comparing coping strategies, happiness, hope for future in

Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry

Vol. 5/ No. 3/ 2018

Page: 38-52

Comparing Coping strategies, happiness, hope for future in adolescent's

survivor Bam earthquake with other adolescents Elnaz Afshari

1, Ahmad Zarei

2, Mjid Mahmoud Alilou

3, Fatemeh Nemati

4

1-Master of Child and Adolescent Clinical Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran. ORCID: 0000-0002-

4775-784X

2-Master of Child and Adolescent Clinical Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran. ORCID: 0000-0002-

0408-3654

E-mail: [email protected]

3-Professor, University of Tabriz, Faculty of Education and Psychology, Tabriz, Iran. ORCID: 0000-0002-7690-

196X

4-Professor, University of Tabriz, Faculty of Education and Psychology,Tabriz, Iran. ORCID: 0000-0002-7151-

2711

Received: 28/03/2018 Accepted: 09/09/2018

Abstract

Introduction: The earthquake is one of the largest and most devastating natural disasters,

which has various physical and psychological effects on people, especially children and

adolescents.

Aim: The aim of this study, was to compare the coping strategies, happiness and hope for the

future in the adolescents survivor of Bam earthquake with normal adolescents.

Method: In this study 143 adolescents survivor of Bam earthquake and 207 normal

adolescents were selected by multistage claster sampling and answered to Lazarus coping

strategies, Oxford happiness and Snyder hope for the future. Data were analyzed by

multivariate analysis of variance and T- independent group.

Result: Findings showed that survivors of earthquake use less problem-focused coping

strategies and use more emotional-focused coping strategies, as well as happiness and hope

for the future in them is lower than normal adolescents. Also, gender differences were

observed in the studied variables.

Conclusion: Based on these findings, by providing appropriate psychological measures and

training in coping strategies, the level of vulnerability of earthquake people can be

significantly reduced.

Keywords: Coping Strategies, Happiness, Hope for the future, Survivors of Earthquake

How to cite this article : Afshari E, Zarei A, Alilou M M, Nemati F. Comparing Coping strategies, happiness, hope for future in

adolescent's survivor Bam earthquake with other adolescents.. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry. 2018; 5 (3): 38-52 .URL : http://shenakht.muk.ac.ir/article-1-451-fa.pdf

Copyright © 2018 the Author (s). Published by Kurdistan University of Medical Sciences. This is an open access article distributed under

the terms of the Creative Commons Attribution-Non Commercial License 4.0 (CCBY-NC), where it is permissible to download, share, remix, transform, and buildup the work provided it is properly cited. The work cannot be used commercially without permission from the

journal.

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]

http://shenakht.muk.ac.ir/article-1-451-fa.html

http://dx.doi.org/10.29252/shenakht.5.3.38

پزشکی شناخت و روان مجله روانشناسی

7331، 3، شماره پنجمسال

33-25: صفحات

، شادکامی و امید به آینده در نوجوانان بازمانده از زلزله بمیا مقابلهمقایسه راهبردهای

عادی با نوجوانان

4فاطمه نعمتی ،3مجید محمود علیلو، 2احمد زارعی ،1الناز افشاری

.تبریز، ایران ،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسیشناسی بالینی کودک و نوجوان، دانشگاه تبریز، کارشناسی ارشد روان. 7

.، تبریز، ایرانکارشناسی ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. 5

[email protected] :ایمیل

.، تبریز، ایرانتربیتی و روانشناسیاستاد، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم . 3

.، تبریز، ایرانشناسیدانشیار، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم تربیتی و روان. 4

18/06/1331 :تاریخ پذیرش مقاله 83/87/7331 :تاریخ دریافت مقاله

چکیده

-شناختی مختلفی بر افراد جامعه بهکه اثرات جسمانی و روان ی استعیطب یایبلا نیرانگرتریو و ینتر بزرگ ازجملهزلزله : مقدمه

.گذاردویژه کودکان و نوجوانان می

ی بم با ای، شادکامی و امید به آینده در نوجوانان بازمانده از زلزلهی راهبردهای مقابلهپژوهش، مقایسهلذا هدف این :هدف

.نوجوانان عادی است

ای انتخاب شدند و ی خوشهگیرنفر از سایر نوجوانان به شیوه نمونه 581نوجوان بازمانده از زلزله بم و 743پژوهش در این :روش

ها با استفاده از آزمون داده. ای لازاروس، شادکامی آکسفورد و امید به آینده اسنایدر پاسخ دادندهای مقابلهراهبردهای به پرسشنامه

.های مستقل تحلیل گردیدگروه Tو (MANOVA) یتحلیل واریانس چندمتغیر

کمتر و از راهبردهای مدارای مسألهمقابلههای پژوهش نشان دادند که نوجوانان بازمانده از زلزله از راهبردهای یافته :هایافته

چنین هم. کنند و میزان شادکامی و امید به آینده در این افراد کمتر از نوجوانان عادی استای هیجان مدار بیشتر استفاده میمقابله

.مشاهده شد موردمطالعههای جنسیتی در متغیرهای تفاوت

ای راهبردهای مقابله های لازم در زمینهشناختی مناسب و آموزشدادن اقدامات روان ها با انجاماین یافته بر اساس :گیرینتیجه

.کاهش داد یتوجه قابلزده را به میزان پذیری افراد زلزلهتوان میزان آسیبمی

ای، شادکامی، امید به آینده، بازمانده از زلزلهراهبردهای مقابله :یدواژهکل

.است محفوظ کردستان پزشکی علوم دانشگاه براي نشر حقوق تمامی

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]



عادی ی، شادکامی و امید به آینده در نوجوانان بازمانده از زلزله بم با نوجوانانا مقابلهمقایسه راهبردهای 48

33-25، 7331، 3مجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت، سال پنجم، شماره

مقدمه

طبیعی مانند مواجهه با حوادث و رخدادهای ناخوشایند

قرار یرتأثزندگی فرد را تحت ،در دوران کودکی زلزله

و اثرات روانی و جسمانی متفاوتی خواهد خواهد داد

، کوتاهی قد و حاد های یماریباحتمال ازجملهداشت

دهد می شیسال افزا 2 ریرا در کودکان ز وزن کم

؛ لی و همکاران، 5873داتار، لیو، لینمایر و ستکر، )

-واکنش مانند یپزشک روانتظاهرات چنین، هم( 5871

اختلال ،یافسردگ ،سازگاریاسترس حاد، اختلال یها

خاص در یاسترس پس از سانحه، اختلالات اضطراب

بدریا، )خواهد داشت به دنبالی و غیره را دوران کودک

؛ سالیچولو 5883، کار ؛5875؛ وانگ و همکاران، 5874

معتقد است کودکانی 7تر علاوه،به (.5883و باسوغلو،

انی اند در اوایل نوجوکه با تروما یا فجایع مواجه شده

شوند و با احساس ناامیدی نسبت به آینده روبرو می

ای در جریان های مقابلهشدن راهبرد همچنین به شکسته

نجاریان و ؛ به نقل از 7337تر،)کند آسیب اشاره می

(.7313، براتی سده

تواند افراد امید به آینده به عنوان یک عامل شناختی می

اسنایدر .رسیدن به موفقیت یاری رساند درراهرا

ظرفیت یا قابلیت ادراکی برای عنوان بهامیدواری را

های مختلف برای رسیدن به ایجاد مسیرها و روش

اهداف خود و برانگیخته نمودن خویش معرفی نمود

استاتس معتقد است که امید چنین،هم(. 5885اسنایدر،)

