December-January 2020, Volume 7, Issue 5 DOI: 10.21859/ijpn-07508

Iranian Journal of Psychiatric Nursing (IJPN) Original Article

Comparison of the Effectiveness of Cognitive-Behavioral Therapy, Emotion focused therapy and Adolescent-centered Mindfulness Therapy on Nomophobia Symptoms and Sleep

Quality of Girls with Nomophobic Symptoms

Rozhin Davoudi 1, Golamreza Manshaee 2,*, , Mohsen Golparvar 3

1 PhD Student, Department of Psychology, Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan) Branch, Isfahan, Iran 2 Associate Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan) Branch, Isfahan, Iran * Corresponding author: Golamreza Manshaee, Associate Professor, Department of Psychology, IslamicAzad University, Isfahan (Khorasgan) Branch, Isfahan, Iran. E-mail: smanshaee@yahoo.com

Received: 18 Aug 2019 Accepted: 21 Nov 2019 Abstract Introduction: Nomophobia is a particular disorder caused by the use of smartphones that adverse health effects such as sleep disturbance, impaired short-term memory, dizziness and high blood pressure is associated. The aim of this study was to compare the effectiveness of cognitive-behavioral therapy, Emotion focused therapy and Adolescent-centered Mindfulness Therapy on Nomophobia symptoms and sleep quality in adolescents with Nomophobia. Methods: The research method was semi-experimental with control group and its design was pre-test, post-test and follow-up. The statistical population of this study was all Adolescents with nomophobic disorder in Isfahan that 60 of them were Purposive Sampling selected and replaced randomly in one of four groups of the cognitive-behavioral therapy of Michael Frey (2004), emotion focused therapy on Greenberg et al. (2008), Adolescent-centered Mindfulness Therapy group, and control group. Data collection was done using the questionnaire of Nomophobia Azad Manesh, Ahadi and Mansashi (1395) and Pittsburgh Sleep Quality. The collected data were analyzed by repeated measures of variance with SPSS software. Results: The findings of this study showed that there is a significant difference between three cognitive-behavioral therapies, Emotion focused therapy and Adolescent-centered Mindfulness Therapy in Nomophobia symptoms and sleep quality with control group (P < 0.01). However, there was no significant difference between three cognitive-behavioral therapies, Emotion focused therapy and Adolescent-centered Mindfulness Therapy in affecting the symptoms of Nomophobia and sleep quality (P < 0.05). Conclusions: Self-efficacy can positively and directly increase the relationship between quality of life and emotional maturity with the tendency to adopt. Keywords: Cognitive-Behavioral, Emotion-Focused, Mindfulness, Nomophobia, Sleep Quality

© 2020 Iranian Nursing Scientific Association (INA)

DOI: 10.21859/ijpn-07508 5، شماره 7، دوره 8931 آذرو دی

36

مقاله پژوهشی نشریه روان پرستاری

یآگاهمقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری، درمان هیجان مدار و درمان ذهن

نوجوانان دختر دارای عالئم در نوجوان محور بر عالئم نوموفوبیا و کیفیت خواب

هراسی لیموبایب

2پرور محسن گل ،،،*2غالمرضا منشئی ،1روژین داودی

ایران اصفهان، واحد اصفهان )خوراسگان(، اسالمی، آزاد دانشگاه ،یشناسروان گروه دکتری، دانشجوی 1

ایران اصفهان، واحد اصفهان )خوراسگان(، اسالمی، آزاد دانشگاه ،یشناسروان گروه دانشیار، 2

ایران. ایمیل: اصفهان، واحد اصفهان )خوراسگان(، اسالمی، آزاد دانشگاه ،یشناسروان دانشیار، گروهغالمرضا منشئی، * نویسنده مسئول:smanshaee@yahoo.com

65/51/1631 تاریخ پذیرش مقاله: 22/50/1631 تاریخ دریافت مقاله:

چکیده

تالل اخـ ـلیاز قب یهوشمند است که با اثـرات نـامطلوب بهداشـت یهایاز استفاده از گوش یاختالل خاص ناش کی اینوموفوب مقدمه:

یدرمان شناخت یاثربخش سهیو فشار خون همراه است. پژوهش حاضر باهدف مقا جهیخـواب، اخـتالل در حافظـه کوتـاه مـدت، سرگ

اجرا شد. ایجوانان مبتال به نوموفوبخواب نو تیفیو ک اینوجوان محور بر عالئم نوموفوب یگاهمدار و ذهن آ جانیو درمان ه یرفتار

نیا یبود. جامعه آمار یریگیآزمون و پپس آزمون،شیهمراه با گروه کنترل و طرح آن از نوع پ یشیآزمامهیروش پژوهش ن روش کار:

صورت صورت هدفمند انتخاب و بهنفر از آنان به 35که دادندیم لیدر شهر اصفهان تشک ایاختالل نوموفوب ینوجوانان دارا هیپژوهش را کل

( و 2551و همکاران ) نبرگیبربسته گر یمدار مبتن جانی(، درمان ه1616) یفر کلیما یرفتار-یشناخت ماندر چهار گروه در یتصادف

جلسه مداخالت 15مدت به کیهر یشدند. سه گروه درمان نیگزینوجوان محور محقق ساخته و گروه کنترل جا یآگاهدرمان ذهن

ایپژوهش پرسشنامه نوموفوب یهاداده یآورانتظار قرار گرفتند. ابزار جمع ستیگروه کنترل در ل کهینمودند درصورت افتیرا در یدرمان

لیتحل قیو از طر SPSSافزار نرم لهیوسبه شدهیآورجمع یهابود. داده تسبرگیخواب پ تیفی( و ک1630) یو منشئ یآزاد منش، احد

قرار گرفت. لیوتحلهیمکرر مورد تجز یریگبا اندازه انسیوار

اینوجوان محور در عالئم نوموفوب یآگاهمدار و درمان ذهن جانیدرمان ه ،یرفتار یسه درمان شناخت نیپژوهش نشان داد ب یهاافتهی ها:یافته

مدار و جانیدرمان ه ،یرفتار یسه نوع درمان شناخت نیحال ب نیدر ع(. P < 51/5خواب با گروه کنترل تفاوت معنادار وجود دارد ) تیفیو ک

(.P > 50/5) امدیبه دست ن یخواب تفاوت معنادار تیفیو ک ایبر عالئم نوموفوب رینوجوان محور در تأث یآگاهدرمان ذهن

ر نوجوان محور ب یآگاهمدار و ذهن جانیه ،یرفتار یشناخت یهانمود درمان انیب توانیبه دست آمده م جیبا توجه به نتا گیری:نتیجه

به آن مؤثر است. انیو اختالالت خواب مبتال ایعالئم نوموفوب

خواب تیفیک ا،ینوموفوب ،یمدار، ذهن آگاه جانیه ،یرفتار یشناخت واژگان کلیدی: .است محفوظ ایران پرستاری علمی انجمن برای نشر حقوق تمامی

مقدمه

( به بخش مهمی از زندگی ICTامروزه فناوری اطالعات و ارتباطات )

همراه و بکارگیری یهابا ترویج تلفن .[2, 1] اجتماعی تبدیل شده است

ه آن ب یهایاطالعاتی و ارتباطی پیشرفته در آن تکنولوژ یهایفناور

تا جایی که در این دوره، ار گرفتهسرعت مورد پذیرش کاربران قر

ارتباطات سیار یهایهوشمند به عنوان آخرین تحول فناور یهایگوش

پذیرش و استفاده از فن آوری های همراه . [6] شوندیدر نظر گرفته م

با معرفی خدمات جدید تلفن همراه مانند اینترنت تلفن همراه، ذخیره

یهاکاربردی و عضویت در رسانه یهاسازی فضای ابری، برنامه

اجتماعی گسترش داده شده است. فن آوری های تلفن همراه، به ویژه

ی ارتباطات مؤثر و کارآمد، هوشمند، افراد را قادر به برقرار یهایگوش

ها تصمیم گیری آن یهاتیدسترسی سریع به اطالعات خودنموده و قابل

.[0, 4] دهدیرا افزایش م

8931آذر و دی ، 5، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

34

یها( درصد اشتراک2513بین المللی مخابرات )بر اساس گزارش اتحادیه

درصد رسید، در حالی که انتظار 35تلفن همراه در سراسر جهان به بیش از

. ازینرو [3] درصد برسد 05این رقم به 2512ماهه اول سال در سه رودیم

یهابیان نمود مردم درحال حاضر بیشتر از پیش وابسته به تلفن توانیم

و تلفن همراه یهاو مشکالت مربوط به دستگاه [2] همراه خود هستند

.[1] اثرات منفی آن بر افراد بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته است

