compilati(on fildlar

Isang Antolohiya:

Literatura ng Buong Mundo, Salin sa Pilipino

1

Tulang Liriko

Isang Antolohiya:


2

Si El Hombre Pudiera Decir

Ang tulang “Si el hombre pudiera decir” ay sinulat na may temang pag -ibig. Ipinakita

dito ang kahalagahan ng makita and makasama ang taong ating minamahal upang

tayo ay talagang mabuhay. Ginamit ng istilong Saling Panggramatika ang nagsalin

upang maipakita ang nilalaman na mensahe ng orihinal na teksto. Ang tulang ito ay

nanggaling sa website na http://cherryball.wordpress.com/2010/06/26/berso-sa-

metro/

Isang Antolohiya:


3

Si El Hombre Pudiera Decir

Ikaw ang dahilan kung bakit ako nandirito:

Kung ‘di kita nakilala, ‘di sana ako nabuhay;

Kung ako’y mamamatay nang ‘di kita nakilala,

hindi ako mamamatay,

dahil hindi ako nabuhay.

ni Luis Cernuda (Sevilla, 1902 – México, 1963

Isang Antolohiya:


4

Centinaia di amici

Ang tulang “Kaibigan ng Sanlibutan” ay isinulat na may istrukturang AA BB CC DE. Sa

tulang ito ay makikita natin na ang ginamit na tema ng manunulat ay kaibigan. Sa

bagsa ng tulang ito ay makikita natin kung ano ang opinyon ng manunulat sa

pagkakaroon ng kaibigan. Ang ginamit na istilo ng pagsasalin ay Saling

Panggramatika kung saan isinalin ang teksto upang maipakita ang mensahe ng

manunulat. Ito ay nanggaling sa website na http://www.articlesbase.com/poetry-

articles/filipino-translation-of-afzal-shauqs-poetry-vilma-zaballero-1198510.html kung

saan makikita ang iba pa niyang mga tula na naisalin sa wikang Filipino.

Isang Antolohiya:


5

KAIBIGAN NG SANLIBUTAN

Sa paki wari koy, ikaw ang nakatingin sa akin

Sa paki wari koy, ikaw ang nakangiti sa akin

Ako'y nasasabik sa iyo

Ako'y naghahanap sa iyo

Sa paki wari ko, ay ikaw 'yon

Sa paki wari ko, ikaw ay nandodo on

Sa paki wari ko, ikaw ay naririto

Sa paki wari ko, ikaw ay nasa lahat

At sa pagtingin ko, ikaw lang ang nakikita

At dahil dito, naging kaibigan ko ang san libutan

Isang Antolohiya:


6

Arog Kaini Palan

Ang tulang “Ganito nga Pala” ay hango sa Bikolanong tulang pinamagatang “Arog

Kaini Palan” na siyang isinulat at isinalin rin ni Abdon M. Balde, Jr. Ang manunulat ay

gumamit ng tulang tugmaan kung na kung saan ay mapapansin natin na ang

mayroong pagkakatulad sa pagbikas o sa pagtunog ng mga huling pantig ng bawat

taludtod. Gayundin sa isinaling bersyon ng tula. Makikita rin natin na kahit ito ay

naisalin na sa wikang Filipino, nandoon pa rin ang pagkakatugma-tugma ng bawat

huling pantig sa bawat taludtod. Ang pagsasalin na isinagawa dito ay saling -tapat o

ang pagsasalin na tahasan mula sa orihinal na wika. Kung ano ang katumbas na

wikang Filipino, gayundin ang nakalagay sa nakasalin. Ang pangunahing nilalaman ng

sulating ito ay ang mga bagay bagay na nararanasan na ng mga matatanda sa

kanilang edad. Ang orihinal at isinalin na bersyon ng tulang ito ay parehong makikita

sa website na http://www.panitikan.com.ph/regional.htm na kung saan makikita ang

iba’t-ibang likha ng mga Pilipinong manunulat mula sa orihinal na wika nito pati na rin

sa isinaling wika nito.

Isang Antolohiya:


7

Ganito Nga Pala

ni Abdon M. Balde, Jr.

Ganito nga pala

kapag tumanda na;

paggising sa umaga,

natutuwa at buhay pa;

ngunit sa unang kilos

ay parang nakagapos;

pagbangon sa higaan

ang mga buto’y naglalagutukan;

Pag-ihi sa kubeta

ay kailangang umupo pa,

dahil pag nakatayo

sa paa tumutulo.

Ang lugaw na agahan

ay abot nang pananghalian.

Kahit itlog pag nilaga

ay hirap na sa pagngata.

Natitinik lagi sa isda

Isang Antolohiya:


8

kahit sardinas na nga.

Ang malunggay na kinain

kung lumabas ay malunggay din.

Nakakainom pa rin sa totoo

pinakuluang pito-pito.

Umiiwas sa ambon,

sa lamig ng panahon;

dahil pag sinipon

ay hindi na makabangon.

Pag napaupo nang bigla

ay tuloy napapatihaya.

Sa hagdan, kahit pababa

sa pagod ay lawit ang dila.

Kapag tumatawid sa daan,

tumitigil lahat ng sasakyan.