که مؤلفه هستعاطفی و شناختی :یدارای دو مؤلفه

وقوع رویدادهای یکننده بینی یشپتواند عاطفی آن می

مثبت در آینده و در نتیجه افزایش سلامت روان باشد

علاوه، به(. 5877؛ وینینگ و همکاران، 5878استاتس، )

و بهزیستی بهتر رابطه دارد و مؤثر امیدواری با مقابله

دهای ی بین افسردگی و رویدارابطه ی کننده یلتعد

ناخوشایند زندگی است و با توجه کمتر به اطلاعات

1- Terr

منفی و توجه بیشتر به اطلاعات مثبت رابطه دارند

؛ کلبرر، 5872؛ کیاروچی و همکاران، 5871گریگس، )

تر معتقد است احساس آینده (. 5873کرینس و ولز،

نداشتن در کودکان ضربه دیده به ویژه در اوایل

نوجوانی وجود دارد و ممکن است مدت ها پس از

چنین نتایج هم(. 7337تر، )اوّلیه روی دهد یضربه

و سروش، ( 7313) همکارانهای نجاریان و پژوهش

که روبرو شدن نشان دادند( 7333)ای حجازی و اژه

به . شود، باعث افزایش ناامیدی در افراد میبا فجایع

بین دختران و پسران از نظر میزان امیدواری ،علاوه

؛5872گول و نظامی، )تفاوت معناداری وجود دارد

؛ (7313بهروزی و محمدی، ؛ 7331نژاد، آهنکوب

ی امید به آینده و روحیه توان گفت داشتنبنابراین می

، 5بورنس) استمروزی شاداب یکی از نیازهای انسان ا

توانند آن را تحت که حوادث ناخوشایند می( 5878

.قرار بدهند یرتأث

نشان دادند که میزان ( 5872)کالوو و همکاران

شادکامی افراد بعد از حوادث ناخوشایند طبیعی کاهش

شادکامی به درجه و میزانی که یک فرد . کندپیدا می

به عنوان اش یزندگی مطلوبیت کیفیت کلی درباره

شود، به عبارتی کند گفته مییک کل قضاوت می

دیگر شادکامی به این معناست که فرد چقدر از زندگی

؛ به نقل از زارع، 5881هاون، ون) بردخود لذت می

که هستند معتقد، (5888) علاوه داینربه(. 7338

شادکامی، نوعی ارزشیابی است که فرد از خود و

ورد و مواردی از قبیل رضایت آبه عمل می اش یزندگ

از زندگی، هیجان و خلق مثبت، فقدان افسردگی و

های مختلف آن نیز به شود و جنبهاضطراب را شامل می

، لوکاس و داینر) ها و عواطف استشکل شناخت

(.5881اسکولون،

2 -Burns

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]



47احمد زارعی و همکاران


علاوه افراد شاد در وجود خود احساس امنیت بیشتری به

ی ند، دارای روحیهگیرتر تصمیم میکنند، آسانمی

در ها آنمشارکتی بالاتری هستند و احساس رضایت

حسینی کسنویه، سلیمی و )زندگی بالاتر است

و افرادی ( 7333علی پور و شیبانی، ؛ 7335همکاران،

باشند بیشتر مبتلا که از شادکامی مناسب برخوردار نمی

به افسردگی، اضطراب و پیامدهای ناشی از آن بوده و

اعتیاد و رفتارهای نابهنجار اجتماعی بیشتر ها آندر

دیده شده و از امید به زندگی کمتری برخوردارند

بایلی ؛ 5872سپینهون، الزینگا، گیلتای و پنینکس، )

؛ به نقل از حسینی کسنویه و 7332 یلآرگاو 7333

علاوه شریفی و همکاران نشان به(. 7335همکاران،

زا رابطه حوادث استرس دادند که بین شادکامی و تجربه

شریفی، سوکی، تقربی و ) معناداری وجود دارد

(.7331اکبری،

کاهش ای تعدیلرا در ینقش مهم یا مقابله یهاراهبرد

-یم فایکودکان ا سازگاری بر زاحوادث استرس یرتأث

و افراد در مواجهه با ( 5888کوین و راسیوپو، ) کنند

کنند استفاده میحوادث طبیعی از راهبردهای متفاوتی

( 7331)لازاروس و فولکمن (. 5873سامارا ویرا، )

