHtwGif;wGif Oya'a&;&mtaxmuftuljyKrI\ oabmobm0ukd
qef;ppfavhvmoifhonf/ ,if;wkdYwGif rjzpfrae Oya'a&;&mukd,fpm;jyKrI vkdtyfonfhjypfrIrsm;
(Oyrmtm;jzifh BuD;av;aom jypfrIrsm; yg0ifonfh &mZ0wfrIcif;rsm;)ESifh tcrJhrvJGraoG
Oya't& ukd,fpm;jyKrI cHpm;cGifh&SdolwkdYrSm rnfolrnf0grsm;jzpfMuonf/ (Oyrm t&G,fra&muf
ao;olrsm;? pdwfa0'emcHpm;&olrsm;ESifh tvGeftrif; qif;&JrGJawolrsm;) yg0ifMuonf/
uarÇm'D;,m; EkdifiH\ vkdtyfcsufrsm;
twGuf okH;oyfcsufwpf&yfrS
awGU&Sd csufrsm; -
uarÇm'D;,m;EkdifiH\ vkdtyfcsuf
rsm;twGuf ok H ;oyfcsufrsm;uk d
jyKpk&mwGif vlUtzGJUtpnf;rsm;twGif;
vkyfukdif aqmif&GufaeMuonfh tpkd;&
r[kwfaom tzG J Utpnf;rsm;ESif h
tjyeftvSef aqG;aEG;ajymqkdcsuf
rsm;vnf; yg0ifonf/ ar;jref;
olrsm;u tpkd;&r[kwfonfh tzGJU
tpnf;rsm;\ 0efxrf;rsm;taejzifh
oufqkdif&m vlUtzGJUtpnf;ay:wGif
awGU&Sd &aom jyóem&yfrsm;? Oya'
taxmuftuljyK rsm;taejzifh ,if;
jyóem&yfrsm;uk d rnfok d Yrnfyk H
ajz&Sif;rnfESifh ,if;okdYaom tpDtpOf
wpf&yf jzpfay:vm&ef vkdtyfonfh
oifwef;trsK d;tpm;ESif h tokH;jyK
U KYAW MYINT LAW FIRM66
Oya'a&;&m taxmuftuljyKrItwGuf trsKd;rsKd;aompepfykHpHrsm;&Sdonf/ a&SUae
a&SU&yfrsm;onf &mxl;tavsmuf cefUtyfonfh twkdifyifcHrsm;tjzpf aqmif&GufEkdifonf/
a&SUaea&SU&yfrsm;ukd Oya'a&;&m 0efaqmifrIay;&ef pmcsKyfcsKyfqkdcefYtyfEkdifonf okdYr[kwf
trsm;jynfolqkdif&m umuG,fckcHolrsm;tjzpf vkyfief;wm0efay;Ekdifonf/ a&SUaea&SU&yfrsm;onf
Oya'taxmuftuljyKXmersm;ü tvkyfvkyfukdifEk difonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;
jznfhqnf;aqmif&Gufay;onfh Oya'a&;&m0efaqmifrIrsm;onf ,if;ESif houfqkdifonfh
tjcm;0efaqmifrIrsm;ukd tpm;xkd; jznhfqnf;ay;Ek difMuonf/ &mZ0wfrIcif;rsm;wGif
Oya'taxmufftuljyKrsm;onf vkyfief;pOf\ Oya' uGef,ufabmiftwGif; rlcif;rsm;ukd
a&SUaea&SU&yfrsm;xHokdY &nfñTef;ay;Ekdifonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf Oyrmtm;jzifh
tvkyform;a&;&m jyóemrsm;ESifh vlrIumuG,fapmifha&Smufa&; Oya'wkdY tusKH;0ifonfh
w&m;rrIcif;rsm;wGif wkduf½kdufyg0if aqmif&GufEkdifonf/ EkdifiHtrsm;tjym;wGif Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf pDrHcefYcJGrIqkdif&m ckH½Hk;rsm;wGif obmywdtjzpf aqmif&Gufonfh
t&m&Sdrsm;\ oabmwlcGifhjyKcsufjzifh ukd,fpm;jyKwm0ef ay;xm;onfrsm; &Sdonf/
2-3-2 a&SUaea&SU&yfrsm; ESifh Oya' taxmuftul &&SdEkdifrI
tu,fí rdrdtaejzifh rdrdEkdifiHwGif Oya'axmufulrI&&Sd&ef tcGifhtvrf;enf;yg;
aMumif;od&Sdxm;NyD;jzpfaomfvnf; þokdY vufvSrf;rDrI r&Sdjcif;udpö&yfukd pmjzifha&;om;jyKpk&ef
twGuf BudK;pm;&ef ta&;BuD;onf/ a&SUaea&SU&yfrsm; jznfhwif;ay;jcif;ESifh ae&mcsxm;
ay;jcif;wkdYukd qkH;jzwfjcif;jyKvkyf&ef rdrdtaejzifh trsKd;rsKd;aom tzGJUtpnf;rsm;? at*sifpDrsm;ESifh
&rnfht&if;tjrpfrsm;ukd ar;jref;
cJhMuonf/ þvkdtyfcsufrsm;twGuf
okH;oyfcsufrsm;udk tajcjyKvsuf
,if;tpDtpOf\ acgif;aqmifykdif;
onf oufqkdif&m Oya'taxmuf
tuljyKrsm; vkyfukdifaqmif&Guf&ef
jyóem&yfrsm; (6)ckrS (10)ckxd
owfrSwfjy|mef;ay;cJhNyD; ,if;tpD
tpOftwGuf tBuHÓPfay;&efESifh
taMumif;jcif;&mrsm;ukd okH;oyf&ef
wkdYtwGuf tBuHay;aumfrwD wpf
&yfukd zG JUpnf;ay;cJ honf/ == The
Khmer Institute for Democracy++u
tqdkygvk dtyfcsuf fuk d atmufyg
twkdif; azmfjyxm;onf/ ==trsm;
jynfolwkdY\ aeYw'l0b0wGif &ifqkdif
awGUBuHKae&onfh t"duESifh txl;
ta&;BuD;onfh jyóem&yfrsm;rSm
ajr,mESifhaetdrf tjiif;yGm;rIrsm;?
vdifyk dif;qk dif&m vufa&mufrI
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 67
tquftoG,fjyK&rnf/ þuGef,ufwnfaqmufjcif;onf tem*wf taxmuftul
ay;vmrnfh a&SUaea&SU&yf uGef,uftwGuf tajccHvkyfief;jzpfvdrfhrnf/ xkdYjyif xkduGef,uf
wnfaqmufjcif;onf Oya'taxmuf tuljyKtpDtpOf\ oabmobm0ukd Oya'ynm&yfjzifh
oufarG;0rf;ausmif;jyKolrsm;u qefYusifwkefYjyefrnfukd avsmhenf;apEkdifonf/
Oyrmtm;jzifh awmiftmz&duEkdifiHwGif a&SUaea&SU&yfrsm;ukd trsm;olig vufvSrf;rDonfh
tajccHtcsuftvufrsm; xm;&Sdonfhae&mwkdYü jynfe,fwkdif;tvkdufESifh NrdKUtvdkuf pm&if;jyKpk
xm;&Sdonf/ þokdYtm;jzifh trsm;jynfoltwGuf &&SdEkdifonfh a&SUaea&SU&yfrsm; ta&twGufukd
qkH;jzwf&ef jzpfEkdifonfomru Oya' taxmuftuljyKvkyfief;ukd axmufula&;twGuf
a&SUaersm; uGef,uf\ tpdwftykdif;wpf&yfjzpfvm&ef ,if;wkdYtm; zdwfMum;Ekdifonf/
tcsKdUEkdifiHrsm;wGif Oya'taxmuftuljyK 0efaqmifrIvkyfief;rsm;ukd tpkd;&u Oya'
aMumif;t& owfrSwfay;xm;onf/ okdYaomf ,if;0efaqmifrIrsm;ukd tvGefYtvGef enf;yg;pGm
urf;vSrf;rI&SdNyD; rjynfhrpkH taumiftxnfazmfMuonf okdYr[kwf tokH;jyKoifhoavmuf
rjyKMuacs/ tb,faMumifhqkdaomf EkdifiHom;rsm;taejzifh ,if;wkdY wnf&Sd&mae&m odkYr[kwf
qufpyfukefusonfh tzkd;tcwkdYaMumifh ,if;wkdYwnf&Sdonfukd rod&SdMuacs okdYr[kwf vufvSrf;
rrSDMuacs/ Oya'aMumif;t& taxmuftuljyKrnfh Oya'jy|mef;xm;onfh EkdifiHwpfEkdifiH
vQif rdrd\ tajctaeqkdif&m avhvmqef;ppfcsufu vkdtyfrIESifh jznhfqnf;ay;rI tMum;
jzpfay:aeonfh uGufvyfrsm;ukd ppfaq;&rnfjzpfNyD; ,if;uGufvyfrsm;ukd jznfhqnf;ay;&ef
twGuf Oya' taxmuftuljyKrsm;\ tcGifhtvrf;rsm;ukdvnf; pl;prf;&SmazG&rnf/
rdrdtaejzifh rdrd\tpDtpOfwGif a&SUaea&SU&yfrsm; yl;aygif;yg0if&ef r[mAsL[mwpf&yfukd
a&;qJG&ef vkdtyfonf/ tb,faMumifhqkdaomf Oya'taxmuftuljyKrsm;onf w&m;wabmif
(Sexualassault)? vifr,m; uGm&Sif;
jcif; ? tdrfwGif;tMurf;zufjcif; ?
pmcsKyf pmwrf;rsm;ukd azmufzsufjcif;
ESif htoa&zsufjcif;wkd Y jzpfMuNyD;
,if;rIcif;rsm;ukd tcgtm;avsmfpGm
a'oqkdif&m ppf? &JESifh NrdKUjytmPm
ykdifrsm; yg0if usL;vGefMuonf/
uarÇm' D;,m; jynfolwk d Y\ 60
&mckdifEIef;ausmfrSm qif;&JNyD; pmay
=rwwf Muonf htwGuf txuf
azmfjyyg jyóemrsm;ukd rnfokdYrnfykH
&ifqkdifajz &Sif;&rnfukdvnf; rod&Sd
Muay/ ,if; wkdYteuf trsm;pkrSm
&GmolBuD; okdYr[kwf vlUtzGJUtpnf;
tBuD;tuJwkd YxHrS tultnD&&ef
awmif;cHavh &SdMuonf/ okdYaomf
yuwd tajctaewGif ,if;wkdifwef;
c sufr sm;uk d pO f ;pm;&e ftwGuf
tcgcyfodrf; vmbfay;&ef vkdtyf
aeonf/ tcs d K UaomtrItcif;
U KYAW MYINT LAW FIRM68
pJGqkdEkdifjcif; r&SdaomaMumifh jzpfonf/xkdYjyif rdrdtaejzifh rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd
jzpfEkdifajc&Sdaom qefYusifrItm; wkefYjyef&eftvkdYiSm rdrda&SUaea&SU&yfrsm;toif;\ yl;aygif;
yg0ifrI wnfaxmifxm;&ef vkdtyfonf/
pro bono (y½kdbkdEkd)qkdonfh pum;&yf\ t"dyÜm,frSm trsm;jynfolqkdif&m 0efaqmifrI
tjzpf tcaMu;aiGr,lbJ taysmfxrf;aqmif&Gufonfh Oya'a&;&m okdYr[kwf tjcm;oufarG;0rf;
ausmif;tvkyfukd qkdvkdonf/ Oyrmtm;jzifh uifnmEkdifiHwGif a&SUaea&SU&yfrsm;onf ,if; wdkY\
vkdifpifrsm;ukd oufwrf;wkd;jr§ifh&eftwGuf taysmfxrf;0efaqmifrIrsm;ay;&ef trSef wu,f
vkdtyfonf/ taysmfxrf;vufawGUaqmif&GufrIrsm;ESifh taxmuftulay;onfh a&SUaersm;
toif;wkdYu rdrd\ Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwGif vkdtyfonfh a&SUaersm;xHokdY vufvSrf;
rDa&;udk &&Sd&ef taxmuftuljzpfvdrfhrnf/
rGeff*kdvD,m;EkdifiH obm0ywf0ef;usif okH;oyfcsufwGif t"duNrdKUESifh jynfe,fwkdif;wdkYü
a&SUaetoif;? toif;0ifrsm;&SdaeaMumif; azmfjyaeonf/ Oya'taxmuftuljyK tpDtpOf
wpf&yfwGif ,if;\tBuHay;aumfrwDwkdif;ü a&SUaetoif;0if yg0ifonf/ þodkYjzifh Oya'
axmufulrIukd &&Sdonfhtjyif Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh a&SUaersm;tMum; &efbuf
qufqHa&; jzpfay:vmrIukd wm;qD;Ekdifonf/
awmiftmz&duEkdifiHwGif ]]avSum;xpfpepf}} zefwD;ay;xm;jcif;jzifh Oya'taxmuftul
jyKrsm; Oya'pepftwGif;okdY 0ifa&mufvmEkdiffNyD; Oya'taxmuftuljyK vkyfief;aqmif&Gufjcif;jzifh
Oya'bJGY&&SdEkdifonf/ þt,ltqukd vufrcHonfh a&SYaea&SU&yfrsm;u ]]avSum;xpfpepf}}onf
avSum;\ atmufqkH;tqifhwGif tNrJwap &Sdaernfh Oya'taxmuftuljyKrsm; yg0ifonfh
Oya'ynmESifh oufarG;0rf;ausmif;jyKonfh vkyfief;tjzpfokdY a&S;&I oGm;EkdifaMumif; pkd;&drfMuonf/
rsm;ukd w&m;½Hk;rsm;u ajz&Sif;aomf
vnf; epfemolrsm;rSm oufqkdif&m
vlUtzGJUtpnf;tmPmykdif tqifh
xufausmfvGefí vkdufygaqmif&Guf&ef
aiGaMu;jynhfpkHrI r&SdMuacs/ ,if;wkdY
taejzifh ,if;wkdY\ trItcif;rsm;ukd
&GmolBuD;okdYr[kwf vlUtzGJUtpnf;
tBuD;tuJwk d Yu ajz&Sif;ay;&ef
okdYr[kwf ausat;ay;&ef aqmif&Guf
ay;apvk d Muonf/ tEÅ&m,fuk d
umuG,fEkdifpGrf;r&Sd olrsm;rSm trsKd;
orD;rsm; jzpfMuNyD; ,if;wkdYonf ½kduf
ykwfjcif;? vdifykdif;qkdif&m tMudrfMudrf
'ku©ay;jcif;ESifh wcgw&H owfjzwf
cH&jcif;rsm; &SdaeMuonf/
Sources : Khmer Institue for
Democracy, 2004.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 69
þpkd;&drfylyefrIrsm;ukd z,f&Sm;NyD;jzpfonfhtjyif ]]awmiftmz&duEkdifiH t&nftcsif; owfrSwfa&;
tmPmykdiftzGJU}}u Oya'taxmuftuljyK 'Dyvkdrm&&Sdxm;olrsm;tm; Oya'bJGU&&Sdap&ef
aqmif&Gufay;xm;NyD; jzpfonf/
2-3-3 w&m;0ifESifh w&m;0ifr[kwfaom w&m;rQwrIpepfrsm;\
vkyfief;vnfywf aqmif&GufrI
jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&efBudK;pm;&mwGif Oya'taxmuftuljyKrsm; tokH;jyKEkdifonfh
enf;vrf;ESpfoG,f&Sd&m wpfenf;rSm w&m;0if Oya'enf;vrf;rsm;jzpfNyD; aemufwpfenf;rSm
vlUtzGJUtpnf; pHcsdefpHñTef;rsm;wGif tajccHxm;onfh w&m;0ifenf;vrf;rusonfh enf;vrf;
jzpfonf/ w&m;0ifenf;vrf;rsm;onf jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&eftwGuf Oya'ESifh w&m;½Hk;
rsm;ukd tokH;jyKMuonf/ tu,fítrIwpfckukd w&m;½Hk;awmfokdY vsifjrefpGm wifydkUygu trsm;
jynfoltwGuf tcsdefrD &vm'frsm; tcgtm;avsmfpGm &&Sdrnf/ tjcm;wpfbufwGif w&m;½Hk;rsm;
onf tvkyfwm0efrsm; ydaejcif;? aES;auG;jcif;? vmbfay;vmbf,lrIrsm;ESifh jynfhESufaeaMumif;
rdrdod&SdvmEkdifonf/ þtajctaeu Oya' taxmuftuljyKrsm;tm; Oya'aMumif;t&
r[kwfaom okdYr[kwf w&m;0ifenf;vrf;r[kwfaom enf;pepfrsm;jzifh vlUtzGJUtpnf;\ jyóem
&yfrsm;ukd ajz&Sif;&ef ykdrkdqJGaqmifrI &Sdvmonf/ rdrdtajctaeukd qef;ppfavhvmcsufwGifa'ocH
vlrsKd;pktBuD;tuJrsm;ESifh tjcm;acgif;aqmifrsm;u aqmif&Gufonfh "avhxkH;wrf; Oya'rsm;
tygt0if w&m;0if Oya'pepf tokH;jyKjcif;tay: okH;oyfcsufESifh w&m;rQwrItay: ½kd;&m
tpOftvmt& csOf;uyfenf;rsm;ukd xnfhoGif;azmfjyay;&ef vkdtyfonf/
qD&mvD,GefEkdifiH\ Oya'pepf
trsm; tjym; usifhokH;jcif;ukd
okH;oyfcsuf
qD&mvD,GefEkdifiHwGif t*Fvdyf
½k d;&mOya'ay:wGif tajccHonfh
w&m;0ifOya'pepfESifh w&m; rQwrI
twGuf ½kd;&mtpOftvmcsOf;uyfrI
rsm;ay:wGif tajccHonfh =="avhxkH;
wrf;pepf++wkdY twlwuG wnf&Sdonf/
w&m;0ifpepfonf EkdifiH\NrdKUawmf
wGif av;av;eufeuf tajcpkduf
xm;&Sdonf/ EkdifiH\ vufawGUvkyf
ukdifaeonfh a&SUaea&SU&yf pkpka ygif;
(100) rQom &Sdonfhteuf NrdKUawmf
z&D;awmif;wGif a&SUaea&SU&yf (90)
aexkdifMuonf/ w&m;vTwfawmf
w&m;olBuD; (12) OD;&Sdonfh teuf
z&D;awmif;wGif (10)OD;½Hk; xkdifNyD; (2)
OD;rSm jynfe,frsm;wGif½H k;xk dif Mu
onf/ qD&mvD,GefEkdifiHom;trsm;pkrSm
U KYAW MYINT LAW FIRM70
Oyrmtm;jzifh qD&mvD,GefEkdifiHwGif w&m;rQwrItwGuf ½kd;&mtpOftvmcsOf;uyfykHrsm;
wGif tajccHonfh ]]"avhxkH;wrf;}}w&m;½Hk;rsm;ESihf jAdwdoQpepfay:wGif tajccHonfh t*Fvdyf½kd;&m
w&m;½Hk;rsm;ukd a'oEÅ&tqifhwGif twlwJGxm;onf/ rmvm0DEkdifiHwGif ao;i,faom
&mZ0wfrIrsm;ukd w&m;0if w&m;pD&ifa&;pepfrS aus;vufa'ovlUtzGJUtpnf;rsm;wGif
zGifhvSpfxm;&Sdonfh ½kd;&mtpOftvmw&m;½Hk;rsm;okdY Oya'taxmuftuljyKrsm;u vTJajymif;
ay;Muonf/
EkdifiHwpfEkdifiH&Sd "avhxkH;wrf; Oya'\tajctaeESifh Oya'taxmuftuljyKrsm;vkyfief;
wGif ,if;\qufpyfrIukd pkHprf;ppfaq;&ef vkdtyfrnf/ "avhxkH;wrf;Oya'onf aus;&Gmae
jynfolrsm;ESifh qufpyfrIjzpfpOfrsm;ukd avhvm&ef vG,fulonf/ taMumif;rSm ,if;wkdYukd vufvSrf;
rDaomaMumifh jzpfonf/ "avhxkH;wrf; Oya'rsm;onf vlUtcGifhta&;rl0g'rsm;ESifh y#dyu©
jzpfEkdifonf? okdYr[kwf oifhawmfavsmfuefrI r&SdbJ tokH;jyKonfvnf; &SdEkdifonf/ Oyrmtm;jzifh
awmiftmz&duEkdifiHwGif "avhxkH;wrf; Oya'jy|mef;csufrsm;onf w&m;½Hk;rsm;u vufcHusifhokH;
aeonfh trsKd;orD;rsm; tarGqufcHcGifhukd todtrSwfrjyKaomaMumifh ,if;tcsufonf
zGJUpnf;ykHtajccHOya'\ ]]wlnDrIqkdif&m jy|mef;csufrsm;}} ukd csKd;azmuf&ma&mufonf/
rdrd\vlUtzGJUtpnf;wGif vuf&SdtokH;jyKaeonfh w&m;rQwrIpepfrsm;ukd rdrd\
okH;oyfcsufESifh Oya'taxmuftuljyKrsm;u ,if;wkdY\vkyfief;wGif tokH;jyKEkdifzG,f&Sdonfh
tjcm;enf;ajz&Sif;csufrsm;onf oifwef;rsm;? t&if;tjrpfrsm;ukd ykdif;jcm;owfrSwfay;&mwGif
ta&;BuD;onfh tcsufrsm; jzpfMuNyD; rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm; vkdtyfrnfhtcsufrsm;ukd
taxmuftuljzpfapvdrfhrnf/
,if;wkd Y\ Oya'ESifh w&m;rQwrI
jyóem&yfrsm;\ trsm;pkukd "avh
xkH;wrf;pepfay:wGif tm;ukd;Muonf/
ok d Yaomfvnf; tpk d;&? tvSL&Sif
rsm;ESif htpk d;& r[kwfonfh tzG JU
tpnf;rsm;\ Oya'ESihf zGHUNzdK;a&;
qkdif&m Mum;0ifaqmif&Gufay;rIrsm;
onf w&m;0iftzGJUtpnf; rsm;ay:
wGifomvQif oD;oefYpl;pkdufaqmif&Guf
Muonf/
vlUtzGJUtpnf;\ vkdtyfcsuf
rsm;ESifh vlrIOya'a&;&m &Iaxmifh wkdYrS
okH;oyfvsuf== Timap for Justice++
'g½kdufwmrsm;u Oya' taxmuf
tuljyKtpDtpOfukd "avhxkH;wrf;ESifh
w&m;0ifpepfrsm;Mum; ykdif;jcm; xm;
onfhae&mwGifcGívkyfudkif aqmif
&Gufonf/ Oya' taxmuftuljyK
rsm;onf rIcif;wpf&yf\ vkdtyfcsuf
rsm;ay:wGif rlwnfí tzGJUtpnf;
ESpf&yfvkH;ukd tokH;jyKNyD; ,if;pepf
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 71
2-3-4 jyóemrsm;ukd ajz&Sif;&ef w&m;pD&ifa&;enf;vrf;r[kwfonfh
tjcm;enf;rsm;
w&m;pD&ifa&;enf;vrf;r[kwfonfh enf;vrf;rsm;wGif trIwpfckcsif;ay:wGif tajccH
vsuf tBuHjyKjcif;? n§dEIdif;aphpyfjcif;? zsefajzay;jcif;? vlUtzGJUtpnf;ukd pkpnf;jcif;? rD'D,mukd
tokH;jyKjcif;? tpkd;&tquftoG,frsm;xHokdY wkduf½kdufwifjyjcif;ESifh pDrHcefYcJGa&;&m vkyfxkH;
vkyfenf;rsm; yg0ifMuonf/ vlUtzGJUtpnf;wpf&yfvkH; tusKH;0ifoufqkdifonfhumv &SnfMum
aom ajz&Sif;csufrsm;wGif trsm;jynfolwkd Ytm; ynmay;jcif;? okd Yr[kwf trsm;jynfol
0efaqmifrI vkyfief;ukd vufvSrf;rDrI ykdrkdaumif;rGefap&ef wifjyawmif;qkdjcif; vlxkvIyf&Sm;
rIrsm; okdYr[kwf &mZ0wfrIcif;tao;tzJGrsm;ukd jypfrItrsKd;tpm;rS z,f&Sm;jcif;wkdY yg0ifMu
onf/ ynmay;a&;qkdif&m vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;ukd vlUtzGJUtpnf;tzGJU0ifrsm;ukd OD;wnf
aqmif&Guf&rnfjzpfaomff vnf; NrdKUjy0efxrf;rsm;? vlrsKd;acgif;aqmifrsm;? &JwyfzGJU0ifrsm;ESifh
a&SUaea&SU&yfrsm;ukdvnf; OD;wnfaqmif&Gufay;Ekdifonf/ þykHpHukd awmiftmz&duEkdifiHESifh
rGef*kdvD,m;EkdifiHwkdYwGif tokH;jyKMuonf/
rdrd\ vkdtyfcsufrsm;ukd okH;oyfcsufwGif w&m;½Hk;okdY wifydkUjcif;rSty tjcm;enf;jzifh
jyóem&yfrsm;tm; ajz&Sif;jcif;wdkYukd vlUtzGJUtpnf;tzGJU0ifrsm;u rnfokdYrnfykHaqmif&Guf
onfukd pl;prf;&SmazGoifhonf/ jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;onfhenf;pepfrsm; okdYr[kwfwnfqJ
tjcm;enf; pepfwkdYESifh qufpyfonfh owif;tcsuftvufonf Oya' taxmuftuljyK
tpDtpOfwpf&yfukd a&;qJG&eftwGufta&;BuD;onf/
ESpf&yfvkH;ukd jyKjyifajymif;vJ&efESifh
wkd;wufaumif;rGefap&ef BudK;yrf;
Muonf/ þqkH;jzwfcsufonf ueOD;
Oya'taxmuftuljyK oifwef;
twGuf trSefwu,f taxmuftul
jzpfapaomfvnf; Oya' taxmuf
tuljyKrsm; ,if;wkdY\vkyfief; t0kduf
t0ef;wGif rnfokdYrnfykH xda&muf
atmif aqmif&GufEkdifrnfqkdonfh
tcsufESifhpepfESpfcktMum; aqmif
&Guf&rnfh enf;vrf;rsm;onf vufawGU
e,fy,fwGif Oya'taxmuf tul
jyKrsm; ESifh 'g½kdufwmrsm;u vufawGU
prf;oyf aqmif&Gufjcif;jzifh omvQif
xGufay: vmygvdrfhrnf/
Sources : Author correspondence
with Vivek Maru,
September 2007.
U KYAW MYINT LAW FIRM72
2-3-5 Oya'taxmuftuljyKvkyfief;twGuf Oya'rlabmif
omreftm;jzifh Oya'taxmuftuljyKrsm;u w&m;rrIcif;rsm;wGif aqmif&Gufay;Ekdifonfh
vkyfaqmifcsuf trsm;tjym;yif&Sdonf/ Oya'taxmuftuljyKwpfOD;onf Oya'qkdif&m
owif;tcsuftvufESifh &nfñTef;ay;onfh 0efaqmifrIvkyfief;rsm;? vlUtzGJUtpnf;tm;
Oya'ynmay;jcif;? vlyk*¾dKvfwpfOD;csif;pDtwGuf tBuHjyKjcif;ESifh tBuHÓPfay;jcif;tjyif
zsefajzay;onfh 0efaqmifrIvkyfief;rsm;ukd aqmif&Gufay;Ekdifonf/ ,if;0efaqmifrIvkyfief;
rsm;wGif w&m;½Hk;rsm;ü ukd,fpm;jyKvkdufygaqmif&Gufjcif;? trsm;jynfol pdwf0ifpm;onfh
trItcif;udpörsm;wGif vkdufygaqmif&Gufjcif;? Oya'a&;&mESifh t,lcHw&m;½Hk;wGif avQmufvJ
wifjyjcif;rsm; yg0ifonf/ Oa&mywkduftv,fESifh ta&SUykdif;EkdifiHrsm;wGif Oya'taxmuf
tuljyKrsm;onf w&m;rrIcif;rsm;twGuf w&m;½Hk;okdY oGm;a&mufEkdifMuonf/ taMumif;rSm
þa&G;cs,frIukd omrefjynfolrsm;tm; ay;xm;aomaMumifh jzpfonf/ okdYaomf þtajctaersm;t&
Oya'taxmuftuljyKrsm;u ,if;wkdYonf a&SUaea&SU&yfrsm; r[kwfaMumif;ESifh ,if;wkdYtaejzifh
þ0efaqmifrI vkyfief;twGuf aiGaMu;&,ljcif;r&SdaMumif; &Sif;vif;azmfjyay;&ef vkdtyfonf/
(tpDtpOfwpfckpDuk d jy|mef;aqmif &Guf&ef twGuf Oya' taxmuftuljyKwd k Y\
usifh0wfqkdif&m OyrmtwGuf tcef;(3)wGif zwf&I&ef)
zdvpfykdifEkdifiHwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ]]v,f,maNrjyKjyifajymif;vJa&;
XmeESifh tvkyform; ESifh tvkyfcefYxm;a&;Xme}}wkdYu pDrHcefYcJGonfh w&m;½Hk;r[kwfonfh
ckH½Hk;rsm;wGif ,if;wkdY\ oufqkdif&m v,form;rsm; okdYr[kwf tvkyform;or*¾0ifrsm;ukd
ukd,fpm;jyKEkdifMuonf/ þenf;vrf;onf v,form;ESifh tvkyform;rsm;ukd ukd,fpm;jyK&ef
twGuf p&dwfpu toufomqkH;enf;vrf; jzpfonf/ tu,fícufcJeufeJaomjyóem&yfrsm;
uarÇm'D;,m;EkdifiHtpkd;& r[kwfonfh
tzGJUtpnf;wpf&yf jzpfonfh Khmer
Institute of Democracy ESifh
yl;aygif; aqmif&Gufjcif;
uarÇm'D;,m; Ek difiHwGif
Pannasastra wuúok dvf Oya'
ynmay; tpDtpOfukd wnfaxmifol
Bruce Lasky onf qif;&J rJGawonfh
uarÇm'D;,m; jynfolrsm;ukd taxmuf
tulay;&ef Oya'taxmuftuljyK
tpDtpOfwpf&yfukd tpkd;& r[kwf
onfhtzGJUtpnf;rsm;ESif h yl;aygif;
zG J Upnf;&ef ueOD;wGif BudK;pm;cJ h
aomfvnf; tcsif;csif; tjyeftvSef
tjiif;yGm;Muojzifh ratmifjrifcJhacs/
xkdtcg Lasky onf Oya' taxmuf
tuljyKtpDtpOfwpf&yf\ vkyfief;
rsm;ukd aqmif&Gufaeaom tpkd;&
r[kwfonfh tzGJUtpnf;wpf&yfukd
&SmazG&m == Khmer Institute of
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 73
ay:aygufvmygu Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh ,if;wkdYtm; avhusifhoifMum;ay;onfh
xkdYjyif ,if;wkdYESifh qufoG,faqmif&Gufvsuf&Sdonfh Oya'tkyfpka&SUaea&SU&yfrsm;xHokdY ar;cGef;
rsm;ar;&ef odkYr[kwf ukd,fpm;jyKaqmif&Gufay;&ef vTJajymif;ay;Ekdifonf/
tcgtm;avsmfpGm a&SUaea&SU&yfrsm;u Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ,if;wkd Y\
trIonfrsm;ukd ac:aqmifoGm; vdrfhrnf[k awG;awmylyifMuonf/ þylyefrIrSm rSm;,Gif;onf/
taMumif;rSm Oya'taxmuf tuljyKrsm;onf a&SUaea&SU&yfrsm; rodao;onfh trItcif;rsm;ukd
vufawGUwGif a&SUaersm;xHokd Y vTJajymif;ay;aomaMumifh jzpfonf/ tcsKdUEk difiHrsm;wGif
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf wpfpkH wpf&maomtajctaersm;atmufwGif w&m;½Hk;awmfokdY
wufa&mufcGifh&Sdonf/ Oyrm tm;jzifh tmrcHavQmufvTm wifoGif;onfh udpö&yfrsm;wGif
Oya'taxmuftuljyKrsm;u aqmif&Gufay;Ek difonf/ tcsK dUaoma&SUaea&SU&yfrsm;u
þudpö&yfwGif jyóemvkyfEkdifonf/ txl;ojzihf ,if;wkdYtwGuf tvkyf&Sm;yg;onfh NrdKUi,frsm;wGif
ay:aygufEkdifonf/ trIonf rsm;onf a&SUaea&SU&yfrsm;xuf Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd
a&G;cs,fvmEkdifonf/ tb,f aMumifhqkdaomf Oya'taxmuftuljyKrsm;onf rdrdwkdY\
vlUtzGJUtpnf;rS aygufzGm;vmolrsm; jzpfMuojzifh ykdrkdpdwf0ifwpm; ,if;wkdYukd ukd,fpm;jyKrnf?
ykdrkd ½kd;om;rI&Sdrnf[k ,kHMunfMu aomaMumifh jzpfonf/ aemufqkH;wGif tajzxkwf&vQif
a&SUaea&SU&yfrsm; ylyifrIjzpfaom trIonfrsm; qkH;½IH;rnfqkdaom tcsufonf tcsdKUaom
tajctaersm;wGif rSefuefNyD; wjcm;aomtajctaersm;wGif rSm;,Gif;onf/ okdYaomf Oya'
taxmuftuljyKrsm;ESifh a&SUaea&SU&yfwkdY\ ,SOfjydKifrIjyóemrSm tay:,HaMumrQomjzpfNyD;
Oya' taxmuftuljyKwkdY\ tultnDukd vufcH&,lMuolrsm;teuf trsm;pkrSm yxrtcsuf
taejzifh a&SUaea&SU&yftcaMu;aiG rwwfEkdifolrsm; jzpfMuonf/
Democracy++ukd awGU&SdcJhonf/ 1993
ckESpfwGif wnfaxmifonfh tqkdyg
tzGJUtpnf;onf aumif;jrwfonhf
*kPfowif;ausmfMum;aom tajc
ckdifNrJpGm wnfaxmifxm;onfh tpkd;&
r[kwfaom tzGJUtpnf;jzpfonf/
,if;wdkY\EkdifiHom; tBuHay;yk*¾dKvf
rsm;onf tcsdKUaom vlU tzGJUtpnf;
rsm;wGif Oya'taxmuftul tBuH
ÓPfay;jcif;ESifh tvm;o@efwlonfh
vkyfief;rsm;ukd aqmif&Gufay;ae Mu
onf/ ,if;tzGJUtpnf;ukd ==EkdifiHa&;++
tzGJUtpnf;tjzpf ½Ijrifjcif; r&SdMu
ojzifh Lasky \wuúokdvftaejzifh
xkdtzGJUtpnf;ESifhyl;aygif; aqmif&Guf
&efrjzpfEkdifcJhay/
olonf ,if;e,fy,f&Sd 0efxrf;
rsm;tm; Oya' taxmuf tuljyK
qdkif&m uRrf;usifrIrsm; oifMum; ykdYcs
ay;jcif;tay: ,if;\xdyfykdif; acgif;
aqmifrsm;u rnfokd Y ,lqrnfukd
U KYAW MYINT LAW FIRM74
2-4 tpDtpOfwpf&yfwnfaqmuf&eftwGuf vlom;ESifh ypönf;t&if;tjrpfrsm;
vlxktajccH Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfudk jy|mef;aqmif&Guf&ef
rdrdtaejzifh rdrd&nfpl;xm;onfh vlUtzGJUtpnf;xJwGif vkyfukdifaqmif&Gufvsuf&Sdonfh tzGJU
tpnf;rsm;ukd eD;eD;uyfuyf avhvmqef;ppfNyD; ,if;tzGJUtpnf;rsm;u aqmif&Gufay;ae
onfhOya'? usef;rma&;apmifha&SmufrI? tBuHjyKjcif;ESifh ynmay;jcif; odk Yr[kwf wifjy
awmif;qkdonfh 0efaqmifrIvkyfief;rsm;ukd pOf;pm;a0zef&rnf/ rdrdtaejzif h wnfqJ
tzGJUtpnf;wpf&yfonf txufyg0efaqmifrIrsm;teuf wcsdKUukd aqmif&Gufay;aeaMumif;
awGU&SdEkdifaomfvnf; ,if;tzGJUtpnf;rsm;onf Oya'ykdif;qkdif&m aqmif&Gufay;rI r&SdaMumif;
awGU&S daumif;awGU&S dvdrf hrnf/ rdrdtaejzif h wnfqJtpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;\
vkyfief;rsm;xuf ausmfvGefaeonfh Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yf ukd pwifaqmif&Guf
&ef pOf;pm;Ekdifonf/ ,if;r[mAsL[mrSm uarÇm'D;,m;EkdiffiHwGif AsL[majrmufaqmif&Gufcsufjzpf
onf/ (ab;buftnGef;ukd Munfhyg)
EkdifiHtrsm;tjym;wGif ,if;tcsufukd em;vnfod&Sdjcif;r&SdbJ vlxktajccH Oya'
taxmuftuljyKtpDtpOfrsm; taumiftxnfazmfaeMuonf/ vlxk tajcjyK ae&yfa'o
rsm;wGif tajcpkdufonfh ]]jynfolUtBuHay;t&m&Sdrsm;}}odkYr[kwf AsL½kdrsm;onf ,if;wkdYu
vlUtzJGUtpnf;tzGJU0ifrsm;tm; Oya'tBuHÓPfay;onfh ynmay;vkyfief;rsm;aqmif&Guf
ay;ygu trSefpifppfqkdaomf Oya' taxmuftuljyKvkyfief; wm0efwpf&yfukd xrf;aqmifae
jcif;jzpfonf/ Oyrmtm;jzifh trsKd;orD;a&;&mESifhtdrfwGif; tMurf;zufrIwkdYtay:oD;oefY
aqmif&Gufaeonfh tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;onf oufqkdif&m vlUtzGJUtpnf;twGif;
od&SdEk dif&ef ,if;tzGJUtpnf;okd Y
csOf;uyfí ar;jref;cJhonf/ Lasky
onf Oya'taxmuftuljyK tpD
tpOfqkdif&m tawG;tjrifay:wGif
wkefYjyefajymMum;&eftwGuf ,if;wkdY
tm; ueOD;qJGaqmifrIrsm; jznfhqnf;
ay;cJhonf/ Oyrm tm;jzifh þtopf
jzpfonfh vkyfief; twGuf OD;aqmifrI
ay;aeonfh tpkd;&r[kwfaom tzGJU
tpnf;onf yg0ifvkyfukdif aqmif&Guf
Ekdifajc&Sd? r&Sdukd awmif;qkdjcif;r&SdbJ
,if;0efxrf;rsm;tm; oifwef;ay;NyD;
t&if;tjrpf ypönf;rsm; axmufyHh
ay;&ef uwdu0wfay;onf/
==Khmer Institute of Democracy++
tjzpf yl;aygif;yg0ifaqmif&Guf&ef
qE´jyKcJhonf/
Source : Author correspondence
with Burce Lasky, October 2007.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 75
Oya' taxmuftuljyK pGrf;aqmifrIukd aqmif&Gufay;EkdifpGrf; &Sdonf/ tu,fí rdrd\tajctae
ukdavhvmqef;ppfcsufwGif Oya'taxmuftuljyKvkyfief;ukd vkyfaqmifvsuf&Sdonfh tzGJU
tpnf;rsm;taMumif;ukd xnfhoGif;yg&Sdygu rdrdtaejzifh rdrda&;qJGxm;onfh tpDtpOfukdtjcm;
aomvkyfief;rsm;ESifh rnfokdYrnfykH yl;aygif;rnf okdYr[kwf jznfhpGufaqmif&Gufrnf qkdonfh tcsuf
ukd pOf;pm;&ef vkdtyfvmonf/ xkdYjyif Oya' axmufulrI trsKd;tpm; tawGUtBuHK&Sdonfhrdrd
EkdifiH&Sd tjcm;aomtzGJUtpnf;rsm;onf rdrd\tpDtpOfukd a&;qJG&mwGif tvGeftrif; taxmuf
tul jzpfvmEkdifonf? okdYr[kwf rdrd\ &nfñTef;wifykdY&onfh uGef,uf\ tpdwftykdif; jzpfvm
Ekdifonf/
rdrd\okH;oyfcsufu Oya'a&;&m0efaqmifrIay;Ekdifonfukd xkwfazmfEkdifonf/ okdYaomf
tqkdyg tpkd;&r[kwf onfh tzGJUtpnf;rsm; odkYr[kwf ]]Oya'vufawGUavhusifha&;½Hk;rsm;}}
onf NrdKUjy{&d,mrsm;wGifom wnf&S daeMuNyD; aus;vuf{&d,mrsm;wGif ,if;okd Yaom
taxmuftultwGuf rrDSrurf;onfrsm; trsm;tjym; &SdaeMuonf/ xkdYjyif tqkdygOya'
0efaqmifrIvkyfief;Xmersm;onf zsefajzay;jcif; okd Yr[kwf ynmay;jcif;wkd YuJhokd Yaom
vlUtzGJUtpnf;\ vkdtyfcsufrsm;udk jznfhqnf;ay;&ef tjcm;jzpfEkdifajcr[mAsL[mrsm; ukd
vspfvsL½INyD; a&SUaea&SU&yfrsm;ay:wGif tm;ukd;tm;xm;jyKaom w&m;0if Oya'a&;&m enf;vrf;
wpfckukdomvQif tokH;jyKEkdifayonf/ tqkdygtajctaersKd;wGif Oya'taxmuftuljyK
tpDtpOf wpf&yfonf trsm;jynfolqkdif&m w&m;rQwa&; jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&ef
ta&;BuD;onfh jznfhqnf;ay;rIwpf&yfukd jyKvkyfEkdifonf/
rdrdtaejzifh rGef*kdvD,m;EkdifiHwGif wnf&SdaeouJhokd Y tpkd;&XmewpfckwGif vlxk
tajccHOya' taxmuftuljyKvkyfief;ESif h qufpyfonfhwm0efrsm;tygt0if wm0ef
Oya' taxmuftuljyK
oifwef;ukd
== Roma vlrItcGifhta&;rsm;++ ESifh
aygif;ul; ay;jcif;
== ELTE++ udpö&yf wpfck -
Aladar Horuath onf Roma
Civil Rights Foundation \ 'g½kduf
wmESifh Roma vlrItcGifhta&; vIyf
&Sm;rIwGif acgif;aqmifwpfOD;vnf;
jzpfonf/ Roma vlrItcGif hta&;
vIyf&Sm;rI\ &nfrSef;csufwpf&yfrSm
,if;wkdY\ wifjyawmif;qkdjcif;ESifh
vIyf&Sm;rIvkyfief;uk d aqmif&Guf
&mwGif ,if;wkdYtm; taxmuftul
ay;rnfh Oya'todynmukd a'ocH
Roma vlUtzGJUtpnf;xJwGif zGHUNzdK;
wkd;wufvmap&ef jzpfonf/ tqkdjyK
xm;onfh Oya'taxmuftuljyK
oifwef;tpDtpOfonf þtrsKd;om;
U KYAW MYINT LAW FIRM76
0wÅ&m;rsm;ukd aqmif&Guf&ef 0efxrf;tzGJUtpnf;&SdEkdifonf/ xkdYjyif ,if;tpkd;&tzGJUtpnf;wGif
þpGrf;aqmif&nfukd wkd;jr§ifh&ef EkdifiHa&; todpdwf"gwfonfvnf; &Sdaeonf/ rdrd\ t"du
taumiftxnfazmfonfh yl;aygif;yg0ifolrSm xkdtajctaersKd;wGif tpkd;&tzGJUtpnf;
jzpfEkdifonf/
rdrd\tajctaeukd avhvmokH;oyfcsufonf Oya'taxmuftuljyKvkyfief;udk
aqmif&Guf&eftwGuf ykdrkdus,fjyefYonfh ½IaxmifhrSavhvmokH;oyf&ef vkdtyfonf/ ppfNyD;
acwf qD&mvD,GefEkdifiHuJhokdY atmifjrifrIr&Sdaom tzGJUtpnf;rsm;jzifh wnfaqmufxm; onfh
EkdifiHrsm; odkYr[kwf tzGJUtpnf;wGif vmbfay;vmbf,ljcif;ESifh ta&;udpö wpfpkHwpf&m tay:
*½kwpkduf aqmif&GufrIr&SdonfhEkdifiHrsm;wGif vlUtzGJUtpnf; jyóem&yfrsm;ukd pDrHcefYcJGa&;ESifh
Oya'aMumif;t& qef;ppfavhvm&ef rvkdtyfay/ 0efaqmifrIrsm;ESif hw&m; rQwrIukd
aqmif&Gufay;onf[kqkdonfh tpkd;&Xmersm;twGif; vkyfief;uRrf;usifrI r&Sdjcif;? vmbfay;
vmbf,ljcif;ESifh pdwf0ifwpm;aqmif&Gufay;rI uif;rJhjcif;onf w&m;0if vrf;aMumif;rS
wqifh vkyfukdifaqmif&Guf&ef jzpfEkdifajcr&Sdonfh twm;tqD;rsm; jzpfMuonf/ þodkYaom
tajctaersKd;wGif vlUtzGJUtpnf;twGuf ynmay;jcif;ESifh zsefajzay;jcif; wnf;[laom Oya'
taxmuftuljyKwkdY\ ud&d,mrsm;onf txl;yif wefzkd;&SdEkdifonf/
2-5 tvm;tvm&Sdonfh Oya'taxmuftuljyKrsm;
awmiftmz&duEkdifiHwGif vkdtyfcsufrsm;ukd pdppfokH;oyfcsufwpf&yfonf avmavmq,f
tvkyfvufrJhjzpfaeonfh ausmif;q&mrsm;tygt0if ynmwwfolrsm; tpkta0;ukd owfrSwf
r[mAsL[mESifh vkdufzufnDaxG&Sdonf/
Horuath onf a'oqkdif&m ESif h
jynfe,ftqifh a&G;aumuf wif
ajr§mufxm;jcif; cH&aom Roma
ukd,fykdiftkyfcsKyfa&;qkdif&m ukd,fpm;
vS,frsm; OD;a& (4800)ukd t"du
tkyfpktjzpf½Ijrifonf/ okdYaomf xkdol
wkdYrSm ol\tjrifwGif Roma vlrsKd;
rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd wkd;jr§ifh
taumiftxnfazmf&ef jzpfEkdifajc
r&Sd[k okH;oyfonf/ xkdolwkdYrSm ,if;
wdkY\vuf&Sdtqifh twef;jzifh aysmf
arGUaeolrsm; jzpfMuNyD; Roma vlrsKd;
rsm; qif;&JrGJawrI qufvuf jzpfay:
aejcif;ESifh cJGjcm;qufqHjcif; jzpfap
onf h tajccHvk dtyfcsufrsm;uk d
ajymif;vJEkdifpGrf; &Sdrnfr[kwf[k okH;
oyfcJhonf/ þtajctaeukd ajymif;
jyefvSef&ef ta&;BuD;NyD; ,if; ukd,f
pm;vS,frsm;taejzihf ==jynfolvlxk
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 77
jy|mef;jcif;jzifh Oya'taxmuftuljyKrsm; jzpfvmEkdifonfhyk*¾dKvfrsm; &&SdEdkifrI taetxm;ukd
avhvmqef;ppfxm;onf/ tvkyftukdif&Sm;yg;rI jrifhrm;NyD; ynmwwfrsm; tvkyftukdif
r&&SdonfhEkdifiHrsm;wGif jzpfvmEkdifajc&Sdonfh Oya' taxmuftuljyKrsm;onf tqifoifh
t0kdif;t0ef;wGif wnf&Sdaeonf/ tpDtpOftrsm;tjym;wkdYwGif tcsdefykdif;0efxrf;rsm;ukdom
tokH;jyKMuojzifh ,if;wkdY\ vlUtzGJUtpnf;xJwGif tjcm;aomvkyfief;rsm;ü tvkyfvkyfukdifaeMu
olrsm;tm; vkyfukdifaqmif&Gufvmap&ef qJGaqmifEkdifonf/ þokdYjzifh ta&;BuD;onfh tquf
toG,frsm;ESifh tawGUtBuHKrsm;ukd &&SdvmEkdifonf/ okdYaomf tcsdefykdif;0efxrf;rsm; odkYr[kwf
taysmfxrf;yk*¾dKvfrsm;onf rdrd\ Oya'taxmuftuljyK tpDtpOftwGuf rdrdarQmfrSef; onfh
&nfrSef;csufukd jznfhqnf;aqmif&GufEkdifpGrf;&Sdrnf [kwf?r[kwfukd tqkH;tjzwf ay;&vdrfhrnf/
tu,fí rdrdonf wnfqJtpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;? Oya'ynmoifausmif;
odkYr[kwf tpkd;&Xme wpfckckrS0efxrf;rsm;ESifh vkyfukdifaqmif&Guf&ygu rdrdtaejzifh ,if;wkdY\
vuf&SdpGrf;&nfESifhuRrf;usifrI? ,if;wkdYtm; wkd;wufatmif aqmif&Guf&efvkdonfh ynm&yfe,fy,f
rsm;ukd qkH;jzwf&ef vkdtyfvdrfhrnf/ xkdYjyif rdrdtaejzifh ,if;0efxrf;rsm;wGif atmifjrifonfh
Oya'taxmuftuljyKwpfOD; jzpfajrmufvmap&ef vkdtyf onfh tjcm;aompGrf;&nfrsm;
&Sd?r&Sdukd qef;ppfoifhonf/ tqkdygpGrf;&nfrsm;taMumif;ukd tcef;(3)]] Oya' taxmuftuljyK
tpDtpOfwpf&yfukd wnfaxmifjcif;}}wGif wifjyaqG;aEG;xm;onf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf avQmhwGuf&efrjzpfEkdifonfh t&nftcsif;wpf&yfrSm
rdrd\ vlUtzGJUtpnf;twGuf aumif;rGefonfh jznfhqnf;rIay;rnfqkdonfh &nf&G,fcsuf&Sdjcif;yif
jzpfonf/ vlUtcGifhta&;abmiftwGif; xda&mufpGm pGrf;aqmifEkdifonfh Oya' taxmuf
tuljyKrsm;onf ,if;wkdYvkyfukdifaeonfh vlxktwGif; pGrf;&nfjynfh0 vma&;ukd wpkdufrwfrwf
tusK d ;p D;y Gm;++ (public interest)
twGuf ukd,fpm;jyKa&;ukd em;vnf
oabmaygufap&ef jyKvkyfa&;rSm
ta&;BuD;onf/ Roma Civil Rights
Foundation wGif ,if;\ atmufü
trsK d ;om;a&;qk di f&m uGe f,uf
&SdaeNyD; jzpfojzifh ykdrkdus,fjyefYonfh
trsKd;om;a&; vIyf&Sm;rIukd jznfhqnf;
ay;rnfh Oya'taxmuf tuljyK
oifwef;twGuf tqifoifhtae
txm;jzifh tcGifhtvrf; wpf&yf&Sdae
onf/ vlUtzGJUtpnf;rsm; wpfckpD
twGif; Oya' taxmuftuljyK
oifwef;onf vlenf;pk ukd,fpm;
vS,frsm;tm; taxmuftul ay;Ekdif
ojzifh ,if;ukd,fpm; vS,frsm;onf
,if;wkdY\ vkdtyfcsufrsm;ukd ajz&Sif;&ef
0efaqmifrIrsm; okdYr[kwf tmPmykdif
rsm;tm; wifjyawmif;qkd EkdifpGrf;
& S donf h t&nftcsi f ; wk d ;wuf
U KYAW MYINT LAW FIRM78
aqmif&Guf&ef vkdtyfonf/ þodkYwpkdufrwfrwfaqmif&Gufjcif;jzifh aemufqkH;wGif Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf Oya'taxmuftuljyK½Hk;jyifyokdY a&muf&SdoGm;NyD; trsm;jynfol
ynma&;ESifh wifjyawmif;qkdjcif; e,fy,fxJokdY 0ifa&mufoGm;apEkdifonf/ [efa*&DEkdifiH\
OyrmwpfckwGif (ab;buftñTef;ukd Munfhyg) azmfjyxm;onfrSm Oya'taxmuftuljyK
tpDtpOfwpf&yfukd EkdifiHwpfEkdifiH&Sd vspfvsL½Ijcif;cH&onfh vltkyfpkwpfpktwGuf vlUtcGifhta&;
vIyf&Sm;rIwpf&yfukd taxmuftuljzpfap&ef &nf&G,fa&;qJJGxm;onf/
vmonfh tjyif ,if;wkdYukd r&&Sdjcif;?
rvkHavmufjcif; okdYr[kwf ckdifvkHrI
r&S d jcif; ay:aygufvmonfhtcg
trSefwu,f awmif;qkdwwfatmif
aqmif&Gufay;Ekdifonf/ aemufqkH;
wGif Horuath rS Roma vlrsKd;rsm;
twGuf cJGjcm;qufqHcH&jcif;? qif;&J
rJGawjcif; vkH;0yaysmufap&ef (to
eliminate discrimination and
poverty)tqkdyg vlenf;pk ukd,fpm;
vS,frsm;onf ay:vpDtopf csrSwf
a&; awmif;qkd&mwGif us,fjyefYvm
onfh uGef,uftwGif; trSef wu,f
wuf<uvIyf&Sm;olrsm; (gen- uins
activists) tjzpf yg0ifvmap&ef
arQmfvifhcsufxm;cJhonf/
Source : Tibbitts, 2005.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 79
tcef;(3)
Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfukd wnfaxmifjcif;
yg0ifonhftaMumif;t&mrsm;
3-1 rdrd\ Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfukd pOf;pm;ykHazmfjcif;
3-2 XmewGif; acgif;aqmifrIukd wnfaxmifjcif;ESifh BuD;Muyfjcif;
3-3 a'oqkdif&mtmPmykdifrsm;? vlUtzGJUtpnf;wkdYESifh qufqHa&;wnfaqmufjcif;
3-4 Oya'ynmjzifh oufarG;0rf;ausmif;jyKolrsm;ESifh qufqHa&;wkd;wufatmif
aqmif&Gufjcif;
3-5 Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; pkaqmif;jcif;ESifh iSm;&rf;jcif;
3-6 rSDjirf;p&m pmMunfhwkduf(resource library)wpf&yf wnfaxmifjcif;
3-7 pDrHcefYcJGa&;qkdif&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm; owfrSwfjy|mef;jcif;
3-8 bwf*sufa&;&m
3-9 jyefvnftokH;jyKEkdifonhf t&if;tjrpfrsm;ukd &SmazGjcif;
tu,fí rdrd\vkdtyfcsufrsm;ukd avhvmokH;oyfcsufrsm;t& Oya' taxmuftuljyK
tpDtpOfwpf&yfonf vlUtzGJUtpnf;twGuf tusKd;jzpfxGef;aprnf[k ñTefjyaeygu rdrdonf
U KYAW MYINT LAW FIRM80
Oya' taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yf wnfaxmif&ef vkyfief;ukd pwifaqmif&GufEkdifonf/
vkdtyfcsufrsm;ukd qef;ppfavhvmcsufonf rdrd\tpDtpOftwGuf jzpfEk difajc&S donfh
&nfrSef;aom vlUtzGJUtpnf;? ,if;wkdY\vkdtyfcsufrsm;ESifh jzpfEkdifajc&Sdonfh wnfae&mwkdYESifh
pyfqkdifaom t"duowif;tcsuftvufrsm;? rdrdESifhvkyfief; aqmif&GufEkdifonfh yk*¾dKvfESifh
tzGJUtpnf; rsm; qkdif&m tcsuftvufwkdYukd jznfhqnf;ay;vdrfhrnf/ xkdYaemuf rdrdonf tqkdyg
tpDtpOfukd taumiftxnfazmf&eftwGuf pDrHcsufwpf&yf a&;qJG&ef vkdtyfvmrnfjzpfonf/
,if;ukd ]]vkyfief; tpDtpOf}}[kac:onf/
rdrd\vkyfief;tpDtpOfwGif oufqkdif&mtzGJU\ vkdtyfcsufwkdYukd &Sif;vif;azmfjyay;&rnfh
tjyif rdrd\tqkdjyK aomwkefYjyefrIwkdYukd &Sif;vif;pGmazmfjy&rnf/ tpDtpOfukd pwifaqmif&Guf&ef
twGuf jzpfEkdifajc&Sdonfh aiGaMu;axmufyHholrsm;ESifh axmufulrnhfolrsm;ukdvnf; azmfjyay;oifh
onf/ rdrd\tpDtpOfwGif ,if;tpDtpOf\ pDrHcefYcJGrItzGJUtwGuf vkyfief;aqmif&Gufjcif;qkdif&m
BudK;yrf;tm;xkwfrI\ pwifaqmif&Guf&rnfh vkyfief;rsm;ukdvnf; azmfjy&rnfhtjyif ,if;wkdYESifh
yl;aygif;aqmif&Guf&rnfh tajctaersm;ukdvnf; azmfjyay;oifhonf/
3-1 rdrd\ Oya'axmufulrItpDtpOftwGuf pOf;pm;ykHazmfjcif;
3-1-1 &nf&G,fcsufukd azmfjyjcif;
rdrd\vkdtyfcsufrsm;ukd qef;ppfcsufonf rdrdtaejzifh 0efaqmifrIay;&ef &nf&G,fonfh
vlUtzGJUtpnf; tzGJU0ifrsm;ukd vrf;ñTefrIay;&rnhftjyif rdrd\tpDtpOfjzihf ajz&Sif;&rnfh
vkdtyfcsufrsm;ukdvnf; azmfjyyg&Sd&rnf/ &nf&G,fcsufukd azmfjy&mwGif rdrd\ &nfrSef;csufrsm;?
awmiftmz&duEkdifiH\ vlUtzGJUtpnf;
qkdif&mOya'ESifh aus;vufa'ozGHUNzdK;
a&;Xme\ &nf&G,fcsufukd
xkwfazmf aMunmjcif;-
ed'gef;
vlUtzGJUtpnf;qkdif&m Oya'ESifh
aus;vuf a'ozGHUNzdK;a&;Xmeukd
Natal-Durban wuúokdvf&Sd Oya'
r[mXmewGif wJGzufvsuf vGwfvyf
onfh tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;
tjzpf 1989 ckESpfwGif wnfaxmif
cJ honf/ ,if;tzG J Uonf Eastern
Cape a'owGif 0efaqmifrIrsm;ukd
aqmif&Gufay;onf/
&nfrSef;csufESifh &nf&G,fcsufrsm;
tzGJU\ &nfrSef;csufrsm;rSm
wuf<uonfh vlUtcGifhta&;qkdif&m
,Ofaus;rIESif h 'Drk dua&pDwkd;wuf
jzpfay:a&;twGuf jznfhqnf;ay;&ef
ESifhtm;vkH;twGuf w&m;rQwrI &&Sd
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 81
rdrd&nf&G,fonfh tusKd;cHpm;cGifh &&Sdrnfholrsm;ESifh rdrdrSaqmif&Gufay;rnfh 0efaqmifrIvkyfief;
trsKd;rsKd;wkdYukd a,bk,sazmfjyay;&ef vkdtyfonf/ rdrd\ &nf&G,fcsufukd azmfjyjcif;wpf&yfonf
opfvGif wuf<urI&Sdae&rnfjzpfNyD; rdrdtpDtpOf\ t"duyef;wkdifrsm;ukd &Sif;vif;pGm azmfjyay;&ef
vkdtyfonf/
w&m;rQwa&;qkdif&m 0efaqmifrIvkyfief;rsm; aqmif&Guf&ef &nf&G,fonfh Oya'
taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;onf vlUtzGJUtpnf;qkdif&mjyóem&yfrsm;ukd ukdifwG,fajz&Sif;
&mwGif csrSwfxm;onfhykHpHt& aysmhajymif;rI&Sd&ef vkdtyfonf/ Oya' taxmuftuljyK
rsm;onf omreftm;jzifh ynmay;jcif;ESifh tjcm;enf;tjiif;yGm;rIajz&Sif;jcif;wkdYukd usifhokH;&rnf
jzpfNyD; w&m;pD&ifa&;pepftwGif;&Sd w&m;0ifESifh w&m;0ifr[kwfonfh tjcm;aom tmPmykdif
wkdYESifhvnf; yl;aygif;aqmif&GufMu&onf/ vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf tzGJU
tpnf; tzGJU0ifrsm;tm; ,if;wkdY\ tcGifhta&;rsm;udk avQmufvJwifjy awmif;qkd EkdifpGrf;&Sd&ef
t&nftaoG;jynfh0vma&;wGuf ynma&;qkdif&m enf;pepfrsm;ukdvnf; tokH;jyKMuonf/ ,if;
tcsufukd xnfhoGif;pOf;pm;oifhonf/ vlUtzGJUtpnf;tm; ynmay;jcif; onf owif;tcsuf
tvufukd jzefYjzL;ay;jcif; oufoufr[kwfbJ ynma&;jzifh vlrIa&;vIyf&Sm;rItwGuf ay:vGif
xif&Sm;aponfh tpDtpOfwpf&yfukd wifjyay;oifhonf/ þaqmif&GufrIrsm;ESifh &nf&G,fcsuf
rsm;ukd ]]vkyfief;vrf;ñTefxkwfjyefcsuf}}wGif azmfjyay;oifhonf/
rdrd\&nf&G,fcsufukd azmfjyjcif;tay: tpDtpOfopfwpf&yf\ yxrESpfrsm;wGif
jyefvnfokH;oyfoifhonf/ tb,faMumifhqkdaomf ueOD;tawGUtBuHKrsm;ESifh ajymif;vJjzpfay:ae
onfh vlUtzGJUtpnf; vkdtyfcsufrsm;onf rdrd\vkyfief;twGuf rdrdtm; ykdrkdeuf½Idif;pGm em;vnf
Ekdifatmif aqmifusOf;ay;vdrfhrnf/
ap&ef? tpkd;&u aus;vufae
awmiftmz&du EkdifiHom;rsm;tay:
wm0efcHrI&Sd&efESifh Oya'aMumif;t&
wkefYjyefaqmif&Gufay;&ef wkdYtjyif
aus;vufae awmiftmz&du
EkdifiHom;rsm;u ,if;tcGifhta&;ukd
vkdufemaqmif&GufrI&S da&;twGuf
aqmif&GufEkdifpGrf;&Sd&ef? awmiftmz&du
EkdifiHom;rsm;tm; ynm oifMum;ay;
onfh q&mrsm;? topftqef;wDxGif
olrsm; (innovators) ESifh trsm;jynfol
qkdif&mrl0g'ukd vufawGUtoufoGif;
ay;olrsm;tjzpfokdY a&muf&Sdvmap&ef
vlUtcGi f hta&;uk d tajccHaom
,Ofaus;rIukd wkd;jr§ifhaqmif&Guf&efESifh
aus;vuf a'ovlUtzG J Utpnf;
rsm;wGif vlrIa&;? Oya'a&;ESifhpD;yGm;
a&;? ukd,fykdifzlvkH rI&Sda&; (economic
self- reliance) wk d Yud k OD;pm;ay;
aqmif&Guf&efwkdY jzpfMuonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM82
3-1-2 yx0Da'o e,fy,f owfrSwfjcif;
rdrdonf Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfukd wnfaqmufygu e,fajra'o
tykdif;tjcm;ukd ykdif;jcm;owfrSwf&rnf/ rnfonfhtpDtpOfrqkd wpfEkdifiHvkH;ukd vTrf;NcHKNyD;
BudK;yrf;aqmif&Guf&ef pwifaqmif&GufEkdifjcif; r&Sdyg/ rsm;aomtm;jzifh tpDtpOfonfaus;vuf
a'o rsm;uJhodkY tvGeftrif; 0efaqmifrIay;jcif;uif;rJhonfh {&d,ma'orsm;ukd tm½kHpl;pkduf
aqmif&GufpNrJ jzpfonf/ rdrdtaejzifh rdrd0efaqmifrIay;&ef &nf&G,fonfh vlUtzGJUtpnf;rsm;ukd
owfowfrSwfrSwf ykdif;jcm;azmfjy&ef vkdtyfrnfhtjyif enf;vrf;wus 0efxrf;rsm; iSm;&rf;jcif;?
taysmfxrf; 0efxrf;rsm;pkaqmif;jcif; tpDtpOfonfvnf; vkdtyfonf/ tu,fí rdrdonf
vuf&Sdvkyfief; aqmif&Gufaeonfh tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rSwqifh aqmif&Gufrnfqkdygu
,if;wkdYonf oufqdkif&mvlUtzGJUtpnf; tokdif;t0kdif;wGif a&muf&SdaeNyD; jzpf&vdrfhrnf/
wnfqJtpDtpOfaumif;wpf&yf jzpfajrmuf&ef Oya'taxmuftuljyKrsm;onf pepfus
onfh oifwef;ESifh taxmuftul&&efvkdonf/ þtcsufrSm pdefac:rIwpf&yfjzpfonf/ taMumif;
rSm tpDtpOfukd pwifaqmif&Gufjcif; jzpfNyD; vufawGUvkyfief;ukd taumiftxnfazmfcgp
tajctae &SdaomaMumifh jzpfonf/ tawGUtBuHK&Sdonfh 'g½kdufwmrsm;u tBuHay;MuonfrSm
tpDtpOfopfrsm;ukd yx0Da'ousOf;ajrmif;onfh {&d,mwGif Oya'taxmuftuljyK ta&
twGuf tenf;i,frQESifh pwifoifhNyD; tpDtpOf0efxrf;rsm; tawGUtBuHK &vmonfhtcg
tpDtpOfukd wkd;csJUoifhonf[k qkdonf/
&nf&G,fonfhtkyfpkrsm;
� tpkd;&t&m&Sdrsm;
� vlrsKd;pktmPmykdifrsm;
� aus;vufa'ovlUtzGJUtpnf;rsm;
� Oya'taxmuftuljyKrsm;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 83
3-1-3 tzGJUtpnf; tajcpkdufrnhfae&m
rdrd\ Oya'taxmuftuljyK tpDtpOf wpf&yftwGuf tzGJUtpnf; tajcpkdufrnfh
ae&mudk BudKqkH;jzwfonfhtcg rdrdtaejzifh wnfaxmifNyD; tzGJUtpnf;rSwqifh aqmif&Gufrnf
okdYr[kwf vkH;0topfjzpfonfh tzGJUtpnf;jzifh aqmif&Gufrnfqkdonfh tajccHqkH;jzwfcsuf
csrSwf&efukd &ifqdkif&rnf/
tu,fí rdrdtaejzifh tzGJUtpnf;topfwpf&yfukd pwifrnfqkdvQif ta&;BuD;onfh
jyóem trsm;tjym;ukd pOf;pm;&rnf/ ,if;wkdYwGif Oya'u cGifhjyKonfhtzGJUtpnf; trsKd;
tpm;rsm; txl;ojzifh tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;\ Oya'aMumif;t& &yfwnfrIwGif
rdrdEkdifiH\ Oya'rsm;ESifh tzGJUtpnf;ukd xdef;csKyfxm;onfh oifhavsmfaom wnfaqmufykH
ponfwkdY yg0ifonf/ tzGJUtpnf;\ zGJUpnf;ykHpnf;rsOf;rsm;ESifh pnf;rsOf; Oya'rsm; onf
rdrdvkyfief; &nfrSef;csufwpf&yfukd wnfaxmif&eftwGuf vkdtyfrnfjzpfonfhtjyif toif;
tzGJU\ &nfrSef;csuf? Oya'aMumif;t& trnf? ykdifqkdifrI? tcGifhtmPm? wnfaqmufykHESifh
tkyfcsKyfykH pnf;rsOf;rsm;ukdvnf; owfrSwfay;&rnf/
rdrdrS tvkyftauR;jyK&ef pDrHonfhvlrsm;pktwGuf vufvSrf;rD&ef wnfaqmufrnfh½Hk;rsm;
onf trsm;olwum ajcvQifavQmufjcif;jzifh a&muf&SdEkdifonhfae&m odkYr[kwf trsm;jynfol
okH; ykdYaqmifa&; ae&mteD;tem;wGif&Sd&ef vkdtyfonf/ awmiftmz&duEkdifiHwGif pDrHudef;
wpf&yfü rsKd;EG,fpkw&m;½Hk;rsm; &Sdonfhae&mteD;wGif Oya' taxmuftuljyK½Hk;rsm;ukd wnf
axmifxm;onf/ qD&mvD,GefEkdifiHwGif oufqkdif&mtkyfpkrsm;onf a0;vHonfhae&mrsm;okdY
a&muf&Sd&ef a&TUajymif;oGm;vmEkdifonhf Oya'taxmuftuljyKtzGJUrsm;ukd tokH;jyKMuonf/
vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;
okawoe
tzGJUtpnf;taejzifh vlUtcGifh
ta&;rsm;tm;vkH;ESif h 'Drk dua&pD
a&;&m udpö&yfrsm;ESifh qufpyfonfh
okawoevkyfief;? txl;ojzif h
aus;vufaevlU tzGJUtpnf;rsm;\
vkdtyfcsufrsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;ESifh
usm;rcJGjcm;jcif;qkdif&m todw&m;
wkdYudk okawoejyKonf/
ynmay;jcif;ESif h avhusif hoifMum;
ay;jcif;
pGrf;aqmif&nfwkd;jr§ifha&;? avh
usifhoifMum;ay;jcif;ESifh taxmuf
tul jy K tpDtpOfr sm;qk di f&m
aumfrwDrSwqifh tzGJUtpnf;onf
aus;vufae vlUtzGJUtpnf;rsm;
taejzifh ,if;wkdY\ ukd,fykdifOya'
axmufulrI½Hk;rsm;udk pDrHcefYcJGjcif;ESifh
tpDtpOfrsm;&&S da&; aqmif&Guf
U KYAW MYINT LAW FIRM84
3-2 XmewGif; OD;aqmiftzGJUukd wnfaxmifjcif;ESifh BuD;Muyfjcif;
3-2-1 pDrHcefYcJGa&;tzGJUi,f
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd pwif&efzGJUpnf;onfhtzGJUi,fukd ]]tpD
tpOfukd armif;ESifolrsm;}} [k rSwf,l&rnf/ xkdolwkdYonf tpDtpOfukd od&Sdem;vnfNyD;
atmifjrifatmif aqmif&Gufolrsm; jzpfonfhtjyif tajctaeukd avhvmqef;ppfcsuf jyKvkyfol
rsm; vnf; jzpfMuonf/ rdrd\ pDrHcsufwkd;wufvmonfESifhtrQ tqkdygtzGJUonf tzGJUtpnf;\
aeYpOfvkyfief;wm0efrsm;ukd wm0efausatmif aqmif&GufEkdif&efESifh uRrf;uRrf;usifusif
taumiftxnfazmfEdkif&ef tqkdygtzGJUukd pDrHcefYcJGa&;tzGJUtjzpfokdY zefwD;ay;&ef vkdtyfonf/
udpö&yftrsm;tjym;wGif þpDrHcefYcJGa&;tzGJUonf tpDtpOf\ ueOD;tqifhrsm;wGif wpfOD;wnf;
aom tpDtpOf'g½kdufwmwpfOD;jzifh zGJUpnf;wnfaxmifxm;wwfMuonf/ tpDtpOf 'g½kdufwm
onf atmufygvkyfief;rsm;udkd wm0ef,l aqmif&Guf&onf/
tpDtpOf\ &nfrSef;csufrsm;ukd owfrSwfjcif;?
wnfqJtzGJUtpnf;twGif; tpDtpOfukd wnfaxmifjcif;okdYr[kwf topfwpfckukd
zefwD; wnfaxmifjcif;?
tvSL&Sifrsm;ESifh jzpfEdkifajc&Sdonfh tvSL&Sifrsm;tygt0if tjcm;olrsm;odkY tpDtpOfukd
wifjyjcif;?
tpDtpOf\ aiGa&;aMu;a&;vkdtyfcsufrsm;ukd qkH;jzwfjcif;ESifh bwf*sufukd pDrHcefYcJGjcif;?
oifwef;q&mrsm;ukd qJGaqmifjcif;ESifh a&G;cs,fjcif;?
Oya'taxmuftuljyKoifwef;rsm;udk BuD;Muyfaqmif&Gufjcif;?
wwfvmjcif;ESifh tpkd;&\ay:vpD
a&;&m ueOD;aqmif&Gufcsufrsm;ESifh
vkyfief;pOfrsm;ukd vufvSrf;rSDvm
ap&ef wkdYukd arQmfrSef;csufxm;&Sdonf/
aus; vufae vlUtzGJUtpnf;rsm;onf
,if;wkdY\ Oya'a&;&mESifh vlUtcGifh
ta&;csKd;azmufrIrsm;udk wkefYjyef&ef
pOfqufrjywf wnf&Sdaeonfh vlU
tzGJUtpnf;u pDrHcefYcJGaom t&if;
tjrpfukd&&Sdvmonf/ xkdYjyif ,if;
aus;vufae vlUtzGJUtpnf;rsm;
taejzifh ay:vpDa&;&ma&;qJGa&;
vkyfief;pOfrsm;wGif yg0ifvm&efESifh
,if;wkdY\ zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m
vkdtyfcsufrsm;ukd awmif;qkdwwf&ef?
tpkd;&u tpkd;&ESifhtjcm;0ef aqmif
rIrsm;ukd jznfhqnf;aqmif&Gufay;jcif;
tay: trsm;oligod&Sdatmif aqmif
&Gufjcif;ESifh oifwef; ay;jcif;rsm;udk
tvkyf½kHaqG;aEG;yJGrsm; yHko@efjzifh
jyKvkyfonf/ tzG J Utpnf;onf
awmiftmz&duEkdifiHzGJUpnf;ykH tajccH
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 85
vkyfief;xda&mufrI&Sd&ef? uRrf;usifpGm vnfywf&efESifh oifhavsmfrQwrI&Sd&eftwGuf
Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd avhvmokH;oyfjcif;?
vlUtzGJUtpnf;wGif yg0ifywfoufolrsm;ESifh tjcm;olrsm;Mum;wGif qufoG,f aqmif&Guf
rIxm;&Sdjcif;?
ay:aygufvmonfh vkdtyfcsufrsm;ukd owfrSwfjcif;ESifh wkefYjyefjcif;?
tpDtpOfwpfckvkH;ay:wGif tuJjzwfjcif;?
3-2-2 tBuHay;aumfrwD
tpDtpOfwpf&yfukd pwif&ef oifhavsmfonfhtcsdefESifh pGrf;yum;vkdtyfonf/ rdrd\
ueOD;tpDtpOf aqmif&Gufolrsm;txJrS tcsKdUonf tpDtpOfukd pwifaqmif&Guf&efESifh
tvkyftukdif&&Sd&ef pdwf0ifwpm;&SdwwfMuonf/ vkyfief;pOfwGif aemufwpfvSrf;qkwfNyD;
tBuHay;&efom vkdvm;onfh tjcm;yg0ifaqmif&Gufolrsm;ukd rdrdtpDtpOf\ tBuHay;aumfrwD
topftwGuf tzGJU0ifrsm;tjzpf pOf;pm;oifhonf/
tBuHay;aumfrwDrsm;onf Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;twGuf ta&;BuD;
onfh enf;ynmtaxmuftulrsm;ESifh vkyfief;&yftay: vTrf;NcHKokH;oyfcsufrsm;udk jznfhqnf;
ay;Muonf/ rdrdtaejzifh tpDtpOftwGuf wpfckwnf;aomtBuHay;aumfrwDukd zGJUpnf;xm;
&SdEkdifonf? okdYr[kwf ½Hk;wpf½Hk;pDtwGuf aumfrwDrsm;wnfaxmifEkdifonf? okdYr[kwf ½Hk;
trsm;tjym; wnfaxmifEkdifonf/ rdrdrSm tpDtpOftwGuf rnfokdYaoma&G;cs,frIudk jyKvkyf
onfjzpfap tBuHay;aumfrwDtzGJU0ifrsm;wGif vkyfief;trsm;tjym;udk aqmif&Guf&mü
Oya'ESifh vlUtcGifhta&; qkdif&m
jy|mef;csufwkdYtwGuf? owif;tcsuf
tvufESif h avhusifhoifMum;jcif;
wkd YtwGuf aus;vufae vlUtzGJU
tpnf;rsm;u xkwfazmfwifjyonfh
vkdtyfcsufrsm;ukd jynfhrDa&;twGuf
&nfrSef;onfh taMumif; jcif;&mrsKd;pkH
ygaom vlUtcGif hta&; today;
tpDtpOfrsm;ukd taumiftxnfazmf
aqmif& Gufay;onf/ tzG J Uonf
vlUtzGJUtpnf;tqifh tvkyf½Hk aqG;
aEG;yJGrsm; usif;yjyKvkyf wwfvm
apa&;twGuf vlUtzG J Utpnf;
tajccH oifwef; yk d Ycsolrsm;tm;
oifwef;ay;jcif;ESifh pmtkyf pmwrf;
rsm;jzefYa0ay;onf/
wifjyajymqkdjcif;ESifh
owif;tcsuf tvuf
tzGJUtaejzifh oifwef;ykdYcsolrsm;
twGuf oifwef;vufpJGrsm;ukd jyKpk
U KYAW MYINT LAW FIRM86
rdrdtm; taxmuftulay;Ekdifonfh uJGjym;jcm;em;onfh vltrsm;tjym; yg0ifvmvdrfhrnf/
qD&mvD,GefEkdifiHwGif tpDtpOfrsm;ukd taumiftxnfazmfa&;twGuf ½kd;&mtpOftvm
acgif;aqmifrsm;ESifh trsKd;orD;rsm;? touft&G,fBuD;&ifholrsm;ESifh vli,frsm;tygt0if
EkdifiHa&; taoG;ta&mifenf;onfhtkyfpkrsm;rS ukd,fpm;vS,frsm;vnf; yg0ifonf/
]]vTrf;NcHK½Ijrifjcif;}}onf tBuHay;aumfrwDtwGuf ta&;BuD;onfh vkyfief;wm0efwpf&yf
jzpfonf/ vTrf;NcHKokH;oyfcsufukd jznfhqnf;ay;jcif;jzif h aumfrwDwpf&yfonf Oya'
taxmuftuljyKrsm;u vkyfief;ukd enf;vrf;wus aqmif&GufaeNyD; a'oqkdif&mvlxk\
vkdtyfcsufrsm;ukd xda&mufpGm jznfhqnf;ay;Ekdif&ef aocsmatmif aqmif&Guf ay;Ekdifonf/
tpDtpOfxda&mufrI &Sdap&eftwGuf tpkd;&ESihfuif;uif;&Sif;&Sif;aeolrsm;ESifh jy|mef;NyD;aom
vkyfxkH; vkyfenf;rsm;ukd vkdufemap&ef jyKvkyfolrsm;u tpDtpOftm; BuD;Muyfonfukd
jyo&ef tpDtpOf'g½kdufwmonf tBuHay;aumfrwDrsm;wGif tokH;jyKjcif;jzifh tpDtpOf\
aumif;rGefonfh vlxktjrifukd jrSifhwifEkdifonf/ rdrd\Oya' taxmuftuljyK tpDtpOf
wGif w&m;0ifwkdifMum;csufrsm;ESifh rdrd\vkyfief;ay:wGif vlxktajccH jyefvnf okH;oyfwifjy
csufrsm;ukd vufcHokH;oyf&ef rdrd\tBuHay;aumfrwDtm; cGifhjyK&eftwGuf ,EÅ&m;rsm;ukd
wnfaxmifxm;oifhonf/
tu,fí rdrd\ Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfonf wpfrsK d;rsK d;aom tpkd;&
taxmuftulukd vufcH&&Sdygu xda&mufNyD; pGrf;&nfxufjrufonfh tBuHay;aumfrwDwpf&yf
zGJUpnf;wnfaxmif&ef txl;ojzifh ta&;BuD;onf/ rGef*dkvD,m;EkdifiHrSmuJhokdY tpkd;&t&m&Sdrsm;u
pDrHcefYcJGonfh Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;twGuf vlUtzGJUtpnf; qkdif&m tBuHay;
aumfrwDrsm;onf Oya'taxmuftuljyK0efaqmifrIrsm;udk EkdifiHom;rsm;u BuD;MuyfEkdifa&;ukd
xkwfa0NyD; vlUtzGJYtpnf;rsm;tm;
Oya' tBuHÓPfESifh taxmuftul
wkdUukd aqmif&Gufay;onfhtjyif vlU
tcGifhta&;ESifh 'Drk dua&pDqkdif&m
pmtkyfpmwrf;rsm;uk d jznfhqnf;
ay;onf/
Sources: Community Law and
Rural Development Centre
website : http://www.nadcao.org.
za/index.php? option=com_conte
nt&task=view&id=6<emid=39.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 87
xdef;odrf;xm;&Sd&ef ta&;BuD;vSonf/ ,if;aumfrwDrsm;onf rdrd\tpDtpOf vGwfvyfpGm
vkyfief;vnfywf&efESifh trIonf rnfolwpfOD;wpfa,mufukdrQ rsufESmomay;rI rjzpfap&ef
tultnDay;rnf jzpfonf/
tBuHay;aumfrwD(rsm;)\ tjcm;aomt"duwm0efwpf&yfrSm vkyfief;ukd qufvuf
aqmif&Guf&ef cGifhjyKay;jcif;jzifh rdrdtpDtpOf\ tokH;0ifrIukd wkd;wufapEkdifonfhtjyif enf;
ynmESifh EkdifiHa&;axmufulrIukdvnf; jznfhqnf; ay;Ekdifonf/ *½kwpkdufa&G;cs,fxm;onfh
tBuHay;aumfrwDwpf&yfonf uRrf;usifolrsm;ESihf taMumif;jcif;&mrsm;ay:wGif okH;oyfEdkifNyD;
tpkd;&r[kwfonfhtzGJUtpnf;? Oya'a&;&mESif h tpkd;&ykdif;u@rsm;wGif ta&;ygonfh
yk*¾dKvfrsm;okdYxd aygufa&mufEkdifonfrsm;ukd jznfhqnf; ay;Ekdifonf/ Eotvos Lorand wuúokdvf&Sd
[efa*&DEkdifiH Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfonf Roma vlrsKd; ausmif;om;rsm;twGuf ]]Open
University }}rS q&mrsm;ESifh ausmif;om;rsm;? ygvDrefrS Roma vlrsKd;tzGJU0ifrsm;? vlUtcGifhta&;
wuf<uvIyf&Sm;olrsm;? Eotvos Lorand wuúokdvf\ ]] Street Law Program}} rS ukd,fpm;vS,frsm;? the
Open Society Justice Initiative? the Open Society Institute’s Roma Participation ProgramESifh the
European Roma Rights Ceter wkdYrS ukd,fpm;vS,frsm;tygt0if [efa*&DEkdifiH Roma vlenf;pk\
av;pm;avmufonfh tzGJU0ifrsm; yg0ifaom tBuHay;aumfrwDudk zGJUpnf;wnfaxmifcJhonf/
,if;tBuHay;aumfrwD\ t"du vkyfief;wm0efrsm;rSm atmufygwkdYjzpfMuonf/
Oya'taxmuftuljyKoifwef;twGuf av;pm;tyfonfh Roma rsKd;EG,fpkyk*¾dKvfrsm;ukd
a&G;cs,fa&;twGuf pHEIef;rsm;ukd owfrSwfjy|mef;&ef?
Oya'taxmuftuljyKoifwef;om;rsm; (pkpkaygif;OD;a& 30)ukd a&G;cs,f&ef?
EkdifiHom;rsm;ukd ulnD&mwGif pmtkyfpmapmifrsm;tjzpf tokH;jyK&ef Oya'taxmuftuljyK
U KYAW MYINT LAW FIRM88
rsm;twGuf Oya' aemufcHtcsuftvufrsm;ukd jyKpk&mwGif yg0if&ef?