ازجمله مشکالت استفاده از تلفن همراه شکلگیری اختالالت روانی و رفتاری

. نوموفوبیا یک اختالل خاص ناشی از استفاده از [3] از قبیل نوموفبیا است

هوشمند است که ترس ناشی از عدم استفاده از تلفن همراه خود یهایگوش

و اشاره به احساس [15] کندیرا بیان مو یا قابل دسترس از طریق آن

ناراحتی یا اضطراب تجربه شده توسط افراد در زمانی که قادر به استفاده از

یا . نوموفوب[11] آن نیستند دارد یهاییتلفن همراه خود و یا استفاده از کارا

تلفن همراه در نظر گرفته یهایبه عنوان یک استفاده مشکل ساز از گوش

ا در زیر مجموعه فوبی ه "ترس موقعیتی"شده است. بنابراین به عنوان یک

[12] ردیگیدر پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختالالت روانی قرار م

و احساس و موجب شکل گیری بسیاری از عالئم بالینی از جمله افسردگی

اب اجتماعی، اختالل وسواس و اجبار و شکل گیری تنهایی، اختالل اضطر

.[13-16]اختالالت دیگر روانی گشته است

بر کیفیت شواهد نشان دهنده آن است که استفاده مفرط از تلفن همراه

و منجر به الگوهای رفتاری از جمله [12]داشته رینیز تأث خواب نوجوانان

اندن در شب، وابستگی عاطفی است که در ذهن کاربران ایجاد بیدار م

کـه اثـرات نـامطلوب تلفن همراه بر روی انسان را . مطالعاتی[11] شودمی

. لیکن با توجه [13] انداند، کـاهش مالتـونین را گـزارش کردهبررسی کرده

ـاد اخـتالل خواب است به آن که از نظـر بیولوژیک دفع مالتونین سبب ایج

که کارکرد افراد در ساعات بیداری تا حدود زیادی یی؛ لیکن ازآنجا[25]

، شناسایی مداخالت مؤثر در [21] ها قرار داردتحـت تأثیرکیفیت خواب آن

در پژوهشی که توسط منجر به افزایش کارایی افراد گردد. تواندیاین موارد م

وینکلر و همکاران با هدف بررسی مداخالت دارویی و غیر دارویی در درمان

د به اینترنت بود نشان دادند که زمانی که مداخالت همزمان دارویی و اعتیا

هاافتهی. همچنین گذاردیغیر دارویی باشد میزان اثربخشی بیشتری برجا م

یانهینشان داد برای داشتن درمانی موفق نیاز به برطرف کردن مشکالت زم

. یکی از مداخالتی که [22] و مواردی دیگر است مانند افسردگی و اضطراب

همراه آن نقش مهمی یهادر بهبود اختالل نوموفوبیا و اختالل تواندیم

( است. هدف اصلی این درمان CBTرفتاری ) -داشته باشد، درمان شناختی

. [26] گذاردیم ریشان تأثای یباورها و رفتارهای افراد است که بر رفتارها

تاکید اصلی این رویکرد بر تأثیری که شناخت، عاطفه و رفتارها بر یکدیگر

یاههینامعقول و فرض یهارفتاری شناخت -. در رویکرد شناختی[24] دارند

که در حاالت ناخوشایند هیجانی نقش شوندیمنفی به چالش کشیده م

پژوهشی در زمینه اثربخشی درمان شناختی رفتاری یهاافتهی. [20] دارند

ان این ماند در زمینه دربر اختالل وابستگی به موبایل و اینترنت نشان داده

افراد نیاز است سه مرحله اصالح رفتار در میزان زمانی که فرد با تلفن همراه

کند، توجیه انکار برای استفاده بیش از حد از اینترنت و نیز خود صرف می

شناسایی و درمان مسائل همزمان موجود در توسعه استفاده از اینترنت پژوهش یهاافتهی. در این زمینه [23] گیرداجباری مورد استفاده قرار می

بیان نمودند درمان شناختی رفتاری [22]، کینگ و همکاران [23]یانگ

ل مجازی، موبای یهامؤثر برای اختالل وابستگی به شبکه یهایکی از درمان

[23]و فرخی و همکاران [21]و اینترنت است. همچنین متقی و همکاران

یخوابیاند درمان شناختی رفتاری بر بخود نشان داده یهار پژوهش

اثربخش بوده است.

هیجانی در یندهایاند پرداختن به فراهانجام شده نشان داد یهاپژوهش

بر روند درمان بیماران تواندیدرمان اختالل نوموفوبیا و عوارض همراه با آن م

مؤثر در این زمینه درمان یها. از جمله درمان[65] مثبت داشته باشد ریتأث

است که بر دو تکنیک اصلی کاستن از چرخه رفتاری ناسازگار به هیجامدار

منفی شکل دهنده به رفتار و عمق دادن به یهاوسیله تشخیص چرخه

. در درمان [61] هیجانی به ویژه ترس دلبستگی استوار است یهاتجربه

ره های هیجانی از قبیل هیجان مدار، بررسی عوامل اساسی پردازش طرحوا

عوامل شناختی رفتاری و هیجانی به عنوان هدف درمانی اساسی درمان

. این درمان، بیماران را تشویق به مشاهده و توصیف [62] پردازدیم

و بیشتر بر شناخت و کندیهیجانتشان در یک محیط غیر قضاوتی م

اند پژوهشی نشان داده یهاافتهی .[66] کندیتجربیات بین فردی تاکید م

درمان فردی هیجان مدار برای افسردگی، تروما و درمان اختالالت خوردن

. [64] و مشکالت بین فردی و اختالالت اضطرابی مفید است

اخیر رشد چشمگیری در درمان یهادیگری که در سال یهااز جمله درمان

. [60] الالت کودکان و نوجوانان داشته است درمان ذهن آگاهی استاخت

با یاعمدی جهت توجه به تجربیات لحظه یرفتارهاذهن آگاهی به عنوان

. آرپاسی، [63] ها تعریف شده استنگرش کنجکاوانه و همراه با پذیرش آن

نی داری ی رابطه معباالقلو و کسیسی بیان نمودند بین نوموفوبیا و ذهن آگاه

یآگاهپژوهشی دیگر نشان دادند درمان ذهن. همچنین در [62]وجود دارد

هراسی مؤثر است و باعث کاهش نشانگان نوموفوبیا لیموبایبر عالیم ب

، فرحبخش [63]پژوهش صدری و چراغیان یهاافتهی .[61] گردیده است

بیانگر آن بود که ذهن آگاهی [41]و بساک نژاد و همکاران [45]و دهقانی

برکیفیت خواب مفید باشد. تواندیم

ازاینرو با توجه به آن که در جامعه ایرانی، همانند سایر جوامع افزایش

با و کندیاستفاده از تلفن همراه به عنوان یک معضل اساسی خودنمایی م

ده فازیادی در است یهابیتوجه به این که این اختالل سبب شکل گیری آس

یهاشناسایی درمان گرددیکنندگان از آن باالخص کودکان و نوجوانان م

. لیکن در پژوهش حاضر سعیرودیپژوهشی بشمار م یازهایمؤثر از جمله ن

شناختی رفتاری، درمان یهابر آن است تا به مقایسه اثربخشی درمان

ل خواب هیجان مدار و ذهن آگاهی نوجوان محور بر عالئم نوموفوبیا و اختال

نوجوانان مبتال به نوموفوبیا پرداخته شود.