های رفتاری و تلاش»: اندمقابله را چنین تعریف کرده

ی شناختی که به طور مداوم در حال تغییرند تا از عهده

های خاص بیرونی یا درونی شخص که ورای خواسته

به نقل از ) «شوند، برآیندمنابع و توان وی ارزیابی می

(.7335نعمتی، هاشمی، علیلو، پورشریفی، بیرامی و

های متعدد حاکی از آن نتایج به دست آمده از پژوهش

ی ضعیف و ناکارآمد در است افرادی که منابع مقابله

مواجهه با فشار روانی دارند احتمال بروز مشکلات در

و اسماعیلی ،محمود علیلو، بخشی پور)آنان بیشتر است

چنین بعد از حوادث طبیعی و هم (.7331 ،انطوف

ای مثبت و منفی با راهبردهای مقابله( طوفان)ناخوشایند

لاک و سالیوان، )رابطه داشتند PTSDشدت نشانگان

پور و همکاران نشان علاوه در تحقیقی داعیبه (.5883

دادند که نوجوانان پسر بیشتر از نوجوانان دختر از

مراجعه به دیگران استفاده کردند ایراهبردهای مقابله

ای درحالی که دختران بیشتر از راهبردهای مقابله

؛ (7313، زاده یانبپور و داعی)ناکارآمد استفاده کردند

زا ی مقابله با حوادث آسیبها نحوهبنابراین پژوهش

.باشد یرگذارتأثفرد یسلامت روانتواند بر می

که کودکان و نوجوانان بخش مهم هر ییازآنجا

روند انجام دادن تحقیقات و اجتماع به شمار می

ی هایی در مورد نیازها، تقاضاها و نحوهبررسی

با توجه به . ها ضروری استبه آن یرسان خدمات

مخرب حوادث ناخوشایند طبیعی بر کودکان، یراتتأث

از بعد یشناخت روانداشتن اطلاعاتی در مورد مشکلات

تواند افزاید بلکه میفجایع نه تنها بر دانش موجود می

ای باشد جهت شناسایی مشکلات بازماندگان و زمینه

ی به پیشینهبا توجه . هابه آن ترمناسب رسانیخدمت

بر روی این ،و به رغم زلزله خیز بودن کشور ماپژوهش

، هدف لذا .نگرفته استموضوع بررسی چندانی شکل

ای، ی راهبردهای مقابلهضر، مقایسهی حامطالعه

-شادکامی و امید به آینده در نوجوانان بازمانده از زلزله

.ی بم با نوجوانان عادی است

روش

ی جامعه. استای مقایسه-پژوهش حاضر از نوع علی

ی نوجوانان شهرستان آماری پژوهش حاضر، شامل کلیه

سال 71تا 74ی سنی بم و شهرستان کرمان در فاصله

تا 74 نوجوان 328ی پژوهش حاضر حجم نمونه. است

نفر از کرمان 581نفر از بم و 743که استسال 71

-گیری نیز به صورت خوشهروش نمونه .دانتخاب شدن

به این صورت که ابتدا از دو . ای بودای چند مرحله

5ی آموزش و پرورش شهرستان کرمان، ناحیه ناحیه

مدرسه و از بین 58ی این ناحیه مدرسه 11و از انتخاب

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





در بم . کلاس به صورت تصادفی انتخاب شد 78ها آن

کلاس و از 5مدرسه انتخاب و از هر مدرسه 3نیز ابتدا

.هر کلاس چند نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند

لازم به ذکر است افرادی به عنوان نمونه انتخاب شدند

در سال سن داشتند و 2-5 که در زمان وقوع زلزله

شهرستان بم حضور داشتند، لذا افرادی که ساکن بم

هستند ولی در زمان وقوع زلزله در شهرستان بم حضور

به عنوان نمونه استفاده ها آننداشتند در پژوهش از

.استنشده

آوری اطلاعات به منظور جمع :مقیاس امیدواری

( 5888)یدر ی امید اسنامربوط به امید از پرسشنامه

سؤال هشت 75این پرسشنامه، شامل . استفاده شد

ای است این که آزمودنی چگونه در مورد گزینه

های کاملاً موافقم تا کند را از بین پاسخخودش فکر می

3و 1، 1، 2، 4، 3، 5، 7کاملاً مخالفم که به ترتیب نمره

کند و در نهایت نمره امیدواری گیرد را انتخاب میمی

78، 3، 5های سؤال. گیردقرار می 31-3ی محدودهدر

تفکر راهبردی 3و 1، 4، 7های تفکر عامل، سؤال 75و

.استنیز سؤالات انحرافی 77و 1، 2، 3های سؤال و

سازی این پرسشنامه در روایی و پایایی و همچنین بومی

از ( 7338)مطالعات قبلی توسط کرمانی و همکاران

ها در پژوهش آن. است ییدشدهتأطریق تحلیل عاملی

درصد از واریانس امید را تبیین 15ها و عوامل این گویه

ضریب اعتبار این ها آنعلاوه، در پژوهش به. نمود

و از 31/8مقیاس با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ

چنین در هم .آمده است به دست 37/8طریق بازآزمایی

همبستگی ( 7337)ان زمان اسنایدر و همکارروایی هم

گزارش -44/8این مقیاس را با مقیاس افسردگی بک

علاوه، در پژوهش کرمانی و به(. همان منبع)اند کرده

همبستگی مقاس امیدواری اسنایدر با ( 7338)همکاران

و همبستگی آن با -23/8مقیاس افکار خودکشی

شده و معنا زندگی های حمایت اجتماعی ادراکمقیاس

آمد که این امر نشانگر به دست 21/8و 48/8به ترتیب

همچنین در .روایی همگرا و واگرای مقیاس امید است

پایایی این ( 7333)پژوهش کیافر، کارشکی و هاشمی

و 38/8ابزار از طریق آلفای کرونباخ برای کل مقیاس

محاسبه 18/8و تفکر راهبردی 13/8برای تفکر عامل

.شده است

شادکامی نامه پرسش :دکامی آکسفوردآزمون شا

تهیه ( 7333)آکسفورد اولین بار توسط آرگیل و لو

گزاره است و از آن به 53این پرسشنامه، دارای . شد

سؤال این 53. شودطور وسیع در انگلستان استفاده می

( الف، ب، ج، د)ای گزینهپرسشنامه به صورت چهار

گیرد و در نتیجه می نمره 7، 5، 3، 4است که به ترتیب

نجفی و . گیردقرار می 31تا 8ی نهایی بین نمره

در هنجاریابی این پرسشنامه ضریب ( 7337)همکاران

را در کل 13/8و ضریب پایایی 38/8آلفای کرونباخ

علاوه، به به. آوردند به دستنمونه برای این مقیاس

منظور بررسی روایی همگرا و واگرای پرسشنامه،

-نمرات آن با نمرات، افسردگی، روانهمبستگی

-رونجوخویی، رضایت از زندگی، عزت نفس و برون

با شادکامی ها آنگرایی محاسبه کردند که همبستگی

بود که 15/8و 18/8، 17/8، -21/8، -13/8به ترتیب

ها بیانگر روایی همگرا و واگرای بالای این همبستگی

. استپرسشنامه

ی پرسشنامه :لازاروس های کنارآمدنمقیاس روش

ای است که ماده 11ای، یک آزمون راهبردهای مقابله

ای لازاروس و ی راهبردهای مقابلهبر اساس سیاهه

توسط لازاروس و فلکمن در سال ( 7338)فلکمن

ی وسیعی از افکار و ساخته شده است و دامنه 7332

اعمالی که افراد هنگام مواجهه با شرایط فشارزای

برند را مورد ارزیابی قرار بیرونی به کار می درونی یا

شود موقعیت در آغاز از آزمودنی خواسته می. دهدمی

فشارزایی را که اخیراً تجربه کرده به صورت شفاهی یا

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





نوشتاری شرح دهد سپس با خواندن عبارات پرسشنامه

مشخص کند که در موقعیت مورد نظر تا چه میزان از

در برخی . استفاده کرده استهریک از راهبردهای زیر

موارد، خود پژوهشگر موقعیتی خاص مانند درمان

پزشکی یا یک آزمون علمی را به عنوان موقعیت

آزمودنی به هر سؤال در . کندفشارزا مشخص می

صفر، به = هیچ وقت) یکرتل ایهای درجهمقیاس

.دهدپاسخ می( 3=و خیلی زیاد 5= ، اغلب7= ندرت

ی مستقیم، فاصله زیر مقیاسِ مقابله 3آزمون دارای ینا

گرفتن، خود کنترلی، طلب حمایت اجتماعی، پذیرش

ریزی شده و اجتناب، حل مسأله برنامه -مسئولیت، گریز

لازاروس ضریب اعتبار استارزیابی مجدد مثبت

بازآزمایی یا ثبات درونی را برای هریک از راهبردهای

چنین هم. استگزارش کرده /. 13تا /. 11 یامقابله

مدار ای هیجانآلفای کرونباخ برای راهبردهای مقابله

است 13/8مدار ای مسالهو برای راهبردهای مقابله 15/8

(.7333و سقطی زاده سرخاب، 7335 پورصادق،)