EkdifiHom;rsm;u wkduf½kduftokH;jyKEdkifrnfjzpfonfh Oya'a&;&mynmay; pmtkyf
pmapmifrsm; jyKpka&;om;&mwGif axmuful&ef/
aumfrwDwpf&yfpDtwGuf n§dEIdif;aqmif&GufolwpfOD;ukd cefYxm;wm0efay;oifhNyD; ,if;
aumfrwDonf xif&Sm;ay:vGifonfh acgif;pOfi,frsm; owfrSwfvsuf ykHrSeftpnf;ta0;rsm;ukd
usif;yoifhonf/ aumfrwD\tzGJU0ifrsm;tjzpf qufvufyg0ifaqmif&Gufjcif;onf tpD tpOf\
vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;ukd tzGJU0ifrsm;u oduRrf;&if;ESD;vmapEkdifonf/ tBuHay;aumfrwD
rsm;wGif wpfpkHwpf&maom tajymif;tvJrsm;jyKvkyfay;jcif;jzifh pDrHudef;twGuf wkd;wuf
atmifjrifrI &&SdvmEkdifonf/
tpDtpOf\ acgif;aqmifrIwGif yg0ifaqmif&GufonfhOD;a& rsm;jym;vmonfESifhtrQ rdrd
taejzifh qkH;jzwfcsuf rsm;ukd rnfokdYrnfykHvkyfaqmifonf qkdonfhtcsufukd &Sif;vif;azmfjy&ef
vkdtyfvmrnf/ tpDtpOf\ pdwful;pdwfoef;tqifhwGif aqmif&Guf&onfh vkyfief;onf
omreftm;jzifh ykHpHrusbJ &SdEkdifonf/ okdYaomf tpDtpOf wkd;wufvmonfESifhtrQ rdrdtaejzifh
tpDtpOf0efxrf;rsm;ESifh tBuHay;aumfrwDwkdYtwGuf qkH;jzwfcsufcsrSwfonfh vkyfief;pOfukd
&Sif;vif;azmfjy&ef vkdtyfvmEdkifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 89
3-3 a'oqkdif&m tmPmykdifrsm;? vlUtzGJUtpnf;wkdYESifh qufqHa&;
wnfaqmufjcif;
3-3-1 tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;ESifh a'oqkdif&mtmPmykdifrsm;
w&m;0if Oya'pepfwpf&yftwGif; Oya'taxmuftuljyKrsm;onf w&m;olBuD;rsm;?
w&m;½Hk;rsm;ESifh &JwyfzGJU0ifrsm;ESifh vkyfukdifaqmif&GufMu&onf/ þtmPmykdifrsm;onf
touftEÅ&m,fvkHNcHKrI? vkHNcHKa&;? &Jvkyfief;aqmif&GufcsufESifh tjcm;aomtpkd;&aqmif&Guf
csufrsm;ukd aqmif&Guf&ef wm0ef&Sdonf/ twdwfumvu Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
jyóem&yftrsm;tjym; BuHKawGUcJhzl;onf/ tb,faMumifhqkdaomf a&SUaea&SU&yf rsm;ESifh
EkdifiH0efxrf;t&m&SduJhokdYaom yk*¾dKvfrsm;onf ]]Oya'taxmuftuljyK qkdwmbmvJ? okdYr[kwf
Oya' taxmuftuljyKwpfOD; bmvkyfovJ}}ukd em;rvnfMuacs/ Oyrmtm;jzifh yifpifqkdif&m
t&m&Sdrsm;ESifh &JwyfzGJU0ifwkdYonf Oya' taxmuftuljyKrsm;ay:wGif qefYusifbuf tjrif
&SdMuonf/ taMumif;rSm ,if;wkdYtaejzifh Oya' taxmuftuljyKwpfOD;wGif ar;cGef;rsm;
ar;Ekdifonfh tcGifhta&;&Sdonf[k r,lqaomaMumifh jzpfonf/ Oya' pepfwpf&yfwGif Oya'
taxmuftuljyKrsm;ukd todtrSwfjyK&ef tcsdefumv MumjrifhEkdifonf/ xkdYjyif ,if;umv
Mum;wGif þuJhokdYaom qefYusifbuf&SdrIu ,if;wkdY\ vkyfief;ukd ykdrkdcufcJapEkdifonf/
qefYusifrIESihf em;vnfrIvJGjcif;ukd avsmhenf;ap&ef rdrdonf Oya' taxmuftuljyK
tpDtpOfwpf&yfukd csrSwfaqmif&Gufonfhtcg tpkd;&? a'oqkdif&mtmPmykdifwkdYESifh qufoG,frI
wnfaxmif&ef vkdtyfEk difonf/ tedrf hqkH;tqifhwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
trIonfrsm; &&SdEkdifonhf tpkd;&0efaqmifrI uGef,ufESifh &if;ESD; uRrf;0if&ef vkdtyfonfhtjyif
U KYAW MYINT LAW FIRM90
,if;½Hk;rsm; wpfckpDtwGuf ]]qufoG,fa&;yk*¾dKvfrsm;}} xm;&Sday;&efvnf; vkdtyfonf/
tcsKdUaom udpö&yfrsm;wGif ,if;½Hk;rsm;u w&m;0ifjyKvkyfxm;onfh qufqHa&; okdYr[kwf
oabmwlnDcsuft& rdrd\ Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd cGifhjyKcsufay;Ekdifonf/
rmvm0DEkdifiHwGif ]]Oya'taxmuftuljyK tBuHay;0efaqmifrIvkyfief;}}ukd jyify
tvSL&Sifrsm;u axmufyHhaomfvnf; tusOf;axmifrsm;wGif tvkyfvkyf&ef tmrcHavQmufvTm
wifoGif;&ef? jypf'Pfukd t,lcH avQmufxm;jcif;rsm;ESifh trItcif;rsm;ukd tpkd;&a&SUaersm;ESifh
n§dEIdif;&efwkdYtwGuf tpkd;&u cGifhjyKxm;onf/ tBuHay;0efaqmifrIvkyfief;onf w&m;½Hk;rsm;ESifh
tpkd;&a&SUaewkdYESifhtwl aqmif&GufMu&NyD; w&m;½Hk;rsm;ESifh &mZ0wfrIcif;w&m;pD&ifa&;pepfrS
wqifh tusOf;axmifrsm;? &JwyfzGJU0ifwkdYu trIrsm;ukd acsmarGYpGm ppfaq;pD&ifEkdifrI aocsm
ap&eftwGuf ]]w&m;½Hk;ESihf qufpyfwm0ef&Sdolrsm; tokH;jyKoltpnf;ta0;rsm;}} (Court user
meetings)ukd vpOfusif;yMuonf/ tpkd;&ESifh qufqHa&;wnfaqmuf&ef rnfokdY BudK;yrf;
&rnftay: rdrd\qkH;jzwfcsufonf EkdifiH\ tajctae jzpfEkdifajc tusKd;w&m;rsm;twGuf
rdrd\ okH;oyfcsufESifh taESmifht,Sufr&SdbJ rdrd\vkyfief;ukd rdrdrSaqmif&GufEkdifrnhf jzpfEkdifajc
tajctaewkdYay:wGif wnfrSDaeonf/
ae&ma'otrsm;tjym;wGif Oya'taxmuftuljyKvkyfief;rsm;ukd EkdifiHawmf\
todtrSwfjyKjcif; wpfpk Hwpf&mr&SdbJ ueOD;tpykdif;wGif vkyfukdifaqmif&GufMuonf/
okdYaomf ,if;tajctaerSm tpDtpOfonf atmifjrifrI&&Sdvmygu ajymif;vJwwfonfh
oabmobm0 &Sdonf/ awmiftmz&duEkdifiH\ Oya'taxmuftuljyK vIyf&Sm;rIonf
&Snfvsm;onfh orkdif;pOf&Sdonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; trsKd;om; Oya'axmufulrI
bkwftzGJU\ vkyfief;aqmif&GufcsufabmiftwGif; oGwfoGif;NyD; Oya'taxmuftuljyKrsm;tm;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 91
w&m;0if0efaqmifrI jznfhqnf;ay;olrsm;tjzpf owfrSwf&ef Oya'jyKtmPmykdiftzGJUukd
tqkdjyKxm;qJjzpfonf/ Ekdif*sD;&D;,m;EkdifiHESifh rGef*kdvD;,m;EkdifiHwkdYwGif ]]The Open Society
Justice Initiative}}rS avQmufvJwifjycsufrsm;onf Oya' taxmuftuljyKrsm;twGuf Oya'
aMumif;t& todtrSwf jyKjcif;cH&&ef BudK;yrf;rIudk taxmuftuljzpfaponf/
a'oqkdif&m tmPmykdifrsm;\ yHhykd;rIudk &&Sdjcif;? txl;ojzifh aus;vufa'orsm;wGif
,if;odkY &&Sd&eftwGuf pOfqufrjywf BudK;yrf;rIjyKvkyf&ef vkdtyfvSonf/ Oya'taxmuftuljyK
rsm;taejzifh vlUtzGJUtpnf;acgif;aqmifykdif;twGif; vlrsKd;pktBuD;tuJrsm;uJhokdYaom a'o
qkdif&mtmPmykdifrsm;\vufcHrIudk &&Sd&efvkdtyfonf/ awmiftmz&duEkdifiHwGif ]]Comm-
unity Law and Rural Development Centre}}wGif a'oqkdif&m tmPmykdifrsm;ESifhvkyfief;
vkyfukdifaqmif&Gufonfh qufqHa&; wnfaxmif&ef r[mAsL[mrsm;csrSwfxm;onf/
xkdtzGJUu ynmwwf vlrsKd;pk tBuD;tuJrsm;taejzifh "avhxkH;wrf;Oya'twGuf pyfqkdifonfh
zGJUpnf;ykHtajccH Oya'qkdif&m wkd;wufjzpfay:rIrsm;ukd od&Sdem;vnfap&ef tvkyf½kHaqG;aEG;yJGrsm;
usif;yjyKvkyfay;onf/ ,if;tzGJUonf vlUtzGJUtpnf;rsm;u a&G;aumufwifajr§mufvkdufonfh
vlrsKd;pk acgif;aqmifrsm;aumifpD\ ukd,fpm;vS,frsm; yg0ifonfh tBuHay;aumfrwDrsm;ukd
wnfaxmifxm;&Sdonf/ ,if;qufqHa&;rsm;u Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yftwGuf
½Hk;wnfaxmif&efESifh vkyfief;aqmif&Guf&ef vlrsKd;pktmPmykdifrsm;xHrS cGifhjyKcsuf&&Sd&ef
taxmuftuljzpfaponf/
ykdrkdxda&mufrI&Sd&efESifh a'oqkdif&mtmPmykdifrsm;\ jcdrf;ajcmufrIavsmhenf;ap&ef tvkdYiSm
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf wnfqJvlUtzGJUtpnf; wnfaqmufxm;&SdykHabmiftwGif;
tvkyfvkyfukdifaqmif&Guf&ef BudK;yrf;oifhonf/ olwkdYonf ,if;wnfaqmufykHrsm;ESifh &if;ESD;
U KYAW MYINT LAW FIRM92
uRrf;0ifoifhNyD; oifhavsmfonfh tajctaersKd;wGif ,if;wkdYtm; tokH;jyK&ef tqifoifhjzpfae
apoifhonf/ okdYaomfvnf; Oya'taxmuftuljyK 0efaqmifrIrsm;onf aus;vuftBuD;tuJ
okdYr[kwf w&m;0if w&m;pD&ifa&; ,EÅ&m;rsm;ukd tokH;jyKjcif;xuf vufcHEdkifonfh tjcm;
enf;vrf;wpf&yfukd tokH;jyKjcif;jzifh vlUtzGJUtpnf;twGuf 0efaqmifrI jznfhqnf;ay;&efvkyfukdif
aqmif&Gufoifhonf/ tcef;(7)wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh a'oqkdif&mtmPmykdif
rsm;ESifh rnfokdYrnfykH vkyfukdif aqmif&Gufoifhonfukd xyfqifhtao;pdwf wifjyxm;onf/
3-3-2 tpkd;& r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;ESifh vlUtzGJUtpnf;\ tzGJU0ifrsm;
rdrdtaejzifh vlUtzGJUtpnf;wpfcktwGif; pwifvkyfukdifaqmif&Guf&ef pOf;pm;ygu
rdrd&nfñTef;onf h trIonfrsm;tm; 0efaqmifrIay;aeMuonfh tpk d ;&r[kwfaom
tzGJUtpnf;rsm;ESif h vlUtzGJUtpnf;tajccH tkyfpkrsm;ESif h vkyfief;oabmqufqHa&;ukd
wnfaxmifoifhonf/
rdrdtaejzifh Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfukd ykHazmfaepOf vlUtzGJUtpnf;ESifh
w&m;0ifqufqHum ,k H MunfrIwnfaqmufEk di f&ef rdr donftpDtpOftaMumif;uk d
MoZmwduúr&Sdaom vlUtzGJUtpnf;\ tzGJU0ifrsm;ukd taMumif;Mum;EkdifNyD; ,if;tpDtpOft&
0efaqmifrIrsm;qdkif&m owif;tcsuftvufukd ,if;wkd Ytm; &Sif;vif;wifjyoifh onf/
rdrd\ csOf;uyfykHenf;vrf;onf jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;EkdifvdrfhrnfjzpfaMumif; tav;
teufxm;ajymMum;&rnfjzpfNyD; Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzif h trsm;jynfol
wkdYonf ukd,fykdift&nftcsif; jynfh0vmNyD; ,if;wkdY\jyóem&yfrsm;ukd ausmfvTm;Edkif&ef
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 93
pGrf;&nfjrSifhwifa&;twGuf taxmuftulay;rnf jzpfaMumif;ukdvnf; tav;teufxm;
ajymqkdEk difonf/ rdrdtaejzifh a'oEÅ&0efxrf;rsm;ESif h taysmfxrf;0efxrf;rsm; vkdtyf
rnfjzpfí rdrdonf ,if;wkdYtm; trsm;jynfolwufa&mufonfh owif;tcsuftvuf xkwfazmf
ajymMum;onfh tpnf;ta0;wpf&yf usif;yNyD; vlUtzGJUtpnf;ukd rdwfqufay;Ekdifonf/
rdrd\0efaqmifrIvkyfief;rsm;ukd pwif aqmif&GufvkdufonfESifh tpDtpOfaqmif&GufrIukd
wpfa,mufpum; wpfa,mufem; qkdouJhokdY vlUtzGJUtpnf;twGif; ysHYESHa&muf&SdoGm;oifhonf/
3-4 Oya'ynmjzifh oufarG;0rf;aMumif;jyKolrsm;ESifh qufqHa&; wkd;wuf
atmif aqmif&Gufjcif;
w&m;wabmifpJGqkdEkdifpGrf;&Sdonfh a&SUaea&SU&yfrsm;ESifh qufqHa&;wkd;jr§ifhaqmif&Guf&ef
tcsufrSm rsm;pGmta&;BuD;onf/ ,if;a&SUaea&SU&yfrsm;tm; vkyfief;aqmif&Gufaeonfh
tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;? wJGzufxm;onfh tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;?
Oya'ynmoifausmif; okdYr[kwf trsm;jynfolqkdif&m 0efaqmifrIuGef,ufwpfckcktwGif;
tajccsay;xm;oifhonf/ a&SUaea&SU&yfrsm;okdY vufvSrf;rDjcif;ESifh w&m;wabmifpJGqkd&ef
a&G;cs,fjcif;wkdYonf Oya'aMumif;t& cGifhjyKrdefY&&Sd&ef rdrd\ Oya' taxmuftuljyKrsm;twGuf
r&Sdrjzpf ta&;BuD;onf/ Oyrm awmiftmz&duEkdifiHwGif ]]Legal Aid Board}}? w&m;rQwrIXmersm;ESifh
Oya' vufawGUavhusifha&;½Hk;rsm;onf ,if;wkdY\a'orsm;&Sd Oya'taxmuftuljyK½Hk;rsm;wGif
aemufxyf Oya'a&;&m0efaqmifrIrsm; jznfhqnf;ay;Ekdifonf/
rdrd\tpDtpOfonf Oya'a&;&musifhxkH;rsm;ESifh em;vnfwwfuRrf;onfh tawGUtBuHK
&Sdaom a&SUaea&SU&yfrsm;ESifh twlwuG yl;aygif; aqmif&Gufoifhonf/ xkdolwkdYxJwGif ,cif
U KYAW MYINT LAW FIRM94
w&m;olBuD;rsm;? tpkd;&a&SUaersm;okdYr[kwf vufawGUtawGUtBuHK trsm;tjym;&Sdonfh jyify
a&SUaersm; yg0ifEkdifonf/ vlrIb0ajymif;vJrI NyD;ajrmufatmif aqmif&GufEkdifonfh ,if;wkdY\
pGrf;&nfrsm;ukd tokH;jyK&ef pdwfykdif;jzwfxm;onfh a&SUaea&SU&yftrsm;tjym;onf trsm;jynfol
pdwf0ifpm;onfh tzGJUtpnf;rsm;ESifh tpDtpOfrsm;twGif;okdY ae&m,lvmEkdifonf/
a&SUaeta&twGuf rnfa&GUrnfrQ pkaqmif;&ef vkdtyfrnfukd qkH;jzwf&eftwGuf rdrd\
tpDtpOfwGif OD;a& rnfrQvkdtyfrnfukd jzpfEkdifajc w&m;wabmifpJGqkdrI ta&twGufay:wGif
rlwnfí wGufcsuf&rnf/ tjyeftvSeftm;jzifh rdrdpkaqmif;onfh a&SUaea&SU&yfOD;a&ESifh
trItcif;rsm;ay:wGif vkyfukdifaqmif&Guf&ef ,if;wkdYtm; vufcH&&SdrI taetxm;onf rdrd\
Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfu ukdifwG,fEkdifrnfh vkyfief;yrmPukd tusKd;oufa&mufrI
&Sdvdrfhrnf/ tu,fí rdrdonf a&SUaeOD;a& tenf;i,frQom pkaqmif;Ekdifygu rdrdtaejzifh
rdrdukdifwG,fonfh trItcif;rsm;twGuf *½kwpkduf&SdvSonfh qkH;jzwfcsufrsm; csrSwf&ef
vkdtyfonf/
a&SUaea&SU&yfrsm;taejzifh w&m;wabmifpJGqkd&efESifh tqifjrifh avQmufvJwifjyEkdif&ef
twGuf atmufygudpö&yfrsm;ESifh pyfvsOf;í trItcif;rsm;ukd ukdifwG,fajz&Sif;Mu&onf/
Oya' taxmuftuljyKwpfOD;onf trItcif;wpf&yfukd rdrdukd,fwkdifajz&Sif;&ef rpGrf;aqmifEkdif
onfhtcgwGifjzpfap? tEÅ&m,f odkYr[kwf w&m;rQwrIr&Sdjcif;onf xl;xl;jcm;jcm; jyif;xefEkdif
onfh tajctae&SdvQifjzpfap? us,fjyefYonfh Oya'qkdif&m tusKd;oufa&mufrItwGuf jzpfEkdif
onfh tvm;tvm&SdvQifjzpfap? a&SUaea&SU&yfrsm;onf rIcif;rsm;wGif yg0ifywfoufvmMu
&onf/ ]]r[mAsL[majrmuf w&m;pJGqkdjcif;}}acgif;pOfukd tcef;(7)wGif ykdrkdjynhfpkHpGm &Sif;vif;
wifjyxm;onf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 95
pepfwus avhusifhysKd;axmifxm;jcif; r&Sdonhf Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
taumif;xuf tqkd; jzpfxGef;apEkdifonf/ ,if;aMumifh rdrdtpDtpOf\ Oya' taxmuftuljyKrsm;
onf Oya'a&;&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm;wGif pepfusonfh avhusifhoifMum;rI &&Sdoifhonf/
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf qufvufyHhykd;jcif;ESifh BuD;MuyfrIukd cH,ljcif; &Sdoifhonf/
avhusifhoifMum;xm;onfh a&SUaea&SU&yfrsm;onf oif\tpDtpOfukd taxmuftulay;Ekdif&ef
twGuf txufygtcsufrsm;rSm ta&;BuD;onfh vkyfief;wm0efESpf&yf jzpfMuonf/ rdrdtaejzifh
rdrd iSm;&rf;rnhf Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh tvm;o@mefwlonfh a&SUaea&SU&yf rsm;ukd
awGU&Sd&ef vkdtyfvdrfhrnf/ olwdkYtaejzihf tpDtpOf\&nfrSef;csufrsm;ukd aqmif&Guf&ef
pdwfykdif;jzwfxm;onfrsm; jzpf&efvkdtyfNyD; aus;vufa'orsm;wGif 0efaqmifrI jznfhqnf;ay;&ef
twGuf vkdtyfonfh xyfqifhBudK;yrf;tm;xkwfrIrsm; xnfhoGif;ay;&ef qE´&Sdolrsm; jzpfoifh
onf/ qD&mvD,GefEkdifiH&Sd Timap for Justice tpDtpOfukd wnfaxmifol Vivek Maru u
a&SUaea&SU&yfrsm;onf rdrdukd,fukd ESdrfhcswwfolrsm;jzpfNyD; rdrda&muf&Sdaeonfhae&mwGif vlxkESifh
awGU&Sd&ef qE&Sdolrsm; jzpfMu&rnf/ ,if;wkYdonf awmBuD;rsufrnf;ukd jzwfNyD; trIonf aetdrf
okdY a&muf&Sdatmif vrf;avQmufoGm;&ef pkd;&drfaMumifhMu rIr&Sdonfh vlyk*¾dKvfrsm; jzpfoifhonf/
a&SUaetoif;rsm;onf Oya'taxmuftuljyKrI\ tjcm;t&if;tjrpfwpf&yf jzpf
oifhonf/ okdYaomf tqkdygtoif;onf tpDtpOfzefwD;wnfaqmuf&eftwGuf tjcm;Oya'
qkdif&m0efaqmifrIrsm;uJhokdY tvm;wlt[efYtwm;vnf;jzpfEkdifonf/ tcsdKUaom a&SUae
toif;rsm;onf trIonfrsm;qkH;½IH;rnfukd awG;awmylyefvsuf tpDtpOfrsm;ukd qefYusif
wwfMuonfhtjyif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf tqifhedrfh Oya'0efaqmifrIukdomvQif
jznfhqnf;ay;Ekdifonf qkdonfh ylyifrIrsm;vnf; &SdMuonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM96
rdrdtaejzihf Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfukd &Sif;vif;ajymMum;&efESifh ,if;wkdY\
pdwfykdif;qkdif&m taxmuftul&&Sda&;twGuf ,if;tzGJUtpnf;rsm;rS t"duukd,fpm;vS,frsm;ESifh
awGUqkH&ef tcsdef,loifhonf/ rdrdtaejzifh Oya'taxmuftuljyKrsm;onf trIonfrsm;ukd,fpm;
w&m;½Hk;wGif ukd,fpm;jyKaqmif&GufrnfjzpfNyD; okdYr[kwf Oya'tBuHay;rsm;tjzpf aqmif&Gufay;
rnfr[kwfaMumif;ESif h rdrdtrIonfrsm;twGuf Oya'qkdif&m owif;tcsuftvufukd
jznfhqnf;ay;onfh ]]jyefMum;a&;t&m&Sdrsm;}}tjzpfom vkyfief;aqmif&GufrnfjzpfaMumif; ukd
*½kwpkduf &Sif;vif;wifjyoifhonf/ tu,fí rdrdonf a&SUaetoif;rS wkduf½kduf taxmuftul
r&&Sdygu rdrdtaejzif h ,if;tpDtpOfukd ydwfqkd Ywm;qD;rI rjyKvkyfap&ef tenf;qkH;
&nfrSef;csuf xm;&Sdoifhonf/ ,if;toif;tzGJUrsm; taejzifh Oya'taxmuftuljyKrsm; tm;
yl;aygif;yg0ifolrsm;tjzpf ½IjrifoifhNyD; ,SOfjydKifolrsm;tjzpf r½IjrifMu&ef ta&;BuD; onf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzGJUtpnf;rsm;ESifh Oya'ynmESifh oufarG;0rf;ausmif;jyKol
rsm;Mum; ta&;ygonfh qufoG,frIwpf&yfukd jznfhqnf;ay;olrsm;tjzpf ½Ijrif&ef ta&;BuD;onf/
trItcif;a&G;cs,f&eftwGuf pHcsdefpHñTef;rsm; owfrSwf&ef vkdtyfonfhtjyif rdrdonf
Oya'taxmuftuljyKrsm; ESifh a&SUaea&SU&yfrsm; qufoG,fa&;twGuf pepfrsm;owfrSwf&ef?
trIwJGzkdifrsm;ukd pDrHcefYcJG&efESifh rdrd\tzGJUtpnf;wGif tcsdefjynfhvkyfukdifjcif; r&Sdaom
a&SUaea&SU&yfrsm;ukd aiGay;acsa&;pepfrsm; wDxGifxm;&Sd&rnf/ rdrd\tpDtpOfwGif Oya'
aMumif;t& vTJajymif;ay;rIrsm; jyKvkyf&ef yg&Sdygu Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ,if;rIcif;
rsm;ukd qufvufvkdufygaqmif&Guf&ef vkdtyfonf/ trIwGJudkpDrHcefYcG Jonfhpepfrsm;ukd
þtcef;\tykd'fcJG (3-7-1)wGif &Sif;vif;wifjyxm;onf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 97
3-5 Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; pkaqmif;jcif;ESifh iSm;&rf;jcif;
3-5-1 atmifjrifonfh Oya'taxmuftuljyKwpfOD;\ t&nftcsif;rsm;
atmifjrifonfh Oya'taxmuftulwpfOD;\ t&nftcsif;rsm;ukd ,if;wkd Ytm;
iSm;&rf;jcif;rjyKrD ykdifqkdifNyD;jzpfae&rnf/ trnfpm&if;wifoGif;cH&ol\ t&nftcsif;rsm;ESifh
ykdif;jcm;owfrSwfEkdifonf/xkd Yjyif oifwef;ykd Ycsay;jcif;ESifh tawGUtBuHKrsm;rSwqifh &&Sd
vmEkdifonfh t&nftcsif;rsm;ukdvnf; ykdif;jcm;azmfjyxm;onf/ atmufajctqihfwGif Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf atmufygt&nftcsif;rsm; &Sdoifhonf/
rdrd\ vlUtzGJUtpnf;rsm;twGif; 0efaqmifrIay;&ef wuf<uonfh pdwfqE´&Sdjcif;
(aiGaMu;onf t"duwuf<u onfh pdwfqEukd jzpfaponfhtaMumif;jcif;&mrjzpfoifhyg)
ESifh ,if;wkdY\ vlUtzGJUtpnf;rsm;twGif; av;pm; xkdufonfh t&nftaoG;&Sdoljzpfjcif;?
EkdifiHa&;taoG;ta&mifESifh oufqkdifrIr&Sdaom trsm;jynfolukd tvkyftauR;jyK&ef
qE´&Sdjcif;?
pmaywwfajrmufjcif; (tv,fwef;tqifh ynma&; odkYr[kwf xkdYxufjrifhonfhynma&;
&&Sdxm;NyD;aMumif; pmzwfpma&; prf;oyfppfaq;rIrsm;jzifh twnfjyKxm;&rnf)?
ynmay;jcif;ESifh pnf;vkH;a&;qkdif&m BudK;yrf;tm;xkwfrIrsm;tygt0if vlUtzGJUtpnf;\
tzGJU0ifrsm;ESifh tjyeftvSef qufoG,fajymqkd&mwGif tqifajyacsmarGYrI&Sdjcif;ESihf
uRrf;usifrI&Sdjcif;?
jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;&ef BudK;pm;&mwGif aumif;rGefonfh qkH;jzwfcsuf csrSwfEkdifjcif;?
oifMum;avhvm&ef pdwfqE´&Sdjcif;?
a0;vHonfha'orsm;okdY c&D;oGm;vmEkdifjcif;?
U KYAW MYINT LAW FIRM98
rdrd\tpDtpOfwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; aemufwkd;ynmA[kokwESifh
uRrf;usifrIrsm;&&Sd&ef oifwef;ykdYcsjcif;ESifh jznfhqnf;ay;&ef aqmif&Gufxm;oifhonf/ pDrHcefYcJGrI
toif;onf Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; iSm;&rf;NyD;aemuf vkdtyfonfh uRrf;usifrIrsm;ESifh
ynmA[kokw&&Sda&;twGuf axmuful&ef wm0ef&Sdonf/ (tcef;(5) ]]Oya' taxmuftuljyK
rsm;ukd avhusifhoifMum;ay;jcif;}}wGif zwf½I&ef) oifwef;ykdYcsay;jcif;ESifh vufawGU tawGUtBuHK
rSwqifh &&SdEkdifonfh uRrf;usifrIrsm;wGif atmufygwkdY yg0ifMuonf/
w&m;0if Oya'ESifh tpkd;&\ vkyfief;aqmif&GufykHtaMumif; ynmA[kokw?
Oya'uk d rnfok d Yrnfy k Htok H ; jyKoif honfuk d od& S dem;vnfjcif; ? txl;ojzif h
w&m;0ifr[kwfonfh tcef;u@wGif tokH;csykHcsenf;?
oD;oefY Oya'ykdif;qkdif&m u@rsm;wGif eufeufeJeJ em;vnfonfh todynmA[kokw?
rdrdwkdY yg0ifvkyfukdifaeonfh vlUtzGJUtpnf;rsm;qkdif&m A[kokw?
wifjyawmif;qkdjcif; r[mAsL[mrsm;qkdif&m A[kokw/
3-5-2 avQmufxm;olrsm;tm; pkaqmif;jcif;
Oya'taxmuftuljyK &mxl;rsm;ukd aMunm&eftwGuf yGifhvif;aompkaqmif;jcif;ESifh
EIwfjzifhajymqkdjcif; wkd Yonf trsm;okH;onfh enf;vrf;rsm; jzpfMuonf/ rdrd\tBuHay;
aumfrwD odk Yr[kwf vlUtzGJUtpnf;\ tzGJU0ifrsm;u tBuHÓPfay;Ekdifonf/ okd Yaomf
yGifhvif;onfh pkaqmif;rIu EkdifiHa&;bufvkdufrI&Sdonf[k pGyfpJGcsufrsm;ukd a&Smif&Sm;Ekdifonf/
qD&mvD,Gef EkdifiHwGif Vivek Maru onf vlrsKd;pkacgif;aqmifrsm;\ taxmuftulukd
yg0ifonfhenf;vrf;jzifh Oya'
taxmuf tuljyKrsm; a&G;cs,fjcif;
ELTE udpö [efa*&DEkdifiH
Oya'taxmuftuljyK oifwef;
tpDtpOf\ prf;oyftqifhukd 2004
ckESpf tukefcefYwGif pwifcJhMu onf/
,if;oifwef;ukd EkdifiHESpfckwGif tajc
jyKí oifwef;om; (30)OD;wufa&muf
cJhMuonf/ blwmywf (Budapest)
yg0ifonfh Pest rSm txl;NrdKUjyqef
onfhae&mjzpfonf/ tjcm; wpfae
&mrSm EkdifiHwGiftqif;&JqkH; c½kdif
wpfckjzpfNyD; tvkyfvufrJh? qif;&J
rJGawrIjrifhrm;um [efa*&DwGif ½kdrm
vlrsK d ;trsm;qk H;aexk di f&m a'o
jzpfonfh Borsod- Abaúj- Zemplén
jzpfonf/
oifwef;tpDtpOfwGif oifwef;
om;rsm;ukd trsKd;om;? trsKd;orD;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 99
&&Sd&eftwGuf vkdtyf csufrsm;tay: okH;oyfcsuftqifhumvtwGif; ,if;acgif;aqmifrsm;ESifh
awGUqkHcJhonf/ vlUtzGJUtpnf;rsm;twGif;rS Oya'taxmuftuljyK0efxrf;rsm; pkaqmif;&ef
tcsdefusa&mufvmonfhtcg vlrsKd;pkacgif;aqmifrsm;ESihf a'oqkdif&m tpkd;&r[kwfonfh
tzG J Utpnf;rsm;onf þowif;tcsuftvufuk d jzef Y jzL;ay;&ef ulnDc J h Muonf/
avQmufxm;olrsm;onf tv,fwef; ynma&;tqifh yÍörwef;atmif jzpf&rnfhtjyif
vlUtzGJUtpnf;qkdif&m vkyfief; rsm;wGif tawGUtBuHK&Sdjcif;ESifh ,if;wkdY\ vlUtzGJUtpnf;wGif
vltrsm;av;pm;onfh tzGJU0ifrsm;jzpf&ef vkdtyfonf/ avQmufxm;csufukd ppfaq;&mwGif
pmjzihfa&;om;ajzqkd&onfh pmar;yJGyg0ifNyD; ,if;okdYjzifh avQmufxm;olrsm;onf aumif;rGefpGm
a&;om;wwfNyD; cJGjcrf;pdwfjzmpGm pOf;pm;wwfonfqkdonfhtcsufwkdYukd aocsmap&ef jzpfonf/
qD&mvD,GefEdkifiHwGif olwkdY&ifqkdifawGUBuHK&onfh jyóemwpf&yfrSm t&nftcsif;jynfh0onfh
trsKd;orD;rsm;ukd pkaqmif;jcif; jzpfonf/ aemufqkH;a&G;cs,fonfh Oya'taxmuftuljyK(13)
OD; teuf av;OD;omvQif trsKd;orD;rsm; jzpfMuNyD; Maruu pkaqmif;&mwGif vlUtzGJUtpnf;
wnfaqmufykHrSwqifh aqmif&Gufonfh taMumif;wpf&yf yg0ifrI wpfpdwfwpfa'oaMumifh
,if;okdYpkaqmif;Ekdifjcif;jzpfonf[k qkdonf/
3-5-3 0efxrf;rsm;tm; a&G;cs,fjcif;
uRrf;usifrI&SdNyD; opömapmifhodum oufarG;0rf;ausmif;vkyfief;tjzpf aqmif&GufEkdifrnfh
0efxrf;rsm;ukd iSm;&rf;&&Sdjcif;onf Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yftaejzifh ,if;
\yef;wkdifrsm;ukd &&SdEkdif&ef 'g½kdufwmwpfOD; okdYr[kwf pDrHcefYcJGrItzGJUu aqmif&GufEdkifonhf
OD;a& tnDtrQcJ Gxm;jyD; tvkyf
tzJGUrS a&G;cs,fcJhjcif;jzpfonf/ tvkyf
tzJGUwGif Romaversitas foun-dation,
Roma Parliamentarians, vlUtcGifh
ta&; NGO tzJGUrsm;jzpfonfh Euro-
pean Roma Rights Centre, Open
Society Justice Initiative ESifh Open
Society Insitute Roma Initiatives
tpDtpOfrS ukd,fpm;vS,frsm; yg0if
Muonf/ tvkyftzJGUrS tkyfpkonf
½dkrmvlrsKd; oifwef; om;rsm; a&G;cs,f
a&;rlrsm;? tao;pdwfa&;qJ G&ef
wm0ef&Sdonf/ ,if;rl rsm;wGif ½dkrm
vlUtzJGUtpnf;wGif vkyfukdifaexkdif
jcif;? ynma&;wGif (8)wef; atmifjrif
NyD;jzpfjcif;? vlUtzJGUtpnf;tqifhü
ykHpHtoGif wpfrsKd;rsKd;jzifh vIyf&Sm;rIwGif
yg0ifcJhjcif; ponfwkdYyg0ifonf/
tvkyftzGJUrSm pDrHudef;toHk;
jyKjcif; pOfqufrjywf oGif;tm;pk
U KYAW MYINT LAW FIRM100
ta&;tBuD;qkH; udpö&yfrsm;teuf wpfcktygt0if jzpfonf/ rdrdtaejzifh w&m;rQwNyD;
xda&mufonfh iSm;&rf;jcif;qk dif&m vkyfxk H;vkyfenf;rsm;uk d jyKpkxm;&S d&efvk dtyfum
tcsdKUudpö&yfrsm;wGif tzGJUtpnf;wpf&yf\ vuf&Sd0efxrf;rsm;taejzihf Oya'taxmuftuljyK
rsm;tjzpf yg0ifvkyfukdifEkdifa&; jyifqifxm;Mu&ef rdrdtaejzifh 0efxrf;a&G;cs,fjcif;ESifh
avhusifhoifMum;a&;twGuf &Sif;vif;jrifomonfh vkyfxkH;vkyfenf;rsm; &Sd&rnf/ Oyrmtm;jzifh
rdrd\tpDtpOfwGif pmaywwfajrmufonfh okdYr[kwf EkdifiH\ oD;oefYa'owpfckrS vlUtzGJU
tpnf;wGif wuf<upGm vIyf&Sm;Muolrsm; yg0if&ef vkdtyfrnfjzpfonf/ rdrdtaejzifh rnfonfhpHcsdef
pHñTef;ukd tokH;jyKonfjzpfap ,if;tcsufrsm;ukd xif&Sm;ay:vGifNyD; xifomjrifom&Sdap&ef
jyKvkyfoifhonfhtjyif pOfqufrjywf vkdufemusifhokH;oifhonf/ ,if;pHcsdefpHñTef;rsm;ukd tcsdefykdif;
0efxrf;rsm;odkYr[kwf taysmfxrf;0efxrf;wkdYukd a&G;cs,f&mwGifvnf; tokH;jyKoifhonf/
oifhawmfonhf Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd a&G;cs,fjcif;onf vlUtzGJUtpnf;wpf&yf
twGif; rdrd\tpDtpOf atmifjrifrItwGuf tajccHusonf/ atmifjrifonfh Oya' taxmuf
tuljyKrsm;ukd tzGJUtpnf;u vufcHrnf jzpfNyD; ,if;wkdYtm; tmPmvuf&Sdjzpfolrsm; twGuf
aqmif&Gufaeolrsm;jzpfaMumif; ,lqMurnfr[kwfay/ wenf;tm;jzifh tcsKdUtajctaersm;wGif
Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd ]]zdESdyfcsKyfcs,folrsm;\ rdwfaqG}}tjzpf ½IjrifoGm;Ekdifonf/
uarÇm ='D;,m; EkdifiHwGif Oya'taxmuftuljyKtzGJUrsm;ukd vlUtzGJUtpnf; wpfckpDtwGuf
pDpOfaqmif&Gufay;NyD; Oya'taxmuftuljyKwpfOD;onf oufqkdif&mvlUtzGJUtpnf;\ tzGJU0if
rsm;ESifh trSefwu,f atmufajctqifhvkyfief;rsm;ukd tjcm;olrsm;u aqmif&Gufonfhtcg
oufqkdif&m tmPmykdifrsm;ESihf (jy,k*foabm &Sdonfjzpfap) eD;uyfpGm vkyfukdif&efvkdtyfonfukd
*½kjyK&rnf/ qD&mvD,GefEdkifiH&Sd Oya'taxmuftuljyKtoif;rsm;wGif ,if;vlUtzGJUtpnf;twGif;
rsm;udk tmrcHjcif;ESif h ½d krmyg0if
ywfoufolrsm;\ ydkifqdkifrI ponfh
tqHk;tjzwfcsrSwfa&; jzpfpOfwGif
yg0ifcGifherlemyHkpHwpfckjzpfonf/
Source:Tibbitts(2005a)
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 101
BuD;jyif;vmonfh yk*¾dKvfwpfOD;ukd tcgtm;avsmfpGm xnhfoGif;zGJUpnf;NyD; ,if;wkdYonf xkd tcsuf
aMumifhyifvQif a'oqkdif&m ywf0ef;usifESifh eD;eD;uyfuyf tuRrf;w0if &SdMu onf/ okdYaomf
tjcm;udpö&yfrsm;ü oufqkdif&m vlUtzGJUtpnf;\ jyifyrSjzpfaom Oya' taxmuftuljyK
rsm;onf a'oqkdif&m jyóem&yfrsm;ukd bufrvkdufonfhtjrifjzifh ½IjrifokH;oyf&ef ykdí
jzpfEkdifajc&Sdonf/ awmiftmz&duEkdifiHwGif vlUtzGJUtpnf;\ aus;vufa'ozGHNzdK; a&;Xme \
Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd oufqkdif&ma'owGif aexkdifolrsm;\ tBuHay; aumfrwDu
a&G;cs,fNyD; ,if;Oya'taxmuftuljyKrsm;onf tBuHay;aumfrwDrsm;ukdwm0ef,lMu&onf/
wcgw&H tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf; okdYr[kwf tpdk;&\ uGif;qif;aqmif&Gufonfh
tvkyform;rsm;onf taumif;qkH;aom Oya'taxmuftuljyKrsm; jzpfvmEkdifNyD; txl;
ojzifh vlUtzJJG Ytpnf;ukd pnf;½Hk;jcif;? trsm;jynfolqkdif&m usef;rma&;? rdom;pk pDrHcsuf?
tao;pm;acs;aiG ESih f v,f,mpkdufysK d;a&;qkdif&m txGufwkd;a&;uJhokd Yaom Oya'ESif h
roufqkdifonfhtpDtpOfrsm; ay:wGif tm½kHpl;pkdufaqmif&GufwwfMuonf/ ,if;yk*¾dKvf
wpfOD;csif;pDwGif tvGeftokH;0ifonfh t&nftaoG;rsm; &SdwwfMuonf/ Oyrmtm;jzifh
uGif;qif;aqmif&Gufonfh tvkyform;rsm;ukd acgif;aqmifrsm;ESifh Oya' taxmuftul
jyKolrsm;tjzpf ,if;wkdYvkyfukdifonfh vlUtzGJUtpnf;twGif;wGif oduRrf;rIESifh ,kHMunfrI
&&SdNyD;om; jzpfEkdifonf/
,if;wkdY\vuf&Sdtvkyfu ,if;wkdYESifh oufqkdifonfhvlxktm; &IyfaxG;onfhtaMumif;t&m
rsm;udk &Sif;vif;vG,fulatmif rnfokdYrnfykH oifMum;ay;&rnfukd od&SdNyD;jzpfonfh tjyif?
,if;wkdYukd rnfokdYrnfykH xda&mufpGm qufqH&rnfukdvnf; od&Sdem;vnfNyD; jzpfEkdifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM102
Oya'taxmuftuljyK vkyfief;wm0efrsm;ukd wlnDaomtzGJUtpnf;rsm;u tjcm;trsdK;
tpm; vlUtzGJYtpnf; 0efaqmifrIrsm;jzifh jznfhqnf; taumiftxnfazmfvQif uGif;qif;
aqmif&Gufonfhtvkyform;rsm;\ Oya'taxmuftuljyK vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;ukd
,if;wkdY\ tjcm;vkyfief;aqmif&GufrIe,fy,frsm;ay: wGif tajccHí aqmif&GufEkdifonf/
okdYaomf uGif;qif;aqmif&Gufonfh tvkyform;rsm;\ ykHrSefvkyfief; aqmif&Gufcsuf
rsm;ukd Oya'taxmuftuljyK 0efaqmifrIESifh yl;aygif;aqmif&Gufvkdufonfhtcg &IyfaxG;onfh
tajctaersm; ay:aygufvmjcif;rsm;vnf; &SdEk difonf/ Oyrmtm;jzifh vlUtzGJUtpnf;
acgif;aqmifwpfOD;tm; tao;pm;aiGacs;vkyfief;wGif ,if;\yg0ifrIukd vufcHEkdifaomfvnf;
tdrfwGif;qufqHa&;wkdYuJhodkYaom tjcm;ykdíxdcdkufvG,faom udpö&yfrsm;wGif Oya' taxmuf
tuljyKtjzpf aqmif&GufEkdifrnf r[kwfay/ rdrdtaejzifh uGif;qif; aqmif&Gufonfh tvkyf
orm;rsm;u aqmif&Gufay;aeaom tjcm;aomwefzkd;&Sdonfh 0efaqmifrIvkyfief;rsm;rS
qJJGaqmif,loGm;jcif; rjzpfap&efvnf; *½kjyK&rnf/ tav;teuf jyKoifhonfh udpö&yfrsm;rSm
,if;0efaqmifrIvkyfief;rsm;ukd ykdrkdaumif;rGefap&eftwGuf zefwD;wnfaqmuf&efjzpfNyD; ,if;wkdYukd
tm;enf;ap&ef aqmif&Gufjcif;rjyKoifhay/
3-5-4 Oya'taxmuftuljyKrsm;\ Mum;aea&;
wcsdKUEdkifiHrsm;wGif tajctaersm;t& Oya'taxmuftuljyKwkdYonf vGwfvyfrI&Sdonf
okdYr[kwf EkdifiHa&;t& Mum;aeonf[k xifomjrifom&Sd&ef cufcJrIrsm;&Sdonf/ okdYaomf Oya'
taxmuftuljyK wpfOD;ukd oD;oefYEkdifiHa&;tmPmykdiftzGJUtpnf;twGuf aqmif&GufaeaMumif;
Oya' taxmuftul jyKrsm;twGuf
erlemtjzpfa&;qJGxm;onfh
ukd,f usifhw&m;qkdif&m usifh0wfESifh
ouf arG;0rf;ausmif;ynmqkdif&mwm0ef
� Oya' taxmuftuljyKrsm;
taejzifh ,if;wkd Y\vkyfief;ukd
uRrf;usifpGmvkyfukdifEkdif&ef tNrJ
wap enf;vrf;wus avhusifh
ysKd;axmifxm;&rnf/
� Oya' taxmuftuljyKrsm;onf
yk*¾dKvfa&;qkdif&m tqifh jrifhrm;
rIESifh oufarG;0rf;ausmif; ynm
qkdif&m ½kd;om;rIudk tNrJwrf;
xdef;odrf;xm;&rnf/
� Oya' taxmuftuljyKrsm;
onf oufarG;0rf;ausmif;ynm
qkdif&m vkyfukdifaqmif&GufrI
wGif pHcsdefpHñTef;wpf&yfukd tNrJ
wap xdef;odrf;xm;&rnf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 103
xifjrif,lqap&ef rjzpfoifhay/ tu,fíxkdokdY tquftoG,f&Sdonf[k xifjrif,lqjcif;
cH&ygu rdrd\0efaqmifrI\ wnfMunf&ifhusufrIESifh bufrvkdufrIwkdYukd taESmifht,Suf
jzpfapEdkifonf/
awmiftmz&duEkdifiHwGif ]]vlrsKd;a&;cJGjcm;rI}}ukd usifhokH;pOfumvtwGif; ½kd;&mrsKd;EG,fpk
tmPmykdifrsm;onf vlrsKd;a&;cJGjcm;rItmPmykdifrsm;ESifh wenf;wvrf;tm;jzifh yl;aygif;
aqmif&GufcJhMuonf/ Oya'taxmuftuljyKvIyf&Sm;rI pwifvmonfhtcg ,if;wkdYonf
African National Congress [kac:onfh awmfvSefa&;aumifpDtopfwpf&yfESihf yl;aygif;
aqmif&GufcJhonf/ þEkdifiHa&;qufqHrIonf aumif;rGefonfh tpDtrHwpf&yf r[kwfay/
tb,faMumifhqkdaomf ,if;okd Yyl;aygif;jcif;jzifh ESdrfhcsqufqHvmap&ef a&S;&IcJhNyD; tcsdKU
udpö&yfrsm;wGif EkdifiH\ yxrqkH;aom a&G;aumufyJGumvtwGif; Oya'taxmuftuljyKrsm;tm;
tEÅ&m,fjzpfapcJhonf/ [efa*&DEkdifiHwGif Roma Oya'taxmuftuljyKrsm;ukd BudKwif
jyifqif&mwGif pdefac:rItopfwpf&yfay:aygufcJ honf/ Roma vlrsK d;r[kwfolrsm;\
vufwGif;wGif cJGjcm;qufqHrIukd ESpfaygif;rsm;pGm cHpm;cJh&olrsm; jzpfMuNyD;vQif þOya'
taxmuftuljyKrsm;onf Roma vlrsKd;jyóem&yfrsm;ukd ajz&Sif;onhftcg bufvkdufrIr&Sd&ef
cufcJaMumif; ueOD;wGifawGU&onfhtjyif Roma vlrsKd;r[kwfonfh trIonfrsm;ukd 0efaqmifrI
ay;&ef qefYusifcJhMuonf/
rdrd\Oya'taxmuftuljyKrsm;onf EkdifiHa&;Mum;aerIESifh w&m;rQwrI&Sdap&ef
]]vkdufemusifhokH;&efusifh0wf}}wpf&yfukd jyKpkNyD; usifhokH;ap&rnf/ þvkdufemusifhokH;&rnfh
usihf0wfonf 0efaqmifrIay;jcif;? vufaqmifrsm; ay;jcif;ESifh Oya'taxmuftuljyKrsm;
&ifqkdif&rnhf ukd,fusifhw&m;qkdif&m apmifhodvkdufemrIwkdYESifh qufpyfaom ]]vkdufemusifhokH;&ef
usifh0wfrsm;}} wGif yl;aygif;jznhfqnf;ay;&rnf/
� Oya' taxmuftuljyKrsm;onf
qif;&JrG Jawolrsm;ukd Oya'
0efaqmifrIay;&mü wkd;wuf
aumif;rGefvmap&ef Oya'
axmuful0efaqmifrI jznfhqnf;
ay;olrsm;ESifh Oya'ynmjzifh
oufarG;0rf;ausmif; jyKolwkdYESifh
yl;aygif; aqmif&Gufoifhonf/
�
U KYAW MYINT LAW FIRM104
qD&mvD,GefEkdifiHwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh rdrdukd,frdrd rnfokdYrdwfquf
rnf? trIonfrsm;xHrS vufaqmifrsm;ESifh pyfvsOf;í rnfokdYaqmif&Gufrnf? trIonfrsm;u
ay;onfhaiGaMu;ESifh vQKdU0Sufcsufxm;&Sdjcif; wkdYtwGuf tao;pdwfñTefMum;csufrsm; xm;&Sdonf/
þpmapmifrS aumufEkwfcsufrsm;ukd aemufqufwJG (1)wGif awGU&SdEkdifonf/
3-5-5 0efxrf;a&;&may:vpDrsm;
0efxrf;opfrsm;onf tpDtpOf\ &nfrSef;csufwGif tvkyftukdif? tcGifhtvrf;qkdif&mwkdYESifh
pyfvsOf;í &Sif;vif;ajymqkdcsufrsm;ukd &&Sdoifhonf/ oabmw&m;a&;&mt& rdrdtaejzihf
pnf;urf;rvkdufemrIjzihf ta&;,lEkdifjcif; okdYr[kwf csufcsif; tvkyfrS&yfpJjcif;wkdY jzpfay:
vmEkdifonfh vufoifhrcHaom tjyKtrlrsm;\ t"dyÜm,fowfrSwfcsufrsm; tygt0if 0efxrf;
vufpJGpmtkyfwGif ay:vpDa&;&mrsm;ESifh vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ukd azmfjy xm;&Sd&rnfjzpfonf/
tu,fí Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd jyKvkyfonfh tzGJUtpnf;(rsm;)wGif
0efxrf;rsm;vufpJGpmtkyf &SdaeNyD;jzpfygu ,if;pmtkyfwGif topfjzpfonfh Oya'taxmuf
tuljyK vkyfief; aqmif&Gufcsufrsm;ukd xnhfoGif;azmfjyay;&ef aqmif&Guf oifhonf/
wpfOD;csif;wm0efay;rIrsm;ay:wGif wkef Y jyefrIrsm;&&S d&ef vkdtyfcsufrsm;tjyif
BuD;Muyfolrsm;taejzihf rdrdBuD;Muyfonfh0efxrf;rsm;ESif h yk HrSefpDpOfxm;&Sdonfh vkyfief;
aqmif&Gufcsuftay: tuJjzwfjcif;tpnf;ta0;rsm;ukd usif;yjyKvkyf&ef BudK;pm;oifhonf/
(vkyfief;aqmif&Gufcsufqkdif&m tuJjzwfcsufrsm;\ tao;pdwfukd tcef;(7)wGif zwf½I&ef)
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
rdrdtrIonfrsm; odkYr[kwf tjcm;
olrsm;u owif;tcsuftvuf
wpf&yftay:xkwfazmf ajymMum;
cGifh&&ef oabmwlnDrIr&Sdrcsif;
,if;wkd Y\ trIonfrsm; (odk Y)
tjcm;olrsm;xJrS &&SdonfhvQKdU
0Sufowif; tcsuftvufukd
vQKdU0Suftjzpf tNrJwapxm;&Sd
ay;&rnf/
� Oya' taxmuf tuljyKrsm;u
rdrdwkdYonf Oya'taxmuftul
jyKrsm;jzpfNyD; a&SUaersm; r[kwf
aMumif;&Sif;&Sif;vif;vif; jzpf&ef
ajymqkdaqmif&Gufoifhonf/
� Oya' taxmuftuljyKrsm;
onf Oya'ynmjzifh oufarG;
0rf;ausmif; jyKolrsm;twGuf
Oya'jzif h oD;oef Y owfrSwf
ay;xm;onh f tvkyfrsm;uk d
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 105
3-6 rSDjirf;p&m pmMunfhwkdufwpfck wnfaxmifjcif;
rdrdtaejzihf tpDtpOfukd taumiftxnfazmf&mwGif taxmuftuljzpfap&ef
taxmuftulay;rnfh pmMunfhwkdufwpfck jzpfay:vmatmif BudK;yrf;oifhonf/ atmufyg
tcsuftvufrsm;onf rSDjirf;p&m pmMunhfwkduf wpfck wnfaxmifa&;twGuf ta&;BuD;onf/
Oya'taxmuftuljyKESifh^okdYr[kwf Oya'a&;&m vufawGUavhusifha&; ynmay;
tpDtpOfwpf&yf pwif&ef twGuf vufpJGpmapmifrsm;?
toif;tzGJU zGJUpnf;jcif;ESifh tpDtpOfqkdif&m pm&Gufpmwrf;rsm;?
oifwef;wGif ykdYcsrnfh bmom&yfrsm;ESifh oifMum;avhvm&rnfh pmtkyfpmapmifrsm;?
Oya'taxmuftuljyK vkyfief;e,fy,fESifh pyfqkdifonfh Oya'a&;&mESifh pDrHcefYcJGa&;&m
usihf0wfrsm;?
oufqkdif&m EkdifiH a'owkdYESifh pyfvsOf;onfh vlrIa&;odyÜHbmom&yfESifh rEkóaA'qkdif&m
pmtkyfpmapmifrsm;
pmMunf hwk dufwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; oifwef;ay;a&;twGuf
ueOD; pwifonfhvkyfief;tjzpf tokH;jyKEk difrnfh oif½kd;ñTef;wrf; pmtkyfpmapmifrsm;?
vlUtzGJUtpnf;ynma&;ESif h vlxkukd ynmay;a&;vkyfief; aqmif&Gufcsufrsm;twGuf
Oya'taxmuftuljyKrsm;u tokH;jyKEdkifonhf pmtkyfpmapmifrsm;ukdvnf; xm;&Sdoifhonf/
þvrf;ñTefpmapmif jzpfay:a&;twGuf aqG;aEG;csufrsm;qkdif&m tcsuftvufrsm;ukd
xm;&S doifhNyD; ,if;tcsuftvufrsm;ukd &nfñTef;udk;um;pm&if;wGif azmfjyxm;onf/
tqkdyg uk d;um;csufrsm;teuf trsm;tjym;ukd tifwmeufwGif tcrJ h&&S dEk difonf/
xkd Y jyif rdrdonf Oya'taxmuftuljyKtzG JUrsm;ok d Y pma&;taMumif;Mum;onfhtcg
vkyfukdifjcif;jzifh tcGifhtmPm
ykdifrsm;u cGifhjyKcsufay;xm;jcif;
r&Sdaom Oya'qkdif&m vufawGU
vkyfief;wpf&yf&yfukd rjyKoifhyg/
� Oya' taxmuftuljyKrsm;
onf tusK d ;p D ;y Gm; qk di f&m
vkyfief;rsm;\ y#dyu©ukd tNrJwap
a&Smif&Sm;oifhonfhtjyif ,if;
wkd Yuk d rdrd\trIonfrsm;ESif h
tvkyf&SifwkdYtm; &Sif;vif;ajym
Mum;xm;oifhonf/
� Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
trIonf jzpfol\ vlrsKd;EG,fpk
jzpfrI? vlrsKd;pkjzpfrI? EkdifiHa&; ,kH
Munfcsuf okdYr[kwf tjcm;tcsuf
rsm;ay:wGif tajcrcHbJ trI
onfrsm;tm;vkH;ukd wlnDonfh
0efaqmifrIay;oifhonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM106
,if;wkYdtaejzifh rdrdrSjyKpka&;om;xm;onhf pm&Gufpmwrf;rsm;udk &&SdvkdaMumif; awGU&Sd&rnf/
oabmw&m;a&;&mt& tpDtpOfqkdif&m 0efxrf;rsm; odk Yr[kwf Oya'ynmtwGuf
Oya'taxmuftuljyKrsm;tjzpf avhusihfay;rnhf yk*¾dKvfrsm;onf Oya' tbd"gefrsm;xm;&Sdonfh
Oya'ynmoifausmif;? pmMunfhwkduf? Oya'tbd"gef? EkdifiHwpfEkdifiH\ usihf0wfrsm;ESifh
topfjy|mef;onfh Oya'rsm;ESif h usifh0wfrsm;ukd a&;om;azmfjyxm;onfh *sme,frsm;
odkYr[kwf pmapmifrsm; xm;&Sdonfh jyifypmMunhfwkdufwpfckokdY oGm;a&mufavhvmEkdifjcif;
&Sd&rnf/ ,if;pmtkyfpmapmifrsm;teuf tcsdKUukd tDvufxa&mepfenf;vrf;jzifh okawoe
pmtkyfpmapmifrsm;tjzpf vufvSrf;rD &&SdEkdifonf/ Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwGif
,if;pmtkyfpmwrf;rsm;ukd vufvSrf;rDEkdif&eftwGuf pmMunfhwkdufxm;&Sda&;ukd pDpOfay;&ef
vkdtyfonf/
3-7 pDrHcefYcJGa&; vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ukd owfrSwfjy|mef;jcif;
3-7-1 trIwJGukd pDrHcefYcJGonfh pepf
rdrd\ Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwGif pnf;pepfwusvufcHjcif;? rSwfwrf;xm;&Sdí
odrf;qnf;xm;jcif;? vTJajymif;ay;jcif;rsm;ESifh owif;ykdYjcif;wkdYtwGuf vkyfxkH;vkyfenf;rsm;
vkdtyfonf/ trIonfrsm;teuf trsm;tjym; onf rdrd\½Hk;rsm;okdY c&D;a0;rS vma&mufMujcif;
jzpfí trIonfrsm;\zkdifwJGrsm;onf jynfhpk HNyD; vufvSrf;rD&ef vkdtyfonf/ zkdifrsm;ukd
odrf;qnf;&mwGif pHcsdefpHñTef;ESifhtnD xm;&Sdjcif;jzifh trIwJGzkdifrsm;ukd pepfwusESifh vG,fvifh
wul ukdifwG,fEkdifonf/
Source : Adapted from the
American National Federation of
Paralegal Associations Inc.
(NFPA)ModelCodeofEthics
and Professional Responsibility
by Professor David McQuiod-
Mason, University of KwaZulu-
Natal, South Africa, June 2005.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 107
aumif;rGefonfhzkdifwJGenf;pepfonf trIwJGrsm;ukd ukdifwG,f&mwGif aumif;rGef onfh
BuD;MuyfrIay;&eftwGuf jznfhqnf;ay;vdrfhrnf/ tpDtpOf 'g½kdufwmrsm;ESifh tBuHay;
aumfrwD(rsm;)u trIwJG rsm;\aeY&ufrsm;ESif h qufvufaqmif&Guf&efrsm; tygt0if
tzG JUtpnf;u aqmif&Gufay;rnfhvkyfief;rsm;uk d od&S dap&ef pepfusonfh rSwfwrf;
xdef;odrf;jcif; vkdtyfonf/ oabmw&m;a&;&mt& trIwJGpepfonf rdrdwkdYrS ukdifwG,fonfh
trIrsm;ta&twGufESihf trsKd;tpm;wkdYukd jyefvnf&SmazG&mwGif vG,fulapojzifh tpDtpOf\
vkyfief;ukd tcsdefwkdawmif;pGmjzifh aqmif&GufEkdifonf/
rdrdtkyfpk\ vkyfief;pwifonfwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf xkdolwkdYvufcH
aqmif&Gufay;rnfh trIonfwpfOD;pDtwGuf trIwJGykHpHtopfwpfckukd a&;jznfhoifhonf/
tqkdyg pm&if;,lonfh vkyfief;\ tpdwftykdif;tjzpf trIonf\trnf? wm0efay;onfh trI
trSwf? pwifwm0ef,lonfh&ufpJG? Oya' taxmuftuljyK\trnfESifh ½kH;? trIonfqkdif&m
tao;pdwftcsuftvufrsm;? Oya'taxmuftuljyKu trIudk rnfokdYrnfykH vufcH&&SdykHESihf
tajccHESifh 'kwd,trItrsKd;tpm;rsm;qkdif&m tao;pdwftcsuftvufrsm;ukd a&;oGif;xm;oifh
onf/ trItrsKd;tpm;rsm;\ tm;vkH;yg0ifonfhpm&if;ukd trIwJGwpf&yfpDtwGuf zkdifwJGwpfck
xm;&SdonfESifhtwl tpDtpOfwpf&yfpDtwGuf tqkdygpm&if;ukd jyKpkxm;oifhonf/ trIwpfck
ukd qufvufajz&Sif;aqmif&Gufonhftcg Oya'taxmuftuljyKonf vkyfief;tqifhqifh
aqmif&Gufonhf ykHpHwGif jznfhoGif;a&;om;&rnf/ þykHpHwGif trItopfrS owif;tcsuf
tvufrsm; yg0if&rnf jzpfaomfvnf; trIukdajz&Sif;&mwGif tokH;jyKrnfh enf;vrf;rsm;?
yg0ifywfoufonfh tzGJUtpnf;rsm;? xGuf&SdvmonfhtajzESifh trIay:wGif tcsdefem&DrnfrQ
ukefvGefcJhonfwkdYESifh qufpyfonfh tao;pdwf tcsuftvufrsm;ukd ar;jref;í rSwfwrf;wif
U KYAW MYINT LAW FIRM108
xm;&rnf/ tcef;(7)wGif trIwpfckcsif;pDtwGuf tokH;jyKonfhykHpHrsm;ukd od&SdEkdifrnhf tcsuf
tvufrsm;ukd azmfjyay;xm;NyD; aemufqufwJG(2) wGif qD&mvD,GefEkdifiHü TimaptpD tpOfrS
erlemtrIpm&if; a&;oGif;ykHpHukd azmfjyxm;onf/
Oya' taxmuftuljyKvkyfief;aqmif&GufrIukd apmifhMunfha&;twGuf taxmuftul
&&Sdap&ef trIonfrsm; auseyfrI&Sd?r&Sd ppfaq;onfhykHpHrsm;? aeYpOfowif;tcsuftvuf
ppfaq;onfh ykHpHrsm; owif;tcsuftvufrsm;ay:wGif vpOftpD&ifcHjcif;wkdYuJhokd Yaom
vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh pm&Gufpmwrf;rsm; jyKpkxm;&Sd&ef vkdtyfvmEkdifonf/
3-7-2 trIwJGjcif;pepf
tzGJUtpnf;rsm;\ trIwGJzkdifwJGjcif;pepfrsm;ukd a,bk,stm;jzifh vufawGUvkyfief;
aqmif&Gufcsufrsm; ESpfumvrsm;pGmtawGUtBuHKjzifh &&Sdvmjcif;jzpfonf/ zkdifwJGjcif;pepfwpf&yfukd
jyKpktokH;jyK onfhtcg taMumif;jcif;&m trsm;tjym;ukd xnhfoGif;pOf;pm;oifhonf/ yxr
tcsuftaejzifh tzGJUtpnf;\ XmewGif;vkyfief; aqmif&Gufcsufrsm;? zkdifwJGrsm;ukd tjcm;zkdifwJGrsm;rS
oD;jcm;cJGjcm; íxm;oifhonf/ Oyrm tzGJUtpnf;\ bwf*suf? tcGefay;aqmifrItaetxm; (tax status)? ½kH;cef;iSm;jcif;? tmrcHudpö&yfrsm;? toif;tzGJUrSwfwrf;ponfh zkdifwJGrsm;ukd
tpDtpOfvufawGU aqmif&Gufjcif;ESifh ywfoufonfhzkdifwGJrsm;rS oD;jcm;cJGjcm;xm;oifhonf/
XmewGif; okH;aeus zkdifwJGrsm;wGif ESpfywfvnf tpD&ifcHpmrsm;? bPfpm&if;&Sif;wrf;ESifh
rSwfwrf;rsm;? bkwftzGJUtpnf;ta0;acgif;pOfrsm; ESifhrSwfwrf;rsm;? aiGpm&if;xm;&Sdjcif;?
bwf*sufrsm;? aiGa&;aMu;a&;qkdif&m tpD&ifcHpmrsm;? pmay;pm,lpm&if;rsm;? vpmpm&if;?
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 109
0efxrf;rsm;ESifh pmapmifrsm;rS jzwfawmufrSwfwrf; wifxm;jcif;rsm;ESifh pmtkyfpmapmifrsm;
yg0ifMuonf/
rdrdtaejzif h tqkdygpDrHcef YcJ Ga&;&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm; a&;qJGjy|mef;&mwGif
0g&ifhpDrHcefYcJGa&;0efxrf;rsm; okdYr[kwf tBuHay;bkwftzGJU0ifrsm;\ tawGUtBuHKrsm;rS &,la&;qJG
oifhonf/ bkwftzGJUrsm;rSm trsm;tm;jzifh pDrHceYfcJG a&;ESifh aiGpm&if;vkyfief;tygt0if bmom&yf
toD;oD;rS oufarG;0rf;ausmif;ynm&Sifrsm; yg0ifMuonf/ tu,fí rdrd\tzJGUtpnf;ukd
ykHrSeftaetxm;jzifh tpDtpOfay:wGif aiGpm&ifppfaq;rIukd cH,lrnfqkdygu rdrdtaejzifh
,if;vkdtyfcsufrsm;ESifh &if;ESD;uRrf;0ifvmEdkifNyD; ,if;tcsuftvufwkdYukd rdrdtzJGUtpnf;\
XmewGif;zkdifpepftm; &Sif;vif;azmfjy&ef tokH;jyKEkdifonf/ tusKd;tjrwf&,ljcif;r&Sdaom
pDrHcefYcJGrIynmqkdif&m aemufwkd;owif;tcsuftvufrsm;ukd Free Management Library (www.
managementhelp.org) tGefvkdif;t&if;tjrpfrsm;wGif &SmazGawGU&SdEkdifonf/
3-7-3 aiGa&;aMu;a&;qkdif&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm;
EkdifiHwpfEkdifiHpDwGif a,bk,stm; jzifh vufcHusifhokH;vsuf&Sdaom &IyfaxG;vSonfh
aiGpm&if;rl0g'rsm;qkdif&m jy|mef;csufrsm; &SdNyD; aiGa&;aMu;a&;qkdif&m rSwfwrf;rsm;onf
,if;jy|mef;csufrsm;ESifh vkdufavsmnDaxG&Sd&ef vkdtyfonf/ tpDtpOfwpf&yf\ aiGa&;aMu;a&;
qkdif&m pDrHcefYcJGrIonf ,if;tpDtpOfukd aqmif&Gufay;onfh tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;
okd Yr[kwf wuúokdvf\ aiGpm&if;rl0g'rsm;twkdif; vkdufem&efvkdtyfonf/ pepfwus
zJGUpnf;wnfaxmifxm;aom tzJGUtpnf;rsm;onf bwf*sufqkdif&m &aiGokH;aiGrsm;tay:
U KYAW MYINT LAW FIRM110
trSefwu,f EIdif;,SOfcsuftygt0if ,if;tzGJUtpnf;\ aiGa&;aMu;a&;qkdif&m aqmif&GufrIukd
xif[yfonfh tcsdefumv owfrSwfcsuftay: tajccHaom (tenf;qkH;okH;vwpfMudrf)
aiGa&;aMu;a&;qkdif&m rSwfwrf;rsm;ukd xdef;odrf;xm;&Sdonf/
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yftwGuf azmfjy&efvkdaom tokH;p&dwfqkdif&m
okH;aeusykHpH trsKd;tpm;rsm;rSm vpmESifh vkyftm;crsm;? tBuHay;qkdif&m csD;jr§ifhaiGrsm;ESifh ynm
oif axmufyhHaMu;rsm;? y#dnmOfpmcsKyfrsm;? ½kH;vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;(Oyrm iSm;&rf;c? ½Hk;okH;
ypönf;rsm;? w,fvDzkef;? tjcm;tokH;taqmif ypönf;rsm;)ESifh c&D;oGm;ukefusp&dwfrsm; (Oyrm
avmifpmqD? armfawmf,mOfjyKjyifxdef;odrf;p&dwf)wkdY jzpfMuonf/ rSwfom;&efrSm tu,fí
tcaMu;aiGrsm;ukd 0efaqmifrIrsm;ESifh qufpyfíay;aqmif&ygu ,if;wkdYukd tpDtpOftwGuf
ay;acsjcif;jzpfNyD; Oya'taxmuftuljyK wpfOD;wpfa,mufodkY ay;acsjcif; r[kwfay/
tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;wpfcktwGuf ,if;\0ifaiGt&if;tjrpfrsm;ESifh tokH;p&dwf
rsm;ukd &Sif;vif;wifjyNyD; ,if;tcsuftvufrsm;ukd trsm;jynfolvufvSrf;rD&efESifh em;vnf
atmif azmfjyay;jcif;onf aumif;rGefaom usihfpOfwpf&yf jzpfonf/ ,if;okdY trsm;jynfol
vufvSrf;rDatmif aqmif&Gufxm;&SdrIukd Oya'jzifhjy|mef;ay;&ef vkdtyfonf/ tu,fí
tvSL&SifwpfOD; u oD;oefYpDrHudef;wpfcktwGuf tokH;jyK&ef &efykHaiGrsm; ay;urf;xm;&SdvQif
tzGJUtpnf; rsm; taejzifh ,if;t&if;tjrpfrsm;ukd a,bk,stm;jzifh oD;jcm;cJGjcm;NyD; ,if;wkdY\
tokH;p&dwf ukd oD;oefYtpD&ifcHMuonf/ ,if;okdY tuefYtowf&Sdaom t&if;tjrpfrsm;twGuf
oD;oefYaiGpm&if;xm;&SdrIukd &efykHaiGpm&if;jyKpkjcif;[k ac:qkdonf/
aiGa&;aMu;a&;jyóemrsm;ukd a&Smif;&Sm;&eftwGuf vuf&SdaiGpm&if;rsm;ukd ]]a&G;cs,f
xm;aom EIdif;,SOfjcif; tajccHrll}} jzifh ykHrSefEIdif;,SOfazmfjyoifhonf/ tzGJUtpnf;rsm;taejzihf
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 111
tem*wfjzpfEkdifajc aiG&&Sdrlavsmhyg;rnfukd nTefjyaomvrf;aMumif;ukd txl;ojzifh apmifhMunfh
oifhonf/ tu,fí aiGpm&if;rsm;u &efykHaiG&&SdrIavsmhenf;jcif; okdYr[kwf BuD;rm;onfh
aiGa&;aMu;a&; jyóem&yfrsm; ay:aygufrnfukd nTefjyaeygu ,if;jyóem&yfukd ajz&Sif;&ef
twGuf enf;vrf;tcsdKUwGif aiGaMu;&&SdrIukd wkd;jr§ifh&ef aqmif&Gufjcif;? 0efaqmifrIrsm;twGuf
tcaMu;aiGukd wkd;jr§ifhjcif;? tokH;p&dwfrsm; avQmhcsjcif;ESifh iSm;&rf;&,ljcif;ponfhenf;vrf;rsm;
yg0ifonf/ aemufxyf&&SdEkdifonhf t&if;tjrpfrsm;qkdif&m ykdrkdjynfhpkHonfh tcsuftvufrsm;ukd
þtcef;\ aemufqkH;tykd'fjzpfaom (3-9)wGif azmfjyxm;onf/
3-8 bwf*sufa&;&m
bwf*sufa&;qJG taumiftxnfazmfjcif;onf aiGaMu;vufcH&&Sd&eftwGuf pDrHcsuf
vkyfief;pOfwpfckjzpfNyD; tem*wf&&Sdrnhf t&if;tjrpfrsm;ukd tokH;jyKjcif;jzpfonfhtjyif
tpDtpOfwpf&yf okdYr[kwf tzGJUtpnf;wpf&yf\ atmifjrifrI&Sdaom pDrHcefYcJGa&;twGuf r&Sdrjzpf
vkdtyfonf/ rdrd\t&if;tjrpfqkdif&m taxmuftyHh&&Sd&ef owfrSwfjcif;ESifh &&Sda&;wdkYukd
pwifaqmif&Guf&ef tvkdYiSm rdrd\Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfukd pwifaqmif&Guf&mwGif
ueOD; bwf*sufudk a&;qJGaqmif&Guf&ef vkdtyfonf/ xkdYaemuftokH;p&dwfrsm;ukd aemuf
aMumif;jyefod&SdEk dif&efESifh tajctaersm;udk cefYrSef;od&SdEk difa&;twGuf aiGa&;aMu;a&;
vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ukd a&;qJGowfrSwfxm;&ef vkdtyfonf/ ,if;vkyfxkH;vkyfenf;rsm;onf
,ciftcef;wGif &nfñTef;xm;onfh aiGpm&if;qkdif&mpepfrsm;ESifh qufpyfaeonf/
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOftwGuf ueOD;bwf*sufwpf&yfwGif yg0ifoifhonfh
tokH;p&dwftrsKd;tpm;rsm;ü atmufygwkdY yg0ifMuonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM112
vpmESifhtcaMu;aiGrsm; (tpDtpOf'g½kdufwm? vufaxmuf'g½kdufwm? aiGpm&if;t&m&Sd?
Oya' taxmuf tuljyKrsm;ESifh Oya'tBuHay;)
twkdifyifcHp&dwfrsm; (pma&;q&mrsm;? oifwef;q&mrsm;? tBuHay;aumfrwDESifh
bmomjyef twGuf csD;jr§ifhaiGrsm;?
vkyfief;aqmif&GufrItokH;p&dwfrsm; (½Hk;iSm;&rf;c? w,fvDzkef;? zuf(pf)? tifwmeuf
qufoG,fjcif;? ½Hk;okH;ypönf;rsm; jznfhwif;jcif;? vQyfppfESifh tylay;jcif;)?