روش کار

نیمه آزمایشی همراه با گروه کنترل و یهاحاضر در دسته پژوهشپژوهش

آزمون و پیگیری قرار داشت که جامعه آماری آن، آزمون، پساز نوع پیش

1632شامل کلیه دختران نوجوانان مبتالبه نوموفوبیا شهر اصفهان در سال

نفر برای 10مبنی بر انتخاب [42]لیکن به توصیه کوک و همکاران بود.

هر گروه در تحقیقات آزمایشی، با توجه به وجود چهار گروه درمان هیجان

مدار، درمان شناختی رفتار، درمان ذهن آگاهی نوجوان محور و گروه کنترل

نفر به صورت هدفمند انتخاب و در چهار گروه مساوی جایگزین شدند. 35

02ژوهش حاضر معیارهای ورود به مطالعه شامل کسب حداقل برش )در پ

سال 11و حداکثر 11حداقل ، داشتن[46] و باالتر( در پرسشنامه نوموفوبیا

خروج شامل دریافت مداخالت دیگر، ابتال به اختالالت حاد یارهایسن و مع

شناختی توسط روانپزشک و غیبت بیش از دو جلسه در و مزمن روان

ی تجلسات درمان بود. در این پژوهش گروه مشارکت کننده در درمان شناخ

و همکاران یداود

30

( 1616مایکل فری )رفتاری تحت مداخله بسته آموزش شناختی رفتاری

؛ بسته درمان هیجان مدار [44]ساعته قرار گرفتند 1جلسه 15در

( بر گروه شرکت کتتده در درمان هیجان مدار 2551گرینبرگ و همکاران )

و گروه شرکت کننده در آموزش [40]ساعته اجرا شد جلسه یک 15در طی

ذهن آگاهی نوجوان محور بسته آموزش ذهن آگاهی نوجوان محور بوردیک

گروه .[43] جلسه یک ساعته دریافت کردند 15( را در یک دوره 2514)

دریافت نکرد و منتظر درمان یاکنترل تا پایان مرحله پیگیری مداخله

اخالقی رعایت شده رعایت اصول رازداری، یارهایماند، از دیگر معباقی

نامه کتبی از والدین داشتن اختیار جهت شرکت در پژوهش، کسب رضایت

دانش آموزان و گرفتن کد اخالق از کمیته پژوهش دانشگاه بود.

(، این پرسشنامه توسط آزاد 1630)نوموفوبیا( ) یهراس لیموبایپرسشنامه ب

اخته شده است. این پرسشنامه از س 1630و منشئی در سال یمنش، احد

لیکرت )از هرگز تا همیشه( 3سؤال مشتمل بر 12طیف این پرسشنامه از

( 12و 6،14و از سه خرده مقیاس اضطراب، افسردگی و ناکامی )سوالهای

و حداکثر آن 12تشکیل شده است. حداقل نمره اکتسابی در این مقیاس

وایی . رباشدیشدت بیشتر آن م یکه نمرات باال نشان دهنده باشدیم 152

صوری و محتوای پرسشنامه در حوزه مسائل روان شناختی و روان سنجی

گزارش 35/5قرار گرفته است. آلفای کرونباخ کلی پرسشنامه دییمورد تأ

زان بیانگر آن است که می هااسیشده است و نتایج مربوط به پایایی خرده مق

و برای 11/5 ی، برای افسردگ12/5پایایی برای خرده مقیاس اضطراب

. در پژوهش حاضر نیز این مقادیر [46] گزارش شده است 30/5ناکامی

و برای نمره 2/5و ناکامی 62/5، افسردگی 33/5برای خرده مقیاس اضطراب

به دست آمد. 36/5کلی پرسشنامه بی موبایل هراسی

پرسشنامه کیفیت خواب پیتسبرگ، این پرسشنامه یک پرسشنامه خود

منجان فولی وگزارشی برای اندازه گیری کیفیت خواب افراد است که توسط

سؤال است که به بررسی هفت خرده 11( ساخته شده و دارای 1333)

در خواب رفتن، مدت زمان خواب، ریمقیاس کیفیت ذهنی خواب، تأخ

کارائی و مؤثر بودن خواب، اختالالت خواب، مصرف داروهای خواب آور و

است و 6تا 5. امتیاز هر سؤال بین پردازدیعملکرد نامناسب در طول روز م

. مجموع میانگین نمرات این هفت باشدیم 6امتیاز هر جزء نیز حداکثر

است. هر چه 21تا 5که دامنه آن از دهدیجزء، نمره کل ابزار را تشکیل م

3تر از است. نمره باال ترنیینمره به دست آمده باالتر باشد کیفیت خواب، پا

کمتر از آن کیفیت خواب مطلوب و داللت بر کیفیت خواب نامطلوب دارد

و پایایی آن با 15/5با آلفای کرونباخ PSQI . اعتبار پرسشنامهباشدیم

. [42] /. گزارش شده است31تا 36/5آزمون مجدد بررسی شد که بین

اخ محاسبه شده در پژوهش حاضر برای کیفیت خواب کلی آلفای کرونب

بود. 11/5پژوهش یهایآزمودن

ها در در پژوهش حاضر پس از انتخاب شرکت کنندگان و جایگزینی آن

های آزمایش و کنترل کلیه شرکت کنندگان در پژوهش در مرحله گروه

پس س نوموفوبیا و کیفیت خواب پاسخ دادند، یهاآزمون به پرسشنامهپیش

تحت جلسات ارائه شده در فوق قرار گرفتند. پس از یاهای مداخلهگروه

پایان جلسات درمانی شرکت کنندگان پژوهش در چهار گروه آزمایش و

یهاآزمون و پیگیری یک ماه به پرسشنامهکنترل مجدداً در مرحله پس

هن ذنوموفوبیا و کیفیت خواب پاسخ دادند. با توجه به آن که بسته درمان

طور بر اساس فرایند تدوین و اعتبار آزمایی اولیه آگاهی نوجوان محور به

[43]برای این پژوهش و متکی بر منبع بوردیک ترجمه منشئی و همکاران

اجرای این پروتکل ابتدا به بررسی توافق حاصل ازنظر داوران بود؛ جهت

کفایت محتوایی درباره ساختار درمان، طول درمان و طول زمان هر جلسه،

و کاربردی پرداخته شد که نتجه آن نشان دهنده توافق داوران در این زمینه

نفری، اعتبار اجرایی و ( و اجرای مطالعه پایلوت در دو گروه شش15/5)

عملیاتی بسته درمانی ذهن آگاهی نوجوان پرداخته شد. خالصه جلسات

شده است.ارائه 6تا 1درمانی در جداول شماره

رفتاری و محتوای جلسات-جلسات درمان شناختی: 1جدول

شرح جلسه جلسه

اولر تکلیف د های مربوطه، توضیح در مورد تلفن همراه و عوارض و محاسن استفاده از آن، تعریف متغیرهای پژوهش و توضیح و کاربرد آن در زندگی و ارائهاجرای پرسشنامه

آزمونکنندگان باهدف پژوهش و اجرای پیشآشنا نمودن شرکت –طول هفته

دومای مشارکتی و برنامه گونهتعیین اهداف به -هاحال ازجمله مشکالت مربوط به در دسترس نبودن تلفن همراه و بررسی باورهای و خطاهای شناختی آنسنجش: اخذ شرح

غیرهای پژوهش و آثار مثبت آن بر کارکردهای جسمانی، روانی و عملکرد افراد مطرح خواهد شددادن اطالعاتی درباره مت -برای آغاز کردن فعالیت هدف

سومشود تا به شناسایی احساسات مختلف خود در مورد دوری از گوشی تلفن همراه خود ها کمک میبه آزمودنی -ها در خط پایهتوضیح وضعیت آن –ی شروع تعیین نقطه

صورت گروهیحل مسئله به –انجام تکالیف مرتبط –های مختلف را باال ببرند بپردازند و امیدواری خود در موقعیت

چهارمرابطه خطاهای شناختی با رفتارهای مضر، -های تفکرات ناسودمند و خطاهای شناختی بحث در مورد سبک -سات ناسودمند و خطاهای شناختی شناسایی تفکرات و احسا