پس از کسب مجوز از آموزش و پرورش شهرستان

ها های مورد نظر از بین دبیرستانکرمان و بم، نمونه

های آوری پرسشنامهسبت به تکمیل و جمعانتخاب و ن

-ی اسنایدر، شادکامی آکسفورد و راهبردامید به آینده

برای این منظور . ای لازاروس اقدام شدهای مقابله

پژوهشگر دو هفته به مدارس مذکور مراجعه کرده و با

هماهنگی مسئولین و معلمان، اقدام به گردآوری

های حاصل داده. تآموزان نموده اساطلاعات از دانش

از پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چند

مستقل تجزیه هایگروه Tو ( MANOVA)متغیری

.و تحلیل شدند

هایافته

های پژوهش و تعیین معناداری بررسی فرضیه به منظور

ی بم با تفاوت میان گروه نوجوانان بازمانده از زلزله

متغیرهای پژوهش از نوجوانان عادی در هر یک از

استفاده ( (MANOVAتحلیل واریانس چند متغیره

افراد یشناخت یتجمعهای در رابطه با ویژگی. دش

از درصد 32/48است که ذکر قابل موردپژوهش

را درصد 74/23بم و ی زده زلزلهجمعیت نمونه را افراد

45/41دهند و همچنین نوجوانان عادی تشکیل می

درصد از حجم 21/25از حجم نمونه را پسران و درصد

های علاوه، یافتهبه .دهندرا دختران تشکیل می نمونه

های پژوهش در دو گروه مورد مطالعه در توصیفی متغیر

. استارائه شده 7-جدول

در دو گروه مورد مطالعه( میانگین و انحراف استاندارد)های توصیفی شاخص: 1-جدول

مقیاس گروه (انحراف استاندارد) یانگینم

51 78

18/53 32/3

نوجوانان بم

نوجوانان عادی

مدارای مسألهراهبردهای مقابله

81/37 25/3

53/38 14/77



مدارای هیجانراهبردهای مقابله

15/23 77/73

71/13 83/75



آیندهامید به

13/44 45/75

82/21 45/73



شادکامی

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





گروه کهتوان گفت می 7 های جدولیافتهبا توجه به

های امید به ی بم در مقیاسنوجوانان بازمانده از زلزله

-مسألهای آینده، شادکامی و همچنین راهبردهای مقابله

اند و در دست آوردهتری را بهمدار میانگین پایین

مدار با اندکی تفاوت ای هیجانراهبردهای مقابله

اماّ . اندمیانگین بالاتری را به خود اختصاص داده

استنتاج تفاوت معنادار بین دو گروه در این متغیرها

است که MANOVAآزمون یریکارگ بهمستلزم

.تفاوت روشن خواهد کرد زمینه را برای فهم این

لازم به ذکر است که قبل از انجام تحلیل واریانس،

ه یکی از های آن مورد بررسی قرارگرفتمفروضه

برابری است که باکس Mی آن آزمون هامفروضه

ماتریس کواریانس در دو گروه مورد مطالعه را نشان

و 51/34در این پژوهش باکس Mآزمون .دهدمی

01DFو =83/8F)مقادیر آن 183/4DFو =

2به (=

است، بنابراین این مفروضه در سطح آمده دست

(82/8>P) تعداد ییآنجاامّا از .محقق نشده است

بنابراین، محقق نشدن این پیش فرض استها زیاد داده

لون که چنین آزمونهم. آوردخللی را به وجود نمی

در مقادیر دهد را نشان می هاهمگنی واریانس

، =502F) های شادکامیبرای مقیاس آمده دست به

0DF1843DFو =

2، =482F) ، امید به آینده(=

0DF1843DFو =

2-ای مسألهراهبردهای مقابله، (=

318F= ،0DF) مدار1843DFو =

2 در سطح (=

(12/1>P) اما این ؛ شده استها محقق برابری واریانس

مدارای هیجانفرض برای راهبردهای مقابلهپیش

(532/3F= ،0DF1843DFو =

2در سطح (=

(12/1>P) برای بررسی پیش همچنین. محقق نشد-

آزمون از همبستگی متغیرهای مورد مطالعه فرض

محقق (P<110/1)سطح در استفاده شد که بارتلت

24/522X) گردید2توان از تحلیل واریانس لذا می ،(=

های این تحقیقچند متغیره جهت تجزیه و تحلیل داده

.استفاده کرد

قبل از تحلیل واریانس چندمتغیره برای تعیین علاوه، به

اثر متغیر گروه در متغیرهای پژوهش از آزمون اثر

؛ کهلامبدای ویلکز و اثر پیلایی استفاده شده است

آمد که به دست 718/73برای هر دو آزمون Fنسبت

.معنادار بود( P<0/05)در سطح

ها در بر تفاوت گروهبنابراین، هدف کلی مبنی

یعنی دو گروه مورد ؛ مثبت است موردمطالعهمتغیرهای

مطالعه در ترکیب متغیرهای مورد نظر تفاوت معناداری

این اساس، جهت تعیین تفاوت بر. با یکدیگر دارند

ی متغیرها به صورت جداگانه از نتایج ها در کلیهگروه

.متغیره استفاده شده است چندتحلیل واریانس

دو گروه ،رهییچندمتغ انسیوار لیتحل جیبا توجه به نتا

مدار باهم مساله یمورد مطالعه در کاربرد راهبردها

باو ( p=118/1و f=83/5) دارند معناداری تفاوت

استنباط نیچن 7 دو گروه در جدول نیانگیبه م توجه

51 نیانگیشود که نوجوانان بازمانده از زلزله بم با میم

کمتر از 18/53 نیانگیبا م ینوجوانان عادنسبت به

اما نتایج کنندیاستفاده م مدارمساله یامقابله یراهبردها

و f=208/1)مدار مربوط به تفاوت راهبردهای هیجان

434/1=p) به. در دو گروه مورد مطالعه معنادار نبود-

نشان داد که دو رهیچندمتغ انسیوار لیتحل جینتا علاوه

باهم تفاوت یشادکام زانیگروه مورد مطالعه از نظر م

ا توجه بهب (=110/1pو f=150/58)د دارن یمعنادار

دو گروه مشخص 13/44 نیانگیو م 7 جدول یهاداده

ینوجوانان بازمانده از زلزله بم از شادکام دیگرد

چنین، هم. برخوردارند ینسبت به نوجوانان عاد یکمتر

ندهآیبه دیام زانیم دو گروه دربین یتفاوت معنادار

نییتع یبرا (p=110/1و f=545/01)مشاهده شد

استفاده 7 جدول یهااز داده زیجهت تفاوت دو گروه ن

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





زانیم دهدینشان م 15/23 نیانگیمبا توجه به شد که

از زلزله بم نسبت به اندهدر نوجوانان بازم ندهآیبه دیام

.کمتر است ینوجوانان عاد

جهت بررسی تفاوت های جنسیتی در متغیر راهبردهای

ای مورد مطالعه نیز از آزمون تحلیل واریانس چند مقابله

قابل ذکر است که قبل از . متغیره استفاده شده است

انجام آزمون تحلیل واریانس چند متغیره، پیش فرض

لون مورد و باکس M یها آزمونی های آن به وسیله

پیش فرض برابری ماتریس .بررسی قرار گرفتند

با توجه به باکس Mبا استفاده از آزمون کواریانس

باکس، =882/02M)آمده به دستمقادیر

520/2F= ،8DF1521/4DFو =

2در سطح (=

(P<0/05) برای بررسی همچنین .نشده استمحقق

از آزمون متغیرها ی برابری واریانس خطایمفروضه

برای راهبردهای که نتایج آن لون استفاده شده است

185/0F= ،0DF)مدار ای مسالهمقابله1و =

040DF2مدار ای هیجانو برای راهبردهای مقابله (=

(344/1F= ،0DF1040DFو =

2در که است (=

-به. محقق شده استاین مفروضه (P< 12/1)سطح

به رهای مورد مطالعه علاوه، اطلاعات توصیفی متغی

.استشرح زیر

دیها مشخص گردداده لیو تحل هیتجز جیبه نتا توجه با

و 24/51 نیانگیکه دختران بازمانده از زلزله بم با م

گروه از نیکمتر از پسران ا 31/78 انحراف استاندارد

مدار جانیه راهبردهای از شتریمدار و بمساله یراهبردها

استفاده ( 37/3=و انحراف استاندارد 37/35= میانگین)

ن دو گروه از یدهد که بینشان م جیبعلاوه نتا .کنندیم

و انحراف 71/41=میانگین: دختر) یشادکام زانینظر م

و انحراف 33/43=میانگین: ؛ پسر38/73=استاندارد

.وجود ندارد یداریتفاوت معن (11/78=استاندارد

نیانگیبه دختران بازمانده با م پسران نسبت نیهمچن

به دیام زانیز ما 82/77 و انحراف استاندارد 13/17

.برخوردارند یشتریب ندهآی

های جنسیتی در استفاده از برای بررسی تفاوت

لکز استفاده یای از آزمون لامبدای وراهبردهای مقابله

و در آمده دست به =551/3Fکه نسبت شده است

برای بررسی چنین هم .استمعنادار (P< 12/1) سطح

از ای بر اساس جنسیت استفاده از راهبردهای مقابله

جدول)شد استفادهآزمون تحلیل واریانس چند متغیره

5.)