½Hk;okH;y&dabm*ESifh tokH;taqmifypönf;rsm; (uGefysLwm? aqmh(zf)0J? w,fvDzkef;? zuf(pf)
½kdufpuf? qJ(vf)zkef;? rdwÅLul;puf? pma&;pm;yJGrsm;? xkdifckHrsm;? tpnf;ta0;pm;yJGESifh
zkdifwJGxnfhAD½kdrsm;)
pmtkyfpmapmifrsm; (tpDtpOftwGuf tpD&ifcHpmrsm;? pmapmifi,frsm;ESifh wjcm;
ykHESdyfpm&Gufpmwrf;rsm; jyKvkyf&ef 'DZkdif;qJGolrsm;ESifh ykHESdyfpufrsm;ukd tokH;jyKjcif;)?
c&D;oGm;p&dwf (,mOfiSm;&rf;cESifh BuHhckdifa&;p&dwf tygt0if)
oifwef;p&dwfrsm; (tcef;iSm;&rf;c? tpm;taomuf?wnf;ckdcESifh c&D;oGm;p&dwf? ukefus
p&dwf? bmomjyefolrsm; iSm;&rf;c)
tcsKdUtvSL&Sifrsm;u tpDtpOfukd taumiftxnfazmf&eftwGuf uRrf;usifolrsm;ESifh
wkdifyifaqG;aEG;cukd ay;acsNyD;vQif oifwef;rsm;ESifh t&if;tjrpfzGHUNzdK;wkd;wufa&;twGuf
jznfhqnf;ay;onfhtjyif oifwef;rsm; (t&if;tjrpfzGHUNzdK; wkd;wufa&; tvkyf½kHaqG;aEG;yJGrsm;
tygt0if) twGufvnf; aiGaMu;axmufyHhNyD; a&;xm;onfh pmtkyfpmwrf;rsm;ukd wnf;jzwf
&eftwGuf aiGaMu;jznhfwif;ay;ygonf/ od&dSoifhonfh tcsufwpf&yfrSm tjynfjynfqkdif&m
uRrf;usifolrsm;ukd tokH;jyKjcif;wGif pmayukd bmomjyefjcif;ESifh pum;jyeffp&dwfrsm; yg0ifaeNyD;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 113
,if;tcaMu;aiGonf twkdifyifcHtcaMu;aiGrsm;tjyif tjcm;p&dwfrsm;tjzpf rdrd\bwf*suf
xJwGif xnfhoGif;oifhonf/
tu,fí rdrdtaejzifh rdrd\ Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfonf ]]r[mAsL[m
ajrmuf w&m;pJGqkdjcif;}}ukd aqmif&Guf&ef BudKwifwGufqxm;ygu ,if;udpöukd bwf*sufwGifxnfh
oGif;a&;qJGoifhonf/ ,if;uJhokdY w&m;wabmifpJGqkdrIonf BuD;rm;us,fjyefYonfh avhvmppfaq;
rIrsm;ESifh Oya'a&;&mvkyfief;rsm; yg0ifywfoufaeojzihf tawmftoifh p&dwfpuBuD;rm;onf/
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfwGif yg0ifaqmif&Gufonfh 0efxrf;rsm;tm;vkH;u
tpDtpOfukd xda&mufpGm vnfywfEdkif&eftwGuf bwf*sufukd od&Sdem;vnfoifhonf/ rdrd
taejzifh ]]tm;vkH;yg0ifonfh bwf*suf a&;qJGusifhokH;jcif;}}ukd pOf;pm;oifhonf/ ,if;pepfrSm pDrH
cefYcJGrIykHpHtrsKd;tpm;wpf&yfjzpfNyD; vkyfief;taumif txnfazmf&ef wm0ef&Sdonfh 0efxrf;rsm;
ESifh eD;uyfpGm yl;aygif;aqmif&GufNyD; ñTefMum;csufrsm;ukd a&;qJGjy|mef;xm;onf/ twlwuG
yl;aygif;aqmif&Gufjcif;jzifh trSefwu,f&Sdrnfh cefYrSef;wGufcsufrIrsm;ukd &&SdapNyD; pdwf"gwf
jrifhrm;apum bwf*suf&nfrSef;csufrsm;ukd vkdufavsmnDaxG jzpfaponf/
0efxrf;rsm;tm;vkH;u tokH;p&dwfrsm;ukd jyefvnfpDppf&mwGif yg0ifEkdifaomfvnf; wpfOD;
wpfa,muftm; tm;vkH;vTrf;NcHKonfh bwf*sufukd vTrf;NcHKokH;oyf&ef wm0efay;xm;oifhonf/
tu,fí rdrdtpDtpOfukd wkd;csJUvQif jzpfap? rdrdtpDtpOfonf aiGa&;aMu;a&;ESifh bwf*sufXme
&Sdonfh ykdíBuD;rm;aomtzGJUtpnf;\ tpdwftykdif; wpf&yftjzpf yg0ifaevQif ,if;udpö&yfukd
oD;oefYaqmif&Gufrnfh 0efxrf;wpfOD; cefYxm;aqmif&Guf&ef vkdtyfonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM114
3-9 topfjyefvnf&&Sdrnfh t&if;tjrpfrsm;ukd &SmazGjcif;
3-9-1 r[mAsL[majrmuftpDtpOfESifh aiGaMu;pkaqmif;&&Sd&ef enf;AsL[mrsm;
atmifjrifpGm aiGaMu;&&Sd&eftwGuf ta&;BuD;qkH; r&Sdrjzpfvkdtyfonfh tpdwftykdif;wpf&yf
rSm tzGJUtpnf;twGuf tajccHaumif;rGefonfh pepfwus ]]pmjzifha&;om;xm;aom r[mAsL[m
ajrmuftpDtpOfwpf&yf &Sda&;}}yif jzpfygawmhonf/ tu,fí rdrdtaejzifh rdrdtpDtpOf\
vuf&Sdt&nftcsif;rsm;ukd *½kwpkduf wefzkd;jzwf wGufcsufEkdifvQif? jznfhqnf;ay;Ekdifjcif;r&Sdao;
onfh trsm;jynfolvkdtyfcsufrsm;twGuf rdrd\ pGrf;aqmif&nfukd wGufcsufEkdifvQifESifh ,if;
vkdtyfcsuf rsm;ukd atmifjrifatmif ajz&Sif;Ekdifrnfh enf;vrf;rsm;ukd owfrSwfEkdifvQif rdrdtae
jzifh ,if;BudK;yrf;rIwGif yl;aygif;yg0if&ef ckdifrmonfh taMumif;jycsufudk tvSL&Sifrsm;tm; azmfjy
ay;&rnf/ trSefw&m;? tvSL&Sifrsm;? ,kHMunfpdwfcsrIESifh vkyfief;tay: wm0ef,lrIwkdYonf
tzGJU tpnf;wpf&yf aiGaMu; pkaqmif; &&SdrItwGuf Oya'taxmuftuljyK tzJGUtpnf;wpf&yf
okdYr[kwf tpDtpOfwpf&yftaejzifh tzGJU0iftm;vkH; wuf<upGm yl;aygif;yg0ifrI vkdtyfonf/
aiGaMu;pkaqmif;&&SdrItwGuf enf;pepftrsm;tjym;&SdNyD; tzGJUtpnf;rsm;taejzihf
,if;vIyf&Sm;aqmif&GufrI rsm;teuf enf;vrf;wpfoG,f okdYr[kwf ,if;xufydkonfh enf;AsL[m
rsm;ukd usifhokH;aqmif&GufMuonf/ aiGaMu;taxmuftyHh&&Sda&;ESifh t&if;tjrpfrsm; &&Sd&ef
tcsdef umvESifh BudK;yrf;rIrsm; tawmftoifhukefvGefrnfjzpf&m rdrdukdifwG,fusifhokH;rnfh
&efykHaiG &&Sda&;twGuf enf;vrf;rsm;ukd OD;pm;ay;tpDtpOftjzpf owfrSwfxm;oifhonf/ &efykH
aiG ESifh t&if; tjrpfrsm; &&Sda&;twGuf jzpfEdkifajcenf;vrf;rsm;wGif atmufygwkdY yg0ifMuonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 115
� tvSL&SiftzGJUtpnf;rsm;xHokd Y aiGaMu;axmufyH h&ef tqkdjyKcsufrsm; okd Yr[kwf
avQmufvTmrsm; wifoGif;jcif;?
tvSL&Sifrsm; okdYr[kwf tjcm;tkyfpkrsm;xHrS aiGaMu;r[kwfonfh axmufyhHrIrsm;
(ypönf;ypö,rsm;? ½Hk;cef;) &&Sdatmif aqmif&Gufjcif;?
tpkd;&taxmuftyHh &&Sd&eftwGuf arwÅm&yfcHjcif;ESifh avQmufxm;wifjyjcif;?
taysmfxrf;0efxrf;rsm;ukd tokH;jyKjcif;?
tjcm;tkyfpkrsm;ESifh wJGzufaqmif&Gufcsufrsm;ukd wkd;jr§ifhjcif;okdYr[kwf rdrd\pDrHcsufukd
axmufyHhEkdifonhf tzGJU0ifjzpfa&; tajccHtkwfjrpfwpf&yfukd wnfaxmifjcif;?
tjrwftpGef; &&Sdaponfh vIyf&Sm;rIrsm;ukd taumiftxnfazmf aqmif&Gufjcif;?
wpfoD;yk*¾v wpfOD;csif;pDrS aiGaMu;xnfhoGif;yg0if&ef pnf;½Hk;aqmfMojcif;ESifh Oya'
0efaqmifrItwGuf tcaMu;aiGrsm; awmif;cHjcif;?
txufazmfjyyg enf;AsL[mrsm;teuf rdrdwkdY\pDrHcsufrsm;twGuf t&if;tjrpfrsm; &&Sd
ap&ef toif;tzGJUrsm;taejzifh a,bk,stm;jzifh tcgtm;avsmfpGm okH;onfhenf;vrf;rsm;rSm
jyifytvSL&Sifrsm;? aiGaMu;r[kwfonfh xnhf0ifrIrsm;ESifh tpkd;&\ taxmuftyHhawmif;cHjcif;wkdY
jzpfMuonf/
3-9-2 jyifytvSL&Sifrsm;
Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;ukd rsm;aomtm;jzifh jyifytvSL&Sifrsm;taxmuf
tyHhjzifh pwifaqmif&GufMu&onf/ Oya'taxmuftuljyK pDrHcsufwpf&yftwGuf jyifytzJGU
tpnf; wpf&yf \ taxmuftyHh ukd &&SdEkdifaomfvnf; ,if;taxmuftyhHonf nDrQrIr&Sdacs/
U KYAW MYINT LAW FIRM116
U.K. Department for International Development? the Ford Foundation ? the Open Society Institute? the InternationalCommissionofJurists(SwedishSection)theMottFoundation ESifh the World Bank wkdYuJhokdYaom tzGJUtpnf;rsm;onf Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;ukd
taxmuftulay;onfh orkdif;tpOftvm&Sdonf/ odkYaomf a,bk,stm;jzifh ,if;taxmuf
tuljyKrIrSm ,m,DtpDtpOfjzpfNyD; oufqkdif&mEkdifiHwpfckwnf;ukd owfrSwfxm;jcif;jzpfum
wcgw&H ]]tkyfcsKyfrI}}ESifh ]]vlrIzGHUNzdK;a&;}}tpDtpOfrsm;atmufwGif axmufyHhjcif; jzpfonf/
tcsdKUaom tvSL&Sifrsm;xHokdY a&muf&SdEdkifonfh enf;vrf;wpf&yfrSm Oya' taxmuftuljyKrsm;\
w&m;rQwrIqkdif&m 0efaqmifrIrSm rnfrQxda&mufrI&SdaMumif;ESifh xl;jcm;onfh aemufwkd;wefzkd;rsm;
vnf; &SdaMumif; ,if;wkdYtm; jyoEkdifjcif;yif jzpfonf/
3-9-3 aiGaMu;r[kwfonfh xnhf0ifrIrsm;
tu,fí Oya'taxmuftuljyKwpf&yfukd Oya'vufawGUavhusifha&;Xme\
taxmuftyYHtjzpf pwifaqmif&GufvQif ,if;wkdYonf aiGaMu;taxmuftyhHr[kwfonfh
½Hk;cef;rsm; (aiGaMu;jzihf a&wGufowfrSwfEkdifonf) axmufyHh&ef urf;vSrf;Ekdifonf/ jyify
aiGaMu;axmufyhHrIukd Oya'ausmif;u ueOD; taxmuftyHhay;aeonfh tpDtpOfwGif
jznfhpGuf aqmif&Gufay;Ekdifonf/ þtqifhwGif tqkdjyKcsufwpf&yfü yg0ifywfoufonfh
Oya'ausmif;q&m?q&mrrsm;\ t&nftcsif;ukd ñTefjyEkdifNyD; Oya'taxmuftuljyKrsm;tm;
avhusihfoifMum;Ekdifrnfh tcGifhtvrf;rsm;ukdvnf; azmfjyEkdifonf/ þtajccHaiGaMu;okdYr[kwf
tjcm;xnhf0ifrItrsKd;tpm;onf aiGaMu;xnhf0ifjcif;r[kwfaomfvnf; rdrdtpDtpOf\
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 117
tokH;0ifwefzkd;&SdrIukd ,kHMunfukd;pm;rI&&SdapNyD; tjcm;tvSLaiGrsm;&&Sda&;twGuf vrf;aMumif;
ay;onf/ a&SUaetoif;rsm;onf tqkdygxnhf0ifrIrsm;twGuf tjcm;aom t&if;tjrpf
wpfckjzpfonf/
3-9-4 tpkd;&taxmuftyHh
Oya' taxmuftuljyK 0efaqmifrIrsm;ESif h pyfvsOf;í EkdifiHtrsm;tjym;wGif
tpkd;&taejzihf ,if;0efaqmifrI rsm;twGuf aiGaMu;ay;&ef wm0ef,lrIr&Sdonfhtjyif
w&m;0if Oya'pepftwGif;okdY xnfhoGif;jcif;vnf; r&Sday/ tpkd;&rsm;taejzifh Oya'
taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;ukd w&m;0iftzGJUtpnf;tjzpf jynfhjynfh00 w&m;0ifjzpf&ef
aqmif&GufrI r&Sdao;aomfvnf; ,if;wkdYtaejzihf aiGaMu;xnhf0if&efESifh taxmuftyHhay;&ef
&nf&G,fcsufrsm; &SdaeMuonf/ ,if;okdYtpkd;&\ yg0ifywfoufrIESifh axmufyHhrIwkdYonf
Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm; &SifoefBuD;xGm;&eftwGuf ta&;BuD;onf/ rdrd\
Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfwpf&yfukd pwif taumiftxnfazmfjcif;onf tpkd;&rS
aiGaMu;axmufyHh&ef ykdrkdvG,fulapNyD; ,if;\,kHMunf ukd;pm;rIudk ykdrkdjzpfxGef;aponf/
tu,fírdrdonf rdrdEdkifiH\tpkd;&taejzihf EkdifiHom;rsm;ukd tultnDay;rnf(tcrJh
Oya'a&;&m taxmuftulay;jcif;uJhokd Yaom) ukd pmjzifha&;om;vsuf uwdu0wf
jyKxm;aMumif; od&Sdem;vnfygu rdrdtaejzihf EkdifiHawmf\ aiGaMu;axmufyHhrI &&Sd&ef
tcGifhtvrf;aumif;rsm; &SdEkdifonf/ xkdYjyif rdrd\tpDtpOfu tpkd;&taejzifh ,if;\
tcGifhta&;rsm;ESifh ,if;uaqmif&Gufay;&rnfh tcGifhta&;rsm;ESifh 0efaqmifrIrsm;ukd
U KYAW MYINT LAW FIRM118
jznhfqnf;aqmif&Guf&mwGif taxmuftuljzpfapaMumif; rSwfwrf;wifazmfjyEkdifvQif
tpkd;&\ aiGaMu;axmufyHhrI&&Sdap&ef ykdrkdvG,fulrnf/ [efa*&DEkdifiHuJhokdY tcsKdUEkdifiHrsm;wGif
vlrIa&;toif;tzGJU0ifrsm;onf tcGeftaumufowfrSwfa&; pepfwpf&yfjzifh tpkd;&\
taxmuftyHhukd &&Sdonf/
rGef*kdvD;,m;EdkifiH Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfukd ]]w&m;pD&ifa&;ESifh jynfxJa&;
0efBuD;Xme}}\taxmuftyHh jzifh pwifaqmif&GufcJhonf/ tb,faMumifhqkdaomf tpkd;&u
Oya'tBuHay;rsm;onf txufyg0efBuD;Xme\ wm0ef0wÅ&m;twGif; usa&mufonfh vkyfief;
aqmifwmrsm;ukd aqmif&Gufay;rnf[k uwdu0wfjyKcJhaomaMumifh jzpfonf/ [efa*&DEkdifiHwGif
ELTE Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwpf&yfonf ]]tcGifhtvrf; wef;wlnDrQa&; 0efBuD;Xme}}
ESifh a'oqkdif&mtvkyform;½Hk;rsm;wGif vkyfukdif&ef Roma vlrsKd; Oya' taxmuftuljyK
oifwef;qif;rsm;tm; iSm;&rf;&ef aqG;aEG;rIrsm; qufvufaqmif&Gufaeonf/ tpkd;&\
taxmuftyHhokdYr[kwf wJGzufaqmif&Gufcsufrsm;ukd tNrJwap rvkdtyfaomfvnf; Oya'
taxmuftuljyK tpDtpOf refae*smrsm;taejzifh tpDtpOf a&&SnfwnfwHckdifNrJa&;ukd
pOf;pm;&mwGif tpkd;&\ taxmuftyHhudpö&yfukd OD;aESmufxJwGif tNrJwapxm;&Sdoifhonf/
tpkd;&taxmuftyHh&,ljcif;rS ay:aygufvmonfh tBuD;rm;qkH;aom tEÅ&m,frsm;teuf
wpfckrSm rdrdtpDtpOf\ oD;jcm;uif;vGwfpGm &yfwnfrItm; pGefYvTwfEkdifajc&Sdonfh tae
txm;yif jzpfonf/ Oya'taxmuftuljyK vkyfief;wpf&yfonf tpkd;&\wm0efcHrI
qufvuf&Sdaeap&ef yg0ifywfoufaeNyD; ,if;ta&;ygonfh &yfwnfrI rdrdwGif qkH;½HI;roGm;Ekdifyg/
wcsKdUEkdifiHrsm;wGif rdrd\trIonfrsm;ESifh rdrdyl;aygif;aqmif&Gufaeonfh tzGJUtpnf;rsm;u
rdrdonf tpkd;&ESif h yl;aygif;aqmif&GufrIukd ]]tusKd;pD;yGm;y#dyu©jzpfrI}}wpf&yftjzpf
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 119
&IjrifokH;oyfEdkifNyD; rdrdtaejzifh rdrd\tkyfpk onf tpkd;&ESifh r[mrdwfzGJUxm;onfh odkYr[kwf
yl;aygif;aqmif&Gufonfh tzGJUtpnf;tjzpf &Ijrifjcif; r&Sdap&ef vkdvm;aumif;vkdvm;vdrfhrnf/
tu,fí rdrd\tkyfpkonf tpkd;&\taxmuftyHhukd &,lxm;vQif vGwfvyfrIESifh wm0efcHrI
ESpf&yfpvkH;twGuf tpDtrH,EÅ&m; &Sd&rnf/ rdrd\tBuHay;aumfrwD(rsm;)onf þudpöESifh
pyfvsOf;í ta&;BuD;onfh vkyfief;wm0efukd xrf;aqmifEkdifonf/
3-9-5 0efaqmifrItcaMu;aiGrsm;
rdrdtaejzifh Oya'taxmuftuljyK 0efaqmifrIrsm;twGuf tcaMu;aiG&,ljcif;jzifh
rdrdtpDtpOftwGuf ukefusp&dwfukd umrdapaomfvnf; ,if;odkYaiGaMu;&,ljcif;ukd txll;
*½kwpkduf pOf;pm;oifhonf/ Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfrsm; trsm;tjym;onf
0efaqmifrIrsm; tm;vkH;ukd tcrJhaqmif&Gufay;onfh oabmw&m;ay:wGif tajccHxm;Muonf/
odkYaomf Oya' taxmuftuljyK 'g½kdufwmrsm;u Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfukd
wnfaxmifNyD;onfESifhcsufcsif; tajctaewpfpkHwpf&matmufwGif oifhawmfonfh tcaMu;aiG
rsm; awmif;cH&ef jzpfEkdifajc &Sdonf[k ,kHMunfxm;Muonf/ Oyrmtm;jzifh rdrd\tpDtpOft&
trIonfrsm;tm;vkH;ESif h tcrJhueOD; aqG;aEG;wkdifyifrIrsm; jznfhqnf;ay;aomfvnf;
ykdrkdeuf&Idif;onfh taxmuftyHhay;&ef &Sdygu tavQmhtwif;pepfjzifh trIonfrsm;xHrS
aiGaMu;xnfh0ifrI awmif;cHEkdifonf/ trsm;olig pdwf0ifpm;onfhtrItcif;rsm; odkYr[kwf r[m
AsL[majrmuf w&m;wabmif pJGqkdrIrsm;wGif tqkdygw&m;wabmifpJGqkdrIrS tusKd;tjrwf&&Sdrnfh
vlUtzGJUtpnf;rsm; okdY r[kwf tkyfpkrsm;xHrS aiGaMu;xnfh0ifrIrsm; awmif;cH&ef pOf;pm;Edkifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM120
tu,fí rdrdonf tcaMu;aiGrsm;awmif;cH&ef pOf;pm;ygu xyfrHaqmif&Gufay;&ef
vkdtyfonfh vkyfief;yrmPvkdtyfrnfjzpfaom ukefusrnfht&if;tjrpfrsm;ukd pkHprf;ppfaq;oifhNyD;
r dr d&&S dE k di fonf h tvSLaiGrsm;E Si f h aiGaMu;r[kwfonf h taxmuftyH hrsm;uk dvnf;
wGufcsufxm;&rnf/ rdrdtaejzihf trIonfrsm;twGuf rnfrQaomaiGaMu; yrmPonf
oifhavsmfrI&Sd rnfqkdonfhtcsufESifh trIonfrsm;ESifh vlUtzGJUtpnf;wkYdu ,if;wkdYay;acs&rnfh
tcaMu;aiGrsm;ay:wGif rnfokdY½IjrifEkdifonfqkdonfh tcsufwkdYrSm ta&;BuD;onf/ rdrd taejzihf
rnfolonf Oya'0efaqmifrIrsm;twGuf tcaMu;aiGrsm;awmif;cHEkdifonf qkdonfhtcsufESifh
pyfvsOf;í Oya'wpfpHkwpf&mudk csdK;azmufrIr&Sdap&ef *&kjyK&rnf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 121
tcef; (4)
pmtkyfpmapmifrsm;jyKpkjcif;
yg0ifonfhtaMumif;t&mrsm;
4-1 rdrd\ y&dowfrsm;udk ydkif;jcm;owfrSwfjcif;
4-2 pmtkyfpmapmifrsm; tBuHay;tzJGU zGJYpnf;jcif;
4-3 t&if;tjrpfrsm; pkaqmif;jcif;
4-4 oifMum;a&;pmtkyfpmapmifrsm; qkH;jzwfa&G;cs,fjcif;
4-5 pma&;ol(pmjyK)rsm;&&Sdatmif pkjcif;
4-6 t,ltqoabmxm;ESifh vdk&if;tcsKyf jyKpkjcif;
4-7 pmtkyfpmapmifrsm; jyKpka&;aqG;aEG;yJGrsm; pDpOfjcif;
4-8 pmtkyfpmapmifrsm; jyKpkjcif;udk apmifhMunfhppfaq;jcif;? 0dkif;0ef;ulnDjcif;ESifh
okH;oyfjcif;
4-9 Oya'taxmuftuljyKrsm; avhusifh&mwGif pmtkyfpmapmifrsm; tokH;jyKjcif;
4-10 pmtkyfpmapmifrsm;udk vufawGUuGif;qif;prf;oyftokH;jyKjcif;
4-11 pmtkyfpmapmifrsm;udk tNyD;owfjcif;
U KYAW MYINT LAW FIRM122
þtcef;wGif ]]Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf}}\ tpdwftydkif;wpfcktjzpf
vdktyfaom pmtkyfpmapmifrsm; jyKpkjcif;udk a,bk,stm;jzifh a&;om; azmfjyxm;onf/
Oya'taxmuftuljyKtwGuf vufpJGpmtkyf? avhusifha&; vrf;ñTefpmapmif? oifwef;om;
pmapmifponfwdkYonf ]]tpDtpOf}} twGuf vdktyfNyD; vlxkynmay; tpDtpOfwGifvnf;t
okH;jyKEdkifrnfjzpfonf/
pmtkyfpmapmifrsm; jyKpkjcif;vkyfief;pOfwGif qkH;jzwfcsufrsm;pGmudk csrSwf&ef vdktyfrnf
jzpfNyD;? rdrdarQmfrSef;aom Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tcef;u@? 4if;wdkY\ aemufcHA[kokw
ESifh uRrf;usifrIrsm;tay:rlwnfum a&;om;jyKpk&rnfjzpfonf/ ,if;odkYcsrSwf&rnfh qkH;jzwf
csufrsm;udk ESpfumvtvdkuf pOf;pm;um þtcef;wGif wifjyxm;onf/ odkYaomf rdrdudk,fydkif
tpDtpOft& tqifheHygwfpOfESifh tao;pdwfrsm;udk jyefvnfa&;qJG&ef vdktyfEdkifygonf/
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfopfwpfckudk xkH;pHtm;jzifh avhusifha&;ESifh vufpJG
pmapmifrsm;jzifh pwifrnfjzpfNyD;? tpDtpOfudk oif\ taumiftxnfazmfrIESifh yg0ifaom
0efxrf;rsm; tawGUtBuHK&vmonfESifhtrQ tqdkyg avhusifha&;ESifh vufpJGpmapmifrsm;udk ydkrdk
wdk;wufaumif;rGefap&ef qufvufaqmif&Guf&rnf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;twGufpmtkyf
pmapmifjyKpk&mwGif tjynfhpkHqkH;ESifh qDavsmfqkH;jzpfatmif tpDtpOf tpuwnf;u rdrdtae
jzifh taumif;qkH;vkyfaqmifoifhonf/ odkYaomf tpDtpOfoufwrf;&ifhvmonfh tcsdefwGif
tqdkyg pmtkyfpmapmifrsm;udk jyefvnfjyifqif&ef arQmfvifhxm;&rnf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 123
4-1 rdrd\ y&dowfrsm;udk ydkif;jcm;owfrSwfjcif;
rdrdtaejzifhtpDtpOfwpf&yftwGuf oifwef;ESifh taxmuftuljyK pmtkyfpmapmifrsm;udk
pOf; pm;&ouJhodkY? tajccHvltpktzJGUokH;ckudkvnf; xnfhoGif;pOf;pm;&rnfjzpfonf/
yxry&dowfonf rdrd\Oya'taxmuftuljyKrsm;jzpfonf/ tqdkyg taxmuf
tuljyKrsm; yg0ifywfoufapvdkaom tcef;u@twdkif;twmESifh 4if;wdkY tuRrf;w0if&Sd&ef
vdktyfonfh Oya'a&;&me,fy,f ponfrsm;udk rdrdrS BudKwifpOf;pm;xm;oifhonf/Oya'
taxmuftuljyKrsm;\ tcef;u@rsm;ESif h 4if;wdk Y\vdktyfcsufrsm;onf tpdk;& ESif h
vlrIa&;0efaqmifrIpepfrsm; rnfodkYvnfywfaerIrSonf owfrSwfaomOya' e,fy,f? vlxk
ynmay;a&;ESifh wdk;wufrI? trIvufcH&mwGif uRrf;usifrI? ½kH;tkyfcsKyfa&;ESifh axmufcH tm;ay;rI
txd yg0ifvdrfhrnf jzpfonf/NcHKikHrd&ef taMumif;t&mrsm;pGm&Sdojzifh vdktyforQtm;vkH;udk
BudKwifarQmfrSef;Edkif&ef rjzpfEdkifay/ odkYjzpf&m t&if;tjrpfwdk;wufrIESifh rdrd\ Oya'taxmuftul
jyKoifwef;wdkYonf aqmif&GufqJvkyfief;pOf wpfcktjzpf ½Ijrifoifhygonf/
rdrdtpDtpOftwGuf cefYxm;onfh Oya'taxmuftuljyK vlopfrsm;udk pHerlemjy?
pGrf;aqmif&nfjrifh Oya'taxmuftuljyKwpfOD;\ taetxm;ESifh ,SOfxdk;Munfh&ef vdktyf
rnfjzpfonf/ rdrdarQmfvifhxm;aom uGm[rIrsm;tay: rlwnfí vdktyfaom Oya'a&;&m?
jynfolUeDwd ponfrsm; oif,lEdkifap&efESifh awGUqkHar;jref;jcif;? pm&Gufpmwrf;rsm;jyifqifjcif;?
Mum;0ifzsefajzjcif;? vlxkynma&;ESifh tm;ay;rI ponfrsm; ydkrdkuRrf;usifvmap&ef rdrdtaejzifh
tajctaersm;udk azmfaqmifay;&ef vdktyfrnfjzpfonf/
rdrdtwGuf 'kwd,y&dowfonf? rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;u jyKvkyfrnfh
U KYAW MYINT LAW FIRM124
aqG;aEG;yJGrsm; tygt0if vlxkodvmatmif vkyfaqmifrIrsm; jyKvkyfrnfha'o&Sd vlUtzJGU tpnf;
rsm;yifjzpfonf/ rdrdvufwJGvkyfaqmif&ef&nf&G,faom vlUtzJGU tpnf;ESifh 4if;wdkY\ ta&;
wmudk;vdktyfcsufrsm;udk od&Sdatmif OD;pGm tuJjzwfjcif;udk aqmif&Guf&ef vdktyfonf/ Oya'
taxmuftuljyKvkyfief;rsm; vkyfaqmif&efESifh vlxkynmay;a&;? zHGUNzdK;a&;ESifh axmufcHrIrsm;
twGufyg tokH;jyKEdkif&ef pmtkyfpmapmif rsm;udk jyKpk&ef vdktyfonf/ ,if;odkY jyKpkxm;onfh
vkyfaqmifcsufrsm;udk uJGjym;aom vdktyfcsuf tqifhtvdkuf xyfrHí rGrf;rH&ef vdktyfrnf
jzpfonf/
aemufqkH;ta&;BuD;aom y&dowfonf rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifhvufwJG
vkyfaqmifrnfh oifwef;q&mrsm;jzpfonf/ &nfrSef;xm;aom vlUtzJGUtpnf;rSoifwef;q&mrsm;
odkYr[kwf Oya' taxmuftuljyK e,fy,frS uRrf;usifq&mrsm;udk tokH;jyK&mwGif avhusifha&;
tokH;taqmifypönf;rsm;onf pHerlemjy tpDtpOf wGif xl;cRefaom Oya' taxmuftuljyKrsm;
arG;xkwfay;Edkifa&; twGuf taxmuftul jzpf &rnf/ oifwef;om;rsm; wkHYjyefrI&Sdapaom?
odkYr[kwf yg0ifapaom oifMum;enf;rsm; udk tokH;jyKjcif;tm;jzifh pdwfvIyf&Sm;aponfomru
oifwef;om;rsm;\ uRrf;usifrIrsm;udk od&SdEd kifjcif;ESif h ydkrd kwdk;wufatmif xda&mufpGm
ulnDEdkifrnfjzpfonf/ rdrdjyKpkonfh oifwef;q&m vufpJGpmapmifwGif oifMum;enf;rsm;?
oifwef;om;rsm; wkHYjyefrI&Sdap rnfh aqG;aEG;yJGrsm; jyKvkyf&efponfwdkYudk tao;pdwf xnfhoGif;
a&;om;jyKpkoifhonf/
oifwef;om;rsm;\ vlrIa&;aemufcHrsm;udk em;vnfrIESif h ywfoufonfh rdrd\
tm½kHcHpm; EdkifrIESifh uRrf;usifrIonf xda&mufrI&SdNyD;? tokH;wnhfonfh pmtkyfpmapmifrsm; jyKpk
&mwGif ta&;ygrnfjzpfonf/ rdrd\ pmtkyfpmapmifrsm;onf trsKd;rsKd;aom vltpktzJGUrsm;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 125
vdktyfcsufESifh txl;udkufnDap&ef atmufygar;cGef;rsm;u aqmif&Guf&rnfhenf;vrf;udk
a&G;xkwfay;Edkifrnf jzpfygonf/
pmzwfEdkifonfhpGrf;&nf
oifwef;om;rsm;\ pmwwfajrmufrIESifh ynma&;tqifh b,favmuf&SdovJ/
avhusifha&; pmapmifrsm;wGif a&;xm;onfh bmompum;onf ½IyfaxG;rI
tajctae&Sdygovm;/
zwf½Irnfhpmudk,fonf rnfrQ &Snfvsm;oenf;/
tcsuftvufrsm;udk &Sif;jy&ef odkYr[kwf owif;tcsuftvuftydkrsm;udk
rdwfqufay;&ef tjcm;aom oifMum;a&; taxmuftulrsm; vdktyfEdkifovm; (Oyrm-
qJGxm;aomykHrsm;? "mwfykHrsm;? udk,fwdkifpkaqmif;xm;onfh taMumif;t&mrsm;ESifh owif;pm
jzwfydkif;rsm;)
pma&;EdkifonfhpGrf;&nf
oifwef;om;rsm;\ pma&;EdkifpGrf;rnfrQ&SdovJ/
pma&;jcif; avhusifhcef;tokH;jyKygu trsm;qkH;a&;om;Edkifonfh pmt&Snfudk
b,favmuf owfrSwfxm;ovJ/
aemufcHA[kokw b,favmuf&SdovJ/
U KYAW MYINT LAW FIRM126
oifwef;om;onf rnfonfhaemufcH A[kokwudk ,laqmifvmovJ/
rnfonfhtajccHt,ltqrsm;ESifh t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrsm;udk rdwfqufay;&ef
odkYr[kwf &Sif;jy&efvdkygovJ/
oifwef;om;rsm; odNyD;taMumif;t&mrsm;ESifh 4if;wdkY\ awG;awmrIrsm;udk od&Sd
Edkif&ef tBudKavhusifhcef;rsm; jyifqifxm;ygovm;/
tokH;tEIef;rsm;twGuf cufqpftbd"mef &Sdoifhovm;/
aemufcHpdwfaeoabmxm;
oif,lrIumvtwGif; oifwef;om;rsm;wGif w&m;ao rSwf,lxm;aompdwful;rsm;?
pdwfaeoabmxm;rsm; odkYr[kwf rvdkrkef;xm;jcif;rsm; ponfwdkYygvmEdkifovm;/
rnfonfhem;vnfrIvJGrSm;jcif;rsm; jzpfEdkifovJ? ,if;uJhodkYrjzpfatmif oifrnfodkY
umuG,frnfenf;/
tcsKdUaom xl;jcm;onfh oifwef;om;rsm;twGuf *½kwpdkuf odkYr[kwf oD;oefY
odrfarGUpGm udkifwG,fajz&Sif;&rnfh taMumif;tcsufrsm;&Sdovm;/
oif,lrIumvtwGif; ay:aygufEdkifaom tvGefpdwfvIyf&Sm;zG,f&m taMumif;
udpörsm;udk ajz&Sif;Edkif&ef oifwef;om;rsm;udk rnfuJhodkY jyifqif ay;Edkifrnfenf;/
oabmxm;trsK d;rsK d;wifjyvmonfh vkyfief;aqmifwmrsm;ud k aqmif&Guf
ay;Edkifygrnfvm;/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 127
oifwef;om;rsm;udk pdwf"mwfoGif;ay;jcif;
oifwef;om;rsm;twGuf toufqdkifqkH;ESifh pdwft0ifpm;qkH; rnfonfh taMumif;
udpörsm;&SdygovJ/
tqdkygtaMumif;udpörsm;udk OD;pGmajz&Sif;Edkifygovm;? NyD;vQif Oya'ESifh vlUtcGifh
ta&;qdkif&m acgif;pOfrsm;udk ajymavh&Sdovm;/
oifcef;pmygtaMumif;t&mrsm;ESifh wdkuf½dkufywfoufaom oifwef;om;rsm;\
udk,fawGU tawGUtBuHKrsm;ESifh udk,fa&;pdwf0ifpm;rIrsm;udk odatmifenf;vrf;rsm;udk
oif&SmazGEdkifyg ovm;/
oif,lrIywf0ef;usif
oifwef;om;rsm;onf yxrOD;pGm ynmoif,ljcif;ykHpHodkY a&mufaeonfhtwGuf
b,fvdkcHpm; &rnfenf;/
oifwef;om;rsm;onf pdwf"mwfwuf<uaeovm; odkYr[kwf pdwf"mwfusaeovm;?
aqG;aEG;yJGykHpHonf oifwef;om; rsm;twGuf tEIwfoabmteuf t"dyÜm,f
aqmifaeovm;/
oifhoifwef;om;tkyfpku oabmtusqkH;jzpfonfh oif,lrI ywf0ef;usifudk oif
rnfuJhodkY zefwD;rnfenf;/
tjyeftvSef wHkYjyefaom
oifMum; enf;rsm; -
Oya'qdkif&m vrf;ñTefrS
erlemtcef; (enf;ynm)?
rGef*dk;vD,m; EdkifiH
Oya' taxmuftuljyKrsm;udk
avhusifhoifMum;ay;&mwGif oifjy
enf;yHkpHtrsKd;rsK d;ESif h avhusifhcef;
rsm;udk toHk;jyKEdkifonf/
� jyif;jyif;xefxef acgif;csif;½dkuf
tajz&Smenf;
� tqifhowfrSwfaom avhusifh
cef;rsm;
� tpktzGJUi,faqG;aEG;yGJrsm;
� vlwpfOD;? odk Yr[kwf wpfpk\
umvwpfcktwGif; wdk;wufrIudk
avhvmjcif;rsm;
� jzpfpOfESifh avsmfnDatmif o½kyf
aqmifapjcif;rsm;
U KYAW MYINT LAW FIRM128
Edk;Mum;wuf<uaom oifMum;enf;rsm;
tjyeftvSefwkHYjyefrI oifMum;enf;tokH;jyKjcif;udk oifwef;q&mrsm;ESifh oifwef;
om;rsm;u oufawmifhoufom&Sdonf[k cHpm;Murnfvm;/
tokH;jyKonfh oifjyenf;\ oabmxm;rsm;udk yGifhvif;pGm&Sif;vif;jy&efvdktyf
rnfvm;/
enf;ynmudk rnfuJhodkYtaumiftxnfazmfrnfqdkonfh jynfhpkHpGm&Sif;vif;azmfjy
xm;aom ñTefMum;csufrsm; oifcef;pmrsm;wGif yg0ifygovm;? wpfcsdefwnf;wGif
ynmoifMum;ay;ol(q&m)tm; udkk,fydkif qkH;jzwfydkifcGifh tcsKdUay;xm;&rnf/
oifwef;q&monf pmoifcef;wGif; vkyfydkifcGifhudk wef;om;rsm;ESifh wef;wlcJGa0&ef
qE´&Sdrnf[k arQmfvifhjcif;onf vufawGUusygovm;? ,kHMunfrIudk rQa0xm;
ygovm;/
4-2 pmtkyfpmapmifrsm;tBuHay;tzGJY zGJYpnf;jcif;
A[kokwjynfhpkHNyD; rdrd\ tpDtpOfudk ulnD&ef uwdjyKxm;olrsm;xHrS tBuHÓPfrsm;
&&Sdjcif;onf rdrdtpDtpOf xda&mufatmifjrifjcif;twGuf tm;aumif;aomtcsufwpfck jzpf
onf/ tawGUtBuHK&Sdaom a'ocHoifwef;q&mrsm;? vlxkynmay; odkYr[kwf Oya'0efaqmif
rIudk aqmif&Gufay;aeaom tpdk;& r[kwfonfh tzJGUtpnf; udk,fpm;vS,frsm;?a&SUaersm;?
Oya'aMumif;t& vufawGUaqmif&GufaeykHrsm;? Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;
� tar; - tajz
� o½kyfouefzefwD;jcif;rsm;
� pum;&nfvkyGJrsm;
� upm;enf;rsm;
� pdwful;oufouf jzpfaom
jyóemrsm;
� aqG;aEG;&ef wifjycsufrsm;
� o@mefvkyfw&m;cGifrsm;
� tuefYtowfrJhaphaqmfrIrsm;
� oabmxm; ppfwrf; erlem
aumuf,ljcif;rsm;
� wufa&mufol\ aqG;aEG;wifjy
csufrsm;
� wzufzufrS &yfwnfjcif;
� vsifjrefpGmpOf;pm;wHkYjyefjcif;
� wefzdk;xm;rIrsm;udk &Sif;vif;
zGifhqdkjcif;
� ig;jywdkuf - ig;arG;uef
� wpfckESifhwpfck qufupm;&aom
ÓPfprf;½kyfquf upm;enf;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 129
wnfaxmif&mwGif tawGUtBuHK&Sdaom jynfwGif;jynfyynm&Sifrsm; yg0ifaom pmtkyfpmapmifrsm;
tBuHay;tzJGUonf rdrd\pmtkyfpmapmifrsm; jyKpkjcif;vkyfief;pOftwGuf ta&;ygrnfjzpfonf/
tu,fírdrd\ tpDtpOfonf vlxkynmay;a&;tay:txl; tm;pdkufaqmif&GufvdkNyD;?
tpdk;&udk,fpm;vS,fyg0ifjcif;u vkyfief;ydkrdk aumif;rGefaprnf[k ,kHMunfygu tBuHay;tzJGUwGif
ynma&;t&m&Sdrsm;vnf; yg0ifEdkifonf/ Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfwpfckvkH;twGuf
zJGUxm;aom tBuHay;tzJGUonf yif pmtkyfpmapmifrsm; tBuHay;tzJGUESifhxyfwl jzpfEdkifouJhodkY
tpDtpOftBuHay;tzJGUESifh rywfoufbJ tjcm;tzJGUi,ftjzpfvnf; jzpfEdkifonf/
ueOD;oabmxm;ESifh acgif;pOfrsm;\ tESpfcsKyfrsm;udk rSwfcsufay;Edkifol? pmtkyf
pmapmifrsm; jyKpkonfhtcgwGif ykHazmfay;Edkifolrsm; tBuHay;tzJGUwGif yg0ifoifhonf/Oya'
ESifh Oya'aMumif; t,ltqESifh ywfoufaom ñTefMum;csufpmapmifrsm;udk a&SUaersm;
odkYr[kwf Oya'uRrf;usifolrsm;\ a0zefokH;oyf csuf&,loifhonf/ Oya'taxmuftuljyK
oifwef; twGuf oifMum;&ef enf;vrf;rsm;ESifh bmom&yf acgif;pOfrsm;? tvm;wlyif
vlxkynmay;vkyfief;aqmif&Guf&ef enf;vrf;rsm;ESifh oufqdkifonfh pmtkyfpmapmifrsm;udk
a'ocHtpdk;& r[kwfaom tzJGU? oifwef;q&mrsm;? ynma&;uRrf;usifolrsm;xH a0zefokH;oyfcsuf
&,loifhonf/ jynfyrS Oya'taxmuftuljyK oifwef;q&mrsm;ESif h pmtkyfpmapmif
jyKpkolrsm;u erlemavhusifha&;pmapmifrsm;? vufpJGpmapmif?t,ltq oabmxm;? tESpfcsKyf
owfrSwfcsufrsm;ESifh pmtkyfpmapmifjyKpkjcif;qdkif&m a,bk,stBuHay;csufrsm; ay;Edkifrnfjzpf
onf/ jyefvnfokH;oyfjcif;vkyfief;pOfonf tvGeftcsdefukefaomtvkyfjzpfojzifh tcsdefay;Edkif
aom tzJGU0ifrsm;udkom tBuHay;tzJGUwGif xm;&Sd&efrSm ta&;BuD;aomtcsufjzpfonf/
uarÇm'D;,m;EdkifiHwGif vdktyfcsuf tuJjzwfjcif;vkyfief;pOf\ tpdwftydkif;tjzpf?
� wpfa,mufcsif;oifMum;jcif;
� rsufjrifoifjyenf; taxmuf
tulypönf;rsm;
� uRrf;usifolrsm;udk toHk;jyKjcif;
Source : Open Society Forum-
Mongolia(2006a),draftmanual.
U KYAW MYINT LAW FIRM130
tpDtpOfwpfckvkH; tBuHay;tzJGU\ tpdk;&r[kwfaom tzJGU0ifrsm;onf 4if;wdkYvlUtzJGUtpnf;wGif
ay:aygufvmEdkifonfh Oya'aMumif;qdkif&m jyóemtcsuftvufrsm;udk azmfxkwfcJhMuonf/
tpdk;&r[kwfaom tzJGUtpnf;onf vlxk\jyóemrsm;udk vlxkynmay;a&;enf;vrf;ESifh
oifwef;rsm;jzifh ulnDajz&Sif;&ef atmufygtao;pdwfenf;vrf;rsm;udk csrSwfcJhonf-
aus;vufaejynfolrsm;u ,if;wdkY\ tcGifhta&;rsm;udk awmif;qdkydkifcGifh&Sdonfh
Oya'rsm;?
tpdk;&t&m&Sdrsm;\ tjyKtrlESifh oufqdkifonfhOya'rsm;/
w&m;½kH;pepf rnfodkYvkyfaqmifNyD;? rnfodkYvufvrf;rDSEdkifonf/
w&m;½kH;csdef;aeYwGif rnfodkYvkyfaqmif&rnf/
[efa*&DEdkifiHwGif Roma Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf tBuHay;tzJGUonf Oya'
taxmuftuljyK oifwef;twGuf oif½dk;ñTef;wrf;udk atmufygacgif;pOfrsm;twdkif;
a&;qJGcJhonf/
cJGjcm;qufqHjcif;cH&olrsm; (vlrsKd;a&;cJGjcm;qufqHjcif;cH&rl tygt0if)twGuf
Oya' aMumif;qdkif&m tumtuG,frsm; ESifh 0efaqmifay;rIrsm;? txl;jyKu@
rsm;rSm- tvkyf tudkifcefYxm;jcif;? tdrf&mu@? usef;rma&;apmifha&SmufrI?
ynma&;? vlrIa&;0efaqmifrIrsm;odkY 0ifa&mufcGifh? vlrIa&;axmufyHhrI? vltrsm;
qkdif&mae&mxdkifcif;rsm;odkY 0ifa&mufcGifh (Oyrm-pm;aomufqdkifESifhyef;jcHrsm;)
jynfwGif;ESifhEdkifiHwumOya'rsm;? vkHavmufaom tdrf&m&ydkifcGifhqdkif&mpHEIef;rsm;
(twif; t"r®ESifxkwfcH&aomudpö&yfrsm;tygt0if)ESifh xdkodkYcH&olrsm;twGuf
0efaqmifay;rIrsm;/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 131
uav;oli,frsm;udk uav;oli,fa*[mrsm;wGifxm;jcif; odkYr[kwf tpdk;&\
tjcm;aom apmifha&SmufrIatmufwGifxm;jcif;ESifh ywfoufí uav;xdef;odrf;
apmifha&SmufcGifh tjiif;yGm;rI tpdk;&ESifhjzpfcJhvQif rdbrsm;\ &ydkifcGifhrsm;/
&JrS xdef;odrf;cH&ol (odkYr[kwf) oHo,&Sdjcif;cH&ol (odkYr[kwf)jypfrItwGuf
pGyfpJGcH&olrsm;\ &ydkifcGifhrsm;/
usef;rma&;apmifha&SmufrIpepfwGif vlem\ &ydkifcGifhrsm; (cJGjcm;qufqHjcif;jzpfEdkifonfh
tajc taersm;tygt0if)
0efxrf;rsm;\ &ydkifcGifhESifh pdwfESifhudk,fcE¨mroefpGrf;aom0efxrf;rsm;twGuf
Oya'aMumif;qdkif&m tumtuG,frsm;/
ausmif;om;rsm;\ &ydkifcGifhESifh tajccHOya't& ynmoifMum;cGifhudk taumif
txnfazmf&ef enf;vrf;rsm;/
qif;&Jom;rsm;twGuf vlrItcGifhta&;rsm;ESifh vlrIa&;0efaqmifrIrsm;/
vlxk0efaqmifrIrsm;ESifh trsm;jynfolESifh oufqdkifaomae&mrsm;odkY vufvSrf;
rSDEdkifonfh EdkifiHom;&ydkifcGifhrsm;/
4-3 t&if;tjrpfrsm;pkaqmif;jcif;
pmtkyfpmapmifrsm;\ zJGUpnf;ykHtqiftjyif? taMumif;t&mESifh oifMum;enf;qdkif&m
csOf;uyfykHrsm;ESifh pyfvsOf;í rdrdpdwful;pOf;pm;Edkif&ef tjcm;tpDtpOfrsm;ESifhtzJGU tpnf;rsm;\
pHjyKt&if;tjrpfrsm;udk avhvmokH;oyf&efvdktyfonf/ Oya'taxmuftuljyKqdkif&mpmtkyf
yg0ifonfhZ,m; -
Oya'taxmuftuljyK
ynma&; twGuf vufpGJpmtkyf
trsdK;orD; tcGifhta&;rsm; tay:
tm½kH pl;pdkufjcif;? uifnmEdkifiH
� uifnmEdkifiHwGif trsdK;orD;rsm;\
tqifhtwef;
� Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh
Oya'taxmuftuljyK 0g'
� uifnmEdkifiH\ Oya'pepf
� vufxyfxdrf;jrm;jcif;Oya'rsm;
ESifh qufcHydkifcGifhESifh tarGquf
cHjcif;ESifhqdkifonfh Oya'rsm;
� vlUtcGifhta&;ESifh zGJUpnf;yHk
tajccHOya'
� vlUtcGif hta&; azmufzsufrI
rsm;ESifh vufawGU csOf;uyfyHkrsm;
� w&m;½Hk;wGif trIwGJrsm; pDpOfxm;yHk
U KYAW MYINT LAW FIRM132
pmapmiftcsKdUudk 0ufbfqdkufrsm;wGif &,lEdkifonf/ tzJGUtpnf; tawmfrsm;rsm; tokH;jyKaeaom
pmtkyfpmapmifrsm;pm&if;udk þvrf;ñTef pmtkyf\ aemufqkH;wGifazmfjyxm;NyD;? tqdkyg
pmtkyfpmapmifrsm;udk tifwmeufrSwpfqifhul;,lEdkifonf/ aemufqufwJGwGif qufoG,f&ef
vdyfpmrsm; yg&SdonfhtavQmufqufoG,fNyD; pmtkyfpmapmifrsm;&&SdEdkif&ef pkHprf;Edkifonf/
tifwmeufwGif ajrmufjrm;pGmaom enf;vrf;qdkif&mvrf;ñTefrsm;&SdonfhtwGuf wefzdk;&Sdaom
t&if;tjrpfjzpfonf/ tqdkyg vrf;ñTefpmtkyfpmapmifrsm;udk rdrd pmtkyfjyKpkolrsm;odk Y
t&if;tjrpfrsm;tjzpf ay;Edkifonf/
rdrd&nfrSef;onfh tpktzJGU\ ,Ofaus;rIESifh oifMum;enf;qdkif&m vdkufzufaprnfh
t&if;tjrpfrsm;onf a,bk,stm;jzifh tokH;t0ifqkH; t&if;tjrpfrsm;jzpfayonf/ odkYjzpf&m
rdrd\ a'owGif;rS t&if;tjrpfrsm;onf csufcsif;tokH;t0ifqkH;jzpfonf/ Oya'taxmuftuljyK
oifwef;twGufpmtkyfpmapmifrsm; pkaqmif;&mwGif a'owGif; jyKpkxm;aom tpDtpOfESifh
oufqdkifonfh acgif;pOfrsm;udk &SmazGoifhonf/ vlUtcGifhta&;tzJGUodkYr[kwf trsKd;orD;tzJGUrsm;u
jyKpkxm;aom tcGifhta&;rsm; axmufcHtm;ay;rI?Oya' a&;&mynmay;a&;? odk Yr[kwf
aqG;aEG;vrf;ñTefrI enf;vrf;rsm;udk pHerlemrsm;tjzpf tokH;jyKEdkifNyD;? tqdkygtzJGUrsm;\
cGifhjyKcsufjzifh oifcef;pmrsm;udk a&;om;jyKpkEdkifonf/ taMumif;t&m oufqdkifrI&Sdaom
&SdNyD;om; t&if;tjrpfrsm; pkaqmif;EdkifonfESifhtrQ rdrd\pmjyKrsm;twGufydkívG,fulrnfjzpf
onf/ rlvt&if;tjrpfrsm;udk pJGudkifxm;NyD;? ,if;wdkYudk tokH;jyKEdkif&ef vdktyfaom cGifhjyKcsuf
awmif;cH&rnf/rdrd\ pmjyKrsm;u ykHwlul;csjcif; rjyKvkyfap&ef owdxm;&rnfjzpfonf/ þuJhodkY
pmtkyfpmapmifrsm; &SmazG&if;? rdrd\pmtkyf pmapmiftBuHay;tzJGU0ifrsm;? oifwef;q&mrsm;?
enf;jyrsm;ponfwdkYudkyg pkaqmif;&&SdEdkifonf/
� vlUtzGJUtpnf; tpnf;t½Hk; -
pDrHudef;ESifh a'oqdkif&m tpnf;
ta0;jyKvkyfjcif;
� jzpfEdkifajctEÅ&m,frsm;udk udkif
wG,fjcif;
Source:Konditi(1999)
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 133
vufpJGpmapmifrsm; us,fjyefYpGmjzefYcsda&muf&Sdapa&;udk &nf&G,fí aiGaMu;xkwfay;ol
rsm;u vufpJGpmapmifjyKpkjcif;vkyfief;pOfudk aiGaMu;axmufyHhavh&Sdonf/ Oya'? zHGUNzdK;
wdk;wufrIESifh vlUtcGifhta&;qdkif&m vIyf&Sm;rIrsm;wGif yg0ifaomyk*¾dKvfrsm;udk qufoG,fí
4if;wdk YxHwGif&S daom t&if;tjrpfrsm;udk &SmazGEd kifonf/ (,if;odk YqufoG,fjcif;onf
rdrdrnfolrnf0gjzpfaMumif;ESifh rdrd\ tpDtpOfudkyg rdwfqufay;&eftaumif;qkH; enf;vrf;jzpf
onf/) tm&Sazmif;a'&Sif;\ uarÇm'D,m;½kH;cJ Gonf uarÇm'D;,m;EdkifiHOya'taxmuf
tuljyKtpDtpOftwGuf pmrsufESm 50 yg? ]]tjcm;enf;jzifh tjiif;yGm;rIudkajz&Sif;jcif;}}
(AlternativeDisputeResolution)[laom vufpJGpmapmifudk jyKpkcJhonf/
Oya'taxmuftuljyKESifh Oya'a&;&m ynmay;tpDtpOfrsm;ESifhywfoufíumv
MumjrifhNyDjzpfaom awmiftmz&du? zdvpfydkifESifh tar&duefEdkifiHrS Street Law, Inc wdkYwGif
ynm&Sifrsm;u tqif h jrif hp Gm jyKpkxm;onfh pmtkyfpmapmifrsm;&S donf/ þpmtkyf
pmapmift&if;tjrpfrsm;ESif h rdrdvkyfaqmifrnfh tpDtpOfuJhodk Y vkyfaqmifaeolrsm;\
tawGUtBuHKrsm;onf rdrd\tpDtpOfpwifEdkif&ef tvGeftokH;0ifayonf/ rdrd\ tpDtpOfwGif
EdkifiHwumrS uRrf;usifolrsm;ESifhpmtkyfpmapmifrsm;udk tokH;jyKrnfqdkygu rdrdEdkifiHtajctaeESifh
qDavsmfatmifjyKjyif&efESifh bmomjyef&ef udpö&yfrsm;udk aqmif&Guf&efvdktyfonf/ jynfwGif;rS
r[kwfaom oifMum;a&; pmtkyfpmapmifrsm;udk qDavsmfatmifjyKjyifrnf odk Yr[kwf
twk,ltokH;jyKrnfqdkygu ,if;pmtkyfpmapmifrsm;ESifh rdrd\ y&dowfrsm; qufEG,faom
tcef; (4-1)&Sd ar;cGef;rsm;udk jyefvnf udk;um;&rnf/ EdkifiHjcm;rS oifwef;q&mrsm;udk
tokH;jyKrnfqdkygu ,if;oifwef;q&mrsm;onf rdrd\Oya'taxmuftuljyKvkyfief;&Sd&mt
&yf\ tajctaeESifh ,Ofaus;rIwdkYudk em;vnfrI&Sd&ef aocsmzdkY vdktyfonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM134
pmtkyfpmapmifrsm; jyKpka&;twGuf tcsdefZ,m;ESifh b@ma&;tokH;p&dwfponfwdkYudk
wGufcsufygu? pmtkyfpmapmifrsm; bmomjyefjcif;udpöonf ta&;BuD;aom pOf;pm;rIwpf&yf
jzpfayonf/ EdkifiHjcm;bmomjzifh a&;om;jyKpkxm;aom pmtkyfpmapmifrsm;udk rdrdy&dowfrsm;
twGuf bmomjyef&efvdktyfrnfjzpfonf/ Oya' taxmuftuljyKoifwef;ESifh ywfoufaom
Oya'pum;vkH;tokH;tEIef;ESifh tjcm;aom txl;jyKtokH;tEIef;rsm;twGuf uRrf;0ifaombmom
jyefoludk &SmazGEdkif&efvdktyfonf/ rdrdtaejzifh avhusifha&;pmtkyfpmapmifrsm;udk a&;om;jyKpk
onfh bmompum;onf jynfy&SdokH;oyfolrsm;? tBuHay;olrsm; em;rvnfEdkifygu bmomjyef
0efaqmifrI vdktyfrnfjzpfonf/
4-4 oifMum;a&;pmtkyfpmapmifrsm; qkH;jzwfa&G;cs,fjcif;
rnfuJhodkYaompmtkyfpmapmifrsm;udk jyKpkrnf[k rdrdrSqkH;jzwfcsufcs&efvdkygonf/
oifwef;tpDtpOfrsm;pGmwdkYu Oya'taxmuftuljyK ]]oifwef;om;vufpJGpmapmifESifh
]]oifwef; q&mvufpJGpmapmif}}ESpfckpvkH;udk jyKpkavh&Sdonf/ ]]oifwef;om;vufpJG pmapmif}}
wGif oifwef;wGif vkyfaqmifrnfh vIyf&Sm;rIrsm;ESifherlem&,lykHpHrsm;? Mum;0ifjzefajzjcif;
enf;vrf;rsm;ponfh Oya' taxmuftuljyKrsm; vdktyfrnfh t&if;tjrpfrsm;udk aygif;pyf
azmfjyxm;onf/ ]]oifwef;q&m vufpJGpmapmif}}wGif oifcef;pmjyifqifjcif;ESifh oifMum;enf;rsm;
twGuf &Sif;vif;csufrSwfpkrsm; tygt0if oifwef;wpfcktwGuf t"duvIyf&Sm;rIrsm; udk
azmfjyxm;onf/
tcsKdUaomoifwef;tpDtpOfrsm;wGif Oya'taxmuftuljyKtwGuf rSDjirf; vufpJG
pmapmif udkOya'taxmuftuljyKrsm;u tBuHÓPfrsm;ay;Edkif&ef od&Sdxm;zdkY vdktyfonfh
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 135
Oya'aMumif;ESifh tkyfcsKyfrIqdkif&mtcsuftvufrsm;jzifhoD;jcm;jyKpkavh&Sdonf/ þrSDjirf;
pmapmifudk wpftkyfwnf; jzpfap? rdwåLul;xm;aomjzefYa0&ef tpkHrsm;jzpfap? acgif;pOftvdkuf
pmtkyfi,frsm;jzpfap jyKpkxm;&SdEdkifonf/
[efa*&DEdkifiHwGif ajcajcjrpfjrpfod&Sdxm;&rnfh Oya'rsm;ESifh oufqdkifonfh Oya'aMumif;
rsKd;pk Hudk rSDjirf;pmtkyfi,frsm;tjzpf jyKpkxm;NyD;? ESpftenf;i,fMumwdkif; acwfESifhtnD
rGrf;rHjyifqif&ef owfrSwfxm;onf/ Oyrmtm;jzifh ]]tvkyfvufrJh}}acgif;pOfjzifh pmtkyfi,fudk
atmufygykHpHjzifh a&;om;jyKpkxm;onf-
t"dut,ltqrsm;ESifhvlrIa&;jyóemrsm;udk &Sif;vif;a&;jyxm;aom
acgif;pOf\ ed'gef;
oufqdkifaom jynfwGif;Oya'?
jyóemudk udkifwG,fajz&Sif;&mwGif tokH;jyK&rnfh Oya'aMumif;vkyfief;pOf
(Oyrm-ykHpHrsm;jznfh&ef)?
jyóemajz&Sif;&ef EdkifiHawmfESifh a'oEÅ&tkyfcsKyfrIatmuf&SdNrdKUe,ft
qifhtzJGUtpnf;rsm; xm;&SdykHpepfESifh ,if;pepfwGif t"duyg0ifywfoufolrsm;
(ywfoufaomtrIrsm;? yg0if& aomtcef;u@ESifh tjyeftvSefwkHYjyefaom
oifMum;rI tajctaersm;)
qD&mvD,GefEdkifiHwGif (TimapforJustice)onf Oya'taxmuftuljyKoifwef;yxr
ESpfwGif tMurf;vufurf;pmapmifrlMurf;rsm;udk jzefYa0NyD;? aemufwGifrSzdkifwJGumodrf;qnf;
xm;&Sdaponf/ oifwef;wnfaxmifol Vivek Maru \cHpm;csufrSm oifwef;tp umvwGif
Oya' taxmuftuljyKrsm;\ wdusaom wm0efrsm;udk yGifhvif;jrifomrI &SdapNyD; 4if;wdkY\
U KYAW MYINT LAW FIRM136
vdktyfcsufrsm;ESifhtnD t&if;tjrpfrsm;udk rnfodkYjyKpkEdkifrnfudk avhvmvdkonf/ avhusifha&;
pmapmifrsm; jyKpk&mwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifhrsKd;EG,fpk acgif;aqmif rsm;ESifh
qufqHjcif;odkYr[kwf aiGa&;aMu;a&;udkifwG,fjcif;wdkYtwGuf tBuHjyKcsufrsm; xnfhoGif;
oifhonf[k Vivak Maru u BudKwifarQmfrSef;cJhonf/avhusifha&; vufpJG pmapmifudk
ESpfESpfMum enf;ynmydkif;qdkif&m prf;oyfrIrsm; jyKvkyfNyD;aemuf w&m;0ifjy|mef;onf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifhywfoufaom tm½kHpdkufrIajymif;vJjcif; odkYr[kwf
EdkifiHtwGif; Oya'ajymif;vJjcif;rsm;aMumifh rSDjirf;vufpJGpmapmifwGif jznfhpGuf&ef jyifqif&ef
rsm; &SdEdkifonf[k arQmfrSef;xm;ygu rdwåLrsm;yGm;NyD; zdkifwJGpepfudk usifhokH;Edkifonf/ rSDNidrf;vufpJG
pmapmifrsm;udk pmtkyfcsKyfí w&m;0ifjzefYcsd&ef tqifhoifhjzpfNyD[krdrd,lqonfhtcsdef
rwdkifrDjzefYa0&ef rvdktyfyg/ ta&;tBuD;qkH;tcsufrSm tqdkygpmtkyfpmapmifrsm;onfjynfh
pkHpGm pepfwuspkpnf;xm;NyD; rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;u tqifoifh rSDjirf;tokH;jyK
Edkif&efyif jzpfonf/
4-5 pma&;ol (pmjyK)rsm;&&Sdatmifpkjcif;
Oya'taxmuftuljyKoifwef;trsm;pkonf pmtkyfpmapmifrsm;jyKpk&ef pma&;ol(pmjyK)
tzJGUwpfckudk tokH;jyKavh&Sdonf/ ,if;tzJGUu pmtkyfpmapmifrsm;tm;vkH;udkjyKpkMuaomfvnf;?
pmjyKwpfOD;csif;pD\ tm;omcsufESifh pdwfyg0ifpm;rItay: rlwnfí wm0efrsm;cJGa0ay;xm;&rnf/
pmjyKtzJGUwGif vlOD;a&rnfrQyg0if&rnf[k Oya'ocsrSwfxm;jcif; r&Sdaomfvnf; t"dupmjyK
(3) OD;xuf ydkívdkrnfr[kwfyg/ ,if;odkYpDpOfjcif;tm;jzifh a&;om;rIykHpHworwfwnf;&Sdrnf
jzpfygonf/ tcsKdUaom taMumif;t&mrsm;twGuf txl;uRrf;usifolrsm;xH wpfqifhtyfESH
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 137
a&;om; apoifhonf/ (Oyrm- Oya'aMumif;acgif;pOftcsKdUtwGuf Oya'uRrf;usifolxHtyfESH&ef)/
þpmjyKtzJGUudk pDrHcefYcJGrItzJGUodkYr[kwf pmjyKacgif;aqmif pmwnf;wdkYu nd§EIdif;aqmif&Gufay;&ef
vdktyfonf/
rSDjirf;vufpJGpmapmif
rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf rSDjirf;vufpJG pmapmifwGif
Oya'a&;&mrsm;ESihf tkyfcsKyfa&;qdkif&mtaMumif; t&mrsm;udk txl;tav;xm;
tm½kHpd kufumjyKpk&rnfjzpfonf/ rSDjirf;vufpJG\ wdusrIESif h jynfhpk HrIrsm;udk
ydkrdkOD;pm;ay;&rnfjzpfNyD; Oya'a&;&mvufawGUusifhokH;rI aemufcH&Sdaom ynm&Sif
wpfOD;OD;u yg0ifa&;om;jyKpkjcif;odkYr[kwf okH;oyfjcif;rsm; jyKvkyfapoifhonf/
wpfcsdefwnf;wGif rdrd\ rSDjirf;pmtkyfonf Oya'aMumif;t& wdusrSefuefrI
&SdoifhNyD;? azmfjyxm;onfh Oya'a&;&m t,ltqoabmxm;rsm;onf omrefvl
em;vnf&ef vdktyfayonf/ pmjyKtzJGUwGif a&;om;jyKpkonfh Oya'taMumif;t&m
wifjycsufonf oabmw&m;qefvGefjcif; odkYr[kwf ½IyfaxG;jcif;r&Sdatmif
pdppfay;Edkifol wpfpkHwpfa,muf &Sdoifhonf/
oifwef;q&mvufpJGpmapmif
rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm; oif,lwwfajrmufaprnfh uRrf;usifrI
rsm;ESifh taMumif;t&mrsm;omru oifwef;umvtwGif; oifMum; enf;rsm;yg
U KYAW MYINT LAW FIRM138
]]oifwef;q&mvufpJG}}wGif yg0if&rnf/ qdkvdkonfrSm Oya' taxmuftuljyK
wpfOD;\ vdktyfcsuftaMumif;t&mudk pmjyKrsm;u od&Sdvmap&efESifh (Oyrm-
Oya'aMumif; A[kokwESifhMum;0ifjzefajza&; uRrf;usifrI) oifwef;om;rsm; ynm
&atmifrnfodk Ya&;om;jyKpkrnf[laom wDxGifonfh pdwful;vnf; &Sd&rnf/
oifwef;om;udk,fwdkifyg0ifapaom oifMum;enf;udk tokH;jyK&ef em;vnfNyD;?
,if;oifMum;enf;twdkif; a&;om;jyKpk&ef t"dupmjyKrsm;u qkH;jzwfcsufcsrSwf
xm;&ef tcsufonf tvGefta&;BuD;ayonf/ tjyeftvSef wkHYjyefoifMum;enf;ESifh
aqG;aEG;yJ Grsm; pDpOfjcif;ESif h ywfoufaom uRrf;usifrIrsm;vnf; oifwef;
q&mvufpJGwGif yg0if&ef vdktyfrnfjzpfonf/
rdrd\pDrHudef; tpDtpOfa&;qJGjcif;ESifh tajctaetuJjzwfjcif;umvu
&&SdcJhaom tquftoG,frsm;rSwpfqifh pmjyKrsm;udk pkaqmif;jcif;u ydkrdkxda&mufrI
&SdEdkifonf/ pmjyKrsm; &&SdEdkifrnfh ae&mrsm;rSma'owGif;wuf<upGmoifwef;ay;
aeaom tifef*sDtdkrsm;ESifhOya'oifwef;ausmif;rsm;jzpfonf/ toifhawmfqkH;
tajctaersm;wGif tqdkygpmjyKrsm;tm;vkH; odkYr[kwf tcsKdUonf Oya' taxmuf
tuljyK ueOD;oifwef;wGifyg0ifEdkifayonf/
ausmif;om;rsm;twGuf oifcef;pmjyifqifaeus oif½dk;ñTef;wrf;a&;qJGrI
tawGUtBuHK &Sdoljzpfonfhwdkif Oya'taxmuftuljyK oifwef;vufpJGjyKpk&mwGif
tvdktavsmuf t&nf tcsif;jynfhrSDolrsm; rjzpfEdkifay/ pmjyKrsm;taejzifh
erlemoifcef;pmrsm;udk zwf½IokH;oyfapjcif; odkYr[kwf erlemoifcef;pmwpfck
jyifqifapjcif;udk pmjyKtjzpf ra&G;cs,frD vkyfaqmifap&rnf/ rdrdpdwfxJwGif
&Sdaom oifcef;pmerlemrsm;udk pmjyKrsm;xHjyojcif;tm;jzifh pma&;om;ykHwGif
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 139
vdktyfovdk tajymif;tvJvkyfEdkif&ef 4if;wdkY\ yGifhvif;rIudk oifod&SdEdkifrnfjzpfonf/
pmjyK rsm; em;vnfrIvJGrSm;Edkifjcif; avsmhenf;ap&eftwGuf rdrdwm0efay;vdkaom
wm0efrsm;udk wduspGma&;om;í pmcsKyfjyKvkyfoifhonf/
4-6 t,ltqoabmxm;ESifh vdk&if;tcsKyfrsm;jyKpkjcif;
tpDtpOftwGuf a&;om;jyKpkrnfh pmtkyfpmapmifrsm;ESifh tpktzJGUrsm;udk qkH;jzwf
NyD;aemuf rdrd\ t&if;tjrpfwpfckpD twGuf ueOD;vdk&if;tcsKyfrsm; jyKpk&efvdktyfygrnf/
rdrd\ oifwef;q&mESifh oifwef;om;vufpJGpmapmifrsm;wGifoifwef;jyKvkyf&ef aemufxyf
vdktyfrnfh taxmuftulypönf;rsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;udk rdrdpOf;pm;&efvdktyfygrnf/
Oyrmtm;jzifh oifwef;q&mvufpJGpmapmifrsm;wGif aqG;aEG;yJGwpfckpDpOfjcif;ESifh
ykHpHazmfjcif;? tjyef tvSefwkH YjyefoifMumenf;rsm;ESifh vG,fulacsmarmpGmaqmif&Guf&ef
vrf;ñTefcsufrsm;ponfjzifh oD;jcm;tcef;rsm;ygavh&Sdonf/oif,loludk,fwdkif yg0if aom
wuf<uaomoif,lrIykHpHjzpfap&ef ykHazmfxm;aomOya'taxmuftuljyK vufpJGpmapmifrsm;ESifh
tjcm;avhusifha&;pmapmifrsm;wGif erlemaumif;u@rsm;pGm&Sdygonf/ tajctaetuJcwfjcif;rS
wpfqif hoif\ Oya'taxmuftuljyKrsm;u rnfrQaom vlxkynmay;vkyfief;rsm;
aqmif&Gufrnfqdkonfh tBuHÓPfudk rdrd&&SdNyD;jzpfvdrfhrnf/ uarÇm'D;,m;EdkifiHudk erlem,lNyD;?
vlxkynmay;vkyfief;udk rsm;rsm;jyKvkyfay;&ef rdrdBudKwifarQmfrSef;ygu vlrItzJGUtpnf;rsm;wGif
tokH;jyK&ef &Sif;vif;pGmykHazmfxm;onfh oifcef;pmrsm;udk us,fus,fjyefYjyefYjyKpkxm;&ef
vdktyfayrnf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;\
uRrf;usifrIqdkif&m erlemvdk&if;
tcsKyf rsm;(uarÇm'D;,m;)
tydkif;(1)? Oya'taxmuftuljyKESifh
pDrHcefYcJGa&;a,bk,s uRrf;usifrIrsm;
Oya'taxmuftuljyKrsm;
- Oya'taxmuftuljyK qdkonf
rSmbmvJ
- Oya' taxmuftuljyKrsm;udk
bmaMumifh uREkfyfwdkYvdktyfovJ/
- Oya'taxmuftuljyK trsKd;
tpm;b,fESpfrsKd;&SdovJ/
- Oya'taxmuftuljyK tcef;
u@
- Oya' taxmuftuljyKESif h
w&m;pD&ifrIudk vufvSrf;rDSjcif;
U KYAW MYINT LAW FIRM140
Oya'taxmuftuljyKwpfOD; uRrf;usifod&Sd&ef vdktyfonfh taMumif;t&mrsm;ESifh
uRrf;usifrIrsm;udk txl;jyKxm;onfh tcef;? u@rsm;?oifwef;q&mESifh oifwef;om; vufpJG
pmapmif rsm;wGif a,bk,stmjzifhyg&Sdygonf/ rdrd\Oya' taxmuftuljyKrsm; yg0if&rnfh
owfrSwfxm;aomtcef;u@ESifh 4if;wdk Y tvkyfvkyfrnfh0ef;usifvlUtzJGUtpnf;rsm;wGif
omreftm;jzifh awGUBuHKEdkifaomjyóemrsm;twGuf owif;tcsufvufrsm;udk tajctaet
uJcwfjcif;vkyfief;pOftwGif; azmfjycJhNyD;jzpfEdkifonf/
Oya'taxmuftuljyK uRrf;usifrIrsm;udkazmfjyrnfh oifwef;q&mESifh oifwef;om;
vufpJGpmapmifrsm;\ oufqdkif&mu@wGif Oya'taxmuftuljyKwpfOD;taejzifh od&Sdxm;&ef
vdktyfonfh uRrf;usifrItrsdK;rsdK;udk rdwfqufazmfjyay;xm;oifhonf/ ,if;wdkYudk enf;vrf;
trsK d;rsK d ; jzif h pkpnf;Ed ki fonf/ od k Yaomfa,bk,stm;jzif h Oya'a&;&m A[kokwESif h
taxmuftulay;jcif;? tjcm;enf;jzifhtjiif; yGm;rIajz&Sif;jcif; (Oyrm-zsefajzay;jcif;)?
tpDtpOfudk pDrHcefYcJGjcif; (Oyrm-zdkifwJGpepfrsm;)ESifh vlxkynmay; vkyfief;ESifh zHGUNzdK;a&;(wif
jyawmif;qdkjcif;enf;vrf;rsm;tygt0if)xdkY yg0ifMuonf/ uarÇm'D;,m;EdkifiHwGif jyKvkyf
xm;onfh oifwef;om;vufpJG(rlMurf;)wGif Oya'taxmuftuljyK uRrf;usifrIrsm;udk
uGJjym;aom uRrf;usifrItpkHrsm;ay:wGif tav;xm;vsuf oD;oefYu@ESpf&yftjzpf azmfjy
xm;onf/ (ab;buftñTef;udkMunfhyg)
rdrd\t&if;tjrpfqdkif&m Oya'aMumif;taMumif;jcif;&mrsm;udk ]]oifwef;q&mESifh
oifwef;om;rsm; vufpJGpmapmifrsm;}} tjyif Oya'taxmuftuljyK t&if;tjrpf vufpJG
pmapmifwGifvnf; yg0ifEdkifonf/ rnfonfht&yfa'otwGufrqdk þtaMumif;jcif;&mwGif
� Oya'aMumif;ESifhqufoG,f
aqmif&Guf a&;uRrf;usifrI
- tultnDvdktyfoludk awGUqkH
ar;jref;jcif;
- bmompum;uRrf;usifrI
- xGufqdkcsuf&,ljcif;
- usrf;usdefvTmrsm;
- em;axmifEdkifrI uRrf;usifjcif;
- BuD;MuyfEdkifrIuRrf;usifjcif;
- aqG;aEG;vrf;ñTef&mwGif uRrf;
usifjcif;
- tBuHay;jcif;ESifh jyóemajz
&Sif;jcif; uRrf;usifrI
- trIwJG vTJajymif;ay;jcif;rsm;
- w,fvDzkef; qufoG,fajymqdkrI
- taMumif;Mum;pm a&;om;rI
uRrf;usifjcif;
- tpD&ifcHpma&;om;jcif;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 141
Oya' t&if;tjrpfrsm;ESifh trsKd;tpm;cJGjcm;jcif;rsm;? zJGUpnf;ykHtajcc HOya'? Oya'udk vufawGU
usifhokH;onfhtzJGUtpnf;rsm; (]]w&m;½kH;}}rsm;tygt0if)ESifh wdusonfh acgif;pOfjzifh Oya'a&;&m
taMumif;jcif;&mrsm ;yg0ifEdkifonf/ wdusonfh acgif;pOfjzifh Oya'a&;&mtaMumif;jcif;&mrsm;
wGif atmufygwdkY yg0ifygrnf/
- rdom;pkOya'
- jypfrIqdkif&mOya'ESifh jypfrIqdkif&musifhxkH;
- w&m;rOya'ESifh w&m;rusifhxkH;
- vlrIzlvkHa&;Oya'
- pm;okH;olOya'
- tdrf&m Oya'
- ajr,m Oya'
- tvkyform; Oya'
- pD;yGm;a&;vkyfief;Oya'
tusKd;cHpm;cGifh &&Sdap&ef &nf&G,fxm;onfh vlxkESifh oifhavsmfatmif pmtkyfpmapmif
rsm;udk jyifqifa&;om;&rnf/ Oyrmtm;jzifh tcGifhta&;enf;yg;aom aus;vufae trsKd;orD;
rsm; twGuf vufpJGpmapmifwpfckudk jyKpkygu tdrfwGif;tMurf;zufrI? trsKd;orD;rsm; tarGquf
cHjcif;ESifhajr,mydkifqdkifcGifhponfh Oya'taMumif;t&mESifhqufpyfaom jyóemrsm;udk
txl;jyKa&;om;jyKpk&rnf/ r*FvmvufzJGU? t&G,fra&mufrDvufxyfjcif;rsm;ESifh tBudrfBudrf
vufxyfjcif;ponfh awGUBuHKaeMu jyóemrsm;udk trsKd;orD;vufpJGpmapmifwGifa&;om;
azmfjy&rnf/
� pDrHcefYcJGa&;uRrf;usifrIrsm;
- zdkifwJGrsm;xm;&Sdjcif;
- pmtkyfrsm;pepfwus xm;&Sdjcif;
- w,fvDzkef;vrf;ñTef&Sd zkef;eHygwf
ESifhae&yfvdyfpmrsm;udk &SmazG
jcif;
- tpnf;ta0;rsm;
- tcsdefudk pDrHcefYcJGjcif;
- rD'D,mrsm;ESifhqufqHjcif;
- vsmxm;aiGaMu;(bwf*suf)udk
pDrHcefYcJGjcif;
- &efykHaiG&SmazGjcif;
- tzJGUtpnf; wpfcktwGuf0efxrf;
rsm;cefYjcif;
U KYAW MYINT LAW FIRM142
Oya'taxmuftuljyK pmapmifrsm;\ Oya'a&;&mu@wGif Oyrmtm;jzif h
w&m;pJGqdk&ef vdktyfaomtrIwpfckudk tpDtpOfwGif wJGzufxm;onfh a&SUaewpfOD;xHvTJajymif;&ef
vrf;ñTefcsufrsm; yg&Sd&rnf/
þvrf;ñTefpmapmif\ aemufydkif;wGif azmfjyxm;aom &nfñTef;udk;um;onfhpmtkyf
pmapmifrsm; pm&if;wGif Oya'taxmuftuljyK vufpJGpmapmifrsm;udk azmfjyxm;NyD; ,if;wdkYudk
jyKpkxm;&SdNyD;jzpfonfhtjyif a,bk,sOya' taxmuftuljyKESifhpDrHcefYcJGa&;qdkif&m uRrf;usif
rIrsm;? tjcm;enf;jzifh tjiif;yGm;rI ajz&Sif;a&;ESifh tpDtpOfudk taumiftxnf azmfaqmif&Gufa&;
ponfhtaMumif;jcif;&mrsm;udktao;pdwfazmfjyxm;onf/ tcsK d Uaom oifwef;om;
vufpJGpmapmifrsm;wGif ynma&;twGuf enf;ynmrsm;taMumif;udk tao;pdwfazmfjy
rxm;aomfvnf; ,if;wdkYudk ]]oifwef;q&mvufpJG}wGif &nfñTef;azmfjyay;xm;onf/
vlUtzGJUtpnf; zHGUNzdK;wdk;wufa&;tydkif;udk a&;om;&mwGif oif\ Oya'taxmuf
tuljyKrsm;yg0ifrnfh tcef;u@ESifh vlUtzJGUtpnf;\ vdktyfcsufwdkYudk xnfhoGif;pOf;pm;&ygrnf/
þtydkif;wGif yg0ifEdkifonfh acgif;pOfrsm;ESif h enf;vrf;rsm;rSmvlUtzJGUtpnf; tajcjyK
tuJjzwfjcif;? vlUtzJGU tpnf;zHGUNzdK;wdk;wufa&;ESifh vkyfydkifcGifhtmPmESifhaxmufcHtm;ay;rI
ponfrsm;jzpfonf/ oifhwdkif;jynfEdkifiHa&;tajctaeay:rlwnfí 'Drdkua&pDESifh tkyfcsKyfrI?
a&G;aumufyJGESifh vlUtcGifhta&;ponfhacgif;pOfrsm;vnf;yg0ifEdkifonf/ txufygacgif;pOfw
csKdUESifhpyfvsOf;aom &Sif;vif;csufrsm;udk usrf;jyKpm&if;wGif azmfjyxm;onf/
rdrd\ vufpJGpmapmifrsm; wpfckpDtwGuf a,bk,stMurf;azmfjycsufrsm; jyKpk&mwGif
tcef;wpfckpD? oifcef;pmwpfckpDtwGuf ykHpHtrsKd;tpm;udk xnfhoGif;pOf;pm;&ef vdktyfonf/
rdrd\ vufpJGpmapmifwGif yg&Sdrnfh tjyeftvSefwkHYjyefaom oifcef;pmrsm;udk rwlnDaom
tydkif; (2) wifjyawmif;qdkjcif;
tydkif; (3) tjcm;enf;jzifh tjiif;
yGm;rIudk ajz&Sif;jcif;
� ed'gef;
- nd§EIdif;aqmif&Gufjcif; uRrf;usif
rIrsm;
- zsefajzay;jcif;ESifhaphpyfzsefajzjcif;/
- ckHorm"denf;jzifh pD&if qkH;jzwfjcif;
- tjcm;enf;jzifh tjiif;yGm;rIudk
ajz&Sif;jcif;qdkif&m pmydk'frlMurf;
udka&;om;jcif;
Sourses: Black Sash Education
andTrainingUnit(2004)and
Lasky(2005)
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 143
pmjyKrsm;u jyKpkrnfjzpfouJhodk Y? rwlnDaom oifwef;om;rsm;u tokH;jyKMurnfjzpf&m
pHjyKykHpHwpfckjyKvkyfNyD; jyKpkjcif;u ydkítqifajyEdkifrnf jzpfonf/
Oyrmtm;jzifh oifwef;om; vufpJGwGif oifcef;pmwpfckodkYr[kwf vIyf&Sm;rIwpfckwGif
atmufazmfjyygtydk'ftcsKdUyg0ifEdkifonf-
- yg0ifonfhtaMumif;t&mrsm;twGuf ed'gef;tusOf;
- vIyf&Sm;rI
oifwef;q&mvufpJGwGif atmufygtydk'frsm; yg0ifEdkifonf
- oifwef;om;rsm;\ &nfrSef;csufrsm;
- vIyf&Sm;rItwGuf aemufcHtaMumif;t&mESifh Edk;xaponfh ar;cGef;rsm;
- vIyf&Sm;rItwGuf vkyfxkH;vkyfenf;? ñTefMum;csufrsm;ESifh enf;vrf;rsm;
- vIyf&Sm;rIwpfckpDtwGuf tcsdefumvrSef;ajcwGufcsufjcif;
- vG,fulacsmarmap&ef tBuHjyKcsufrsm;
- tqdkjyKtajzrsm;
- jyefvnftpDt&ifcHjcif;ESifh tusOf;csKyfwifjyjcif;
oifwef;q&mvufpJGwGif oifcef;pmrsm;udk wpfqifhcsif;rnfodkY oifMum;&rnfESifh
aqG;aEG;yJ G ar;cGef;rsm;twGuf BudKwifarQmfrSef;xm;onfh tajzrsm;tygt0if xyfwdk;
vrf;ñTefcsufrsm; yg&SdEdkifonf/ oifwef;q&mESifh oifwef;om;vufpJGyg oifcef;pmrsm;udk
csdwfqufrdatmifoifhtaejzifh jyKvkyfay;&ef vdktyfrnfjzpfonf/
aemufqufwJG (2) yg uarÇm'D,m;EdkifiH pm;okH;olOya'udk vufpJGpmapmifESpfckpvkH;wGif
rnfodkY wifjyxm;onfudk erlemtjzpf awGU&SdEdkifonf/oifwef;q&mvufpJGwGif vIyf&Sm;rIvG,ful
U KYAW MYINT LAW FIRM144
acsmarmap&ef tultnDay;aomxyfwdk;tcsuftvufrsm; jyKpkazmfjyxm;onf/
Street Law South Africa ESifh Community Law and Rural Development Centre ponfh
tzJGUtpnf;rsm;u jyifqifvufcHusifhokH;aeonfh MoZm&Sdaom Oya'ynmoifMum;enf;wpf&yfudk
Street Law Inc. (tar&duef)u jyKpkcJhonf/
oifcef;pmoifMum;enf;ykHpHwGif atmufygtcsufrsm;yg0ifonf-
tm½kHpdkufjcif;ESifh okH;oyfjcif;-
oifcef;pmtay:oifwef;om;\ pdwf0ifpm;rI wuf<uvmap&ef &nf&G,fNyD;
tvGwfoabm tusOf;aqG;aEG;jcif;jzifh zGifhay;onf/
ausmif;om;xHrS xGuf&Sdvmaom &vm'frsm;jzifh vkyfxkH;vkyfenf;rsm;udk azmfjycsuf-
oifwef;om;rsm;xHrS bmudk arQmfvifhxm;ovJ?
enf;jy\ jznfhoGif;csuf-
oifwef;om;\ &nfrSef;csufodkY ac:aqmifoGm;&ef enf;jyu oifcef;pmwGif
tokH;jyK&rnfh vkyfief;rsm;
tjyeftvSefwkefYjyefaomenf;vrf;-
oifcef;pm\ ESvkH;om;? t"duvIyf&Sm;rI
jyefvnftpD&ifcHjcif;-
oifcef;pmwGifyg&Sdaom t"du t,ltqrsm; odkYr[kwf uRrf;usifrIrsm;udktusOf;csKyf
a&;om;&ef Street Law Inc. \ tqdkt& Oya'ESifh qufpyfonf ynmay;oifcef;pm\
ta&;BuD;onfh tpdwftydkif;rsm;rSm acgif;pOfESifhpyfqdkifonfh Oya'rsm;udk aqG;aEG;&eftwGuf
xnfhoGif;&ef? acgif;pOfESifh oufqdkifonfh ay:vpDa&;&m ar;cGef;rsm;udk cJGjcrf;pdwfjzm
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 145
avhvm&ef? y#dyu©jzpfaeonfh wefzd k;xm;rIrsm;udk owfrSwfyd kif;jcm;NyD; ppfaq;&ef?
oifwef;om;rsm;b0wGif Oya'ynmudk tokH;jyK&efESihf oifwef;umvtwGif; tjyeftvSef
wkefYjyefrIrsm;jzifh þyg0ifonfh taMumif;jcif;&mudk vufawGUtokH;jyKEdkif&ef twGuf oifwef;
om;rsm;udk ulnD&efjzpfonf/
4-7 pmtkyfpmapmifrsm; jyKpka&;aqG;aEG;yJGrsm; pDpOfjcif;
pmtkyfpmapmifrsm; jyKpka&;aqG;aEG;yJG (oif½dk;ñTef;wrf;a&;qJGa&; aqG;aEG;yJG odkYr[kwf
pmjyKrsm; aqG;aEG;yJ Gponfjzif hvnf; ac:a0:onfrsm;wGif pmjyKrsm;ta&;tom;udk
avhusifhay;EdkifouJhodkY oifwef;om;udk,fwdkifyg0ifaom oifMum;enf;udkvnf; avhusifh
ay;Edkifonf/ rdrd\ ueOD;oabmxm;t,ltqESifht&if;tjrpfrsm;twGuf tMurf;azmfjycsufESifh
pyfvsOf;ía0zefcsuf? okH;oyfcsufrsm;&,lNyD; pmtkyfpmapmifa&;om;jcif; vkyfief; pOfudk
tpDtpOfa&;qJG&rnf/ pmtkyfpmapmifrsm;a&;om;rIykHpHESifh zJGUpnf;ykH? oifcef;pmrsm;jyKpk&ef
wpfqifhcsif; ñTefMum;csufrsm;? pmtkyfjyKpk&ef wm0efay;jcif;rsm;?tMurf;rsm; jyKpkjcif;? jyefvnf
okH;oyfjcif;ESifh jyifqifa&;om;jcif;rsm; twGuf tcsdefZ,m; a&;qJGjcif; ponfhtcsufrsm;udk
þaqG;aEG;yJ Grsm;uwpfqifh &Sif;vif;pGm wifjyoGm;Ed kifaom tajccH tcGif hta&;udk
rdrd&&SdEdkifonf/ rdrd\pmjyKrsm;tjyif tjcm;uRrf;usifolrsm;? okH;oyfolrsm;? rdrd\tBuHay;
tzJGUESifh tjcm; pdwfyg0ifpm;olrsm;udk aqG;aEG;yJGodkY zdwfMum;Edkifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM146
yxraqG;aEG;yJG
yxrOD;qkH; pmtkyfpmapmifrsm; jyKpkjcif;qdkif&m aqG;aEG;yJGudk tpDtpOfacgif;aqmifrsm;u
OD;aqmifNyD;? EdkifiHjcm;wdkif;jynfrsm;wGif Oya'taxmuftuljyKoifwef;twGuf pmtkyf
pmapmifjyKpkjcif;udk BuD;MuyfcJhaom uRrf;usifolrsm;vnf; yg0ifEdkifonf/ jynfyrS tawGU
tBuHK&Sdaom yk*¾dKvfrsm;udk zdwfMum; rnfqdkygu rdrdEdkifiHESifh toGifwlonfh EdkifiHrsKd;wGif
tvkyfvkyfcJhaomolrsKd;udk a&G;cs,f&ef BudK;pm;yg/ (Oyrm-wuf<uaom oif,lenf;ESifh
ywfoufí tawGUtBuHKenf;aom odkYr[kwf tawGUtBuHKr&Sdaom vlxk&SdonfhEdkifiH)/
rdrd\oifwef;tpDtpOftwGuf b@maiGcGifhjyKEdkifygu pmtkyfpmapmifjyKpkjcif; ueOD;
tqifhwGif aqG;aEG;yJGwpfBudrf? a&SUajy;prf;oyfppfaq;NyD;aom tqifhwGif aqG;aEG;yJGwpfBudrf
pkpkaygif; (2) BudrfjyKvkyfEdkifonf/ þvrf;ñTefpmtkyftvdkt& pmjyKrsm;aqG;aEG;yJG (2) Budrf
jyKvkyfrnf[k rSwf,lygonf/
yxrtBudrfaqG;aEG;yJGtpDtpOfrsm;wGif atmufygwdkYyg0ifoifhonf-
- oifwef;tpDtpOf\ &nfrSef;csufESifhOya'taxmuftuljyKrsm;\ tcef; u@?
- oifwef;q&mvufpJGESifh oifwef;om;vufpJGpmapmifwdkYwGif rdrdxnfhoGif;&ef vsm
xm;onfh oifcef;pmrsm;ESifh qifwlonfh oif,loludk,fwdkifyg0ifaponfh avhusifhcef;rsm;?