Inaantok sa sinehan

kahit ang palabas ay bakbakan;

Pag nakakita ng bulaklak

ay ataol ang hinahanap.

Isang Antolohiya:


9

Sa kaarawan, pag may handa

wala nang panauhing kababata;

kaya lahat nang dumadalo

ay isa-isang nagmamano.

Pagdating ng takipsilim

ang pag-asa’y dumidilim

na makasungkit pa rin

ng kahit na isang bituin.

Kung kalamigan ang gabi,

ay nangangarap pa rin ng katabi

habang yakap-yakap ang sarili.

Isang Antolohiya:


10

Kabalintunaan

Ang tulang “Kabalintunaan” ay ang Tagalog na bersyon ng tulang Bikolano na

pinamagatang “Baliktad” na siyang isinulat at isinalin sa wikang Filipino ni Abdon M.

Balde, Jr. Ang tulang ito ay gumamit ng istilong may sukat. Kapansin pansin na sa

bawat taludtod ay may naaalinsunod na bilang ng bawat pantig. Kung ating

bibilangin ang bawit pantig, mayroon itong labing-dalawang pantig kada isang

taludtod. Ang isa pang istilo na ginamit ng manunulat ay ang tugma. Mapapansin din

natin na may pagkakatulad ng tunog sa huling pantig ng bawat taludtod. Ganun din

naman sa isinaling bersyon. Mayroon pa rin itong labing-dalawang sukat ng pantig sa

Tagalog na bersyon at may tugmaan pa rin sa kabila ng pagkakasalin nito. Sa wikang

Tagalog, kapansin-pansin din ang ang pagkakaroon ng talinghagang sangkap ng tula.

Ang talinghaga ay nangangahulagan na mayroon pang nakatagong kahulugan sa

ilang pahayag ng tulang ito. Saling-tapat din ang pagkakasalin nito. Kung ano ang

katumbas na wikang Filipino, gayundin ang nakalagay sa nakasalin. Ang tu lang ito ay

tumatalakay sa opinyon ng nagsasalita kung bakit baliktad ang mga pangyayari sa

mundo. Ang orihinal at isinalin na bersyon ng tulang ito ay parehong makikita sa

website na http://www.panitikan.com.ph/regional.htm na kung saan makikita ang

iba’t-ibang likha ng mga Pilipinong manunulat mula sa orihinal na wika nito pati na rin

sa isinaling wika nito.

Isang Antolohiya:


11

Kabalintunaan


Bakit kung kailan ika’y tumatanda

saka ang paligid lalong bumabata?

Saan man bumaling, mukhang bathaluman

ang nakapaligid na kababaihan.

At ang masakit pa sa ulo’t sa puso

kapag nasagi mo o kaya’y nahipo

ay hindi iiwas, hindi man kikibo;

iirap pang tila nanunuksong lalo.

Nakikilatis ba o naaaninag

na ikaw ay sadyang wala nang kamandag?

Bakit kung kailan may tago kang yaman

saka nilalamgam ng mga ka-angkan?

Isang Antolohiya:


12

Laksang kamag-anak ang nagkakasakit

at kapitbahay na biglang nagigipit;

Kahit ang dating sa iyo’y nangungutya

maamong aamot ng konting pabuya.

Maski katulong na ibig mag-asawa

ay ikaw ang ninong na pinupuntirya.

Nasasalat kaya o naaamoy ba

ang pinaghirapan mo’t inipong pera?

Kay daling masaid ng kasaganaan;

kay tagal sumiping ng karalitaan.

Ang inililihim ay s’yang nalalantad

Walang pumapansin sa inilaladlad.

Ang dating minahal ay ayaw lumisan

ang gustong mahalin ay kay ilap naman.

Ang ugat ng lakas kapag kailangan,

Saka naluluoy nang walang dahilan.

Ang pinagyayama’y laging nawawala.

Bakit ba ang buhay laging balintuna?

Isang Antolohiya:


13

The Road Not Taken

Isa sa mga inilathala ni G. Robert Frost ay ang tulang “The Road Not

Taken.” Inilathala niya ito noong 1915 at isinama niya ito sa isa sa marami niyang

koleksyon ng mga tula; ang Mountain Interval. Ang tulang ito ay isa sa kanyang mga

tanyag na akda. Ito ay nailathala na rin ng maraming beses sa mga aklat at

babasahing ginagamit sa paaralan lalo na sa elementary.

Ang tula ay may iskemang A, B, A, A, B. Ang tula rin ay may limang linya sa

bawat apat na istanza. Ipinapakita nito na ang manunulat ay may pakialam sa porma

at regularidad ng tula. Ang istilo naman na ginamit ng nagsalin ay saling-angkop.

Hindi isinalin ang bawat salita sa Ingles sa direktang katapat na salita nito sa Pilipino.

Ginamitan ng mas nararapat o naaangkop na salita sa Pilipino ang mga salitang

Ingles. Ang pinagkuhanan naman ng salin sa Pilipino ay isang blog.