ن هش و همچنیها و دادن اطالعاتی در مورد متغیرهای پژوارزیابی تکالیف آزمودنی-حل مسئله گروهی برای چالش کردن با خطاهای شناختی -شناسایی خطاهای شناختی

ارائه تکالیف خانگی

پنجمهای متغیرهای پژوهش و راهکارهای شدن مقدماتی در مورد مهارتمطرح -ها سازی و مزایای آنهای آرامهایی مانند شیوهبحث در مورد فعالیت -بحث در مورد آرمیدگی

عدم دسترسی به تلفن همراهمقابله با آن و همچنین ارائه تکالیف خانگی در هنگان احساس تنش در صورت

ششمها های متغیرهای پژوهش به آزمودنیی مهارتآموزش درباره -شود ها دوری و بیزاری جویند، انجام میهای مرتبط با تلفن همراه که افراد بایستی از آنبحث در مورد فعالیت

گزین های جایاهداف خاص مرتبط با شروع فعالیت–شد گروهی در برخورد با تلفن همراه انجام میحل مسئله -گردد همچنین تکالیف خانگی به افراد ارائه می -شودارائه می

شدآفرین تدوین میاستفاده از تلفن همراه در موارد تنش

هفتمات زنگ بودن برای ارتباط دادن تفکربهدر این جلسه استفاده از چرخه گوش –شد مدیریت تجربه آشفتگی و نگرانی افراد در هنگام عدم دسترسی به تلفن همراه انجام می

از طریق آموزش -شودزنگ بودن انجام میبهی گوشهمچنین حل مسئله گروهی برای خروج از چرخه -شودناسودمند و خطاهای شناختی با رفتارهای مضر انجام می

گرددتکالیف خانگی ارائه می -شودنادرست تصحیح می ها باورها و افکاردار به آزمودنیمتمرکز و نظام

هشتمه به افراد تکالیف خانگی ارائ –شود هایی که در زندگی واقعی در طول یک هفته دارند، مطرح میدر این جلسه عوامل به وجود آمدن بی موبایل هراسی با استفاده از موقعیت

گرددمی

نهم –بازبینی جلسات و سؤاالت قبلی –ها ها و ناراحتیهای تشدید نگرانیریزی برای انجام کار برای خروج از دورهطرح –ها ها و ناراحتیبحث در مورد عوامل تشدید نگرانی

آموزش در حوزه متغیرهای پژوهش و همچنین ارائه تکالیف خانگی

دهماین ها و ابزار رضایت ازها و در میان گذاشتن با دیگر آزمودنیهای ناشی از عدم دسترسی به تلفن همراه توسط آزمودنیترل تنشارائه گزارشی از تجارب موفق و ناموفق کن

آزمونها در کار عملی. درنهایت ارائه پسها، بررسی مشکالت آزمودنیموفقیت

8931آذر و دی ، 5، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

33

جلسات درمان هیجان محور: 2جدول

جلسهشرح جلسه

اولارائه تعریف مفاهیم درمان هیجان محور و بررسی نظرات افراد در مورد این -بررسی انگیزه و انتظار آنان از شرکت در کالس -معرفی درمانگر -با افراد شامل آشنایی کلی

ثیر انی درون فردی و بین فردی و ابستگی و درگیری هیجکشف موانع دل -ها با مشکالت مربوط به تلفن همراهارزیابی شیوه برخورد آن -دارکشف تعامالت مشکل -مفاهیم

سنجش وضعیت افراد در متغیرهای پژوهش -دهی روابط آن بر استفاده از تلفن همراه در شکل

ها از افشای رازهاارزیابی میزان ترس آن -کشف حوادث برجسته افراد درزمینه استفاده از تلفن همراه دوم

سومکمک به بازتر بودن و خود -های هرکدام از افراد بستگی و ترسکشف ناایمنی دل -همراه شامل پذیرش احساس تصدیق شده مشخص کردن الگوهای استفاده از تلفن

ادامه پیوستگی درمان -افشایی افراد

چهارمجانی هرکدام از افراد در استفاده از تلفن گسترش تجربه هی -های هیجانی کلیدی در صورت عدم دسترسی به تلفن همراه بازسازی پیوند افراد شامل روشن کردن پاسخ

بررسی و تجدیدنظر کردن شیوه استفاده از تلفن -پذیرش چرخه منفی توسط افراد -هماهنگ کردن تشخیص درمانگر با مراجع -همراه و پدیداری عناصر جدید در تجربه

همراه

پنجمتباط شخصی عمق بخشیدن ار -استفاده از تلفن همراه بران ریبستگی و تأثافزایش شناسایی نیازهای دلبستگی شامل عمق بخشیدن به درگیری عاطفی افراد بر مبنای دل

بهبود وضعیت درون روانی و بهبود وضعیت تعاملی بدون استفاده از تلفن همراه -های مجازیباتجربه هیجانی و کاهش ارتباط

ششمراد از پذیرش بیشتر اف -عمق بخشیدن با درگیری افراد -بندی درمانگر باتجربه مراجعل تعیین تناسب چارچوبگسترده کردن خود در ارتباط با غیرمجازی دیگران شام

های جدید تعامل که در آن میزان کمتری از تلفن همراه استفاده گرددارتقاء روش -تجربه خود

هفتمها و سازی خواستهروشن -درگیری بیشتر افراد با یکدیگر در دنیای واقعی -استفاده از تلفن همراهسازی شامل بازسازی تعامالت و تغییر رویدادها با حداقل میزان فعال

آرزوهای افراد

هشتم ررسان، ایجاد هماهنگی در حس درونی نسبت به خود و نیز رابطه، تغییهای جدید برای مشکالت قدیمی شامل بازسازی تعامالت، تغییر رفتار افراد آسیبحلیافتن راه

غلبه بر موانع و ایجاد واکنش مثبت -تعامالت

استفاده از دستاوردهای درمانی در زندگی روزانه نهم

دهمهیجانی حفظ درگیری -تعیین تفاوت بین الگوی تعاملی منفی گذشته در جلسات اولیه و اکنون -حفظ تغییر تعامالت در آینده -اختتام شامل تسهیل اختتام جلسات

هاقوی کردن پیوند بین آنمنظور ادامه به

جلسات درمان ذهن آگاهی نوجوان محور :3جدول

شرح جلسه جلسه

اولریزی برای تمرینات در زندگی روزانه، زیست شناسی ذهن آگاهی، چگونگی برنامه-ها به یکدیگر، معرفی ذهن آگاهی و توضیح عصبآزمون، معرفی آزمودنیاجرای پیش

شفقت ذهن آگاهانه )با والدین(مشارکت والدین، مراقبه

آموزش تمرین تنفس آگاهانه و تنفس شکمی، ذهن آشفته در برابر ذهن آرام )بطری اکلیلی(، تکلیف خانگی، مراقبه خواب دوم

، تکلیف خانگی"یادبود خوبی"تکرار تنفس، اسکن بدن، تمرین سوم

آب(، آگاهی از فرایند هیجانات، حرکات ذهن آگاهانه، تکلیف خانگیتکرار تنفس، آگاهی نسبت به زمان حال )تمرین لیوان چهارم

تمرین تنفس آگاهانه، ذهن آگاهی نسبت به پنج حس، مراقبه رهایی از افسردگی در لحظه، تکلیف خانگی پنجم

ششم، یادداشت نویسی درباره ذهن آگاهی نسبت به "کنماحساس میمن "تمرین تنفس، تمرینات ذهن آگاهی نسبت به هیجانات: مراقبه ذهن آگاهی نسبت به هیجانات، بازی

هیجانات، تکلیف خانگی

تمرین تنفس، تمرینات ذهن آگاهی نسبت به افکار: تمرین تخته سفید نانوشته، مراقبه روی درخت، تکلیف خانگی هفتم

تمرین شفقت )اعمال مهربانانه(، تکلیف خانگیتمرین تنفس، ذهن آگاهی نسبت به محیط پیرامون، ذهن آگاهی نسبت به روابط، هشتم

تمرین تنفس، ذهن آگاهی نسبت به وظایف و تکالیف، تمرین گوش دادن به بدن، آگاهی نسبت به احساسات مرکزی قلب، تکلیف خانگی نهم

مرور تمرینات، تمرین ذهن آگاهی در فعالیت روزانه، تکلیف خانگی دهم

و در سطح اریمعپژوهش در سطح توصیفی میانگین و انحراف یهاداده

تکرار شده پس از بررسی یهااستنباطی نیز از تحلیل واریانس اندازه

نرمالیتی از طریق آزمون شاپیرو ـ ویلک، پیش فرض یهاپیش فرض

خطا از طریق آزمون لوین و پیش فرض کرویت از یهاانسیبرابری وار

26نسخه SPSSلی( با استفاده از نرم افزار طریق آزمون ماکلی )ماچ

تحلیل شد.