- oifcef;pmrlMurf;rsm;a&;om;jyKpkjcif;? wifjyjcif;ESifh av;av;pm;pm; a0zefjcif;
rsm;twGuf tcGifhtvrf;jzpfjcif;
aqG;aEG;yJGudk wdkwdkusif;yvQif 3 &uf? &Snf&Snfusif;yvdkygvQif ESpfywfcefYjzpfEdkifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 147
rGef*dkvD;,m;EdkifiHwGif 9 &ufMumjyKvkyfcJhaom aqG;aEG;yJGtpDtpOferlemudk þvrf;ñTef\
aemufqufwJG (3)wGif azmfjyxm;onf/ ,iff;tpDtpOfudk rdrdvdktyfcsufrsm; tay: rlwnfí
csKHUEdkifonf(odkY) aqG;aEG;yJG aemufwpfcktwGuf tydkif;cJGEdkifonf/pmjyKrsm;twGuf ta&;BuD;aom
aemufcHowif;tcsuftvufESifh t&if;tjrpfrsm;? oifwef;umv vIyf&Sm;rIrsm;wGiftokH;jyKrnfh
vufurf;pmapmifrsm;yg0ifonfhavhusifha&; pmtkyfpmapmifrsm;udkaqG;aEG;yJG wufa&muf
olrsm;odk Y jzef Ya0ay;oifhonf/t&if;tjrpftaMumif;t&mrsm;? pmtkyfpmapmifrsm;\
a&;om;[efESifh t"duoabmxm;rsm; yg0ifonfh oifwef;\ tjrifrsm;&Sif;jy xm;aom
pmjyKvkyfief;pOf vrf;ñTefpmapmifonf wefzdk;&Sdaom vufurf;pmapmifwpfckjzpfygrnf/
avhusifh a&;pmtkyfpmapmifrsm; jyKpkjcif;twGuf erlemvrf;ñTefcsufrsm;udk aemufqufwJG(3)
wGif azmfjyxm;onf/
rdrd\pmjyKrsm;taejzifh pmtkyfpmapmifrsm;jyKpk&ef t"dut,ltqrsm;ESifh enf;vrf;rsm;
aocsmpGm &&Sdap&eftwGuf aqG;aEG;yJGumvtwGif; tcsdefoD;oefYay;um erlemoifcef;pmrsm;
zefwD;jcif;? o½kyfjyjcif;rsm;udk vkyfaqmifay;&ef vdktyfrnfjzpfonf/ ,if;avhusifhcef;rsm;u
rdrd\ pmjyKrsm;wpfOD;csif;pD\ uRrf;usifrIrsm;udk od&Sdem;vnfEdkifNyD; 4if;wdkYvkyfief;rsm; NyD;pD;&ef
xyfrHvdktyfrnfh tultnDESifh vrf;ñTefrIrsm;udk rdrduay;Edkifrnfjzpfonf/ rdrd\pmjyKrsm;
oifMum;oludk,fwdkifyg0ifapaom oifjyenf;rsm;udk aumif;pGm ESvkH;oGif;xm;jcif;&Sdr&Sd
aocsmap&ef tcsdefydkay;í oifaqG;aEG;avhvm&efvdktyfonf/ aqG;aEG; yJGumvtwGif;jyKpkaom
oifcef;pmrlMurf;rsm;onf rdrdtwGuf tajccHt&if;tjrpfrsm; jzpfvmEdkifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM148
'kwd,aqG;aEG;yJG
rdrd\ Oya'taxmuftuljyK yxrtkyfpkudk oifwef;ay;&mwGif pmtkyfpmapmifrsm;udk
prf;oyftokH;jyKNyD; aemufrdrd\tcsdefESifh t&if;tjrpfay:rlwnfí Oya'taxmuf tuljyK
pmtkyfpmapmifjyKpkjcif; 'kwd,tBudrf aqG;aEG;yJGudk jyKvkyf&ef tav;xm; pOf;pm;oifhonf/
'kwd, aqG;aEG;yJG\ &nf&G,fcsufrSm a&SUajy;prf;oyfrI&vm'frsm;udk okH;oyf&efESifh aemufqkH;
jyifqifjcif;rsm;udk twnfjyK&efjzpfonf/ rdrd\ Oya' taxmuftuljyKrsm;u pmtkyf
pmapmifrsm;udk vufawGUtokH;jyKprf;oyfNyD;aemuf a0zeftBuHjyKcsufrsm;t& pmtkyfpmapmifrsm;
tvkyfjzpfaMumif; tcsuftvufrsm;udk od&S dEd kifonf/ (pmykd'f-4-10 wGif Munfh&ef)/
þtqifhwGif aqG;aEG;yJGjyKvkyfjcif;onf jyifqifcsuf tao;tzJGYrsm; jyKvkyf&efomjzpfaomfvnf;
tapmydkif;u jyKpkcJhaom pmtkyfpmapmifrsm;wGif usefcJhaom taMumif;t&mrsm;? tcsuftvuf
rsm;udk jyefvnfxnfhoGif;Edkifojzifh wefzdk;&Sdaom aqG;aEG;yJGjzpfEdkifayonf/
yxraqG;aEG;yJGuJhodkY 'kwd,aqG;aEG;yJGwGifvnf; &Sif;vif;aomvkyfief;wm0efrsm; ESifh
tcsdefZ,m; &Sdoifhonf/ owif;tcsuftvuftopfrsm; odkYr[kwf pmtkyfpmapmiftopfrsm;
ta&;wmudk;jyKpk&ef vdktyfygu yxrOD;pGm a&;om;&ef OD;pm;ay;NyD; Oya'taxmuftuljy
Krsm;xHrlMurf;rsm;udk csufjcif;jzefYa0&ygrnf/ Oya'taMumif;t&mopfuJhodkY pmydk'fopfrsm;udk
jyefvnfokH;oyf&mwGif uRrf;usifyk*¾dKvfrsm; yg0if&ef vdktyfrnfjzpfonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 149
4-8 pmtkyfpmapmifrsm;jyKpkjcif;udk apmifhMunfhppfaq;jcif;? 0dkif;0ef;ulnDjcif;
ESifh okH;oyfjcif;
pmtkyfpmapmifrsm; jyKpkjcif;vkyfief;pOfonf a,bk,stm;jzifh 4 vrS 6 vxd Mumwwf
onf/ ,if;vkyfief;pOfwGif ueOD;rlMurf;a&;om;jcif;? 0dkif;0ef;ulnDjcif;? wdk;wufrIudk
apmifhMunfhppfaq;jcif;ESifh ueOD; jyifqifjcif;rsm; yg0ifonf/ NyD;jynfhpkHaom rlMurf;wpfckjyKpk&ef
tjcm;enf;vrf;rSm pmydk'fodkYr[kwf acgif;pOftcsKdUudk tm½kHpl;pdkufa&;om;um Oya' taxmuf
tuljyKoifwef;wGif prf;oyfokH;pJGNyD;? vlUtzJGU tpnf;twGif; rprf;oyfrD rlMurf;udktNyD;owf&rnf/
rdrd\vkyfief;tpDtpOf? t&if;tjrpfrsm;ESifhpmjyKrsm; &EdkifrIESifh udkufnDrnfh pDrHcsufwpfckudk
a&;om;jyKpkxm;&ef vdktyfrnfjzpfonf/
rGef*dkvD;,m;EdkifiHOya' taxmuftuljyKtpDtpOfwGif pmtkyfpmapmifrsm; jyKpk&ef
us,fjyefYaom tcsdefZ,m;ukd tokH;jyKxm;onf-
rdrd\pmjyKrsm; vkyfief;pwifonfhtcg erlemrsm;? Oya'qdkif&mt&if;tjrpfrsm;ESifh
4if;wdk Y\ tcef;u@ &Sif;vif;csufrsm; vdktyfrnfjzpfonf/ pDrHcefYcJ GrItzJGU odk Yr[kwf
pmjyKacgif;aqmif odkYr[kwf acgif;aqmift,f'Dwm(pmwnf;)onf pmjyKrsm;ESifh teD;uyfqufpyf
vkyfudkifaejcif;tm;jzifh jyóemrsm;udk od&SdEdkifNyD; apmpD;pGm ajz&Sif;Edkifonfh tcsufonf
ta&;BuD;ayonf/ xda&mufaom pmjyKtzJGUrsm;onf rdrd\ pDrHudef;wpfckvkH;twGuf
ta&;BuD;aom tajccHtkwfjrpfjzpfonf/ ]]rdrdudk,fwdkifu tqkH;tjzwfumvwpfcka&mufae
onfhwdkif pmjyKrsm;udk aysmf&Tifatmifxm;yg}}[k Oya'taxmuftuljyKvkyfief;'g½dkufwm
wpfOD;u rSwfcsufjyKzl;onf/ odkYaomf tcsKdUaom tajcaersm;wGif pmjyKrsm;u owfrSwfxm;onfh
Oya' taxmuftuljyKtwGuf
jy|mef;pmtkyf jyKpkjcif;tcsdefZ,m;
rGef*dkvD,m;EdkifiH
tqifh (1) pmtkyfpmapmifrsm; jyKpk
a&;aqG;aEG;yJG (1)
tcsdefumv - 5 &uf
tqifh (2) oifwe f ;om;vufp J G
pmapmif
- tMurf;vsmxm;csuf
&vm'fESif htydkif;u@
rsm;
- avhusifhcef;rsm;
- oabmxm;ESif h vuf
awGUtqifhrsm;
oifwef;q&m vufpJGpmapmif
- avhusif hcef; tm;vkH;
twGuf ykHpHjyKpkjcif;
tcsdefumv- &ufowå ywf (2) ywf
U KYAW MYINT LAW FIRM150
tcsdeftwdkif;a&;om;jyKpkjcif; rvkyfEdkifygu vlpm;vJvS,faqmif&Guf&onfrsm; &SdEdkifayonf/
ueOD;pmtkyfpmapmifrlMurf;rsm;udk pmjyKacgif;aqmif odkYr[kwfacgif;aqmif t,f'Dwm
odkYr[kwf pDrHcefYcJGrItzJGUwdkYrS twnfjyKNyD;ygu pmtkyfpmapmifrsm; tBuHay;tzJGU0if rsm;xH
wifjyEdkifonf/ tqdkygtBuHay;tzJGUwGif a&S;uazmfjycJhonfhtwdkif; Oya'aMumif;uRrf;usifol
rsm; yg0ifoifhonf/ xdkYjyif ,if;tzJGU0ifrsm;onf rdrdavhusifhynmay;rnfh vlUtzJGUtpnf;rsm;ESifh
&if;ESD;uRrf;0ifolrsm;jzpfoifhonf/ rdrd\pmtkyfpmapmifrsm;udk jyifyy&dowftm; okH;oyfcdkif;
rnfqdkygu okH;oyf&rnfh tqifhtwef;ESifh owfrSwfxm;aom uefYowfcsdeftwGif; rSwfcsufrsm;
ay;ydkY&rnfudk aocsmapoifhonf/
&&Sdaom okH;oyfcsuf^rSwfcsufrsm;tay:rlwnfí tqdkygpmtkyfpmapmifrsm;udk
Oya'taxmuftuljyK oifwef;wGifvufawGUtokH;rjyKrD aemufqkH;jyifqifjznfhpGufrIrsm;
jyKvkyfEdkifonf/ rdrdvkyfief; aqmif&Gufaeaom vlrIywf0ef;usif\ ,Ofaus;rItay:rlwnfí
pmjyKrsm;taejzifh 4if;wdk YjyKpkonfh pmtkyfpmapmifrsm;tay: a0zefcsufrsm; vufcHNyD;
jyifqifcsufrsm; pdwfvdkvm;pGmjyifqif&efrdrdu ulnDay;&ef vdktyfayonf/
4-9 Oya'taxmuftuljyKrsm; avhusifh&mwGif pmtkyfpmapmifrsm; tokH;jyKjcif;
pmtkyfpmapmifrsm;jyKpkjcif; vkyfief;tqifh NyD;ajrmufonfhtcgwGif tokH;jyK&ef
tqifhoifhjzpfaeNyDjzpfonf/ tcef;(5)wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;udk ueOD; avhusifh
oifhMum;ykH tao;pdwfudk azmfjyxm;onf/ rdrd\ yxrOD;qkH;aom oifwef;onf ]]oifwef;
q&mrsm;udk avhusifhoifwef;ay;jcif;}}jzpfEdkifonf/ ,if;oifwef;wGif vlxktajccH Oya'
tqifh (3) pmtkyfpmapmifrlMurf;
yxr okH;ykH wpfykHudk
acgif;qmift,f'DwmxH
wifjy&ef
tcsdefumv wpfv
tqifh(4) pmtkyfpmapmif rlMurf;
'kwd, okH;ykH wpfykHudk
acgif;aqmift,f'Dwm
xHwifjy&ef? wifjyxm;
csufrsm;tay: acgif;
aqmif t,f' Dwm\
ueOD; rSwfcsufrsm;
tcsdefumv wpfv
tqifh (5) rlMurf; aemufqkH; okH;ykH
wpfykH wifjy&ef
tcsdefumv wpfv
tqifh (6) acgif;aqmift,f'DwmrS
wifjycsufrsm;udktao;
pdwfokH;oyfjcif;
tcsdefumv wpfvrS ESpfv
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 151
taxmuftuljyKoifwef;rsm;udk OD;aqmifzGifhvSpfrnfh Oya'taxmuftuljyKrsm; twGuf
ykHpHazmfxm;onf/ tqdkygoifwef;udk pDrHudef;'g½dkufwmu pmtkyfpmapmifjyKpkolrsm;\
tultnDudk &,lum vlUtzJGUtpnf;twGif; vIyf&Sm;aqmif&Gufrnfh Oya' taxmuftuljyK
oifwef;udk taumiftxnfazmfEdkifonf/
rdrd\ oifwef;tpDtpOfudk taumiftxnfazmfonfhtcsdefwGif oifMum;rI taxmuf
tul pmtkyfpmapmifrsm;ESifh ywfoufí w&m;0if odkYr[kwf w&m;r0iftBuHjyKa0zefcsuf
rsm;udk&,l&ef ta&;BuD;onf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;twGufueOD; tpDtpOfudk uarÇm'D;,m;EdkifiHwGif pwifpOf
oifwef; om;rsm;xHrS tBuHÓPfa0zefcsufrsm;&,l&ef tcsdefudk aeYpOfowfrSwfxm;onf/
uarÇm'D;,m;EdkifiHwGif tokH;jyKcJhaom tBuHjyKar;cGef;vTm erlempm&if;udk aemufqufwJG
(4)wGif azmfjyxm;onf/
oifwef;q&mvufpJGpmapmiftay: ueOD;a0zefcsufrsm;&&Sd&ef tokH;jyKEdkifonfh
atmufyg ar;cGef;tESpfcsKyfrsm;udk oifpOf;pm;Edkif&ef azmfjyvdkufonf-
- acgif;pOfonf vlxk\ b0ESifhudkufnDrI&Sdovm;?
- þvIyf&Sm;rIonf acgif;pOfESifhudkufnDrI&Sdovm;?
- þvIyf&Sm;rIonf vlxkESifhxdawGUrI&Sdovm;?
- vdktyfaom jyóemrsm;udk uREkfyfwdkYajz&Sif;Edkifovm;?
- acgif;pOfESifhoif,lrItajctaetMum; aumif;aom tcsKd;usrI &Sdygovm;/
wpfcgwpf&Hoifwef;om;rsm;taejzifh a0zefcsuf? rSwfcsufrsm;ay;&ef wGefYqkwfaejcif;
odkYr[kwf tawGUtBuHKr&Sdjcif;rsm;udk awGUBuHKEdkifygonf/ ,if;tajctaewGif xifjrif,lqcsufrsm;
tqifh (7) pmtkyfpmapmifjyKpkjcif;
aqG;aEG;yJG (2)
tcsdefumv 5 &uf
tqifh (8) vufpJ Gpmapmifrsm;udk
jyefvnf jyifqifjcif;
tcsdefumv ESpfv rS okH;v
tqifh (9) Oya'taxmuftuljyK
oifwef; (1)
vufpJGpmapmifrsm;tay:
a0zefcsufrsm;&,l&ef
tcsdefumv 5 &uf
tqifh (10) pmtkyfpmapmifrsm;udk
Oya'taxmuftuljyK
rsm;u uGif;qif;okH;pJGjcif;?
vufpJG
pmapmifrsm; tay:
a0zefcsufrsm; &,l&ef
tcsdefumv okH;v
U KYAW MYINT LAW FIRM152
rQa0Edkifatmif vG,fulaom enf;vrf;rsm;udk rdrd&SmazG&ef vdktyfygonf/ Oyrmtm;jzifh
trnfrazmfjybJ a0zefcsuf rSwfcsufawmif;cHenf;? odkYr[kwf EIwfjzifha0zefcsufrSwfcsufay;
apjcif;/
a0zefcsuf rSwfcsufrsm;&onfESifh rdrd\ pmtkyfpmapmifrsm;udk aocsmpGm jyifqif
&ygrnf/ rdrdtaejzifh vltiftm;? aiGtiftm;ESifh pdwf"mwfa&;&m t&if;tjrpfrsm; rsm;pGm
&if;ESD;NyD;onfh tcsdefxuf pOD;ydkif;umvwGifjyifqifrIrsm; vkyfjcif;u rdrdtwGuf ydkrdkvG,ful
Edkifonf/ &&Sdaoma0zefcsufrSwfcsufrsm;udk rdrd\pmjyKrsm;ESifhawGUqkHNyD;okH;oyfyg/ rdrd
a&G;cs,faom acgif;pOfrsm;tvdkuf? tokH;jyKaom oifMum;enf;rsm;? oifcef;pm\ ykHpHESifh
tqiftjyifwdkY\ tusKd;oufa&mufrIrsm;udk aqG;aEG;yg/ Oyrmtm;jzifhoifwef;q&mwpfa,muf
taejzifh oifcef;pmwpfckudk wpfqifhNyD;wpfqifh oifMum;Edkif&ef? xyfrHvdktyfaom &Sif;vif;
csufrsm;xnfhoGif;&ef? aqG;aEG;yJGrsm; acsmarGUatmifpDpOfjcif;? odkYr[kwf oifMum;enf; qdkif&m
tao;pdwftcsuftvufrsm; oifwef;q&m vufpJ GwGif jznfhpGufjcif;rsm; jyKvkyf&ef
oifhroifhESifh wifjyxm;onfh udpö&yfrsm;udkydkrdk&Sif;vif;pGm a&;om;&efvdk? rvdkwdkYudk pOf;pm;&efwdkY
jzpfonf/
rdrd\pmtkyfpmapmifrsm;udk jyefvnfjyifqif&ef tcsdefZ,m;udk pmjyKrsm;ESifh twljyKpk
Edkifonf/ jyefvnfjyifqifrIrsm; aqmif&GufNyD;aomtcsdefwGif uGif;qif;aqmif&Gufaom
tpDtpOfrsm;ü vufpJGpmapmifrsm; tokH;jyKrI rnfrQtqifajyonfqdkonfh tcsufonf
ta&;BuD;aom okH;oyfcsuftqifh jzpfonf/ þtqifhwGif pmtkyfpmapmifrsm;udk ykHESdyfjcif;?
jzefYcsdjcif; rjyKvkyfoifhyg/Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh rdwåLpm&Gufpmwrf;rsm;jzifhom
tokH;jyKoifhonf/ tokH;jyKrnfhpmtkyfpmapmifrsm;udk oifwef;tpDtpOfwGif prf;oyfokH;pJGNyD;?
jyifqifrIrsm; jyKvkyfNyD;rSom ykHESdyfjzefYcsd&ef pOfpm;oifhonf/
tqifh (11)
Oya'taxmuftuljyK
oifwef; (2)
vufp J G pmapmi fr sm ;
tay:a0zefcsufrsm;
&,l&ef
tqifh (12) vufpJG pmapmifrsm;
tNyD;owf jyKpkjcif;ESifh ykHESdyfjcif;
Source : Jigmeddash, personal
correspondence with
the author.
October 17, 2007
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 153
4-10 pmtkyfpmapmifrsm;udk vufawGUuGif;qif;prf;oyftokH;jyKjcif;
uGif;qif;prf;oyfjcif; odkYr[kwf a&SUajy;prf;oyfjcif;ponfh a0g[m&rsm;onf pmtkyf
pmapmifrsm;udk rdrd\tpDtpOfwGif rdrd\ taxmuftuljyKrsm; vlUtzJGUtpnf;twGif;
vkyfief;aqmif&Guf&mwGif tokH;jyKjcif;udk &nfñTef;onf/ rdrd\Oya'taxmuftuljyKrsm;tm;
ueOD;oifwef;umvwGif ar;jref;cJhaom tBuHjyKcsuf a0zefcsufqdkif&m ar;cGef;rsm;twdkif;
uGif;qif;prf;oyfjcif;umvwGifvnf; ar;jref;&rnfjzpfonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;u
vlUtzJGUtpnf;twGif; aqmif&GufcJhonfh vIyf&Sm;rIrsm;ESifhpyfvsOf;í owif;tcsuftvufrsm;
udkvnf; ar;jref;NyD; a0zefcsuf? tBuHjyKcsufrsm;&,l&rnf/
,if;odkYar;jref;&mwGif atmufygar;cGef;rsm;yg0ifoifhygonf-
jynfhpkHrI
- vufpJGpmapmifwGif Oya'taxmuftuljyKvkyfief;twGuf vdktyfaom acgif;pOf
rsm;ESifh uRrf;usifrIrsm; tm;vkH;yg&Sdygovm;?
- jynfhpkHaom tao;pdwfrsm;yg&Sdygovm;?
- xyfjznfh&efvdkaom tcsufrsm;&Sdygovm;?
wdusrI
- a&;om;xm;aom owif;tcsuftvufrsm; rSefuefrI &Sdygovm;/
tokH;0ifrI
- wifjyxm;aom owif;tcsuftvufrsm;udk tqifoifhtokH;jyKEdkifNyDvm;/
a0zeftBuHjyKcsuf &,l&ef ar;cGef;rsm;wGifus,fjyefYaomar;cGef;rsm; ygEdkifouJhodkY rdrd\
U KYAW MYINT LAW FIRM154
tpDtpOfESifh twdtusoufqdkifonfh ar;cGef;rsm;vnf; yg0ifEdkifonf/ rdrdtaejzifh Oya'
taxmuftuljyKrsm;ESifh wdkuf½dkuf awGUqkHjcif;? vkyfief;cGifodkY oGm;a&mufvnfywfjcif;
odkYr[kwf tjcm;aomqufoG,frI enf;vrf;rsm;udk tokH;jyKí Oya'taxmuftuljyKrsm;xHrS
a0zeftBuHjyKcsufrsm; &,l&ef pepfwpfckudk azmfaqmifxm;&efvdktyfonf/
vkyfief;aqmif&GufrI tapmydkif;vtenf;i,ftwGif; awGUqkHpnf;a0;jcif;onf
avhusifha&;ESifh tultnDrsm;udk xyfrHjyKvkyfEdkifjcif;ESifh uGif;qif;prf;oyfjcif;rS &&Sdonfh
&vm'frsm;udk okH;oyfEdkifjcif;wdkYudk jyKvkyf&ef tajctaeaumif;jzpfayonf/ rdrd\ Oya'
taxmuftuljyKrsm;xHrS &&Sdonfh tBuHÓPf? a0zefcsufrsm;onf pmtkyfpmapmif rsm;jyKpkjcif;
'kwd,aqG;aEG;yJGtwGuf tm½kHpdkuf&eftcsufjzpfEdkifonf/ (4-7 tydk'fudkMunfhyg)
4-11 pmtkyfpmapmifrsm;udk tNyD;owfjcif;
rdrd\jyifqif jznfhpGufjcif;rsm;udk tajccHum aemufqkH;tNyD;owf pmtkyfpmapmifrsm;udk
jyifqifxm;oifhonf/ ,if;pmtkyfpmapmifrsm;udk rdrd\tBuHay;tzJGU\ okH;oyfcsufESifh
aemufqkH;twnfjyKcsuf &,loifhonf/
rdrdtaejzifh ½kyfykHrsm;odkYr[kwf umwGef;ykHrsm;udk tokH;jyKrnfqdkygu OD;wnfxm;aom
vlrI0ef;usif\ ,Ofaus;rIESifh tqifajyjcif;? qDavsmfjcif;&Sd&rnf/ awmiftmz&duEdkifiHESifh
uarÇm'D;,m;EdkifiH&Sd Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;twGuf tNyD;owfpmapmifrsm;wGif
tokH;rjyKrD? OD;wnfxm;aom vlUtzJGUtpnf;rS tzJGU0ifrsm;u umwGef;ykHrsm;udk pdppfokH;oyfrI
jyKvkyfonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 155
rdrd\pmtkyfpmapmifrsm;udk ykHESdyf&efESifh jzefYcsd&efudpörsm;ESifhywfoufí tcsdefESifh aiGrsm;
rokH;rD *½kwpdkufpOf;pm;oifhonf/ rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzJGUtpnf;
rsm;wGif vkyfief;rsm; qufvufvkyfudkifaeonfhtavsmuf rdrd\pmtkyfpmapmifyg taMumif;
t&mrsm;tay: vlUtzJGUtpnf;\ topfvdktifrsm;ESifh xnfhoGif;csufrsm;u vTrf;rdk;rnf
jzpfygonf/ odkYjzpf&m pmtkyfpmapmifyg taMumif;t&mrsm;udk tcgtm;avsmfpGmajymif;vJ
csufrsm;ESifh jyifqifcsufrsm; jyKvkyf&ef vdktyfaumif;vdktyfrnfjzpfonf/ rdrd\ tpDtpOfudk
vkyfaqmif&mwGifESpfaygif; tawmfMumtxd aiGukefaMu;usenf;NyD;vG,fulpGm jyifqifEdkifaom
rdwåLrsm;? pm&Gufrsm;udk tokH;jyKjcif;onf taumif;qkH;tajctae jzpfonf[k rdrdqkH;jzwfEdkifonf/
rdrd\ tpDtpOftwGuf jyifyaiGaMu;taxmuftyHhrsm; &&SdEdkifygu rdrd\ vufpJGpmapmif
rsm;udk ykHESdyf&ef vdktyfvmrnfjzpfonf/ ykHESdyf&eftwGuf ta&mif? puúLtrsKd;tpm;? rsufESmzkH;
tEkynmESifh tjcm;jyóemrsm;udk qkH;jzwf&rnf/ rdrdtzJGUtpnf;wGif pmtkyfpmapmif xkwfvkyf
jcif;udk tuRrf;0ifolrsm; r&Sdygu jyifyrS 'DZdkifemESifh ykHEdSyfolrsm;udk tokH;jyKoifhonf/rdrdtae
jzifh erlemESifhukefusp&dwf wGufcsufrIrsm;udk 'DZdkifemESifh ykHESdyfolESpfOD;pDxHrS &,lNyD;rSom
qkH;jzwfcsuf csrSwfoifhonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 157
tcef; (5)
Oya'taxmuftuljyKrsm;udk
avhusifhoifMum;ay;jcif;
yg0ifonfhtaMumif;t&mrsm;
5-1 Oya'taxmuftuljyKwdkYtm; avhusifhoifMum;a&;twGuf ykHpHtrsKd;rsKd;
5-2 avhusifhoifMum;a&;wGif yg0ifonfh taMumif;jcif;&mrsm;
5-3 avhusifhoifMum;a&; enf;vrf;rsm;
5-4 avhusifhoifMum;jcif;ESifh oif,l&mwGif pdefac:rIrsm;
5-5 oifwef;q&mrsm;
5-6 avhusifhoifMum;a&;twGuf tao;pdwfpDrHcefYcJGrIqdkif&m tcsuftvufrsm;
Oya'taxmuftuljyKrsm;udk avhusifhoifMum;ay;a&; vkyfief;tqifhqifhESifh
tpDtpOftrsKd;rsKd;wdkYudk þtcef;wGif azmfjyxm;onf/ Oya'taxmuftuljyK ywf0ef;usifESifh
tom;usatmif ueOD; vkyfaqmifjcif;rStp? Oya'taxmuftuljyKrsm; vlUtzJGUtpnf;twGif;
tvkyfvkyfEdkifatmif jyifqifay; &eftwGuf rSefuefaomuRrf;usifolrsm;ESifh vIyf&Sm;olrsm;
U KYAW MYINT LAW FIRM158
a&G;cs,fjcif;txd rdrdtpDtpOf\ oufwrf;umvtwGif; avhusifha&;tpDtpOfudk taumif
txnfazmfEdkifonf/ avhusifha&;umvtwGif; tokH;jyKrnfh tjyeftvSefwkHYjyef oifMum;
enf;rsm;? ay;Edkifonfh uRrf;usifrIESifh taMumif;t&mrsm;? oifwef;q&mrsm; a&G;cs,f&ef
enf;vrf;rsm;ESifh aqG;aEG;yJGwpfck pDpOfjcif;wdkYudk þtcef;wGif txl;jyKazmfjyxm;onf/
5-1 Oya'taxmuftuljyKwdkYtm; avhusifhoifMum;a&;twGuf ykHpHtrsKd;rsKd;
rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;udk avhusifhoifMum;ay;a&;onf tpOf vkyfaqmif
&rnfh wm0efwpf&yfjzpfonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm; 4if;wdk Ywm0ef0wå&m; rsm;udk
rxrf;aqmifrSD ueOD; oifwef; ydkYcs&rnf/ xdkYaemufvufawGU vkyfief;cGifrsm;? BuD;Muyfa&;
c&D;pOfrsm;ESifh tpDtpOf'g½dkufwmrsm;ESifhxdawGUqufqHjcif;?tpDtpOft& jyKvkyfaom
aqG;aEG;yJGrsm;rSwpfqifh pepfwusenf;vrf;jzifhaomfvnf;aumif;? vGwfvyfaom enf;jzifh
vnf;aumif; ulnDtm;ay;rIrsm;ESifh oif,lrIrsm;udk rdrdOya'taxmuftuljyK rsm; qufvuf
&&Sdaernfjzpfonf/ vkyfief;cGifoifwef;yg0ifaom zHGUNzdK;wdk;wufrI pOfqufrjywfjzpfay:aeaom
vkyfief;pOfonf taumif;qkH;aom Oya'taxmuftuljyKavhusifha&; oifwef; jzpfonf/
trsdK;rsdK;aom tpDtpOfrsm;onf Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf oifwef;yHkpH
trsdK;rsdK;udk zGH Y NzdK;wdk;wufaponf/ oifwef;yH kpHwpfrsdK;pDonf tpDtpOfvdktyfcsufESif h
t&if;tjrpfrsm;ESifhtnD pDpOfay;xm;onf/ rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf
&ufowåywf wpfywfcJG odkYr[kwf ESpfywfMumjyif;xefaom ueOD;oifwef;? vpOfvkyfief;cGiff
c&D;pOfrsm;ESifh ajcmufvwpfBudrf aqG;aEG;yJGrsm; jyKvkyfay;&ef vdktyfygrnf/ tu,fírdrd\
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 159
Oya' taxmuftuljyKrsm;udk Oya'vufawGUtokH;cstpDtpOfwpfckwGif avhusifhxm;NyD;
todtrSwf jyKxm;NyD;jzpfygu pmoifcef;tajccH ykHrSefaqG;aEG;yJ Grsm;udk yd k Ycsrnfh em&D
owfrSwfcsufrsm; yg0ifaom wpfESpfodkYr[kwf ESpfESpfoifwef;udk azmfaqmifEdkifonf/
Oya'taxmuftuljyKoifwef;trsKd;tpm;rsm;ESifh tqifhrsm;udk ab;buftñTef;wGif
azmfjyxm;ygonf -
rdrdoifwef;tpDtpOf\ tcsdefudkufrIESifh xda&mufrIonf oifwef;pwifpOfu
pmtkyfpmapmifrsm;udk rnfrQNyD; jynfhpkHatmif jyKpkxm;oenf;qdk onfhtcsufESifh
oufqdkifonf/ rdrd\pmjyKrsm;u rdrd\Oya'taxmuftuljyKrsm; twGuf
toifhtwifhjynfhpkHaompmtkyf pmapmifrsm;udk jyKpkxm;ygu? ueOD;oifwef;udk
us,fus,fjyeYfjyefY jyKvkyfNyD;? uGif;qif; aqmif&Gufjcif;rsm;? aqG;aEG;yJG wpfck
odkYr[kwf ESpfckponftm;jzifh jznfhpGufum oifwef;yxrESpf udkpDpOfoifhonf/
tu,fí jyKpkxm;aom pmtkyfpmapmifrsm;wGif jznfhpGufjyifqif rI trsm;tjym;
vdktyfonf[k xifjrif,lqygu ueOD;oifwef;udk tcsdefwdkwdk jyKvkyfNyD;
aemufqufwJGoifwef;rsm; jyKvkyf&efyxrESpfoifwef;udk pDpOfoifhonf/
tpDtpOfwpfckvkH;wGif rnfonfhtqifhü rnfonfhtajctaersm; jzpfay:vm
Edkifonf [laom pepfwusoifwef;ykHpHazmfjy&mwGif ajymif;vG,fjyifvG,fjyKvkyfEdkifonf/
ta&;tBuD;qkH;tcsufrSm rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;\ vdktyfcsufrsm;udk pOfqufrjywf
avhvmaeNyD;? vdktyfaom axmufyHh tm;ay;rIrsm;ESifhBuD;MuyfrIrsm;jzifh 4if;wdkY\vkyfief;rsm;
xda&mufrI &Sdap&ef tcsufyifjzpfonf/
enf;vrf;wus Oya'taxmuf
tul jyKoifwef; tqifhrsKd;rsKd;
� tajccHoifwef;
Oya' taxmuftuljyKrsm;
tm;vk H ;twGuf vd ktyfonf h
taxGaxG uRrf;usifrIrsm;udk
ydkYcsonfh pHjyKtajccHoifwef;/
� txl;jyKoifwef;
Oyrmtm;jzifh? trsKd;orD;rsm;\
vlUtcGif hta&; tkyfpkrsm;ESif h
vufwJGvkyfudkif&aom Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf trsKd;
orD;rsm;ESifhoufqdkifaom Oya'
a&;&m acgif;pOfrsm;udk ydkrdk us,f
jyefYpGm oifwef;ay;&ef vdktyf
ygrnf/
� tvkyfcGifoifwef;
tBuHay;½kH;cef; odkYr[kwf vlUtzJGU
U KYAW MYINT LAW FIRM160
5-1-1 ueOD;oifwef;
Oya' taxmuftuljyKrsm;twGuf ueOD;oifwef;onf rdrdvkyfaqmifcJ honfh
tvkyfrsm;teuf tjrifhrm;qkH;tawGUtBuHKwpfckjzpfygrnf/ ,if;oifwef;onf rdrd tpDtpOf
twGif; tqifhopfwpfckudk rSwfwrf;wifEdkifrnfjzpfNyD; tem*wfoifwef;rsm;twGuf tajccHrsm;
jzpfvmayrnf/
ueOD;oifwef;onf omreftm;jzifh wpfywfodkYr[kwf ESpfywfMumEdkifonf/ qD&mvD,Gef
EdkifiHwGifjyKvkyf onfh ueOD;oifwef;onf &ufowåywfESpfywfausmfMumcJhonf/ (oifwef;
tpDtpOfudk aemufqufwJG 5 wGifMunfhyg)/ oifwef;tpDtpOf vdktyfcsufwGif owfrSwf
xm;aom Oya'a&;&m e,fy,ftay: tajccHí avhvmtuJjzwfjcif;? avhvma&;c&D;pOf
rsm;rS owif;tcsuftvufrsm; ESifh oifwef;wdkYudk tpydkif;wGifatmufyge,fajr (3) cktay:
tm½Hkpdkufonf/
t&if;cH Oya'rsm; (Oyrm -zJGUpnf;ykH tajccHOya'? w&m;repfemrI? jypfrIqdkif&m
Oya' ESifh rdom;pkOya')
tpdk;&\vkyfief;vnfywfykHESifh qD&mvD,Gef w&m;½kH;rsm;\zJGUpnf;ykH (þtcef;wGif
&JESifh vlrIzlvkHa&;0efBuD;XmerS udk,fpm;vS,frsm;yg0ifonf)
Oya' taxmuftuljyKrsm;\ uRrf;usifrIrsm; (Oyrm - zsefajzjcif;? awGUqkH
ar;jref;jcif;? xGufqdk csuf&,ljcif;? wifjyawmif;qdkjcif;? vlUtzJGUtpnf;udk ynm
ay;jcif;? tdrfwGif;tMurf;zufrIcH&olrsm;ESifh xdawGUqufqHjcif;ESifh pDrH cefYcJGa&;
qdkif&menf;vrf;rsm;)
tpnf;twGif;wGif tawGUtBuHK
&SdNyD;aom Oya'taxmuftuljyK
rsm;ESifhtwlvufwJGvkyfaqmif&if;
oif,laponfh oifwef;wpfrsKd;/
� rGrf;rHoifwef;
tcgtm;avsmfpGm rGrf;rHoifwef;
rsm;jyKvkyfay;jcif;onf Oya'
taxmuftuljyKrsm;taejzifh
uRrf;usifrItopfrsm;ESifh Oya'
a&;&m aemufqkH;tajymif;tvJ
rsm;ud koif,l&e f tultnD
ay;&m a&mufonf/
� oifwef;q&mrsm;twGuf yd kr d k
acwf rSDaom avhusifhoifMum;
a&;
uRrf; usifrIrsm;
tawGUtBuHK& S daom Oya'
taxmuf tuljyKrsm;udk aemuf
xyfoifwef;rsm; ay;jcif;jzif h
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 161
rdrd\ oifwef;rsm;wGif a'oqdkif&m&JwyfzJGU? oufqdkifaom0efBuD;Xmersm;ESifhat*sif
pDrsm; ESifh a'oqdkif&m odkYr[kwf EdkifiHvkH;qdkif&m Oya'jyKtzJGUrsm;rS udk,fpm;vS,frsm; yg0if
ywfoufEdkifonf/ oifwef;om;rsm;taejzifh t&if;cH Oya'rsm;ESifh rl0g'rsm;udkod&SdNyD;? tpdk;&\
vkyfief;aqmifwmrsm;udk rnfodkYvrf;ñTefEdkifonfudk od&Sdem;vnf&ef jyify a[majymol rsm;ESifh
uGif;qif;avhvma&; c&D;pOfrsm;rSwpfqifh ynmay;Edkifonf/
Oya'taxmuftuljyKavhusifha&; ueOD;tpDtpOfwGif Oya'taxmuftuljyK
rsm;tm; 4if;wdkY\ wm0efrsm;udk xrf;aqmifEdkif&ef jyifqifay;onfomru? pDrHudef;udk
taxmuftuljyKyg0ifrnfh tjcm;tzJGU rsm;udkyg BudKwifjyifqif&efyg0ifonf/
oifwef;aMumifhtusKd;&Sdrnfh taxmuftuljyKtzJGUrsm;wGif pDrHudef;tBuHay;tzJGUESifh
vlUtzJGUtpnf;wGif wm0efxrf;aqmifrnfh (w&m;0if odkYr[kwf w&m;r0if) a'oqdkif&m
t&mxrf;rsm;yg0ifonf/ vlUtzJGUtpnf;ynmay;a&;vkyfief;pOfwGif vlxktajccH Oya'
taxmuftuljyKrsm; yg0ifrnfjzpfNyD; tjcm;tzJGUtpnf;rsm;udk ueOD;oifwef;rsm;ay;jcif;u
Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf taMumif; owif;jyefYESHYapNyD; a'ocHrsm;tMum;od&Sdaeatmif
zefwD;Edkifonf/
5-1-2 vkyfief;cGifavhusifhjcif;ESifh ynmqufvufoifMum;jcif;
oifwef;om;rsm;udk ueOD; oifwef;rnfrQay;xm;onfjzpfap? xda&mufaom
vkyfief;cGif aqmif&GufrIrsm;jzpfap&ef a&SUaersm;ESifhtjcm;aomoifwef;q&mrsm;u a&&Snf
BuD;Muyfay;&ef r&Sdrjzpf vdktyfayonf/ ueOD;oifwef;onf ta&;BuD;aom yxrajcvSrf;
oifwef;q&mrsm; jzpfvmNyD;?
4if;wdkY vIyf&Sm;aeonfh vlUtzJGU
tpnf;twGif; Oya' taxmuf
tuljyKtopfrsm;udk arG;xkwf
&mwGif ulnDEdkifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM162
jzpfaomfvnf; xda&mufrI&Sdaom Oya'taxmuftuljyKrsm; arG;xkwf&mwGif aemufqkH;tqifh
r[kwfao;ay/ us,fjyefYaomaqG;aEG;yJGjzifh oifwef;om;rsm;udk ueOD;oifwef;ay;NyD;aemuf
pmoifcef;ykHpH (Oyrm - aqG;aEG;yJGrsm;)ESifhvkyfief;cGif avhusifhjcif;ykHpH (Oyrm - vkyfief;cGifwGif
avhusifhjcif;ESifh tpDtpOf 'g½dkufwm\ BuD;Muyfa&;vkyfief;pOfrsm;rS taxmuftul&&Sdjcif;wdkYudk
aygif;pyfxm;aomoifwef;rsm;jzifh qufvufavhusifhay;&ef vdktyfonf/ rdrdjyKvkyfrnfh
Oya'taxmuftuljyKoifwef; ykHpHonf rdrd&&Sdaom t&if;tjrpfrsm;ESifh tajctaersm;
tay:wGifrlwnfonf/ rnfonfhtajctaewGif jzpfapumrloifwef;om;rsm;onf
aemufxyfoifwef;rsm;? avhusifhay;rIrsm; qufvufcH,l&rnfjzpfaMumif;ESifh uGif;qif;
aqmif&Gufjcif;rsm;jzifh qufvufoif,lrIonf Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tvkyfwpfpdwf
wpfydkif;jzpfaMumif; em;vnf&eftcsufonf ta&;BuD;ygonf/ tcef;(7)wGif uGif;qif;
aqmif&Gufjcif;ESifh qufvufBuD;Muyfjcif;qdkif&m tao;pdwfudk azmfjyxm;onf/
EdkifiHtcsKdUwGif Oya'taxmuftuljyKynma&;tpDtpOfudk bJGUtyfESif;Edkifaom
wuúodkvf odkYr[kwf a&SUaersm;aumifpDuJhodkY Oya'a&;&mtzJGUtpnf;rsm;\ w&m;0iftod
trSwfjyKrI&&Sdatmif aqmif&Gufxm;Muonf/ awmiftmz&duEdkifiHwGif bmom&yfoifwef;
ajcmufv? vkyfief;cGifoifwef; 18 v? pkpkaygif; ESpfESpfMum 'Dyvdkrmoifwef;udk (University
ofNatalDurban)wGif avhusifhoifMum;aom tpDtpOfudk vlUtzJGUtpnf; Oya'ESifh aus;vuf
zHGUNzdK;a&;pifwm (CommunityLawandRuralDevelopmentCentre)u vkyfaqmifavh&Sdonf/
,cktcg txufazmfjyygtpDtpOfudk (UniversityofKwaZulu-Natal)u vTJajymif;,lNyD;
Oya'taxmuftuljyK 'Dyvdkrm ESpfESpfoifwef;ydkYcsay;vsuf&Sdonf/ ,if;'Dyvdkrmoifwef;wGif
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 163
ynmoifumv &SpfywfwpfBudrf pkpkaygif; &SpfckygNyD;? tGefvdkif;ESifhvkyfief;cGif uGif;qif;oifwef;
rsm;jzifh zJGUpnf;xm;onf/
ZifbmabGEdkifiHOya't&if;tjrpfrsm; azmifa';&Sif; (LegalResourcesFoundation)wGif
Oya'ynma&;aumifpD (CouncilforLegalEducation)ESifh Oya'tzJGU (LawSociety)wdkYrS
pmar;yJGrsm;ESifh atmifvufrSwfrsm;yg0ifaom tqifh(5)qifh oifwef;tpDtpOfudk okH;ESpfrS
av;ESpfMumtxd avhusifhoifMum;ay;onf/
5-2 avhusifhoifMum;a&;wGif yg0ifonfh taMumif;jcif;&mrsm;
avhusifha&;oifwef;ygtaMumif;t&m^rmwdumrsm;onf tcef;(4)wGif azmfjyxm;onfh
twdkif; rdrdjyKpkxm;aom pmtkyfpmapmifrsm;ESifht&if;tjrpfrsm;tay:rlwnfrnfjzpfonf/
tMurf;tm;jzifh rmwdumrsm;udk atmufygtwdkif; acgif;pOf(3)ckcJGjcm;Edkifonf/
Oya'aMumif;qdkif&m A[kokw^taMumif;t&m
Oya'taxmuftuljyK uRrf;usifrIrsm;
tpdk;&\ zJGUpnf;ykHESifhvkyfief;vnfywfykH taxGaxGowif;tcsuftvuf
Oya'taxmuftuljyK avhusifha&;tpDpOfrsm;\ oifMum;a&;&nf&G,fcsufrsm;onf
trsm;tm;jzifh qifwljzpfaomfvnf;? rdrd\Oya'taxmuftuljyKrsm; vkyfaqmifcsuf
tay:rlwnfí wdusaomtaMumif;t&mrsm;ESifh uRrf;usifrIrsm;udk txl;jyKavhusifhay;jcif;ü
jcm;em;Edkifayonf/
owfrSwfxm;aomvlOD;a&wpfpktwGuf tm½kHpl;pdkufonfh Oya'taxmuftuljyK
U KYAW MYINT LAW FIRM164
tpDtpOfrsm;onf ,if;vlUtzJGUtpnf;ESifhoufqdkifonfh acgif;pOfrsm;udk ydkrdktxl;jyK&rnf
(Oyrm tm;jzifhtrsKd;orD;rsm;tarGqufcHrIOya' odkYr[kwf Roma trsKd;orD;rsm;udk cJGjcm;
qufqHjcif;)/ þacgif;pOfrsm;udktcef;(2)yg azmfjycsufrsm;twdkif; tpDtpOf tajctae
okH;oyfcsuft& azmfjycJhNyD;jzpfEd kifonf/ vlUtzJGUtpnf;ynmay;a&;vkyfief;udk rdrd\
Oya'taxmuftuljyKrsm;u rsm;pGmjyKvkyf&ef vdkonf[k BudKwifarQmfrSef;xm;ygu? oifwef;
umvwGif 4if;wdk Y\oifjyenf;uRrf;usifrI&S dap&ef txl;jyKavhusifhoifMum;ay;&rnf/
oifwef;tpDtpOf\ OD;pm;ay; u@tvdkuf tBuHjyKjcif;? vlUtzJGUtpnf;zHGUNzdK;a&;vkyfief;?
ynmay;a&;ESifh Oya'a&;&m uRrf;usifrIoifwef;rsm;udk [efcsufnDpGmay;Edkif&ef vdktyfrnf
jzpfonf/
rdrd\Oya'taxmuftuljyK oifwef;onf rdrdiSm;&rf;cefYxm;onfh yk*¾dKvfrsm;\
ausmaxmuf aemufcHESifh ynma&;tqifhtwef;wdkYESifh vdkufavsmnDaxGjzpf&efvdkonf/
Oyrmtm;jzifh rGef*dkvD;,m;EdkifiHrS Oya'taxmuftuljyKrsm;onf Oya'bJGU&NyD;? Oya' qdkif&m
A[kokw&Sdolrsm;jzpfonf/ uarÇm'D;,m;EdkifiHrS Oya'taxmuftuljyKrsm;onf &SdNyD;aom
tifef*sDtdkrsm;wGif tzJGU0ifrsm;jzpfNyD; vlUtzJGUtpnf;zHGUNzdK;a&;ESifhyk*¾dKvfa&; tBuHjyKjcif; rsm;udk
uRrf;usifNyD;olrsm;jzpfonf/ pDrHcsufa&;qJGrIvkyfief;pOfuyif aemufcHowif;tcsuftvuf
rsm;ESifh tpDtpOf&nfrSef;csufrsm; &&SdNyD;jzpfonfhtavQmuf oifwef;twGuf ueOD;&nfrSef;csuf
rsm;udk owfrSwfEdkifrnfjzpfonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKwpfOD;wGif &Sd&rnfh taxGaxGuRrf;usifrIrsm;
pm&if;udk atmufwGifazmfjyxm;onf/ tqdkygpm&if;udkrdrd\Oya' taxmuftuljyKrsm;
yg0if&ef arQmfrSef;xm;onfh tcef;u@tvdkuf vdktyfovdk nd§EIdif;owfrSwfEdkifonf/ rdrd jyKpk
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 165
xm;aom pmtkyfpmapmifrsm;? ueOD;oifwef;ESifh qufpyfaqG;aEG;yJGrsm;u uRrf;usifrI
trsKd;tpm;rnfrQudk avh usifhay;Edkifrnfqdkonfhtcsuftm; BudKwifpOf;pm;&efvdktyfonf/
Oya'taxmuftuljyKrsm; vkyfief;wm0efxrf;aqmif&mwGif r&SdrjzpfvdktyfrnfhtaMumif;
t&mrsm;ESifh uRrf;usifrIrsm;udk jyKpkxm;aom pmtkyfpmapmifrsm;udk ueOD;oifwef;ay;pOfwGif
vTrf;NcHKrdapoifhonf/ Oya' taxmuftuljyKvkyfief;twGuf y"meusaom rdwfqufjcif;?
tm;ay;axmufcH jcif;E Si f h avhusif ha&; uRrf;usifr Irsm;&S dap&ef oifwef;rsm;onf
txl;ta&;BuD;ayonf/tjcm;aom uRrf;usifrIrsm;ESif h taMumif;t&mrsm;udk rdrd\
Oya'taxmuftuljyKrsm; vkyfief;cGif0ifa&mufNyD;onfhtcsdefwGif tus,fw0ifh&Sif;jyjcif;jzifh
od&Sdxm;apoifhonf/
atmufwGifazmfjyrnfh uRrf;usifrIrsm;tm;vkH;udk Oya'taxmuftuljyKwdkif;
ydkifqdkifEdkifrnf r[kwfyg/ tcsKdUaomudpö&yfrsm;wGif 4if;wdkYtusKd;jyKrnfh vlUtodkif;t0ef;
tay:rlwnfum tm½kHpl;pdkufrIjyKvkyf&rnf/ tcsKdUae&mwGif4if;wdkY\ pmwwfajrmufrIESifh
ynma&;tqifhtwef;tay:rlwnfaom tuefYtowfrsm;&SdEdkifonf/ odkYaomf þpm&if;onf
Oya'taxmuftuljyKrsm;&Sdoifhonfh uRrf;usifrIrsm;ESifh A[kokwrsm;udkvrf;ñTefazmfjy
xm;onf/
vufawGUusaom Oya'a&;&m uRrf;usifrIrsm;
,if;wdkYwGif xGufqdkcsuf&,ljcif;? tcsuftvuf&Smjcif;ESifh pkHprf;ppfaq; jcif;enf;jzifh
trIrsm;twGuf oufaocHtaxmuftxm;rsm; &,ljcif;? tajccH Oya'aMumif;jcif;&m
pma&;om;jcif;ESifh wdkifcsufzGifhjcif; (erlempmudk aemufqufwJG wGifMunfhyg)/
U KYAW MYINT LAW FIRM166
Oya'aMumif; vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh vufawGUusifhokH;rIrsm;ESifhywfoufí Oya'
taxmuftuljyKrsm;u tBuHÓPfay;Edkifoifhonf/
trIwJGESifh pm&Gufpmwrf; xdef;odrf;jcif;? uRrf;usifrIrsm;
trIwJG wpfckpDtwGuf zdkifwJGjcif;pepfESifh trIudkpepfwusvdkufwwfjcif;rsm;
yg0ifonf/
Oya'\ tajccHoabmw&m;ESifh Oya'aMumif;vkyfxkH;vkyfenf;rsm;
Oya'ujy|mef;xm;aom zrf;qD;jcif;? xdef;odrf;jcif;ESifhtmrcHay;jcif;? w&m;r
aMumif;t& awmif;qdkrI? &mZ0wfrIyk'frrsm;jzifh pJGqdkjcif;? w&m;½kH;\ wm;qD;trdefYESifh
wm;0&rf; avQmufxm;jcif; ponfhuRrf;usifrIrsm; yg0ifonf/ tajccH Oya' tcGifh
ta&;rsm;ESifh ,if;tcGifhta&;rsm;\ usifhxkH;qdkif&mu@rsm;udk aumif;pGmem;vnfNyD;
vlxkudkjyefvnf&Sif;jyEdkifoifhonf/ Oya'taxmuf tuljyKrsm; trsm;tm;jzifh
udkifwG,f ajz&Sif;&onfh Oya'taMumif;t&mpm&if;udk tcef;(4)wGif Munfhyg/
a&SU aersm;ESifh qufoG,fvkyfaqmifjcif;
trIonfwpfOD;u udpö&yfwpfckudk a&SUaexHwifjy&ef jyifqifay;jcif;? trIonf\
trItwGuf a&SUaersm;ESifh qufvufaqmif&Gufjcif;? a&SUaeESifhvlUtzJGUtpnf;tMum;
tquftoG,ftjzpf aqmif&Gufay;jcif;? a&SUaersm;udk,fpm; pm&Gufpmwrf;jyifqif
ay;jcif;ESifh vkyfief;aqmif&Gufjcif; ESifh Oya'aMumif;trIrsm;udk vlUtzJGUtpnf;twGif;
aqG;aEG;jcif;rsm; yg0ifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 167
tBuHay;jcif;ESifh qufqHa&;uRrf;usifrIrsm;
Oya'taxmuftuljyKwpfOD;onf awGUqkHar;jref;jcif;rsm;? em;axmifjcif;? tjiif;
yGm;rIrsm;udk ajz&Sif;jcif;ESifh tBuHÓPfay;jcif;rsm; jyKvkyfEdkifonfh t&nftcsif;
&Sdoifhonf/ tjyeftvSef pum;ajymqdkjcif;jzifh oufqdkifaom Oya'a&;&m
jyóemudk BudKazmfxkwfEdkifNyD;? taumif;qkH;ukpm;enf; &SmazGjcif;onf t"du
usaomawGUqkHar;jref;jcif; uRrf;usifrIjzpfonf/
tjcm;enf;jzifh tjiif;yGm;rIajz&Sif;a&;
w&m;½kH;odkYoGm;jcif;odkYr[kwf tMurf;enf;jzifh rajz&Sif;bJ nd§EIdif;jcif;? zsefajzjcif;?
ckHorm"denf;jzifh ajz&Sif;jcif;jzifh jyóemrsm;udk vlUtzJGUtpnf;twGif;ü ajz&Sif;jcif;/
vlUtzJGUtpnf;ynmay;a&;qdkif&m uRrf;usifrIrsm;
Edk;Mum;rI jr§ifhwifa&;enf;vrf;rsm;? oif,loludk,fwdkifyg0ifapaom oifMum;
enf;rsm;udk tokH;jyKyk H? aqG;aEG;yJ Grsm;jyKvkyfjcif;? jyóemrsm;udk tusOf;csK H;
rSwfom;jcif;ESifh bmomjyefqdkjcif;rsm;? Oya'a&;&m udpö&yfrsm;udk bmom&yfqdkif&m
pum;vkH;rsm;rygbJ aqG;aEG;rIud k aqmif&Gufjcif;? vlUtzJ GUtpnf;twGuf
ta&;BuD;qkH;aom Oya' jyóem rsm;udk azmfxkwfjcif;ponfwdkYtygt0if Oya'ESifh
Oya'aMumif; vkyfxkH;vkyfenf;rsm;udk wyg;oltm; oifjyEdkif&ef avhvmoif,ljcif;/
U KYAW MYINT LAW FIRM168
vlUtzJGUtpnf;ESifh vufwJGvkyfaqmifjcif;ESifh vlUtzJGUtpnf;tm; pGrf;&nf jr§ifhwif
ay;jcif;
vlUtzJGUtpnf;wpfckudk wm0efcH&efenf;vrf;? jyóemrsm;ESifh Oya'aMumif;
enf;vrf;rsm;udk aqG;aEG;jcif;enf;vrf;rsm;? udk,fhtm;udk,fudk;? udk,fxludk,fx
vlrIa&;aqmif&GufrIrsm; jyKvkyf&ef vlUtzJGUtpnf;rsm;udk pnf;½kH;jcif;ponfrsm;udk
oif,l&ef
vlUusifh0wfESifhqdkifaom ½Iaxmifhrsm;
tusKd;pD;yGm;y#dyu©rsm;udk todtrSwfjyKjcif;? aocsmaomormorwf&Sdjcif;? EdkifiHa&;
rygbJ xdawGUqufqHjcif;ESifh oifhavsmfaom trlt,mrsm;&Sd&efvkdtyfonf/
uGef,ufwnfaqmuf&mwGif uRrf;usifrIrsm;
uGef,ufwnfaqmufrI uRrf;usifatmif avhusifhxm;NyD; tBuHay;½kH;Xmersm;?
tjcm;aom 0efaqmifrIvkyfief;rsm;ESifh vlUtzJGUtpnf;rsm;ESifh vkyfazmfudkifzufrsm;
tjzpf qufoG,fxm;&Sdjcif;/
rD'D,muRrf;usifrIrsm;
zwf&vG,fulaom vufurf;pmapmifrsm;ESifh pmtkyfi,frsm;jyKpkxkwfa0jcif;? owif;
axmufrsm;? owif;pmwdkufrsm;ESifh qufqHaqmif&Gufjcif;/
apmifhMunfhppfaq;jcif;qdkif&m uRrf;usifrIrsm;
vlUtzJGUtpnf;twGif; jzpfysufaeonfrsm;udk rnfodkYapmifhMunfhppfaq;&rnfudk
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 169
od&Sdem;vnfjcif; (Oyrm-&JwyfzJGUu tdrfrsm;udk 0ifa&mufpD;eif;jcif;? vlrsm;
zrf;qD;jcif; rsm;udk rnfodkYrSwfwrf; wifrnf? rnfodkY qufvkdufrnf)/ þae&mwGif
tpD&ifcHpmrsm; a&;om;jcif;? ar;cGef;rsm;jyKpkjcif;ESifh okawoevkyfjcif;rsm;
yg0ifonf/
axmufcHtm;ay;jcif;qdkif&m uRrf;usifrIrsm;
vlUtzJGUtpnf;\ vdktyfcsufrsm;ESifh pdwf0ifpm;rIrsm;udk Oya'qdkif&m bmompum;odkY
bmomjyefqdk&ef uRrf;usifjcif;? MoZm&SdaomtzJGUtpnf;rsm; (Oyrm-Oya'jyKtzJGUrsm;?
w&m;½kH;rsm; ESifh tpdk;&tmPmydkifrsm;)udk vlUtzJGUtpnf; okdYr[kwf tzJGUrsm;\
tusKd;pD;yGm;tvdkYiSm pnf;½kH;jcif;/
rdrd\ oifwef;rsm;wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;tokH;cs&ef arQmfvifhxm;onfh erlem
uRrf;usif rIrsm;ESifh ,if;wdkYudk rnfodkYavhusifh&rnfponfrsm;udk pmtkyfpmapmifrsm;wGif
xnfhoGif;azmfjyoifhygonf/ tqdkyg vufpJGpmapmifrsm;wGif oifjyKpkxm;aom pmapmifrsm;ESifh
vufurf;pmapmifrsm;yg0ifEdkifonf/
(TimapforJusticeParalegalProgram)\ ueOD;oifwef;wGif trIonfvufcHjcif;ESifh
tao;okH;aiGpm&if;ykHpHrsm;? vpOftpD&ifcHpma&;enf;ESifh Oya' taxmuftuljyKvkyfief;twGuf
tjcm;aomt&if;tjrpfponfh tkyfcsKyfrIqdkif&m vufurf;pmapmifrsm; yg0ifonf/ ,if;wdkYudk
rSwfpkrsm;jzifh &Sif;jyxm;onf/ rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf jyKpkaom t&if;tjrpf
rsm;wGif tkyfcsKyfrIqdkif&mudpörsm;wGif vdktyfrnfh ykHpHrsm;udk xnfhoGif;jyKpkoifhonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM170
5-3 avhusifhoifMum;a&;enf;vrf;
Oya'taxmuftuljyKrsm;udk avhusifhoifMum;ay;&mwGifvdktyfaomuRrf;usifrIESifh
tajccHOya'rsm;udk od&Sdap&ef vkyfaqmifay;&rnf/ tajctaeay:rlwnfí rnfonfh
enf;vrf;udk tokH;jyK& rnfqdkonfudk Oya'taxmuftuljyKrsm; taejzifh pOf;pm;vkyfaqmif&ef
vdktyfrnfjzpfonf/ Oyrmtm;jzifh qD&mvD,GefEdkifiHwGif rdom;pktwGif; tMurf;zufrIodkYr[kwf
uav;oli,frsm;udk rSm;,Gif;zrf;qD; xdef;odrf;jcif;ponfh yk*¾K dvfa&;jyóemrsm;udk
Oya'taxmuftuljyKrsm;u tcGifhta&;ESifh vkyfenf;qdkif&m tcsuftvufrsm;ay;jcif;?
tjiif;yGm;rIudk zsefajzjcif;ESif h trIonftaejzif h tpdk;&ESif h a'otmPmydkifrsm;ESif h
qufqH&mwGif ulnDrIay;jcif;rsm;vkyfaqmifay;onf/ tpdk;&ydkif;rS tusifhysufrI? jcpm;rI
udpö&yfrsm;wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzJGUtpnf;ESifh xdawGUNyD; pum;ajymjcif;?
tmPmydkifrsm;udk ajymif;vJa&;twGuf orm;½dk;usESifh w&m;0if axmufcHtm;ay; jcif;ESifh
vlUtzJGUtpnf;rSyk*¾dKvfrsm; pkaygif;ta&;,lvkyfaqmif&ef pnf;½kH;jcif;rsm;udk aqmif&Gufonf/
þvkyfief;wm0efrsm;onf Oya'taxmuf tuljyKrsm;\ vufawGUb0vkyfief;rsm;jzpfNyD;
tao;pdwfudk tcef;-6 ]]w&m;a&;qdkif&m jyóemrsm;udk ajz&Sif;jcif;}}wGif azmfjyxm;onf/
tajccHusaom Oya'rsm;ESif h ywfoufonfh tcsuftvufrsm;udk oifcef;pm
ydkYcsjcif;rsm;t& od&SdEdkifaomfvnf;? tjyeftvSefwkHYjyefjcif;? oif,loludk,fwdkifyg0ifapaom
enf;vrf;rsm;u Oya' taxmuftuljyKoifwef;omrsm;\ uRrf;usifrIrsm; ydkrd k&&Sd&ef
ta&;ygvSonf/oifwef;om;udk,fwdkif yg0ifapaom oifMum;enf;wGif oifwef;om;rsm;
vIyf&Sm;rI jyKvkyf&mwGif ynm&SifykHpHESifhpdwfvIyf&Sm;zG,f&m xdawGUqufqH&ef&nf&G,fonf/
þenf;vrf;rsm;onf Oya'taxmuftuljyKrsm; vkyfief;aqmif&Gufrnfh vIyf&Sm;rIrsm;ESifh
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 171
pyfqdkifonfh uRrf;usifrIrsm;udk tav;xm;tm;jznfhay;rnfjzpfonf/ þvrf;ñTef pmtkyftcef;-
4wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;udk avhusif hay;&mwGif vdktyfrnfh pmapmifrsm;udk
azmfjyxm;onf/ þvrf;ñTefpmtkyfonftjyeftvSef wkH Yjyefapaom oifcef;pmrsm;ESifh
trsm;qkH;tokH;jyKonfh tjyeftvSefwkHYjyefapaomoifjyenf;rsm;udk aemufqufwJG (7)wGif
azmfjyxm;onf/ trIwGJavhvmjcif;rsm;? o½kyfouefwlatmifzefwD;jcif;rsm;ESifh yg0if&rnfh
tcef;u@ ponfrsm;udk tokH;jyKjcif;onf Oya' taxmuftuljyKoifwef;rsm;wGif
wGifus,fvSonf/ trIwGJavhvmjcif;rsm;ESifh o½kyfouefwlatmifzefwD;jcif;rsm;onf Oya'
taxmuftuljyKvufawGU vkyfief;cGifwGif awGUBuHK&rnfhtajctaersm;udk ñTefjyay;Edkifonf
uarÇm'D;,m;EdkifiHwGif Oya'taxmuftuljyKrsm; wu,fawGUBuHK&rnfhudpöESifh 4if;wdkY\
tcef;u@udk oifweff;umvwGif rdwfqufay;onf (Oyrm - ajr,mydkifqdkifjcif; tjiif;yGm;rI
ab;buftñTef;udkMunfhyg)
Oya'taxmuftuljyKrsm; yg0if&rnfh tcef;u@t& awGUqkHar;jref;jcif;ESif h
xGufqdkcsuf &,ljcif;qdkif&m uRrf;usifrIrsm;udk aqG;aEG;yJGrsm;wGif avhusifhay;avh&Sdonf/
oifwef;om;rsm;udk trIonf tjzpfodkYr[kwf Oya'taxmuftuljyKtjzpf tcef;u@vdkuf
o½kyfaqmifavhusifhaponf/ trIonfudk tcsuftvufrsm;ay;NyD; 4if;\ jyóemudk
Oya'taxmuftuljyK oifwef;om;xH wifjyaponf/
qD&mvD,GefEdkifiHwGif jyKvkyfaom oifwef;wpfckwGif trIonfonf &GmolBuD;u
owfrnf[k Ncdrf;ajcmufxm;onfhtwGuf pdwf*a,muf*,ufjzpfaeonfh tajctaewpf&yfudk
zefwD;xm;onf/ þtrIonf\ Zmwfvrf;onf oifwef;om;rsm; vufawGUvkyfaqmif&mwGif
yg0if&rnfh tcef;u@udk jyifqifay;EdkifaMumif; oifcef;pm&Edkifonf/
Oya' taxmuftuljyKvkyfief;
atmifjrifjcif;Zmwfvrf;-
ajr,m yl;wJG ydkifqdkifjcif;
tjiif;yGm;rI
uarÇm'D;,m;EdkifiH
vli,fwpfa,mufonf ta':
jzpfolESifhtwlvmaeonf/ ta':u
,if;vli,fudkvufcHí tdrfaxmif
zufZeD;wpfa,mufudkyif &Smay;
cJhonf/ vufxyf NyD;aemuf vli,f\
vkyfief;tajc taet& ajymif;a&TU
oGm;cJhNyD;? ESpftenf;i,f Mumaom
tcg&GmodkYjyefvmNyD; ta':jzpfolESifh
twlaexdkifonf/ xd ktcs defwGif
vli,f ZeD;armifESHonf ta':\
ajray:wGif oD;jcm;tdrfaqmufvkyf
aexdkifvdkMuonf/
ta':jzpfolu cGifhjyK&ef jiif;qdk
aomfvnf; wljzpfolu ZGwfwdk;í
U KYAW MYINT LAW FIRM172
]]tu,fpifppf tqdkygtrIonfonf &GmolBuD;\ qdwfESpfaumifudk tapmydkif;u
cdk;,lcJ honf/ odk Yaomf,if;tcsufudk Oya'taxmuftuljyK oifwef;om;u
trIonftm; awGUqkHar;jref;pOf rSefuefaom ar;cGef;udk ar;EdkifrSomxGufvmrnfjzpfonf/
trIonftkyfpkwGif tcsKdUwdkYonf o½kyfaqmiftppfrsm; jzpfNyD; Oya'taxmuftuljyK
twGuf t&m&mcufcJatmifjyKvkyfwwfMuonf/ pmoifcef;wGif oifMum;cJhonfrsm;ESifh
OD;aESmufwGif rSwfom;xm;onfrsm;udk taESmifht,Sufay;wwfaom trIonfrsm;a&SUwGif
vufawGUtokH;jyK&mwGif rvG,fulaMumif;? awGUqkHar;jref;jcif;ESifhxGufqdkcsuf&,ljcif;
vkyfief;pOfrsm;udk vufawGU oabmaygufvmEdkifonf}}/
trIrsm;tay:tajccHaomtajctaeESifh yg0if&onfh tcef;u@udk tokH;jyKaom
oifwef;rsm;wGif Oya'taxmuftuljyKvkyfief;cGifwGif awGUBuHK&rnfh tajctaejrifuGif;rsm;udk
wifjy½kHru? vlUtzJGUtpnf;twGif; us,fjyefYpGm ywfoufvmEdkifaom jyóemrsm;udk qJGxkwf
&mwGif tultnDay;onf/
[efa*&DEdkifiHrS tpDtpOfrsm;wGif Roma rsm;ESifhywfoufaom trIrsm;udk rsm;EdkiforQ
rsm;rsm; tokH;jyKonf/ trIudpörsm;udk us,fjyefYpGmodEdkif&ef oifwef;om;rsm;udk trIudpö\
jyóemonf Oya'aMumif;ESifh pyfqdkifovm; odkYr[kwf Oya'aMumif;r[kwfaom enf;vrf;jzifh
ajz&Sif;oif hovm;[laom ar;cGef;ar;&rnf/ þtrIudpöonf us,fjyef Yaom Roma
vlUtzJGUtpnf;ESifh ywfoufovm;[lí oifwef;q&muar;&rnf/ oifMum;jcif; wpfckpD\
ykHpHaemufuG,frS awG;awmpOf;pm;ykHudk oifwef;q&m acgif;aqmif wpfOD;u atmufyg twdkif;
xkwfazmfcJhonf/
tdrfaqmufjcif;udk pwifcJ honf/
4if;wdkYonf vlxk tBuHay; yk*¾dKvfxH
a&mufvmcJhaomfvnf; ,if;jyóem
udkrajz&Sif;Ed kifcJ hay/ wljzpfolu
&GmvlBuD; xHcsOf;uyfcJh&m &GmvlBuD;u
wdwfqdwfpGm qufaqmuf&ef tBuH
ay;cJhonf/ta': jzpfolu &Jpcef;odkY
oGm;a&muf NyD;aemuf c½dkiftmPmydkif
rsm;xHwdkifMum; cJhonf/ þajronf
rlvu olrtbdk; jzpfolu ydkifqdkifNyD;?
4if;udk vTJajymif;ay;cJhjcif;jzpfaMumif;
wifjycJ honf/ c½d kiftmPmydkifu
wljzpfol udk tdrf aqmufjcif;&yfwefY&ef
trdef Yay;cJ haomfvnf; wl jzp fol
ZGwftwif; qufaqmufNyD; trdefY
onf tBudrfBudrft&mrxifcJhay/
wljzpfolu vlxktBuHay;yk*¾dKvf
xHcsOf;uyf&m vlxktBuHay; yk*¾dKvfu
ESpfbufpvkH;udk ac:,lcJhonf/ 4if;
wdkY\ jzpfysufyHkZmwfvrf;udk jyefajym
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 173
]]oifwef;om;rsm;ESifh qDavsmfrnfh trIrsm;udk a&G;íoifMum;ay;&rnf/ rnfonfh
tcsdefwGif þudpöud k cJ G jcm;qufqHrI[kqdkEd kifrnfenf;/ wif;usyfaom Oya'a&;&m
jyóem&SdaeNyDvm;/ rnfonfhtcsdefwGif þudpöudk vlrIa&;apmifha&SmufrI jyóem[k
qdkEdkifrnfenf;/ b,ftcsdefwGif þudpöonf yk*¾dKvfa&; jyóem[k qdkEdkifrnfenf;}}[laom
pOf;pm;csufrsm;yg&Sdonf/
qD&mvD,GefEdkifiHwGif jyKvkyfonfh rGrf;rHoifwef;umvaqG;aEG;jcif;rsm;u uav;
oli,frsm;tm; xdef;odrf;jcif; enf;Oya'rsm;udk usif hok H;&ef t"dut,ltqrsm;udk
&Sif;vif;atmif jyKvkyfEd kifcJ honf/ Oya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUtawGUtBuHK
&ifhusufvmonfESifhtrQ Oya'rsm;\ vufawGU usifhokH;ykH oabmxm;rsm;udk od&Sdap&ef
]]tpDtpOf 'g½dkufwm}}(ProgramDirector)ESifh teD;uyf vufwJG vkyfaqmifEdkifonf/
]]Oya'aMumif;qdkif&m t,ltqrsm;ESifh tzJGUtpnf;rsm;udk rdrdwdkY\ vlUtzJGUtpnf;rsm;wGif
vufawGU tokH;jyKEd kifjcif;? vufcHaqmif&GufEd kifjcif;udpö&yfrsm;ESif h ywfoufí
pdwf0ifpm;p&mtaumif;qkH; aqG;aEG;yJGrsm; xyfrHay:aygufvm&ef &Sdygao;onf/
&JwyfzJGU0ifrsm; ta&muftaygufenf;onfh aus;vuf a'orsm;wGif uav;oli,frsm;tm;
xdef;odrf;jcif; enf;Oya'onf rnfrQqDavQmfrI&S dovJqdkonfudk uRefawmfwdk Y
taotcsmrodyg/ uav;oli,frsm;udk&Jrsm;u xdef;odrf;jcif;onf jzpfNrJudpö
jzpfaMumif;? ,if;odkYzrf;qD;xdef;odrf;&mwGif tkyfxdef;oludk taMumif;Mum;&rnf?
jypfrIBuD;r[kwfvQif udk,fwdkifcH0efcsufjzifhtmrcHay;&rnf/ uav;oli,frsm;udk
vlBuD;rsm;ESifhtwl axmifrcsoifh[laom Oya'taxmuftuljyKrsm; od&Sdvmonfh
A[kokwrsm;onf rsm;pGmtokH;0ifayonf/ oifwef;om;rsm;onf w&m;repfemrIrsm;wGif
cd kif;&m ta':jzpfolu ,if;ajr
twGuf ydkifqdkifrItaxmuf txm;
&SdaMumif; wifjyonf/ wljzpfolu
,if;ajruGufonf ta':\ tbdk;
jzpfol yd kifqdkifonfh ajrjzpfonfh
tavQmuf 4if;vnf; wcsKdUw0uf
ydkifqdkifaMumif; qdkvmonf/ vlxk
tBuHay;yk*¾dKvfu ,if;jyóemudk
rajz&Sif;EdkifonfhtwGuf c½dkiftmPm
ydkifxHcsOf;uyfMu&jyefonf/ vlxk
tBuHay;yk*¾dKvfonf ESpfzuf aqG;aEG;
rItqifajyacsmarGU ap&ef BudK;pm;NrJ
BudK;pm;cJ honf/ þuJhodk Y rdom;pk
twGif;jzpfonfh y#dyu© &SnfMum
aeonf htwGuf tm;vk H ;tjri f
raumif;awmhaMumif; ta': jzpfolu
ajymqdkvmonf/
,cktcsdefwGif tajzwcsKdU xGuf
vmNyD;wljzpfolu 4if;aqmufxm;
aomtdrftwGuf a':vm 1000
U KYAW MYINT LAW FIRM174
txl;pdwf0ifpm;onfudk tHhMopGmawGU&S d&onf/ a'otmPmydkifrsm;tqifhwGif
tqdkygw&m;repfemrIonf vufawGUusrus uREkfyfwdkYraocsmao;yg/ tb,fhaMumifh
qdkaomf Oya'aMumif;jzifh ajz&Sif;cJhaom w&m;repfemrIrSm tenf;i,fom &Sdaom
aMumifhjzpfonf/ ayghqrIESifhywfoufaom Oya'orsm;ESifh &mZ0wfrIqdkif&m wm0ef
ruif;rIESifhywfoufaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm;onf Oya'taxmuftuljyKrsm;u
Mum;0ifjzefajza&; aqmif&Guf&mwGif tokH;0ifaom vrf;ñTefcsufrsm;jzpfEdkifaMumif;
oifwef;om;rsm;u cH,lxm;onf/}}
tar&duefEdkifiHwGif tpjyKcJhaom Street Law \ oifjyenf;ykHpHwGif atmufazmfjyyg
tcsufrsm;yg0ifonfh Oya'ESifhoufqdkifaom oifcef;pmrsm;yg0ifNyD; urÇmtESHY oifwef;q&mrsm;
vufudkiftokH;jyKaeayonf -
Oya'\ jy|mef;csufudk aqG;aEG;jcif;?
Oya'wpfckudk bmhaMumifh jy|mef;&onf? rnfuJhodkYvufawGUtokH;cstaumift
xnfazmfonf ponfhoufqdkifaom rl0g'udpörsm;udk avhvmqef;ppfjcif;?
wefzdk;xm;rIrsm;qdkif&m y#dyu©rsm;udk rdwfqufay;jcif;? jyóemtrsm;pkwGif
tjrifwpfck xufru&SdaeEdkifaMumif; Oyrmay;&Sif;jyjcif;?
tjyeftvSefwkHYjyefoifMum;enf;rsm;udk tokH;jyKjcif;?
tajctaewpf&yf&yfudk rnfodkYudkifwG,faqmif&Gufonfqdkonfh vufawGUusaom
tBuHÓPfrsm; &Sif;vif;ydkYcsjcif;?
tcef;u@wGifyg0ifaqmif&GufrIESifhtjcm; tjyeftvSef oifMum;enf;rsm;tjyif? oif
wef;wGiftajccHowif;tcsuftvufrsm;udk od&SdapEdkifonfh oifMum;ydkYcsrIonf oifMum;rI
avsmfaMu;ay;&ef awmif;qd k&m
nd§EIdif;rIrsm; jyKvkyfcJhojzifh ta':
jzpfolu a':vm 300 ay;&efoabm
wlnDcJ honf/ wljzpfolonf ,if;
a':vm 300 udkvufcHum wpf[uf
wmus,faomajrudk 0,f,lcJhonf/
Source : Tibbitts 2005b.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 175
yHkpHudk vTrf;rdk;rIr&Sdygu rdepf 20 cefY oifMum;ydkYcsrIonf oifwef;om;rsm;twGufrsm;pGm
qDavsmfrI&Sdonfhtjyif oifwef;om;rsm;taejzifh avhvmqef;ppf&efESifh &&Sdonfhynm A[kokw
rsm;udk toHk;cs&ef tcGifhtvrf;rsm;&Sdonf/
oifwef;om;rsm;taejzifh t"dutcsuftvufrsm;udk rnfrQrSwfom;Edkifonf qdkonfh
tcsufESifh oifwef;q&mrsm;\ ydkYcscsufrsm;udk rnfrQcH,lEdkifonfqdkonfrsm;udk od&SdEdkif&ef
qD&mvD,GefEdkifiH oifwef;wGifa&;ajzpmar;yJGrsm;usif;yjyKvkyfcJhonf/ aemufqufwJG (8)wGif
erlemcufqpfar;cGef;rsm; yg&Sdonf/ Timap Oya'taxmuftuljyK tpDtpOf wnfaxmifol
Vivek Maru u oifwef;om;rsm;onf a&;ajzpmar;yJGrsm;ESifh trSm;trSefcufqpfar;cGef;rsm;udk
tav;teufxm;MuaMumif;ESifh ,if;pmar;yJGrsm;onf 4if;wdkY\ A[kokwydkifqdkifrIudk tm;ay;
aMumif; ajymMum;onf/
5-4 avhusifhoifMum;jcif;ESifh oif,l&mwGif pdefac:rIrsm;
ueOD;oifwef;tjyif rGrf;rHoifwef;rsm;rS wqifh aemufxyftquf toG,f&&Sdvmonfh
Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh uGif;qif;NyD; BuD;Muyfaqmif&Gufonfh vkyfief;rsm;onf tpDtpOf
umvtwGif; pOfqufrjywfoif,lrIudk jzpfay:aprnfjzpfonf/ ay:aygufvmaom pdefac:rI
rsm;udkod&Sdjcif;ESifh ajz&Sif;jcif;rsm;rSwpfqifh oif,ljcif;udk jzpfay:aponf/
U KYAW MYINT LAW FIRM176
5-4-1 vlUtzGJUtpnf;twGif; tjyeftvSefwHkYjyefaomenf;vrf;rsm;udk toHk;jyKjcif;
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzGJUtpnf;twGif; oifwef;rsm;jyKvkyfMuonfh
tavsmuf 4if;wdkYudk tjyeftvSefwHkYjyefaomoifjyenf;rsm; vTJajymif;ay;a&;onf pdefac:rI
wpf&yfyifjzpfonf/ udk,fwdkifyg0ifapaom oifMum;enf;rsm;udk tawGUtBuHK r&Sdolrsm;tzdkY
þenf;vrf;rsm;udk jynfolvlxk tMum; toHk;jyK&eftqifrajy[k cHpm;&Edkifonf/ ]]tjyif;
txef}} oif,ljcif;onf oifcef;pmydkYcsjcif;rsm;jzpfonf[k Oya'taxmuftuljyKrsm; pdwfwGif
xifjrifEdkifonf/ rdrd\Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh jynfolvlxktm; oifcef;pm
ydkYcsjcif;ESifh pum;ajymjcif;rsm;onf ynmay;a&;r[kwfqdkaom tcsufudk vufcH&ef cufcJrnf
jzpfEdkifonf/
tjyeftvSefwkHYjyefoifMum;enf;onftpDtpOftwGuf wefzdk;&Sdaom rQa0rIwpfck
jzpfaMumif; ueOD; oifwef;jyKvkyfpOfwGif tav;teufxm; oifMum;ay;&ef ta&;BuD;vSayonf/
udk,fwdkifyg0ifapaom oifMum;enf;ñTefMum;csufrsm;u Oya'taxmuftuljyKrsm; Oya'udk
em;vnfapNyD;? vlUtzJGUtpnf;twGif; vG,fulpGmqufoG,faqmif&GufrIudk jzpfay:apEdkifaMumif;
tpDtpOf'g½dkufwmrsm;u &Sif;vif; ajymMum;oifhonf/ ,if;uJhodkYtjyeftvSefwkHYjyefaom
oifMum;enf;rsm;udk tokH;jyKjcif;onf tjyeftvSef pum;ajymjcif;\ wefzdk;udk todtrSwf
jyKjcif;ESif h oifwef;om;ESif h oifwef;q&mtMum; yl;wJG oif,ljcif;wdk Yudk wNydKifwnf;
jzpfay:aponf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh tjyeftvSefwkHYjyefaom oifMum;enf;
rsm;udk vufcHNyD;? vlUtzJGUtpnf;twGif; 4if;wdkY\tvkyfwm0efrSm oif,lxm;aom tawGU
tBuHKrsm;udk rQa0ay;jcif;vkyfief;jzpfaMumif; em;vnfoabmayguf&ef vdktyfonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 177
5-4-2 vlUtzJGUtpnf; jyóemrsm;ESifh tuJqyfrIrsm;udk em;vnfoabm
aygufjcif;
jynfolvlxktaejzifh vkyfydkifcGifhtmPmr&Sdaom tajctaersm;ESifh ,Ofaus;rI"avh
xkH;pHrsm;udk Oya' taxmuftuljyKrsm;vkyfief;vkyfaqmif&mwGif tpOfawGUBuHK&rnfjzpfonf/
[efa*&DEdkifiHwGif Oya' taxmuftuljyKrsm;onf tvGeftrif; cJGjcm;qufqHjcif;cH&aom
Roma tkyfpktzJGU0ifrsm;jzpfMuonf/ ,Ofaus;rItawmfrsm;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf
tm;enf;olrsm;jzpfNyD; "avhxkH;wrf;ESifh Oya'a&;&mrsm;wGif cJGjcm;qufqHjcif;cH&avh &Sdygonf/
tqdkygtajctaersm;twGuf tajzrSef&&Sda&;rSm a&wdkr[kwfbJ a&&Snfudpö&yfjzpfonf/
rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh 4if;wdkY\ trIonfrsm;\ *kPfodu©mESifh
tcGifhta&;rsm; csKd;azmufcH&onfrsm;udk em;vnfNyD; El;nHhodrfarGUonfudkvnf; od&Sd&ef aocsm
apjcif;jzifh wpfpdwfwpfydkif;aom &vm'fudkjzpfay:Edkifonf/ vlUtzJGUtpnf;twGif; jyóem
rsm;udk erlemajz&Sif;ykHrsm;tm; oifwef; om;rsm;udk oifwef;umvwGif oifMum;ay;Edkifonf/
usm;^r omwlnDrQr&Sdjcif;uJhodkY a'o,Ofaus;rI? euf½Idif;pGm tjrpfwG,faeaom tpOftvmESifh
,kHMunfrIpepfrsm;&Sdonfh ae&mwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzJGUtpnf;tzJGU0if
wpfOD;csif;ESifh awGUqkHvkyfaqmifjcif; odkYr[kwf oifwef;ay;&onfh tajc taersm;wGif tqdkyg
tpOftvmrsm;udk ]]oabmw&m;ESifh vufawGUwdkufqdkifppfaq;jcif;}} jyKvkyfNyD;? ,if; tpOf
tvmrsm;onf vlUtzJGUtpnf;twGif; wcsKdUaomtzJGU0ifrsm;udk *kPfi,fapaMumif; tjyef
tvSef ajymqdkjcif;udkvrf;zGifhay;&rnf/ trsKd;om;trsKd;orD;jzpfrIqdkif&m cJGjcm;rIESifhywfoufonfh
Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf txl;oifwef;udk zdvpfydkifEd kifiHwGif jyKvkyfcJhonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM178
vrf;ñTefcsufrsm;udk aemufqufwJG (9)wGif Munfhyg/
Oya'taxmuftuljyKrsm;ud k,fwd ki f tvGeftrif;cJ G jcm;qufqHjcif;cH&aom
tpOftvmrsm;udk tawGUtBuHK&SdNyD;olrsm;jzpfEdkifonf/ [efa*&DEdkifiHOya'taxmuftuljyK
oifwef;q&mrsm;onf oifwef;om;rsm; (tm;vkH; Roma rsm;jzpfMuonf)onf 4if;wdkY\ tcGifh
ta&;rsm;ud k em;vnfr Ienf;yg;aMumif; tH h Mord Muonf/ oifwef;q&mwpfO D ;\
rSwfcsuft& -
]]NyD;cJhaom oifwef;rsm;teufwpfckwGif tvkyform;tcGifhta&;ESifh cJGjcm;qufqHjcif;
oifcef;pmudk ydkYcscJhonf/ atmufygudpöudk pOf;pm;awG;awm&ef uRefawmfwdkYu oifwef;om;rsm;
udk cdkif;cJhonf/
]]ukefpkHqdkiftao;wpfckwGif Roma trsKd;orD;wpfOD;udk okH;vMumta&mif;0efxrf;tjzpf
tvkyfcefYcJhonf/ ,if;umvwGif qdkifydkif&Sifu trsKd;orD;\ tvkyfvkyfykHudk tvGef
auseyfcJhonf/ wpfaeYwGif Roma trsKd;orD;onf yef;ykHrsm;ygaomacgif;pnf;yk0g
(Roma jzpfaMumif; xif&Sm;aomtrSwftom;) 0wfqifvmonf/olronf tvkyfodkY
acgif;pnf;yk0g0wfNyD; aeYpOfqufívmonf/ qdkif&Sifu olrudk Roma jzpfaMumif;
odojzifh aps;0,fvmolrsm; tHhtm;oifhapNyD; pdwftaESmifht,SufjzpfapEdkifaMumif;
ajymqdkum acgif;pnf;yk0gudkz,f&Sm;cdkif;onf/ olru ravQmhbJ acgif;pnf; yk0gqufNyD;
0wfqifvmojzifh tvkyfrSxkwfypfjcif;cH&onf/
oifwef;om;rsm;udkar;aomar;cGef;rSm -
qdkif&Sif\ tjyKtrIonf Oya'ESifhnDygovm;
tu,fí Oya'ESifhrnDvQif? ,if;tajctaersKd;wGif 0efxrf;taejzifh olr\
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 179
&ydkifcGifhrsm;twGuf bmvkyfoifhovJ[lí jzpfygonf/
oifwef;om;rsm;\ t,ltqESifh wkHYjyefcsufrSm uRefawmfwdkY tvGef tHhtm;oifhcJh&onf/
oifwef;om;rsm;onf Roma rsm;jzpfaomfvnf; tm;vkH;pkaygif; t,ltqrSm
qdkif&Sifonf trsKd;orD;udk acgif;pnf; z,f&Sm;&ef ajymcGifh&SdaMumif;? tb,fhaMumifhqdkaomf
aps;0,folrsm;u Roma trsKd;orD;tvkyfvkyfaom qdkifwGif0,f&ef jiif;qdkrI? bufvdkuf
rIrsm;&SdEdkifaMumif; ajzMum;onf/ oifwef;om;rsm;\ t,ltqonf 4if;wdkYudk,fwdkif\
tawGUtBuHKrsm;t& ajzMum;jcif;jzpfNyD;? 4if;wdkY\ pdwfwGifpJGrSwfaerIudk trSeftwdkif;
jzpfapvdkaomjyif;jyonfhpdwf uRefawmfwdkYcHpm;&ygonf/ 4if;wdkYwGif rdrdBudKuf&mqkH;jzwf
vkyfydkifcGifh&Sdonf? 4if;wdkY\ ,Ofaus;rItxdrf;trSwf t0wftxnf 0wfqifcGifh &Sdonf
qdkonfhtcsufudk rod&SdMuay/ Oya'u 4if;wdkY\ &ydkifcGifhrsm;udk umuG,f&ef &nf&G,f
xm;aMumif;ESifh ,if;tcsufudkod&ef ta&;BuD;aMumif; 4if;wdk Y odjrifvmap&ef
&Sif;jy&onfrSm aeYwpf0ufyifukefcJhygonf}}/
Roma-Oya'taxmuftuljyKoifwef;tpDtpOfwGif Oya'rsm;udk oifMum;ay;½kHru?