Malalim ang kahulugan ng tulang ito. Sinasabing ito’y tungkol sa buhay ng

isang tao. Inilalarawan nito ang “paglalakbay” ng isang tao. Ibig din nitong ipahayag

kung gaano kahirap ang magdesisyon lalung lalo na kung ito’y nakadepende sa

magiging kahihinatnan ng isang tao sa kanyang buhay. Hindi lamang ang mga

naunang nasabi ang nais ipahayag ng may-akda sa mambabasa. Marami pang

maaaring matutunan sa simpleng tulang ito.

Isang Antolohiya:


14

Ang Pagpili ng Daan

ni Robert Frost

Dalawang daang naghiwalay sa may kakahuyan

Ako’y nanghihinayang dahil dapat pamilian

Sa paglalakbay, matagal akong nakatayo’t nakatanaw

Napatingin sa pinakamalayo ng unang daan

Di ko maaninag nang husto ang sa dulo’y nakaliko

Isang Antolohiya:


15

Kagyat kong pinili ngayon itong pangalawa

Dahil siguro mas makabubuting landasin kesa sa isa

Ito’y madamo at wari ko’y sobrang napaglumaan na

Subalit sa pagpili sa daang magkasanga

Mapagtatantong sila’y magkahawig din pala

O, sa umagang yun sila ay parehong

Walang bakas ni isang pares ng paa!

Sabi ko, “bukas ko na lang tingnan yung una”

Kahit alam kong sa paglalakbay na ito

Mahirap nang bumalik pa sa umpisa

Balang araw mapagtatanto ko rin nang may buntong hininga

Minsan nakaraan na ang ilang taon

May dalawang kalsada akong pinamilian

Aking tinahak ang di masyadong napupuntahan

At malaking pagbabago na mula doon.

Isang Antolohiya:


16

Un Recuerdo Mi Pueblo

Ang tulang ito ay isa sa mga natatanging gawa ni Dr. Jose Rizal, ang ating

pambansang bayani. Sinasabing isa rin ito sa maraming tulang kanyang nailat hala

habang siya’y nag-aaral at nananatili pa sa Ateneo Municipal de Manila o mas kilala

ngayon bilang Ateneo De Manila University, noong 1876. Sinasabi rin na naisulat niya

ito noong siya’y labinlimang taong gulang pa lang. Iprinisenta ito ng isang binatang

Rizal sa pagpupulong ng Akademya ng Panitikan nagaganap sa Ateneo Municipal

tuwing Linggo.

Ang ginamit na istilo ni Dr. Rizal ay simple lamang. Walang regularidad ang

kanyang istilo dahil hindi lahat ng istanza ay may walong linya. Ang ginamit naman na

istilo ng pagsalin ay hindi basta-basta. Ang mga ginamit na salita ng nagsalin ay may

kalaliman. Hindi siya gumamit ng mga simpleng salita. Makikita talaga na pinag -

isipang mabuti ang mga gagamiting salita sa pagsasalin mula sa orihinal na texto. Ang

pinagkuhanan naman ng salin ay mula sa isang websayt na iniaalay ng mga gumawa

para kay Dr. Jose Rizal .

Sa tulang ito, inalala ni Dr. Jose Rizal ang kanyang karanasan sa Kalamba noong

bata pa siya. Ipinahayag niya sa tulang ito ang kanyang pagmamahal sa kanyang

kinalakhang lugar at sa kapaligiran.

Isang Antolohiya:


17

Isang Alaala Ng Aking Bayan

ni Dr. Jose Rizal

Kung magunita ko yaong mga araw

Na unang namasid niring kabataan

Sa tabi ng pampang na kulay luntian

Ng isang dagatang may bulong na taglay

Kung nagunita ko ang hingang mahinhin

Niyong si Favonyong sa noo ko'y hain

Ang mabining simoy ng tangi kong aliw

May lamig na dulot na kagiliw-giliw

Kung minamasdam ko ang liryong maputing

Pinamumukadkad ng hanging bati

Saka, pagkaraan ng kanyang lunggati'y

Natutulog naman sa buhanging tipi

Kung sinasagap ko sa mga bulaklak

Ang kanilang bangong makalango't sukat

Na inihihinga kapag ang liwanag

Ng bukang-liwayway pangiting ninikat

Nagugunita kong may kahalong lungkot

Isang Antolohiya:


18

Ikaw, kabataang sakbibi ng lugod

Na nagisang inang magiliwing lubos

Ay siyang nagbigay ng iyong alindog

Nagugunita ko yaong isang bayan

Nagging ligaya ko't aking sinilangan

Sa tabi ng lawang may lamig na laya

Pugad ng lahat kong pag-ibig sa buhay

Ang mga paa kong kulang pa sa tatag

Sa mga gubat mo'y mayroon din bakas

Sa mga baybayin ng ilog mong lahat

Nakatamo ako ng aliw at galak

Nagdasal din ako sa iyong dambana

Nang buong taimtim noong ako'y bata

At sa iyong simoy na dugis ma'y wala

Yaring aking puso'y natigib ng tuwa

Kita ko ang Diyos sa angking kalakhan

Ng mga gubat mong nangagtatandaan

Kailanma'y di ko natikman minsan man

Ang pait ng palad sa iyong kandungan

Isang Antolohiya:


19

Samantala, iyang bughaw na langit mong

Aking minamalas, minsan ma'y di ako

Kinulang sa lingap na galling sa iyo't

Sa katalagaha'y nukal ang aliw ko

Kamusmusang mura, bayan kong maganda

Masaganang bukal ng mga ligaya

At mga aliw-iw ng kundimang tila

Nakapaglalayo sa sariling dusa!