نتایج تحلیل واریانس چند متغیره: 2-جدول

Sig F میانگین

مجذورات

DF مجموع

مجذورات

متغیرها

212/8

783/8

335/8

184/5

313/33

437/533

7

7

313/33

437/533

راهبردهای مقابله ای مسأله مدار

راهبردهای مقابله ای هیجان مدار

جنسیت

-

-

-

-

255/788

114/333

747

747

152/74713

113/75145

راهبردهای مقابله ای مسأله مدار

راهبردهای مقابله ای هیجان مدار

خطا

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





آزمون لامبدای ویلکز در سطح بودن معناداربا توجه به

(12/1 P <) نتایج تحلیل واریانس چند چنین،هم و

توان گفت دختران و می، (5 جدول)در شده ارائهمتغیره

ای ی بم از نظر راهبردهای مقابلهاز زلزله پسران بازمانده

.با هم متفاوت اند

دختران و پسران بازمانده از به منظور بررسی تفاوت بین

از روش و امید به آینده ر میزان شادکامیظزلزله بم از ن

T های مستقل استفاده شد که نتایج آن در جدولگروه

.ارائه شده است 3

ی بمدختران و پسران بازمانده از زلزلهو امید به آینده ی میزان شادکامیهای مستقل برای مقایسهگروه Tآزمون نتایج : 3-جدول

همگنی واریانس Tمستقل

گروه ها

متغیرها

تفاوت

خطای استاندارد

تفاوت

میانگین

D

F

Si

g

T Sig F

81/5 35/5 7

12/8

74

7

شادکامی 823/4 84/8 31/7

74/5 18/2- 8

83/8

74

7

امید به آینده 75/1 87/8 -12/5

Tشود مشاهده می 3-گونه که جدولهمان

( > P 12/1) در سطح درمورد شادکامی آمده دست به

یعنی بین دو گروه دختر و پسر . باشدمعنی دار نمی

ی بم از نظر میزان شادکامی تفاوت بازمانده از زلزله

دو بین آمده دست به T همچنین .معناداری وجود ندارد

12/1)سطح در دختر و پسر از نظر امید به آینده گروه

P<) یعنی، دو گروه دختر و پسر ؛استدار معنی

مید به آینده با هم ی بم از نظر میزان ابازمانده از زلزله

.تفاوت دارند

گیریبحث و نتیجه

ای، ی راهبردهای مقابلهی حاضر، مقایسههدف مطالعه

-نوجوانان بازمانده از زلزلهشادکامی و امید به آینده در

طور که مشاهده شد همان .ی بم با نوجوانان عادی است

معنادار در تفاوت دهنده نشانهای این پژوهش یافته

مدار در بین دو گروه مورد ای مسالهراهبردهای مقابله

-ای هیجاندر راهبردهای مقابله که یدرحال مطالعه بود،

این یافته با نتایج . مدار تفاوت معناداری دیده نشد

ژانگ و همکاران ،(5873)سامارا ویرا هایپژوهش

که اظهار داشتند ( 5874)نعیم و آنیلا و (5878)

-ای در افرادی که با فاجعه روبرو بودهراهبردهای مقابله

، در یک راستا اند نسبت به سایر افراد متفاوت است

.است

ترس بیشتر افرادی که تحت اس دهندها نشان میاین یافته

ای کمتر سازگارانه استفاده اند از راهبردهای مقابلهبوده

و یسجفر چانگ، لی، کانر، دیویدسون،)کنند می

-از سوی دیگر، نوجوانان بازمانده از زلزله(. 5883لای،

-ای هیجانبم با نوجوانان عادی در راهبردهای مقابلهی

توان گفت میها در تبیین این یافته، شتندمدار تفاوت ندا

-های مقابلههای مختلفی در انتخاب نوع راهبرکه متغیر

عقاید فرد در مورد منبع یرنظعواملی . ای مؤثر هستند

گرایش به نوروزها و حمایت کنترل، عزت نفس فرد،

از آن جایی (. 7313، همکاراننجاریان و ) یاجتماع

بنابراین اند که این عوامل در تحقیق لحاظ نشده

این بازمانده و نوجوانان عادی از لحاظ نوجوانان

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





و ممکن است این عوامل اندبه خوبی همتا نشدهمتغیرها

.بوده باشند یرگذارتأثهای این پژوهش در یافته

ی بم با بین نوجوانان بازمانده از زلزلهچنین، هم

نوجوانان عادی از نظر میزان شادکامی تفاوت وجود

ای نجاریان و هبا نتایج پژوهش همسوکه شتدا

، یان (7337)، خسروی و چراغ ملایی (7313) همکاران

دارند که اظهار می( 5878)ژانگو، چن، گوا، تان و لیا

توانند بر میزان شادکامی افراد قربانی حوادث فشارزا می

.باشد، است یرگذارتأث

شود ی بیوشیمیایی مغز چنین فرض مینظریه بر اساس

کنترل یرقابلغها با فشارزاهای شدید و که مواجهه انسان

ها از مواد ضد درد های کاتکولامینموجب تخلیه پایانه

ها ی کاتکولامینشود که این تخلیهمی دهنده و تسکین

از جمله کاهش انگیزش و PTSD علائمسبب بروز

رسد که علاوه، به نظر میبه .شودافت فعالیت می

ه با حوادث فشارزا مسیرهای عصبی و مغزی در مواجه

توان به مسیرهای از جمله می .گیرندقرار می یرتأثتحت

های دوپامینی، سروتونینی، بنزودیازپینی، مسیر افیون

-هیپوفیز –ی فوق کلیه زای مغزی و محور غدهدرون

کرد که ترشح مواد شیمیایی درون اشاره هیپوتالاموس

از جمله سروتونین را ( عصبی یها دهنده انتقال)مغزی

شواهد حاکی از آن است که . دهندقرار می یرتأثتحت

توانند از ی حیوانات با فشارهایی که نمیپس از مواجهه

و یابدها کاهش میها بگریزند، سروتونین بدن آنآن

افسردگی و علائمچنین تغییرات سروتونین منجر به هم

ی به ایجاد رابطه با علاقگعدم لذت از زندگی و نیز بی

گیلپین و )شود می PTSD سایرین در افراد مبتلا به

-بنابراین می؛ (5875؛ پیتمان و همکاران، 5871وینر،

های عصبی توان گفت که این تغییرات در انتقال دهنده

یرگذارتأثهای مغزی بر میزان شادکامی افراد و سیستم

.هستند

ازمانده از مشخص گردید که نوجوانان بعلاوه، به

ی بم از نظر میزان امید به آینده با نوجوانان عادی زلزله

این یافته با نتایج پژوهش های ؛ کهتفاوت دارند

و همکاران ، سروش(7313) همکاران نجاریان و

که معتقدند روبرو شدن با فجایع، ( 7337)تر و ( 7333)