4if;wdkYwGif Oya'u tumtuG,fay;xm;aom tcGifhta&;rsm;ESifh tajccHvlUtcGifhta&;rsm;&Sd
aMumif; Roma acgif;aqmifrsm; odjrifvmap&efudkyg tajccHusus tultnDay;jcif;rsm;jyKvkyf
cJh&ygonf/ Oya'taxmuf tuljyKrsm;ESifh 4if;wdkYESifh vufwJGvkyfudkifolrsm;\ vkyfydkifcGifh
tmPmrsm;&Sdjcif;onf rdrd\tpDtpOftwGuf t"du&nfrSef;csufESifh pdefac:rIyifjzpfayonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM180
5-5 oifwef;q&mrsm;
ueOD;oifwef;ESifh aemufqufwJGaqG;aEG;yJGrsm;wGif rsKd;pkHaomoifwef;q&mrsm;udk
tokH;jyKEdkifonf/ oifwef;q&mrsm;ESifhwifjyolrsm;onf wifjyrnfh acgif;pOfESifhywfoufí
A[kokwjynfhpkHjcif;? vufawGU tokH;csjcif;ESifhpyfvsOf;onfh tawGUtBuHK&Sdjcif;? Oya'taxmuf
tuljyK oifwef;om;rsm;ESifh tjyeftvSefwkefYjyefajymqdkrI&Sdjcif;ESifh udk,fwdkifyg0ifapaom
oifjyenf;udk uRrf;usifjcif;ponfhtcsufrsm;u ta&;BuD;onf/
oifwef;q&mtrsKd;tpm;rsm;ESifh pDpOfaqmif&GufoltrsKd;tpm;rsm;udk atmufwGif
erlemtjzpf azmfjyxm;onf-
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOf'g½dkufwm?
Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh vufwJGvkyfudkifrnfh Oya'uRrf;usifolrsm;?
zsefajza&;vkyfief; uRrf;usifolrsm;?
taMumif;t&macgif;pOf odkYr[kwf uRrf;usifrIvkyfief;pOf tawGUtBuHK&Sdaom
wuf<uvIyf&Sm;olrsm;ESifh tifef*sDtdk0efxrf;rsm;?
tpdk;&tzJGUtpnf;rS udk,fpm;vS,frsm;?
oifMum;a&;pmtkyfpmapmifrsm; jyKpk&mwGif yg0ifaompmjyKrsm;ESifh ulnDaom
tjcm;yk*¾dKvfrsm; (txufygtkyfpkrsm;wGif ryg0ifcJhygu)/
Oya'oifwef;ausmif;rsm;ESifh aygif;pnf;xm;aom Oya'taxmuftuljyK oifwef;
rsm;onf tjyeftvSef wkHYjyefaomoifMum;enf;rsm;udk q&m^q&mrrsm;ESifh xdawGUum
tawGUtBuHK&&SdapEdkifonf/ vlUtzJGUtpnf; ynmay;a&;wGif Oya' ausmif;om;rsm;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 181
yg0ifapaom Oya'ynm&SiftpktzJGU (Oyrm - Street Law ykHpH Oya'ynm&SiftpktzJGU) rsm;onf
4if;wdkY\ tzJGU0ifrsm;ukd wwfajrmufuRrf;usifxm;onfh enf;vrf;rsm;? r[mAsL[mrsm;jzifh
rdwfquf&Sif;jyxm;oifhonf/ ,if;enf;vrf;rsm;ESifh r[mAsL[mrsm;onf Oya' taxmuftuljyK
oifwef;twGuf tajccHrsm;jzpfvmEdkifonf/ vlUtzJGUtpnf; ynmay;a&;wGif yg0if
ywfoufcJhaom tifef*sDtdkrsm;wGifvnf; tvm;wlenf;vrf;rsm; tokH;jyKjcif; tawGUtBuHK
&SdEdkifonf/ odkYaomfrdrdtaejzifh ,if;enf;vrf;rsm;onf oif,loludk,fwdkifyg0ifapaom
oifjyenf;rSef? rrSef odkYr[kwf oifwef;q&m A[dkjyKtcsuftvuf jzefYa0jcif;ykHpHjzpfaeonf
ponfrsm;udk avhvmpkHprf;&ef vdktyfrnfjzpfonf/
qD&mvD,GefEdkifiH Timap Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwGif Vivek Maru ESifh 4if;\
vufaxmuf'g½dkufwmwdkYonf oifwef;q&macgif;aqmifrsm;jzpfNyD;? Oya'uRrf;usifolrsm;
a'oEÅ&tpdk;& tzJGUrS udk,fpm;vS,frsm;? rD'D,mtokH;jyKykHudkoifjyonfh *sme,fvpfwpfOD;?
trsKd;om;trsKd;orD;jzpfrItay: tajccHaom tMurf;zufrIrsm;udk wifjyonfh tifef*sDtdkrS
udk,fpm;vS,fwpfOD;ponfwdkY yg0ifMuonf/ 9 &ufMumoifwef;tpDtpOfudk aemufqufwJG
(5)wGifMunfhyg/ jzpfEdkifvQifoif\ Oya'taxmuftul jyKrsm;udk trIonfrsm;ESifhvufwJG
vkyfaqmif&rnfht&yfa'orsm; (Oyrm-&Jpcef;rsm;)odk Y ac:oGm;jcif;jzifh vufawGUb0
tajctaersm;udk A[kokw&&SdapEdkifonf/
Oya'taxmuftuljyKoifwef; tawmfrsm;rsm;wGif oif½dk;ñTef;wrf;a&;om;jyKpk
olrsm;udk ueOD;oifwef;q&mrsm;tjzpf tokH;jyKMuonf/ tcef;(4)wGif azmfjyxm;aom
pmjyKrsm; aqG;aEG;yJGrsm;u rdrdtpDtpOftwGuf oifwef;q&mrsm;&&Sda&;udk ulnDay;rnfjzpfonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM182
rdrdtaejzifh oif½dk;pmtkyfpmapmiftcsKdU jyKpkNyD;onfhwdkif oifwef;q&m&SmazG&efcufcJonfh
tajctaersKd; awGUBuHK&vQif ]]oifwef;q&mrsm; udk oifwef;ay;jcif;}} aqG;aEG;yJGudk pDpOf&ef
pOf;pm;oifhonf/ tqdkygaqG;aEG;yJGwGif oif\tpDtpOfudk qufvuftusKd;jyKrnfh oifwef;
q&mrsm;? pmjyKrsm; odkYr[kwf Oya'taxmuftuljyKrsm;tjzpf wm0efxrf;aqmifrnfh olrsm;
yg0if&efvdktyfonf/
[efa*&DEdkifiHoifwef;q&mrsm;udk oifwef;ay;jcif;udkRoma wuúodkvfausmif;om;^ol
12 OD;ESifh pwifNyD; &ufowåywf (9)ywfMum aqG;aEG;yJGrsm;udk 54 em&DjyKvkyfcJhonf/
,if;umvtwGif; Roma Oya' taxmuftuljyKrsm;udk avhusifhoifMum;&mwGif tokH;jyKrnfh
pmtkyfpmapmifrsm;udk jyKpkEdkifcJhonf/ ,if;oifwef; atmifjrifol (9)OD;udk bl'gyufpfwuúodkvf
Street Law Program rS tawGU tBuHK&ifhusufNyD;aom oifwef;q&mtkyfpkESifh a&SUaersm; (Roma
odkYr[kwftjcm;rsKd;EG,f)ESifh aygif;pyfapNyD; wpfESpfwm Oya'taxmuftuljyKoifwef;twGuf
vlom;t&if;tjrpfrsm; &&Sdaponf/
5-6 avhusifhoifMum;a&;twGuf tao;pdwfpDrHcefYcJGrIqdkif&m tcsuftvufrsm;
oifwef;rsm;jyKvkyf&mwGif xnfhoGif;pOf;pm;&rnfh axmufyHhydk Yaqmifa&; tpDtrH
rsm;pGm&Sdonf/ rdrdESifhrdrd\ oifwef;q&mrsm;taejzifh ,cifu oifwef;ESifhywfoufonfh
tawGUtBuHKrsm;&SdcJhvQif Oya'taxmuftuljyKoifwef;twGuf axmufyHhydk Yaqmifa&;
pDrHzJ GUpnf;rItwGuf taumif;qkH;tcsuf tvufrsm;&&SdEd kifayonf/ oifwef;wpfckudk
pDpOf&mwGif tajz&Sm&rnfh pHjyKar;cGef;rsm;udk atmufwGif azmfjyxm;onf/ rdrd\tpDtpOfu
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 183
jyKpkonfh oifwef;q&mvufpJGwGif tqdkygar;cGef;rsm;ESifh aqG;aEG;yJGrsm; pDpOfaqmif&Gufjcif;qdkif&m
tBuHay;csufrsm;udk xnfhoGif;jyKpkxm;oifhonf?
tpDtpOfwGif rnfonfh&nf&G,fcsuf? OD;wnfcsufrsm;xm;&SdygovJ?
rnfolawGyg0ifwufa&mufNyD;? wufa&mufolrnfrQ &Sdrnfenf;?
wufa&mufrnfholrsm;\ t&nftcsif;rsm;? xl;jcm;csufrsm; rnfodkY owfrSwf
xm;ygovJ?
wufa&mufolrsm;\ arQmfrSef;csufrsm;ESifh oufqdkifrIrsm; rnfodkY&SdygovJ?
tpDtpOf vIyf&Sm;rItwGuf rnfonfhae&mxdkifcif;ESifh oifhawmfrnfenf;?
tpDtpOftwGuf &ufaygif;rnfrQvdkrnfenf;?
oifwef;q&mrsm;udk qufoG,fNyD;NyDvm;? 4if;wdkYESifhpmcsKyfcsKyfqdkNyD;NyDvm;?
rnfonfhoif,lrItaxmuftulrsm;ESifh ypönf;rsm; vdktyfrnfenf;?
rnfonfhvufurf;pmapmifrsm;ESifh tdrfodkY,laqmifEdkifonfh pmtkyfpmapmifrsm;udk
jyifqif xm;rnfenf;?
o,f,lydkYaqmifa&;? ae&mxdkifcif;ESifh tpm;taomufponfwdkYtygt0if tjcm;
aomaxmufyHhydkYaqmifa&; tpDtpOfrsm; jyKvkyfxm;NyD;NyDvm;/
rnfonfhoifwef;twGuf rqdk? rdrdtaejzifh tao;pdwfrsm;udk *½kwpdkuf BudKwif
pOf;pm;&ef vdktyfonf/ tu,fírdrd\oifwef;om;rsm;onf tpdk;&ESifh oufqdkifolrsm;
jzpfcJhvQif oufqdkifaom t&m&Sdrsm;xHtaMumif;Mum;&efESifh oifwef;wufa&mufcGifhjyK&ef
cGifhjyKcsufawmif;cH&rnf/ rdrdtaejzifh Oya' taxmuftuljyKrsm;udk rdrd\0efxrf;tjzpf
iSm;&rf;cefYxm;ygu? oifwef;wufa&mufjcif;onf 4if;wdkY vkyfief;wpfpdwfwpfydkif;jzpfygrnf/
U KYAW MYINT LAW FIRM184
tu,fí oifwef;om;rsm;onf apwemh0efxrf;rsm;jzpfygu oifwef;wufa&mufjcif;twGuf
aiGaMu;ay;&ef pOf;pm;oifhonf/
rnfodkYyifjzpfap Oya'taxmuftuljyKrsm; aqG;aEG;yJGwufa&muf&ef aiGaMu;ay;jcif;\
tusKd; tjypfudk pOf;pm;oifhonf/ aiGaMu;ay;jcif;jzifh oifwef;rsm;udk wufa&mufolrsm;
&S dvmEd kifNyD;? aiGaMu; vdktyfcsufaMumifh oifwef;wuf&ef t[efYtwm;r&S dEd kifaom
aumif;usKd;rsm; &&SdEdkifonf/ odkYaomf aiGaMu;ay;í oifwef;wufapjcif;tm;jzifh Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf tem*wfwGif aiGaMu;&vdkrI arQmfrSef;csufrsm;&SdvmEdkifNyD;? tpDtpOf
tay: aiGaMu;t& rSDcdkrIponfh raumif;usKd;rsm;vnf; jzpfay:Edkifonf/ rdrdEdkifiHwGif
tvm;wljyóemrsm;ESifh &ifqdkifawGUBuHKzl;aom yk*¾dKvfrsm;ESifh aqG;aEG;jcif;? tBuHÓPf
&,ljcif;rsm;jyKvkyfNyD;rSom qkH;jzwfcsufcsoifhonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 185
tcef; (6)
w&m;a&;qdkif&mjyóemrsm;udk ajz&Sif;jcif;
yg0ifonfhtaMumif;t&mrsm;
6-1 w&m;a&;qdkif&mjyóemrsm; ajz&Sif;&eftajccH tqifhrsm;
6-2 rw&m;rIrsm;udkajz&Sif;&efenf;vrf;rsm;
6-3 enf;vrf;twwfynm pdefac:rIrsm;
rnfonfhOya'taxmuftuljyKtpDtpOfjzpfap Oya't&tEdkif&jcif; (odkYr[kwf)
½HI;edrfhjcif;onf 4if;tpD tpOfrS wm0efcH&onfh jynfolvlxk\ w&m;a&;qdkif&mjyóemrsm;ESifh
pyfvsOf;aom cdkifrmNyD;vufawGUusonfh ajz&Sif;enf;rsm;rsm;&&SdEdkifrltay: rlwnfonf/
þtcef; (6) wGif jyóemajz&Sif;enf;rsm; taMumif;udkt"du a&;om;xm;onf/
6-1 w&m;a&;qdkif&m jyóemrsm; ajz&Sif;&eftajccH tqifhrsm;
Oya'taxmuftuljyKwpfOD;taejzifh jyóemwpfckudk ajz&Sif;&eftwGuf tajccH
ajcvSrf;tjzpf jyóemudk trnfwyfjcif;jzifh pwifNyD;? 4if;jyóemudkajz&Sif;rnfh enf;AsL[m
U KYAW MYINT LAW FIRM186
&Smjcif;ESifh taumiftxnf azmfjcif;odkY a&GUvsm;yHkudk;um;csyf(FlowChart) jzifh azmfjyxm;onf/
4if;um;csyfwGif azmfjyxm;onfhtwdkif; Oya' taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzJGUtpnf;udk
ynmay;jcif;? zsefajzay;jcif;?wifjyawmif;qdkjcif;? w&m;wabmifpJGqdkjcif; ponfh trsKd;rsKd;aom
enf;vrf;rsm;udktoHk;jyKMuonf/ Oya'taxmuftuljyKvkyfief;trsm;pkonf txufyg
aqmif&GufrIrsm;udk aygif;pyfaqmif&Guf&ef vdktyfonf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;ajz&Sif;&onfhjyóemrsm;rSmtrsKd;pHk&SdEdkifonf/ 4if;wdkYrSm
wpfOD;wpfa,mufcsif;ESifhoufqdkifonfhwdkifwef;rIrsm; (Oyrm-trsKd;orD;wpfOD;tm;ol\ cifyGef;
rS½dkufESufrIaMumifh tumtuG,f&,lvdkjcif;)rSpí ydkípkpnf;rI&Sdaom (odkYr[kwf) us,fjyefYaom
jyóemrsm; (Oyrm - &Gmwpf&Gm odkYr[kwfa'owpfcktwGif; us,fjyefYvsuf&SdonfhtdrfwGif;
tMurf; zufrIrsm;) txdrsKd;pHk&Sdonf/ Oya' taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzGJUtpnf;
wpfcktwGif; aexdkifolrsm;tcsif;csif;ESifh rdom;pk0iftcsif;csif; jzpfyGm;onfhrw&m;rIrsm;udk
ajz&Sif;&onf/
xdkYjyif 4if;wdkYwm0ef,l&onfh vlUtzJGUtpnf;tzGJU0if tcsif;csif;ESifhyk*¾vdu ukrÜPDrsm;
ESifhEdkifiHawmftpdk;& ponfhtzGJUtpnf;rsm;ESifhoufqdkifonfh rw&m;rIrsm;udkvnf; ajz&Sif;
ay;&onf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 187
w&m;a&;qdkif&mjyóemrsm;udk ajz&Sif;jcif;tqifhrsm;
ueOD; awGUqkHar;jref;jcif;
� trIonf\ xGufqdkcsuf&,ljcif;
� jyóemudk azmfxkwfjcif;
tcGifhta&;rsm;ESihfvkyfxkH;vkyfenf;
rsm;qdkif&m Oya'tcsuftvufrsm; &Sif;vif;
ajymjyjcif;
pkHprf;ppfaq;jcif;ESifh tcsuftvuf&SmazGjcif;jzifh
tajctaeudk ydkrdk
em;vnfvmjcif;
trIonftm; a&G;cs,fEdkifonfh enfvrf;rsm;
&Sif;jyNyD; ta&;,laqmif&GufrIwpfck yl;aygif;
azmfaqmif&ef
w&m;pJGqdkjcif;
wifjyawmif;qdkjcif;
yl;aygif;aqmif&Gufjcif;
tmPmydkiftzJGUtpnf;rsm;
ESifhcsdwfqufay;jcif;
tcGifhta&;rsm;ESifh vkyfxkH;
vkyfenf;rsm; xyfrH
&Sif;jyjcif;
ueOD; a&G;cs,fEdkifonfh
tcsufrsm; trIonfudk
wifjy&ef
vlUtzJGUtpnf;udk
ynmay;jcif;
zsefajzay;jcif;
okawoevkyfief; okawoevkyfief;
U KYAW MYINT LAW FIRM188
6-2 rw&m;rIrsm;udkajz&Sif;&efenf;vrf;rsm;
Oya'taxmuftuljyKonf y#dyu©rsm;udk ajz&Sif;&efESifhw&m;rQwrI &Sdap&eftwGuf
aqmif&Guf&mwGif a,bk,stm;jzifhenf;vrf; 6 rsKd;udktoHk;jyKMuonf/ tmPmydkiftzGJUtpnf;
rsm;ESifh csdwfqufay;jcif;? zsefajzay;jcif;? wifjyawmif;qdkjcif;? vlUtzJGUtpnf;udk ynmay;jcif;?
yl;aygif;aqmif&Gufjcif;ESifh w&m;wabmifpJGqdkjcif;wdkYjzpfonf/
6-2-1 tmPmydkiftzGJUtpnf;rsm;ESifhcsdwfqufay;jcif;
tmPmydkiftzGJUtpnf;rsm;ESifh csdwfqufay;jcif;qdkonfrSm trIonftm;&J? tpdk;&
0efBuD;Xme odkYr[kwf XmetBuD;tuJponfh tpdk;&qdkif&m tmPmydkiftzGJUtpnf;rsm;ESifh
qufoG,frI&&Sda&;udk ulnDay; jcif;jzpfonf/ wpfcsKdUudpörsm;wGif trIonftm; oufqdkifonfh
tzGJUtpnf;odkY ñTefjyay;½Hkjzifh vHkavmufaomfvnf;? rsm;aomtm;jzifh wdkuf½dkufxdawGUqufqH&ef
vdktyfonf/ xdkuJhodkY tzGJUtpnf;rsm;taejzifh csOf;uyf&ef cufcJjcif;?odkYr[kwf tmPmtvGJ
oHk;pm;rIrsm;? vmbfay;vmbf,lrIrsm; &Sdaejcif;? udpö&yfrsm;udk xdxda&mufa&muf rudkifwG,fjcif;
ponfh tjzpftysufrsm; jzpfyGm;rI&Sdaeygu tpdk;&tzGJUtpnf;rsm;ESifh csdwfquf&ef ulnDay;jcif;
onf txl;yifwefzdk;&SdvSonf/
Oya'taxmuftuljyKonf tzGJUtpnf;rsm;\ pnf;urf;rsm;ESifh vkyfxHk;vkyfenf;rsm;udk
od&Sdae& rnfjzpfNyD;? xufjrufaoma&SUaewpfOD;jzpf&rnfhtjyif nd§EIdif; aphpyfay;EdkifolwpfOD;vnf;
jzpf&rnf/ xda&mufrI&Sdaom Oya' taxmuftuljyK wpfOD;taejzifh &Jt&m&Sdrsm;? ausmif;q&mrsm;?
usef;rma&;0efxrf;rsm; odkYr[kwf tpdk;&0efxrf;rsm;ponfh tzGJUtpnf;rsm;udk udk,fpm;jyKolrsm;rS
atmifjrifaom Oya'
taxmuftuljyKZmwfvrf; -
rk'drf;usifhrItwGuf w&m;pGJqdk&ef
&JtzGJUtm;zdtm;ay;jcif; qD&mvD,Gef
Timap Oya' taxmuftuljyK
wpfOD;onf rk'drf;usifhrItwGuf wdkif
Mum;rI&&Sdonfhtcg? avmavm
vwfvwf vHkNcHKa&;ESifh usef;rma&;
jyóemrsm; &Sd?r&Sd yxrqHk; ajz&Sif;
ygonf/ trIonfrsm;onf aq;0g;
ukorIcH&ef vdktyfEdkifonhftjyif
rdrdtm; usK;ausmfxm;onfh ol\
&efrSvnf; umuG,fay;&ef vdktyf
Edkifonf/ xdkUaemuf Oya'taxmuf
tuljyKonf w&m;cHtm;pG Jcsuf
wifEdkifonfh tcGifhta&;tygt0if?
trIonf\ tcGifhta&;ESifh a&G;cs,f
EdkifrIrsm;udk &Sif;jyonf/
ordkif;aMumif;t&? qD&mvD,Gef;rS
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 189
4if;wdkY\wm0efrsm;udk Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh 4if;\trIonfrsm; auseyfavmufonf
txd ausyGefpGmxrf;aqmifrI&Sdap&ef aqmif&Gufay;&rnf jzpfonf/
6-2-2 zsefajzay;jcif;
zsefajzay;ay;jcif;vkyfief;onf y#dyu© odkYr[kwf oabmxm;rwdkufqdkifrIjzpfaeaom
tzGJU(2) cktMum; tajz&SmawGU&ef ulnDay;jcif;jzpfonf/ 4if;tjcif;t&mudk ulnDaphpyfaqG;aEG;
jcif;[kvnf; rSwf,lEdkifonf/ zsefajzay;jcif;\ tcsuftcsmrSm ]BudKwiftoday;xm;onfh
cGifhjyKrI} [lonfht,ltqyif jzpfonf zsefajzay;jcif; vkyfief;rpwifrDOya'taxmuftul
jyKrsm;onf yg0ifywfoufolrsm;tm; zsefajzay;jcif;vkyfief; oabmobm0udk em;vnf
oabmaygufatmif &Sif;jyay;&rnfjzpfNyD;? 4if;vkyfief;wGif yg0if&ef cGifhjyKcsuf awmif;cH&rnf
jzpfonf/
w&m;½Hk;wGif w&m;NydKifqdkifjcif;uJhodkYOya'aMumif;qdkif&m ajz&Sif;enf;rsm;ESifh,SOfvQif?
zsefajzay;jcif;onf aiGESifh tcsdefukef oufomNyD;? wpfzufESifhwpfzuf rajyrvnfjzpfaejcif;udk
vnf; avsmhenf;aponf/ zsefajzay;jcif;onf w&m;½Hk;a&mufjcif;xuf tzGJUtpnf;wpfcktwGif;
odkYr[kwf rdom;pkwpfcktwGif; ESpfOD;ESpfzufajyvnfap&ef taxmuftuljyKEdkifonf/
Oya'aMumif;ESifh tm;udk;tm;xm;jyKavmufonfh tjcm;jzpfEdkifaom enf;vrf;rsm;udk
od&Sdem;vnfonfh a&SUaersm;uJhodkYyif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf trIonfrsm;&ifqdkif
ae&onfh rw&m;rIrsm;udk ajz&Sif;&mwGif wnfqJ Oya'pGrf;tm;jzifh jyefvnf&ifqdkifrnfhtpm;?
zsefajzay;enf;udk xda&mufpGm toHk;jyKEdkifatmif ulnDay;Edkifrnfjzpfonf/
odkYaomf zsefajzay;jcif;onf trIwdkif;twGuf tajzwpf&yf r[kwfay/ Oya'taxmuf
&Jt&m&Sdrsm;onf rk'drf;rI wdkifwef;rI
rsm;udk ayghayghwefwefyif oabm
xm;Mujcif;? odkYr[kwf 4if;wkdU&&Sdonfh
vmbfvmbrsm;tay: rlwnfNyD;
aqmif&GufMuonf/ rdrdwdkU\trI
onfrsm;tm; &JXmeodkY oGm;a&muf&ef
ñTef;qdkonfhtpm;? Timap Oya'
taxmuftuljyKrsm;onf rk'drf;usifh
cH&olrS wdkifMum;csufzGifhapNyD;? w&m;
cGifwpfckvkH;twGif; 4if;trIonf
twGufa&SUaevdkufay;onf/ Timap
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf
&Jt&m&Sdrsm;\ r[kwfrrSef aqmif
&Gufonfh trIwGJrsm;udk &JrI ppfaq;
jcif;bkwftzGJUrS wpfqifh atmifjrif
pGmvkdufEkdifcJhjcif;aMumifh? &Jt&m&Sd
rsm;onf Timap ESifh ywfouf olrsm;
tm;vmbfay;&efawmif;c H jcif; ?
yl;aygif;aqmif&GufrIr&Sdjcif; ponf
wdkUavsmhenf;Edkifonf/ tcsdefMum
U KYAW MYINT LAW FIRM190
tuljyKwpfOD;taejzifh zsefajzay;jcif;twGuf Oya'qdkif&m zGJUpnf;rIudk aocsmpGm em;vnfNyD;
&Sif;jyEdkif&ef vGefpGmta&;BuD;onf/ trIonfESpfOD;rS jzpfcsifaom qEESpfckMum;tv,ftvwf
wGif&Sdaom ajyNidrf;ausat;rIonf w&m;Oya'ESifh w&m;rQwrIvdktyfcsufrsm;udk jznfhqnf;ay;rI
&SdcsifrS&Sdayvdrfhrnf/ tu,fí zsefajzay;jcif;onf BuD;rm;aomxdcdkufepfemaprI twGuf
ppfrSefaom ukorI rjzpfcJhvQif? Oya'taxmuf tuljyK taejzifh trIonftm; tjcm;aom
enf;vrf;rsm;jzifh ajz&Sif;&ef tultnDay;Edkifonf/
zsefajzay;rI oabmwlnDcsuf pmcsKyfwpfapmifa&;om;&mwGif xdkpmcsKyfudkvdkufemap&ef
rnfuJhodkYaqmif&Gufrnf qkdonfudk pOf;pm;zdkY vdktyfvdrfhrnf/ todoufaorsm;rSvufrSwfa&;xdk;
jcif;onf vlrIa&;t& vdkufematmif zdtm;ay;rnfht&mwpfck jzpfEdkifayonf/ rdom;pk ta&;
udpöqdkygu rdom;pkESpfckvHk;rS toufBuD;olrsm;u vufrSwfxdk;jcif;? Oya'taxmuftuljyK
rsm;onf oabmwlnDxm;rIudk vdkufemjcif; &Sd? r&SdodEkdif&eftwGuf w&m;NydKifrsm;tm; owfrSwf
xm;onfh umvrsm;twGif; a&Smiffwcifppfaq;&eftpDtpOfcsrSwfxm;oifhonf/ tpDtpOfudk
aqmif&Gufaeonfh 'g½dkufwm odkYr[kwf a&SUaetaejzifh 4if;oabmwlnDcsuftm; w&m;½Hk;rS
twnfjyKEdkif&ef rnfuJhodkYa&;qGJ&rnfqdkonfudk pOf;pm;&rnf/
Timap for Justice rS vdkufemaomzsefajzay;jcif; vkyfief;pOf (6) &yf
rdwfqufjcif;ESifh tajccH
pnf;rsOf;rsm; csrSwfjcif;
trIonfrsm;onf wpfOD;ESif hwpfOD; av;pm;pGm qufqHNyD;?
wpfa,mufu pum;ajymaepOf em;axmifay;&rnf/ vkdtyfrS
Mum;0if&rnf/
vmonfE Si f htrQ Timap Oya'
taxmuf tuljyKrsm;&S draecJh&if
awmif &Jrsm;rS rSefuefwduspGm
vkyfief;aqmif&Gufaernf jzpfonfh
tqifhtxd &Jrsm;udk ,HkMunf&rI
wdk;apa&;twGuf aqmif&GufoGm;&ef
&nfrSef;xm;onf/
Source:Maru,V.(2007b)
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 191
wpfOD;csif;pDZmwfvrf;rsm;
ajymjyjcif;
xdkZmwfvrf;rsm;onf &Snfvsm;NyD;? vufcHEd kifzG,f&S dEd kifrnf
r[kwfaomfvnf; xdkolajymaejcif;udk raESmif h,SufygESif h/
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf Mum;jzwf pum;ajymjcif;?
uefUuGufjcif;wdkUudk wwfEdkifoa&GU enf;yg;atmif aqmif&Guf
&rnf/
Mum;0ifaphpyfolrS
Zmwfvrf; tusOf;csKyfESifh
Oya' tcsuftvufrsm;
axmufyHhjcif;
Oya'taxmuftuljyKonf ajymqdkcJhonfhtaMumif; t&mrsm;udk
aygif;csKyfay;NyD;? wpfzufpDrS awmif;qdkrIrsm;udk azmfxkwfay;onf/
xdkUaemuf oufqdkifaom Oya' qdkif&m tcsuftvufrsm;ESifh
Oya'qdkif&m uefYowfrIrsm;udk &Sif;jyay;onf/ (rsm;aomtm;jzifh
tcsuftvufrsm;udk &Sif;jyay;NyD;? Oya'udkawmh r&Sif;vif;yg)
jzpfEdkifacs&Sdaom ajz&Sif;
enf;rsm;
trIonfwpfOD;pDrS 4if;wdkY vdkcsifaomausat;rIudkajymonf/
Oya'taxmuftuljyKrS ESpfOD;ESpfzuf\tusKd;udkaygif;ul;
ay;Ekdifaom pkaygif;ajz&Sif;enf;ESifh tjcm;aom ajz&Sif;enf;rsm;
&SdaMumif; ajymjyonf/
ajz&Sif;enf;rsm;udk
aqG;aEG;jcif;
Oya' taxmuftuljyKrS BuD;rSL;íESpfOD;ESpfzuf oabm wlnD
Edkifrnfh ausat;rIudk &SmazG&ef aqG;aEG;rI jyKvkyfay;onf/
atmifjrifaom Oya'taxmuf
tuljyKZmwfvrf; -
wHwm;jyifay;&ef tmPmydkifrsm;tm;
awmif;qdkjcif;
qD&mvD,GefEdkifiH awmifydkif;?
]]bdk}} c½dkif&Sd &Gm(3)&GmüwHwm; usKd;
aeaomaMumif h 4if;wd k Y&Gmrsm;rS
aomufa&tjzpf toHk;jyKaeonfh
prf;acsmif;udkum;rsm; jzwfoef;
armif;ae&aMumif; Timap Oya'
taxmuftuljyKrsm;odkY wifjycJh
onf/ &Gmol &Gmom;rsm;onf
wHwm;udk pkaygif;jyKjyif&ef pwif
aqmif&GufcJhaomfvnf;? 4if;aqmuf
vkyfa&;vkyfief;rsm;onf vrf;udk
ydwfqdkYrdojzifh ukefwifum; orm;
rsm;rS qJqdk Ncdrf;ajcmufrIrsm;udk
tpOftNrJcH&onf/ pdwf0ifpm;
p&maumif;aomt&mrSm &Gmol
U KYAW MYINT LAW FIRM192
oabmwlnDrI &&Sdjcif; trIonfrsm;rS oabmwlnDrI &&SdcJhygu? Oya' taxmuftuljyKrS
oabmwlnDrI twdtusudk jyefvnftwnfjyKonf/ oabm
wlnDrItm; owfrSwfxm;onfh yHkpHtwdkif; vufa&;jzifha&;om;NyD;?
trIonf ESpfzufvHk;ESifh oufaorsm;tm; vufrSwfa&;xdk;
cdkif;onf/ 4if;wGif trIonfwpfOD;OD;zufrS oabmwlnDrI
csKd;azmufvQif rnfuJhodkYta&;,lrnf qdkonfudkyg xnfhoGif;
csKyfqdk&rnf/ xdkoabmwlnDrIpmcsKyfwpfpHktm; ½Hk;wGif rdwåLtjzpf
xm;&Sdonf/
6-2-3 wifjyawmif;qdkjcif;
wifjyawmif;qdkjcif; (odkYr[kwf) wuf<uonfh axmufulrIonf yHkpH trsKd;rsKd;&SdNyD;?
tjcm;aom Oya'taxmuftuljyKenf;vrf;tm;vHk;ESifh aygif;pyfxm;jcif;jzpfonf/ Oya'
taxmuftuljyKwpfOD;onf &Jpcef;wGif trIzGifh&ef 4if;\ trIonfudk tultnDay; jcif;jzifh
&Jrsm;udkaxmufcHtm;ay;jcif;jyKvkyfonf/ Oya'taxmuftuljyKwpfOD;onf tjiif;yGm;aeaom
w&m;qdkifESpfOD;tMum;wpfOD;udk ormorwfusaom zsefajzay;rIudk oabmwlnD&ef axmufcH
tm;ay;jcif; jyKvkyfonf/ Oya'taxmuftuljyK wpfOD;onf vltzJGUtpnf;udk ynm
ay;jcif;jzifh vlUtzJGUtpnf;udkaxmufcHtm;ay;jcif; jyKvkyfonf/ Oya'taxmuftuljyK
rsm;onf pmjzifhwifjyawmif;jcif;jyKovdk? vludk,fwdkifjzifhvnf; wifjyawmif;qdkjcif; jyKvkyfonf
&Gmom;rsm;onf tpdk;&tm; wHwm;
jyifqifay;zdkYawmif;qdk&ef twGuf
Timap tm; tultnD awmif;jcif;
r[kwfyg - tpdk;&rS rsufuG,fjyK
xm;aom aus;vuf a'orsm;wGif
xdkuJhodkY tmPmydkifrsm;rS tav;
ay;rnfqdkonfrSm olwdk YtwGuf
r,HkEd kifp&mtaMumif;t&m jzpf
aumif; jzpfaeygvdrfhrnf/ xdkuJhodkY
qJqdkMurf;wrf;rIrsm;onf &Gmol
&Gmom;rsm;udkt&Suf&apNyD;? pdwf
"mwfysufjym;aponfhtwGuf &yfwefY
ay;&ef qD,mvD,Gefum;orm;
tpnf; t½Hk;udk Timap rS pnf;½Hk;
ay;&ef awmif;qdkcJhjcif;jzpfonf/
Timap Oya' taxmuftuljyK
rsm;onf um;orm; tpnf;t½Hk;udk
qufoG,faqG;aEG;cJ honfhtjyif?
qD&mvD,Gef vrf;wHwm;tmPmydkif
rsm;ud kvnf; wHwm;jyifay;&ef
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 193
xda&mufaom wifjyawmif;qdkjcif;onf A[kokw? vufcHvmatmif qGJaqmifEdkifrIESifh
tjcm;aom vIyf&Sm;Ekdifonfh vrf;aMumif;rsm; aygif;pyf jcif;tay: rlwnfonf/ trIwpfckwGif
tpd k ;&Xme od k Yr[kwf tjcm;aomXmersm;\ tqif h jrif hta&;,lrIrs K d ; vd ktyfygu?
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf tpDtpOf'g½dkufwmrsm; odkYr[kwf Oya'taxmuftuljyK
acgif;aqmifrsm;\ ulnDrIudk awmif;cHEdkifonf/
6-2-4 vlUtzJGUtpnf;udkynmay;jcif;
vlUtzJGUtpnf;udkynmay;jcif; tpDtpOfrsm;ESifh vlUtzJGUtpnf;twGif; tjyeftvSef
aqG;aEG;jcif;wdk Yonf w&m;rQwrIqdkif&m jyóemrsm;taMumif; ydkrd kod&Sdap&ef? vltzJGU
tpnf;twGif; pOf;pm; csifhcsdef EdkifpGrf; arG;jrL&efESifh jynfolrsm;tm; 4if;wdkY\ acgif;aqmifrsm;ESifh
aqG;aEG;nd§EIdif;Edkif&ef ae&may;a&;twGuf toHk;jyKygonf/ cdkifrmaom vlUtzJGUtpnf;
ynmay; tvkyf½HkaqG;aEG;yGJrsm;jyKvkyf&mwGif t&nftcsif;jynfhrDaom a[majymolrsm;?
aphpyfaom okawoejyKxm;jcif;rsm;ESifh aumif;pGmpDpOfa&;qGJxm;aom oif½dk;ñTef;wrf;rsm;
ponfwdkYudk aocsmpGmjyifqifxm;rIrsm;&Sd&ef vdktyfonf/ oif½dk;ñTef;wrf;wGif wufwuf
<u<u&SdapNyD;? wHkYjyefrI&Sdapaom oifMum;enf;pepfrsm; xnfhoGif;xm;&rnf jzpfonf/ (tcef;
(5) - Oya' taxmuftuljyKrsm;tm; avhusifhay;jcif;udkMunhfyg) vlUtzJGUtpnf;udkynmay;jcif;
tpDtpOfrsm;onf ydkíus,fjyefYaom r[mAsL[mwGif yg0ifaeNyD;? ydkíBuD;rm;aom vIyf&Sm;rI
tpDtpOfESifh csdwfqufaerS txda&mufqHk;jzpfonf/
Oyrmtm;jzifh awmiftmz&duEkdifiHwGif vltzJGUtpnf; Oya'ESifh aus;vufzHGUNzdK;wdk;wuf
a&;pifwm CommunityLawandRuralDevelopmentCentre(CLRDC)onf yifpifvpm
atmifjrifpGm pnf;½Hk;Ed kifcJ honf/
Timap 'g½dkufwmrsm;onf z&D;
awmif;NrdKUrS tif*sifeD,mcsKyfESifh
pwifpum;ajymqdkcJ h&m xdkolrS
a,bk,s oabmwlnDcJhNyD;? aqmif
&Gufp&mrsm;udk ñTefMum;NyD;onfh
aemuf? Timap Oya' taxmuf
tuljyKrsm;onf ]]bdk}} c½dkiftwGif;&Sd
vrf;wHwm;tmPmydkifXmerS 0efxrf;
rsm;odkY qufoG,faqG;aEG;cJhonf/
qJa&; wdkif;xGmrIrsm; vsif jrefpGm
&yfwefUoGm;aomaMumif h &Gmol
&Gmom;rsm;onf tHhMobeef; jzpfcJh
&NyD;? 2006 ckESpf rdk;&moDrwdkifrD
wHwm;jyifqifrIrsm; NyD;pD; oGm;cJh
onf/ qD&mvD,GefEdkifiH aus;vuf
a'orsm;wGif BuHKawGUae&onf h
rw&m;rIrsm;pGmESifh ,SOfvsif? ao;
i,faomatmifjrifrI wpfck jzpfaomf
vnf;? þuJhodkYatmif jrifrIrsm;onf
U KYAW MYINT LAW FIRM194
ray;rI ESifhyifpifvpm&&SdrI avsmhenf;aejcif; jyóemtwGuf vlxktodjr§ifhwifrI pnf;½Hk;a&;
tpDtpOf jyKvkyfcJhonf/ vlUtzJGUtpnf;twGif;&Sd vltrsm;pkonf pmrwwfajrmufjcif;ESifh
*Pef;a&wGuf EdkifpGrf;r&SdaomaMumifh tvdrfcHae&NyD;? 4if;wdkY &&Sd&rnfh yifpifvpmxuf
avsmhenf;í&&Sdaejcif;wdkY jzpfaeonf/ CLRDC onf vlUtzJGUtpnf; tzJGU0ifrsm;&&Sdoifhonfh
yifpifaiG ta&twGufudk &&Sdjcif; &Sd?r&Sd od&Sdap&eftwGuf aiGpuúLwefzdk;rsm; rnfonfhyHk
&Sdonfudk jyoonfh ydkpwmrsm; jyKvkyfcJhonf/ vltrsm;onf 4if;wdkY &oifh&xdkufoavmuf
&&SdcJhjcif;r&Sdonfudk od&Sd&aomtcg? CLRDC odkY a&muf&SdvmMuonf/ Oya' taxmuftuljyK
rsm;onf r&&Sdao;aom yifpifaiGrsm;&&Sda&;twGuf trIwGJzGifhEkdif&ef wpfOD;csif;tqifh
0efaqmifrIrsm; ay;jcif;jzifh qufvufta&;,l aqmif&Gufonf/
awmiftmz&duESifh [efa*&DEdkifiH ESpfckvHk;wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf qE´rJ
xnfh rnfholrsm;tm; 'Drdkua&pD pepftaMumif; oifMum;ay;cJhonf/ awmiftmz&du EkdifiHwGif
tajccHOya' ,EÅ&m;taMumif; oifMum;ay;onf/ [efa*&DEkdifiHwGif Oya'taxmuf
tuljyKrsm;onf Roma wdkif;&if;om;rsm;tm; a'owGif; tBuD;tuJtjzpf 0ifa&muf,SOfNydKif&ef
wGef;tm;ay;onf/
6-2-5 yl;aygif;aqmif&Guf&ef pnf;½Hk;jcif;
yl;aygif;aqmif&Gufjcif;qdkonfrSm vlUtzJGUtpnf; tzGJU0ifrsm;rS w&m;rQwrIqdkif&m
jyóemwpf&yftm; ajz&Sif;&ef pkaygif;tajz&Smjcif;jzpfonf/ yl;aygif;aqmif&Guf&ef pnf;½Hk;
&mwGif wnf&SdaeNyD;jzpfaom vlUtzJGUtpnf;qdkif&mtzGJUtpnf;rsm;jzifhtwl vkyfief;vkyfudkif
jcif;rSm ydkrdkaumif;rGefygvdrfhrnf/
jynfolrsm;tm;4if;wdk Y tpdk;&xHrS
arQmfvifhEdkifrIESifh awmif;qdk EdkifrIrsm;
jyKvkyfEdkifonfh taMumif;udk ydkrd k
us,fjyefYpGm odapEdkifonf/
Source:Maru,V.(2007b).
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 195
qD&mvD,GefEdkifiHwGif &Gmol&Gmom;rsm;onf yl;aygif;aqmif&Gufjcif;jzifh vrf;rsm;jyKjyif
jcif;ESif h vlxkusef;rma&;qdkif&mudpö&yfrsm; yd krd kwd k;wufap&ef aqmif&GufcJ h Muonf/
vrf;oG,fwpfck ysufpD;aejcif;aMumifh ta&;ygaom vrf;rBuD;odkY oGm;&ef xGufaygufydwfae
cJhaom&Gmwpf&GmwGif &Gmol&Gmom;rsm;ESifh Timap Oya'taxmuftuljyKrsm;onf tajctaetm;
pdppfNyD;aemuf? tmPmydkif tpdk;&rS 4if;vrf;udk jyKjyif&ef pdwf0ifpm;rI r&Sdovdk? t&if;tjrpf
rsm;vnf; r&SdaMumif; oHk;oyfcJhonf/ xdkUaemuf Oya'taxmuftuljyKrsm;onf &Gmol&Gmom;
rsm;twGuf vrf;jyKjyif&ef wpfaeYwm vkyftm;ay;yGJwpf&yfudk pDpOfay;cJhNyD;? xdka'owGif
aexdkifolrsm;onf vrf;udk udk,fwdkifjyKjyifcJhMuonf/ aemufwpf&GmwGif 0rf;a&m*gjzpfyGm;aom
tcg Oya'taxmuftuljyKrsm;onf uRrf;usifaomynm&Sifrsm;\ tBuHay;rI&&Sd&efESifh
tpdk;&usef;rma&; t&m&Sdrsm;ESifh tpnf;ta0;wpf&yfjzpfay:ap&ef vlUtzJGUtpnf;ESifhtwlwl
BudK;yrf;cJhMuonf/ 4if;tpnf;ta0;rS &v'ftjzpf &Gmol&Gmom;rsm;\ aomufoHk;a&pepfESifh
rdv’mpepfrsm;tm;jyKjyif&ef vkyfief;pOf xGufay:vmcJhonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh
tBuHay;ynm&Sifrsm;onf aocsmpGmvkyfief;taumiftxnf azmfEkdif&eftwGuf aemufqufwGJ
apmifhMuyf ppfaq;jcif;ESifh tBuHÓPfay;jcif;rsm; jyKvkyfay;rnf[k oabmwlcJhMuonf/
6-2-6 w&m;wabmifpJGqdkjcif;
w&m;wabmifpJGqdkjcif;onf Oya'taxmuftuljyK tpDtpOftawmfrsm;rsm;twGuf
ta&;ygvSaom tpdwftydkif;wpfckjzpfNyD;? axmufcHtm;ay;olrsm;ESifh aphpyfnd§EIdif;olrsm;tjzpf Oya'
taxmuftuljyKrsm; vuf&Sdaqmif&Gufvsuf&Sdonfh udpö&yfrsm;twGuf tiftm;jzpfaponf/
aumif;rGefrIr&Sdaom Oya'pepfrsm;wnf&Sdonfh EdkifiHrsm;wGif tjcm;enf;vrf;rsm; ratmifjrifonfh
Oya'taxmuftuljyK
atmifjrifrI Zmwfvrf; -
rl0g' tusdK;oufa&mufrI
aocsmap&ef vlUtzGJUtpnf;
ynma&;udk toHk;csjcif;
qD,mvD,GefEdkifiHwGif rlvwef;
ynma&;ESifh ywfoufí tpdk;&\
rl0g'rsm;u tpdk;&ausmif;rsm;wGif
ausmif;vcaumufcHjcif;? ausmif;
q&mrsm;E Si f h tky fcs Ky folrsm;ud k
ausmif;om;rsm;tm; twif; tMuyf
vky ftm;c d ki f ;apjcif;r S wm;jrpf
xm;um q&mESifh ausmif;om;tcsdK;udk
tenf;qHk;jzpfatmif pDrHxm;onf/
odkY&mwGif ,if;rl0g'rsm;udk trsm;
tm;jzifh rod&dSMubJ *½kvJrrl Muay/
tqdkygrl0g'rsm; tusdK; oufa&mufrI
aocsmap&ef Timap Oya' taxmuf
tuljyKrsm;onf vlY tzGJUtpnf;
U KYAW MYINT LAW FIRM196
tcg w&m;wabmifpJGqdkjcif;onf trIonfrsm;\ jyóemrsm;udk ajz&Sif;&mwGif toHk;0if
Edkifonf/ vdktyfvQifw&m;½Hk;wGif w&m;pGJqdkydkifcGifh&Sdaom a&SUaersm;rS ausmaxmuf aemufcH
ay;xm;onfhtwGuf omrefjynfolrsm;ESifh tpdk;&t&m&Sdrsm; ESpfbufpvHk;u Oya' taxmuf
tuljyKrsm;tm; av;pm;Murnf jzpfonf/
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;onf w&m;wabmifpGJqdkjcif;qdkif&m tuefY
towf&Sdaom t&if;tjrpfrsm;udk toHk;jyK&mwGif a&G;cs,fpdppfygonf/ 4if;wdkYonf rw&m;rI
BuD;rm;vGef;aom trIrsm;ESifh ydkrdkus,fjyefYaom Oya'qdkif&m tusKd;oufa&mufrI jzpfEdkifacs
&Sdaom trIrsm;udk OD;pm;ay;avh &Sdonf/ rsm;aomtm;jzifh w&m;½Hk;wGif w&m;pGJqdk&eftwGuf
ukefusaomp&dwfESifh tcsdefwdkYaMumifh w&m;pGJjcif; rNyD;qHk;cifyif trIonfrsm;u ausat;
vdkufMu&onf/
Oya'taxmuftuljyK½Hk;rsm;odkY a&muf&Sdvmonfh trIrsm;rSwpfqifh w&m;½Hk;wGif
w&m;pGJqdkjcif; tqifhodkY a&muf&SdoGm;onfh om"ursm;pGm&Sdonf/ awmiftmz&duEdkifiHwGif
vljzLvlrnf;cGJjcm;jcif; jzpfpOftwGif; jynfolrsm;rS odrf;qnf;cHajr,mrsm; jyefvnf&&SdoGm;onfh
trIrsm;onf aus;vufa'o&Sd Oya'taxmuftuljyK½Hk;rsm;rS pwifcJhjcif;jzpfonf/ xkdYjyif?
awmiftmz&duEdkifiHwGif BuD;rm;aom qkH;jzwfcsufwpfckjzpfonfh rdcifrS&ifaoG;odkYtdyfcsftkdif
ADa&m*g rul;pufEdkif&ef ukoenf;jzifh ukocGifh&&SdcJhjcif;onf Oya'taxmuftuljyK ½Hk;rsm;odkY
vma&mufcJ honfh tdyfcs ftk difADa&m*g ul;pufcHxm;&onfh trsK d;orD;rsm;rS pwif&&S d
cJhjcif;jzpfonf/
qD&mvD,GefEkdifiHawmifydkif; ]]qD0gjrpf}}a'owGif owåK&SmazGonfh ukrÜPDwpfckonf
&Gm (6) &Gm&Sd ajrrsm;tm; &Gmom;rsm; rod&SdyJ jyif;xefpGmysufpD;apcJhonf/ 4if;ukrÜPDonf
ynma&;wGif tm½kHpd kufcJhMuonf/
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf
tpnf;ta0; wpfckNyD;wpfck jyKvkyf
MuNyD; ,if;tpnf;ta0;rsm;wGif
ynma&; 0efBuD;XmerSt&m&dSrsm;u
q&mrsm;? ausmif;tkyfcsKyfol rsm;ESifh
ausmif;om;rdb udk,fpm;vS,frsm;udk
tpdk;&\ rl0g'rsm;tm; &Sif;jyMuonf/
xdktpnf;ta0;rsm;onf rl0g'
rsm;ud k & Si f;vif;aponfomru
yg0ifoltm;vHk;udkvnf; em;vnf
oabmaygufaponf/ xd k Ytjyif
tuJ jzwfapmifhMunfhjcif;ESifh tm;ay;
axmufcHjcif;tjzpf Timap \ tcef;
u@udk tajccdkifaponf/ ynma&;
0efBuD;Xm\ ausmif;ppfaq;a&;t&m
&dSrsm;u tpnf;ta0; y&dwfowf
rsm;udk tu,fí Timap u t"du
rl0g'rsm;tm; csdK;azmufolrsm;udk
azmfxkwfEdkifygu 4if;wdk Ytaejzifh
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 197
4if;wdkY\ vkyfydkifcGifhtmPmrsm;udk
toHk;jyKrnfjzpfaMumif; ajymMum;Mu
onf/ xdkuJhodkYaom tpnf;ta0;rsm;
jyKvkyfEdkifonfh tcsdefrSpí ausmif;
q&mrsm;u ausmif;om;rsm;tm;
v,f,mrsm;wGif twif;tMuyf
tvkyfapcdkif;jcif;rsdK; uJhodkYaom ynm
a&;rl0g'rsm; csdK;azmufrI trsm;
tjym;udk ausmif;rsm;odkY oGm;a&muf
jcif;? vlxktpnf;ta0;rsm;wGif
ay;xm;cJhonfh uwdu0wfrsm; twdkif;
jyKvkyfaqmif&GufrnfjzpfaMumif;
ajymqdkjcif;jzifh &yfwefYapEdkifcJhMuonf/
Source:Maru,V(2007b)
abmvHk;uGif; t&G,ftpm; &Sdonfh usif; (8) ck csefcJhaomaMumifh usef;rma&;tEÅ&m,frsm;jzpf
apjcif;? Kpejeh jrpftm; wmwrHaqmufcJhonfhtwGuf a&BuD;jcif;ESifh aumufyJoD;ESHrsm;
ysufpD;jcif;? a'otwGif; wHwm;wpfcktm; ysufpD;apcJhNyD; jyifqifay;rIr&Sdjcif;ESifh a'o twGif;
ukrÜPD\vkyfief; NyD;qHk;oGm;onfhtcg 4if;wdkYaMumifh ysufpD;qHk;½HI;rIrsm;twGuf &Gmom;rsm;udk
rjzpfpavmufom avsmfaMu;aiGay;jcif;wdkY jyKvkyfcJhonf/ a'ocHrsm;onf 4if;ukrÜPD½Hk;odkY
wdkifMum;&ef oGm;a&mufcJhonhftcg? ½Hk;twGif;rSESifxkwfjcif; cHcJh&onf/ Timap Oya'
taxmuftul jyKrsm;rS 4if;trIudk pwifudkifwG,fonfhtcg ukrÜPDrS pwifnd§EIdif;aqG;aEG;
vmMuum wmwrHudkz,f&Sm;ay;cJhNyD;? wHwm;jyifay;rnf[k oabmwlcJhMuonf/ odkYaomf
usif;rsm;tm; jyefvnfajrzd kUay;&efESif h tavsmfay;&ef ponfhawmif;qdkrIrsm;aMumifh
aqG;aEG;rIrsm; ysufjym;oGm;onfhtcgwGif Timap Oya' taxmuftuljyKrsm;u w&m;½Hk;wGif
w&m;pGJqdkjcif;udk pwifcJhonf/ qD&mvD,Gef;EkdifiHwGif owåK&SmazGjcif; vkyfief;rS tjrwfxkwf
jcif;rsm;pGm &SdaeaomaMumifh? tu,fí Timap om 4if;trIudk EdkifcJhrnf qdkygu (þpmtkyf
a&;om;aecsdefwGif w&m;pGJqdkrI rNyD;ao;yg) ta&;ygaom tpOftvmwpfck pwifEdkifcJhNyD[k
qdkEdkifonf/
6-2-7 trIudkvTJajymif;ay;jcif;
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf w&m;Oya'qdkif&mjyóemrsm;udk ajz&Sif;&ef
rwlnDaom enf;vrf;rsm; &Sdygaomfvnf;? &Hzef&HcgwGif trIonfrsm;onf Oya' taxmuf
tuljyKrsm;taejzifh rajz&Sif;ay;Ekdifaom (odkYr[kwf) tjcm;aom NGO (odkY) tzGJUtpnf;rsm;rS
U KYAW MYINT LAW FIRM198
ydkrdkaumif;rGefpGm ajz&Sif;ay;Edkifaom jyóemrsm;udk ajz&Sif;ay;&ef awmif;qdkjcif;cH&avh&Sdonf/
xdkuJhodkYjzpfcJhygu? Oya'taxmuftuljyKrsm;onf trIonftm; 4if;\trIudk taumif;qHk;
ajz&Sif;ay;EdkifpGrf;&Sdrnfh tzGJUtpnf;odkY xyfrHapvTwfjcif;jzifhtrIudkvTJajymif; ay;&rnfh
wm0ef&Sdonf/ rwlnDaom yk*¾dKvfrsm;? tzGJUtpnf;rsm;pGmjzifh tvkyfwGJ vkyfae&olrsm;jzpfaom
aMumifh Oya'taxmuftuljyKrsm;onf trIvJTajymif;ay;&ef tquftoG,faumif;rsm;
jzpfMuonf/
atmufygtcsufrsm;onf uarÇm'D;,m;EkdifiHwGif jyKpkxm;onfh trIudkvTJajymif;jcif;qdkif&m
enf;AsL[m tBuHjyKcsufrsm;jzpfonf -
trIudkvTJajymif;&ef vdktyf&onfh taMumif;&if;udk trIonfESifh wdkifyifyg/
tusKH;0ifygu? trIwGJtm; wjcm;olwpfOD; (odkYr[kwf) ½Hk;cef;tm; vTJajymif;
vdkufonfh twGuf &&SdEdkifrnfhtusKd;aus;Zl;rsm;tm; &Sif;vif;wifjyyg/
jzpfEdkifygu trIonfrsm;tm; ,ckcsufcsif; tvkyfvufcHEdkifonfh yk*¾dKvf (odkYr[kwf)
½Hk;cef;odkYom vTJajymif;ay;yg/
vTJajymif;ay;vdkufonfh yk*¾dKvf(odkYr[kwf) ½Hk;tm; qufoG,fEkdifrnfh tcsuftvufrsm;
trIonfudk ay;yg/ (ajryHkrsm;? qufoG,fEkdifaom zkef;eHygwfrsm;? jzpfEdkifygu
tD;ar;vf vdyfpmponfh tcsuftvufrsm;u taxmuftul jzpfapygvdrfhrnf)
trIonf\ zdkifwGJtm; pHkvifpGm rdwåL wpfpHkul;NyD;? rdrd\ ½Hk;cef;wGif wpfpHkxm;yg/
trIonftm; 4if;\ trIzdkifwGJudk trIvTJajymif;vdkufoltm; ay;tyf&rnf
jzpfaMumif; &Sif;jyyg/ odkYr[kwf vTJajymif;ay;vdkufonfh yk*¾dKvf (odkYr[kwf)½Hk;cef;tm;
,loGm;&ef twGuf trIwGJtm; rdwåLwpfpHk ul;ay;vkdufyg/
tjcm;tzGJUtpnf;rsm;tm;
qufoG,fjcif;
&Hzef&HcgwGif vlrIu,fq,fa&;
tzG J Utpnf;rsm;? wuúod kvfrsm;?
aq;½Hkrsm;? w&m;½Hk;rsm;? tBuD;tuJ
rsm;? &Jrsm;ESifha&SUaersm; ponfh
tjcm;aom tzG J Utpnf;rsm;ESi f h
yk*¾dKvfrsm;tm; qufoG,f&efvdktyf
vmonf/ 4if;y k* ¾ d Kvfrsm; (od k Y )
tzG J Utpnf;rsm;onf owfr Swf
xm;onfh e,fy,frsm;wGif ta&;
ygaom uRrf;usifr Irsm;& S donf/
rdrd wpfOD;wnf;jzifh rpGrf;aqmif
EdkifaomtrIrsm;udkqufvufvufcH
xm;jcif;onf trSm;wpfckjzpfonf/
4if;tzGJUtpnf;rsm;jzifh csdwfquf
oGm;rnf qdkygu pmjzifhwifjcif;onf
ydkaumif;ygonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 199
þuJhodkY trIonftm; vTJajymif;ay;vdkufonfqdkaomfvnf; vQKdU0Sufxdef;odrf;&rnfh
taMumif;t&mrsm; tm;vHk;udk qufvuf vQKdU0Sufay;xm;rnfqdkonfudk &Sif;jy
ay;yg/
trIonftay: ,Ofaus;yg? tvkdufodyg? jzpfEdkifvQif pmemaxmufxm;ay;yg/
awmiftmz&duEdkifiH&Sd Community Law and Rural Development Centre rS a&;om;
ay;xm;aom trIudkvTJajymif;jcif;twGuf a&;om;&ef pmyHkpHudk aemufqufwGJ (10) wGif
azmfjyxm;onf/ qD&mvD,Gef&Sd Timap for Justice rS a&;om;xm;aom tjcm;tzGJUtpnf;
rsm;odkY trIonfvTJajymif;jcif;twGuf vrf;ñTeftm; atmufwGifazmfjyxm;onf/
6-3 enf;vrf;twwfynm pdefac:rIrsm;
Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh rw&m;rIrsm;udk ajz&Sif;&ef vlUtzJGUtpnf;rsm;ESifh
vkyfief; aqmif&Gufa&; r[mAsL[mrsm; a&;qGJ&mwGif xnfhoGif;pOf;pm;&rnfh ta&;ygaom
enf;vrf; twwfynmqdkif&m pdefac:rI (4) csuf&Sdonf/ 4if;wdkYrSm - vkyfydkifcGifhtmPm
tyfESif;jcif;? jyóemt&if;tjrpfudk &SmazGjcif;? trIonf\ tusKd;pD;yGm;udk vlUtzJGU
tpnf;\ tusKd;pD;yGm;ESifhcsdefnd§jcif;? vlUtzJGUtpnf;qdkif&m Oya'taxmuftuljyKvkyfief;rsm;\
tajccHjzpfonfh w&m;rQwrIudk em;vnfxm;rIwdkY jzpfonf/
vkyfaqmif&ef
� tjcm;aom tzGJUtpnf;rsm;
yg0ifvIyf&Sm;&efvdktyfrnfh trIwGJ
rsm;tm; aemufusapjcif;r&S dy J
qufoG,fay;yg/ rdrdwpfOD;wnf;
tm;jzifh trIudkaqmif&GufEkdifjcif;r&Sd
awmhjcif; (odkYr[kwf) tjcm;aom tzGJU
tpnf;rsm; yg0ifoifhonfqdkygu
csufcsif;taMumif; Mum;ay;yg/
� rk'def;usifhcH&jcif; trIonf
tjcm;tzGJUtpnf;rsm;ESif h nd§EI dif;
vkyfaqmif&rnfh trIrsKd;jzpfonf/
rdrd\ trIonftm; trIzGifhydkifcGifh
&SdaMumif; today;&rnf jzpfonf/
tu,fítrIonfrS pdwf0ifpm;
onfqdkygu &JXmeodk Y tjrefqH k;
qufoG,fEk dif&ef ulnDay;&rnf/
trIr sm;ud k tcs de fq G J jci f ;onf
tEÅ&m,frsm;NyD;? oufaocHrsm;
aysmufqHk;oGm;Edkifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM200
6-3-1 Oya'qdkif&m pGrf;&nfjr§ifhwifjcif;
tcsKdUaom Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;onf Oya'qdkif&mpGrf;&nf jr§ifhwif
jcif;udk txl;jyKjcif;jzifh a&S;½dk;pOfvm Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh cGJjcm;odjrifatmif
aqmif&Gufxm;onf/ orm;½dk;us Oya'0efaqmifrIrsm;udk csOf;uyfyHkwGif uRrf;usifolrsm;rS
qif;&JcsKdUwJhaom trIonfrsm;udk enf;ynmqdkif&m tultnDrsm;ay;jcif;[k arQmfrSef;xm;avh
&Sdaomfvnf;? Oya'qdkif&mpGrf;&nfjrSifhwifjcif;udk ydkrdk aZmif;ay;onfh Oya'taxmuftuljyK
rsm;rSmrl 4if;wdkYESifhtwl vkyfief;aqmif&Gufaeol jynfolrsm;\vkyfEdkifpGrf;ESifh aqmifMuOf;ay;EdkifrI
wdkYudk jr§ifhwif&ef &nf&G,fonf/ vlxktajccH Oya'taxmuftuljyKrsm;onf vlUtzJGUtpnf;ESifh
ydkrdkeD;pyfNyD; 4if;wdkY\pDrHcefYcGJrIwGif ydkrdkus,fjyefYaom vkyfydkifcGifhESifh enf;vrf;rsm;&Sdojzifh
a&SUaersm;xufpmvQif trIonfrsm;\ pGrf;aqmifEkdifpGrf;udk jr§ifhwifay;Edkifonfh tajctae
ydkrsm;onf/ Oya'qdkif&mpGrf;&nf jrSifhwifa&; enf;vrf;tjzpf 0efaqmifrIay;aomtcgwdkif;wGif
ynmay;jcif;udk xnfhoGif;jcif;? vlUtzJGUtpnf;rsm;ESifh tvkyfwGJvkyfjcif;ESifh tm;jznfhay;jcif;?
w&m;a&;qdkif&m jyóemrsm; ajz&Sif;&ef pkaygif;aqmif&Gufapjcif;? w&m;a&;qdkif&m udpö
&yfrsm;twGuf vlUtzJGUtpnf;tm; ynmay;jcif;ESifh aqG;aEG;jcif;rsm;yg0ifonf/
Oya'qdkif&mpGrf;&nfjrSifhwifjcif;udk OD;pm;ay; vkyfaqmif&onfh cdkifvkHaomtaMumif;
&if;rsm;&Sdonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;rSm 4if;wdkY\trIonfrsm;tay: xm;&Sd&rnfh
oabmxm;rSm- ]oifhtwGuf ajz&Sif;ay;rnf}[k rSwf,lrnfhtpm; ]oifESifhtwl ajz&Sif;Murnf}
[k rSwf,l&rnfjzpfonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzihf ]trIonfrS wpfenf;enf;jzifh
ykdí tm;aumif;oGm;ovm; odkYr[kwf vlUtzJGUtpnf;ydkítm;aumif;oGm;ovm;} qdkonfh
� rk'def;usifhcH&oludk usef;rma&;
apmifha&Smufjcif;ESifh aq;ppfjcif;
aqmvsifpGm jyKvkyfEdkif&ef ulnD
ay;&rnf/
� ½IyfaxG;aomtrIrsm;wGif w&m;
pGJqdk&efvdktyfonf[k,lqygu a&SUae
rsm;ESifhwdkifyifyg/
Source : Sesay 2006
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 201
ar;cGef;udk rdrdukd,fudkjyefar;oifhonf/ xdktaMumif;t&may: tajccHNyD; Oya'taxmuf
tuljyK\ aqmif&GufEdkifrIudk oHk;oyfoifhonf/ Oya'taxmuftul jyKrsm;onfoufqdkifonfh
Oya'taMumif;t&mrsm;udk aocsmpGm&Sif;jyoifhNyD;? trIonfrsm;ESifh yl;aygif;NyD; enf;AsL[m
csrSwf&ef qHk;jzwfoifhonf/
zdvpfydkifEkdifiH&Sd Alternative Law Group onf Oya'qdkif&mpGrf;&nfjrSifhwifay;jcif;
enf;vrf;udk toHk;jyKonf/ 4if;tzGJUtpnf;onf w&m;½Hk;ü w&m;pGJqdkcsdefwGif w&m;½Hk;wGif
w&m;pGJjcif;\ tm;omcsufESifh tm;enf;csufrsm;tygt0if w&m;Oya'qdkif&m udpö&yfrsm;
taMumif;udk a&SUaersm; ryg0ifvmrD? vlUtzJGU tpnf;tm; Oya'taxmuftuljyKrsm;u
t&if ynmay;onf/
odkYaomf Oya'qdkif&mpGrf;&nfjrSifhwifay;jcif;udk trIonf\ vHkNcHKa&;? tcsdefESifh
t&if;tjrpfrsm; tp&Sdonfh tjcm;aom OD;pm;ay;&rnfh udpörsm;ESifh csdefnd§xm;&rnf jzpfonf/
rsm;aomtm;jzifh axmufcH tm;ay;jcif; tpnf;ta0;wGif trIonftm; xnfhoGif;jcif;udk
omreftm;jzifh ydkrdkESpfoufaomfvnf;? trIonftwGuf tEÅ&m,f&Sdonf odkYr[kwf ydwfyif
wm;jrpfxm;aom ukefusrIodkYr[kwf aESmifhaES;rIjzpfay:apygu Oya'taxmuftuljyKtaejzifh
,if;tavhtusifhudk rvdkufemjcif; &SdEdkifonf/ (Z,m;-1)
6-3-2 jyóemt&if;tjrpfrsm;
Oya'taxmuftuljyKrsm;\ us,fjyefYaom vkyfydkifcGifhESifhrwluGJjym;aom toHk;jyK
Edkifonfh enf;vrf;rsm;aMumifh 4if;wdkY BuHKawGU&onfh w&m;a&;qdkif&m jyóemrsm;\ &if;jrpfudk
U KYAW MYINT LAW FIRM202
&SmazG&mwGif taxmuftuljzpfaponf/ jyóemt&if;tjrpfudk ajz&Sif;&efvdktyfonfh
vkyfief;rsm;ESifh ywfoufí vlUtzJGUtpnf;udk ynmay;jcif;? vlUtzJGUtpnf;tqifh axmufcH
tm;ay;jcif; odkYr[kwf pkaygif;ajz&Sif;enf;rsm;udk pDpOfay;jcif; ponfjzifh vlUtzJGUtpnf;tqifhwGif
aqmif&GufEkdifonf/ tcsKdUaom jyóemrsm;rSmrl EdkifiH\ rl0g' odkYr[kwf Oya'udk ajymif;vJ&ef
vdktyfonf/
(Z,m;-2) wGif trItvdkufMum;0ifzsefajzay;jcif;? vlUtzJGUtpnf;ynmay;a&;ESifh
Oya'aMumif;t& axmufcHtm;ay;jcif;qdkif&m aqmif&GufykH r[mAsL[merlemudkazmfjyxm;onf/
6-3-3 trIonfESifh vlUtzJGUtpnf;wdkY\ tusKd;pD;yGm;rsm;
a,bk,stm;jzifh Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm;onfa&S;&dk;pOfvm Oya'
0efaqmifrIay;onhf tzGJUtpnf;rsm;twdkif; vkyfudkifvsuf&Sdonf/ 4if;wdkYonf jynfolrsm;\
w&m;a&;qdkif&m jyóemrsm;udk ajz&Sif;ay;jcif;? wjcm;enf;ESifhMunfhrnfqkdygu tcGifhta&;
csKd;azmufjcif;twGuf tajz&Smjcif; ponfh&nf&G,fcsufcsif; wlnDonf/ Oya'taxmuf
tuljyKrsm;onf a&SUaersm;enf;wl trIwGJrsm;udk vufcHay;NyD;? trIonf\ vQKdU0Sufcsufudk
raygufMum;atmif xdef;odrf;ay;onf/ Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;onf ]]trIonf}}
[laom pum;vHk;udk a&SUaersm;\tbd"mefrS iSm;&rf;toHk;jyKNyD;? 4if;wdkY0efaqmifrI ay;&olrsm;udk
qdkvdkonf/
odkYaomf 4if;trIonf[laom pum;vHk;onf vlxktajccH Oya' taxmuftuljyKrsm;
0efaqmifrIay;aeonfh jynfolrsm;udkom udk,fpm;jyKonf/ Oya'qdkif&mpGrf;&nfjr§ifhwif
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 203
ay;jcif;udk txl;jyKonfh Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;twGuf ]]trIonf}}[laom
pum;vHk;onf jynfhpHkjcif;r&Sdaom pum;vHk;jzpfonf/ tb,faMumifhqdkaomf vlUtzJGUtpnf;
udk,fpm;jyK Oya'taxmuftuljyKrsm;onf 0efaqmifrIay;&ef vdktyfaeolrsm;twGuf
omruyJ? vlwpfOD;csif;ESifh vlUtzJGUtpnf;rsm;ESifh xdawGUum vlrIa&;qdkif&m udk,fpm;vS,ftjzpf
vkyfief;rsm; aqmif&Guf&aomaMumifhjzpfonf/
]]trIonf}}[laom pum;vHk; rjynfhpkH&jcif; taMumif;wpfckrSm Oya' taxmuftuljyK
tpDtpOfrsm;onf rdrdwdkY\trIonfrsm;\ tusKd;pD;yGm;udk a&SUaersm;avmuf tvGeftrif;
umuG,fay;jcif; rjyKaomaMumifhjzpfonf/ &dk;&mOya'pepf\ qefYusifbufoabmobm0u
vufarmif;rsm; nDrQjcif;? (EqualityofEarms) qdkonfh ,lqcsuftay: tajccHaom
bufaygif;pHku Mum;aea&; taetxm;wpf&yfudk BudK;pm;jcif;xuf wpfzufpDwGif pdwftm;
xufoefonfh a&ShaewpfOD;pD &SdaeMuvQif Mum;ae&ef qHk;jzwfcsuf csrSwfoltaejzifh nDrQaom
tjrifodkY a&muf&Sd&ef ydkí jzpfEdkifonfqdkonfh oDtdk&Dtay:wGif tajccHonf/ ESpfOD;ESpfzufvHk;wGif
vuf&nfnDaom udk,fpm;jyKol&Sdjcif;onf ,kwdåwefonf/
odkYaomf Oya'taxmuftuljyKrsm;rS 0efaqmifrI ay;aeonfh vlUtzJGUtpnf;tzGJU0if
tcsif;csif; tjiif;yGm;rIrsm;(vlUtzJGUtpnf;twGif; y#dyu©jzpfyGm;rI)wGifrl trIonf ESpfzuf
pvHk;wGif udk,fpm;jyKol r&Sdjcif;vnf; jzpfavh&Sdonf/ Oya'taxmuftuljyK tpDtpOf
onfomvsif w&m;rQwrItwGuf 0efaqmifrI tpDtpOfjzpfEkdifonf/ xkdYaMumifh Oya'
taxmuftuljyKrsm;taejzifh rdrdwdkY½Hk;udk yxrqHk; a&muf&Sdvmonfh trIonfudk OD;pm;
ay;jcif;onf wpfzufowfqefaeygvdrfhrnf/ xdkYaMumifh Oya' taxmuftuljyK tpDtpOf
rsm;onf wdkifMum;pmwifoGif;onfh yk*¾dKvfrsm;udk 0efaqmifrIay;jcif;xuf vlUtzJGUtpnf;
U KYAW MYINT LAW FIRM204
wpfckvHk;udk vTrf;NcHKaom? w&m;rQwrIESifh 'Drkdua&pDqefpGm omwlnDrQrI[laom tajccHrl0g'
rsm;udkom a&S;½Ionfh rl&if;tajccH wm0efudkom xrf;&Gufonf/
Z,m; (1) 0efaqmifrIay;jcif;ESifh pGrf;&nfjr§ifhwifay;jcif;udk a&S;½Ionfh csnf;uyf enf;rsm;
wdusaom0efaqmifrIay;jcif;
enf;vrf;
pGrf;&nfjr§ifhwifay;jcif;udk a&S;½Ionfh
csOf;uyfenf;rsm;
wpfoD;yk*¾vtqifh
jyóem
trsKd;orD; wpfOD;onf
4if;\ tvkyf&SifrS NyD;cJh
aom 3 v twGuf
vpmray;yJ tvkyfxkwf
cH&aMumif; wdkifMum;
onf/
Oya' taxmuftuljyKrsm;onf
trIESif hywfoufonfh tcsuf
tvufrsm;udk aumufcHNyD;? trI
onftm; tpDtpOfr S ulnD
ay;Ekdifrnf [k tmrcHay;NyD; vQif?
tdrfodkYjyefvTwf vdkufonf/ Oya'
taxmuftuljyKrS tvkyf&Siftm;
csOf;uyfNyD;? Oya'taMumif;t&m
rsm;ESifh w&m;pGJqdkcGifh &SdaMumif;
&Sif;jyonf/ tvkyf&Sifonf vpm
tm; Oya'taxmuf tuljyK½Hk;odkY
ydkYay;onf/ vkyfc vpmvm,l&ef
trIonftm; taMumif;Mum;
ay;onf/
Oya' taxmuftuljyK rsm;onf trIESifh
ywfoufonfh tcsuftvufrsm;udkaumufcHNyD;?
vc jyefvnf ay;acsjcif;twGuf Oya'ESifh
&&SdEkdifaom ajz&Sif;enf;rsm;udk trIonftm;
&Sif;jyonf/ Oya' taxmuftul jyKonf
trIonfESif h enf;AsL[m aqG;aEG;onf/
yxrqHk; tqifhtjzpf tvkyf&Siftm; pmydkYjcif;
odkYr[kwf vludk,fwdkif oGm;a&muf awGUqHk&ef
jzpfonf/ oGm;a&mufawGUqHk&ef qHk;jzwfygu?
trIonfESifh Oya' taxmuf tuljyKwdk Y
twlwl oGm;Edkifonf/ pmydkY&ef qHk;jzwfygu?
trIonftm;pmwGif yg0ifcsufrsm;udk &Sif;jy
ygonf/ trIonfonf aiGaumufcH &&SdNyD;
csdefwGif? tvkyform; Oya'ESifh jyefvnf
jyifqifjcif;tqifhrsm; taMumif; ydkrdkod&Sd
oGm;rnf jzpfonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 205
vlUtzJGUtpnf;tqifh
v,form; tzGJU0ifrsm;
onf v,f,mpdkufysKd;a&;
0efBuD;XmerS rsdK;apht
wGuf acs;aiGcsay;&ef
uwday;xm;onfh acs;
aiGrsm; ra&muf&Sdao;
aMumif; wdkifMum;onf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
v,form;rsm;tm; tpDtpOfrS
ulnDay;Ekdifrnf[k tmrcHay;NyD;?
tdrfodkY jyefvTwfvdkufonf/ Oya'
taxmuftuljyKonf 0efBuD;
XmerS aESmifhaES;rItwGuf tajz
ray;onfhoufqdkif&m t&m&Sdudk
vd kuf&Smrnf/ aocsmonfrSm
xdkolonf vmbf,l&ef apmifhae
jcif;jzpfonf/ Oya' taxmuf
tuljyKu 0efBuD;XmetwGif;
0g&ifh t&m&Sdtm; wdkifMum;aom
tcg? xdkudpöudk pDppfay;rnf[k
ajymMum;onf/ xdkuJhodkYawGUqHkrI
rsm;pGm vkyfNyD;aomtcgrsK d;aph
twGuf acs;aiGrsm;udkydkYay;cJhonf/
Oya' taxmu ftu l jy Kr s m ;on f
v,form;rsm;ESifh r[mAsL[mudpö&yfrsm;udk
aqG;aEG;NyD;? v,form;rsm;tkyfpk acgif;
aqmifESifh acs;aiG&&ef apmifhqdkif; ae&onfh
v,form;rsm;\ udk,fpm;vS,frsm;ESifhtwl
0e f Bu D ;Xmeud k c sO f ;uy fonf/ tz G J U
acgif;aqmif ESifh v,form;rsm;onftm;ay;
axmufcHjcif; vkyfief;aqmif&GufrIwGif
udk,fwdkifyg0if odjrifcGifh&onf/ acs;aiGrsm;
&&SdNyD;onfhtcg? Oya'taxmuftuljyK
onf v,form;tzGJUESifhwGJzufNyD;? tcsif;csif;
qufoG,f&ef enf;vrf;rsm; ydkrdk aumif;rGef
vmap&efjyKvkyfjcif;jzifh wdkifMum;rI enf;vrf;
rsm;udk od&Sdvmum rdrdwdkYudk,fwdkif vkyfudkif
vmEdkifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM206
Z,m; (2) jyóemt&if;tjrpftm; ajz&Sif;&ef tqifhqifhMum;0ifjcif;- uav;i,frsm;tay:
ysufuGufrI
jyóem Mum;0ifajz&Sif;jcif;
Timap Oya'taxmuftuljyK ½Hk;cef;
rsm;onf uav;rsm;\=zcifrsm;u
uav; jyKpkxdef;odrf; p&dwftm; rQa0
ay;&ef jiif;qdkaeaMumif; oD;jcm;ae
tarrsm;xHrS wdkifMum;rIrsm; rMumcP
&&Sdaeonf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf Mum;0ifaphpyfay;jcif; jzifh
uav;apmif ha&Smufjcif;twGuf oabmwlnDrI&&S d &ef
aqmif&Gufay;onf/ xHk;xrf;pOfvm Oya't&rdrd &ifaoG;udk
apmifha&Smufay;&ef wm0ef&SdaMumif; awmif;cHonf/ xdkYjyif
ESpfOD;ESpfzufrS vlBuD;rsm;tm; yg0if apNyD;? oabmwlnDrIudk
twnfjzpfapum vdkufemjcif;&Sd? r&Sd ppfaq;jcif;ESifh oabm
wlnDrItm; tusKd;oufa&mufaponf/
jyóem t&if;tjrpfwpfckrSm vli,f
a,musfm;av;ESifh rdef;uav;taejzifh
rdom;pkb0 xlaxmif&ef tqifoifh
rjzpfao;csdefwGif uav;&oGm;jcif;aMumifh
&ifaoG;rsm;tay: ysufuGufrIjzpfap
onf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf 4if;vlrIa&;jyóem udk vlU
tzJGUtpnf;tm;ynmay;jcif;ESifh aqG;aEG;jcif; wdkY jyKvkyfNyD;
ajz&Sif;onf/ 4if;wdkYonf vli,frsm;ESifh aqG;aEG;yGJrsm; jyKvkyfNyD;?
tEÅ&m,fuif;pGm vdifqufqHjcif;? vdifusef;rma&;ESifh rdom;pk
pDrHudef;udpö&yfrsm;udk aqG;aEG;Muonf/ aqG;aEG;yGJrsm;wGif 4if;
{&d,mtwGif; aexdkifonfholemjyKwpfOD;yg0ifygonf/ (odkYrSom
4if; {&d,mwGif vli,frsm; BuHKawGUae&onfhvlrIa&;qdkif&m
zdtm;ay;rIrsm;taMumif; od&Sdem;vnfEdkifrnfjzpfonf) 4if;
aqG;aEG;rIrsm;onf vli,frsm;tm; uGef'Hk; toHk;jyKjcif;ESifh vdif
usef;rma&;taMumif;udkwdwdususESifh yGifhyGifhvif;vif; aqG;aEG;
ar;jref;EdkifcGifhay;onf/ 4if;aqG;aEG;rIrsm;onf vli,frsm;tm;
4if;wdkY awGUBuHK ae&onfh cufcJaom a&G;cs,frIrsm; taMumif;udk
tcsif;csif;ESifh q&mrsm;ESifhaqG;aEG;Edkifonfh tcGifhtvrf;
&&Sdonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 207
uav;i,frsm;tay: ysufuGufrIrsm; qufvufjzpf
ay:aejcif;ESif h qufpyfaeonfh tjcm;aom
tcuftcJwpfckrSm rdciftwGuf vHkavmufaom
Oya'qdkif&m vHkNcHKcGifhay;Edkifjcif; tm;enf;rI jzpf
onf/ acwfaemufusaeaomOya' pnf;rsOf; wGif
uav; axmufyHhp&dwftjzpf wpfywfvQif (100)
vD,Gef (US $ 0.04) uefYowfxm;onf/ &mZ
0wfw&m;olBuD;rsm;rS 4if;uefYowfxm;rItwdkif;
raqmif&Gufaomfvnf;? 4if; Oya'pnf;rsOf;onf
Mum;0ifaphpyfjcif; ratmifjrifygu w&m;0if
Oya'qdkif&m ukxHk; &SdvmEdkifrIudk rsm;pGmtm;enf;
aponf/
Oya'qdkif&m tm;enf;csufudk ajz&Sif;&eftwGuf
enf;vrf; wpfckrSm tjcm;enf;vrf;&SmazGjcif;jzpfonf/
zsefajzay;jcif; ratmifjrifvQif Oya'taxmuf
tuljyKrsm;onf w&m;0ifw&m;cGifwGif w&m;pGJrnfh
tpm; xHk;wrf;pOfvm w&m;cGifudktoHk;jyK&eftBuHjyK
onf/ xHk;wrf;pOfvm Oya't& a,musfm;onfrdrd\
&ifaoG;rsm;twGuf wm0ef,l&ef vdktyfNyD;? xHk;wrf;
pOfvm Oya'tm; w&m;0if Oya' pnf;rsOf;rScsKyfaESmif
xm;jcif;r&Sday/ wpfcsdefwnf;rSmyif Timap tpD
tpOfu 4if;pnf;rsOf;t&uav;i,ftm; aiGaMu;
axmufyHhjcif;udk tqHk;tjzwfay;Edkif&eftwGuf ,if;
pnf;rsOf;ae&mwGif t"dyÜm,f&SdNyD;? acwfESifh udkufnDrI
&Sdonfh pnf;rsOf;jzifh tpm;xdk;&ef pnf;½Hk;vIHYaqmf vsuf
&Sdonf/
6-3-4 trIonfESifh vkyfazmfudkifzuf
tjyeftvSeftm;jzifh Oya'taxmuftuljyKrS tultnDay;aeonfh yk*¾dKvfrsm;tm;
]]trIonf}} [k ac:a0:jcif;onf t"dyÜm,frSm;,Gif;Ed kifonf/ tb,faMumifhqdkaomf
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;onf Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh 4if;wdkY 0efaqmifrI
ay;aeonfh vlxktMum;wGif yHhydk;ay;oltjzpf trIonfESifhqufEG,frItpm;? pyfwl vkyfudkifzuf
jzpfa&;twGuf BudK;yrf;aejcif;jzpfonf/ txl;ojzifh pGrf;&nfjrSifhwifay;jcif;udk a&S;½Iaom
OD;wnfcsuf csxm;onfhudpöwGif ydkí rSefuefaomBudK;yrf;csuf jzpfonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM208
þqdkvdk&if;\ tjcm;taMumif;t&mwpfckrSm tcsKdUaom a&SUaersm;onf 4if;wdkY\
ynma&;? jrifhrm;rI? A[kokw? vlaerItqifhtwef; ESifh aiGa&; aMu;a&;t&if;tjrpfrsm;udk
taMumif;jyKíqif;&JEGrf;yg;aom trIonfrsm;udk rav;rpm;yHkpHjzif hqufqHjcif;rsm; &SdEkdifonf/
xdkuJhodkY jzpfyGm;ygu? 0efaqmifrI&&Sdaeolonf trnftm;jzifhom trIonf jzpfaejcif;
jzpfonf/ rodem;rvnfrIaMumifha&SUae\ tBuHÓPfudk vdkufemNyD;? rdrdtm;aumif;rGefpGm
0efaqmifrIay;jcif; &Sd? r&Sd rod&yJ a&SUaetm; tcaMu;aiGay;onf/Oya'taxmuftuljyK
rsm;udkrl olawmfaumif;wpfa,muf[k tvdktavsmuf pHerlemxm;jcif; rjyKEdkifaomfvnf;?