Mangagbalik kayo sa aba kong puso

Magsibalik kayo oras kong maamo

- magsibalik kayong parang libong dapo

Sa mga bulaklak kapag sumasamyo

Ngunit ay! Paalam! Nawa ay ingatan

Ang kaaliwan mo't ang kapayapaan

Wani ka ng galing, na sa kabutiha'y

Siyang naggagawad ng pala sa tanan

Dahilan sa iyo, ang aking pag-asa

Na may matutuna't ang langit man sana'y

Mayag na kupkupin ang yumi mo't ganda

Isang Antolohiya:


20

Ang Huling Paalam

Ang “Huling Paalam” ay hango mula sa huling tula na isinulat ni Dr. Jose Rizal na

pinamagatang “Mi Ultimo Adios”. Ito ang tula na itinago ni Rizal sa isang ‘cocinilla’ o

isang lutuang alcohol na siyang ibinigay niya sa kapatid niyang si Trinidad. Isa si

Andres Bonifacio sa mga unang nagsalin ng Mi Ultimo Adios sa wikang Filipino. Ang

manunulat ay gumamit ng istilong tugmaan kung saan ang mga huling pantig ng

bawat taludtod ay nagtutugmaan. Ang pagsasalin naman dito ni Andres Bonifacio ay

saling-tapat lang na kung ano ang pagkagamit nito sa wikang orihinal, ay gayundin

ang katumbas nito sa wikang pinagsalinan. Ang pangunahing nilalaman ng tulang ito

ay ang pamamaalam ni Rizal sa Pilipinas at sa mga mamamayan nito. Ang “Mi Ultimo

Adios” ay galing sa website na http://www.carayanpress.com/ultimo.html kung saan

ipinakita ang kabuuan ng nasabing tula at ang salin nito sa wikang Ingles. Samantala

ang “Huling Paalam” na siyang isinalin sa wikang Filipino ni Andres Bonifacio ay mula

sa website na http://tagaloglang.com/Philippine-Literature/Tagalog-Poems/huling-

paalam-ni-rizal.html kung saan matatagpuan ang Tagalog na bersyon ng “Mi Ultimo

Adios”. Makikita rin sa website na ito ang iba’t-ibang mga literatura, musika, kultura,

at iba pang mga ambag ng mga Pilipino sa mundo sa wikang Filipino.

Isang Antolohiya:


21

HULING PAALAM

Ni Dr. Jose Rizal

Pinipintuho kong Bayan ay paalam,

Lupang iniirog ng sikat ng araw,

mutyang mahalaga sa dagat Silangan,

kaluwalhatiang sa ami'y pumanaw.

Masayang sa iyo'y aking idudulot

ang lanta kong buhay na lubhang malungkot;

maging maringal man at labis ang alindog

sa kagalingan mo ay akin ding handog.

Sa pakikidigma at pamimiyapis

ang alay ng iba'y ang buhay na kipkip,

walang agam-agam, maluwag sa dibdib,

matamis sa puso at di ikahahapis.

Saan man mautas ay di kailangan,

cipres o laurel, lirio ma'y patungan

pakikipaghamok, at ang bibitayan,

yaon ay gayon din kung hiling ng Bayan.

Isang Antolohiya:


22

Ako'y mamamatay, ngayong namamalas

na sa Silanganan ay namamanaag

yaong maligayang araw na sisikat

sa likod ng luksang nagtabing na ulap.

Ang kulay na pula kung kinakailangan

na maitina sa iyong liwayway,

dugo ko'y isaboy at siyang ikikinang

Ng kislap ng iyong maningning na ilaw.

Ang aking adhika sapul magkaisip

noong kasalukuyang bata pang maliit,

ay ang tanghaling ka at minsang masilip

sa dagat Silangan hiyas na marikit.

Na tuyo ang luhang sa mata'y nunukal,

taas na ang noo't walang kapootan,

walang bakas kunot ng kapighatian

gabahid man dungis niyong kahihiyan.

Sa kabuhayan ko ang laging gunita

maningas na aking ninanasa-nasa

Isang Antolohiya:


23

ay guminhawa ka ang hiyas ng diwa

paghingang papanaw ngayong biglang-bigla.

Ikaw'y guminhawa laking kagandahang

akoy malugmok, at ikaw ay matanghal,

hininga'y malagot, mabuhay ka lamang

bangkay ko'y maisilong sa iyong Kalangitan.

Kung sa libingan ko'y tumubong mamalas

sa malagong damo mahinhing bulaklak,

sa mga labi mo'y mangyayaring ilapat,

sa kaluluwa ko halik ay igawad.

At sa aking noo nawa'y iparamdam,

sa lamig ng lupa ng aking libingan,

ang init ng iyong paghingang dalisay

at simoy ng iyong paggiliw na tunay.

Isang Antolohiya:


24

Bayaang ang buwan sa aki'y ititig

ang liwanag niyang lamlam at tahimik,

liwayway bayaang sa aki'y ihatid

magalaw na sinag at hanging hagibis.