.شود، همسو استباعث افزایش ناامیدی در افراد می

توان گفت که این نوجوانان در می هایافتهن این در تبیی

محوری ی خودو در مرحله (سالگی 2-5)سن کودکی

. اندرو شدههای حاصل از آن روبهو پیامد زلزلهرشد با

است که کودکان خود ایدورهدر واقع سن ذکر شده،

خواهند شرایط و می بینندرا در انجام هر کاری توانا می

باشد، بنابراین مواجهه با ها آنتحت کنترل و سیطره

در مورد ها آنزلزله در این مرحله از رشد بر دیدگاه

یاز طرف. ای گذاشته استمنفی یراتتأثخودشان و دنیا

شود که مدام از آنجایی آغاز می ناامیدی دیگر این

خ که اتفاقات مثبت ردهد یا ایناتفاقات منفی رخ می

های حوادث منفی به عنوان موقعیت. دهدنمی

فرد بر اثر یجهدرنت. کنندعمل می ی ناامیدیبرانگیزاننده

های تواند موقعیتناامیدی به شدت غیرفعال شده، نمی

امیدی، شخص را نا. مختلف را بسنجد و تصمیم بگیرد

شکند و او را در برابر عوامل به سرعت در هم می

کند و با گذشت زمان گرفتار میدفاع و فشارزا، بی

علیزاده )دهد شخص تمام امید خود را از دست می

(.7337اقدم،

ی بم در دختران و پسران بازمانده از زلزلهعلاوه میان به

این ؛ کههای مشاهده شدای تفاوتراهبردهای مقابله

بردبار ،(7313)زاده پور و بیانهای داعیبا پژوهشیافته

، (5878)، ژانگ و همکاران (5888)نایدر ، اس(7335)

، ماتود (5883)، رنک و کریزی (5874)نعیم و آنیلا

ای که به تفاوت کاربرد راهبردهای مقابله( 5884)

اند، دیده پرداختههای آسیبدختران و پسران گروه

کنند که دختران بیشتر از این نتایج، بیان می. استهمسو

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





مدار و پسران از راهبردهای ای هیجانراهبردهای مقابله

با توجه به این . کنندای مسأله مدار استفاده میمقابله

های بر حسب ویژگی توان گفت که مردانمی هایافته

مستقیماً و فعالانه بر رویداد یا مسأله تمرکز جنسیتی

زنان بیشتر از مردان به تجارب هیجانی خود ودارند

همچنین (.7333ندائی، ) دهندتوجه و واکنش نشان می

مبتنی بر هیجان یریپذ جامعهویژگی ذاتی زنان و

کند که به جای درگیری در موقعیت به ایجاب می

طبق چنانچه. بازسازی هیجانی و تنظیم آن اقدام کنند

پذیری اصل یادگیری و تئوری زیستی زنان با جامعه

در . کنندجنسی ویژه و مبنای زیستی متفاوت عمل می

ل، مردان با ابراز نکردن هیجانات و احساسات و مقاب

کنند و به ارزیابی کمک نخواستن، بر مسأله تمرکز می

(.5881تیمرز، جانیکی و هلگسون،)کنند آن اقدام می

مشخص گردید که دختران و پسران بازمانده چنینهم

ی بم از نظر میزان شادکامی با هم تفاوتی از زلزله

با نتایج شیخ مونسی، ضرغامی، این یافته ؛ کهندارند

، باقری، اکبری، حاتمی (7333)ملو و علی محمدی دخا

که اظهار کردند ( 7337) و همکاران و مانی( 7338)

شادی تنها حالتی درونی نیست و با مشخصات

ای ندارد، همسو است و با نتایج وود دموگرافیک رابطه

شتی لسانی و آهنکوب هد، د(7333)و همکاران

که ( 7333)، شریفی، سوکی، تقریبی و اکبری (7333)

شادی را در زنان بیشتر از مردان ارزیابی کردند،

.است مسوناه

توان گفت که شادکامی تنها یک حالت روانی یا می

در . ذهنی نیست بلکه به وضعیت مغز نیز ارتباط دارد

های شناختی اعتقاد بر این است که افراد شادکام نظریه

کنند تجربه می را نگی مطلوب بیشتریهای فرهرویداد

های خنثی را به صورت مثبت و رویدادچنین و هم

در واقع، . گیرندتر در نظر میهای مثبت را مثبترویداد

شان قادرند که با افراد بدون در نظر گرفتن جنسیت

شان را ، خوشبختی ذهنی و شادکامیکنترل افکارشان

دانشمندان (. 5883بکت و زاز نیسکی، )افزایش دهند

شناسی معتقدند که ترکیبات شیمیایی و کارکرد عصب

... مغز کسانی که دارای خلق شاد، افسرده، خشمگین و

و شادکامی به فعالیت منطقه هستند با هم تفاوت دارد

؛ به نقل از 5888کار،)جلویی قشر مخ مربوط است

این، بر نقش عوامل علاوه بر (.7331خلیلی جاوید،

در شادکامی نیز ایو زمینه یشناس جامعهشخصیتی،

(.5881هالر و هادلر، )تأکید شده است

که میزان امید به نشان داده شداین پژوهش علاوه، دربه

ی بم با هم آینده دختران و پسران بازمانده از زلزله

دختران بازمانده از زلزله بم میزان امید و متفاوت است

این یافته با نتایج . ه آینده کمتری نسبت به پسران دارندب

که نشان داد ( 7333) و همکاران سروش یها پژوهش

زا بر روی میزان امید به آینده زنان تأثیر حوادث فشار

گول و های گذارد، همسو و با نتایج پژوهشمی

بهروزی و و (7331)، آهنکوب نژاد (5872)همکاران،

نشان دادند میزان امید به آینده در که( 7313) همکاران

دختران تحت تأثیر حوادث فشارزا بیشتر از پسران است

و صیادی و جوان ( 7333)و همچنین با نتایج عبدالهی

که اظهار کردند دختران و پسران از ( 7337)مجرد

. استآینده تفاوتی ندارند، ناهمسو به یداملحاظ میزان

-باورند که آسیبمتخصصان بهداشت روان بر این

های پذیری، نسبت شیوع و در مواردی نوع آسیب

همچنین، . روانی برحسب جنسیت، متفاوت است

های زنان و مردان را در ، تفاوتشناختی یستزدیدگاه

پذیری بیشتر زنان در مراحل مختلف چهارچوب آسیب

مشاهده قابلهای گوناگون شان و در فرهنگزندگی

برخی علاوه،به (.5885دیگران، کیمبرلینگ و )داند می

ناشی از طرف یکاز نیز این تفاوت در واکنش مردان را

از رویداد و از ها آنی تفسیر عوامل شناختی و نحوه

. ندنادمیمرتبط ها آنسویی دیگر با نقش اجتماعی

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





توان گفت در هنگام بروز یک ، میدیگر یعبارت به

خود آنان مغایرت ، ادراک فاعلی مردان با مفهوم حادثه

کنند تا با تغییر مسیر دارد در نتیجه کوشش می

چنین فرآیندی به . افکارشان تعارض را کاهش دهند

ها در مردان و سهولت بیشتر در نمایش توقف بروز نشانه

(.7333ساکس و ولف، )شود میمنجر ها در زنان نشانه

علاوه، نشان داده شده است که امیدواری با مقابلهبه

-رابطه ی کننده یلتعدو بهزیستی بهتر رابطه دارد و مؤثر

ی بین افسردگی و رویدادهای ناخوشایند زندگی است

(.5872؛ کیاروچی و همکاران، 5871گریگس، )