4if;wdkYonf vkyfazmfudkifzufpdwfjzifh vkyfief;aqmif&Gufaejcif; jzpfaomaMumifh? 4if;wdkY
0efaqmifrIay;aeolrsm;tm; av;pm;orIjzifh qufqHoGm;Edkifajcydkrsm;onf/
6-3-5 vlUtzJGUtpnf;ESifhtkyfpk
Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh vlUtzJGUtpnf;wpfckvHk; (odkYr[kwf) vlUtzJGU
tpnf;0if wpfa,mufcsif;pDESifhomru &Hzef&Hcgxl;jcm;aom tkyfpktzGJUrsm;ESifh vufwGJNyD;
tvkyfvkyf&jcif;rsm;&SdEdkifonfudk aemufqkH;taejzifhpdwfwGif rSwfom;xm;Edkif&ef ta&;BuD;
onf/ tcsKdUaom Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;onf Oyrmtm;jzifh trsKd;orD;rsm;
twGuf &nf&G,fNyD;? 4if;wdkYtm; pGrf;&nfjr§ifhwifay;&ef txl;&nf&G,fonf/ tvGefqHk; jzpfEdkif
onfrSm? 4if;tpDtpOftaejzifh {&d,mtwGif;&Sd trsKd;om;rsm;ESifh yl;aygif;vkyfudkifEdkif
aomfvnf;? tpDtpOf\ t"du &nf&G,fcsufrSm trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk umuG,f
apmifha&Smuf&ef jzpfonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 209
xdkenf;wlpGm? tjcm;aom tpDtpOfrsm;onf vkyfazmfudkifzuf vlxktjzpf v,fol&if;iSm;
rsm;tm; tm½HkpdkufrI &SdEdkifonf/ odkYjzpfí 4if;wdkYonf vlUtzGJUtpnf;twGif;&Sd tjcm;aom
tkyfpktzGJUrsm;tm; pdwf0ifpm;rI r&Sdjcif; &SdEdkifonf/ Oyrmtm;jzifh qdkifydkif&Sifrsm;jzpfonf/
xdkYjyif tjcm;aomtzGJUtpnf;rsm; Oyrm - v,form;rsm;\ tcGifhta&;udk avsmhyg;ap&ef
&nf&G,fxm;onfh v,fajrydkif&Sifrsm; tkyfpkudkvnf; 4if;wdkYonf qefYusifrIrsm;&SdEdkifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 211
tcef;(7)
Oya'taxmuftuljyKrsm;udk apmifhMunfhppfaq;jcif;?
taxmuftyHhay;jcif;ESifh tuJjzwfjcif;
yg0ifonfhtaMumif;t&mrsm;
7-1 vufawGUaqmif&Guf&efvrf;ñTefrsm;
7-2 pDrHcefYcJGa&;vkyfxkH;vkyfenf;rsm;
7-3 Oya'taxmuftuljyKrsm;udk apmifhMunfhppfaq;jcif;ESifhtaxmuftyHhay;jcif;
7-4 Oya'taxmuftuljyK\ vkyfaqmifrIt&nftaoG;tuJjzwfjcif;
7-5 pGrf;aqmifatmifjrifrIudk todtrSwfjyKjcif;
Oya'taxmuftuljyKtpDpOf 'g½dkufwmrsm;ESif h tjcm;BuD;Muyfa&;rSL;rsm;onf
uGif;qif;vkyfudkifaeMuaom Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; BuD;MuyfuGyfuJ&mwGif tav;
teuf yg0ifaqmif&GufMu&rnf/ þtcef;wGif Oya' taxmuftuljyKrsm;tm; apmifMunfh
ppfaq;jcif;? taxmuftyHhay;jcif;ESifh tuJjzwfjcif;wdkY\ &nf&G,fcsufESifh vkyfxkH; vkyfenf;rsm;
U KYAW MYINT LAW FIRM212
taMumif; NcHKikHokH;oyfcsufudk BuD;Muyfa&;rSL;rsm; odom&ef azmfjyxm;onfa&SUvmrnfh
tcef;(*) ]]Oya'taxmuftuljyK tpDtpOf wdk;wufjzpfay:ajymif;vJjcif;wGif tpDtpOfESifh
4if;\ xda&mufrIudk okH;oyfjcif;tydkif;wpfckyg0ifonf/
7-1 vufawGUaqmif&Guf&ef vrf;ñTefrsm;
Oya'taxmuftuljyKrsm;udk apmifhMuyfMunfh½I&mwGif 4if;wdkYtwGuf jy|mef;xm;NyD;
oifwef;wGif oifMum;ydkYcsay;xm;aom tvkyfvrf;ñTefrsm;ESifh qufpyfíomvkyfaqmifoifhonf/
þtvkyf vrf;ñTefrsm;onf vkyfief;aqmif&GufpOfumvtwGif; ydkrdkoifhawmfaumif;rGefatmif
jyKjyifvkyfaqmifoGm;zG,f&Sdonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm; rnfodkYvkyfaqmifaeonfudkvnf;
aumif;? olwdkY\aqmif&GufrIudk rnfodkYtuJjzwfaeonfudkvnf;aumif; okH;oyf&mwGif
rdrd(Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf 'g½dkufwm odkYr[kwf BuD;Muyfa&;rSL;ESifhOya'taxmuf
tuljyKwdkYtMum; em;vnfrItajccHtjzpf þtvkyfvrf;ñTefu aqmif&Gufay;vdrfhrnf/
tcef;-6 ]]w&m;a&;qdkif&m jyóemrsm; ajz&Sif;jcif;}}tcef;wGif Oya'tBuHay;jcif;?
pDrHcefYcJ GrI tBuH ay;jcif;? zsefajzjcif;? nd§EI dif;aphpyfay;jcif;? vlUtzJGUtpnf;zHGUNzdK;a&;?
ynmay;a&;ESifh axmufcHtm;ay;a&; tygt0if t"duu@rsm;wGif vkyfxkH;vkyfenf;rsm;udk
NcHKikHokH;oyfxm;onf/
tpDtpOfu csrSwfxm;aom 0efaqmifrIvkyfief;udk Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh
rnfodkY aqmif&Gufoifhonfqdkonfudk wdusjywfom;aom vrf;ñTefcsufrsm;&SdzdkY vdktyfonf/
þodkY vufawGUaqmif&Guf&ef vrf;ñTefrsm;xm;&Sdjcif;jzifh Oya'taxmuftuljyKrsm;taejzifh
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 213
ay:aygufvmaom tajctaewpfckwGif rnfodkYvkyfaqmif&rnfudk od&SdNyD; t&nftaoG;
jynfhrDaom 0efaqmifcudk ay;Edkifaprnfhtjyif tpDtpOfvkyfief;wGif a&SUaemuf worwfwnf;
nDñTwfaom0efaqmifrIudkvnf; jzpfaponf/ vufawGUaqmif &Guf&ef vrf;ñTef&Sdjcif;aMumifh
tpDtpOf pDrHcefYcJGa&;tzJGUtaejzifh Oya'taxmuftuljyKrsm; vkyfaqmifrIudk avhusifh
oifMum;jcif;? apmifhMunfhppfaq;jcif;? taxmuftyHhay;jcif;ESifh tuJjzwfokH;oyfjcif;wdkYudk
ydkrdkaumif;rGefatmif vkyfaqmifEdkifaprnf jzpfonf/
7-2 pDrHcefYcJGa&;vkyfxkH;vkyfenf;rsm;
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf pDrHcefYcJGa&;qdkif&m vdktyfcsuftaejzifh trlonfrsm;ESifh
twkHYtvS,f tjyeftvSefqufqHajymqdkrI t"dutcsufrsm;ESifhtrIudk udkifwG,fajz&Sif;cJhykHrsm;udk
rSwfwrf; wifxm;&rnf/
þtpD&ifcHpmrsm;onf rdrdESifhtjcm;olrsm;twGuf Oya'taxmuftuljyKrsm;\
tvkyfudk apmifhMunfhuGyfuJ&mwGif vdktyfayonf/ rdrd\ Oya'taxmuftuljyKpDrHudef;wGif
trIonf ta&twGufvufcHrI? rSwfwrf;wifrI? vTJajymif;ay;rIESifh tpD&ifcHwifjyrI vkyfxkH;
vkyfenf;rsm; vdktyfrnfjzpfonf/ trIonf\ trIwJGudkjynfhpkHatmif jznfhoGif;NyD; tvG,fwul
&SmazG&&Sdatmifxm;&rnf/ trIwJGrsm;udk pepfwusxm;&SdvQif trIrsm;udk a&SUaemufqDavsmf
nDñGwfpGm Munfh½IEdkifNyD; oJoJrJrJ udkifwG,fvkyfaqmifEdkifayrnf/
U KYAW MYINT LAW FIRM214
7-2-1 trIwJGrsm;
tpDtpOf 'g½dkufwmrsm;ESifh tBuHay;aumfrwDrsm;onf Oya'taxmuftuljyKtzGJU\
vkyfief;aqmifwmrsm;udk apmifhMunfhEdkif&ef trIaeYpGJESifh qufvufaqmif&GufrItygt0if
trIwGJqdkif&mrsm;udk pepfwus rSwfwrf;wif&ef vdktyfonf/ pDrHudef;vkyfief;udk ta&twGuf
yrmPtm;jzifh wdkif;wmEdkif&ef trIwGJtrsKd;tpm;ESifh ta&twGufrsm;udk pepfwus rSwfwrf;
wifxm;&ygrnf/
Oya'taxmuftuljyK ½kH;wpfckudk apmifhMunfhppfaq;Edkif&ef aphpyfaocsmí pkpnf;rI
&Sdaom rSwfwrf;wifpepf txl;vdktyfonf/ trIwGJwpfckpDtwGuf xm;&Sdaom trIwGJrsdK;wGif
trIrnfonfh tajctaewGif &SdaeyHk? toHk;jyKaeaomenf;AsL[m? yg0ifywfoufaeolrsm;
(Oya'taxmuftuljyKESifha'owGif; t&mxrf;wdkYtMum;awGUqHkrIrsm; tygt0if) w&m;pGJqdk
xm;rIrsm;&Sdygu azmfjy&efwdkY tm;vHk;yg0if rSwfwrf;wifxm;oifhonf/ Oya' taxmuftuljyK
rsm;onf 4if;wdkY\trIwGJrsm;udkjyóemtvdkuf trI\0daoo vu©Pmrsm;? Mum;0ifaqmif&GufrI
AsL[mESifh ajz&Sif;csuftm;vHk;udk rSwfwrf;wifEdkifaom ]]tcsuftvufrsm; pkaqmif;xm;onfhXme}}
(database)wpfckxlaxmifxm;oifhonf/ xdktcsuftvufrsm;udk toHk;jyKí vlUtzGJUtpnf;\
tcuftcJjyóemrsm;udk jyKjyifajymif;vJa&;rsm;jyKvkyf&ef vTwfawmfü wifjy&mwGif
vnf;aumif; Oya'taxmuftuljyK 0efaqmifrIvkyfief;rsm; wdk;csJUEdkif&ef wifjy&mwGif
vnf;aumif; toHk;jyKEdkifayonf/
]]qD&mvD,Gef}} EdkifiH&Sd Timap for Justice \ Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwGif
toHk;jyKaom tcsuftvufrsm; odkrSD;xm;onfhpepfü vufcHudkifwG,faom trIwdkif;twGuf
ay:aygufvmonfh jyóemtrsKd;tpm;? trIrnfrQ jrefqefpGmajz&Sif;NyD;pD;yHk? toHk;jyKaom
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 215
enf;vrf; (Oyrm-zsefajzjcif;? wifjyawmif;qdkjcif;? odk Yr[kwf w&m;wabmifpGJqdkjcif;)
trIjzpfyGm;&mae&m? &v'f (epfemaMu; tygt0if)? yg0ifaqmif&Gufaom Oya'taxmuftuljyK
ESifhMumjrifhaom tcsdefumv ESifh yg0ifonfhtzGJYtpnf;rsm;tm;vHk;udk rSwfwrf;wif xm;onf/
aemufqufwGJ (11) wGif trlonf vufcH&mü Oya'taxmuftuljyK jznfhoGif; &rnfh
Timap trIonf vufcHyHkpHudk azmfjyxm;onf/ xdkyHkpHwGif trIonftrnf (odk Yr[kwf)
vlUtzGJUtpnf;tqifhjyóem? trIwGJtrSwf? vufcHaeYpGJ? Oya' taxmuftuljyK\ trnfESifh
½kH;? trIonf\ tao;pdwfukd,fa&;tcsuftvuf? trIonf Oya'taxmuftuljyKxH rnfodkY
a&mufvmyHk? yxrESifh 'kwd,trIwGJ yHkpH ponfh tao;pdwfrsm;yg0ifonf/ trIajz&Sif;NyD;oGm;vQif
Oya'taxmuftuljyKonf trIwGJyHkpHudk jznfhoGif;&rnf/ þyHkpHwGif ]trIwGJopfyHkpH} rS
cGJxkwfEdkifrnfh tcsuftvuftcsKdUyg0ifonf/ odkYaomftrIudkajz&Sif;&mwGif toHk;jyKcJhaom
enf;vrf;? yg0ifaomtzGJUtpnf;rsm;? &v'frsm;ESifh trItwGuftoHk;jyKcJh&aom tcsdefem&D
ponfwdkYudk ar;jref;a&;oGif;yg/
Timap wnfaxmifol Vivek Maru u 4if;wdkY\pepfjzifh pkaqmif;&&Sdaom tcsuf
tvufrsm;onf Oya'taxmuftuljyKtvkyfudk udef;*Pef;rsm;jzifh jynfhpHkpGm azmfjy
ay;Edkifojzifh xda&mufaom tuJjzwfykHpHjzpfaMumif; awGU&SdcJhonf/ Oyrmtm;jzifh - tdrfwGif;
tMurf;zufrIjyóemajz&Sif;&mwGifTimap \ tjcm;enf;vrf;rsm;ESifh EIdif;,SOfvQif zsefajzenf;
onf rnfrQxda&mufygoenf;/ oabmwlpmcsKyf csKd;azmufrIwGif &if;ESD;&onfh tcsdefESifh
&vmonfh tusKd;tjrwfwdkY\ ysrf;rQtcsKd;onf rnfodkY &Sdygoenf;? trIjzpfyGm;rIwdk;wufaeaom
tcsuftcsmNrdKUrS trIrsm;ESifh,SOfvsif aus;&Gmwdkufe,fvlBuD;udk ay;xm;aom trIta&
twGufonf yx0Dtaetxm;t& jyefYESHyHk nDrQrI &Sd^r&Sd odEdkifayonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM216
7-2-2 tjcm;yHkpHrsm;/
rdrd\tpDtpOfwGif vpOfaqmif&GufrItpD&ifcHpmESifh aeYpOfvIyf&Sm;aqmif&GufrI v,f*sm
uJhodkY Oya'taxmuftuljyK wpfOD;csif;\ vkyfaqmifrIudk ppfaq;&eftwGuf tjcm;yHkpHESifh
enf;pepfrsm;udk toHk;jyKEdkifayonf/
þyHkpHerlemrsm;ESifhtwl wdkifwef;rI vkyfxHk;vkyfenf;ESifh trIvTJajymif;ay;a&;yHkpHwdkYudk
aemufqufwGJ (11)? (12)ESifh(13) wdkYwGif azmfjyxm;onf/
7-3 Oya'taxmuftuljyKrsm;udk apmifhMunfhppfaq;jcif;ESifh taxmuf
tyHh ay;jcif;
rdrd\ pDrHudef;wGif rdrdESifhtjcm;olrsm; (Oyrm - a&SUaersm;) vkyfaqmif&rnfh BuD;Muyf
uGyfuJrItqifhonf rdrdiSm;&rf;xm;aom Oya'taxmuftuljyK\ ynmt&nftcsif;ESifh
tawGUtBuHKay:wGif vnf;aumif;? olwdk Yvkyfaqmif&rnfh tvkyfay:wGifvnf;aumif;
rlwnfaeayonf/ rnfonfh tvkyfrsKd;wGifrqdktvkyf\ vkyfief;vdktyfcsufESifh 0efxrf;\
BudKwifjyifqifxm;EdkifrI uGm[avav 0efxrf;ESifh rMumcP xJxJ0if0ifxdawGzdkY ta&;BuD;
avav jzpfonf/ rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;taeESifholwdkY\ vkyfief; tajctaeudk
em;vnfoabmaygufNyD; rdrdtaeESifh þwm0efudk wufwuf<u<u xrf;aqmifzdkY vGefpGm
ta&;BuD;onf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 217
7-3-1 qufoG,fa&;ESifh apmifhMunfhppfaq;a&; ,EÅ&m;rsm;
Oya'taxmuftuljyK BuD;Muyfa&;rSL;rsm;onf Oya'taxmuftuljyKrsm;udk
qufoG,f&efESifh apmifhMunfh&ef qufoG,fa&;enf;pepftrsKd;rsKd;udk toHk;jyKMuonf/
zkef; (odkYr[kwf) tD;ar;vftquftoG,f (&SdvQif)
w&m;0ifpma&;tpD&ifcHrI
oGm;a&mufBuD;Muyfjcif;
rGrf;rHoifwef;ESifh tkyfpkvdkufawGUqHkjcif;
ueOD; avhusifhoifMum;rIrsm;\ tajctaeudk oHk;oyfEdkif&ef vludk,fwdkifoGm;a&muf
vnfywfppfaq;jcif;jzifh avhusifhoifMum;rIonftrSefwu,fjzpf&yfrsm;ESifh udkufnDrI&Sd^r&Sd
odEdkifNyD; jznfhpGufoifMum;zG,f&Sdu csufcsif;od&SdEdkifonf/ þodkY BuD;MuyfrIonf Oya'
taxmuftuljyKvkyfief;\ xda&mufrI? t&nftaoG;rsm;ESihf eD;uyfpGm qufEG,fvsuf &Sdonf/
BuD;Muyfa&;rSL;rsm;onfa,bk,stm;jzifh uGif;qif;½kH;cJGrsm;odkY oDwif; av;ywfrS ajcmufywf
twGif; wpfBudrfusoGm;a&mufppfaq;oifhonf/ BuD;Muyfa&;rSL;onf ½kH;cJGrsm;\ tkyfcsKyfa&;
vkyfief;udk a&Smifwcif0ifa&mufppfaq;rI jyKNyD; Oya'taxmuf tuljyKqdkif&m vdktyfcsufrsm;
(txl;ojzifhOya'tBuHay;udpö&yfrsm;)udk t"duyg0ifywfoufolrsm;ESifh awGUqkHMunfh½Ionf/
BuD;Muyfa&;rSL;onf Oya'taxmuftuljyK tBuHay;aumfrwDESifh rMumrMumawGUqkHNyD;
4if;wdkY\ tjrifudk &,lonf/ Oya'taxmuftuljyKvkyfief;ESifhywfoufNyD; vlUtzJGUtpnf;
tzJGU0ifrsm;xHrS wifjycsufrsm;udk Mum;emrSwfom;&onf/
qD&mvD,GefEdkifiHwGif a&SUaersm;jzpfMuaom tpDtpOf'g½dkufwmrsm;onf Timap rSOya'
Oya' taxmuftuljyK
BuD;Muyfonfh u@?
qD&mvD,GefEkdifiH
� v,f*smpmtkyfjynfhpkHjcif;
� trIwJGrsm;zGJUpnf;rIESihf jyD;jynfh
pkHrI
� tjcm;aom pDrHcefYcJ GrIqkdif&m
xyfwlyk Hp Hrsm;uk d rSefuefpGm
tokH;jyKjcif;
� trIrsm;twGuf tokH;jyKaom
r[mAsL[mrsm; oifhjrwfavsmf
uefrI
� trIonfrsm;ESifh tjyeftvSef
qufqHrI t&nftaoG;
� tmPmykdifrsm;? tzJGUtpnf;
rsm;ESifh tjyeftvSef qufqHrI\
tusKd;oufa&mufrIESihftMudrf
� trIonf\ vQK d U0 Sufvk dr Iuk d
av;pm;vkdufemjcif;
U KYAW MYINT LAW FIRM218
taxmuftuljyKrsm;udk rjywfMunfh½Ippfaq;í avhusifhoifMum;ay;aeonf/ tpDtpOf
nd§EIdif;a&;rSL;rsm;onf vpOf ESpfywfausmfausmf tcsdefay;í &yf&Gm½kH;cJGrsm;odkY uGif;qif;um
a&G;cs,fxm;aom trIonfrsm;ESifh wdkuf½dkufawGUxdí Oya'taxmuftuljyKrsm;\ trI
udkifwG,fykHudk jyefvnf okH;oyfjcif;? oufqdkif&mOya'e,fy,fodkYr[kwf tpdk;&\ vkyfief;
rsm;wGif oifwef;ydkYcsay;jcif;? aqmif&Gufay;onf/ e,f½kH;cJGwdkif;odkY vpOftenf;qkH; BuD;Muyfa&;rSL;
wpfOD;oGm;a&mufí ESpf&uf okH;&ufaexdkifum oifwef;ay;jcif;? vkyfief;okH;oyfjcif;rsm;
jyKvkyfonf/
uGif;qif;oGm;a&mufawGUqkH&jcif;\ t"du&nf&G,fcsufrSm Oya'taxmuftuljyK
0efxrf;rsm;\ todynmESifh vkyfief;qdkif&m uRrf;usifrIudk jr§ifhwif&efjzpfonf/ BuD;Muyfa&;rSL;
onf þtvkyfudkw&m;0if oabmrsKd;r[kwfbJ trIwpfckudk a&G;cs,fum xdkae&modkY Oya'
taxmuftuljyKESifhtwl trSwfrxifoGm;a&mufNyD; trItqifhqifhtm; rnfodkYudkifwG,faeykHudk
ar;jref;Edkifonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf wwfuRrf;aoma&SUaersm;\ a[majym
ydkYcscsufrsm;odkY wufa&mufum pm&Gufpmwrf;yg tcsuftvufrsm;udk wifjyNyD; vkyfaqmif
zG,frsm;udk aqG;aEG;Edkifonf/ qD&mvD,GefEdkifiH Timap tpDtpOftwGuf jyKpkxm;aom
BuD;Muyfa&; qdkif&mvrf;ñTefcsufrsm;udk aemufqufwJG (12) wGif azmfjyxm;onf/ e,f½kH;cJGrsm;odkY
uGif;qif;oGm;a&mufpOfumvtwGif; Timap BuD;Muyfa&;rSL;rsm;onf trIwJGrsm;? v,f*smrsm;udk
jyefvnfokH;oyfjcif;? Oya'taxmuftuljyKrsm; olwdkYvkyfief;vkyfudkifaeykHudk avhvmMunfh½Ijcif;?
Oya'taxmuftuljyKrsm; &ifqdkifae&aomcufcJonfh trIrsm;udk olwdkYrnfodkYudkifwG,f
aeonfudk ar;jref;aqG;aEG;jcif;wdkYudk vkyfaqmifonf/ trIrsm;udk qufvufudkifwG,faepOfrSm
yif BuD;Muyfa&;rSL;rsm;rsufarSmufü enf;AsL[mtopfrsm;udk azmfxkwftokH;jyKEdkifonf/
� aiGaMu;ukd wm0efodpGm okH;pJGjcif;
� vlUtzJGUtpnf;tqifh jyóem
rsm;ESifh xdawGUrI
Source:Maru,V(2007)
"Notes on Supervision" Timap
for Justice Internal memo :
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 219
ykHpHtm;jzifh Timap BuD;Muyfa&;rSL;rsm;onf uGif;qif;vkyfief;pOftwGif; atmufygwdkYudk
aqmif&Gufonf/
v,f*smpmtkyf\ NyD;jynfhpkHrI?
trIwJGrsm;zJGUpnf;rIESifh NyD;jynfhpkHrI?
tjcm;tkyfcsKyfa&;qdkif&m xyfwlykHpHrsm; rSefuefpGm okH;pJGrI?
trItwGuftokH;jyKaom r[mAsL[moifhjrwfavsmfuefrI?
trIonfESifh tjyeftvSefqufqHrIt&nftaoG;?
tmPmydkifrsm;? tzJGUtpnf;rsm;ESifh tjyeftvSefqufqHrItBudrfESifh xda&mufrI?
trIonf\ vQKdU0SufvdkrIudk av;pm;vdkufemjcif;?
aiGaMu;udk wm0efodpGmudkifwG,fokH;pJGjcif;?
vlUtzJGUtpnf;tqifh jyóemrsm;ESifh xdawGUrI?
tcgtm;avsmfpGm t&yfa'oBuD;wpfckwGif vkyfudkifaeMuaom Oya'taxmuftuljyK
tm;vkH;udk wpfae&mwGif pka0;í &uftenf;i,fxm;oifhygonf/ awmiftmz&duEdkifiHwGif
]]vlUtzJGUtpnf;Oya' ESifh zHGUNzdK;a&;Xme}}rS BuD;Muyfa&;rSL;rsm;onf ESpfpOf (3 &ufrS 8 &uf)
Mum rGrf;rHoifwef;udk pDpOfydkYcsonf/ þoifwef;onf Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf
tjyeftvSef nd§EIdif;avhvmoif,lEdkifaom ywf0ef;usifudk zefwD;ay;onf/ wpfa,mufESifh
wpfa,muf trIcsif;rQa0 avhvmjcif;? Oya'jyóemrsm;udk ar;jref;jcif;? 4if;wdkYtokH;jyKaom
enf;AsL[mrsm;udk okH;oyfjcif;wdkYudk vkyfaqmifMuonf/
Oya'qdkif&m jzpfay:wdk;wufrItopfrsm; tygt0if Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf
'g½dkufwmrsm;\ vrf;ñTefyHhydk;rIjzifh BuD;Muyfa&;rSL;rsm;onf w&m;0iform;½dk;ustzJGUtpnf;tm;
U KYAW MYINT LAW FIRM220
rnfodk Y xdef;ausmif;a&;ESif h ywfoufí tBuHÓPfrsm;udk rQa0&ef þoifwef;rsm;udk
tokH;csEdkifonf/
BuD;Muyfa&;rSL;rsm; ykHrSefuGif;qif;vma&mufaeonfh Mum;uyif Oya'taxmuftuljyK
rsm;taejzifh csufcsif;tajzay;&rnfh ar;cGef;rsm;&SdEdkifonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm; tvkyf
vkyfudkifaeMu&aom a0;vHonfha'orsm;wGif qufoG,fa&; tajccHtaqmufttkH
nHhzsif;rIaMumifh Oya'taxmuftuljyKtaejzifh csufcsif;tajzay;zdkY cufcJonfh Oya'qdkif&m
ar;cGef;rsm; &SdEdkifayonf/ a'orsm;pGmwGif vufudkifzkef;uGef,ufr&Sdao;jcif; (odkYr[kwf)
Oya'taxmuftuljyK taejzifh vufudkifzkef;tokH;rjyKEdkifjcif;rsm;vnf; &SdEdkifonf/ þodkYaom
tajctaewGif rdrdtaejzifh tjcm;qufoG,fa&;enf;vrf;&SmazGjcif; odk Yr[kwf Oya'
taxmuftuljyK tajz&cufaeaom ar;cGef;udkajzEdkifrnfh a'owGif;yk*¾dKvfwpfOD; wpfa,muf
udk azmfxkwfqufoG,fapjcif; ponfwdkYjyKvkyf&rnf/
uarÇm'D;,m;EdkifiHwGif ]]'Drdkua&pDtwGuf crmXme}}onf EdkifiHom;tzJGU0if tBuHay;
87 OD;wdkY\ t&nftaoG;jr§ifhwifa&;twGuf pmjzifha&;om;qufoG,fenf;udk tokH;jyKonf/
okH;vwpfBudrfxkwfa0onfh pmapmifrsm;? pmtkyfi,frsm;wGif a'owGif;jyóemrsm;udk udkifwG,f
ajz&Sif;a&; tBuHay;csufrsm;? Oya'a&;&mrsm;yg0ifonf/ uGif;qif;ppfaq;&mwGif tzJGU0if
BuD;Muyfa&;rSL;rsm;onfa'oqdkif&m aqG;aEG;yJGrsm;jyKvkyfNyD; vltzJGUtpnf;tzJGU0ifrsm;tm;
ynmay;jcif;? Oya' taxmuftuljyKrsm;\ vkyfaqmifcsuf tawGUtBuHKrsm;udk ar;jref;
avhvmtBuH jyKjcif;rsm; vkyfaqmifMuonf/ vlUtzJGUtpnf; aumifpD0ifrsm;? &GmolBuD;rsm;?
&Gmol&Gmom;rsm; wufa&mufMuaom xdkaqG;aEG;yJGrsm;aMumifh xdkpDrHudef;udka'ocHrsm; od&Sd
em;vnfNyD; a'ocH tmPmydkifrsm;\ yl;aygif;aqmif&GufrIvnf; &&Sdvmonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 221
7-3-2 jyefvnfokH;oyfrIpHrsm;
Oya'taxmuftuljyKrsm;\ vkyfaqmifrIudk apmifhMunfhjcif;onf w&m;0ifenf;vrf;
wusjzpfpOf jzpfoifhonf/ Oya' taxmuftuljyKrsm;onf rnfodkYaomtrIrsKd;udk ydkifEdkifpGm
udkifwG,faeonf? rnfodkYaomtrIrsKd;twGuf rGrf;rHoifwef;ay;zdkY vdktyfao;onf qdkonfudk
tuJjzwf&ef enf;vrf;wusokH;oyfrI vdktyfonf/ w&m;0iftuJjzwfrIudk BuD;Muyfa&;
vkyfief;wGif xnfhoGif;vdkygu vkyfief;pOfESifhenf;vrf;rsm; vdktyfrnf? oif\tuJjzwf vkyfief;
pOfwGif trIonfxHrS wkHYjyefrIykHpHerlemudk aemufqufwJG (13)wGif Munfh½IEdkifonf/
uGif;qif;BuD;Muyfa&;vkyfief;pOfwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;\ vkyfaqmifrIudk
enf;vrf;wustuJjzwf&mwGif tokH;jyKEdkifaom ueOD;pHowfrSwfcsufrsm;pm&if;udk atmufwGif
azmfjyxm;onf-
trIrsm;udkudkifwG,f&mwGif Oya'taxmuftuljyKonf rSefuefaom enf;pepf
tokH;jyKonf/
trIudkrSwfwrf;wif&mwGif rSefuefaompDrHcefYcJGrI enf;pepfudk tokH;jyKonf/
Oya'taxmuftuljyKonf 4if;\wm0efudkvkyfaqmif&mwGif aumif;rGefrSefuefpGm
okH;oyfqkH;jzwfonf/
Oya' taxmuftuljyKonf vpOftenf;qkH; udkifwG,f&rnfh trIta&twGuf
jynfhrDatmif vkyfaqmifonf/
Oya'taxmuftuljyKonf trIrsm;udk wdkuf½dkufaomfvnf;aumif;? vTJajymif;
ay;jcif;jzifhaomfvnf;aumif; xda&mufpGmqkH;jzwfonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM222
Oya'taxmuftuljyKonf vlUtzJGUtpnf; zHGUNzdK;a&;vIyf&Sm;rIrsm;udk awG;awm
BuHqjcif;? aqmif&Gufjcif;jyKonf/
þodkYtuJjzwf&mwGifoif\ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf trIudpöwpfck (odkYr[kwf)
wpfckruwGif pHowfrSwfcsufatmuf avsmhenf;aeaMumif; awGU&SdEdkifonf/ Oya' taxmuf
tuljyK wpfa,mufonf olUwm0efudkvkyfaqmif&mwGif jyóemay:aygufvmyguoifhawmfaom
ta&;,lrIvkyfaqmif&eftwGuf jzpf&onfh taMumif;w&m;rsm;udk ppfaq;&rnf/ tajz&Sm&rnfh
ar;cGef;tcsKdUrSm -
Oya'taxmuftuljyKonf 4if;\wm0efudk vkyfaqmif&mwGif vdktyfaom
uRrf;usifrI (odkYr[kwf)Oya'a&;&mwGif oifwef;ay;&ef vdktyfaeovm;? rdrdydkYcs
ay;Edkifaom oifwef;rsm;vm;/
ydkrdktxl;jyKuRrf;usifaom Oya'tultnDodkYr[kwf Oya'tBuHay;rsm; vdktyf
aeovm; (rdrd odkYr[kwf a&SUaewpfOD;uay;&rnf)
Oya'taxmuftuljyKonf tvkyftwGuf tajccHvdktyfaom uRrf;usifrIyif
csKdUwJhaeovm;
vkyfudkifenf;vrf;ñTefrsm; ryDjyifíavm? t"dyÜm,fESpfcGjzpfaeovm;? t"dyÜm,f
zGifhqdkrI nHhzsif; aeovm;? rdrdaumif;rGefatmif vkyfay;Ekdifovm;/
Oya'taxmuftuljyKtzkdY olUvkyfief;aqmif&Guf&ef ywf0ef;usifwGif tcuftcJ
&Sdaejcif; (tajccH taqmufttHkr&Sdí trIonfxH ta&mufoGm;zkdY rvG,fuljcif;)
Oya'taxmuftuljyKonf vlUtzGJUtpnf;twGif; rdrdudk,fusKd; odkYr[kwf tjcm;
tusKd;tjrwftwGufrdrd&mxl;ae&mudk toHk;csaeovm;/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 223
þar;cGef;rsm;twGuf tajz&vQif xda&mufaom pDrHudef;vkyfaqmifrIjzpfajrmuf &ef
bmvkyfzkd Y ta&;tBuD;qHk;qdkonfudk rdrdqHk;jzwfEkdifNyDjzpfonf/ rGrf;rHoifwef; jzpfap?
ydkrdk&Sif;vif;jywfom;aom vrf;ñTefcsufrsm; vkdtyfaevQifjzpfap? rdrdjyóem BuHKawGUae&aom
Oya'taxmuftuljyKtwGufomru rdrd\Oya'taxmuftuljyK tm;vHk;tzkdY oifwef;
wuf&ef vkdtyfonf/ Oya'taxmuftuljyKudk vlpm;vJ&awmhrnfh tajctaevnf;jzpfEkdifonf/
þodkY jzpfvmvQif 0efxrf;vufpGJpmtkyfyg 0efxrf;cefY xm;jcif;ESifh 0efxrf;xkwfy,fjcif;qkdif&m
tcef;yg enf;vrf;rsm;udk vkdufemvkyfaqmif&rnf/
7-3-3 uGif;qif;avhvmrIudk toHk;jyKí tpDtpOfvkdtyfcsufrsm;udk
ppfaq;azmfxkwfjcif;
BuD;Muyfjcif;ESifh taxmuftyhHay;jcif; vkyfief;pOfonf ESpfvrf;oGm; vkyfief;pOf
jzpfonf/ Timap for Justice wnfaxmifol Vivek Maru \ tqdkt& ]]Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh
nd§EIdif;vkyfaqmifMuaom a&SUaersm;onf tpDtpOf\ aygif;pyfjzpfay:vmaom vrf;aMumif;udk
twlodjrifMuonf/ nd§EIdif;olrsm;\ Oya'taxmuftuljyKrsm;ESifh tjyeftvSefqufqHrIonf
ESpfzufpvkH;u q&mvkyfonfhoabmr[kwfbJ usKd;aMumif;qifjcifrI t&omjzpf&rnf}}[k
qdkxm;onf/ Vivek Maru \ qef;ppfcsuft& qD&mvD,GefEdkifiHwGif a'ocHxkH;wrf;"avhrsm;?
xkH;wrf;Oya'rsm;ESif h ywfoufvQif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf tpDtpOfnd§EI dif;
wdkifyifolrsm;xuf ydkrdkuRrf;usifrI&SdMuonf[kqdkonf/ olwdkYu trIonf\ vkdtyfcsufESifh
uefYowfcsuf twdkif;twmudkvnf; em;vnfMuonf/
uarÇm'D;,m;wGif
Oya'taxmuftuljyKrsm;\
vdktyfcsufrSwfpkrsm;
� Oya' taxmuftuljyKrsm;
odvdkaom Oya'qdkif&mrsm;rSm
&mZ0wfjypfrIOya' (udk,fxd
vufa&mufusL;vGefrIrsm;udk
rMumcPudkifwG,f ajz&Sif;ae&
onf)/ ajr,m Oya' (ajr,m
ydkifqdkifrIjyóem)? tdrfaxmif
a&;Oya' (uGm&Sif;jcif;? jywfpJ
jcif;)? oabm wlnDcsufOya'
(ydkifqdkif ypönf;rsm;- OyrmuRJEGm;)
� ]]Ed kifiHom;tMuHay;}} trSwf
tom;yguwfjym;wpfckudk
� Oya'taxmuftuljyKrsm;
tvdk&S d Muonf/ txl;ojzifh
trsKd;orD; Oya'taxmuftul
jyKrsm;onf ntcsdefc&D;oGm;pOf
U KYAW MYINT LAW FIRM224
tpDtpOfykHazmfvkyfaqmifpOf Oya'taxmuftuljyKrsm; vkyfief;vkyfaqmifykHESifh
ywfoufí jyóemrsm; jrifawGUvmEdkifonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;wGif vrf;p&dwf
r&Sdjcif;? Oya'taxmuftuljyK tvkyfudk tcsdefydkif;vkyfaeoljzpfvQif olwdkY\tjcm; tvkyf
wm0efrsm;aMumifh Oya'taxmuftuljyKtvkyftwGuf tcsdefray;Ed kifjcif; (Oyrm-
ausmif;q&m^rwpfOD;jzpfvQif pmar;yJGtcsdefumv jzpfjcif;? v,form;wpfOD;jzpfvQif oD;ESH
&dyfodrf;csdefjzpfjcif;)rsm; BuHKawGUEdkifonf/ tpDtpOfudk taumiftxnf azmfvkyfaqmifpOfwGif
jyóemrsKd;pkH BuHKawGUEdkifonfjzpf&m rdrdESifhrdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf yl;aygif;
nd§EIdif;í wDxGifzefwD;ÓPfokH;um ajz&Sif;aqmif&GufMu&rnf/
7-4 Oya'taxmuftuljyK\ vkyfaqmifrIt&nftaoG;tuJjzwfjcif;
0efxrf;wpfOD;\ vkyfaqmifrIt&nftaoG; tuJjzwf&mwGif vuf&Sd tvkyftudkif
azmfjycsuf? &Sif;vif;aom pHEIef;ESifh arQmfvifhcsufrsm; ESifh 0efxrf;ESifhBuD;Muyfol tMum;ykHrSefpum;
ajymqdkjcif;rsm;yg0ifonf/ xdkYjyif0efxrf;tprf;cefYumvjzpfaom yxrokH;vukefqkH;csdefwGif
vnf;aumif;? ESpfpOfaomfvnf;aumif; w&m;0ifpGrf;aqmif&nf tuJjzwfrIwGif Oya'
taxmuftuljyKonf t"dutvkyfwm0eftoD;oD; udk aqmif&GufykH tuJjzwfcsufyg0if&rnf/
azmfjyygtvkyf&nfrSef;csufESifh pHEIef;rsm;udk jynhfrDjcif;? ausmfvGefjcif;? rjynfhrDjcif;wdkY yg0if&rnf/
0efxrf;rsm;ESifhwdkifyifNyD;tem*wf wdk;wufrI yef;wdkifrsm;ESifh tajctae jyefMum;csufrsm;udk
pmjzifha&;om;wifjyjcif;rsm;yg0ifonf/
vkyfaqmifrIt&nftaoG;tuJjzwfykHpHü uGif;qif;BuD;Muyfa&;vkyfief;wGif rdrd
aESmifh,SufcH&rI avsmhyg;a&;
twGuf þuwfjym;udk tm;udk;
&onf/
� Oya'taxmuf tuljyKrsm;rSm
tajctaersK d ;p k HE Si f h&ifqd ki f
&onf/ rdom;pkwGif; y#dyu©
rsKd;pkHudk udkifwG,f&wwfay&m?
xdyfwdkuf&ifqdkifrIrsm; a&Smif&Sm;
enf;ESifh at;csrf;wnfNidrfpGm
aqG;aEG;ajz&Sif; ay;enf;udk
odvdkMuonf/
Source : Tibbitts 2005b.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 225
tokH;jyKcJhaom tvm;wl okH;oyfrIpH? rSwfausmufrsm;yifyg0ifonf (8-3-2 wGifMunfhyg)?
wpfenf;tm;jzifh Oregon State University rS wDxGifxm;aom atmufaz:jyyg
pGrf;aqmift&nftaoG; ig;ckESifh NcHKiHkpGrf;&nftay: tuJjzwfrIwdkYudk rdrdwdkY vdktyfrnfjzpfonf/
vkyfief;qdkif&mA[kokw^enf;pepfuRrf;usifrI
(Oya'taxmuftuljyKvkyfaqmif&aom vkyfief;u@toD;oD;t& zJGUpnf;onf)
enf;pepfqdkif&m a,bk,staxGaxGodkYr[kwf oD;oefYA[kokwESifh uRrf;usifrIrsm;
ydkifqdkifjcif;? vkyfief;&nf&G,fcsufrsm; NyD;ajrmufatmif vkyfaqmifEdkifjcif;? rdrd
tvkyfwm0efudk vkyfaqmif &ef vdktyfaom uRrf;usifrIrsm;udk ydkifqdkifjcif;/
t&nftaoG;
t&nftaoG;jynfh0aom 0efaqmifrIudkay;&ef pdwfydkif;jzwfxm;rIudk vufawGU
jyoonf/ vkyfudkifaom tvkyfuvnf; tqihfjrifhonf/ rdrdvkyfaqmifaom
tvkyfudk awmf½kHwef½kH aumif;rGef½kHESifh rauseyfEdkifaomoljzpfonf/
tvkyfcGifqufqHa&;
vkyfazmfudkifzufrsm;? BuD;Muyfa&;rSL;rsm;ESifh yl;aygif;vkyfudkifaom vkyfief;cGif
qufqHa&;udk xlaxmifxm;onf/ trIonfrsm;\ vdktyfcsufrsm;udk xda&muf
wuf<upGm wkHYjyefvkyfaqmifay;onf/ oabmxm;ESifh trlt&mrSm usifh0wfodu©m
&Sdjcif;? rQwjcif;? a&SUaemuf nDñGwfjcif;&Sdonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM226
pdwf0ifpm;rIESifh udk,fpGrf;udk,fp
wm0ef? 0wå&m;rsm;udk vkyfaqmif&mwGif pdwfxufoefrI? ESpfjr§KyfvkyfudkifrI pdwfyg
0ifpm;rIwdkYudk jyoonf/ tvkyfudk csOf;uyf&mwGif wufwuf<u<uESifh pwif
OD;aqmifvkyfonf/ vdktyfvQif tvkyfudk xHk;wrf;pOfvm omrefvdktyfcsuf
xufausmfvGef vkyfudkif&ef qE&Sdol jzpfonf/ tcuftcJudk &ifqdkif&mwGif jyKvG,f
jyifvG,fESifh xdk;xGif;ÓPfoHk;í vkyfwwfonf/
oHk;oyfqHk;jzwfjcif;
vuf&SdtajctaeESifh &Edkifaom tcsuftvufrsm;udk pdppfoHk;oyfEdkif pGrf;&Sdonf/
tzGJUtpnf;\ &nfrSef;csufyef;wdkifESifh vkyfaqmifrIudk tusKd;jyKaom usKd;aMumif;
qifjcifEdkifrI? tcsdefrDqHk;jzwfEdkifrIESifh tjcm;a&G;cs,fp&m enf;vrf; rsm;udkvnf;
pOf;pm;wwfonf tm;xm;avmufpGm wm0efodonf/ BuD;Muyfa&;rSL;xH rjywf
tpD&ifcHonf/ *½kjyKzG,f? jy óemjzpfzG,f udpö&yfrsm;udk od&Sdoabm aygufonf/
txufyg pHowfrSwfcsufrsm;udk oiftoHk;rjyKvdkbJ ydkíta&;BuD;onf[k oif,lqaom
tjcm;pHrsm; Oyrm tcsdefrSefrI? tcsdefpDrHcefYcGJrI? qufoG,fa&;uRrf;usifrIwdkYudk toHk;jyKvdku
oHk;Edkifonf/rdrd\ Oya' taxmuftuljyK tpDtpOfonf &Sif;vif;aom vrf;ñGefcsufrsm;
csrSwfxm;NyD; Oya'taxmuftuljyK rsm;taeESifh rdrdwdkY rnfodkYtuJjzwfcH&rnf qdkonfudk
em;vnfxm;oifhonf/ atmufygtcsuf (6) csufudk w&m;0ifpGrf;aqmif&nf tuJjzwf&mwGif
toHk;rsm;onf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 227
0efxrf;onf rdrdudk,fudk tuJjzwf&ef yHkpHudk rdrdzmoma&;jznfhEdkifonf/
BuD;Muyfa&;rSL;u 0ef;xrf;tuJjzwfyHkpHudk a&;jznfhonf/
xdkaemuf yHkpHcsif;vJvS,fNyD; ppfaq;Munfhonf/
BuD;MuyfolESifh 0efxrf;awGUqHkNyD; &v'fudkaqG;aEG;EIdif;,SOfonf/
aemufqHk; tuJjzwfcsuftwGuf oabmwlnDrI,lNyD; aemufESpftwGuf &nfrSef;
csufrsm; csrSwfonf/
aemufqHk;t&nftaoG;tuJjzwfcsufudk pmjzifha&;om;NyD; ESpfOD;pvHk; vufrSwf
a&;xdk;um 0efxrf;zdkifwGif odrf;qnf;vdkufonf/
ta&;ygaomtcsufrSm BuD;Muyfa&;rSL;ESifh Oya'taxmuftuljyKwdkYonf tuJjzwf
yHkpHudk oD;jcm;pD wpfa,mufwnf;a&;jznfh&rnf/ xdkYaemuf ESpfOD;rawGUqHkrD yHkpHcsif;vJvS,f&rnf/
aemufrSom ESpfOD; awGUqHkaqG;aEG;&rnf/ xda&mufpGmtuJjzwfenf; wpfckrSm a0zefcsufudk
pmjzihfBudKwifa&;om; ay;ydkYxm;NyD; 0efxrf;tm; rdrdzmomzwf½I oHk;oyf&ef tcsdefay;yg/
xdkaemufrS ESpfOD;awGUqHkNyD; tuJjzwf trSwfay;rIudkaqG;aEG;yg/ 0efxrf;\ csKdU,Gif;csuf?
vdktyfcsufrsm;udk BudKwifí yGif hvif;pGmqufoG,f ajymqdkaqG;aEG;yg/ pGrf;aqmif&nf
tuJjzwfa&; tpnf;ta0;wGif aemufESpftwGuf &nfrSef;csufyef;wdkifrsm;udk oabmwl
aqG;aEG;NyD; a&;csxm;yg/ xkdtpnf;ta0;rSmyiftvkyfwm0efrsm;udk jyefvnfoHk;oyfNyD; wdk;zdkY
vdktyfygu jznfhpGuf&rnf/
pGrf;aqmif&nf tuJjzwfrItvkyfonf BuD;MuyfolESifh 0efxrf;tMum; ESpfvrf;oGm;
vkyfief;pOf jzpfonf/ BuD;Muyfolu 0efxrf;\pGrf;aqmif&nfudk tuJjzwf&ef Oya' taxmuf
tuljyK vHkavmufrI &Sd ^ r&Sdudk jyefvnfwifjyap&mESpfvrf;oGm;tvkyfjzpfvmonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM228
ESpfvrf;oGm; tuJjzwfoHk;oyfjcif;onf BuD;MuyfolESifh Oya'taxmuftuljyKwdkYtMum;
tjyeftvSefav;pm;rIjzpfapNyD; tpDtpOftwGif; NcHKiHkoif,lavhvmaom ywf0ef;usifudkvnf;
zefwD;ay;onf/ pGrf;&nftuJjzwfvkyfief; ESpfvrf;oGm;jyKvkyfjcif;onf Oya' taxmuftuljyK
rsm;\ vdktyfcsufrsm;udk azmfxkwf&eftwGuf uGif;qif;BuD;Muyf ppfaq; Munfh½Ijcif;udk
toHk;csaom rdrd\&nf&G,fcsufESifhvnf; udkufnDayonf/
7-5 pGrf;aqmifatmifjrifrIudk todtrSwfjyKjcif;
pepfwusxlaxmifxm;aom tpDtpOfwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;udk avhusifh
oifMum;ay;jcif;? vkyfief;tawGUtBuHKESifh BuD;MuyfrIay;jcif;wdkYjzifh 4if;wdkY\ tvkyfwGif
t&nftcsif; jynfh0olrsm; jzpfvmMuonf/ awmiftmz&duEdkifiHwGif Oya' taxmuftuljyK
tpDtpOfudkwuúodkvfwpfckrS todtrSwfjyKvufrSwfxkwfay;a&; tpDtpOfjzifh csdwfquf
xm;onf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ESpftwefMum avhusifhoifMum;jcif;? uGif;qif;
vkyfudkifjcif; atmifjrifNyD;qHk;ygu 'DyvdkrmvufrSwfvufcH&&SdMu onf/[efa*&DEdkifiHwGif Oya'
taxmuftuljyK tpDtpOfudk Oya'oifwef;ausmif;jzifhwGJzufxm;&m 4if;wdkYNyD;qHk;aom
avhusifh oifMum;rItqifhwdkif;twGuf todtrSwfjyKvufrSwf&&Sdonf/
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ynma&;todtrSwfjyKrIwpfrsKd;wnf;om &&SdMuonf
r[kwfacs/qD&mvD,GefEdkifiHwGif tprf;cefYumvatmifjrifNyD;qHk;NyD;aom Oya' taxmuf
tuljyKonf &ifxdk;wHqdyfwpfckudk wyfqifcGifh&onf/ rmvm0DEdkifiHwGif owfrSwf xm;aom
tusÐwpfxnfudk 0wfqifcGifh&onf/ 4if;wdkY\ tqifhtwef;azmfjyaom trSwftom;rsm;
jzpfonf/ xdkYodkYxifomjrifom&SdaomwHqdyf? trSwf tom;rsm;onf Oya'taxmuftuljyKrsm;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 229
twGuf pdwf"mwfwuf<up&mjzpfNyD; 4if;wdkY\ 0efaqmifrIudk cH,laeMuaom vlxktwGuf
,HkMunf pdwfcs tm;udk;p&mjzpfonf[k tpDtpOf'g½dkufwmrsm;u ajymjyMuonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 231
tcef; (8)
tpDtpOfwdk;wufjzpfay:ajymif;vJjcif;
yg0ifonfhtaMumif;t&mrsm;
8-1 tpDtpOfudk tuJjzwfjcif;
8-2 cefYtyfwm0efay;jcif;ESifh todtrSwfjyKjcif;
8-3 trsKd;om;uGef,uf
8-4 tpdk;&\ taxmuftyHh
8-5 vdkufavsmnDaxGjyKjyifEdkifaom tpDtpOfjyKvkyfjcif;
þaemufqkH;tcef;wGif Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf yPmrwnfaxmifrIESifh
taumiftxnfazmfrIwdkYudk ausmfvGefí vkyfaqmifaeqJ ajymif;vJjzpfpOftay: tm½kH
xm;onf/ þtcef;wGif taMumif;t&macgif;pOfrsm;rSm tpDtpOf\ t&nftaoG;? ,kHMunf
EdkifrIESifh pOfqufrjywf &SifoefEdkifrIwdkY yg0ifonf/ rdrd\tpDtpOfvkyfaqmifrI xda&mufrI
&SdaMumif; jyifyy&dowfudkrnfodkY vufawGUjyoEdkifygrnfenf;? rdrd\tpDtpOfudk rdrdrnfodkY
qufvuf wdk;wufatmif? axmufyHhEdkifatmif? wdk;csJUEdkifatmifvkyfaqmifEdkifrnfenf;/
U KYAW MYINT LAW FIRM232
bkH&nfrSef;csuf yef;wdkifjzpfaom w&m;Oya'xHarSmuf ydkrdkvufvSrf;rDEdkifa&;qDodkY tjcm;
olrsm;ESifh vufwJGí rdrdtpDtpOfrnfodkYwufvSrf;Edkifrnfenf; ponfhar;cGef;rsm;udk ajz&Sif;
wifjyxm;onf/
þjyóemrsm;udk ajz&Sif;&mwGif þtcef;ü tpDtpOfudk tuJjzwfjcif;? cefYtyfwm0ef
ay;jcif;ESifh axmufcHjcif;? trsKd;om;uGef,ufwnfaxmifjcif; ESifh ajymif;vJaeaom ywf0ef;usif
a&;&mESifhtzJGU tpnf;a&;&mrsm;ESifh vdkufavsmatmifrdrd\tpDtpOfudk ajymif;vJay;a&; enf;
vrf;rsm;uJhodkY tpDtpOfwGif pHowfrSwfcsufrsm;csrSwfa&;tygt0if taMumif;t&macgif;pOf
rsKd;pkHyg0ifonf/
8-1 tpDtpOfudk tuJjzwfjcif;
wwfodem;vnfaom tpDtpOf'g½dkufwmwpfa,mufrSefvQif tpDtpOfemrnfaumif;
&&efESifh ulnDaxmufyHhxdkufaom tpDtpOfwpfcktjzpf ½Ijrifap&ef aiGaMu;axmufyhHolrsm;?
NGO tzJGUtpnf;rsm;? w&m;a&;todkif;t0ef;rsm;ESifh trIonfrsm;paom yg0ifywfoufol
tm;vkH;\ todtrSwfjyKjcif;cH&atmif wwfEdkifoa&GUBudK;yrf;tm;xkwfrnfom jzpfonf/
rdrdtpDtpOftaMumif; owif;rsm;onf vkyfudkifaqmif&GufqJw&m;a&; 0efaqmifrIvkyfief;rsm;?
vlxkwifjycsufrsm;? rD'D,mazmfjycsufrsm;? tpnf;ta0;rsm;? qufpyf nd§EIdif; aqmif&GufrIrsm;rS
wpfqifh obm0twdkif; ysHUESHYoGm;rnfjzpfonf/ tpDtpOf\ xda&mufrIudk wdkif;wmvdkaom
qE´udk taumiftxnfazmfjcif;tm;jzifh rdrdtpDtpOf\ *kPfodu©mudk wufapEdkifonf/
xda&mufrIudkvnf; tuJjzwfjcif;jzifh oufaojyEdkifrnfjzpfonf/
rmvm0DOya'taxmuftuljyK
tBuHay;vkyfief;udk oD;jcm;
tuJjzwfrI\
&v'fESifh tusKd;oufa&mufrIrsm;
a&G;cs,fxkwfay;rIyrmPrsm;
� 2000 ck ? arvESi f h 2003
rwfvtwGif; Oya'taxmuf
tuljyK 0efaqmifrI
� Oya'taxmuftuljyK½k H ;c J G
900 ausmf zGifhvSpfNyD; tusOf;
om; 16ç000 cefYudk ynmay;
EkdifcJhonf/
� tusOf;om; 1ç350 ausm f
vTwfay;Edkifatmif ulnDcJhonf/
� tusOf;axmiftwGif; w&m;
r0if xdef;odrf;xm;aomvl
ta&twGuf rsm;pGmavQmhcs
EdkifcJhonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 233
8-1-1 ykHoGif;tuJjzwfjcif;ESifh aygif;½kH;tuJjzwfjcif;
tpDtpOftuJjzwfjcif;udk ykHoGif;jcif;jzifhaomfvnf;aumif;? pkaygif;jcif;jzifhaomf
vnf;aumif; jyKvkyfEdkifonf/ tpDtpOfydkrdkxda&mufap&ef pnf;½kH;olrsm;tm; vkyfief;pOf
vrf;ckvyfwGif tajymif;tvJrsm; jyKvkyfEdkifapaom tcsuftvufrsm;ay;&ef tvdkYiSm ykHoGif;
tuJjzwfjcif;enf;jzifh tcsuftvufpkaqmif;jcif;udk tqufrjywfjyKvkyfonf wpfpkHwpf&m
owfrSwfcsdeftwGif; tpDtpOfonf csrSwfxm;aomyef;wdkifudk rnfrQtxd atmifjrifpGm
vkyfaqmifEdkifonfudk rSwfwrf;wif&ef BudK;yrf;jcif;jzifh aygif;½kH;tuJjzwfjcif;udk wpfBudrfom
vkyfaqmifonf/ pDrHudef;wGif teuf½Idif;qkH; yg0ifvkyfaqmif olrsm;tm; rSwfwrf;wif&mwGif
wuf<upGmyg0ifapjcif;onf tuJjzwfjcif;ESpfrsKd;pvkH;wGif tusKd;aus;Zl;rsm; &&Sdaponf/
trIrsm;qkH;jzwfcsufrsm; ESifh rSwfwrf;xdef;odrf;rItygt0if Oya'taxmuftuljyKrsm;\
tvkyfudk tuJjzwfapmifhMunfha&; vkyfaqmifykHudk tcef;(7)wGif tMurf;zsif;azmfjycJhonf/
twGif;a&; tcsuftvufpDrHcefYcJGrIonf tpDtpOftuJjzwfvkyfief;\ A[dktcsuftcsmjzpfay
vdrfhrnf/
8-1-2 xkwfvkyfay;onfhyrmPESifh&v'f
a,bk,sqdk&vQif xkwfvkyfay;onfh yrmPqdkonfrSm vufqkyfvufudkifjyEdkifaom
ukefypönf;rsm;? pDrHudef;umvtwGif;vkyfaqmifcJhaom 0efaqmifrIrsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;udk
qdkvdkonf/ Oyrm-Oya' taxmuftuljyKtpDtpOf\ tapmydkif;tqifhwGif pDrHudef; twGuf
iSm;&rf;cefYxm;í avhusifhoifwef;ay;xm;aom Oya'taxmuftuljyKta&twGufESifh
a&G;cs,f&v'frsm;
� tusOf;om;rsm;tMum; w&m;
a&;pepftay: ,kHMunfrIwdk;yGm;
vmNyD;? tusOf;axmiftwGif;
wif;rmrI avsmhyg;vmonf/
� tpDtpOfwGif yg0ifaom tusOf;
om;rsm;onf w&m;½kH; vkyfxkH;
vkyfenf;ESifh w&m;Oya'udk ydkrdk
oabmaygufvmMuaMumif;
w&m;olBuD;rsm;E Si f h tpd k ;&
a&SUaersm;u oabmwlMuonf/
� tpDtpOft& trIrsm;udk pDppf
ay;rIaMumifh w&m;r0if xdef;
odrf;xm;&rIrsm; ododom ,kwf
avsmhoGm;onf/
Source : Paralegal Advisory
Service, 2004.
U KYAW MYINT LAW FIRM234
oifMum;NyD;pD;onfh oifcef;pmrsm;yg0ifonf/ þxkwfay;onfh yrmPrSma&wdkomjzpfNyD;
csufcsif; awGUjrifavhvmod&SdEdkifonf/
Oyrmtm;jzifh uarÇm'D;,m;EdkifiHwGif Oya'taxmuftuljyKpDrHudef;twGuf xkwfay;
onfhyrmP wGif Oya'ESifhvlUtcGifhta&;rsm; oifMum;ay;&ef pmtkyfpmwrf;jyKpkjcif;rsm;ESifh
vlUtcGifhta&;ynmay;olrsm;\ uGef,ufxlaxmifjcif;rsm;yg0ifonf/
rdrd\pDrHudef;t& vkyfaqmifcJhaom vIyf&Sm;rIrsm;onf rdrdarQmfrSef;ovdk aemufqufwJG
jzpf&yfrsm; jzpfay:vmonfh taxmuftxm;ESifh ñTefjycsufrsm;onf ]&v'f}rsm;yifjzpfonf/
tusKd;qufrsm; (odkYr[kwf) xdcdkufcsufrsm;[kvnf; ac:qdkEdkifaom þ&v'frsm;onf pDrHudef;\
&nfrSef;csufyef;wdkifrsm;tay: rlwnfí vlwpfOD;csif;tay:? vltkyfpktay:? rl0g'tay:?
pepftay:oufa&mufrI&Sdonf/ Oya'taxmuftuljyKpDrHudef;\ erlem&v'ftcsKdUrSm vlUtzJGU
tpnf; vlxkrsm;taejzifhtpdk;&xHrS 4if;wdkY &oifh&xdkufaom 0efaqmifrIrsm;udk ydkrdkod&Sd
vmMujcif;jzpfonf/ pDrHudef;vkyfief;ay:rlwnfí &v'fonf a&wdkodkYr[kwf tv,ftvwf
odkYr[kwf a&&Snf&v'frsKd;jzpfEdkifonf/ oufa&mufrItcsdeftydkif;tjcm;onf rdrd\wefzdk;
owfrSwfEdkifrItay: ododomomoufa&mufrI&Sdonf/
txufwGifazmfjycJhaom uarÇm'D,m;EdkifiHrS Oya'taxmuftuljyKpDrHudef;wGif
arQmfvifhxm;aom &v'frsm;ESifh ywfoufaom u@wpfckyg0ifonf/
trIonfESifh vlUtzJGUtpnf;tzJGU0ifrsm;onf Oya'taMumif; vufawGUem;vnfrIrsm;
&&SdvmNyD;olwdkY\ aeYpOfb0wGif Oya'pepfonf tokH;0ifvmrnf/
trIonfESifh tjcm;vlUtzJGUtpnf;tzJGU0ifrsm;onf w&m;a&;pepf? Oya'ESifh
zJGUpnf;ykHtajccHOya'\ wefzdk;ESifh tajccHoabmw&m;rsm;udk ydkrdkoabmayguf
em;vnfvmrnf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 235
w&m;a&;pepfwGif EdkifiHom;wdkY xda&mufpGmyg0ifrIudk tm;ay;onf/
tpDtpOfaMumifh w&m;rQwrI? onf;cHEdkifrIESifh rQwrIwdkYwdk;vmonf/
vlxkonf tjiif;yGm;rIrsm;udk w&m;r0ifenf;vrf;jzifhjzpfap vdktyfygu w&m;0if
tqkH;tjzwfenf;vrf;jzifh jzpfapajz&Sif;EdkifpGrf;ESif h ajz&Sif;vdkaomqE´rsm;
wdk;wufvmonf/
vlxkonf a0zefqifjcifEdkifjcif;? aMumif;usKd;csifhwGufEdkifjcif;? qufoG,fajymqdk
Edkifjcif;? avhvmEdkifjcif;? jyóemajz&Sif;jcif;wdkY tygt0if tajccHpGrf;&nfrsm;wdk;wuf
vmonf/
i,f&G,folrsm;taejzifh w&m;Oya'tay:tjyKoabmtjrifrsm; wdk;wufvmNyD;
uav; oli,fjypfrIusL;vGefolrsm; avsmhenf;vmonf/
rdrd\ tpDtpOf pwifí axmufyHhaMu;avQmufvQif tpDtpOf&v'f? tpD&ifcH&mwGif
rdrdtokH;jyKrnfh enf;vrf;tao;pdwfwdkYudk xnfhoGif;azmfjy&efvdkrnf/
tpDtpOftuJjzwf&mwGif owdjyK&rnfhtcsufrsm;&Sdonf/ 4if;wdkYrSm -
0efxrf;rsm;twGuf tydk0efrav;apbJ vufawGUaumuf,l&rnfhtcsuftvuf
awGu bmawGvJ/
rdrd\tpDtpOfonf xda&mufrI tuJjzwf&ef toifhjzpfNyDvm;/
tpDtpOfESifh qufpyfjzpfay:vmaom xkwfvkyfrIyrmPESifh &v'frsm;onftb,fodkY
&Sdoenf;/
tpDtpOf aqmif&GufykHudk odomatmif tpDtpOftuJjzwfrIudk rnfodkY ykHazmf
rnfenf;/
U KYAW MYINT LAW FIRM236
vlxktajccHOya'taxmuftuljyK tpDtpOf\ "avhp½dkufESifh avsmfnDatmif
tpDtpOftuJjzwfrIudk ykHazmf vkyfaqmifEdkifygrnfvm;/
&efykHaiGudk tokH;jyKí jyifyuRrf;usifolwpfa,muf iSm;&rf;um tpDtpOftuJjzwfrI
vkyfaqmif&ef vdktyfygovm;/
8-1-3 XmetwGif; tpDtpOfaqmif&GufykHudk tuJjzwfjcif;
tpDtpOf\tapmydkif;ESpfrsm;wGif b@ma&;taxmuftyHhay;olrsm;onf rdrdtpDtpOf
vkyfaqmifykHudk OD;wnfí XmewGif;tuJjzwfrI aqmif&GufaeykHudk Munfh½I&ef pdwf0ifpm;Edkifonf/
þodkY avhvm&mwGif XmewGif;pDrHcefYcJGrIESifh vkyfief;aqmif&GufykHpepf\ atmufygoGifjyifwdkYudk
us,fus,fjyefY jyefYMunfhEdkifonf/
tvkyfvrf;ñTef&Sd^r&Sd?
xda&mufaom apmifhMunfhrI? BuD;MuyfuGyfuJrIESifh 0efxrf;tuJjzwfrI?
,kHMunfpdwfcs&NyD; jy|mef;xm;aom b@ma&;cefYcJGrIpepf?
oifhawmfaom vlUt&if;tjrpfay:vpD jy|mef;xm;rI?
'g½dkufwmrsm; bkwftzJGU(odkY) tBuHay;bkwftzJGUESifh vkyfief;qdkif&m qufoG,f
vkyfaqmifrI?
Oya'taxmuftuljyKoifwef;om;rsm; avhusifhoifMum;a&; tpDtpOfNyD;ajrmuf
atmifjrifrI? oifwef;qif;vufrSwf&&SdrI?
trIvTJajymif;ay;a&;uGef,ufudk xda&mufpGm tokH;csrI/
uifnmEdkifiH Oya' taxmuftuljyK
tpDtpOfrSavhvmawGU&SdcJh&aom
tzJGU wGif; pDrHcefYcJGrIoifcef;pmrsm;
� Oya' taxmuftuljyKrsm;
a'ocH tpdk;&tkyfcsKyfa&;0ef
xrf;rsm;ESifh ydkíeD;uyfpGm yl;wJG
vkyfud kifzd k Y wGef;tm;ay;&ef
twGuf e,frsm;&SdOya' taxmuf
tuljyKrsm;ud k y d kr d k BuD; Muyf
uGyfuJ&ef vdktyfonf/
� Oya'taxmuftuljyKrsm;udk
vpOftpD&ifcHpm wifjyapjcif;
ESifh xdktpD&ifcHpmudk tuJjzwf
&mwGif a'ocHvlxk yg0ifap
jcif;jzifh Oya' taxmuftul
jyKwdkY zefwD;vkyfaqmifrIaMumifh
&&Sdvmaom vlxk\ todtjrif
tqifhtwef;udk wdkif;wmcsifhwGuf
Edkifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 237
8-1-4 tpDtpOftuJjzwfa&; enf;vrf;twwfynmqdkif&m csOf;uyfenf;
rdrdtpDtpOfudk tuJjzwf&ef enf;vrf;rsm;pGm&Sdonf? tpDtpOfvkyfief; tpD&ifcHjcif;ESifh
tuJjzwfjcif;udk rdrd,cifuvkyfaqmifcJhbl;vQif þenf;vrf;rsm;udk rdrd,Ofyg;NyD; jzpfayrnf/
4if;wGif trIwJGzdkifESifh tuJjzwfrI oifwef;ay;a&;tjyif tpDtpOftwGuftzJGUwGif; tcsuf
tvufrsm;xdef;odrf;pkaqmif;jcif; wdkYyg0ifayonf/ tjcm;enf;vrf;rsm;wGifwpfOD;csif;ESifh
tzJGUvdkuf awGUqkHar;jref;jcif;? ar;cGef;xkwfjcif;? avhvmjcif;ESifhpm&Gufpmwrf;ppfaq;
Munfh½Ijcif;wdkY yg0ifonf/ tcsuftvufpkaqmif;enf; tao;pdwfodvdkvQif pDrHa&;ESifh
tuJjzwfa&;&if;jrpf A[dkXme (www.evaluation tools or.g/plan.data.collect.asp) wGif Munfh½I
Edkifonf/
Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfrsm; tuJjzwf&mwGif ]tñTef;} uJhodkYaom tpOftvm
tuJjzwfenf;udk tokH;csEdkifayonf/ tñTef;rsm;onf oGif;tm;pkrsm;? vkyfief;pOfrsm;?
xkwfvkyfxGuf&SdrIrsm;ESifh &v'frsm;udk wdkif;wmEdkifonf/ oGif;tm;pktñTef;rsm;onf tpDtpOf
(odkY) Mum;0ifaqmif&GufrIwpfcktwGuf &G,f&G,faom vltiftm;ESifh aiGt&if;tjrpf (Oyrm-
Oya'taxmuftuljyKta&twGuf) wdkYudk wdkif;wmonf/ oGif;tm;pktñTef;rsm;onf &nf&G,f
xm;aom vlOD;a& (Oyrm-tpDtpOfESifhtusKH;0ifaom trIonf ta&twGuf)udkvnf; wdkif;
wmonf? vkyfief;pOftñTef;onf tpDtpOf0efaqmifrIvkyfief;ESifh ypönf;rsm;axmufyHhykH
enf;vrf;rsm; (Oyrm-trIwpfckudk ajz&Sif;&ef vdktyfaomtcsdef) udk wdkif;wmonf? xkwfvkyf
xGuf&SdrI tñTef;onf xkwfvkyfaomypönf;ESifh 0efaqmifrIta&twGufESifhxkwfvkyfrI\
NyD;ajrmuf xda&mufrI (Oyrm-0efaqmifrIay;&aom vlta&twGufESifhtrIonf\awmif;qdkrIudk
� Oya'taxmuftuljyKrsm;udk
oifwef; rMumrMum ay;oifh
onf/ odkYrSom Oya'ESifhenf;
Oya' topfrsm;udk Oya'
taxmuftuljyKwdkY od&SdEdkifrnf/
Source: Konditi, 1999
U KYAW MYINT LAW FIRM238
wkHYjyefEdkifrI tjrefEIef;)udk wdkif;wmonf/ þtñTef;rsm;onf 0efaqmifrIay;aom {&d,mtoD;oD;
twGuf odkYr[kwf uGif;qif;½kH; toD;oD;twGuf rdrd\ Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpfckvkH;udk
cGJjcm; a&G;xkwfEdkifonf/ &vm'ftñTef;rsm;onf ypönf;ESifh0efaqmifrIrsm;\ axmufyHhjcif;jzifh
&&Sdvmaom ydkrdkus,fjyefYonfh&vm'frsm;udk wdkif;wmonf/
usKd;aMumif; nDñGwfaom vlrIywf0ef;usif
'DZdkif;tusOf; tñTef;^&nfrSef;csuf tcsuftvufyif&if; rSef;qcsuf
oufa&mufrI
&vm'f
xkwfvkyfxGuf&SdrI
vIyf&Sm;rIrsm;
]]usKd;aMumif; nDñGwfaom vlrIywf0ef;usif}} (ALogframematrix)qdkonfrSm tpDtpOf
yef;wdkifESifh &nfrSef;csufrsm;udk oGif;tm;pkrsm;? vkyfief;pOfrsm;? xkwfvkyfxGuf&SdrI rsm;jzifh
ykHazmfa&;qJGonfh ½dk;&Sif;aom enf;pepfwpfckjzpfonf/vlrIywf0ef;usiftuJjzwfrIwGif
tcsuftvuf&if;jrpf? tcsuftvufpkaqmif;a&;pepfrsm;ESifh vkyfief;twGuf tcsdefuefYowf
csufrsm;yg0ifonf/ ,if;tuJjzwfrIudk arQmfrSef;xm;aom pDrHudef;vkyfief;ESifh trSefwu,f
vkyfaqmifaomvkyfief;wdkYudk EIdif;,SOf&mwGif tokH;jyKEdkifonf/ pDrHudef;vkyfief;rsm; vkyfaqmif
aomae&mwGif tuJjzwftzJGUtaejzifh &vm'ftajccH pDrHcefYcJGrIpHrsm;udk tokH;cs&onf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 239
&vm'ftajccH pDrHcefYcJGrI {&d,m av;ckrSm -
(1) qDavsmfqufpyfrI&Sdjcif;? (2) xda&mufrI&Sdjcif; (a&wdktusKd;oufa&mufrI)? (3)
tusKd;oufa&mufrI&Sdjcif; (a&&Snfoufa&mufrI)? (4) pOfqufrjywfvkyfaqmifEdkifjcif;wdkYjzpf
Mu onf/ pDrHudef;vkyfief;ESifh &vm'fudk oufa&mufrI&Sdaom twGif;tjyif ywf0ef;usifESpfckpvkH;rS
jzpfay:vmaom tcGifhtvrf;ESifh uefYowfcsufrsm;udk? þodkYaomtuJjzwfrIu rSwfwrf;
wifEdkifonf/
t&nftaoG;tm;jzifh oufa&mufrIrsm;udk ta&twGuf tñTef;rsm;jzifh wdkif;wm&ef
cufcJayonf/ w&m;rQwa&; vkyfaqmifaeaom Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfwGif
wdkif;wm&ef cufcJaom oufa&mufrI erlemrsm;wGif atmufygwdkYyg&Sdonf/
trIonfrsm;tMum;udk,fhudk,fudk tm;udk;rIwdk;vmjcif;/
jyóemESifhjzpfEdkifaom ajz&Sif;csufudk ydkrdkod&Sdvmjcif;/
&nfrSef;xm;aom tajccHvlwef;pm;tzJGUtpnf;rsm; ydkrdkaumif;rGefvmjcif;
tmPmyg0gBuD;olwdkY\ rw&m;jyKusifhrIudk ydkrdkwGef;vSefEdkifjcif;/
arQmfvifhcsufESifh vlUodu©mwdk;wufvmjcif;/
þodkYaom tajctaeü trIrsm;vufcHajz&Sif;&mwGift&nftaoG;okawoejzifh
ta&twGuf tcsuftvufrsm;udk jznfhpGufEdkifonf/
rnfonfhtpDtpOf (odkY)tusKd;oufa&mufrI tuJjzwf&mwGifjzpfap? t&nftaoG;
okawoejzifh tusKd;&Sdaprnfomjzpfonf/ txl;ojzifh vlawGUar;jref;jcif;? rsufjrifavhvmjcif;
wdkYonf t&nftaoG;okawoersm;yifjzpfonf/ trIonfrsm;ESifh vlawGUar;jref;jcif;jzifh
U KYAW MYINT LAW FIRM240
0efaqmifrIvkyfief;tay:olwdkY\ cHpm;rIudk od&SdEdkifonf/ aemufqufwJG(13)wGif trIonf
tuJjzwfykHpHyg&Sdonf/ vlUtzJGUtpnf;twGif; zdk&rfaqG;aEG;yJGrsm;? tvkyf½kHaqG;aEG;yJGrsm;
jyKvkyfum vlxktajctae wkHYjyefcsufrsm;udk pkaqmif;Edkifonf/ ½dk;½dk;EIwfjzifh ajympum;rsm;rSvnf;
od&SdEdkifonf/ acwfay:ynma&;wGif wDxGifxm;aomtulypönf; (½kyfykHrsm;? jyZmwfrsm;)udk
tokH;jyKMuonf/ qD&mvD,GefEdkifiHw&m;pD&ifa&; Oya'taxmuftuljyK tpDtpOftwGuf
Timap wGiftrIonfrsm;u 4if;wdkY\ jyóemtajz&Sm&mwGif vdkufem&efenf;vrf;tjzpf
t&nftaoG;enf;vrf;udk tokH;jyKMuonf/ qkH;jzwfcsufrsm;ESifh aemufqufwJGjzpf&yfrsm;udk
rSwfwrf;wifonf/ vlUtzJGUtpnf;twGif; jyóemrsm;udk Oya'taxmuftuljyKrsm;u
Oya'enf;vrf;r[kwfaom enf;jzifh xdxda&mufa&muf ajz&Sif;ykHudkjyoaeonf/
tpDtpOfoufwrf;&SnfMumrIESif h &nfrSef;csuftjriftay: rlwnfí w&m;a&;
pepftay:wGif EdkifiHwpfcktwdkif;twmjzifh tusKd;oufa&mufrI&SdykHudk awGUjrifEdkifonf/
w&m;a&;pepfodkY vufvSrf;rDjcif; Oya'tcsuftvufrsm;udk &&SdEdkifjcif;? tjcm;enf;jzifh
jiif;ckHajymqdkEdkifaom tkyfcsKyfa&;pepfwdkYuJhodkYaom tusKd;oufa&mufrIrsm;udk awGU&SdEdkifonf/
rnfonfhtpDtpOf tuJjzwfrIudktokH;jyK&ef pOf;pm;onfjzpfap? vufawGUrvkyfrD tcsdef,l
pOf;pm;oifhonf? rdrdcsOf;uyfenf;onf a&&Snf&nfrSef;csufyef;wdkif rsm;udk pOf;pm;onfhenf;wl
a&wdk &nfrSef;csuf awGudka&mxnfhwGuf&JUvm;/ rdrd\tBuD;qkH;vdktyfcsufrsm;udkajz&Sif; ay;&ef
twlwuG vkyfaqmif&efESifh em;vnf&ef vdktyfaom Oyrmrsm;? oabmxm;rsm;? A[kokwESifh
uRrf;usifrIrsm;? rdrdESifhtjcm;olrsm;udk jznfhqnf;ay;yg\avm/ pDrHudef;wGif ydkrdkaumif;rGefaom
qkH;jzwfcsufESifh xdef;odrf;rIudk OD;wnfapyg\avm/ txl;ojzifh trIonfrsm;\ajympum;udk
cGeftm;wdk;apyg\avm/ oufqdkif&mvltm;vkH;tMum; ,kHMunfrIESifh wm0efodrIudk tm;ay;yg\
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 241
avm/ rdrd\ tpDtpOftuJjzwfrIonf rdrd\ vdktyfcsufrsm;ESif h jyify y&dowf\
vdktyfcsufrsm;udk jznfhqnf;ay;&ef r&Sdrjzpfvdktyfayonf/
8-2 cefYtyfwm0efay;jcif;ESifh todtrSwfjyKjcif;
8-2-1 tpDtpOfa&;qJGrIudk w&m;0iftodtrSwfjyKjcif;
tpDtpOfudk w&m;0iftodtrSwfjyKjcif;qdkonfrSm tpDtpOfwpfckonf tpDtpOf
t&nftaoG; tenf;qkH;owfrSwfcsufpHEIef;udk jynfhrDaMumif; oD;jcm;vGwfvyfaom tmPmydkif
(odkY) tzJGUtpnf;u ppfaq;awGU&Sdjcif;udk qdkvdkonf/ w&m;0iftodtrSwfjyKjcif;ESifh Oya'
taxmuftuljyKvrf;ñTefcsufa&;qJGa&;onf twlwuGvkyfaqmifMu&onf/ vrf;ñTef
csufrsm;wGif BuD;MuyfuGyfuJa&;ESif h tuJjzwfenf;vrf;rsm;yg&S donfhenf;wl tzJGUwGif;
tkyfcsKyfa&;ESifh okH;oyfa&;enf;pepfrsm;vnf; yg0ifonf/ vrf;ñTefcsuf?pHEIef;ESifh usifh0wf
pnf;urf;rsm;taMumif; tao;pdwfudk tcef;(7)wGif azmfjyxm;onf/ uGif;qif;vkyfief;&Sd
Oya'taxmuftuljyKrsm;udk apmifhMunfhjcif;? axmufyHhjcif;ESifhtuJjzwfjcif;ESifh tcef; (3)
wGif Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf wnfaxmifjcif;wdkYyg0ifonf/
rdrd\EdkifiHwGif Oya'taxmuftuljyKrsm;\ todtrSwfjyKvufrSwfudk EdkifiH wGif;&Sd
Oya'tzJGUtpnf;rsm;\ w&m;0ifvufcHrIudk awGUjrifvdkvQif(odk Yr[kwf) rdrd\Oya'
taxmuftuljyKrsm;udk Oya' ynm&yfrsm; qufvufoifMum;apvdkvQiftpDtpOfudk w&m;0if
todtrSwfjyKcH&a&; pOf;pm;&rnfjzpfonf/ tcsKdUEdkifiHrsm;wGif tpDtpOf todtrSwfjyKcH&a&;xuf
jy|mef;Oya't& todtrSwfjyKcH&a&;udk a&G;Muonf/ þodkYpHcsdeftqifhrDvQif tpdk;&
U KYAW MYINT LAW FIRM242
taxmuftyHh csufcsif;&rnf r[kwfaomfvnf; tem*wfwGif taxmuftyHh&Edkifp&mrsm;pGm
&Sdayonf/
w&m;0iftodtrSwfjyKcH&a&;wGif t"du tcuftcJtcsKdU&Sdonf/ 4if;wdkYrSm-
Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf wajy;nDoifMum;rIpepf&Sda&;/
Oya'taxmuftuljyKrsm;\ todtrSwfjyKvufrSwf/
w&m;0ifOya'a&;&m0efaqmifrIpepftwGif;yg0ifEdkifa&;/
rdrd\ 0efaqmifrItpDtpOfwpfckvkH;udk r[kwfbJ oifMum;a&;tpDtpOfwpfckwnf;udkom
w&m;0if todtrSwfjyKjcif;vnf;jzpfEdkifonf/ oifMum;a&;tpDtpOfudk wuúodkvfwpfckESifh
csdwfqufxm;vQif rdrd\oifMum;a&;tpDtpOfonf wuúodkvf\bJGUtqifh(odk Yr[kwf)
todtrSwfjyK vufrSwftqifhwpfckckESifh tH0if*Gifusjzpfa&; pOf;pm;&rnf/
[efa*&DEd kifiHwGif ELTE Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfudk [efa*&DoufBuD;
ynma&;pepfrS wpfqifh todtrSwfjyKvufrSwfay;onf/ oif,laeMuaom Oya'taxmuf
tuljyK tm;vkH; ynm qufvufoifMum;EdkifcGifh&Sdonf/ oifwef;om;rsm;udk oifwef;aMu;,lcGifh
&Sdaomfvnf; r,lMuyg/ odkYaomf þtpDtpOfonf EU \ aiGaMu;taxmuftyHh&EdkifcGifh
tBuHK;0ifoGm;onf/ taMumif;rSm EU tvkyform;aps;uGufyg0ifrI yef;wdkift& tvkyfvufrJhEIef;
rsm;aom tkyfpkwpfckjzpfonfh Roma tkyfpkudk avhusifhoifMum;ay;&ef abmif0if aeaomaMumifh
jzpfonf/ rdrd\tpDtpOfonf qif;&Jaomvlwef;pm; rsm;onfh a'owGifjzpfygu tpdk;&xHrS
axmufyHhaMu;&&Sda&; ppfaq;pkHprf;Munfhoifhonf/ odkYr[kwf wpfOD;csif;taejzifh axmufyHhaMu;
avQmufxm;Edkifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 243
w&m;0iftodtrSwfjyKcH&a&;wGif tpDtpOfrS vlESifhaiGaMu;t&if;tjrpfvdkayrnf/
rdrdtpDtpOf\ t&nftaoG;tay: ,kHMunfrItjynfhxm;NyD; þvkyfief;pOftwGuf toifhjyif
xm;zdkYvdkrnf? 4if;jyif w&m;0iftodtrSwfjyKcH&rIonf rdrd\ BudK;yrf;rIrsm; pOfqufrjywf
&Sifoefaea&;wGif rsm;pGmtaxmuf tuljyKay;vdrfhrnf/
8-2-2 Oya'taxmuftuljyKrsm;udk axmufcHrIay;jcif;
tcef;(5)wGif azmfjycJhonfhtwdkif; ]]Oya'taxmuftuljyKrsm; avhusifhoifMum;a&;}}
wGif tcsKdUtpDtpOfrsm;ü Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf todtrSwfjyK vufrSwf
xkwfay;a&;udk wDxGifvkyfaqmifcJ hMuonf/ Oya'taxmuftuljyKwpfa,muftjzpf
uGif;qif;aqmif&Guf&ef tjynfht0 wm0ef ray;rDoifwef;om;rsm;onf oifcef;pm
tqifhqifhudkoif,lMu&NyD; t&nftaoG;rDatmif avhusifhysKd;axmifMu&onf/
Oya' taxmuftuljyKrsm; &Sd&rnfh t&nftcsif;owfrSwfcsufrsm;udk w&m;0if
owfrSwf&ef pOf;pm;Edkifonf/ Oya'taxmuftuljyKrsm;udk iSm;&rf;&mwGif pHowfrSwfcsufrsm;
csrSwf&ef vdktyfrnfjzpfNyD;? oifwef;wufa&mufrI? vkyfief;tawGUtBuHKESifh tuJjzwfrI&v'f
aumif;rsm;&&SdrItay: rlwnfí &mEIef;jynfh t&nftcsif; pHowfrSwfcsufudkvnf; jyKpkxm;&ef
vdktyfygrnf/ ,if;odkY t&nf tcsif; owfrSwfcsuf vkyfief;pOfonf Oya'taxmuftuljyKrsm;
4if;wdkY\ uRrf;usifrI ydkrdkwdk;wufatmif qufvufaqmif&GufEdkifjcif;ESifh tpDtpOfwGif
qufvufyg0ifaeaom 0efxrf;rsm;tm; qkay;ouJhodkY tusKd;oufa&mufrIrsm;&SdEdkifonf/
þuJhodkY todtrSwfjyKvTmcsD;jr§ifhcH&olrsm;tm; vpm odkYr[kwf &mxl;wdk;jr§ifhay;jcif;rsm;ESifh
qufpyfoifhonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM244
Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuf oifwef;qif;vufrSwfrsm;ay;tyfjcif;udk oifwef;
tpDtpOftm; w&m;0iftodtrSwfjyKrIESifh csdwfqufEdkifonf/ awmiftmz&du EdkifiHuJhodkY
wuúodkvfESifh csdwfqufxm;aom oifwef;udk wufa&mufNyD;qHk;ygu todtrSwfjyKvTm
odk Yr[kwf 'Dyvdkrm ponfrsm; csD;jr§ifhay;onf/ Oya'taxmuftuljyKoifwef;rsm;udk
txl;jyKtifef*sDtdkrsm;u jyKvkyfNyD; oifwef;tpDtpOfwGifwuúodkvfu t&nftaoG;xdef;xm;
ay;vQifvnf; tvm;wl csD;jr§ifhay;Edkifonf/
8-3 trsKd;om;tqifhuGef,ufrsm;
Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfudk taumiftxnfazmfonfhtavQmuf tifef*sDtdkrsm;?