Kung sakasakaling bumabang humantong

sa krus ko'y dumapo kahit isang ibon,

doon ay bayaan humuning hinahon

at dalitin niya payapang panahon.

Bayaan ang ningas ng sikat ng araw

ula'y pasingawin noong kainitan,

magbalik sa langit ng buong dalisay

kalakip ng aking pagdaing na hiyaw.

Bayaang sino man sa katotong giliw

tangisang maagang sa buhay pagkitil;

kung tungkol sa akin ay may manalangin

idalangin, Bayan, yaring pagkahimbing.

Isang Antolohiya:


25

Idalanging lahat yaong nangamatay,

Nangag-tiis hirap na walang kapantay;

mga ina naming walang kapalaran

na inihihibik ay kapighatian.

Ang mga balo't pinapangulila,

ang mga bilanggong nagsisipagdusa;

dalanginin namang kanilang makita

ang kalayaan mong ikagiginhawa.

At kung ang madilim na gabing mapanglaw

ay lumaganap na doon sa libinga't

tanging mga patay ang nangaglalamay,

huwag bagabagin ang katahimikan.

Ang kanyang hiwaga’y huwag gambalain;

kaipala'y marinig doon ang taginting,

tunog ng gitara't salterio'y magsaliw,

ako, Bayan yao't kita'y aawitan.

Kung ang libingan ko'y limot na ng lahat

at wala ng kurus at batong mabakas,

Isang Antolohiya:


26

bayaang linangin ng taong masipag,

lupa'y asarolin at kahuya’y ikalat.

Ang mga buto ko ay bago matunaw,

mauwi sa wala at kusang maparam,

alabok na iyong latag ay bayaang

siya ang babalang doo'y makipisan.

Kung magkagayon ma'y, alintanahin

na ako sa limot iyong ihabilin,

pagka't himpapawid at ang panganorin,

mga lansangan mo'y aking lilibutin.

Matining na tunog ako sa dinig mo,

ilaw, mga kulay, masamyong pabango,

ang ugong at awit, paghibik ko sa iyo,

pag-asang dalisay ng pananalig ko.

Bayang iniirog, sakit niyaring hirap,

Katagalugan kong pinakaliliyag,

dinggin mo ang aking pagpapahimakas;

diya'y iiwan ko sa iyo ang lahat.

Isang Antolohiya:


27

Ako'y patutungo sa walang busabos,

walang umiinis at berdugong hayop;

pananalig doo'y di nakasasalot,

si Bathala lamang doo’y haring lubos.

Paalam, magulang at mga kapatid

kapilas ng aking kaluluwa't dibdib

mga kaibigan, bata pang maliit,

sa aking tahanan di na masisilip.

Pag-papasalamat at napahinga rin,

paalam estranherang kasuyo ko't aliw,

paalam sa inyo, mga ginigiliw;

mamatay ay siyang pagkakagupiling!

Isang Antolohiya:


28

A La Juventud Filipina

Ang

tulang ito ay isinulat ng ating pambansang bayani na si Dr. Jose Rizal nang siya ay

labinwalong taong gulang pa lamang. Ito ay kanyang iniaalay sa kabataang Pilipino. Kanyang

tinalakay rito ang paggamit ng wasto ng mga kabataang Pilipino sa edukasyon. Ang tulang

ito ay kinuha sa website na http://kapitbisig.com/philippines/poems-written-by-dr-jose-

rizal-sa-kabataang-pilipino-ni-dr-jose-rizal-tagalog-version-of-a-la-juventud-filipina.611.

http://kapitbisig.com/philippines/poems-written-by-dr-jose-rizal-sa-kabataang-pilipino-ni-dr-jose-rizal-tagalog-version-of-a-la-juventud-filipina.611

http://kapitbisig.com/philippines/poems-written-by-dr-jose-rizal-sa-kabataang-pilipino-ni-dr-jose-rizal-tagalog-version-of-a-la-juventud-filipina.611

Isang Antolohiya:


29

Sa Kabataang Pilipino Ni Dr. Jose Rizal

Itaas ang iyong noong aliwalas

ngayon, Kabataan ng aking pangarap!

ang aking talino na tanging liwanag

ay pagitawin mo, Pag-asa ng Bukas!

Ikaw ay lumitaw, O Katalinuhan

magitang na diwang puno sa isipan

mga puso nami'y sa iyo'y naghihintay

at dalhin mo roon sa kaitaasan.

Bumaba kang taglay ang kagiliw-giliw

na mga silahis ng agham at sining

mga Kabataan, hayo na't lagutin

ang gapos ng iyong diwa at damdamin.

Masdan ang putong na lubhang makinang

sa gitna ng dilim ay matitigan

maalam na kamay, may dakilang alay

sa nagdurusa mong bayang minamahal.

Isang Antolohiya:


30

Ikaw na may bagwis ng pakpak na nais

kagyat na lumipad sa tuktok ng langit

paghanapin mo ang malambing na tinig

doon sa Olimpo'y pawang nagsisikap.

Ikaw na ang himig ay lalong mairog

Tulad ni Pilomel na sa luha'y gamot

at mabisang lunas sa dusa't himuntok

ng puso at diwang sakbibi ng lungkot

Ikaw, na ang diwa'y makapangyarihan

matigas na bato'y mabibigyang-buhay

mapagbabago mo alaalang taglay

sa iyo'y nagiging walang kamatayan.