هاافتهی

آموزان در پایه درصد دانش 60جمعیت شناختی نشان داد یهاداده

درصد باقی مانده 45درصد در پایه نهم و دهم و 20هفتم و هشتم،

تحصیلی یازدهم و دوازدهم بودند. همچنین از نظر سنی یهاهیدر پا

درصد در گروه 65سال، 16و 12سنی یهادرصد افراد در گروه 20

سال و 12و 13درصد افراد در گروه سنی 6/66سال، 10و 14سنی

سال قرار داشتند. 12درصد باقی ماند در گروه سنی بیشتر از 2/11

، بررسی متغیرهای سن و پایه تحصیلی اصلی یهالیپیش از اجرای تحل

نشان داد که بین این متغیر در چهار گروه پزوهش تفاوت معناداری

وجود ندارد. بررسی میانگین و انحراف معیار نمرات نوموفوبیا و کیفیت

رفتاری، درمان هیجان -های درمان شناختیخواب نشان داد که گروه

آزمون و پیگیری مراحل پسمدار و درمان ذهن آگاهی نوجوان محور در

(.4جدول یافته است )نسبت به نمرات گروه کنترل کاهش

تکرار شده مفروضات اصلی یهاپیش از اجرای تحلیل واریانس اندازه

این نوع تحلیل مورد بررسی قرار گرفت. در مفروضه نرمال بودن

بیا و کیفیت خواب های آزمون شاپیرو ویلک در نمرات نوموفوداده

توان بیان نمود توزیع متغیرهای حاضر ( لذا میP>50/5دار نبود )معنی

شده در آزمون لوین در متغیر محاسبه Fهمچنین مقدار طبیعی هستند.

آزمون و پیگیری آزمون، پسنوموفوبیا و کیفیت خواب در مراحل پیشداری بین یتوان بیان نمود تفاوت معندار نبود؛ بنابراین میمعنی

خطای چهار گروه پژوهش وجود ندارد. همچنان آزمون یهاانسیوار

.پیش فرض کرویت رعایت شده استماکلی )ماچلی( نیز نشان داد

های الزم جهت اجرای آزمون تحلیل واریانس با فرضرو پیشازاین

و همکاران یداود

32

کرار ت یهاگیری مکرر رعایت شده است. نتایج تحلیل واریانس اندازهاندازه

نشان داد که در متغیر نوموفوبیا عامل گروه با سه گروه درمانی و یک شده

در عامل آزمون با سه مرحله ، (P<51/5و F ،6 =df= 34/16گروه کنترل )

(، و P<51/5و F ،2 =df= 36/114پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری )

( تفاوت P<51/5و F ،3 =df= 32/14در تعامل عامل آزمون و گروه )

معناداری وجود دارد. در متغیر کیفیت خواب نیز عامل گروه با سه گروه

در عامل ، (P<51/5و F ،6 =df= 04/15درمانی و یک گروه کنترل )

= F ،2= 22/45آزمون با سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری )

df 51/5و>P( و در تعامل عامل آزمون و گروه ،)51/10 =F ،3 =df و

51/5>P( تفاوت معناداری وجود دارد ) 0جدول.)

پژوهش یهامیانگین و انحراف معیار نوموفوبیا و کیفیت خواب به تفکیک گروه: 4جدول

درمان شناختی رفتاری درمان هیجان مدار ذهن آگاهی نوجوان محور گروه کنترل متغیر

انحراف استاندارد میانگین انحراف استاندارد میانگین انحراف استاندارد میانگین استانداردانحراف میانگین

آزمونپیش

16/2 1/03 21/3 02/03 40/3 12/32 52/3 1/35 نوموفوبیا

41/3 12/13 43/3 3/10 22/0 66/24 33/2 26/25 کیفیت خواب

آزمونپس

33/0 3/63 16/3 3/41 33/0 4/63 33/11 26/01 نوموفوبیا

33/0 32/12 32/0 3/15 13/0 2/15 32/3 06/24 کیفیت خواب

پیگیری

43/15 52/42 33/1 0/45 26/3 3/63 21/11 32/03 نوموفوبیا

63/3 1/11 21/4 66/2 42/0 12/11 64/3 4/24 کیفیت خواب

تکرارشده )مکرر( برای نوموفوبیا و کیفیت خواب یریگنتایج تحلیل واریانس اندازه: 5جدول

توان آزمون مجذور سهمی اتا معناداری F بیضر میانگین مجذورات درجه آزادی مجموع مجذورات منبع تغییر

گروه )سه گروه آزمایش و یک گروه کنترل(

نوموفوبیا

1 42/5 551/5 34/16 21/1352 6 12/0226 عامل بین گروهی

- - - - 11/163 03 12/2166 خطا

کیفیت خواب

331/5 63/5 551/5 04/15 32/024 6 51/1224 عامل بین گروهی

- - - - 0/04 03 26/6502 خطا

در شرایط رعایت پیش فرض کرویت-آزمون )سه مرحله( و تعامل آن با گروه

نوموفوبیا

1 32/5 551/5 36/114 63/4016 2 22/3523 آزمون

1 44/5 551/5 32/14 04/020 3 24/6406 گروه ×تعامل آزمون

کیفیت خواب

1 42/5 551/5 22/45 34/634 2 12/223 آزمون

1 40/5 551/5 51/10 21/163 3 23/125 گروه ×تعامل آزمون

ها، آزمون بونفرونی استفاده شد. برای تعیین تفاوت دو به دو گروه

یرهاینتایج آزمون بونفرونی نشان داد که در دشواری در متغ

آزمون با نوموفوبیا و کیفیت خواب، در عامل آزمون بین پیش

آزمون و پیگیری و سپس در عضویت گروهی بین گروه کنترل پس

با سه درمان ذهن آگاهی نوجوان محور، درمان هیجان مدار و

(؛ P<51/5درمان شناختی و رفتاری تفاوت معنادار وجود دارد )ن محور، درمان اما بین سه نوع درمان ذهن آگاهی نوجوا

و درمان شناختی و رفتاری تفاوت معناداری وجود مدارجانیه

(.3جدول ( )P>50/5ندارد )

بحث

شناختی رفتاری، یهاپژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان

درمان هیجان مدار و ذهن آگاهی نوجوان محور بر عالئم نوموفوبیا و

حاصل یهاافتهیمبتال به نوموفوبیا انجام گرفت؛ انان اختالل خواب نوجو

بین گروه کنترل با سه پژوهش نشان داد یهااز تجزیه و تحلیل داده

درمان شناختی و رفتاری، درمان هیجان مدار و درمان ذهن آگاهی

نوجوان محور تفاوت معنادار وجود دارد اما توفائتی در میزان اثربخشی

نشد. فوق مشاهده یهادرمان

پژوهش حاضر با نتایج حاصل از مطالعات انجام شده توسط یهاافتهی

، آرپاسی، [64]، شاهار [22]، همچنین کینگ و همکاران [23]یونگ،

که نشان دادند [61]و آرپاسی و همکاران [62]باالقلو و کسیسی

شناختی رفتاری، رویکرد هیجان مدار و ذهن گاهی در یهادرمانوبیا اه و نوموفبرطرف کردن نشانگان اختالالت وابستگی به تلفن همر