tpdk;& tzGJUtpnf;rsm;? a'oqdkif&m jrLeDpDy,ftzGJUESifh t&m&Sdrsm;? a&SUaersm;ESifh a&SUaetoif;
tzGJUrsm; ponfhtquftoG,frsm;udk wdk;csJU&efvdktyfonf/ tqdkygyk*¾Kdvfrsm;onf rdrd\
tpDtpOfudk acsmarmatmif ulnDolrsm;jzpfap&ef tquftoG,frsm;&,ljcif;jzpfNyD; tenf;qHk;
tqifh xdkolrsm;u rdrdtpDtpOfudk [efYwm;ydwfqdkYolrsm;rjzpfap&ef jzpfonf/
8-3-1 trsKd;om;tqifh Oya'taxmuftuljyKuGef,ufrsm;ESifh toif; tzGJUrsm;
vlUtzGJUtpnf;wpfckvHk;twGif; Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tcef;u@udk jr§ifhwif
&efESifh tvm;wlvkyfaqmifaeaom tpktzGJUrsm;\ qufpyfvufwGJaqmif&GufrIrsm;udk
todtrSwf jyKEdkif&eftwGuf tcsKdUEdkifiHrsm;wGif trsKd;om;tqifhuGef,ufrsm;ESifh toif;tzGJUrsm;
zGJUpnf;xm;Muonf/ r[mrdwfzGJUjcif;rsm;uJhodk Y toif;0iftzGJUrsm;onf Oya'taxmuf
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 245
tuljyKtpDtpOfrsm;? odkYr[kwf Oya'taxmuftuljyK wpfOD;csif;pDwdkY csdwfquf&mwGif
toHk;0ifEdkifonf/
tqdkyguGef,ufrsm;ESifh toif;tzGJUrsm;wGif tzGJU0ifjcif; odkYr[kwf qufqHjcif;rsm;onf
atmufyg tusKd;aus;Zl;rsm; &&SdEdkifonf/
pnf;½kH;a&;pGrf;&nfwdk;yGm;vmjcif;/
todtrSwfjyK vufrSwfay;Ed kifonfh tzG J Utpnf;rsm;&&S d jcif;? od k Yr[kwf
todtrSwfjyKjcif; tqifhtwef;rsm;&&Sdjcif;/
t&nftaoG; tmrcHcsuf&Sdjcif;/
&HyHkaiG&&Sda&; tvm;tvmaumif;jcif;/
tpDtpOf taumiftxnfazmf&mwGif yl;aygif;nd§EIdif;aqmif&GufEdkifjcif;/
t&if;tjrpfrsm; rQa0ay;Ekdifjcif;/
tqifhqifhoifMum;ñTefjyEdkifjcif;/
udk,fhudk,fudk tkyfcsKyfEdkifjcif;/
awmiftmz&duEdkifiHwGif Oya'taxmuftuljyK tzGJUtpnf;rsm;\ tapmydkif;BudK;pm;rI
rsm;aMumifh trsKd;om;tqifh Oya'taxmuftuljyKtzGJUuGef,ufwpfck ay:aygufvmcJhonf/
uGef,ufrS udk,fpm;vS,fwpfOD;onf Oya'taxmuftulay;a&; bkwftzGJU(LegalAidBoard)wGif
yg0ifouJhodkY c½kdiftqifhESifh trsKd;om;tqifh BuD;Muyfa&;tzGJUrsm;wGifvnf; udk,fpm;vS,frsm;
yg0ifonf/ þuJhodkY qufqHa&;rsm;u Oya'taxmuftuljyK pDrHudef;rsm;ukd EdkifiHtwGif;
Oya'a&;&mtzGJYrsm;\ todtrSwfjyKjcif;ESifh qufoG,fEdkifjcif;udk tultnDay;onf/
U KYAW MYINT LAW FIRM246
[efa*&DEdkifiH&Sd Oya'vufawGUavhusifha&;½kH;cef;rsm;ESifh Street Law pDrHudef;azmifa';&Sif;
onf Roma vlUtcGifha&;acgif;aqmifrsm;ESifh yl;aygif;í Oya'a&;&mt&ESifh vlrIa&; 0efaqmifrI
rsm;\ ypfy,fjcif;cHxm;&aom Roma rdom;pkrsm;&Sd&m a'orsm;odkY aygufa&mufrnfh Oya'
taxmuftuljyKuGef,ufwpfck xlaxmifEdkif&ef&nf&G,fum Oya'taxmuftuljyK tpDtpOf
wpf&yfudk taumiftxnfazmfcJhMuonf/
8-3-2 trsKd;om;tqifhuGef,uftwGuf pHEIef;owfrSwfcsufrsm;
trsKd;om;tqifhuGef,ufESifh Oya'taxmuftuljyKtoif;tzGJUrsm;onf trsm;ESifh
oufqdkifaom pnf;rsOf;rsm;? vrf;ñTefcsufrsm;ESif h uRrf;usifynm&yftwGuf usifh0wf
pnf;urf;rsm;udk oabmwlnD&rnf/ Oya'taxmuftuljyK toif;tzGJUrsm;wGif xHk;pHtm;jzifh
&nfrSef;csuf? &nf&G,fcsuf? Oya'taxmuftuljyKESifh ywfoufít"dyÜm,fzGifhqdkjcif;? vdkifpif
ay;jcif; odkYr[kwf pnf;urf;xdef;odrf;jcif;qdkif&m pHEIef;owfrSwfcsufrsm;ESifh tzGJU0ifjzpf&ef
vdktyfcsufrsm;udk tao;pdyfjyKpkxm;Muonf/ rdrd\ Oya' taxmuftuljyK tpDtpOftwGuf
rl0g'tjzpf jyKpkxm;aom usifh0wfrsm;ESifh todtrSwfjyK vufrSwfay;jcif;ESifh w&m;0iftod
trSwf jyKjcif;rsm;twGuf pHEIef;ponfrsm;onf wpfEdkifiHvHk;&Sd tzGJUtpnf;rsm;ESifh yk*¾dKvf
wpfOD;csif;pD xHodkY EdkifiHtwGufowfrSwf&rnfh pHEIef;rsm;tjzpf ysHUESHYaqG;aEG;rIudktultnDay;
rnf jzpfonf/
tar&duefEdkifiH Oya'taxmuftuljyKrsm;\ trsKd;om;tqifh tzGJUtpnf;wGif
atmufyg vrf;ñTefcsufrsm; csrSwfxm;onfudk erlemtjzpfMunfhEdkifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 247
Oya'taxmuftuljyKwpfOD; yg0ifEdkifaom Oya'ESifhywfoufonfh tcef;u@udk
&Sif;vif;pGm uefYowfxm;onf/ tcsdKUtcef;u@udk a&SUaersm;om vkyfaqmifEdkifonf/
Oya'taxmuftuljyKwpfOD;onf 4if;\tcef;u@ESifh 4if;raqmif&GufEdkifaom
wm0efrsm;udk trIonfrsm;ESifh rdrdESifh vufwGJvkyfudkifolrsm;odkY &Sif;vif;pGm ajymqdk
xm;&rnf/
Oya'taxmuftuljyKonf 4if;\trIonftwGuf wm0ef&SdouJhodkY tpDtpOf
BuD;Muyfa&;rSL;udk wm0efcH&rnf/
Oya'csKd;azmuf&mwGifyg0ifjcif;? Oya'csKd;azmuf&ef tultnDay;jcif;udk Oya'
taxmuftuljyKwpfOD;taejzifh rjyKusifh&yg/
Oya'taxmuftuljyKonf trIonfxHrS tcaMu;aiGodkYr[kwf tjcm;enf;jzifh
ay;urf;rIrsm;udk vufrcH&yg/
trIonf\ jyóemrsm;udk udkifwG,fajz&Sif;&mwGif Oya'taxmuftul jyKonf
EIwfvkHjcif;? vdr®modkodyfjcif;&Sd&rnf/ þonfrSm yk*¾dKvfa&;wnf&SdrIudk av;pm;&m
a&mufNyD; rdrd\ vkyfief;&yfudk taumiftxnf azmfonfhtcsdefrSwpfyg; tjcm;
olrsm;ESifh trIudpöaqG;aEG;jcif;rjyK&yg/
Oya'taxmuftuljyKrsm;onf *kPfodu©mudk xdef;odrf;&rnfhtjyif wm0ef,l&
onfhudpö&yfrsm;wGif uRrf;usifvdr®mrI tjrifhqkH;taetxm;wGif&Sd&rnf/
U KYAW MYINT LAW FIRM248
8-4 tpdk;&\ taxmuftyHh
tcef; (3) wGif ]]Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfwpfckxlaxmifjcif;}} ESifh ywfoufí
azmfjyxm;ouJhodkY? rdrd\tpDtpOfa&&SnfwnfwHhEdkifap&eftwGuf tpdk;&\taxmuftyHh
&&SdEdkifrnfh enf;vrf;rsm;udk pl;prf;&SmazG&efvdkayrnf/ (þwGif rdrd\vkyfief;pOfudk EdkifiHa&;rygbJ
qufvufvkyfaqmif&ef cGif hjyKxm;Edkifonfhtaetxm;[k rSwf,lNyD;rS þtpDtpOfudk
jyKvkyfyg/) tu,fí EdkifiHtwGif; Oya'taxmuftuljyK½k H;rsm;&S dygu rdrd\ Oya'
taxmuftuljyKrsm;udk ,if;½kH;rsm;wGifxm;yg/ tu,fí tpdk;&u Oya'taxmuftuljyK
tcrJhay;onfhpepf xlaxmifxm;ygu tpdk;&\vIyf&Sm;rIrsm;ESifh tm;jznfh yl;aygif;Edkif&ef
enf;vrf;&SmazGEdkifonf/ jynfolvlxkudk Oya'taxmuftulay;a&;qHk;jzwfxm;onfh
tpd k;&rsm;onf tultnDud k wd kuf½d kufray;bJ? uefx½d kufpepfjzif h vkyfaqmif&ef
ydkrdkESpfoufMuonfh tavsmuf? þ0efaqmifrIudk rdrd\Oya'taxmuftuljyK tpDtpOfu
yg0ifvkyfaqmif&ef tcGifhta&;&&SdEdkifonf/ tpdk;&ESifh uefx½dkuf&jcif;onf rdrdtaejzifh
tzGJUtpnf;qdkif&m pDrHcsufESifh 0efaqmifrIqdkif&m owfrSwfaom pHEIef;rsm;udk tNrJwap
jyKvkyfae&onfhtusKd;tjrwfwpfck &&SdEd kifonf/ tpdk;&u aiGaMu;axmufyHhxm;aom
tifef*sDtdkwpfckrSwqifh Oya'taxmuf tuljyKrsm;u Oya'aMumif; tultnDay;jcif;
uefx½dkufyH kpHudkOa&mywdkuf? e,fomvefEd kifiHwGif awGU&S dEd kifonf/ awmiftmz&du
EdkifiHwGifOya'aMumif; tultnDay;a&;bkwftzGJU? w&m;a&;Xmersm;wGif Oya'taxmuf
tuljyKrsm;udk tvkyfcefYxm;onf/ rGef*dkvD,m;EdkifiHwGif c½dkiftkyfcsKyfa&;rSL;½kH;rsm;u Oya'
taxmuftuljyKrsm;udk toHk;jyKonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 249
trsKd;om;tqifh qufqHa&;udk tpdk;&ESifhrxlaxmifEdkifygu a'oqdkif&mtqifhESifh
qufqHEdkif&ef enf;vrf;rsm;&SmazGEdkifonf/ Oya'a&;&m ywf0ef;usiftaetxm;ESifhtpdk;&
ESifh yl;aygif;aqmif&GufrI jzpfEdkifajc avhvmqef;ppfcsufrsm;tay:rlwnfí qHk;jzwfcsufrsm;
csrSwf&rnfjzpfonf/
tjcm;enf;rSm tpdk;&utcrJh Oya'taxmuftulay;a&;jzpfay:vmatmif EdkifiHa&;?
odkYr[kwf Oya't& tpdk;&udk csOf;uyfpnf;½kH;&efjzpfonf/ w&m;pD&ifa&;wGif Oya'taxmuf
tuljyKrsm;\ tcef;u@ odkYr[kwf Oya'taxmuftulay;a&;tzGJUrsm;&Sdonfudk tod
trSwfjyKaom Oya'a&;&m jyifqifcsufjzpfay:atmif rdrdpnf;½kH;aqmif&GufEdkifonf/
rdrd\ Oya'taxmuftuljyKrsm; tygt0ifOya'taxmuf tuljyKrsm;tm;vHk;udk
udk,fpm;jyKonfh trsKd;om;tqifhynm&Sif toif;tzGJUrsm;\ Oya'tultnDay;a&;udk aiGaMu;
axmufyhHjcif;ESifh todtrSwfjyKjcif;rsm;&&Sdatmif axmufyHhtm;ay;rIrsm; tm;aumif;atmif
aqmif&Gufjcif;rsm;onf vGefpGmta&;ygvSonf/ aq;ynmtulrsm;? vlrIa&; vkyfom;rsm;ESifh
Oya'vufawGUavhusifha&;½kH;rsm; urÇmhEdkifiHrsm;wGif vIyf&Sm;aqmif&GufaeouJhodkY Oya'
taxmuftuljyK tpDtpOfrsm;udkvnf; toif;tzGJUrsm;tjzpf zGJUpnf;NyD; vkyfaqmifEdkifonf/
8-5 vdkufavsmnDaxGjyKjyifEdkifaom tpDtpOfrsm;jyKvkyfjcif;
rdrd\tpDtpOfvkyfief;aqmif&Gufaeaom ywf0ef;usifESifh ywfoufí tawGUtBuHKrsm;u
A[kokwtopfrsm;jzpfay:vmrnfjzpfonf/ þA[kokwtopfrsm;u rdrd\trIonfrsm;udk
0efaqmifrI ydkíaumif;atmifay;a&;ESifh rdrd\&nfrSef;csufrsm; atmifjrifap&ef rdrd\
U KYAW MYINT LAW FIRM250
tpDtpOfudk rnfuJhodkY vdkufavsmnDaxGjzpfatmif aqmif&Guf&rnf qdkonfh tBuHÓPfopfrsm;
&&SdEdkifonf/
8-5-1 0efaqmifrItqifhrsm;ajymif;vJjcif;
rdrd\ Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf ueOD;vkyfaqmifcsufrsm; atmifjrifygu
tpDtpOfudk wdk;csJU&ef enf;vrf;rsm;pOf;pm;jcif;onf obm0usygonf/ ,if;odkY wdk;csJU&ef
0efxrf;opfrsm;cefYxm;NyD; 0efaqmifrIay;rnfh ae&mopfrsm;owfrSwf&rnf/ tpDtpOfudk
wdk;csJUjcif;onf BuD;Muyfa&;?t&nftaoG; xdef;csKyfrIESifh aiGaMu;&SmazG&efudpörsm;twGuf
0efxkyf0efyd k; jzpfaponfhtavsmuf tawGUtBuHK&S daom tpDtpOf'g½d kufwmrsm;onf
wjcm;olrsm;tm; *½kjyK&ef owday;avh&Sdonf/ odkYjzpf&m rdrd\tpDtpOfudk wdk;csJUawmhrnfqdkvQif
Oya'taxmuftuljyK 0efaqmifrItwGuf awmif;qdkcsufjrifhrm;rItajctaeESifh a&&Snf
twGuf vdktyfaom t&if;tjrpfrsm;&&Sdatmif qGJaqmifEdkifrItajctaersm;udk aocsmpGm
pdwful; pOf;pm;&ef vdktyfonf/
rdrdudk,fydkiftpDtpOfudk wdk;csJUrnfhtpm;? tjcm;tifef*sDtdkrsm;udk tpDtpOfopfrsm;
pwif&ef tm;ay;Edkifonf/ þenf;tm;jzifh trsKd;om;tqifhjzpfap&eftm;xkwfrIwGif rdrd\
tcef;u@onf Mum;cHaqmif&Gufay;olESifh pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifay;oljzpfvmayrnf/
tpDtpOftaumiftwnfazmfjcif;? pHtqifhtwef;rsm;owfrSwfjcif;ESifh oifwef;ay;rIonf
rdrd\ wefzkd;&Sdaom tawGUtBuHKrsm;udk rdrdESifh tjyeftvSef yl;aygif;aqmif&Gufrnfh tzGJUtpnf;
rsm;odkY vufqifh urf;ay;Edkifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 251
8-5-2 OD;wnftpktzGJUrsm;ESifh jyóemtaMumif;t&mtajymif;tvJrsm;
Oya'qdkif&m t"duqdkvdkcsufrsm;ESifh jyóemrsm;udk ajz&Sif;ay;jcif;onf Oya'
taxmuftuljyK tpDtpOfwGif a&SmifvGJr&aom vkyfief;wpfckjzpfonf/ Oya't&vdktyfrIrsm;ESifh
w&m;rQwrIr&Sdaom yHkpHtrsKd;rsKd;wdkYu jyóemaygif;pHkwGif rdrd\yg0ifywfoufrI ydkrdkeuf½Idif;
us,fjyefYoGm; rnfjzpfonf/ Oyrmtm;jzifh tdyfcsftdkifAD attdkif'DtufpfjzpfyGm;rIEIef; jrifhaom
awmiftmz&duEdkifiHwGif? tdyfcs ftd kifAD&S daom trIonfudk attm&fADaq;ukoonfh
aq;ukcef;odkY rnfodkY qufoG,foGm;a&muf&onfudk Oya'taxmuftuljyK½kH;cef;rsm;u tBuH
ay;Muonf/
rdrd\ oifwef;q&mrsm;onf tjyeftvSefwHkYjyefaom oifMum;enf;udk toHk;jyKNyD;
Oya'ESifh pyfqdkifonfh taMumif;t&mrsm;udk oifMum;&ef t&nftcsif;jynfhrDvmonfESifhtrQ
rdrd\tpDtpOf uRrf;usifrI tusKd;cHpm;&Edkifonfh &nfrSef;tkyfpktopfudk rdrd&SmazGEdkifonf/
rdrd\Oya'taxmuf tuljyKrsm;onf Oyrmtm;jzifh tjcm;tifef*sDtdktzGJUrsm;oifwef;tzGJU
rsm;ESifh xdawGUrI&SdvmEdkifonf/
EdkifiHa&;tajctaetajymif;tvJrsm;u tpDtpOf\taMumif;t&m rmwdumrsm;udk
ajymif;vJapEdkifonf/
awmiftmz&duEdkifiHwGif tom;a&mifcGJjcm;rI tqHk;owfNyD;aomtcg Oya' taxmuf
tuljyK vkyfief;tajctaewGifvnf; ajymif;vJjzpfay:jcif;rsm; &SdcJhonf/vlUtzGJUtpnf;Oya'ESifh
aus;vufzGHUNzdK;wdk;wufa&;pifwmudk 1989 ckESpfwGif wnfaxmifcJhNyD;? tom;ta&mif
cGJjcm;rIumvu jiif;y,fcHcJh&aom vlrJrsm;\ pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&;tcGifhta&;rsm; jyefvnf
azmfxkwf&&Sdap&ef t"dutajccHzGJUpnf;cJhjcif; jzpfonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM252
8-5-3 tpDtpOf yHkpHajymif;vJjcif;rsm;
rdrd\ tpDtpOfudk qufvufaqmif&Guf&mwGif tpDtpOfyHkpHudk tajctaeESifh
vkdufavsmnDaxG&Sdaom taetxm;odkYajymif;vJ&ef vkdtyfrnfjzpfonf/ rdrdwm0efay;xm;aom
Oya' taxmuftuljyKrsm;\ tcef;u@udk wkd;csJU&ef odkYr[kwf avQmhcs&ef jzpfvmEdkifonf/
rdrdwGiftzGJUwGif; a&SUae&Sdygu trIvTJajymif;ay;a&;udkom qHk;jzwfcsufcsEkdifonf/ rdrdtaejzifh
a0;vHacgifoDaom t&yfa'orsm;txd tpDtpOfa&muf&Sdapvkdaomfvnf;? ,if;a'oü
½Hk;cef;zGifh&ef rpDpOfEkdifvQif a&GUvsm;½Hk;cef;pepfudk a&G;cs,fEkdifonf/
awmiftmz&duEkdifiHwGif atmifjrifpGm taumiftxnfazmfEkdifcJhaom tpDtpOfyHkpH
wpfckrSm ]]tpktzGJU}} (Cluster)yHkpHjzpfonf/ ,if;yHkpHwGif Oya'taxmuftuljyK½Hk;rsm;
tpktzJGUonf vlrIa&; jyóemoD;jcm;udpö&yfrsm;udk yl;aygif;aqmif&Gufjcif;? tm½Hkpdkufjcif; ESifh
a'oqdkif&m csOf;uyfrIrsm; zefwD;azmfaqmifMuonf/ Oyrm Kwa Zulu - Natal jynfe,f
wpfckvHk;&Sd ajr,mESifhqdkifaom awmif;qdkrIrsm;udk ajr,mtcGifhta&;tpktzGJYu w&m;pGJonf/
,if;tpktzGJUonf ajr,mjyóemBuHKawGUae&olrsm;udk ulnD&efESifh rnfonfhtcsdefwGif
w&m;pGJqdk&ef oifhawmfaMumif; owif;tcsuftvuf&&Sd&ef avhusifhxm;aom Oya'taxmuf
tuljyKrsm;ESifhtwl vufwGJvkyfaqmifonf/ þtajctaewGif Oya'taxmuftuljyKrsm;onf
a&SUaetpktzGJUESifh trIonftMum; Mum;cHvltjzpf aqmif&Gufay;NyD;? w&m;pGJqdkpOfESifh pGJqdkNyD;
umvwGif trIonfrsm; udk ulnDyHhydk;ay;onf/
awmiftmz&duwGif EkdifiHwumOya'ynm&Sifrsm;aumfr&Sif (International Commission
ofJurists) u Oya'taxmuftuljyK tBuHay;½Hk;rsm;us,fjyefYvmap&ef tpktzGJUyHkpHudk
[efa*&DEdkifiH ELTE
Oya'taxmuf tuljyK
oifwef;twGuf
tm;omcsuf? tm;enf;csuf?
tcGifhtvrf;ESifh Ncdrf;ajcmufrIrsm;
(SWOT) pdwfjzmavhvmjcif;
tm;omcsuf
� qkH;jzwfcsufcsrSwfNyD;jzpfaom
Oya'ynm&Sifrsm;&Sdjcif;/
� oifwef;q&mrsm;taejzif h
aumif;pGmjyifqifxm;jcif;/
� Oa&myor*¾ EU rS zJGUpnf;a&;
&efykHaiG taxmuftyHh&&Sdjcif;/
tm;enf;csuf
� Oya'taxmuftuljyK vkyfief;
wGifjr§ KyfES H&ef tm;tomqkH;
oifwef;om;rsm; tpDtpOfwGif
yg0ifvma&;udk a&G;cs,frI vkyfxkH;
vkyfenf;rsm;u tmrrcHEdkifjcif;/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 253
toHk;jyKonf/ tBuHay;½Hk;rsm;udk tkyfpk (5) cktjzpf pkzGJUapNyD; Oya'ausmif;½Hk;cef;wpfckESifh
wGJzufxm;onf/ tqdkyg Oya'ausmif;½Hk;cef;rsm;u Oya'taxmuftuljyKrsm;udk tBuH ay;jcif;ESifh
Oya'aMumif; qdkif&m ausmaxmufaemufcHjyKonfhtjyif? oifwef;rsm;ay;&efulnDay;onf/
awmiftmz&duEkdifiH Oya'taxmuftulay;a&; bkwftzGJUudk &mZ0wfrIrsm;twGuf
tpktzGJU0ifwpfcktjzpf pnf;½Hk;rIjyKvkyf&m Oya'taxmuftuljyKtpDtpOf acgif;aqmifrsm;
atmifjrifrI&&SdcJhonf/ þenf;tm;jzifh Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfonf wuúodkvf
rsm;ESifhomru tpdk;&u aiGaMu;axmufyHhxm;aom Oya'a&;&mu@ESifhyg ywfoufrI&Sdvmonf/
EkdifiHwumOya'ynm&Sifrsm; aumfr&SifESif h vufwGJí tpktzGJUpepfudk zGJUpnf;
wnfaxmifEkdifjcif;twGuf? Oya'taxmuftuljyKtpDtpOfonf aiGaMu;wm0efcHrIESifh
wnfNidrfrIudk tm;jznfhay;onf/ Oya'aMumif; taxmuftulay;a&;bkwftzGJUESifh 4if;\
uGef,ufjzpfaom w&m;a&;pifwm (58) ckESifh e,f½Hk;cGJaygif; (26) ckwkdYonf jynfolvlxktm;
umuG,folrsm;tjzpf &Sdae&m þtpktzGJUpepfjzifh 4if;wkdY yg0ifywfoufvmaprnf jzpfonf/
,cktcg awmiftmz&duEkdifiH Oya'aMumif;taxmuftulay;a&;bkwftzGJU? w&m;rQwrI
pifwmrsm;ESif h Oya'vufawGUavhusifha&;½Hk;rsm;wGif Oya'taxmuftuljyKrsm;pGmudk
tvkyfcefYxm;MuNyD;jzpfonf/
� tvGefa&maxG;aomvlrsK d ;pk
ausmif;om;tkyfpkrsm; yg0if
aejcif;/
� qufvuf awGUBuHK ae&aom
b@ma&;jyóem&Sdjcif;/
tcGifhtvrf;rsm;
� Oya'taxmuftuljyK tpD
tpOfudk wuúodkvfr[m0dZÆmbJGU
tpDtpOfu todtrSwfjyKjcif;/
� tcrJh Oya'taxmuftuljyK
Oya'wGif Oya'taxmuf
tuljyK tpDtpOf yg0if&eftwGuf
pnf;½kH;jcif;/
� Oya'taxmuftuljyK 0ef
aqmifrI qdkif&m trsK d;om;
uGef,ufudk wnfaxmifEdkifjcif;/
Ncdrf;ajcmufrIrsm;
� topfjzpfaom Oya'taxmuf
tuljyKynm&yfudk ynm&yfydkif;
U KYAW MYINT LAW FIRM254
8-5-4 tm;omcsuf? tm;enf;csuf? tcGifhtvrf;ESifh Ncdrf;ajcmufrIrsm;
(SWOT)pdwfjzmavhvmjcif;
r[mAsL[majrmuf pDrHcsufa&;qGJjcif;onf rdrdtwGuf rl0g'vrf;pOfwpfckzefwD;a&;udk
taxmuftuljyKonfhtjyif rdrdESifhwuG tjcm;aom tpDtpOfacgif;aqmifrsm;taejzifh tpD
tpOfudk tajctae ESifh qDavsmfatmif rnfodkYpDpOf&rnf [laom enf;vrf;rsm;udkpOf;pm;&m
wGifvnf; tultnD&ayonf/
tm;omcsuf? tm;enf;csuf? tcGifhtvrf;ESifh Ncdrf;ajcmufrIrsm; pdwfjzmavhvmjcif;onf
pDrHcsufa&;qGJa&; avhusifhcef;wpfckjzpfNyD; rdrd\&nfrSefcsufrsm;atmifjrifatmif? tpDtpOf
ESifhywfoufí r[mAsL[mususpOf;pm;awG;awm&jcif;rsm; yg0ifonf/ þpdwfjzmavhvmcsufwGif
tzGJUtpnf; wpfck\ twGif;vu©PmoGifjyifonf tm;omcsuf odkYr[kwf tm;enf;csuftjzpf
cGJjcm;NyD;? jyifytajctae tcsuftvufrsm;udk tcGifhtvrf; odkYr[kwf Ncdrf;ajcmufrIrsm;tjzpf
cGJjcm;owfrSwfonf/ txufyg t*Fg&yf (4)ckudk em;vnfoabm aygufvQif tzGJUtpnf;wpfckonf
tm;omcsufudk ydkrkdjr§ifhwifNyD;? tm;enf; csufudk jyKjyifoGm;EkdifouJhodkY? tcGifhtvrf;rsm;udk
ydkíwdk;yGm;vmatmif aqmif&GufNyD;? Ncdrf;ajcmufrIrsm;udk a&Smif&Sm;&efodkYr[kwf tenf;qHk;
jzpfatmif aqmif&GufoGm;Ekdifonf/
þpdwfjzmavhvmjcif;yHkpHrsKd;udk a&wkdESifh tv,ftvwfwef; umvrsm;twGuf r[m
AsL[mpDrHcsufa&;qGJ&mwGifoHk;&ef &nf&G,faomfvnf; tem*wftwGuf pdwful;pdwfoef;rsm;udk
jyefvnftwnfjyKjcif;ESifh tao;pdwfus,fjyefYpGm pDpOf&mwGiftcGifhtvrf;aumif; wpfck
jzpfvmaponf/
qdkif&m (Oya')ynm&Sifrsm;u
twdkuftcHjyKjcif;/
� Oya'taxmuftuljyKrsm;\
ynm&yfydkif;qdkif&m jynfh0rIESifh
oufqdkifrI qdkif&mar;cGef;rsm;/
� qif;&Jaomtkyfpktrsm;pkud k
vlxkESifhtpdk;&tmPmydkifrsm;u
Oya'a&;&m tultnDay;rI
r&Sdjcif;/
Source :Tibbitts(2005a)
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 255
þpdwfjzmavhvmjcif;uJhodkYaom r[mAsL[mpDrHudef;a&;qGJjcif;onf rdrd\ tpDtpOfukd
ywf0ef;usifESifh vkdufavsmnDaxGajymif;vJrIrsm; jyKvkyf&efqkH;jzwf&mwGif taxmuftul
jyKEd kifonf/ tu,fpifppf tpDtpOftuJjzwfjcif;udk rdrd\tpDtpOfzG J Ypnf;jcif;tm;
jzpfay:aponfh tajctaeudk pOfqufrjywf cGJjcrf; pdwfjzmavhvmjcif;tjzpf (tcef; (2)
wGifaz:jyxm;onf) pOf;pm;Edkifonf/ rdrdtpDtpOf\vkyfief;wGif vlUtzJGUtpnf;\ vdktif
rsm;udk pdwfjzmavhvmjcif;? Oya' taxmuftuljyKrsm;udk avhusifhoifMum;ay;jcif;? w&m;a&;
qdkif&m jyóemrsm;udk ajz&Sif;jcif;ESifh tpDtpOf\tusKd;oufa&mufrIudk apmifhMunfhavhvmjcif;
ponfh obm0tm;jzifh rNyD;qkH;Edkifaom taetxm;rsm; yg0ifonf/ Oya'taxmuftuljyK
tpDtpOfrsm;\ w&m;rQwa&; azmfaqmifrIvkyfief;pOfrsm;onf tpOfaqmif&Guf&rnfh
vkyfief;jzpfNyD;? tNrJwrf;ajymif;vJjzpfay:jcif;rsm; &Sdaeayrnf/
U KYAW MYINT LAW FIRM256
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 257
aemufqufwGJ (1)
qD&mvD,GefOya'taxmuftuljyKrsm;twGuf rSwfpkrSaumufEIwfcsufrsm;
(tcef; 3 rS udk;um;csuf)
Oya'taxmuftuljyKrsm;twGuftBuHay;csufrsm;
Source: Daniel Sesay, “Tips for Community Based Paralegals”, Timap for Justice, 2006
trIonfrsm;xHrSvufaqmif ^aiGaMu;
rdrdwdkY\ 0efaqmifrIonf tcrJh0efaqmifrIjzpfaMumif; owd&&rnfjzpfonf/ trIonfrsm; xHrSrnfonfhwHpdk;ypönf;?
vufaqmifudkrSvufrcHygESifh/ 4if;wdkU onf vmbfay;jcif;uJhodkUjzpfoGm;um? txl;ojzifh trIrNyD;jywfao;yguoifhtm;
MoZmvTrf;oGm; rnfjzpfonf udpöwpfcktwGufrdrdonf rnfonfhbufrSjzpfap vufaqmifypönf;&,lrdonfESifh4if;
vufaqmifay;oludk tcGifhomapaom tjyKtrlrsm;udkomjyKaerdrnfjzpfonf/ wcsKdUolrsm;rSay;aom vufaqmif
rsm;onf [efaqmifxm;aom vmbfay;rIrsm;yifjzpfygonf/ 4if;tjcif;t&monf tzGJUtpnf;rl0g'ESif h
qefUusifaeonfjzpf&m? rdrdtvkyfwGufvnf;tEÅ&m,fjzpfapEdkifonf/
vkyfaqmif&ef
Oya'taxmuftuljyKrsm;onfrnfonfhwHpdk;vufaqmifrQvufcHrnfr[kwf[k tpuwnf;u jywfom;pGm
today;xm;&rnfjzpfonf/
rdrdudk,fwdkifESifhrdrd\½Hk;tm;rdwfquf&mwGif trIonfrsm;ESifh4if;wdkYESifhtwl vdkufvmolrsm;tm; wHpdk;vufaqmif
U KYAW MYINT LAW FIRM258
vufcHjcif;onf rdrdwdkU\rl0g'ESifh qefUusifaeaMumif; yGifhyGifhvif;vif; today;xm;&rnf/
0efaqmifrItwGuf wHpdk;vufaqmif vufcHrnfqdkygu rdrdonftvkyfrS xkwfy,fjcif;cH&rnf jzpfaMumif; ajymMum;
&rnf/
vQKdU0Sufxm;&Sdjcif;
vQKdU0Sufxm;&Sdjcif;onfOya'taxmuftuljyKrsm;\usifh0wfrsm;wGifyg0if&rnf jzpfonf/þtjcif;t&mudk
txl;owdjyK&rnfjzpfonf/ rSefuefpGmvdkufemygu vQKdU0Sufxm;&Sdjcif;onf Oya'axmuftuljyKwpfOD;jzpfol
rdrdESifhrdrdtzGJUtpnf; udk trsm;rS,kHMunfrI&aprnfjzpfonf/ tjcm;wpfzufwGifrl? vQKdU0Sufxm;&Sdjcif; r&Sdygu
jyif;xefaom jyóemrsm;pGmjzpfvmEdkifonf/trIonfrsm; ,laqmifvmaom taMumif;t&mrsm;^udpö&yfrsm;onf
vQKdU0Sufcsufrsm;jzpfNyD;? wjcm;olrsm;xHraygufMum;&yg/
vkyfaqmif&ef
zdkifrsm;? v,f*smpmtkyfrsm;? zdkifwGJrsm;? xGufqdkcsufrsm;udk tjcm;vlrsm; vufvSrf; rrSDaom ta0;wGif xm;&rnf/
trIonf\ jzpfpOfudk 4if;xHcGifhawmif;cHNyD;rS tjcm;olwpfOD;tm; em;axmifapoifhonf/
trIonfrsm; odkUr[kwftrIwGif yg0ifywfoufaeolrsm;ESifh pum;ajymaepOfwGif {nfhonfrsm;tm; ½Hk;cef;twGif;rS
xGufcGmcdkif;&rnf/
rdrd\ZeD;?cspfol&nf;pm;?nDtpfudkponfwdkU jzpfapumrl? xGufqdkcsufrsm;udk zwf&Ijcif;? zdkifrsm;udk udkifwG,f
Munfh½Ijcif;wdkYudk wm;jrpfxm;&rnf/
trIwGJrsm;taMumif;udk "avhxHk;wrf;Oya'uRrf;usifolrsm; ponfhoufqdkifaom A[kokw &Sdolrsm;rSvGJí? tjcm;
olrsm;ESifh aqG;aEG;wdkifyifjcif; rjyKvkyfoifhyg/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 259
xdkuJhodkY ynm&Sifrsm;ESifhaqG;aEG;onfhtcgwGifvnf; trIonf\ trnfudkajymjyjcif;? vdyfpmajymjyjcif; ponfwdkYudk
rjyKvkyf&yg/
trIonf\ aiGaMu;ydkufqH
aq;ukorIusoihfaiG? jyKjyifxdef;odrf;a&;p&dwf? acs;aiGjyefvnfvufcHrI? ausmif;p&dwf? tdrfiSm;c ponfh
trIonfrsm;\ aiGaMu;ydkufqHudkqdkvdkonf/ xdkaiGrsm;onf rlqvifAvD? c&pf,mefbk&m;ausmif;rsm;wGif xnfh0if
xm;aom tvSLcHaiGuJhodkUyif rwdkUrxdae&rnfhaiGrsm;jzpfonf/ rdrdwGif rnfodkUyif aiGaMu;vdktyf aeonfjzpfap?
4if;aiGrsm;udk vHk;0rxdygESifh trIonf\ ydkufqHudk ulvDulrmvkyfrnfhtpm; tiwfcHyg/ xdkydkufqHxJrS acwå
acs;iSm;jcif;rjyKygESifh/ rdrd tvkyfjyKwfEdkifonf/
vkyfaqmif&ef
trIonfrsm;\ ydkufqHrsm;udk oD;oefYpmtdwfxJwGifxnfh? pmtdwfudkydwfNyD;onfESifh trIonf\emrnfudk pmtdwf
ay:wGifa&;om;yg/ ydkufqHrdrdvufxJa&mufonfESifh 4if;uJhodkU jyKvkyfyg/
trIonf½Hk;cef;udkvmonfESifh xdkpmtdwfudkcsufcsif;ay;yg/
ydkufqHay;oltm; aiGvufcH&&SdaMumif; ajypmxkwfay;yg/
trIonfrSaiGvufcH&mwGif vufrSwfxdk;cdkif;yg/
raumif;rIjyKvkyf&ef qGJaqmifjcif;rS uif;vGwf&eftwGuf trIonf\ aiGudk MumjrifhpGm vufcHrxm;ygESifh/
tu,fítrIonfrSydkufqH,l&ef a&mufrvmygu? ½Hk;cef;odkUvmíydkufqHvm,lay;yg&ef zdwfac:taMumif;Mum;&rnf/
trIonf\aiGESifh aqmhupm;jcif;rjyKygESifh/ 4if;tjyKtrIonf rdrdwdkUtzGJUtpnf;\ pnf;rsOf;ESifhudkufnDrIr&Sdyg/
U KYAW MYINT LAW FIRM260
aemufqufwGJ (2)
oifwef;om;(oif,lol) ESifh oifwef;q&m
(oifMum;ay;ol)wdkY\ vufpGJpmapmifOyrmrsm;
(tcef; 4 rS udk;um;csuf)
Source: “What is a Consumer?” Bridges Across Borders Southeast Asia, 2005
oifwef;om;vufpGJpmapmif
3-1-2 pm;oHk;olqdkwmbmvJ/
pm;oHk;olqdkonfrSmypönf;wpfckudk 0,f,lol rnfolrqdkpm;okH;oljzpfonf/ rdrdwdkYonf zdeyf? t0wftpm;? tpm;taomuf?
a&'D,dkrsm;? arG;jrLa&;wd&dpämefponfh t&m0w¬Krsm;udk aeYpOf0,f,lvsuf&Sdonf/ (4if;ypönf;rsm;udkukefypönf;rsm; odkYr[kwf
xkwfukefrsm;[kvnf; ac:onf/) rdrdwdkYonf t&m0w¬Krsm;udk rdrdwdkYodaomolESifholpdrf;rsm;xHrS 0,f,lMuonf/ rsm;aomtm;jzifh
rdrdwdkYonf t&m0w¬Krsm;udk aiGjzifh0,f,laomfvnf;? wpfcgwpf&Htjcm;aom t&m0w¬Krsm;ESifh vJvS,fjcif;? zvS,fjcif;rsm;vnf;
jyKvkyfonf/ xdkYaMumifh rdrdwdkYtm;vHk;onf pm;oHk;olrsm;jzpfMuonf/ Oyrmtm;jzifh- t0wftpm;rsm; odkYr[kwf Muufwpfaumifudk
aps;xJwGif0,f,lcJhvQif oifonfpm;oHk;oljzpfonf/
rdrd\Muufudktjcm;olxHrSqef&,lvdkí vJvS,fcJhvQifvnf; oifonfpm;oHk;oljzpfonf/ rsm;aomtm;jzifh pm;oHk;
olrsm;onf 4if;wdkY0,f,lvdkufonfh t&m0w¬Krsm;twGuf aysmf&TifMuaomfvnf;? wpfcgwpf&HwGifrl jyóem&Sdwwfonf/
rdrd0,f,lvdkufonfh t0wftpm;onf pkwfNyJaejcif;? odkYr[kwf Muufonfzsm;emaeonfqdkygu rdrdonf pdwfnpfnL;&rnf
jzpfonf/ xdkYaMumifh oif\ydkufqHudk jyefawmif;jcif; odkYr[kwf zsm;emaeaomMuufudk usef;rma&;aumif;onfh MuufESifh
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 261
vJvS,fvdkrIrsm; &SdvmEdkifaomfvnf;? a&mif;csolrS 4if;udkoabmwlcsifrSwlvdrfhrnf/ xdkYaMumifhpm;oHk;olESifh a&mif;csoltMum;
jyóemjzpfvmygvdrfhrnf/ pm;oHk;olumuG,fa&;Oya'rsm;onf 4if;jyóemrsm;jzpfay:rIr&Sdatmif umuG,f&efjzpfNyD;?
jzpfyGm;cJhyguvnf; ajz&Sif;&mwGif ulnDay;&efjzpfonf/
avhusifhcef; 1 - pm;oHk;olqdkwmb,folawGvJ/
vrf;ñTefcsuf
1/ atmufygar;cGef;rsm;udk ajzqdkEdkif&efwjcm;olwpfOD;ESifh wGJzufaqmif&Gufyg/
2/ NyD;qkH;ygu? oif\taumif;qkH; Oyrmrsm;udk tzJGU0iftm;vkH;odkY &Sif;vif;wifjyyg/
ar;cGef;rsm;
1/ NyD;cJhonfhvtwGif; oif0,f,lcJhaom xkwfukeftcsKdUudkpm&if;jyKpkyg/
2/ 4if;ypönf;rsm;udk0,f,lcJhcsdefwGif rSm;,Gif;csuf? tjypftemtqmyg? rygaocsmpGm ppfaq;cJhygovm;/ rnfuJhodkY
jyKvkyfcJhoenf;/
3/ rdrd0,f,lcJhaomxkwfukefrsm;ESifhywfoufí jyóemwpfpHkwpf&m&SdcJhygovm;/ &SdcJhvQifrnfuJhodkY aqmif&Guf
cJhoenf;/
oifwef;q&mvufpGJpmapmif
3-1-2 pm;oHk;olqdkwmbmvJ/
pm;oHk;olqdkonfrSmypönf;wpfckudk 0,f,lol rnfolrqdkpm;okH;oljzpfonf/ rdrdwdkYonf zdeyf? t0wftpm;? tpm;taomuf?
a&'D,dkrsm;? arG;jrLa&;wd&dpämefponfh t&m0w¬Krsm;udk aeYpOf0,f,lvsuf&Sdonf/ (4if;ypönf;rsm;udkukefypönf;rsm; odkYr[kwf
U KYAW MYINT LAW FIRM262
xkwfukefrsm;[kvnf;ac:onf/) rdrdwdkYonft&m0w¬Krsm;udk rdrdwdkYodaomolESifholpdrf;rsm;xHrS0,f,lMuonf/ rsm;aomtm;jzifh
rdrdwdkYonf t&m0w¬Krsm;udk aiGjzifh0,f,laomfvnf;? wpfcgwpf&Htjcm;aomt&m0w¬Krsm;ESifhvJvS,fjcif;? zvS,fjcif;rsm;vnf;
jyKvkyfonf/ xdk YaMumifh rdrdwdk Ytm;vHk;onf pm;oHk;olrsm;jzpfMuonf/ Oyrm tm;jzifh - t0wftpm;rsm; odk Yr[kwf
Muufwpfaumifudk aps;xJwGif0,f,lcJhvQif rdrdonfpm;oHk;oljzpfonf/ rdrd\Muufudktjcm;olxHrS qef&,lvdkívJvS,fcJhvQifvnf;
rdrdonf pm;oHk;oljzpfonf/rsm;aomtm;jzif pm;oHk;ol rsm;onf 4if;wdkY 0,f,lvdkufonfh t&m0w¬Krsm; twGuf aysmf&Tif
Muaomfvnf;? wpfcgwpf&HwGifrl jyóem&Sdwwfonf/ rdrd0,f,lvdkufonfh t0wftpm;onfpkwfjyJaejcif;? odkYr[kwfMuufonf
zsm;emaeonfqdkygu oifonf pdwfnpfnL;&rnfjzpfonf/ xdkYaMumifhrdrd\ ydkufqHudk jyefawmif;jcif; (odkYr[kwf) zsm;emaeaom
Muufudkusef;rma&;aumif;onfhMuufESifh vJvS,fvdkrIrsm; &SdvmEdkifaomfvnf;? a&mif;csolrS 4if;udkoabmwlcsifrS wlygvdrfhrnf/
xdkYaMumifh pm;oHk;olESifh a&mif;csoltMum;jyóemjzpfvmvdrfhrnf/ pm;oHk;ol umuG,fa&; Oya'rsm;onf 4if;jyóemrsm;
jzpfay:rIr&Sdatmif umuG,f&efjzpfNyD;? jzpfyGm;cJhyguvnf; ajz&Sif;&mwGif ulnDay;&efjzpfonf/
avhusifhcef; 1 - pm;oHk;olqdkwmb,folawGvJ/
&nf&G,fcsuf
,ckavhusifhcef;onf oif,lolrsm;tm; pm;oHk;olumuG,fa&;ESifh ywfoufaomtawGUtBuHKrsm;rS 4if;wdkYodESifhaeNyD;onf
rsm;udk pOf;pm;Edkif&ef&nf&G,fxm;onf/ oif,lolrsm;onfpm;oHk; olqdkonfrSmrnfol? pm;oHk;olrsm;awGUBuHK&rnfh tcuftcJrsm;ESifh
pm;oHk;olrsm;taejzifh rdrdudk,fudk umuG,f&ef rnfonfhtajccHenf;vrf;rsm;udktoHk;jyKonfwdkYukd od&SdEdkif&efjzpfonf/
avhusifhcef;acgif;pOftwGufed'gef;ysKd;jcif;
oifMum;ay;olonf avhusifhcef;rpwifrDatmufygacgif;pOfrsm;taMumif;udktwdkcsKyf &Sif;vif; ay;&rnfjzpfonf/
pm;oHk;olqdkwm/
pm;oHk;olumuG,fjcif;qdkwm/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 263
bmaMumifhpm;oHk;olumuG,fjcif;qdkif&mOya'&SdvJqdkwm/
oifMum;ay;olonfrdrdoifMum;rnfhtaMumif;t&mudk ed'gef;ysKd;onfhtaejzifh oif,lolrsm;rS rnfonfwdkYudkod&SdNyD;aMumif;
ar;jref;Edkifonf/ (Oyrm “pm;oHk;olqdkwJh pum;udkMum;zl;ol&Sdvm;/ ]tJh'Dpum;vHk;ubmudkqdkvdkwmvJodMuvm;} ponfh
ar;cGef;rsm;/) odkYrSom oifMum;ay;oltaejzifh rnfrQtao;pdwf&Sif;jy&ef vdktyfrnfudk od&SdEdkifrnfjzpfonf/
oifwef;om;vufpGJpmapmifvrf;ñTefcsufrsm;
atmufyg ar;cGef;rsm;udkajzqdkEdkif&ef wjcm;olwpfOD;ESifhwGJzufaqmif&Gufyg/ NyD;qHk;ygu rdrd\ taumif;qHk;Oyrmrsm;udk
tzGJU0iftm;vHk;odkY &Sif;vif;wifjyyg/
ar;cGef;rsm;
1/ NyD;cJhonfhvtwGif; rdrd0,f,lcJhaom xkwfukeftcsKdUudkpm&if;jyKpkyg/
2/ 4if;ypönf;rsm;udk 0,f,lcJhcsdefwGif rSm;,Gif;csuf?tjypftemtqmyg? rygaocsmpGm ppfaq;cJhygovm;/
rnfuJhodkYjyKvkyfcJhoenf;/
3/ rdrd0,f,lcJhaomxkwfukefrsm;ESifhywfoufí jyóemwpfpHkwpf&m&SdcJhygovm;/ &SdcJhvQifrnfuJhodkYaqmif&GufcJho
enf;/
vdktyfonfhypönf;rsm;
0dIufbkwf(odkY) ausmufoifykef;? 0dIufbkwf abmyif(odkY) ajrjzL
U KYAW MYINT LAW FIRM264
tokH;jyKonfh enf;vrf;rsm;
wJGzuftvkyfvkyfjcif;? acgif;csif;qdkifaqG;aEG;jcif;? tzJGUvdkufaqG;aEG;jcif;/
pOf enf;vrf; tcsdefowfrSwfjcif;
(rdepfjzifh)
1/ oif,lolvufpGJpmapmifrSpmom;jzifhavhusifhcef; acgif;pOfudk rdwfqufay;jcif; 5
2/ avhusifhcef;udk rdwfqufay;jcif; 1
3/ oif,lolrsm;udk ESpfa,mufwpfzGJUcGJay;jcif; 2
4/ tzGJUwpfckcsif;pDtwGif; aqG;aEG;&rnfhar;cGef;rsm;udkcsjyNyD; &Sif;jyjcif; 2
5/ ar;cGef;rsm;tm; tzGJUvdkufaqG;aEG;jcif; 10
6/ tzGJUwpfckpDonf 4if;wdkU\ Oyrmrsm;udkwjcm; tzGJUrsm;tm; &Sif;vif;wifjyjcif; 10
7/ tzGJUvdkufaqG;aEG;jcif;? tBuHjyKjcif;? ar;cGef;ar;jcif; 5
8/ avhusifhcef;taMumif; jyefvnftpD&ifcHjcif; 5
pkpkaygif; 40
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 265
yHhydk;oifMum;ay;oltwGuftBuHay;csufrsm;
tqifh 4/ ar;cGef;rsm;tm;csjyNyD;aemuf? oif,lolrsm;rSar;cGef;rsm;udkem;vnfrI&Sd?r&Sd aocsmatmif aqmif&Gufyg/
tqifh 5/ oifMum;ay;olonfoif,lolrsm; yg0ifrI&Sdap&efESifhavhusifhcef;oif½dk; twkdif; aqmif&GufrINyD;? rNyD;
vdkufvHppfaq;ae&rnf/
tqifh 6/ oifMum;ay;olonftzGJUwdkif;rS 4if;wdkY\ Oyrmrsm;udk wifjycGifh&Sd&efESifh wifjycsdef Mumjrifh vGef;jcif;
r&Sdap&ef aqmif&Guf&rnf/
tqifh 7/ tu,fírnfolrSxifjrifcsufay;jcif;?ar;cGef;ar;jcif;r&Sdygutqifh (8) odkYqufoGm;yg/
tBuHjyKxm;onfhtajzrsm;
oif,lolrsm;onf 4if;wdkY 0,f,lcJhonfh ukefypönf;rsm;udkcsa&;Edkif&rnfjzpfNyD;? ukefypönf;rsm;\ t&nftaoG;taMumif;
ar;jref;jcif;? ukefypönf;rsm;tm; prf;oyfjcif;? tmrcH&Sd? r&Sd odkYr[kwf jyeftyfESH&ef enf;vrf;rsm;taMumif; ar;jref;jcif;ponfh
rdrdudk,fudk,f umuG,f&ef toHk;jyKcJhonfh enf;vrf;rsm;udkazmfjyEdkif&rnfjzpfonf/ oif,lolrsm;onf ukefypönf;rsm;twGuf
jyóemrsm;BuHKawGUvm&ygu ypönf;jyefvJay;&ef (odkY) jyifay;&efawmif; qdkjcif;pojzifh wHkUjyefrIrsm;taMumif; ajymjyEdkif&rnf
jzpfNyD;? rnfonfhtwGufaMumifhxdkuJhodkY jyKrIcJhonfudkvnf; &Sif;vif;Edkif&rnf/
jyefvnftpD&ifcHjcif;
oifMum;ay;olonfoif,lolrsm;rSay;aomOyrmrsm;udkaxmufjyum? 4if;tajctae rsm;twGuf toHk;jyKEdkifaomOy
a'rsm;&SdaMumif; &Sif;vif;ay;&rnfjzpfonf/ 4if; Oya'rsm;onf 0,f,lolESifh a&mif;csolwdkYtMum; tcGifhta&;ESifh wm0efrsm;udk
zefwD;ay;NyD;? jyóemrsm; ajz&Sif;&mwGif vG,fulacsmarGUaponf/
U KYAW MYINT LAW FIRM266
aemufqufwGJ (3)
pmtkyfpmapmifrsm;a&;om;jyKpkjcif; oif½dk;ñTef;wrf;zefwD;jcif;qdkif&m tvkyf½kH aqG;aEG;yGJ twGuf
tpDtpOf? Oya' taxmuftuljyKoifwef; pmtkyfpmapmifrsm; a&;om;jcif; twGuf vrf;ñTefcsufESifh oi
fwef;ay;&efpmtkyfpmapmifrsm;tm; jyefvnfpDppf&eftwGuf tvkyf½kH aqG;aEG;yGJ tNyD; aqmif&Guf&efvkyfief;pOf
(tcef; 4 wGif azmfjyxm;ygonf)
(u) rGef*dkvD,m;EdkifiHoif½dk;ñTef;wrf;zefwD;jcif;qdkif&moifwef;tpDtpOf
Source: Training agenda developed for a June 2005workshop in Ulaanbaatar, Mongolia, David McQuoid-Mason, 2005
&v'frsm;
tvkyf½kHaqG;aEG;yGJtNyD;wGifrdrdonf atmufygwdkYudkjyKvkyfEkdifrnf/
1/ Oya'taxmuftuljyKqdkonfudk &Sif;jyjcif;
2/ Oya'taxmuftuljyKoif,lol vufpGJpmtkyftwGuf tMurf;azmfjycsuf a&;om;jcif;
3/ Oya'taxmuftuljyKoifMum;ol vufpGJpmtkyftwGuf tMurf;azmfjycsuf a&;om;jcif;
2005 ckESpf? ZGefv (12) &uf? we*FaEGaeY
09;00 -09;15 BudKqdkjcif;
09;15 - 10;15 rdwfqufjcif;ESifharQmfvifhonfh&v'frsm;taMumif; &Sif;jyjcif;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 267
10;15 - 10;30 em;csdef
10;30 - 11;30 Oya'taxmuftuljyKrsm;\ tcef;u@ESifh wm0efrsm;
11;30 - 11;45 rGef*dk;vD,m;EdkifiHtwGufOya'taxmuftuljyKvufpGJpmtkyf zefwD;jcif;taMumif; rdwfqufjcif;
11;45 - 12;00 rGef*dk;vD,m;EdkifiHtwGuf Oya'taxmuftuljyKvufpGJpmtkyfa&;om;jcif;
12;00 - 12;30 oif,lolvufpGJpmtkyfESifh oifMum;ay;olvufpGJpmtkyftMum;qufEG,frI
12;30 - 14;00 aeYvnfpm
14;00 - 14;30 pma&;olrsm;twGufacgif;pOfrsm; cGJay;jcif;
acgif;pOf (1) taxGaxGOya'taxmuftuljyKESifh tkyfcsLyfa&;qdkif&muRrf;usifrI
acgif;pOf (2) rGef*dk;vD,m;EkdifiHOya'ESifhOya'pepfrsm;taMumif; (tajccH Oya'tygt0if) rdwfqufjcif;
acgif;pOf (3) usifhxHk;qdkif&mOya'ESifh tjcm;aom y#dyu© ajz&Sif;&efenf;vrfrsm;
acgif;pOf (4) w&m;rOya'
acgif;pOf (5) rdom;pkOya' (tdrfwGif;tMurf;zufrItygt0if)
acgif;pOf (6) jypfrIqdkif&mOya'
acgif;pOf (7) tkyfcsKyfrIqdkif&mOya'
acgif;pOf (8) vlrIzlvHka&;qdkif&mOya'
acgif;pOf (9) tvkyform;Oya'
acgif;pOf (10) 0ifaiGcGefOya'
acgif;pOf (11) ajr,mOya'
acgif;pOf (12) pD;yGm;a&;Oya'
U KYAW MYINT LAW FIRM268
14;30 - 15;30 tzGJUrsm;rSoif,lolvufpGJpmtkyftwGuf 4if;wdkYESifhoufqdkifonfh acgif;pOfrsm;twGuf pmom;
tMurf; pwifa&;om;jcif;
15;30 - 15;45 em;csdef
15;45 - 17;00 tzGJUrsm;rSoif,lolvufpGJpmtkyftwGuf 4if;wdkYESifhoufqdkifonfh acgif;pOfrsm;twGuf pmom;
tMurf; qufvufa&;om;jcif;
17;00 - 17;15 jyefvnfoHk;oyfjcif;ESifhNyD;qHk;jcif;
2004 ckESpf? ZGefv (13) &uf (wevFmaeY)
09;00 - 10;30 tzGJUrsm;rS 4if;wdkYa&;om;xm;onfhoif,lolvufpGJpmtkyfrSacgif;pOftwGuf pmom;tMurf;udk
usef&Sdolrsm;udk jyefvnfwifjyjcif;
10;30 - 10;45 em;csdef
10;45 - 11;30 tzGJUrsm;rS 4if;wdkYa&;om;xm;onfh oif,lolvufpGJpmtkyfrS acgif;pOfrsm;twGuf rmwdum
tMurf;udk wjcm;yg0ifollrsm;xHrS tBuHÓPf,lNyD; jyefvnfjyifqifjcif;
11;30 - 12;30 tzGJUrsm;rS 4if;wdkY\ oif,lol vufpGJpmtkyfrS acgif;pOfrsm;twGuf pmom;rsm;? vufawGUusaom
erlemrsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;udk pwifa&;om;jcif;
12;30 - 14;00 aeYvnfpm
14;00 - 15;30 tzGJUrsm;rS 4if;wdkY\ oif,lol vufpGJpmtkyfrS acgif;pOfrsm;twGuf pmom;rsm;? vufawGUusaom
erlemrsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;udk qufvufa&;om;jcif;
15;30 - 15;45 em;csdef
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 269
15;45 - 17;00 tzGJUrsm;rS 4if;wdkY\ oif,lol vufpGJpmtkyfrS acgif;pOfrsm;twGuf pmom; rsm;? vufawGUusaom
erlemrsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;udk qufvufa&;om;jcif;
17;00 - 17;15 jyefvnfoHk;oyfjcif;ESifh NyD;qHk;jcif;
t*FgaeY? ZGefv 14 &uf 2005
09;00 - 10;30 tzGJUrsm;rS 4if;wdkY\ a&;om;xm;onfh oif,lol vufpGJpmtkyfrS acgif;pOf rsm;twGuf pmom;rsm;?
vufawGUusaom erlemrsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;udk jyefvnfa0rQjcif;
10;30 - 10;45 em;csdef
10;45 - 11;30 tzGJUrsm;rS 4if;wdkY\ a&;om;xm;onfh oif,lolvufpGJpmtkyfrS acgif;pOfrsm;twGuf pmom;rsm;?
vufawGUusaom erlemrsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;udk wjcm;yg0ifolrsm;xHrS tBuHÓPf,lNyD; jyefvnf
jyifqifjcif;
11;30 - 12;30 oifMum;olvufpGJpmtkyfa&;om;jcif;udk rdwfqufjcif;
12;30 - 14;00 aeYvnfpm
14;00 - 15;30 tzGJUrsm;rS oifMum;olvufpGJpmtkyftwGuf 4if;wdkYESifh oufqdkifonfh acgif;pOfrsm;twGuf
rmwdumrsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;tMurf; pwifa&;om;jcif;
15;30 - 15;45 em;csdef
15;45 - 17;00 tzGJUrsm;rS oifMum;olvufpGJpmtkyftwGuf 4if;wdkYESifhoufqdkifonfh acgif;pOfrsm;twGuf rmwdum
rsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;tMurf; qufvuf a&;om;jcif;
17;00 - 17;15 jyefvnfoHk;oyfjcif;ESifh NyD;qHk;jcif;
U KYAW MYINT LAW FIRM270
Ak'¨[l;aeY? ZGefv 15 &uf 2005
reufydkif;tm;vyfcsdefay;xm;
pdwfBudKuf tjyeftvSefwkHYjyef oifMum;jcif;enf;vrf;rsm;tpDtpOf
09;00 - 09;30 acgif;csif;½dkuftajz&Smenf; - tjyeftvSefwkHYjyefoifMum;jcif;enf;vrf;rsm;
09;30 - 10;00 oifcef;pmaumif;wpfck\ tajccHoabmw&m;rsm;
10;00 - 10;30 oifcef;pmjyifqifjcif;
10;30 - 10;45 em;csdef
10;45 - 11;15 *drf;upm;jcif; - 'Drdkua&pDvlUtzGJUtpnf;wGif vdktyfonfh w&m;Oya'rsm;ESifh w&m;Oya'rsm;
trsdK;tpm;rsm;
12;15 - 12;30 tjyeftvSef wkHYjyefoifMum;jcif;enf;vrf;rsm;tm; taxGaxGaqG;aEG;jcif;
12;30 - 14;00 aeYvnfpm
14;00 - 15;30 tzGJUrsm;rS oifMum;olvufpGJpmtkyftwGuf 4if;wdk YESifhoufqdkifonfh acgif;pOfrsm;twGuf
rmwdumrsm;ESifh vIyf&Sm;rIrsm;tMurf; a&;om;xm;jcif; udk jyefvnfa0rQjcif;
15;30 - 15;45 em;csdef
15;45 - 17;00 oif,lolESifh oifMum;ol vufpGJpmtkyfrsm;a&;om;&eftwGuf t&if;tjrpf rsm;? tajccHpnf;rsOf;
rsm;ESifh tcsdefuefYowfcsufrsm;
17;00 NyD;qHk;jcif;ESifh EIwfqufjcif;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 271
(1) yg0ifolrsm;rS pmtkyfrsm;? aqmif;yg;rsm;? Oya'pmtkyfrsm; ponfwdkYudk ,lvmrnfjzpfovdk pma&;om;&ef
vdktyfonfrsm;udk 4if;wdkYtwGuf jznfhqnf;ay;&rnf/
(2) pma&;&efESifh wnf;jzwf&eftwGuf tzGJUwdkif;tm; uGefysLwmrsm;oHk;cGifhay;&rnf/
(3) um;csyft&Sif pm&Guf&Snfrsm;ESifh abmyifrsm;? acgif;ay:xdk;½kyfaojypufrsm;ESifh qvdkufxdk;vQif t&kyfxifapaom
zvifum;rsm;? ESifh tjyma&mifoHrdIrsm;udk yg0ifoltm;vkH; jyKvkyfonfhae&mrsm;ESifh tkyfpkvdkuf oD;oefYjyKvkyfonfh
ae&mrsm;wGif tqifoifh toHk;jyKEdkif&ef xm;ay;&rnfjzpfonf/
9/ pma&;onfhtzGJUwGif xyfjznfhxm;aom tzGJU0iftopfrsm;tm; jyifqifay;&eftwGuf pdwfBudKuftjyeftvSef wkefYjyef
oifMum;jcif; enf;vrf;rsm;udk rdwfqufay;jcif;jzpfonf/
(c ) Oya'taxmuftuljyK oif,lolESifh oifwef;ydkYcsolvufpGJpmtkyfa&;om;&ef vrf;nTefcsuf
Source: Handout developed for Mongolian and Moldovan writers in paralegal programs from Guidelines for the
ParalegalManualWriting(Learner'sandEducator's),DavidMcQuoid-Mason,2005.
taMumif;t&mpmom;
vufpGJpmapmifrSpmom;rsm;onf
wdkwkwfNyD; ½dk;&Sif;aom pum;vHk;rsm;oHk;oifhonf/
wdkwkwfNyD; ½dk;&Sif;aom 0gusrsm;oHk;oifhonf/
wdkwkwfNyD; ½dk;&Sif;aom pmydk'frsm;oHk;oifhonf/
taMumif;t&m odkYr[kwf oabmobm0wpfckpDudk pmydk'fwpfydk'fpD a&;oifhonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM272
rSefuefaom yk'fjzwfyk'frrsm; oHk;oifhonf/
acgif;pOfrsm;ESifh acgif;pOfi,frsm; oHk;oifhonf/
acgif;pOfrsm;ESifh acgif;pOfi,frsm;twGuf eHygwfrsm;wyfoifhonf/ Oyrm -
1-1 tcef;acgif;pOf
1-1-1 tydk'facgif;pOf
1-1-1 tydk'fi,facgif;pOf
pmom;xJwGif Oya'rsm;udk vG,ful&Sif;vif;atmifa&;yg/
yHkpHtcsdK;tpm;ESifh a&;enf;a&;[ef (pwdkifvf)
oif,lolESifh ydkYcsol vufpGJpmapmif
tcef;acgif;pOfatmufwGif &v'frsm; yl;wGJygoifhonf/
oif,lolvufpGJpmapmif - taMumif;t&mpmom;rsm;
tcef;acgif;pOftNyD;wGif (tydk'facgif;pOfrprD) &vm'frsm;udk azmfjyoifhonf/
pmrsm;udk aemufxyf avhusifhcef;rsm;ESifh vufawGUusaomenf;vrf;rsm;jzifh tydk'fjzwfEdkifonf/
vufawGUokH;aomenf;vrf;rsm; odkYr[kwf avhusifhcef;rsm;udk av;axmifhtuGuf rsm;jzifh azmfjyoifhonfhtcsdefudk
pma&;oluom qHk;jzwfay;vdrfhrnf/
y"meusaomtcsuf/ pmydk'f&Snfrsm; (1-2 pmrsufESm&Snfaompmydk'frsm;)udk rjzwfbJrxm;oifhyg/ (vufawGU
okH;aomenf;vrf;rsm;ESifh^odkYr[kwf avhusifhcef;rsm;jzifh jzwfEdkifonf/)
wpfcgwpf&HwGif vufawGUokH;aomenf;vrf;rsm; r[kwfonfh wdkifpmrsm;udk ta&;BuD;aom taMumif;t&mrsm;tm;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 273
rD;armif;xdk;jyjcif;jzifh jzwfEdkifonf/
tcef;wdkif;? tydk'fwdkif;wGif ed'gef;ysdK;onfhpm^pmydk'frsm; &Sd&rnf/
oif,lolvufpGJpmapmif - avhusifhcef;rsm;
rdrd\avhusifhcef;rsm;udk &v'fESifh qufpyfrI&Sdatmif aocsmpGmMunfh½Ippfaq; oifhNyD; vdktyfyguxnfhay;&rnf/
(rvdktyfygu tydk'fcGJwdkif;wGif avhusifhcef;rsm;xnfh&ef rvdkyg/ &v'fESifhqufpyfrIom ta&;BuD;onf/)
avhusifhcef;rsm;onf eHygwfpOf (tcef;wdkif;wGifrsm;aeygu)ESifh trnfvdktyfonf/
avhusifhcef;rsm;tm; tydk'fcGJwpfck^tydk'fwpfck odkYr[kwf tcef;wpfcef;tvdkuf&Sif;jy&ef pDpOfEdkifonf/
tcef;wpfcef;wGif NcHKiHkxm;onfhtaMumif;t&mrsm;onf odyfrcufcJbJ avhusifhcef;wpfck (jzpfEdkifacstrsKd;rsKd;
&IEdkifonf)ESifh NcHKiHkEdkifvQif xdktcef;twGuf tydk'fcGJwdkif; (odkYr[kwf) tydk'fwdkif;wGif avhusifhcef;i,frsm;
xnfhrnfhtpm; tcef;wpfckvkH; (odkYr[kwf) tydk'fwpfcktwGuf avhusifhcef;wpfckom xm;oifhonf/ (tcsdefudk
tav;xm;rIESifh Oya'taxmuftuljyKrsm;tm; oufqdkif&mtaMumif;t&mrsm;udk rnfonfhenf;vrf;jzifh
oifMum;rnfqdkonfwdkYudk pma&;olrsm;tm; vrf;ñTefay;oifhonf/)
oif,lolvufpGJpmapmif - vufawGUokH;aomenf;vrf;rsm;
vufawGUokH;aomenf;vrf;rsm;onf wpfcsdKUudpörsm;udk rnfodkYvkyfudkif&rnfudk vrf;ñTefay;onf/
vufawGUokH;aomenf;vrf;rsm;tm; (oDtdk&Dqdkif&mtaMumif;t&mrsm;udk &Sif;jy xm;ygu vufawGUokH;aom enf;vrf;
rsm;udk zefwD;&efvdktyfrnf r[kwfaom aMumifh) vdktyfrSom xnfhoifhonf/
vufawGUokH;aomenf;vrf;rsm;onf oif,lolvufpGJpmtkyf\ tpdwftydkif;jzpfonf/ oifMum;ydkYcsolvufpGJpmtkyfwGif
tajzrsm;tpm; qDavsmfygu pma&;olrsm;u ]tajztwGuf vufawGUokH;aomenf;vrf;rsm;udkMunfhyg} [k &nfñTef;Edkifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM274
vufawGUokH;aom enf;vrf;rsm;udk rnfonfhae&mwGif xnfhoGif;&rnf[k owfrSwfxm;jcif;r&Sdojzifh pma&;olrsm;u
rnfonfhae&mwGif qDavsmfrnfudk qHk;jzwf&rnfjzpfonf/ Oyrm- pmydk'fawGNyD;awmh avhusifhcef;rvmcifrSmxnfhrvm;
odkYr[kwf avhusifhcef;NyD;rS xnfhrvm;/
ydkYcsolvufpGJpmapmif
oifcef;pmjyifqifjcif;udk &Sif;jyjcif;
vkyfieff;pOf - oif,lolvufpGJpmapmifwGif tqdkjyKxm;aom avhusifhcef;rsm;udk rnfuJhodkY vkyfaqmif&rnfudk
tao;pdwf&Sif;jyyg/
avhusifhcef;jyKvkyfcsdef uefYowfcsufudk oD;jcm;av;axmifhuGufxJwGif tMurf;zsOf;azmfjyyg/
pma&;olrsm;onf oif,lolvufpGJpmapmifrS avhusifhcef;twGuf udk;um;csufrsm;xnfhoGif;&ef aocsmpGmppfaq;
Munfh&IUoifhonf/ (tMurf;tqifhwGif pma&;olrsm;onf cdkifvHkaompmrsufESmrsm;udk pdk;&drf&efrvdkyg/ tcef;ESifh
^odkYr[kwf tydk'facgif;pOfrsm;udk qDavsmfovdk &Sd½kHjzifh vHkavmufonf/)
avhusifhcef;rsm; - ydkYcsolvufpGJpmapmifwGifomygonfhtcgrSvGJí tcsuftvufrsm; xyfxnfh&efrvdkyg/ (Oyrm
- rGef*dkvD,m;ESifh rdk'dkAef vufpGJpmtkyf Oya'taxmuftuljyK\uRrf;usifrItydkif;rsm;)
oifcef;pmwpfcktwGuf oD;oefYt&if;tjrpfrsm;vdktyfygu pma&;olrsm;u oD;oefYtydkif;wGif azmfjyEdkifonf/
Oyrm - ]t&if;tjrpfrsm;]
t&if;tjrpferlemrsm;
]pmzwf&efpmtkyf? pm&Gufpmwrf;rsm;} – vdktyfonfh tydkpmtkyfrsm; odkYr[kwf vufurf;pmapmifrsm;
ud&d,mrsm; - Oyrm/ vSefvdkY&onfhpm&Guf&Snfrsm;? rmumrsm;? "mwfyHkrsm;ponfjzifh
wcsdKUavhusifhcef;rsm;twGuf pma&;olrsm;onf ]ppfaq;onfhar;cGef;rsm;} xnfhaumif;xnfhMuygvdrfhrnf/
oifcef;pmjyifqifjcif;wGif avhusifhcef;rS ar;cGef;rsm;twGuf ]tajzrsm;} ygoifhonf/ tajzrsm;onf
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 275
&Sif;&Sif;vif;vif;jzpf&rnf/ odkYaomf r&Sif;rvif;jzpfygu (Oyrm/ / aqG;aEG;cJhaom taMumif;t&mrsm;onf
enf;aygif;pHkjzifh ajz&Sif;Edkifjcif; odkYr[kwf rjywfom;jcif;) pma&;olrsm;u þodkY r&Sif;rvif;jzpfjcif;udk
azmfjyxm;&rnf jzpfonf/ ar;cGef;rsm;twGuf tajzrsdK;pH k&S daeygu pma&;olrsm;onf axmufcHonf?
raxmufcHonfESifh rwlnDonfhtajzrsm; ay;oifhonf/ wpfcgwpf&HwGif ay;xm;aomar;cGef;rsm;twGuf tajz
]rSef} wpfckxJr&Sdwwfyg/ pma&;olrsm;onf þuJhodkY ar;cGef;rsm;udk yg0ifolrsm; (Oya'taxmuftuljyKESifh
oif,lolrsm;) udk pOf;pm;awG;awmap&ef xnfhoGif;Edkifaomfvnf; tajzrsm;wGif jzpfEdkifajc&Sdonfh tajzrsm;udk
tenf;qHk;xnfhay;&rnf/
omrefpDpOfzGJUpnf;rIrSwfpkrsm;
pma&;olrsm;onf pmudk,fxJwGif av;axmifhtuGufrsm; xnfhEdkifNyD; pmrsufESm\b,fbufwGif rxm;&yg/
pmrsufESmzGJUpnf;rIvkyf&ef wm0efay;xm;aom y&dk*&rfa&;om;onfh 0efxrf; odkYr[kwf xkwfa0a&; 'DZdkif;
twdkifyifcHonf vufpGJpmtkyfwpftkyfvHk;udk ykHESdyfrxkwfcif ykHpHtcsKd;tpm; pDpOfEdkifonf/
pma&;olrsm;onf pmrsm;udk aumfvHrcGJoifhyg/
½IyfaxG;rIrjzpfap&ef pma&;olrsm;onf acgif;pOfrsm;? tcef;rsm;? tydk'frsm;ESifh tydk'fcGJrsm;udk rSefrSefuefuef
eHygwf wyfxm;oifhonf/
atmufygtaMumif;t&mrsm;twGuf av;axmifhtuGufrsm;udkoHk;yg/
&v'frsm;?
avhusifhcef;rsm;?
vufawGUokH;aomenf;vrf;rsm;?
Oya'pnf;rsOf;rsm;rS wdkuf½dkufudk;um;rIrsm;?
U KYAW MYINT LAW FIRM276
(*) Oya'taxmuftuljyKvufpGJpmapmifjyKpkjcif;tcsdefZ,m;
Source: “Development of Paralegal Manual After 25 February-4 March 2006 Workshop,” internal memo for Open Society
Justice Initiative, David McQuoid-Mason, 2005.