Ikaw, na may diwang inibig ni Apeles

sa wika inamo ni Pebong kay rikit

sa isang kaputol na lonang maliit

ginuhit ang ganda at kulay ng langit.

Isang Antolohiya:


31

Humayo ka ngayon, papagningasin mo

ang alab ng iyong isip at talino

maganda mong ngala'y ikalat sa mundo

at ipagsigawan ang dangal ng tao.

Araw na dakila ng ligaya't galak

magsaya ka ngayon, mutyang Pilipinas

purihin ang bayang sa iyo'y lumingap

at siyang nag-akay sa mabuting palad.

Isang Antolohiya:


32

Nilisang Pugad

Ang tulang Nilisang Pugad ay orihinal na isinulat ni Albert Casuga . Tinatalakay ng

tulang ito ang pagsikat ng araw na may pahiwatig ng kabagalan at kalungkutan.

Tinalakay rito ang pagmamahal ng may-akda sa kanyang ina. Matutuklasan natin ang

ganitong matinding pagdaramdam dahil sa linyang, " O Inang. Pinakamamahal kong

Ina!

NILISANG PUGAD

Nagliparan na ang mga ibon,

at iniwanan na ang kanilang pugad,

tulad ng maagang pagdating

ng tag-lamig sa iyong buhay.

Tignan ninyo, Inang! Masdan ninyo!

Malalakas na ang mga ibong kamakaila’y

sisiw pa lang --- sila’y nagliparan na

patungong kung saang isang dipang langit

at di malamang malayong sulok

upang di na muling magbalik sa pugad

ng kalungkutan, pugad na nilisan,

isang bahay na wala nang laman.

O Inang. Pinakamamahal kong Ina!

Isang Antolohiya:


33

Ang Malungkot na Araw

Ang tulang Ang Malungkot na Araw ay orihinal na nakasulat sa wikang Binukid na

nanggaling pa sa Bukidnon. Tinatalakay ng tulang ito ang pagsikat ng araw na may

pahiwatig ng kabagalan at kalungkutan. Gumamit din ng tayutay ang may-akda. Isa

na rito ang pagsasabuhay o pagsasakatao ng mga bagay na walang buhay -

personipikasyon. Matutuklasan natin ang ganitong identidad dahil sa mga linyang,

"Na ang dapit-tanghali ay nagdalamhati", "Ang tanghaling tapat ng umiyak", "Ang

dahilan ng kanyang lubos na kalungkutan", at marami pang iba. Masasabi din na ang

tula ay isinulat sa malayang paraan (free verse) - walang pagkakatugma sa hulihang

salita.

Isang Antolohiya:


34

Ang Malungkot na Araw

Ako ay dumungaw sa bintana

Ng araw na ito

Ako ay tumanaw sa may dungawan

Na humarap sa silangan

Na nakaharap sa silangan

Ako ay nagtataka

Nagsimula nang sumikat

Ang makinang na araw

Nagsimula na siyang sumikat

Naging mabagal ang kanyang pagtaas

Sana sisigaw na tanghaling tapat

Sa malimlim na dapit-tanghali

Pumaitaas sa nagsisigaw

Na dapit-tanghali

Ngunit ako ay nagkamali

Kung bakit ako ay nagtaka

Ang dahilan kung bakit ganoon

Isang Antolohiya:


35

Na ang dapit-tanghali ay nagdalamhati

Ang tanghaling tapat ng umiyak

Ang dahilan ng kanyang lubos na kalungkutan

Ay ang mga taong naninirahan

Sa ibabaw ng mundo

Ang labis na ikinalulungkot niya

Ay ang mga taong nakatira

Sa ibabaw ng nilikhang lupa

Katulad ng buhok hindi nagkaisa

Ang mga tao sa ibabaw

Katulad ng buhok na hindi nagkaisa

Ang mga tao sa mundong ibabaw

Isang Antolohiya:


36

Takipsilim

Ang tulang Takipsilim ay nagmula rin sa Bukidnon na may dayalektong Binukid. Itong

tula ay tumatalakay pa rin sa kaganapan ng araw na nagpapahiwatig ng mga

malalalim na emosyon ayon na rin sa isinulat ng may-akda. Sinasambit ng mga linya

ng Takipsilim ang pagkadalisay at pagkalma ng panahon. Ang layunin ng tulang ito ay

maipakita ang kagandahan ng kalikasan lalo na sa ganitong kaganapan - takipsilim.

Hinayag din sa katapusan ng tula ang pag-asa para sa kinabukasan - bagong araw,

bagong bukas. Ang tula ay isinulat din sa malayang paraan (free verse).