.باشدیگذار است همسو و همراستا م ریتأث

بیان نمود افراد مبتال به نوموفوبیا از توانیم هاافتهیدر تبیین این

مشـکالتی چـون نـاتوانی در مدیریت زمان، مشکل در غلبه بر وسوسه،

، نداشتن جانشین در صورت استفاده هاجانیناتوانی در مدیریت ه

اینترنت در زنـدگی روزمـره، و مشـکل در مقابلـه بـا اسـترس نکردن از

ییها. درمان شناختی رفتاری روش[22]برندیو هیجانات منفی رنج م

تا بتوانند این مشکالت را مدیریت و حـل دهدیبه کـاربران آموزش م

مدیریت زمان، یهاآموزش هاینـد. مـثالً در ایـن درمـان بـه آزمودنکن

یهابرنامه ریزی فعالیت، شناسایی عوامـل اسـترس زا و آموزش روش

8931آذر و دی ، 5، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

31

مقابله با آن، شناسایی عوامـل وسوسـه کننـد ة آنالیـن بـودن و

مقابله با آنها، و شناسایی افکار مزاحم و آموزش یهاآمـوزش روش

مسئلۀ دیگری که .شودیرای مقابله با آنهـا آموزش داده مروشهایی ب

مطـرح کـرد افـزایش توانیدربارة علت اثربخشی این روش درمانی م

خودکارامدی افراد شرکت کننده در دوره درمانی پس از دریافت

. لیکن افراد در زمانی که [41] درمان شناختی رفتاری است

یهابر استرس توانندیخودکارآدی بیشتری از خود نشان دهند م

سازنده آن را بر یاوهیناشی از دوری تلفن همراه کنار آمده و با ش

منجر به کاهش تواندیطرف کنند؛ ازاینرو درمان شناختی رفتاری م

عالئم نوموفوبیا گردد.

ایج آزمون بونفرونی برای مقایسه آزمون و عضویت گروهی در دشواری در تنظیم هیجاننت :6جدول

معناداری خطای استاندارد هانیانگیتفاوت م گروه مورد مقایسه گروه مبنا

آزمون )سه مرحله(

نوموفوبیا

551/5 03/5 33/2** آزمونپس آزمونپیش

551/5 36/5 60/2** پیگیری آزمونپیش

555/1 02/5 -61/5 پیگیری آزمونپس

کیفیت خواب

551/5 21/5 60/1** آزمونپس آزمونپیش

551/5 22/5 36/1** پیگیری آزمونپیش

555/1 10/5 23/5 پیگیری آزمونپس

عضویت گروهی

نوموفوبیا

551/5 20/1 0/0** ذهن آگاهی نوجوان محور گروه کنترل

551/5 20/1 20/3** هیجان مداردرمان گروه کنترل

551/5 20/1 3/3** رفتاری-درمان شناختی گروه کنترل

555/1 20/1 20/1 درمان هیجان مدار ذهن آگاهی نوجوان محور

555/1 20/1 4/1 درمان هیجان مدار ذهن آگاهی نوجوان محور

555/1 20/1 10/5 درمان شناختی و رفتاری درمان هیجان مدار

کیفیت خواب

554/5 00/5 332/1* ذهن آگاهی نوجوان محور گروه کنترل

551/5 00/5 33/2** درمان هیجان مدار گروه کنترل

551/5 00/5 25/2* رفتاری-درمان شناختی گروه کنترل

01/5 00/5 33/5 درمان هیجان مدار ذهن آگاهی نوجوان محور

555/1 00/5 25/5 درمان هیجان مدار ذهن آگاهی نوجوان محور

555/1 00/5 -23/5 درمان شناختی و رفتاری درمان هیجان مدار

پژوهش نشان داد یهاافتهیعالوه بر اثربخشی درمان شناختی رفتاری

دارد، ازاینرو ریاختالل نوموفوبیا تأث یهادرمان هیجان مدار بر نشانه

که در یابیان نمود افراد دارای بی موبایل هراسی با تجربه توانیم

که به جای سرکوب آموزندیاند، ممرحله آگاهی هیجانی کسب کرده

خود یا مغلوب شدن توسط آنها، باید بر وجود یهاجانیکردن ه

خود آگاه باشند و تالش کنند تجربه خود را هرچه عمیقتر یهاجانیه

ه ک دندیرسیدر طول جلسات به این درک م دریافت کنند. این افراد

ناشی از دردسترس نبودن تلفن همراه نه الزاماً ترسناک یهاجانیه

به جای گریز از آنها یا غرق شدن توانیهستند و نه پایدار. بنابراین م

درمان هیجان محور به نقش .را شنید شانیدر آنها، پیام پنهان

مواجهه، متأثر از گشتالت درمانی تاکید دارد یایتجرب یهاکیتکن

[43].

، به هاجانیآخرین مرحله درمان هیجان محور نیز تعمق در معنای ه

پدید آمده در مراحل پیشین یهاجانیمنظور ایجاد هماهنگی میان ه

است. درمانگر در انتهای درمان بیش از آنکه هدایت کننده و ترغیب

است. در این مرحله مراجع دستاوردهای درمانی کننده باشد، حمایتگر

تازه، کنار آمدن با یهاجانی، بیان ههاجانیشامل افزایش آگاهی از ه

تنظیم هیجان و ابراز هیجانی مناسب در زمان در دسترس یهایدشوار

یاو به ادراک تازه کندینبودن تلفن همراه خود را با یکدیگر هماهنگ م

بیان نمود با توانیازاینرو م .ابدییه دست ماز خود بدون تلفن همرا

که فرد از هیجانات خود در زمینه دوری و ییهایتوجه به آگاه

با توانندیتر مراحت آورندیدردسترس نبودن آن به دست م

هیجانی این اختالل کنار آمده و با توجه به آن که اکثر یهایدشوار

افراد دارد؛ افرادی که این عالئم این اختالل ریشه در مشکالت هیجانی

الئم ع توانندیدرمان را دریافت و مبتال به اختالل نوموفوبیا هستند، م

اختالل خود را کنترل نمایند.

وانتیگذاری درمان ذهن آگاهی بر عالئم نوموفبیا م ریدر تبیین تأث

بیان نمود حضور ذهن معموالً به عنوان حالت آگاهی و داشتن توجه به

؛ پژوهشگران [60] شودیتعریف م دهدیآنچه در زمان حال روی م

اند که افزایش حضور ذهن با انواع پیامدهای سالمتی نظیر نشان داده

یهایماریکاهش درد، اضطراب، افسردگی، خوردن مرضی و استرس و ب

در رهاسازی افراد از افکار تواندی.حضور ذهن م[63] دیگر ارتباط دارد

ها و الگوهای رفتاری ناسالم کمک کند و از این رو نقش خودکار، عادت

. ازاینرو با توجه به این که [60] مهمی را در تنظیم رفتاری ایفا کند

هددیهسته مرکزی این درمان را تمرینات مراقبه حضور ذهن تشکیل م

بدنی پیرامون را یهاتی، به نوعی توجه به موقعهانیو تمامی این تمر

و همکاران یداود

33

خودکار ترس از نبود یها، پردازش سازدیمیسر مدر لحظه حاضر

.دهدیگوشی در اختالل نوموفوبیا را کاهش م

ارائه شده در پژوهش حاضر بر کیفیت یهادر زمینه اثربخشی درمان

پژوهش با نتایج حاصل از یهاافتهیخواب افراد مبتال به نوموفوبیا،

فرحبخش و [05]پژوهش صدری و چراغیان یهاافتهی یهاپژوهش

( 1630، متقی و همکاران )[02]بساک نژاد و همکاران [01]دهقانی

.باشدیهمسو و همراستا م[04]و فرخی و همکاران [06]