1/ pma&;olrsm;onf Oya'taxmuftuljyKrsm;xHrS tBuHÓPfrsm;tay:wGif tajccHí jyifqifcsufrsm;udk aygif;pyf
&rnfjzpfonf/ David ESifh Nadia wdkY\ oHk;oyfcsufrsm;onf 'kwd,tMurf;wGifyg&Sdonf/
2/ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf w&m;Oya'vrf;ñTef (oifwef;om; vufpGJpmapmif)ESifh enf;ynm vufpGJpmapmif
(oifwef;ydkYcsol vufpGJpmapmif)wdkYudk 3vMum uGif;qif; prf;oyfrnfjzpfNyD; wHkYjyefYcsufrsm; ay;Murnfjzpfonf/
2-1/ w&m;Oya'vrf;ñTefu omrefjynfolrsm;udk tBuHÓPfay;jcif;ESifh aqG;aEG;wdkifyifjcif;wdkYwGif (tcef;vdkuf)
b,favmuf toHk;0ifovJ/
2-2/ w&m;Oya'vrf;ñTefESifh enf;ynmvufpGJpmtkyfwdkYonf omrefjynfolrsm;tm; Oya'ynmay;&mwGif
(tcef;vdkuf) b,favmuf toHk;0ifvJ/ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf omrefjynfolrsm; odkYr[kwf
jynfolU0efxrf;rsm;tm; (3)vwmumvtwGif;oifwef; (3)cg ydkYcs&rnfjzpfonf/
3/ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf ZGefv^*sLvdkifvwGif ESpf&ufwmusif;yrnfh pma&;olESifh Oya'taxmuftuljyK
tvkyf½kHaqG;aEG;yGJwGif w&m;Oya'vrf;ñTefESifh enf;ynm vufpGJpmtkyfwdkY toHk;jyKjcif;tay: wHkUjyefcsufrsm;ESifhtcef;vdkuf
jyifqifoifhonfrsm;tay: tBuHÓPfrsm;udk tpD&ifcHMu&rnfjzpfonf/
3-1/ Oya'taxmuftuljyKrsm;onf olwdkYawmif;qdkxm;aom w&m;Oya'vrf;ñTefESifh enf;ynmvufpGJpmtkyfwdkYrS
tydkif;rsm;twGuf 'kwd,tBudrf avusifhoifMum;ay;jcif; tvkyf½kHaqG;aEG;yGJudk (3)&ufMumwufMurnfjzpfonf/
4/ pma&;olrsm;onf uGif;qif;prf;oyfjcif;rsm;ESifh 'kwd,tBudrfavhusifhoifMum;ay;jcif; tvkyf½kH HaqGaEG;yGJwdk Y\
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 277
&v'faMumifh jyKjyifajymif;vJ&ef tBuHjyKcsufrsm;udk aygif;pyf&rnfjzpfonf/ jyKjyifajymif;vJrIrsm;udk 'kwd,tBudrf avhusifh
oifMum;ay;jcif; tvkyf½kHHkaqGaEG;yGJusif;yNyD;NyD;csif; vufpGJpmtkyfudk tacsmowfa&;om;jcif;udk (3)&ufwm odkYr[kwf (5)&ufwm
usif;yrnfh pma&;olwnf;jzwfjcif; tvkyf½kHaqGaEG;yGJjyKvkyfjcif; odkYr[kwf tvkyf½kHaqG;aEG;yJGusif;yNyD; wpfvtwGif; jyifqif
xm;onfrsm;udk wifjyapEdkifonf/
5/ pma&;oluaemufqHk; jyifqifajymif;vJrIrsm;udk jyKvkyfNyD;ygu rGef*dkvD,m;vlrsdK; t,f'DwmxHodkY aemufqHk;wnf;jzwf&ef?
bmomjyefolrsm;xHodkY aemufqHk;bmomjyef&efESifh David ESifh Nadia wdkYxH aemufqHk;ppfaq;&ef ydkYrnfjzpfonf/
6/ aemufqHk;vufa&;pmrludk ppfaq;NyD;ygu w&m;Oya'vrf;ñTefwGif ½kyfyHkjzifhazmfjy&ef rGef*dkvD,m;vlrsdK; ½kyfjyqGJol
q&mrsm;udk qufoG,foifhonf/ ½kyfjyq&mrsm;u pma&;olrsm; ESifh t,f'DwmxH olwdkY\ vuf&merlemrsm;udk jyoEdkifygu
oifhavsmfaom umwGef;yHkpH^½kyfykH rsm;udk a&G;cs,fEdkifrnfjzpfonf/
7/ ½kyfjyyHkrsm; (vdktyfygu) qGJNyD;oGm;onfhtcgwGif w&m;Oya'vrf;ñTefudk yHkESdyf&efjyifqifEdkifonf/ enf;ynm vufpGJ
pmtkyfrsufESmzHk;onf w&m;Oya'vrf;ñTef\rsufESmzHk;ESifh wlnDEdkifNyD; enf;ynmvrf;ñTef[k pmvHk;BuD;jzifh azmfjyxm;onfuvGJí
- ½kyfjyyHkrsm;yg&Sdrnf r[kwfyg/
U KYAW MYINT LAW FIRM278
aemufqufwGJ - 4
Oya'taxmuftuljyK oifwef;om;rsm;xHrS wHkYjyefcsuf&,lonfh ar;cGef;rsm;
(tcef; (4) wGifazmfjyxm;)
Source: Bridges Across Borders Southeast Asia Community Empowerment and Legal Awareness Program
1/ Oya'taxmuftuljyKtjzpftvkyfvkyf&mwGif oifcef;pmrsm;uta&;BuD;ygovm;/ bmaMumifhvJ/
2/ oifcef;pmrsm;onf atmufajcvlwef;pm;todkif;t0ef;twGuf ta&;BuD;ygovm;/ bmaMumifhvJ/
3/ acgif;pOfonf oifh&yf&GmvlUtzGJUtpnf;twGuf oufqdkifygovm;/ oufqdkifygu xdkacgif;pOftm; ydkrdktoHk;jyKvdkY&atmif
tBuHÓPfrsm;ay;yg/
4/ 'Davhusifhcef;u tm;vHk;yg0ifzdkY tm;ay;tm;ajr§mufjyKw,fxifygovm;/
5/ 'Dacgif;pOfudk oifb,favmufem;vnfvJ/ wwfEdkifoavmuf tao;pdwfa&;NyD; bmaMumifhvJqdkwmudk &Sif;jyyg/
6/ b,fenf;vrf; odkYr[kwf avhusifhcef;rsm;u oifhtwGuf ydkrdktoHk;0ifygovJ/
7/ tao;pdwfoifcef;pmrsm;ESifh avhusifhcef;rsm;udk oifb,favmufem;vnfygovJ/
rnfonfhtaMumif;t&mudkem;tvnfqHk;vJ/
bmaMumifhvJ/
rnfonfhtaMumif;t&mudk em;rvnfqHk;vJ/
bmaMumifhvJ/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 279
8/ rnfonfhfenf;vrf; odkYr[kwf avhusifhcef;rsm;u rdrdtwGuf ydkrdktoHk;0ifygovJ/
9/ rnfonfh oifcef;pmrsm;u xyfrH&Sif;jy&ef odkYr[kwf &Sif;vif;&efvdkw,fvdkY rdrdxifygovJ/ rnfonfhtydkif;vJ/
10/ oifcef;pmtpDtpOf odkYr[kwf avhusifhcef;rsm;udk ydkrdkaumif;rGefatmif oiftBuHjyKcsuf &Sdygovm;/ oifb,fvdk
aumif;atmifvkyffrvJ/
11/ zwfpmrsm;ESifh vufurf;pmapmifrsm;udk oifb,fvdkjrifygovJ/
12/ oifh&yf&GmvlUtzGJUtpnf;tm; 'Doifcef;pmrsm;udk oif oifEdkifr,fxifygovm;/
13/ avhusifhoifMum;rIwGif oiftBudKufqHk; (3) ckudk azmfjyyg/
14/ avhusifhoifMum;rIwGif oifrBudKufqHk; (3)ckudk azmfjyyg/
15/ oif½dk;pmtkyfrsm;\ atmifjrifrIrsm;ESifh^odkYr[kwf &HI;edrfhrIrsm;udk rD;armif;xdk;jyNyD; oifhtjrift& rnfuJhodkY jyifqif
vdkygoenf;/
16/ aemufxyfay;vdkaomtBuHÓPfrsm;/
U KYAW MYINT LAW FIRM280
aemufqufwGJ - 5
Oya'taxmuftuljyK avhusifha&; ueOD;oifwef;twGuferlemtpDtpOf
Source: Vivek Maru, internal memo, Timap for Justice, 2004.
Oya'taxmuftuljyKavhusifha&;oifwef; qD&mvD,Gef
(arv 12 &uf rS arv 21 &uf? 2004)
Ak'¨[l;aeY? arv 12&uf
EIwfcGef;quftrSmpum;ajymMum;jcif;
oifwef;\ tajccHpnf;urf;rsm; - tcsif;csif; tjyeftvSefav;pm;jcif;? tzGJUvdkuf yl;aygif;aqmif&Gufjcif;?
tcsdefwdusjcif;? tdrfpmESifh tvGwfa&;ajz pmar;yGJrsm;
Oya'taxmuftuljyKwpfa,muf\ tcef;u@
w&m;Oya'qdkwm bmvJESifh w&m;Oya'\&if;jrpfrsm; (zGJUpnf;yHktajccHOya'? jy|mef;Oya'? a&S;xHk;wrf;Oya'?
"avhxHk;wrf;? EdkifiHwumOya'rsm;)
tpdk;&\r@dKif (3)ck - tjyeftvSefxdef;ausmif;jcif;
aeYvnfpm
qD&mvD,Gef\ zGJUpnf;yHktajccHOya'taMumif; aemufcHordkif;tusOf;
nae yvm'D,dk Palladio wGif npmpm;yGJ
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 281
avhusifhcef; - 1991 qD&mvD,Gef (SL)zGJUpnf;yHktajccHOya'\ tcef; 3 udk zwf&ef/
Mumoyaw;aeY? arv 13 &uf
pmjyefaEG;onfh tvGwfa&;ajzpmar;yGJ
zGJUpnf;yHktajccHOya' (YadaWilliams,esq) qD&mvD,Gef zGJUpnf;yHktajccHOya'\ tcef; (3) rS wm0efESifh
0wå&m;rsm;
aeYvnfpm
zsefajzjcif; tvkyf½kHaqG;aEG;yGJESifh o½kyfaqmifí avusifhapjcif; - zsefajzjcif; enf;vrf;rsm;? zsefajzjcif;
oabmwlcsufjyKvkyfjcif;udk ulnDyHhydk;ay;jcif;?zsefajzjcif;ta&;ygonfhtcsdef
aomMumaeY? arv 14 &uf
pmjyefaEG;onfh tvGwfa&;ajzpmar;yGJ
zsefajzjcif; (qufvufaqG;aEG;jcif;)
uav;rsm;\tcGifhta&;? vli,fw&m;pD&ifa&;
aeYvnfpm
trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;
paeaeY? arv 15 &uf
usm;?r tajcjyKtMurf;zufcH&olrsm;udk ulnDyHhydk;jcif; ( Maria Kamara ,cif IRC \ GBV tpDtpOfrS)
aeYvnfpm aysmfyGJpm;xGufjcif;ESifh Lumley ]]vrf;av;}}urf;ajcwGif abmvHk;uefjcif;
U KYAW MYINT LAW FIRM282
wevFmaeY? arv 17 &uf
,cifoifcef;pmrsm;udk avhusifhcef; rsm;jyKvkyfjcif;^pmar;yGJrsm;ajzjcif;
reufpm
vlawGUar;jref;jcif;ESifh xGufqdkcsuf&,ljcif;
aeYvnfpm
vlrIzlvkHa&;0efBuD;Xme - ,if;\zGJUpnf;wnfaqmufyHkudk rdwfqufjcif;? Oya'taxmuf tuljyKwpfa,mufonf
0efBuD;XmeESifh rnfodkYqufqHoifhovJ( Alhaji Bangura? 0efBuD;Xme\ vufaxmuftwGif;ta&;rSL;)
vlawGUar;jref;jcif;ESifh xGufqdkcsuf&,ljcif;wdkYudk o½kyfaqmifavhusifhapjcif;
t*FgaeY? arv 18 &uf
reufpm
w&m;repfemrI (SonkitaConteh,Esq.) - w&m;repfemrIudk rdwfqufjcif; - usL;ausmf0ifa&mufrI? vspfvsL&IrI?
wd&dpämefrsm;udk wm0ef,ljcif; (aus;vuf vlBuD;rsm;wGif ta&;ygonf)
aeYvnfpm
a'oqdkif&mw&m;½kH;rsm;ESifh “ "avhxHk;wrf;rsm; - a&S;xHk;wrf;Oya'rsm;udk xdxda&mufa&muf w&m;Oya'aMumif;
t& uefYowfcsufrsm; - a'oqdkif&m w&m;½kH;rsm;wGif t,lcHcGifhrsm;/
&J - &JwyfzGJUzGJUpnf;yHk - Xmeqdkif&mpnf;urf;a&;&mwyfzGJU? Oya'taxmuftuljyK wpfa,mufonf &JESifh rnfodkY
qufqHoifhovJ (ASPKamara)
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 283
Ak'¨[l;aeY? arv 19 &uf
,cifoifcef;pmrsm;udkavhusifhcef; rsm;jyKvkyfjcif;^pmar;yGJrsm;ajzjcif;
reufpm
rdom;pkOya' - rdwfqufjcif;? tdrfaxmifjyKjcif;? tarGcGJjcif;
aeYvnfpm
rD'D,m – axmufcHtm;ay;rI&atmif rD'D,mudk toHk;csenf; ( David Tam Bayoh, Center for Media Education
andTechnology)
tqmajypm;jcif;
rdom;pkOya'-tydkif; 2 - tdrfaxmifjyKjcif;? uGm&Sif;jcif;? a,musFm;^ rdef;rp&dwf? uav;p&dwf (Oceanna
ThomasEsq.)
Mumoyaw;aeY? arv 20 &uf
,cifoifcef;pmrsm;udkavhusifhcef; rsm;jyKvkyfjcif;^pmar;yGJrsm;ajzjcif;
reufpm
rSwfwrf;wifjcif; - vdktyfcsufrsm;udk aumufcHjcif;? &yf&GmvlUtzGJYtpnf; tpnf;ta0;rsm;udkusif;yjcif;
aeYvnfpm
&mZowfBuD;Oya'^usifhxHk;(EkuRoberts,Esq.)
tqmajypm;jcif;
a'oqdkif&mtpdk;& - a'oqdkif&mtpdk;&\zGJUpnf;yHktopf - a'oqdkif&mtpdk;& tufOya' (2004) t& ( A.M
U KYAW MYINT LAW FIRM284
Jalloh,Esq.)
avhusifhcef; - rdrdpdwfBudKuftpdk;&XmerS wm0ef&Sdyk*d¾KvfwpfOD;xHodkY rdrd&yf&GmvlUtzGJUtpnf;&Sd ausmif;q&m? q&mrrsm;tm;
vpmray;jcif;jyóemtaMumif; pmwpfapmifa&;yg/ (rdrdvkyfaqmifxm;aom o½kyfaqmifavhusifhjcif;ay:wGif tajccHí
a&;yg/)
aomMumaeY? arv 21 &uf
aemufqHk;ar;cGef;rsm;
reufpm
Abu Brima ? NFHR \ Ouú|rS trSmpum; acwåajymMum;jcif;
tao;okH;aiGaMu; - ½kH;wpf½kH;udkwnfaxmifjcif;? &yf&GmvlUtzGJUtpnf;udk tkyfcsKyfaom bkwftzGJUESifh qufqHjcif;
tkyfcsKyfa&;&mjyóemrsm;
w&m;pD&ifa&;ysufpD;rItEå&,fudk0ifa&mufavhvmjcif; (pmjyefaET;aom*drf;)
EIwfqufjcif;
aeYvnfpm
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 285
aemufqufwGJ - 6
wdkifMum;pm erlem
(tcef; 5 wGif azmfjyxm;)
Source: Black Sash Education and Training Unit, Johannesburg, South Africa
X tBuHÓPfay;½kH;
(oifhvdyfpmtjynfhtpHk)
(oifhzkef;eHygwf)
(&ufpGJ)
(wcsdKU½kH;rsm;onf olwdkYpmwdkif;wGif &nfñTef;eHygwfrsm;xnfhMuonf)
refae*sm (oifhpmudk zwfrnfhyk*d¾Kvf\trnf odkYr[kwf &mxl;)
Tex Stores Ltd.
PO Box 1053 (oifpma&;onfhvdyfpm - odkYrSomvQif oifhudk,fydkiftwGuf ul;xm;aompmwGif xdkvdyfpm&Sdaevdrhfrnf)
Cape Town
8000
vlBuD;rif; cifAsm;^&Sifh
uRefawmfonf Ms. Gerda Fortuin udk,fpm; a&;om;jcif;jzpfygonf/ olUudk oif\ Mowbray XmecGJwGif
U KYAW MYINT LAW FIRM286
ukefypönf;rsm;udk ppfaq;oltjzpf 20-02-96 rS 30-04-02 txd oifudk,fwdkifcefY tyfxm;jcif;jzpfygonf/ olonf
BudKwiftoday;NyD;rS tvkyfrS EkwfxGuf cJhygonf/ olUvpmrSm wpfywfvQif &rf 410jzpfygonf/ Ms. Fortuin \
tvkyform;eHygwfrSm 315 jzpfygonf/ ol\rSwfyHkwif eHygwfrSm XX jzpfygonf/
(rdrdtrIonf b,folqdkonfudkodatmif tcsuftvufrsm;ay;yg)
(jyóemubmvJ - tao;pdwfazmfjyjcif;)
Ms. Fortuin u ol\ aemufqHk;vpmudk&&Sd&mwGif xdkol&oifhonf &ufrSefaMu;ay;xm;jcif; r&Sdyg[k qdkygonf/
olaemufqHk; cGifh,lcJhonfrSm pufwifbmv? 2001 ckESpf wGifjzpfonf/
(Oya'ub,fvdkazmfjyxm;vJESifh xdkOya'udk tcsuftvufrsm;wGiftoHk;jyKjcif;)
ukefoG,fa&;ESifhukefypönf;jzefYcsda&;twGuf owfrSwfxm;aomvpmt& tvkyform; wpfa,mufonf atmufazmfjy
ygyHkaoenf;twdkif;wGufcsufxm;aom &ufrSefaMu;udk &&Sdoifhonf/
(yHkaoenf;ESifhoifwGufcsufxm;onfudka&;yg)
xdkYaMumifh Ms. Fortuin onf ckepfvpmtwGuf &ufrSefaMu;&&Sdoifhonf/
(oifpma&;aomvlu 'Dudpöudk b,fvdkvkyfoifhovJ)
Ms. Fortuin u ol&&Sdoifhaom &ufrSefaMu;udk txufygvdyfpmtwdkif; þpm&&Sdonfh 14 &uf twGif;ydkYay;&ef
awmif;qdkygonf/ þudpöudk xyfrHaqG;aEG;vdkygu uRefawmfwdkY½kH;udk qufoG,fEdkifygonf/
av;pm;pGmjzifh
(vufrSwfxdk;&ef)
(oifhtrnf)
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 287
tBuHay;
aemufqufwGJ- 7
tjyeftvSefwkefYjyefrI &Sdaom oifMum;enf;rsm;
(tcef; - 5 wGif azmfjyxm;)
Source: Amnesty International, First Steps: A Manual for Starting Human Rights Education (London: Amnesty International-
InternationalSecretariat,1997),www.hrea.org/index.php?base_id=104&language_id=1&erc_doc_id=511&category_
id=6&category_type=3&group ESifh Flowers,N., The Human Rights Education Handbook (Minneapolis: University of
MinnesotaHumanRightsResourceCentre:2000),http://www1.umn.educ/humanrts/edumat/hreduseries/hrhand-book/part14a.
html udk rSSDjirf;xm;ygonf/
tjyeftvSefwkefYjyefrI&Sdaom oifMum;enf;rsm;
tjyeftvSef wkefYjyefrI&SdaomoifMum;enf;rsm;udk toHk;jyKaom oifwef;ydkYcsolonf enf;vrf;aygif;pHk trsdK;rsdK;udk
a&G;cs,fEdkifonf/ oifMum;enf;rsm;udk a&G;cs,f&mwGif q&mrsm;taejzifh owdxm;oifhonfrSm wpfcsdKUenf;vrf;rsm;onf wpfcsdKU
tzGJUrsm;twGuf ,Ofaus;rIt& roifhavsmfrIrsm; (Oyrm – wpfa,muf ESifhwpfa,mufxdawGUqufqH&jcif;? *&ufzpf 'DZdkif;rsm;)
odkYr[kwf r&if;ESD;aom odkYr[kwf r&Edkifaom rSDjirf;p&mrsm; (Oyrm – tifwmeufoHk;jcif; odkYr[kwf pmMunfhwdkufrS rSDjirf;p&mrsm;)
jzpfwwfygonf/rMumcP toHk;jyKMuaom wkefYjyefrI&SdaomoifMum;enf;rsm;\ t"dyÜm,fzGifhqdkcsufrsm;udk atmufwGif
azmfjyxm; ygonf/ txufwGifazmfjyxm;aom rl&if;rS D jirf;xm;aom 0ufbfqdk'frsm;wGif tqdkygenf;vrf;rsm;ESif h
wjcm;enf;vrf;rsm;udk vIyf&Sm;rIrsm;wGif toHk;jyKenf;rsm;udk tao;pdwf zwf½IEdkifygonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM288
oifwef;om;tm;vHk;aqG;aEG;jcif;
aqG;aEG;jcif;rsm;onf taMumif;t&mudpörsm;wGif oifMum;olrsm;ESifhausmif;om;rsm;\tjrifudk awGU&SdEdkifonfh
enf;vrf;aumif;wpfckjzpfonf/ þaqG;aEG;jcif;onf txl;ojzifh w&m;Oya'ESifh vlUtcGifhta&;taMumif; acgif;pOfrsm;udk
oifMum;&mwGif tifrwefta&;ygonf/ yg0ifaqG;aEG;olrsm;onf tcsuftvufrsm;udk od&Sdxm;onfhtjyif rdrdudk,fwdkif
taMumif;t&mudpörsm;udk aocsmpGmavhvmNyD; oHk;oyf&efvdktyfaomaMumifhjzpfonf/ aqG;aEG;jcif;rsm;onf em;axmifjcif;?
tvSnfhuspum;ajymjcif; ESifh tjcm;tkyfpkuRrf;usifrIwdkYudk avhusifh&ef tcGifhtvrf; wpfckjzpfNyD; ,if;wdkYrSm tjcm;olrsm;\
tcGifhta&;rsm;udk av;pm;&eftwGuf ta&;BuD;onf/ yGifhvif;aomaqG;aEG;rIjzpfzdkYtwGuf oifMum;aomywf0ef;usifwGif
,HkMunfrIESihf tjyeftvSefem;vnfrIrsm;&SdzdkYvnf; ta&;BuD;onf/
ar;cGef;ar;jcif;
oifwef;ydkYcsoltm;vHk;uawmh ar;cGef;awG ar;MuwmjzpfayrJh rnfuJhodkYaom ar;cGef;rsm;udk ar;MurSmvJ/ trsm;tm;jzifh
ar;cGef;rsm;onf ]ckeu bmajymvdkufvJ} odkYr[kwf tydwfar;cGef;rsm; [kac:aom tajzrSefwpfckwnf;om&SdNyD; A[kokwudk
ppfaq;aom ar;cGef;rsm;udk ar;wwfMuonf/ w&m;rQwrItaMumif;t&mrsm;udk avhvmazmfxkwf&mwGif yl;aygif;yg0ifrIESifh
cGJjcrf;pdwfjzmrIwdkYudk tm;ay;aom tuefYtowfr&Sdonfh ar;cGef;rsm;udk toHk;jyKjcif;onf ta&;BuD;onf/
tuefYtowfr&Sdaom ar;cGef;erlemrsm; -
rSef;qonfht,ltqudk tajccHaomar;cGef;rsm;/ cifAsm;b,fvdkvkyf rvJ tu,fí... cifAsm;b,fvdkxifovJ
þar;cGef;rsm;onf ausmif;om;rsm;tm; tajctaersm;udk pdwful;,OfyHkazmfjcif;ESifhtawG;tac:rsm;udk
vHIaqmf&mwGif tultnDay;onf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 289
rSef;qjcif;? ]'Djyóemudk uRefawmfwdkYb,fvdk ulnDajz&Sif;ay;EdkifrvJ}
tm;ay;tm;ajr§mufjyKjcif;/ ]'gpdwf0ifpm;zdkYaumif;w,f/ aemufbmqufjzpf oGm;vJ} þar;cGef;rsm;onf
ausmif;om;rsm;\ udk,fydkiftawGUtBuHKrsm;ESifh tjrifrsm;udk qGJac:Edkif ygonf/
tjrifawmif;cHjcif;/ ]-----]udk cifAsm;b,fvdkjrifovJ odkYr[kwf b,fvdkxifovJ} 'Dar;cGef;onf yg0ifolrsm;udk
olwdkY\tjrifrsm;onf oifhtwGuf ta&;BuD;NyD; pdwf0ifpm;zdkYaumif;onf[k jrifapygonf/
tao;pdwfar;jcif;/ ]cifAsm;bmjzpfvdkY tJ'DvdkxifwmvJ} &efrrlaomyHkpHjzifh ar;ygu ausmif;om;rsm;tm;
olwdkY\ tjrifrsm;udk aoaocsmcsmpOf;pm;NyD; qef;ppfap&ef ulnDay;ygonf/
xyfrHar;jref;jcif;^tusOf;csKyfjcif;/ ]cifAsm;tjrifu....vdkY uRefawmfajym&if rSefovm;} yg0ifolwpfa,muf
ajymcJhwmudk tusOf;csKyfjcif;ESifh oifem;vnfrvnf jyefppfjcif;wdkYonf wjcm;ausmif;om;rsm;tm; xdkpum;tay:
vufcHEdkif? rcHEdkif pOf;pm;ap&ef ulnDay;ygonf/
oabmwlnDrIudka&G;xkwfjcif;/ ]uRefawmfwdkYtm;vHk; .... udk vufcHygovm;} 'Dar;cGef;onf aqG;aEG;yGJ
wpfckjzpfatmif vIHUaqmfay;Edkifovdk aqG;aEG;yGJ tqHk;wGifvnf; ]uRefawmfwdkY 'Dtydkif;....udk NyD;NyDvm;}[k
wjcm;acgif;pOfodkY tul;tajymif;wGif ar;Edkifygonf/
ESpfa,mufwGJ tzGJUrsm;
twef;udk ESpfa,mufwGJ odkYr[kwf tzGJUrsm;cGJvdkufjcif;jzifh ausmif;om;rsm;tm; wpfa,mufESifh wpfa,muf ydkrdkxdawGU
qufqHzdkY tcGifhtvrf;rsm;ay;ygonf/ ESpfa,mufwGJ odkYr[kwf tzGJUrsm;onf pdwful;? tBuHtpnf rsm;pGm jrefjrefqefqef
&&Sdatmif odkYr[kwf 4if;wdkY\tawGUtBuHKrsm;jzifh pdwåZt,ltqrsm;udk tzGJUvdkuf pOf;pm;&mwGif taxmuf tuljyKygonf/
Oyrm - touf&SifaexdkifcGifhtaMumif; avhvmaeygu wpfwef;vHk; aemufxyfraqG;aEG;cif ESpfa,mufwGJrsm; odkYr[kwf
tzGJUrsm;udk ]vlwpfa,mufudk owfwmjzpfoifhvm;} [lonfhar;cGef;udk 5rdepfcefY pOf;pm;cdkif;vdkufyg/
U KYAW MYINT LAW FIRM290
acgif;csif;qdkiftajz&Smjcif;
acgif;csif;qdkiftajz&Smjcif;onf wDxGifEdkifpGrf;tm;ESifh pdwful;? tBuHtpnfrsm;pGmudk jrefjrefqefqef&&Sdatmif tm;ay;
tm;ajr§mufjyKygonf/ jyóemwpfckudk ajz&Sif;jcif;? ar;cGef; jyefajzjcif;? acgif;pOftopfudk rdwfqufjcif;? pdwfyg0ifpm;rIudk
jr§ifhwifjcif;ESifh A[kokwESifh oabmxm;rsm;udk NcHKiHkavhvm&mwGif toHk;0ifygonf/
acgif;csif;qdkiftajz&Smaomtcsdeftrsm;pkonf atmufygenf;vrf;twdkif; jyKvkyfMuygonf/
1/ ar;cGef;wpfck? jyóemwpfck? odkYr[kwf acgif;pOfwpfckudk EIwfjzifha&mpmjzifhyg um;csyfwGifa&;NyD; rdwfqufyg/
2/ yg0ifolrsm;\ pdwful;rsm; odkYr[kwf tBuHay;jcif;rsm;twGuf pum;vHk;wpfvHk;xJ odkYr[kwf pum;pkrsm;rsm; ajzEdkif
oavmufajzzdkY zdwfac:yg/
3/ acgif;csif;qdkiftajz&SmrI rNyD;rcsif; rnfolrS ajymNyD;om;tajzudk xyfrajym& odkYr[kwf wkHYjyefrIudk xifjrifcsufrsm;
ray;&bl;qdkwmudk &Sif;jyyg/
4/ tajzrsm;tm;vHk;udk um;csyfwGifa&;yg/ xdk;xGif;wDxGifxm;aom odk Yr[kwf xl;qef;aom tBuHÓPfrsm;onf
trsm;tm;jzifh toHk;0ifqHk;ESifh pdwft0ifpm;qHk;jzpfwwfygonf/
5/ xdkYaemuf xdkZ,m;udk OD;pm;ay;jcif;? qef;ppfjcif; odkYr[kwf aqG;aEG;yGJjzpfay:atmif tokH;jyKjcif; odkYr[kwf jyóem
ajz&Sif;jcif;wdkY jzpfay:vmatmif jyKvkyfyg/
o½kyfaqmifí avusifhjcif;
]]o½kyfaqmifíavhusifhjcif;}}onf ausmif;om;rsm;udk,fwdkif ujy&aomjyZmwfjzpfonf/ trsm;tm;jzifh &Sdaomolrsm;ESifh
vufwef;avhusifh&jcif;jzpfonf/ &nf&G,fcsufrSm ausmif;om;rsm;ESifh r&if;ESD;aom tajctaersm;ESifh tjzpftysufrsm;udk
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 291
toufoGif;&efjzpfonf/ o½kyfaqmifíavhusihfjcif;onf tajctaewpf&yfudk ydkrdkem;vnfvm&efESifh xdktajctaewGif
yg0ifaomvlrsm;udk udk,fcsif;pmwwfap&ef tm;ay;tm;ajr§mufjyKygonf/ Oyrm - "m;jyrItaMumif; o½kyfaqmifMuygu
o½kyfaqmifae&aom ausmif;om;rsm;onf jypfrIusL;vGefcH&olwpfa,muf b,fvdkcHpm;&onfqdkonfudk avhvmod&SdEdkifonf/
o½kyfouefzefwD;jcif;
]]o½kyfouefzefwD;jcif;wGif}} yg0ifolrsm;onf pdwful;,Ofqefaom tajctaersm;odkY a&muf&SdoGm;ygonf/ o½kyfouef
zefwD;jcif;onf o½kyfaqmifíavhusifhjcif;ESifh awmfawmf qifwlaomfvnf; oifMum;&onfh &nf&G,fcsufrsm; atmifjrifzdkYtwGuf
4if;wdkYonf tcsdefydkMumí ZmwfñTef;rsm;udk tao;pdwfa&;om;xm;wwfNyD; vGwfvyfrIenf;wwfonf/ rsm;aomtm;jzifh
o½kyfouef zefwD;jcif;wGif yg0ifolrsm;onf wjcm;wpfa,muftjzpf o½kyfraqmif&bJ pdwful;,Ofqefaom tajctae
wpf&yfwGif udk,fudk,fwdkiftjzpfom o½kyfaqmif&onf/
o½kyfouefzefwD;jcif;rsm;wGif vltrsm;BuD;yg0ifavh&SdNyD; tcsdefMumjrifhwwfojzifh oifwef;ydkYcsolrsm;onf roifMum;rD
uwnf;u aocsmpGm BudKwifjyifqifoifhovdk vIyf&Sm;rI jyKvkyfaepOfüvnf; ausmif;om;tm;vHk; tajctaeudk em;vnf
rvnf aocsmatmif apmifhMunfhoifhonf/ a,bk,stm;jzifh yg0ifoltm;vHk;onf aemufcHtaMumif;t&mrsm;udk &if;ESD;NyD;om;
jzpfoifhonf/ xdktaMumif;t&mrsm;udk o½kyfouefzefwD;jcif;tpwGif oifwef;ydkYcsol ay;xm;aom Zmwfaumifu'frsm;wGif
azmfjyxm;Edkifygonf/ tcsdKUvlrsm;tzdkY olwdkYudk wm0efay;xm;aom tajctaersm;wGif oufawmifhoufom r&SdEdkifonfudk
em;vnfay;&efjzpfonf/ tcsKdUwGif olwdkYZmwfaumifrsm;ESifh wjcm;vlrsm;\Zmwfaumifrsm;udkem;vnfzdkY tultnD vdktyfaumif;
vdktyfygvdrfhrnf/
tawGUtBuHKrsm;udk tao;pdwfar;jref;rSwfom;jcif;onf yg0ifolrsm;tm; olwdkY BuHKawGUcJh&onfrsm;ESifh vufawGUtajc
taersm;Mum;&Sd wlnDrIrsm;udk &SmazGEdkifap&eftwGuf ta&;ygygonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM292
wdk;wufrIavhvmcsufrsm;
oifwef;q&mrsm;onf tkyfpki,frsm;zGJUxm;aom ausmif;om;rsm;udk wdk;wufrI avhvmcsufrsm;ay;í qef;ppfavhvmjcif;?
trSm;trSefaocsmpGmqHk;jzwfjcif;? jyóemajz&Sif;jcif;ESifh BudKwifpDrHjcif;twwfynmrsm;tjyif yl;aygif;aqmif&Gufjcif;ESifh
tzGJUvdkuf aqmif&Gufjcif;wdkYudkyg jr§ifhwifay;Edkifonf/ ,if;wdkYudkpum;&nfvkyGJrsm; (Oyrm - taMumif;t&mwpfckudk
owfrSwfxm;aom ½IaxmifhrSpum;&nfvkcdkif;jcif;) ESifh EdIif;,SOfjcif; (Oyrm - tajctaewpf&yfrS jyóemrsm;udk ½IaxmifhpHkrS
oHk;oyfjcif; odkYr[kwf ajz&Sif;jcif;)wdkYwGif toHk;jyKEdkifonf/
1/ wu,fhudpö&yfrsm;udk ordkif;aemufcH odkYr[kwf vuf&SdwGifjzpfysufaeaom tjzpftysufrsm;ESifh wjcm;EdkifiHrsm; odkYr[kwf
a'orsm;rS udpö&yfrsm;udk rSDjirf;Edkifonf/
2/ pdwful;,Ofqefaomudpö&yfrsm;udk xl;jcm;aomtaMumif;t&mudpö&yfrsm; odkYr[kwf tvkyf½kH aqG;aEG;yGJacgif;pOfrsm;
aqG;aEG;jcif;jzifh zefwD;Edkifonf/ pdwful;,Ofqefaom tajctaersm;onf a'oqdkif&m odrfarGUaom taMumif;t&mrsm;udk
yk*¾dKvfwpfOD;csif;? tzGJUtpnf;rsm;? vlrItzGJUtpnf;rsm; odkYr[kwf yx0D0ifqdkif&ma'orsm;rS wlnDrIrsm;udk rvHIUaqmfyJ
ajz&Sif;Edkifonf/
3/ vuf&Sdjzpfysufaeaom? a'oqdkif&m taMumif;t&mudpö&yfrsm;ay:vGifap&efESifh &yf&GmvlUtzGJUtpnf;twGif; vlawGU
ar;jref;jcif;tm;jzifh uGif;qif;avhvmrI jyKvkyfEdkifonf/
pum;&nfvkyGJrsm;ESifh nd§EdIif;aphpyfjcif;rsm;
pum;&nfvkyGJrsm;onf tjiif;yGm;zG,f&mtaMumif;t&mwpfckrS rwlnDaom taetxm;rsm;udk em;vnfatmif
ajz&Sif;&mwGif tultnDay;onf/ ,if;wdkYwGif ESpfzGJU odkYr[kwf tkyfpki,ftcsdKU udpöwpfckwGif jyóemwpfcktay:rwlnDaom
tjrifrsm;udk BudKwifjyifqifNyD; wifjy&jcif;wdkY yg0ifonf/ xdkodkYwifjy&mwGif udk,fydkiftjrifrsm;udk udk,fpm;jyKwmrsdK; jzpfcsifrS
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 293
jzpfygvdrfhrnf/ pum;&nfvkyGJrsm;onf usKd;aMumif;qufpyfawG;awmjcif;? taMumif;t&mudpöudk em;vnfod&Sdjcif;? em;axmif
jcif;ESifh pum;ajymjcif;twwfynmrsm;zGHUNzdK;atmif vkyfaqmifay;Edkifonf/ tqdkjyKcsufrsm;tay: yg0ifoltm;vHk;u
vufcHonf? vufrcHonfudk rJay;jcif;ESifh tqdkjyKcsufrsm;udk aqG;aEG;Mujcif;wdkYjzifh pum;&nfvkyGJrsm;udk tqHk;owfMuvQif
taumif;qHk;jzpfonf/
1/ w&m;0ifpum;&nfvkyGJrsm; / / avhusifhoifMum;rIrsm;wGif tqdkjyKcsufrsm;wifjyjcif;? ½Iaxmifhrsm;? xkwfjyefcsufrsm;?
jyefvnfacsycsufrsm;ESifh tusOf;csKyfrsm;udk jyifqifjcif;ESifh qErJ&,ljcif;wdkYuJhodkYaom w&m;0ifpum;&nfvk enf;ynmtcsdKUudk
toHk;jyKMuonf/
2/ omrefpum;&nfvkyGJrsm; / / omrefpum;&nfvkyGJrsm;onf yHkpHrsdK;pHk&SdEdkifonf/ wpfcgwpf&HwGif yg0ifolrsm;udk
taMumif;t&mudpöwpfcktay:wGif wpfzufzufrS&yfwnfcdkif;NyD; olwdkY\oabmxm;udk &Sif;jycdkif;ygonf/ oifonf yg0if
olrsm;udktqifajyovdk tkyfpkESpfzGJU zGJUcdkif;NyD; wpfzGJUpDudk udpöwpf&yfay:wGif owfrSwfxm;aom &yfwnfcsufrsm;ay;Edkifonf/
ESpfzG JUpvHk;onfolwdk Ywifjy&rnfh tqdkjyKcsufrsm;twGuf jyifqifMuNyD; tzGJUxJrSwpfa,mufcsif;pDu tcsufwpfckpD
wifjy&rnfjzpfonf/ ESpfzGJUpvHk;wGifyg0ifoltm;vHk;onf olwdkY\tqdkjyKcsufrsm;udk tvSnfhuswifjyMu&onf/ xdkYaemuf
yg0ifolrsm;\ udk,fydkiftjrifrsm;udk jyo&ygonf/ xdktxJwGif ]rqHk;jzwf&ao;olrsm;]vnf; yg0ifonf/
3/ w&m;0ifnd§EdIif;jcif; / / nd§Edkif;jcif;vkyfief;pOfwpfckwGif ESpfzufpvHk;rS o½kyfjyavhusifhjcif;onf tjiif;yGm;aeMuonfh
tajctae½Iaxmifhrsm;udk &Sif;vif;pGm od&Sdem;vnfapygonf/ ,if;wdkYonf zefwD;xm;aom EdkifiHwumxdyfoD;tpnf;ta0;rsm;?
tvkyform;rsm;ESifh tkyfcsKyfolrsm;tMum;&Sd vkyfief;cGiftjiif;yGm;rIrsm; odkYr[kwf rdom;pktwGif; tjiif;yGm;rIrsm; jzpfEdkifonf/
aqG;aEG;nd§EdIif;yGJrsm;onf pum;&nfvkyGJrsm;ESifh uGmjcm;onfu &&SdvmrnfhtusdK;&v'frSm ]tEdkif&&Sdonfhbuf} r[kwfyJ
ESpfzufpvHk; vufcHEdkifonfhoabmwlnDcsuf &&Sd&efjzpfonf/ nd§EdIif;aphpyfjcif; twwfynmrsm;onf jyóemrsm;ajz&Sif;jcif;ESifh
U KYAW MYINT LAW FIRM294
trsm;qE´udk wnfaqmufjcif;wdkYtwGuf txl;ta&;BuD;onf/
4/ wuf<upGmem;axmifjcif; / / ESpfa,mufwGJ odkYr[kwf av;a,mufwGJtkyfpkrsm;cGJ NyD;aemuf yk*d¾Kvf ]at}u
taMumif;t&mwpfckudk axmufcHonfh taMumif;jycsufwpfckajymyg/ yk*¾dKvf ]bD} u em;axmifNyD; at\taMumif;jycsufudk
tusOf;csKyf jyefajymjyyg yk*d¾Kvf ]bD} u xdktqdkudkqefYusifonfhtaMumif;jycsufwpfckajymyg/ yk*d¾Kvf ]at} odkYr[kwf yk*¾dKvf
]pD} u em;axmifNyD; ]bD} \taMumif;jycsufudktusOf;csKyfí jyefajymyg/ wpfOD;xHrS tenf;qHk; taMumif;jycsufESpfckpD
ay;onftxd tjyeftvSef ajymqdkMuyg/
wpfzufzufrS&yfwnfjcif;
þvIyf&Sm;rIwGif yg0ifolrsm;u taMumif;t&mudpöwpfckay:wGif wpfzufzufrS &yfwnf&rnfh jyefvnfjyifqifxm;aom
pum;&nfvkyGJjzpfonf/ ,if;twGuf ausmif;om;awGrwfwyf&yfNyD; tpkvdkufwef;pDEdkif&ef tcef;us,fus,fvdktyfonf/
tcef;us,fr&Sdygu odkYr[kwf oifMum;ydkYcsolu tzGJUxJrS vltcsdKUudkom yg0ifapvdkvQif useftzJGU0ifrsm; ab;rSMunfhEdkifonf/
þvIyf&Sm;rIrpcif yg0ifolrsm;tm; wpfzufvlwdkY\ tawG;tjrifrsm;udk av;pm;&ef oabmwlnDcsuf &,l&rnfjzpfonf/
tm;vHk;onf wpfzufom;tay: oabmrwlvQifawmif wav;wpm; qufqHoifhonf/
]]av;av;eufeuf vufcHygonf}} ESifh ]]jyif;jyif;xefxef uefYuGufygonf}} [laom qdkif;bkwfESpfckjyKvkyfí tcef;
twGif;&Sd pdwful;jzifhwm;xm;aom pnf;rsOf;\ qefYusifzuf ae&mrsm;wGif xm;vdkufyg/ yg0ifolrsm;tm;vHk;udk vufcHrI odkYr[kwf
uefYuGufrIudk awmif;qdkonfh vHIUaqmfcsuf (Oyrm - tjiif;yGm;rnfhtvm;tvm&Sdonfh xkwfjyefcsuf)tm; aocsmpOf;pm;apNyD;aemuf
pnf;rsOf;tvdkuf olwdkYudkwef;pDcdkif;vdkufyg/ rnfhonfhzufwGif olwdkY&yfygu olwdkY\vufcHrI odkYr[kwf uefYuGufrIrsm;rSm
aocsmayguf jzpfoGm;NyDjzpfaMumif; &Sif;jyyg/ olwdkY\ cH,lcsuftay:rlwnfí xdktpGef;ESpfzufMum;xJwGif BudKufonfhae&mwGifvnf;
rwfwyf&yfEdkifonf/
xdkYaemuf yg0ifolrsm;tm; rnfonfhtaMumif;aMumifh olwdkY&yfaeonfhae&mwGif&yf&ef a&G;cs,f&onfh taMumif;&if;udk
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 295
&Sif;jycdkif;yg/ olwdkY\&yfwnfcsufudk umuG,f&ef A[kokw odkYr[kwf cHpm;csufudk toHk;jyKaumif; jyKMuygvdrfhrnf/ rwlnDaom
tpkrsm;rS ½IaxmifhoHk;ck odkYr[kwf av;ckavmuf em;axmifNyD; aemufwGif ae&ma&TUvdkol&Sd ^ r&Sd ar;yg/ ausmif;om;rsm;udk
aocsmpGmem;axmifapNyD; pum;jzwfrajym&ef tpOfowday;yg/ rnfolrS vTrf;rdk;rIr&Sdatmif aocsmapNyD; ausmif;om;rsm;\
toHtm;vHk; odkYr[kwf tm;vHk;eD;yg; Mum;&onf[k oif,lqonftxd vIyf&Sm;rIudk jyKvkyfay;yg/
uGif;qif;jcif;
wpfcgwpf&HwGif ausmif;om;rsm;udk tjyifavmuESifh tquftoG,fjzwfNyD;? vHkNcHK pdwfcs&onfh oif,l&efae&mvdktyfonf/
tcsKdUtcgrsm;wGifrl olwdkYaexdkif&m &yf&GmvlUtzGJUtpnf;wGif &Sdavhr&Sdaom vlopfrsm;?ae&mopfrsm;ESifh xdawGUjcif;jzifh
oif,ljcif;udk jr§ifhwifEdkifygonf/ vlUtcGifhta&;jyóemrsm; jzpfay:wwfaomae&mrsm; (Oyrm - axmifrsm;? aq;½kHrsm;?
EdkifiHwume,fpyfa'orsm;? NrdKUwGif;pifwmrsm;) odkYr[kwf ESdyfpufn§if;yef;rIrsm; &yfwefYatmifvkyfaqmifaeol odkYr[kwf
apmfum;cH&olrsm;udk ulnDay;aom ae&mrsm; (Oyrm - tjrwftpGef;twGufr[kwfaom vlrIa&;tzGJUtpnf;rsm;? tpdk;&½kH;rsm;?
tdrf,mrJh odkYr[kwf tESdyfpufcH&aom trsKd;orD;rsm;\ em;cdk&mrsm;? pm;eyf&du©m odkYr[kwf t0wftpm;odkavSmif½kH rsm;)odkY
oGm;vnfEdkifygonf yg0ifolrsm;tm; oGm;rnfhavhvma&;c&D;twGuf BudKwifjyifqifjcif; (Oyrm - BudKwifar;cGef;rsm;ESifh okawoe
pDrHcsufrsm; zefwD;jcif;? aemufcHtcsuftvufrsm;ay;jcif;? avhvm&ef twGufoD;oefYwm0efrsm;ay;jcif;)ESifh oifwef;om;rsm;tm;
tawGUtBuHKrsm;udk oifhavsmfrSefuefpGm wHkUjyef&ef enf;vrf;rsm;ay;jcif; (Oyrm - aeYpOfrSwfwrf;a&;jcif;? xdk;xGif;
wDxGifwifjyjcif;? tkyfpki,frsm;zGJUNyD; aqG;aEG;jcif;)wdkYudk jyKvkyf&ygrnf/
vlawGUar;jref;jcif;
w&m;Oya'qdkif&mudpö&yfrsm;ESifh w&m;rQwrItaMumif; oifMum;onfhtcgwGif wdwdususjzpfap&ef pmtkyfrsm;xJwGif
zwf½IEdkifaomfvnf; cdkifvHkaom vufawGUusonfhOyrmrsm;ay;vdkygu &yf&GmvlUtzGJUtpnf;rsm;xJwGif &SmazGEdkifonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM296
vlawGUar;jref;jcif;onf us,fjyefYaom&yf&GmvlUtzGJUtpnf;udk tBudrfBudrfawGYqHkjcif;? vlUtcGifhta&;taMumif; avhvmaerI
rsm;udk vufawGUb0ESifhcsdwfqufay;jcif;ESifh vlaygif;pHkESifhqufqH&mwGif ausmif;om;rsm;\uRrf;usifrI wdk;wuf&ef enf;vrf;
aumif;rsm;jzpfonf/
yHkqGJjcif;
yHkqGJjcif;onf pl;prf;avhvmjcif;ESifh yl;aygif;aqmif&Gufjcif; twwfynmrsm;? pdwful;,Ofjcif;? "mwfyHkxJrSvlrsm;tm;
pmemem;vnfjcif; odkYr[kwf tzGJUtwGif;yg0ifolrsm;ESifh &if;ESD;vmjcif; ponfwdkY zGHUNzdK;wdk;wufap&ef toHk;jyKEdkifonf/ tzGJU\
vuf&mudk wjcm;vlrsm;tm; vlUtcGifhta&;wefzdk;rsm;od&Sdap&eftwGuf jyoEdkifaomaMumifh w&m;rQwrI pl;prf;avhvm
aeonfhtcgwGif yHkqGJjcif;onf toHk;0ifonf/
owif;pmrsm;
rD'D,monf 'Drdkua&pDvlUtzGJUtpnf;wpfckwGif owif;tcsuftvufrsm; zvS,fEdkif&ef vdktyfonf/ okdY&mwGif
wpfcgwpf&H yHkaoum;usyHkpHrsm;ESifh trSefudkrpl;prf;bJ bufvdkufaom owif;rsm;udk awGU&Sd&wwfonf/ owif;rsm;
tajctjrpfr&Sd bufvdkufa&;om;xm;onfudk &SmazGjcif;ESifhoHk;oyfjcif;wdkYonf ausmif;om;rsm;tm; aeYpOfb0wGif &SmazG
Edkif&efESifh ,if;owif;rsm;udk qefYusifEdkif&ef jyifqifay;onf/ ,if;uJhodk YaomvIyf&Sm;rIrsm;onf ausmif;om;rsm;\
vlrIqufqHa&;ynmrsm;udkvnf; wdk;wufaponf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 297
aemufqufwGJ - 8
Oya'taxmuftuljyKrsm;udkavhusifhoifMum;ay;&eftwGuf
tvGwfa&; ajzpmar;yGJ erlemrsm;
(tcef; 5 wGif azmfjyxm;)
Source: Vivek Maru, internal memo, Timap for Justice, 2004
erlem/
oifwef;twGuf jyefvnfqef;ppfjcif; tvGwfa&;ajzpmar;yGJrsm;
tvGwfa&;ajzpmar;yGJ 1
1/ atmufygZ,m;udkjznfhay;yg/ &mZ0wfrI usL;vGefolt"dyÜm,f? tusdK;quf? oufaotaxmuftxm;tqifh/ w&m;rrI?
t"dyÜm,f? tusdK;quf? oufao taxmuftxm;tqifh/
2/ w&m;repfemrIudk oufa&mufrI\taMumif;cHtjzpf t"dyÜm,fzGifhqdkyg/
3/ a'oqdkif&mw&m;½kH;rsm;wGif &mZ0wfrIw&m;pD&ifydkifcGifh&Sdygovm;/ &SdvQif rnfonfh &mZ0wfrIrsm;udk pD&ifygoenf;/
a'oqdkif&mw&m;½kH;rsm;rS w&m;pD&ifydkifcGifh ydwfyif xm;aom w&m;rrI (3) rIudk azmfjyyg/
4/ &mZ0wfusL;vGefoltjzpf rouFmoludk w&m;rpGJrD trsm;qHk; rnfonfhtcsdefumvtxd xdef;odrf;Edkifygoenf;/
5/ zsefajzay;jcif;vkyfief; tqifh (6) qifhudk azmfjyí tusOf;csKyf&Sif;yg/
U KYAW MYINT LAW FIRM298
tvGwfa&;ajzpmar;yGJ 2
1/ ,mOfarmif;wpfa,mufu ayghqrIaMumifh um;wdkufNyD;c&D;onfrsm; 'Pf&m&Muonf/ &mZ0wfrIwpfrI usL;vGef
vdkufovm;/ usL;vGefvdkufw,fqdk&if bm&mZ0wfrIvJ/ w&m;repfemrIudk usL;vGefvdkufovm;/ usL;vGefvdkufw,fqdk&if
bmw&m;repfemrIvJ/
2/ tjypf&Sdaompdwf Mens rea udk t"dyÜm,fzGifhqdkyg/ w&m;repfemrIudk oufaojy&mwGif tjypf&Sdaompdwf mens rea
vdktyfygovm;/ &Sif;yg/ &mZ0wfrIudk oufaojy&mwGifaum vdktyfygovm;/ &Sif;yg/
3/ zGJUpnf;yHktajccHOya'udk "avhxHk;wrf;Oya'wpfcku azmufzsufygu Oya'aMumif;t& rnfodkYta&;,lvdkY &ygovJ/
4/ rdrdtrIonftm; &JwyfzGJU0ifwpfa,mufu ESdyfpufn§if;yef;cJhygu &JXme\ rnfonfhXmecJGudk rdrdcsOf;uyfEdkifygovJ/
a'oqdkif&mw&m;½kH;rSmaum ,ckudpöudk w&m;pGJvdkY&ygovm;/ bmaMumifh&wmvJ odkYr[kwf bmaMumifhr&wmvJ/
tvGwfa&;ajzpmar;yGJ 3
1/ Oya'taxmuftuljyKwpfa,muftaejzifh wpfOD;wpfa,mufcsif;udk ulnDvdkY&onfh enf;vrf;wpfckESifh vlUtzGJU
tpnf;tqifhwGif w&m;Oya'qdkif&mjyóemrsm;udk &ifqdkifajz&Sif;rnfh enf;vrf;wpfckudk azmfjyyg/
2/ rdrd&yf&GmvlUtzGJUtpnf;wGif a&tvHktavmufr&&Sdonfhjyóem&Sdonf qdkygpdkY/ Oya'taxmuftuljyK wpfa,muf
taejzifh rdrdbmvkyfvdkY&ovJ/
3/ "avhxHk;wrf;usifh0wfwpfcku zGJUpnf;yHktajccHOya'udk csdK;azmufygu Oya't& rnfodkYta&;,lvdkY&ygovJ/
4/ tkyfcsKyfa&;r@dKiftay:wGif w&m;pD&ifa&;r@dKifu rnfonfh tmPm odkYr[kwf xdef;enf; rsm;&SdygovJ/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 299
tvGwfa&;ajzpmar;yGJ 4
1/ rdrdonf w&m;NydKif okH;OD;tMum; taMumif;t&mwpfckudk ajyvnfatmif nd§EdIif;aeonf/
(u) oabmwlnDcsufudk b,fESpfa,mufu vufrSwfa&;xdk;oifhovJ/
(c) nd§EdIif;xm;onfhoabmwlnDcsuf pmcsKyfa&;NyD;í vufrSwfxdk;NyD;ygu rdrdqufvkyf&ef rnfonfhtqifhawG
usefao;vJ/
2/ (u) qD&mvD,GefEdkifiHwGif vdifydkif;qdkif&musL;vGefrIü &mZ0wfrIusL;vGefoltjzpf owfrSwfxm;onfh toufudk
azmfjyyg/
(c) &mZ0wfrIusL;vGefoltjzpf owfrSwfjcif;udk t"dyÜm,fzGifhqdkyg/
3/ touf 16 ESpft&G,f a,musfm;av;wpfa,mufonf trsm;jynfolat;csrf;om,ma&;udk aESmifh,SufonfhtwGuf
taxGaxGtcsKyfcef;wGif wpfnwmxdef;odrf;xm;onf/ Oya'csdK;azmufrI &Sdr&Sd azmfjyyg/
4/ usm;? r tajcjyK tMurf;zufrIcH&olrsm;udk tultnDay;&eftwGuf enf;vrf; (5)ckudk azmfjyyg/
5/ (u) usm;? r tajcjyKtMurf;zufcH&olrsm;udkulnD&mwGif tvm;vm&Sdaom aqmif&Gufenf; (4)enf;udk azmfjyyg/
(c) usm;? r tajcjyKtMurf;zufrIudk t"dyÜm,fzGifhqdkyg/
6/ touf 15 ESpft&G,f rdef;uav;wpfa,mufonf touf 15 ESpft&G,f a,musfm;av;wpfa,mufESifh vdifqufqH&ef
oabmwlxm;onf/
(u) ,if;onf jynfwGif;Oya't& &mZ0wfrIvm;/
(c) [kwfygu b,f&mZ0wfrIvJ/
(*) EdkifiHwumOya't& &mZ0wfrIvm;/
U KYAW MYINT LAW FIRM300
tvGwfa&;ajzpmar;yGJ 5
1/ (u) w&m;rOya'ESifh &mZowfBuD;Oya'wdkY\ uGmjcm;csufudk azmfjyyg/
(c) w&m;repfemrIESifh oabmwlpmcsKyfwdkY\ uGmjcm;csufudk azmfjyyg/
2/ rdrdtrIonftm; &JwyfzGJU0ifwpfa,mufu ESdyfpufn§if;yef;cJhygu &JXme\ rnfonfh XmecJGudk oifcsOf;uyfEdkifygovJ/
3/ (u) xdkudpöudk a'oqdkif&mw&m;½kH;wGif oifhtrIonfu w&m;pGJvdkY&ygovm;/
(c) bmaMumifh&wmvJ odkYr[kwf bmaMumifhr&wmvJ/
4/ rdrdtrIonf\ jcHpnf;½dk;udk wpfpHkwpfa,mufu zsufqD;vdkufonf/
(u) w&m;repfemrIjzpfyGm;cJhygovm;/
(c) jzpfyGm;cJhygu rnfonfhw&m;repfemrIvJ/
(*) &mZ0wfrIjzpfyGm;cJhygovm;/
(C) Oya'taxmuftuljyKwpfa,muftaejzifh nd§EdIif;aphpyfay;jcif;onf oifhavsmfygovm;/
tvGwfa&;ajzpmar;yGJ 6
1/ vlUtzGJUtpnf;jyóemwpfckudk oifha'oqdkif&maumifpDodkYwifjy&ef rnfonfhtqifhrsm;udk aqmif&GufEdkifygovJ/
tqifh(4)qifhudk azmfjyyg/
2/ vlowfrIwpfrI\ tajccHoabmw&m;rsm;udk azmfjyyg/
3/ tjypf&Sdaompdwf Mens rea qdkwmbmvJ/ &mZ0wfrIwpfckudk oufaojyzdkYtwGuf vdktyfygovm;/ w&m;repfemrI
wpfckudk oufaojyzdkYtwGuf vdktyfygovm;/
4/ vlUtzGJUtpnf;wpfck\ vdktyfcsufrsm;udk tuJjzwfjcif;jyKvkyf&ef enf;vrf; (6) ckudk azmfjyyg/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 301
5/ rl;,pfaomufpm;xm;aom ,mOfarmif;wpfa,mufonf vrf;jzwful;olwpfa,muftm; rawmfwqum;jzifhwdkufrdNyD;
vrf;jzwful;olrSm aoqHk;oGm;onf/ &mZ0wfrI jzpfyGm;cJhygovm;/ jzpfyGm;cJhygu b,f&mZ0wfrIvJ/ w&m;repfemrI
jzpfyGm;cJhygovm;/ jzpfyGm;cJhygu b,fw&m;repfemrIvJ/ ,mOfarmif;taejzifh rnfonfh jypf'Pfrsm;uscH&rnfenf;/
aemufqufwGJ - 9
Oya' taxmuftuljyKoifwef;twGuf usm;? r tajcjyK
qifjcif&rnfh vrf;ñTefcsufrsm;
(tcef; 5 wGif azmfjyxm;)
Source: Tan, M.C., Ed., Basic Paralegal Training Module: A Paralegal Trainer's Handbook (Manila: Paralegal Training
ServicesCenter,1996).
Oya'taxmuftuljyKoifwef;twGuf usm;? rtajcjyK qifjcif&rnfhaqmif&Guf&ef pm&if;
(Oya'taxmuftuljyKoifwef;pifwm? zdvpfydkifEdkifiH)
trsKd;orD;rsm;xif&Sm;ay:vGifatmif
u/ pum;vHk;toHk;tEIef;
]a,musfm;} ESifh ]ol} [laom a,bk,strnfrsm;toHk;jyKjcif;udk a&Smif&Sm;yg/
rdrdESifhvdifrwlolrsm;udk csdK;ESdrfaom[morsm;udk toHk;rjyKygESifh/
U KYAW MYINT LAW FIRM302
c/ Oyrmrsm;? ½kyfyHkrsm;ESifh pm&if;tif;rsm;udk toHk;jyKjcif;
Oyrmrsm;ESifh ½kyfyHkrsm;udk toHk;jyK&mwGif usm;? r nDnDrQrQ&Sdap&ef BudK;pm;yg/
pm&if;tif;rsm;udk toHk;jyK&mwGif usm;?rtvdkuf cGJjcm;yg/
*/ avhusifhoifMum;ay;jcif;umv
usm;?r tajcjyKqifjcif&rnfh taMumif;t&mrsm;udk owdxm;yg/
trsdK;om;? trsdK;orD;awGESpfzufpvHk; oufawmifhoufomjzpfaom avhusifhoifMum;rI enf;vrf;rsm;udk
toHk;jyKyg/
trsdK;orD;rsm; &yfwnfcsufxkwfazmf ajymqdk&ef ulnDay;Edkifygu trsdK;orD; oD;oefY tzGJUi,frsm;zGJUjcif;udk
toHk;jyKyg/
trsdK;orD;rsm;\ yg0ifrItqifhudk owd&SdaeNyD; vdktyfygu &yfwnfcsuf xkwfazmfajymqdk&ef wdkufwGef;yg/
C/ avhusifhoifMum;rIvdktyfcsuftuJjzwfrI ppfwrf;ar;cGef;vTm
trsdK;om;? trsdK;orD;awG ESpfzufpvHk; txl;vdktyfcsufrsm;ay:vGifaprnfh ar;cGef;rsm;udkar;yg/
avhusifhoifMum;rIwGifyg0ifaom trsdK;orD;rsm; BuHKawGU&onfhtcuftcJrsm;udk ajz&Sif;yg/
avhusifhoifMum;rIrsm;wGif uav;i,frsm;ac:vmEdkifatmifjyKvkyfyg/ (uav;xdef;ay;jcif; 0efaqmifrIay;yg)
wjcm;wm0efrsm;ESifh 0da&m"drjzpfap&ef pmoifcsdefudk aocsmpGmtpDtpOfwus vkyfyg/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 303
aemufqufwGJ- 10
trIonfvTJajymif;jcif;yHkpH
(tcef; 6 wGifazmfjyxm;)
Source: vlYtzGJUtpnf;qdkif&mOya'ESifh aus;vufa'ozGHNzdK;a&;pifwm?
awmiftmz&du/
vTJajymif;jcif;yHkpH
½kH;^Xme - trnfvdyfpmygpmacgif;
odkY ______________________
______________________
&ufpGJ ______________________ &nfñTef; _____________________
vlBuD;rif; cifAsm;^&Sifh
trIonftrnf ______________________
trItajctae ______________________
txufyg&nfñTef;csuft& rpöwm^rpöpf rpö ______________________ udk þudpöwGif ulnDay;Edkifygu rdrdwdkY txl;aus;Zl;
wifygonf/
rpöwm^rpöpf rpö ______________________ \tajctaeudk rdrdwdkY pHkprf;NyD;jzpfNyD; ol\trIudk oifh½kH;rSudkifwG,frnfhtwGuf
auseyftm;&ygonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM304
rpöwm^rpöpf^rpö ______________________ udk olESifhtwl pm&Gufpmwrf;rsm; wpfygwnf; ,laqmifvmzdkY arwåm&yfcH
xm;ygonf/
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
þudpöwGif oif\yl;aygif;aqmif&Gufjcif;udk BudKwifaus;Zl;wifaMumif; ajymvdkygonf/ ar;p&mrsm;&Sdygu pma&;oludk
tcsdefra&G;qufoG,fEdkifygonf/
av;pm;pGmjzifh
pma&;ol\trnfESifh &mxl;
aemufqufwGJ - 11
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 305
trIonfvufcHonfhyHkpHESifh oauFw0Suf pm&Gufrsm;
(tcef; 7 wGif azmfjyxm;)
Source: Timap for Justice
u/ trIonfvufcHonfh ^ trIrSwfwrf;yHkpH
Oya'taxmuftuljyK\trnf ____________________ vlawGUar;jref;onfh&ufpGJ _______________________________
trIonftrnf _____________________________________________________________________________________
vdyfpm ____________________________________________________________________________________________
w,fvDzkef;eHygwf ______________________________ tdrfaxmif&Sd r&Sd _____________________________________
touf ______________________________________ usm;^r_____________________________________________
tvkyftudkif __________________________________ rsdK;EG,fpk ____________________________________________
bmom ________________________________________ yl;wGJyg xGufqdkcsuf &SdvQif ______________________________
taMumif;t&mudpö\ tusOf;csKyf _______________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
ay;xm;aomtcsuftvuf^vkyfaqmif&eftpDtpOf^vkyfaqmifNyD;tajctae ___________________________________
___________________________________________________________________________________________________
yxrqHk; xyfrHawGUqHkonfhaeYpGJESifhae&m __________________________________________________________________
U KYAW MYINT LAW FIRM306
&SmazGawGU&Sdcsufrsm; __________________________________________________________________________________
aemufxyfawGUqHkcsufrsm;^wdk;wufrIrsm; (pmrsufESm aemufausmwGifquf&ef)
&ufpJG rSwfpkrsm;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 307
c/ trIopfrsm;\ oauFw0Suf pm&Guf (erlem)
(1) udkifwG,fonfh½kH;
01 Freetown
02 Magburaka
03 Yele
04 Bo
05 Gondama
06 Tikonko
07 Bumpeh
08 Kania
(2) wpfOD;wpfa,mufcsif;trI odkYr[kwf &yf&GmvlUtzGJU tpnf;qdkif&mjyóem
01 wpfOD;wpfa,mufcsif; tqifhjyóem
02 &yf&GmvlUtzGJUtpnf; tqifhjyóem
(3) Oya'taxmuftuljyKrsm;xHodkY trIb,fvdk a&muf vmcJhovJ
01 ½kH;odkYtrIonfu vmwdkifonf
02 a&TUajymif;Edkifaom½kH;cef;odkY trIonfu vmwdkifonf
03 acgif;aqmiftBuD;tuJrS ñTef;onf
04 pDtdkbDtzGJU0ifrSñTef;onf
05 uGif;qif;&mwGif Oya'taxmuftuljyKrS avhvmawGU&Sdonf
&SmazGawGU&Sdcsufrsm; __________________________________________________________________________________
aemufxyfawGUqHkcsufrsm;^wdk;wufrIrsm; (pmrsufESm aemufausmwGifquf&ef)
&ufpJG rSwfpkrsm;
U KYAW MYINT LAW FIRM308
06 wjcm;Oya'taxmuftuljyK½kH;rS ñTef;onf
07 t&iftrIonfrSñTef;onf
08 wjcm;tzGJUtpnf;rSñTef;onf
88 tjcm; (azmfjy&ef)
(4) trItrsdK;tpm;
rdom;pkqdkif&mjyóemrsm;
01 uav;pGefYypfjcif;^vspfvsL&Ijcif;
02 udk,f0efaqmif^rdef;r vspfvsL&Ijcif;
03 vufxyfonfhtcsdefapmjcif;^
q,fausmfoufudk,f0ef&Sdjcif;
04 rdom;pktjiif;yGm;rIrsm;
05 tdrfaxmifa&;jyóemrsm;^
xdef;odrf;apmifha&SmufcGifh
&Jtygt0if tpdk;&rS rw&m;jyKjcif;
10 &JrSESdyfpufn§if;yef;jcif;
11 rw&m;csKyfaESmifxm;jcif;
12 tpdk;&tmPmydkifrsm; tusifhysufjcpm;rI
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 309
"avhxHk;wrf;qdkif&mtmPmydkifrsm; rw&m;jyKjcif;
20 a'oqdkif&mw&m;½kH;rsm;wGif w&m;rQwrI
r&Sdjcif;
21 ½dk;&mtmPmydkifrsm;u rw&m;jyKjcif;
22 "avhxHk;wrf;qdkif&mtmPmydkifrsm; tusifh
ysufjcpm;rI
wpfOD;csif;tBurf;zufcH&jcif;
30 udk,fxdvufa&mufusL;vGefrI
31 tdrfwGif;tMurf;zufrI
32 vdifrIqdkif&mjypfrIrsm;
33 trsm;jynfolqE´jyjcif;^vltkyfpkjzifhqlyl
aomif;usef;jcif;
34 tzGJUcsif; y#dyu©jzpfjcif;
pD;yGm;a&;tjrwfxkwfjcif;
40 tvkyfcefYjcif;
41 vpmray;jcif;
42 pmcsKyfazmufzsufjcif;
43 ta<u;
44 tdrf&m
45 ajr^ydkifqdkifrI tjiif;yGm;jcif;rsm;
46 cdk;rI^ajymif;vJjcif;? vJvS,fjcif;
vlrlqdkif&mtajccHtaqmufttHk^wdk;wufrI
50 ynma&;
51 toa&zsufjcif;
52 usef;rma&;
53 vrf;rsm;
54 a&
55 pdkufysdK;a&;wdk;wufrI
56 owåKwl;azmfjcif;
88 tjcm; (azmfjy&ef)
*/ ajz&Sif;NyD;aomtrIrsm; oauFw0Sufpm&Guf
(1) toHk;jyKaom enf;vrf;rsm;
01 ay;xm;onfhtcsuftvufrsm;
02 tmPmydkiftzGJUESifh&ifqdkif&mwGiftultnD
&,ljcif;
03 zsefajzay;jcif;
04 axmufcHtm;ay;jcif;
05 pkaygif;vIyf&Sm;rIrsm;udk pDpOfjcif;
U KYAW MYINT LAW FIRM310
06 vlUtzGJUtpnf;qdkif&m ynmay;a&;^
tjyeftvSefaqG;aEG;jcif;
(2) 'g½dkufwmrsm;ESifh COB \ yg0ifrI
01 'g½dkufwmrsm;ESifh aqG;aEG;wdkifyifjcif;
02 w&m;pGJqdkjcif;
03 tm;ay;axmufcH&mwGif 'g½dkufwmrsm;
yg0ifjcif;
04 COB ESifh aqG;aEG;wdkifyifjcif;
05 nd§EdIif;aphpyfay;&mwGif COB yg0ifjcif;
06 axmufcHtm;ay;&mwGif COB yg0ifjcif;
(3) yg0ifaomtzGJUtpnf;rsm;
"avhxHk;wrf;qdkif&m
01 tBuD;tuJcsKyf
02 wjcm;tBuD;tuJrsm;
03 a'oqdkif&mw&m;½kH;rsm;
04 "avhxHk;wrf;qdkif&m&J
w&m;0if½kH;Xmersm;
10 &J
11 w&m;0ifw&m;½kH;rsm;
12 "avhxHk;wrf;qdkif&mOya'0efxrf;rsm;
13 a'oqdkif&mw&m;½kH; BuD;MuyfuGyfuJol
14 vlrIzlvHka&;0efBuD;Xme
15 ajr,m0efBuD;Xme
16 ynma&;0efBuD;Xme
17 tvkyform;a&;&m0efBuD;Xme
18 ajr,m0efBuD;Xme
19 pdkufysdK;a&;0efBuD;Xme
20 vrf;yef;qufoG,fa&;0efBuD;Xme
(4) NyD;qHk;oGm;aomtrItm; trIonfauseyfrI&Sd^r&Sd
01 auseyfrI &Sdonf
02 auseyfrI r&Sdyg
(5) &vm'frsm;
01 zsefajzay;jcif;
02 epfemaMu;^aiGay;acsjcif;
03 xdef;odrf;cHxm;&jcif;rS vTwfay;jcif;
04 &JwyfzGJUrS ta&;,ljcif;
05 a'oqdkif&mtmPmydkifrsm;rS ta&;,ljcif;
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 311
06 tpdk;&tmPmydkifrsm;rS ta&;,ljcif;
07 &yf&GmvlUtzGJUtpnf;rS ta&;,ljcif;
08 rdom;pkrS ta&;,ljcif;
(5-u) aiGaMu;jzifhavsmfaMu;&ygu rnfonfhtrsdK;tpm;vJ
01 r,m;p&dwf? uav;p&dwf
02 usef;rma&;p&dwfrsm;
03 ray;&ao;aomvkyftm;crsm;
04 pmcsKyftwdkif;wduspGmaqmif&Gufjcif;
05 ay;xm;aomukefypönf;rsm;twGuf
odkYr[kwf iSm;&rf;xm;aom 0efaqmifrI
twGuf aiGacsjcif;
88 wjcm;avsmfaMu;rsm; (azmfjy&ef)
(6) trIonfrStuJjzwfonfhykHpHwifNyD;^rNyD;
01 wifNyD;NyD
02 rwif&ao;
U KYAW MYINT LAW FIRM312
aemufqufwGJ - 12
aeYpOfvIyf&Sm;rIpm&if;pmtkyfwGifrSwfom;jcif;ESifh vpOftpD&ifcHpmwifjcif;wdkY
jyKvkyf&eftwGuf Muyfrwfxm;onfh vrf;ñTefcsufrsm;
(tcef; 7 wGifazmfjyxm;)
Source: Vivek Maru, “Notes on Supervision,” internal memo, Timap for Justice, 2007.
aeYpOfvIyf&Sm;rIpm&if;pmtkyf
aeYpOfvIyf&Sm;rIrsm;udk pm&if;Z,m;rSwf&eftwGuf atmufygtcsuftvufrsm; a&;om;&ef aumfvHae&mrsm;ygaom
rsOf;aMumif;yg pmtkyfwpftkyf vdktyfonf/
&ufpGJ tcsdef trItrnf trIeHygwf vkyfaqmifrIrsm;
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________
tcsuftvufrsm;onf trIzdkiftwGufrSwfom;xm;aom tcsuftvufrsm;ESifh udkufnD&rnfjzpfonf/ aeYpOfvIyf&Sm;rI
pm&if;Z,m;wGif tpnf;ta0;wufjcif; odkYr[kwf w&m;½kH;rsm;wGifavhvmjcif; uJhodkYaom Oya'taxmuftuljyKaqmif&Gufonfh
wjcm;vIyf&Sm;rIrsm;udkvnf; rSwfom;Edkifonf/
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 313
vpOftpD&ifcHpmrsm;
rdrd\vpOftpD&ifcHpmonf oif\atmifjrifrIrsm;ESifh &ifqdkifcJh&aom pdefac:rIrsm;tygt0if wpfvtwGif; rdrd
vkyfcJhaom tvkyfrsm;udk uRefawmfwdkY &Sif;&Sif;vif;vif; em;vnfatmif a&;om;xm;&rnfjzpfonf/ rdrdwdkYtaejzifh vpOf
tpD&ifcHpmwdkif;wGif tenf;qHk; atmufygu@ (3) ckawmh yg0ifapcsifonf/
1/ udkifwG,fcJh&aomtrIrsm;rS pdwf0ifpm;zG,ftaumif;qHk;rsm;/ / wpfvtwGif; rdrdudkifwG,fcJhaom trItcsdKUudka&G;cs,fNyD;
taMumif;udpö? vIyfaqmifrIrsm;ESifh &vm'frsm;udk azmfjyyg/ jyif;xefonfh w&m; rQwrIr&Sdaom trIrsm; odkYr[kwf oifar;csifaom
ar;cGef;rsm;udk rdrdwdkYxH wifjyxm;aomtrIrsm; odkYr[kwf tm;wufp&m odkYr[kwf pdwfysuftm;i,fp&m &v'frsm;&cJhaomtrIrsm;
odk Yr[kwf taMumif;t&if; wpfckckaMumifh xl;jcm;aomtrIrsm;udk a&G;cs,fEdkifonf/ tpD&ifcHpmwGif aqG;aEG;Edkif&ef
trIydwfNyD;onftxd rdrdapmifhp&mrvdkyg/ ppfaq;aeqJJtrIrsm;udkvnf; rdrdaqG;aEG;Edkifonf/
2/ tjcm;vIyf&Sm;rIrsm;\ pdwf0ifpm;zG,ftaumif;qHk;rsm;/ / rdrdae&yfa'oudkausmfvGefí urf;vifhaxmufyHhjcif;ESifh
ynma&;BudK;yrf;csufrsm;? axmufyHhtm;ay;jcif;? w&m;½kH;wGifavhvmjcif;uJhodkYaom wpfvtwGif; rdrdvkyfcJhonfh wjcm;
vkyfaqmifcsufrsm;udk azmfjyyg/ þu@rSm &yf&GmvlUtzGJUtpnf;tqifhjyóemrsm;wGif rdrdBudK;yrf;cJhyHkrsm;udk aqG;aEG;&rnfh
ae&mjzpfonf/
3/ nd§EdIif;aqmif&GufrItwGuf ar;cGef;rsm;ESifh tBuHjyKcsufrsm;/ / wpfvwmumvtwGif; jzpfysufcJhonfht&m&mrsm;twGuf
rdrdwdkYtm; ar;vdkonfrsm;ESifh tBuHjyKcsufay;vdkonfrsm; jyKvkyf&ef tcGifhtvrf;ay;jcif;jzpfonf/
U KYAW MYINT LAW FIRM314
aemufqufwGJ - 13
trIonfpdwfauseyfrI&Sd^r&Sd yHkpH
(tcef;7wGifazmfjyxm;)
Source: Timap for Justice
trIonfpdwfauseyfrI&Sd^r&Sd yHkpH
trIeHygwf __________________________ trIonftrnf ____________________________ &ufpGJ _____________
trIqHk;jzwfrItay:oifpdwfauseyfrI&Sdygovm;/ tajzrSefudk0dkif;yg/ auseyfygonf ^ rauseyfyg/
rdrdwGif,ckuJhodkYqifwljyóemrsm;ay:aygufvmygu uRefawmfwdkY½kH;udkjyefvmygrvm;/
tajzrSefudk0dkif;yg/ rvmyg ^ raocsmyg ^ vmygrnf/
uRefawmfwdkY\0efaqmifrItay: rdrdpdwfauseyfrIudk tqifhtvdkufazmfjyay;yg/ (1) onf vHk;0pdwfauseyfrIr&Sdyg[k
qdkvdkNyD; (5) rSm vHk;0pdwfauseyfygonf[k qdkvdkygonf/
1 2 3 4 5
aemufxyfí xifjrifcsufrsm;ay;vdkygu ,ckpm&Guf\aemufausmwGif a&;Edkifonf/
trIonf\vufrSwf
.. ..
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 315
usrf;udk;pm&if;
Abdulai, E.S.,"Socio - Economic Rights: The Forgotten Rights?" in Mirror, Freetown, Sierra Leone: Fourah
Bay College, 2005.
American Bar Association, Guidelines for the Approval of Paralegal Education Programs, Chicago: American
Bar Association, 2003.
The Asia Foundation, Alternative Dispute Resolution, Phnom Penh: The Asia Foundation, 2001.
BlackSashEducationandTrainingUnit,ParalegalsandadviceOffices,Johannesburg:BlackSashandEducation
and Training Unit, 2005.
Bridges Across Borders Southeast Asia. "Consumer Law," in Community Legal Advisor Training Manual,
Phnom Penh: Bridges Across Borders Southeast Asia, 2005.
Bridges Across Borders Southeast Asia, Community Legal Education: A Global Method of Teaching About
Law, Human Rights and Democracy, Phnom Penh: Pannasastra University of Cambodia, 2005.
Brittain,V., and T.Hull, Paralegal Handbook, Clifton Park, NY: Thomson/ Delmar Learning, 2003.
Children's Legal Bureau, Children and Youth Foundation of the Philippines, and Terre Des Hommes, Paralegal
Manual for Child Abuse Cases, Manila: Children's Legal Bureau, 1998.
Community Law and Development Centre, http://www/.nadcao.org.za/index.php?option=com-content&tas
k=view&cid=6&Itemid=39(accessedOctober24,2006).
Dulo, Enricah A., and Pamela C.Tuiyott, Promoting Women's Human and Economic Rights in Rural Kenya-The
Case of Paralegal in Kenya, Washington, DC: the International Bank for Reconstruction and Development, 2004.
U KYAW MYINT LAW FIRM316
Golub,S., Beyond Rule of Law Orthodoxy: the Legal Empowerment Alternative, Washington, DC: Carnegie
Endowment for International Peace, 2003.
Hripticvschi,N.,"ProjectonReformingLegalAidinMongolia,"(internalmemo),Budapest:OpenSociety
Justice Initiative, 2005.
Khmer Institute for Democracy, Training of the Trainers Program, Phnom Penh: Khmer Institute for Democracy,
2004.
Konditi, L., Women: Their Community Their Rights: A Handbook for Paralegal Education Centre for Women
in Democracy, 1999.
Kover, A., Enhancing the Roma Minorities' Legal Awareness in Hungary: Teaching Law and Human Rights
and Democratic Participation in Roma Schools and Communities: Legal Consultation and Advocacy Program through
Paralegals, Budapest: Open Society Justice Initiative, 2004.
Kover,A.,ed., Paralegal Training Curriculum Development Workshop Handbook, Phnom Penh: Pannasastra
University Legal Clinic and Khmer Institute of Democracy, 2005.
Maru, V., "Between Law and Society: Paralegals and the Provision of Primary Justice Services in Sierra
Leone and Worldwide," in Yale Journal of International Law, 31:427-476, New Haven: Yale University Press, 2006.
McQuid-Mason,D., Assessment of Legal Aid in the Criminal Justice System in Malawi: Final Report for Penal
ReformInternational,(internalreport),London:PenalReformInternational,2006.
McQuid-Mason,D., Community Law and Rural Development Centre, Durban, South Africa: Community
Law and Rural Development Centre, 2006.
Medina,C.P., "Legal Aid Services in the Philippines, "Public Interest Law Institute, http// www.pili.org/index.
php?option=com-content&view=article&id=156&Itemid=95,(accessedMarch20,2007).
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 317
National Federation of Paralegal Associations, "General Information about Paralegals, "www.paralegals.org,
(accessedAugust12,2005)
Nay,D.,SemesterReport,CitizensAdvisoryProject,1January-31june2004,(internalmemo),PhnomPenh:
Khmer Institute for Democracy, 2004.
NetMBA,"SWOTAnalysis,"www.netmba.com,(accessedApril10,2007).
Ohm, Frans, "Reforming Primary Legal Aid in the Netherlan§d, " presented at Second European Forum on
Access to Justice, February 24-26, 2005,
Open Society Institute-Moldova, Report on Primary Legal Aid Needs Assessment of the Population from
Remote Rural Co,,unities, draft report, Open Society Institute-Moldova, 2005.
OpenSocietyInstitute-Mongolia,LegalGuide(Methodology),draftmanual,OpenSocietyForum-Mongolia,
2006.
Otto,M., Community Legal Advisor Daily Evaluation Form, Phnom Penh: Bridges Across Borders Southeast
Asia, 2005.
Pannasastra University of Cambodia, Clinical Legal Education Program Handbook, Phnom Penh: Pannasastra
University of Cambodia, 2005.
Paralegal Advisory Service, Energising the Criminal Justice System in Malawi, Lilongwe, Malawi: Paralegal
Advisory Service, 2004.
Paralegal Support Network, Manual for Paralegal Trainers, Nairobi, Kenya: Paralegal Support Network,
2005.
Rekosh, E., K.A. Buchko, and V. Terzieva, eds., Pursuing the Public Interest: A Handbook for Legal
Professionals and Activists, New York: Columbia Law School and Public Interest Law Initiative. 2001.
U KYAW MYINT LAW FIRM318
Roma Civil Rights Foundation and Legal Clinics and Street Law Programs, "Training and Employment of
Equal Chance Professionals," presentation at Transnational Equal Community Conference, 17-21 November 2006,
Budapest.
Sesay,D.,"TipsforCommunity-BasedParalegals,"(internalmemo),Freetown,SierraLeone:Timapfor
Justice, 2006.
Street Law, Inc., Elements of Lesson Design, Washington, DC: Street Law, Inc., 1999.
Street Law, Inc., Guidelines for Preparing Curriculum, Washington, DC: Street Law, Inc., 1999.
Street Law, Inc., Teaching Methods, Washington, DC: Street Law, Inc., 2000.
Tan, M.C., ed., Basic Paralegal Training Module: A Paralegal Trainer's Handbook, Manila: Paralegal Training
Services Center,1996.
Tibbitts, F., Kampong Chan notes, (internal notes from visit to Kampong Chan, Cambodia, with Pannasastra
UniversityClinicparalegalprogram),March7,2005.
Tibbitts, F., Roma Paralegal Training Project: Street Law Foundation, Hungary, (case study prepared for Open
SocietyJusticeInitiative),2005.
Tibbitts, F., and E.Keen, Adapting Lessons for Different Learners, Cambridge, MA: Human Rights Education
Associates, Inc., 1999.
United Nations Development Programme, Handbook on Monitoring and Evaluation for Results, New York:
United Nations Development Programme, 2002.
United States Agency for International Development, " Success Story: Raising Awareness of Malawian Rights,
www.usaid.gov/stories/malawi/ss-malawi/ss-malawi-law.html(accessedonMarch20,2007).
Werner, D., and B.Bower, Helping Health Workers Learn, Berkley, CA: The Hesperian Foundation, 1995.
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 319
U KYAW MYINT LAW FIRM320
vlxktajccHOya'taxmuftuljyKrsm; vufawGUvrf;ñTef 321