توان گفت با توجه ها میدر مجموع بر اساس این یافته

پذیری بیشتر کودکان به زلزله خیز بودن ایران و آسیب

ت آن، در نظر گرفتن این متغیرها و بلند مد یراتتأثو

تواند در مورد افراد بازمانده از زلزله می ها آنتوجه به

ای داشته باشد و با انجام دادن نتایج مثبت و ارزنده

های لازم در شناختی مناسب و آموزشاقدامات روان

پذیری توان میزان آسیبای میراهبردهای مقابله زمینه

.ه میزان قابل توجهی کاهش دادزده را بافراد زلزله

هایی دارد به اینکه هر پژوهشی محدودیت با توجه

یکی از . پژوهش حاضر نیز از این قاعده مستثنی نیست

خود های این پژوهش استفاده از ابزارهای محدودیت

از دیگر . استها آوری دادهدر جمع یگزارش

های این پژوهش عدم کنترل متغییرهایی محدودیت

اقتصادی، میزان تحصیلات -وضعیت اجتماعی مانند

های شخصیتی و میزان مواجهه با فاجعه والدین، ویژگی

های آتی به شود در پژوهشلذا پیشنهاد می. است

.گری این متغیرها پرداخته شودبررسی نقش میانجی

در پایان پژوهشگران از تمام افرادی که در این پژوهش

اند همکاری کرده ها آن اند و صبورانه بامشارکت داشته

انگیز اخیر در کمال تشکر را دارند و همچنین زلزله غم

گویند و کرمانشاه را به تمام مردم ایران تسلیت می

های این پژوهش جهت بهبود حال امیدوارند که یافته

شناسان، بازماندگان از این زلزله مورد استفاده روان

.گیرد این حرفه قرار یانمتصدمددکاران و تمام

References

Abdollahi, M. (2010). Sociological Explanation of

Hope for the Future. Quarterly Journal of Social

Science Education, 49, 34-41. (Persian)

Ahankoubnejad, M. R. (2008). Survey of relationship

between individual characteristic and out

looking hope in youth of Ahwaz city.

Univercity of Tabriz, Master's thesis. (Persian)

Alipour, A., Hashemi, T., Babapour, J., & Tousi, F.

(2010). Relationship between Coping Strategies

and Happiness among University Students.

Journal of Scientific and Research in

Psychology Tabriz University, 5(18). (Persian)

Alizadeh Aghdam, M. B. (2013). A study of hope in

the future among students and It's affecting

factors. Journal of Applied Sociology, 48(4),

189-206. (Persian)

Argyle, M., Martin, M., & Lu, L. (2001). spielberge.

sarasonl testing for stress and happiness: the role

of social and cognitive factors. Stress and

Emotion, 173-187.

Baqeri, F., Akbarizadeh, F., & Hatami, H. R. (2011).

The relationship between spiritual intelligence

and happiness and demographic variables in

nurses of Fatemeh Alzahra and Bennet Alhodi

Hospitals in Bushehr. Bimonthly Iranian South

Medical Journal, 14(4), 265-263. (Persian)

Bedriye, A. k. (2014). Determination and Evaluation

of Effects of Earthquake on School Age

Children's (6-12 Years Old) behaviors. Procedia

- Social and Behavioral Sciences, 152, 845-851.

Behrouzi, N., & Mohammadi, N. (1999). The

Relationship between the Meaning of Life and

Hope in Shiraz University Students.

Proceedings of the 4th Students' Mental Health

Seminar. (Persian)

Bekhet, A. K., Zauszniewski, J. A., & Nakhla, W. E.

(2008). Happiness: Theoretical and empirical

considerations. In Nursing Forum, 43 (1), 12-23.

Bordbar, M. (2003). Comparison of coping strategies

in successful and unsuccessful students.

Univercity of Shiraz, Master's thesis. (Persian)

Burns, G. W. (2010). Happiness, healing,

enhancement. Published by john wiley & sons.

Hobken, New Jersey.

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





Calvo, R., Arcaya, M., Baum, C. F., Lowe, S. R., &

Waters, M. c. (2015) Happily Ever After? Pre-

and-Post Disaster Determinants of Happiness

among Survivors of Hurricane Katrina. J

Happiness Stud, 16(2), 427-442.

Chang, C. M., Lee, L. C., Connor, K. M., Davidson,

J. R., Jeffries, K., & Lai, T. J. (2003).

Posttraumatic distress and coping strategies

among rescue workers after an earthquake. The

Journal of nervous and mental disease, 191(6),

391-398.

Ciarrochi, J., Parker, P., Kashdan, T. B., Heaven, P. C.

L., & Barkus, E. (2015). Hope and emotional

well-being: A six-year study to distinguish

antecedents, correlates, and consequences. The

Journal of Positive Psychology, 1-13.

Coyne, J. C., & Racioppo, M. W. (2000). ‘Never the

twain shall meet? Closing the gap between

coping research and clinical intervention

research’, American Psychologist, 55(6), 655–

64.

Daipour, P. (1999). Preliminary survey of adolescents

coping scale in Tehran students, Tehran

psychiatric institute, Master's thesis. (Persian)

Datar, A., Liu, J., Linnemayr, S., & Stecher, C.

(2013). The impact of natural disasters on child

health and investments in rural India. Social

Science & Medicine, 76, 83-91.

Dehdashti Lesani, M., & Ahankoubnejad, M. (2010).

Evaluation of happiness in native and nonnative

students of Shahid Chamran University in

Ahwaz and its relation with academic

performance. (Persian)

Diener, E., Lucas, R. E., & Scollon, C. N. (2006).

Beyond the hedonic treadmill: revising the

adaptation theory of well-being. American

Psychologist, 61(4), 305.

Gilpin, N. W., & Weiner, J. L. (2017). Neurobiology

of comorbid post-traumatic stress disorder and

alcohol-use disorder. Genes Brain Behavior,

16(1), 15–43.

Griggs, S. (2017). Hope and Mental Health in Young

Adult College Students: An Integrative Review.

Journal of Psychosocial Nursing and Mental

Health Services, 55(2), 28-35.

Gull, M., & Nizami, N. (2015). Gender Difference on

Hope & Psychological Well-being among the

Parents of Differently Abled Children. The

International Journal of Humanities & Social

Studies, 3(9), 1-4.

Haller, M., Hadler, M. (2006). How social relations

and structures can produce happiness and

unhappiness: an international comparative

analysis, social Indi cators Research.

Hashemi, T., Aliloo, M. M., Poursharifi, H., Bayrami,

M., & Nemati Sogolitappeh, F. (2013). The role

of personality characteristics and coping

strategies in self-care of patients with Type2

diabetes. Journal of Clinical Psychology, 5(2),

89-99. (Persian)

Hosseini, F., Salimi, T., Nadi- Sakhvidi, M., &

Ahmadi, E. (2015). Happiness in Externs in

Shahid Sadoughi University of Medical

Sciences in 2012, J Shahid Sadoughi Univ Med

Sci, 23(2), 1945-52. (Persian)

Kar, N. (2009). Psychological impact of disasters on

children: review of assessment and

interventions. World j pediatr, 5(1), 5-11.

Kelberer, J. A, Kraines, M. A., & Wells, T. T. (2018).

Optimism, hope, and attention for emotional

stimuli. Personality and Individual Differences,

124, 84-90.

Kermani, Z., Khodpanahi, M., & Heidari, M. (2011).

Psychometrics features of the Snyder hope

scale. Journal of Applied Psychology, 5(3), 7-

23. (Persian)

Khalili Javaidharis, F. (2009). The relationship

between psychological hardiness and social

support with happiness in high school students.