شناختی رفتاری، رویکرد هیجان مدار و یهادر تبیین اثربخشی درمان

بیان نمود بی خوابی منعکس کنندة اختالل توانیدرمان ذهن آگاهی م

بانه ادل، نظام شدر تعادل بین سه فرآیند تنظیمی خواب شامل: نظام تع

ن از آنجایی که مطالعات افراد . لیک[00]روزی و نظام برانگیختگی است

با بی خوابی، بیش برانگیختگی نظام عصبی را در طول خواب نشان

بیان نمود عوامل محیطی، شناختی، هیجانی و توانی؛ م[03] دهدیم

رفتاری نیز تحت تأثیر سازوکار تنظیم، ممکن است کارهای نظارتی را

بنابراین .تحت تأثیر قرار دهد و یا به فرآیند خواب کمک یا بازداری کند

رفتاری عوامل مذکور را مورد هدف -که درمان شناختی با توجه به آن

. از طرف دیگر پردازدی، از این طریق به درمان بیخوابی مدهدیقرار م

، زیرا بسیاری ازشودیدرمان بیخوابی باعث کاهش عالئم نوموفوبیا م

مطالعات نشان داده است که بیخوابی به طورکلی قبل یا همزمان با

طرف دیگر با توجه به آن که ازجمله عوامل مؤثر بر نوموفوبیا است. از

شکل گیری اختالالت مربوط به خواب عوامل رفتاری، شناختی و

هیجانی بوده و با توجه به این که درمان هیجان مدار قابلیت افزایش

آگاهی هیجانی، نمادگذاری هیجانی، آگاهی از عاملیت در تجربه و تغییر

یهاتیتا وی بتواند هیجانات منفی وضع دهدیپردازش هارا به فرد م

نیمه تمام در گذشته را کنترل نموده و میزان سازگاری روانشناختی

گذار ری؛ این درمان در درمان اختالالت خواب تأث[62] خود را باال ببرد

ذهن آگاهی یهاپژوهش نشان داد آموزه یهاافتهیبوده است. در آخر

نیز موجب بهبود کیفیت خواب نوجوانان مبتال به نوموفوبیا گشته است؛

ازاینرو با توجه به آن که انجام فنون حضور ذهن در افزایش آرامبخشی

عضالنی و کاهش نگرانی، استرس و اضطراب مؤثر است و با توجه به

این موضوع که مکانیسم اصلی ذهن آگاهی خودکنترلی توجه است

بیان نمود درمان ذهن آگاه به سبب ایجاد آرامش و خالی توانی، م[63]

کردن فرد از تنش موجبات کاهش برانگیختگی فرد و در نتیجه کاهش

.آوردیاختالالت خواب را در ایشان فراهم م

گیرینتیجه

شناختی رفتاری، درمان هیجان مدار و یهابا توجه به اثربخشی درمان

هن آگاهی نوجوان محور بر شدت عالئم بی موبایل هراسی در نوجوانان ذ

به بیان نمود با توجه توانیمبتال به نوموفوبیا و اختالل خواب ایشان م

پژوهش حاضر چنین برمی آید که در جهــت کــاهش یهاافتهی

اســتفاده آسیب شناختی از تلفن همراه و درمان عوارض همراه با آن

طرف نمودن مسائل و مشکالت شناختی، رفتاری و هیجانی باید به بر

کاربران پرداخت تا بتوان عـوارض و پیامدهای ناشـی از نوموفوبیا از

جمله کیفیت خواب ایشان را تعدیل نمود.

سپاسگزاری

و با کد اخالق یشناسرساله دکتری روان حاضر برگرفته ازپژوهش

IR.IAU.KHUISF. REC.1397.054 از کمیته پژوهش تحقیقات

. بدینباشدیعلمی دانشگاه آزاد اسالمی، واحد اصفهان )خوراسگان( م

وسیله از کلیه مسئولین مدارس و والدینی که شرایط اجرای پژوهش

.شودیحاضر را فراهم نمودند، تشکر و قدردانی م

تضاد منافع

که در نگارش این مقاله هیچ گونه تضاد دارندینویسندگان مقاله اعالم م

منافعی وجود نداشته است.

References

1. Lee S, Tam CL, Chie QT. Mobile phone usage preferences: The contributing factors of personality, social anxiety and loneliness. J Soc Indicators Res. 2014;118(3):1205-28.

2. Salehan M, Negahban A. Social networking on smartphones: When mobile phones become addictive. J Comput Hum Behav. 2013;29(6):2632-9.

3. Oulasvirta A, Rattenbury T, Ma L, Raita E. Habits make smartphone use more pervasive. J Pers Ubiquitous Comput. 2012;16(1):105-14.

4. Asongu S, Nwachukwu JC. Mobile phones in the diffusion of knowledge and persistence in inclusive human development in Sub-Saharan Africa. J Inf Dev. 2017;33(3):289-302.

5. Arpaci I. Antecedents and consequences of cloud computing adoption in education to achieve knowledge management. J Comput Hum Behav. 2017;70:382-90.

6. Arpaci I. Culture and nomophobia: The role of vertical versus horizontal collectivism in predicting nomophobia. J Inf Dev. 2019;35(1):96-106.

7. Park N, Kim Y-C, Shon HY, Shim H. Factors influencing smartphone use and dependency in South Korea. J Comput Hum Behav. 2013;29(4):1763-70.

8. Hong F-Y, Chiu S-I, Huang D-H. A model of the relationship between psychological characteristics, mobile phone addiction and use of mobile phones by Taiwanese

university female students. J Comput Hum Behav. 2012;28(6):2152-9.

9. Dasgupta P, Bhattacherjee S, Dasgupta S, Roy JK, Mukherjee A, Biswas R. Nomophobic behaviors among smartphone using medical and engineering students in two colleges of West Bengal. Indian J Publ Health. 2017;61(3):199.

10. Yildirim C, Correia A-P. Exploring the dimensions of nomophobia: Development and validation of a self-reported questionnaire. J Comput Hum Behav. 2015;49:130-7.

11. King ALS, Valença AM, Silva A, Baczynski T, Carvalho M, Nardi AE. Nomophobia: Dependency on virtual environments or social phobia? J Comput Hum Behav. 2013;29(1):140-4.

12. Bragazzi NL, Del Puente G. A proposal for including nomophobia in the new DSM-V. Psychol Res Behav Manag. 2014;7:155-60. doi: 10.2147/PRBM.S41386 pmid: 24876797

13. Uysal Ş, Özen H, Madenoğlu C. Social phobia in higher education: the influence of nomophobia on social phobia. Global E-learn J. 2016;5(2):1-8.

14. King A, Guedes E, Neto JP, Guimarães F, Nardi AE. Nomophobia: Clinical and demographic profile of social network excessive users. J Addict Res Ther. 2017;8(339):2.

8931آذر و دی ، 5، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

25

15. Gezgin DM, Hamutoglu NB, Sezen-Gultekin G, Ayas T. The Relationship between Nomophobia and Loneliness among Turkish Adolescents. Int J Res Educ. 2018;4(2):358-74.

16. Ahmed S, Pokhrel N, Roy S, Samuel AJ. Impact of nomophobia: A nondrug addiction among students of physiotherapy course using an online cross-sectional survey. Indian J Psychiatr. 2019;61(1):77.

17. Chang F-C, Chiu C-H, Chen P-H, Chiang J-T, Miao N-F, Chuang H-Y, et al. Children's use of mobile devices, smartphone addiction and parental mediation in Taiwan. Comput Hum Behav. 2019;93:25-32.

18. Fazlali M, Farshidi F. The Study of Cell Phone Use and its Relationship with Sleep Quality and Academic Performance of High School Students J Inf Commun Technol Educ Sci. 2016;6(4(24)):5-21.

19. Schmidt C, Xhrouet M, Hamacher M, Delloye E, LeGoff C, Cavalier E, et al. Light exposure via a head-mounted device suppresses melatonin and improves vigilant attention without affecting cortisol and comfort. Psych J. 2018;7(4):163-75. doi: 10.1002/pchj.215 pmid: 29943899

20. Ba-Ali S, Brondsted AE, Andersen HU, Sander B, Jennum PJ, Lund-Andersen H. Assessment of diurnal melatonin, cortisol, activity, and sleep-wake cycle in patients with and without diabetic retinopathy. Sleep Med. 2019;54(2):35-42. doi: 10.1016/j.sleep.2018.10.018 pmid: 30529775

21. Ozdemir S, Ertan P, Tekin G, Yilmaz O, Yuksel H, Yilmaz H. Relationship Between Sleep and Life Quality of Children with Monosemptomatic Nocturnal Enuresis by Assessing Actigraphy. J Turk Sleep Med. 2019;4(2):48-53.

22. Winkler A, Dorsing B, Rief W, Shen Y, Glombiewski JA. Treatment of internet addiction: a meta-analysis. Clin Psychol Rev. 2013;33(2):317-29. doi: 10.1016/j.cpr.2012.12.005 pmid: 23354007

23. Ciarrochi J, Bilich L, Godsell C. Psychological flexibility as a mechanism of change in acceptance and commitment therapy. J Assessing mindfulness. 2010:51-75.

24. Leddy MA, Anderson BL, Schulkin J. Cognitive-behavioral therapy and decision science. J New Ideas Psychol. 2013;31(3):173-83.

25. Hays PA, Iwamasa GY. Culturally responsive cognitive-behavioral therapy. Washington, DC: American Psychological Association; 2006.

26. Young KS. The First Treatment Model for Internet Addiction. J Cogn Psychother. 2011;25(4):304-12.

27. King DL, Delfabbro PH, Wu AMS, Doh YY, Kuss DJ, Pallesen S, et al. Treatment of Internet gaming disorder: An international systematic review and CONSORT evaluation. Clin Psychol Rev. 2017;54:123-33. doi: 10.1016/j.cpr.2017.04.002 pmid: 28458097

28. Mottaghi R, Kamkar A, Maredpoor A. Effectiveness of Cognitive Behavior Therapy on the Quality of Sleep in Elderly People with Insomnia Disorder. Salmand. 2016;11(2):234-43. doi: 10.21859/sija-1102234

29. Farrokhi H, Mostafapour V, Bondar Kakhki Z. The Effectiveness of Multi-Component Cognitive-Behavior Therapy for Insomnia on the Elderly People Suffering from Insomnia J Sch Public Health Inst Public Health Res. 2018;16(2):138-47.

30. Pancani L, Preti E, Riva P. The Psychology of Smartphone: The Development of the Smartphone Impact Scale (SIS). Assessment.

2019:1073191119831788. doi: 10.1177/1073191119831788 pmid: 30829048

31. Brubacher L, Johnson SM. Clarifying the Negative Cycle in Emotionally Focused Therapy. J Encyclopedia Couple Fam Ther. 2018.

32. Greenberg LS, Korman LM, Paivio SC. Emotion in humanistic psychotherapy: American Psychological Association; 2002.

33. Compare A, Calugi S, Marchesini G, Shonin E, Grossi E, Molinari E, et al. Emotionally focused group therapy and dietary counseling in binge eating disorder. Effect on eating disorder psychopathology and quality of life. Appetite. 2013;71:361-8. doi: 10.1016/j.appet.2013.09.007 pmid: 24060270

34. Shahar B. Emotion-focused therapy for the treatment of social anxiety: an overview of the model and a case description. Clin Psychol Psychother. 2014;21(6):536-47. doi: 10.1002/cpp.1853 pmid: 23813629

35. Cutright NL, Padgett EE, Awada SR, Pabis JM, Pittman LD. The Role of Mindfulness in Psychological Outcomes for Children Following Hurricane Exposure. J Mindfulness. 2019:1-8.

36. Dunning DL, Griffiths K, Kuyken W, Crane C, Foulkes L, Parker J, et al. Research Review: The effects of mindfulness‐based interventions on cognition and mental health in children and adolescents–a meta‐analysis of randomized controlled trials. J Child Psychol. 2019;60(3):244-58.

37. Arpaci I, Baloğlu M, Kozan HİÖ, Kesici Ş. Individual differences in the relationship between attachment and nomophobia among college students: the mediating role of mindfulness. J Med Internet Res. 2017;19(12):e404.

38. Arpaci I, Baloğlu M, Kesici Ş. The relationship among individual differences in individualism-collectivism, extraversion, and self-presentation. J Pers Individ Differences. 2018;121:89-92.

39. Sadri Damirchi E, Cheraghian H. Modeling of mindfulness and quality of sleep by the mediation of psychological well-being in high school students J Sch Psychol. 2017;6(2):100-23. doi: 10.22098/jsp.2017.570

40. Farahbakhsh A, Dehghani F. Effectiveness of Mindfulness therapy in sleep quality and mental health of women with insomnia disorder J Torbat Heydariyeh Univ Med Sci. 2016;4(3):8-15.

41. Bassak Nejad S, Aghajani Afjadi A, Zargar Y. The Effectiveness of Cognitive Group Therapy Based on Mindfulness on Sleep Quality and Life Quality in Female University Students J Psychol Achiev. 2011;18(2):181-98.

42. Cook TD, Campbell DT, Shadish W. Experimental and quasi-experimental designs for generalized causal inference: Houghton Mifflin Boston, MA; 2002.

43. Azadmanesh h, ahadi h, Manshaee G. Developing and standardization of the mobile concept of semantic differentiation scale means. Q Educ Meas. 2016;7(25):187-211. doi: 10.22054/jem.2017.23524.1583

44. Frey M. A Practical Guide to Group Cognitive Therap. , Tehran: : Roshd Publication; 2005.

45. Greenberg LJ, Warwar SH, Malcolm WM. Differential effects of emotion-focused therapy and psychoeducation in facilitating forgiveness and letting go of emotional injuries. J Couns Psychol. 2008;55(2):185.

و همکاران یداود

21

46. Debra Burdick L. Mindfulness skills for kids & teens: A workbook for clinicians & clients with 154 tools, techniques, activities & worksheets: PESI Publishing & Media; 2014.

47. Agargun M, Kara H, Anlar O. The validity and reliability of the Pittsburgh Sleep Quality Index. J Turk Psikiyatri Derg. 1996;7(2):107-15.

48. Lowndes TA, Egan SJ, McEvoy PM. Efficacy of brief guided self-help cognitive behavioral treatment for perfectionism in reducing perinatal depression and anxiety: a randomized controlled trial. Cogn Behav Ther. 2019;48(2):106-20. doi: 10.1080/16506073.2018.1490810 pmid: 30003839

49. Greenberg L, Vrana G. Overview of Emotion-Focused Therapy. Emotion Focused Family Therapy with Children and Caregivers: Routledge; 2018. p. 1-22.

50. Sadri Damirchi E, Cheraghian H. Modeling of mindfulness and quality of sleep by the mediation of psychological well-being in high school students %J Journal of School Psychology. 2017;6(2):100-23. doi: 10.22098/jsp.2017.570

51. Farahbakhsh A, Dehghani F. Effectiveness of Mindfulness therapy in sleep quality and mental health of women with insomnia disorder %J Journal of Torbat Heydariyeh University of Medical Sciences. 2016;4(3):8-15.

52. Bassak Nejad S, Aghajani Afjadi A, Zargar Y. The Effectiveness of Cognitive Group Therapy Based on Mindfulness on Sleep Quality and Life Quality in Female University Students %J Journal of Psychological Achievements. 2011;18(2):181-98.

53. Mottaghi R, Kamkar A, Maredpoor A. Effectiveness of Cognitive Behavior Therapy on the Quality of Sleep in Elderly People With Insomnia Disorder %J Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2016;11(2):234-43. doi: 10.21859/sija-1102234

54. Farrokhi H, Mostafapour V, Bondar Kakhki Z. The Effectiveness of Multi-Component Cognitive-Behavior Therapy for Insomnia on the Elderly People Suffering from Insomnia %J Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research. 2018;16(2):138-47.

55. Yang CM, Spielman AJ, Glovinsky P. Nonpharmacologic strategies in the management of insomnia. Psychiatr Clin North Am. 2006;29(4):895-919; abstract viii. doi: 10.1016/j.psc.2006.09.005 pmid: 17118274

56. Schwartz JR, Roth T. Neurophysiology of sleep and wakefulness: basic science and clinical implications. Curr Neuropharmacol. 2008;6(4):367-78. doi: 10.2174/157015908787386050 pmid: 19587857