University of Tabriz, Master's thesis. (Persian)

Khosravi, Z., & Cheraq Mollaii, L. (2012). Social

commitment, happiness and mental health

among high school and university students a

comparative study emphasizing gender.

Quarterly women study, 10(1), 7-35. (Persian)

Kiafar, M. S., Kareshki, H., & Hashemi, F. (2014).

The role of hope components and optimism on

academic motivation of graduate students of

Ferdowsi University and Mashhad University

of Medical Science. Iranian Journal of Medical

Education, 14(6), 517-526. (Persian)

Kimberling, R., Ouimette, P., & Wolfe, J. (2002).

Gender and PTSD. New York: Guilford Press.

Lasting full fillment. NewYork: free press.

Lack, C.W., & Sullivan, M.A. (2008). Attributions,

coping, and exposure as predictors of long-term

posttraumatic distress in tornado-exposed

children. Journal of Loss & Trauma, 13(1), 72–

84.

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). The concept of

coping in stress, appraisal, and coping. New

York: Spinger.

Li, N., Wang, Y., Yu, L., & Et al. (2017). Long-term

effects of earthquake experience of young

persons on cardiovascular disease risk factors.

Arch Med Sci, 13(1), 75–81.

Mahmood Aliloo, M., Bakhshipour, A., Esmaeili,

M., &, Toofan Tabrizi, M. (2010). Personality

traits and coping styles in patient with essential

hypertension. Medical Journal of Tabriz

University of Medical Science, 23(2), 61-66.

(Persian)

Mani, A., Tahmasebi, S., & Hadian Fard, H. (2002).

Study of vitality in a group of students in Shiraz

University, Iranian Congress of Psychology.

Tarbiat Moalem University. (Persian)

Matud, M. P. (2004).Gender differences in stress and

coping styles. Personality and individual

Differences, 37, 1415-1401.

Naeem, A., & Anila, K. (2014). Coping strategies as a

predictors of psychological distress and post

traumatic growth among flood affected

individuals. Journal of Alcholism & Drug

dependence.

Najafi, M., Dehshiri, Gh., Dabiri, S., Sheikhi, M.,

& Jafari, N. (2013). Psychometric properties of

Farsi version of the Oxford happiness

questionnaire among college students. Training

Measurement, 10(3), 55-73. (Persian)

Najjarian, B., & Barati Sade, F. (2000). The

psychological consequences of catastrophes.

Tehran, Masir. (Persian)

Nedaii, A. (2014). Study of gender differences in

coping strategies in marital adjustment and its

comparison. Journal of Women's Studies

Sociological and Psychological, 12(3). 141-167.

(Persian)

Nejati, H. (2009). Child psychology, Bikaran, Tehran,

10. (Persian)

Nemati Sogolitappeh, F. (2012). The role of

personality traits in self-care behaviors and

treatment outcomes in patients with type 2

diabetes due to the moderating role of coping

styles. University of Tabriz, Phd thesis. (Persian)

Peterson, c. (2000). The future of optimism.

American psychologist, 55, 35-44.

Pitman, R. K., Rasmusson, A. M., Koenen, K. C., &

et al. (2012). Biological Studies of Posttraumatic

Stress Disorder. Nat Rev Neurosci, 13(11), 769–

787.

Poursadeq, Z. (2013). The effectiveness of group

counseling based on rational-emotional-

behavioral approach on emotional regulation

and coping strategies for mothers of children

with cerebral palsy. University of Tabriz,

Master's thesis. (Persian)

Rank, K., & Creasey, G. (2003).The relationship of

gender identify and coping strategies in late

adolescents. Jornal of adolescents. 159-198.

Salcioglu, E., & Basoglu, M. (2008). Psychological

effects of earthquakes in children: prospects for

brief behavioral treatment. World J Pediatr, 4(3),

165-72.

Samaraweera, H. U. S. (2018). Coping strategies

identified and used by victims of flood disaster

in Kolonnawa area: An analysis from a social

work perspective. Procedia Engineering, 212,

675-682.

Saxe, G., & Wolfe, J. (1999). Gender and post-

traumatic stress disorder. In Saigh P. A.,

Bremmer J.D., (editors). Post-traumatic Stress

Disorder. Allyn and Boston, Mass: Bacon.

Seghatizadeh Sorkhab, M. (2011). Comparison of

defense mechanisms and coping strategies in

depressed, anxious, stressed, mixed and normal

individuals. Univercity of Tabriz, Master's thesis.

(Persian)

Seyyadi, A., & Javanmojarad, N. (2012). Evaluation

of hope among students, Proceedings of the

Sixth Conference of Gilan University student's

mental health. (Persian)

Sharifi, Kh., Sooky, Z., Tagharrobi, Z., & Akbari, H.

(2010). Happiness and its related factors among

the students of Kashan University of medical

sciences in 2006-7. Feyz, Journal of Kashan

University of Medical Sciences, 14(1), 62-69.

(Persian)

Sheikhmoonesi, F., Zarghami, M., Khademloo, M.,

& Alimohammadi, M. M. (2013). Happiness

and associated demographic factors among

medical students of Mazandaran University of

Medical Science, 2010. Journal of Mazandaran

University of Medical Science, 22(97), 132-137.

(Persian)

Snyder, C. R. (2000). Hand book of hope. Sandiego:

Academic press swligman, M. E. Authentic

happiness. New York: free press.

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]





Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the

mind. Psychological inquiry, 13(4), 249.

Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S.

A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., & et al. (1991).

The will and the ways: development and

validation of an individual-differences measure

of hope. Journal of personality and social

psychology, 60(4), 570.

Soroush, M., Hejazi, E., Shoakazemi, M., &

Gheranpayeh, L. (2015). Psychological

characteristics and hope in women with breast

cancer. Iranian Journal of Breast Disease, 7(4),

52-63. (Persian)

Spinhoven. P., Elzinga, B. M., Giltay, E., & Penninx,

B. W. J. H. (2015). Anxious or Depressed and

Still Happy? PLoS One, 10(10), e0139912.

Venning, A., Kettler, L., Zajac, I., Wilson, A., &

Eliott, J. (2011). Is Hope or Mental Illness a

Stronger Predictor of Mental Health?

International Journal of Mental Health

Promotion, 13(2), 32-39.

Wang, W., Fu, W., Wu, J., & et al. (2012). Prevalence

of PTSD and Depression among Junior Middle

School Students in a Rural Town Far from the

Epicenter of the Wenchuan Earthquake in

China. PLoS One, 7(7), e41665.

Wolf, J., & charney, D. S. (1991). Use of

neuropsychological assessment in post-

traumatic stress disorder. Psychological

assessment, 3(4), 573-580.

Wood, W., Rhodes, N., & Whelan, M. (1989). Sex

differences in positive well-being: A

consideration of emotional style and marital

status. Psychological Bulletin, 106(2), 249.

Zare, B. (2011). Investigating happiness and its

effective factors (Case study: Kerman city).

Shahid Bahonar University, Master's thesis.

(Persian)

Zhang, Y., Kong, F., Wang, L., Chen, H., Gao, X.,

Tan, X., & Liu, Y. (2010). Mental health and

coping styles of children and adolescent

survivors one year after the 2008 Chinese

earthquake. Children and Youth Services

Review, 32(10), 1403-1409.

Dow

nloa

ded

from

she

nakh

t.muk

.ac.

ir at

2:4

2 +

0330

on

Wed

nesd

ay O

ctob

er 1

3th

2021

[

DO

I: 10

.292

52/s

hena

kht.5

.3.3

8 ]



comparing coping strategies, happiness, hope for future in

Documents