Isang Antolohiya:


37

Takipsilim

Hindi humihingang umawit

Ang sikada sa kagubatan

Umawit nang walang paghinga

Ang sikada sa gilid ng gubay

Ang sikadang nakadapo

Sa punong may makapal na dahon

Ang sikadang doon nakadapo

Sa malaking puno na may mga dahon

Na parang nagduduyan

Sa gilid ng bangin

Na matibay ang pagkatirik

Sa gilid ng bundok

Na naroon sa bandang kanluran

Na nilulubugan ng araw

At nanghihinayang na mabigo

Kung ang araw ay lulubog

Kung magtatago na ang araw

Na si Amembed Bakayawan

Isang Antolohiya:


38

At bilang palaisip

Ako'y nagsimulang mag-isip

Naging dahilan ng kanyang pag-aalala

At naging dahilan upang siya'y magulo

Dahil hindi ito masunod

Sa daraang gabi

Hindi ito masundan

Sa daraang madilim na gabi

Pero ang araw ay tataas uli

Ang madaling-araw ay babalik uli

Magdadala ng pangalan

Magbabalik ang maliwanag na pangala

Isang Antolohiya:


39

Al Perdete Yo A Ti

Ang tulang “Al Perdete Yo A Ti” ay may pangunahing tema na pag -ibig. Nilalaman ng

tulang nito kung gaano kasakit ang pagkawala ng iyong minamahal dahil hindi

mapapantayan nino man ang pag-ibig na naibigay niya sa iyo. Ang tagapagsalin ay

gumamit ng Saling Panggramatika upang madaling maintindihan ng mambabasa ang

mensaheng ipinapahiwatig ng tula.

Al Perdete Yo A Ti

Nang mawala ka sa akin, ikaw at ako’y nawalan

Ako dahil ikaw ang minahal ko nang lubusan

At ikaw dahil ako ang sa iyo’y lubusang nagmahal

Ngunit sa dalawa ay ikaw ang higit na nawalan

Dahil pwede kong mahalin ang iba tulad ng pagmamahal ko sa iyo

Ngunit ika’y ‘di mamahalin tulad ng kung paano kita minahal.

Isang Antolohiya:


40

Panlibay Hu Bata

http://larawangpinoy.blogspot.com/2008/06/test.html

Ang “Panlibay Hu Bata 2” ay isang tula mula sa Bukidnon. Ito ay tungkol sa isang ina na

nagbibigay ng payo sa kanyang sanggol na ipagpatuloy ang buhay kahit na naghihirap na sila

at nawawalan na ng pag-asa. Gumamit ng Saling Panggramatika ang may akda upang

mapanatili ang malakas na emosyon na tinataglay ng tula.

http://larawangpinoy.blogspot.com/2008/06/test.html

Isang Antolohiya:


41

Oyayi

Maawa ka, mahal na anak

Maawa ka, aking sanggol

Pakiusap, matulog ka na

Giliw ko matulog ka na

Gawain ko’y iyong inaabala

Ako’y iyong pinag-alala

Dahil ako’y iyong ina

Ako’y iyong magulang

Marami pa akong gagawin

Maraming bagay pa akong gagawin

Kaya’t kung ikaw ay matutulog

Kung pagbubutihin mo ang pagtulog

Nang ika’y lumaki

Matulin ang paglaki mo

Ika’y mabilis tumangkad

At nang kayo’y makabayad

Ang utang mo sa iyong mga magulang

Ang pagtitiis ng iyong mga magulang

Ang pakikibaka sa taong nagbigay-buhay sa’yo

Isang Antolohiya:


42

Buwan ng Agosto

http://1x.com/photos/street/35725/

Ang tulang Bulan sa Agosto at Bulan sa Noviembre ay dalawang tulang Hiligaynon na

nagkukwento tungkol sa mga gawain at mga pangyayari sa mga nasabing buwan.

Naisalaysay tuwing buwan ng Agosto ang uri ng panahon gaya ng pagulan ang

pagdidilim. Sa Bulan naman ng Noviembre naikwento ng may akda ang tungkol sa

pagibig kay Inday na badiday. Parehong tula ay ginawa ni Flavio Zaragosa na makikita

sa librong Sugilanon: mga piliing maikling kwentong hiligaynon. Ang may-akda sa

nasabing libro ay si Lucero, Rosario Cruz.

Isang Antolohiya:


43

Buwan ng Agosto Ni: Flavio Zaragoza Cano

Isalaysay ko sa inyo

sa bayan ng Cabatuan

maraming ilog na tila

nagtatakbuhan

mayroon sa Tibuan

may galing sa Tigum

at sa Janipaan…

Dumadaloy ang ilog

sa Pamul-ogan

papunta sa Tiring

simula sa Bakan

at may dumadaloy

dumaan sa Tigbauan

dumaan sa Nasuli

na walang dahilan…

Isang Antolohiya:


44

Sakaling ang bundok

totoong dumilim

aambun-ambon at

uulan ang langit

sa ilog ang tao

maraming totoo

na lumalay

at tumatakbo…

At saka hindi tumitigil

ang ulan,

masakit ang patak

parang mangangagat

ang ilog dumadaloy

papunta sa dagat…

sa langit may ulap

kaagad kumidlat…

Isang Antolohiya:


45

Buwan ng Nobyembre Ni: Flavio Zaragoza Cano

Gumising ka’t magbangon

Inday na Badiday

damhin ang ginaw

nitong bukang liwayway

gumigising ng kaluluwa at

kalooban

at nagpapainit

ng ating panagimpan…

Sabay sa akin

gumising ka Inday

magpatabing dagat

harapin ang araw

mamuhay tayo

Isang Antolohiya:


46

sa laking kasiyahan

sasayaw tayo

at mag-iindakan

Tayo’y magsasayawan

at mag-awitan

upang ang lamit

ay hindi maramdaman

damhin ang pag-ibig

na puno ng kasiyahan

naroon sa ating puso

na sa kaibutuarn…

Malamig ang hangin,

maaiwalas ang kalangitan,

ang sikat ng araw ay

Isang Antolohiya:


47

hindi maalinsangan…

lumapit ka sa akin

dahil napakaginaw

upang sa iyong paningin

mukha mo’y maaninaw

Inday na badiday

na minumtya ko,

ang init ng iyong dibdib ay

yapusin ko;

lumapit ka sa akin

ng walang alinlangan

dahil ngayon ay Nobyembre

Ikaw’y aking hahalikan!

Isang Antolohiya:


48

Tu Risa

http://www.superstock.co.uk/stock-photos-images/1589-131218

Ang Tu Risa ni Pablo Neruda ay ukol sa pag-ibig. Sinasaad sa tula ang pagmamahal ng

isang binata sa kanyang sinisinta at sinasabing ayos lang na mawala ang lahat, huwag

lang ang ngiti ng iniibig. Para ring kinakausap ng lalake ang babae at sinasabihan

siyang ayos lang na tumawa sa kung anu-anong mga bagay ang sinisinta—katulad ng

sa gabi, araw, at buwan—at ayos lang din na mapagkaitan siya ng mga bagay—

huwag lamang ang tamis ng ngiti ng kanyang babaeng sinisinta.

Isang Antolohiya:


49

Tu Risa

Ni Pablo Nureda

Pagtawanan mo ang gabi,

ang araw, ang buwan

Pagtawanan mo ang liku-likong

landas sa isla,

Pagtawanan mo ang torpeng

lalaking ito na nagmamahal sa iyo,

Ngunit kapag bubuksan ko

at isasara ang aking mga mata,

Kapag ako ay umalis,

kapag ako ay muling bumalik

Ipagkait mo na sa akin ang tinapay,

ang hangin, ang liwanag at ang tagsibol,

Huwag lamang ang iyong ngiti

Dahil ito’y aking ikasasawi

Isang Antolohiya:


50

Tula ni Melissa Sena

http://www.4givewallpapers.com/romantic-couple/

Ang tula ni Melissa Sena ay naisulat noong 1973 gamit ang Espanyol na wika.

Ito ay isang tulang nagsasaad ng matinding pagmamahalan. Sa kabuuan, sinasaad

dito na ang nagmamahal ay di raw kayang mabuhay ng wala ang kanyang minamahal.

Ito raw ay dahil ang buong buhay niya ang inaalay lamang niya sa kanyang sinta. At

ngayon na wala na ang iniibig, ay wala na ring kuwenta ang buhay niya.

Tula Ni Melissa Sena

Mistulang alak na nakalalasing

Magkahalong tamis at pait

Ang dulot sa bawat pagsimsim

Paikot-ikot, paulit-ulit

Kailan lalaya sa iyong pagkapiit?

Isang Antolohiya:


51

Pananambitan

Ni Lilia Realubit

Bakit kaya rito sa mundong ibabaw

Marami sa tao’y sa salapi silaw?

Kaya kung isa kang kapus-kapalaran

Wala kang pag-asang maakyat sa lipunan

Mga mahihirap lalong nasasadlak

Mga mayayaman lalong umuunlad

May kapangyarihan, hindi sumusulyap

Mga utang na loob mula sa mahihirap

Kung may mga taong sadyang nadarapa

Sa halip na tulungan, tinutulak pa nga

Buong lakas silang dinudusta-dusta

Upang itong hapdi’y lalong managana

Nasaan Diyos ko, ang sinasabi mo

Tao’y pantay-pantay sa balat ng mundo?

Kaming mga api ngayo’y naririto

Dinggin mo, Poon ko, panambitang it

Isang Antolohiya:


52

Pananghalian

Salin ni Bryan Mari Argos

M ababawasan na ang aking sinaing

Kahit puno ang bigasan.

Ang ulam na dalawang pantat

Magiging isa na lang kahit

Puno ng semilya

Ang ating pantatan.

Pano kasi at ibig mong paapawin

Ang ating bigasan, at ang pantatan

Gawing bangusan,

Kaya, pinili mo na mananghalian

Sa malayong mesa, kung saan

Ang sinaing ko,

Ang ulam,

Matitikman na lang

Sa alaala.

Isang Antolohiya:


53

Tula Ni Ernesto Cardinal

Nang maw ala ka sa akin,

Ikaw at ako'y nawalan:

Ako dahil ikaw ang minahal ko nang lubusan

At ikaw dahil ako ang sa iyo'y lubusang nagmahal.

Ngunit sa dalawa

Ay ikaw ang higit na nawalan:

Dahil pwede kong mahalin and iba tulad ng pagmamahal ko sa 'yo

Nguni't ika'y di na mamahalin tulad nang kung paano kita minahal.

Isang Antolohiya:


54

Sabong

Salin ni Bryan Mari Argos

Tay, paano mag-alaga ng tandan g na pansabong?

Hindi ba’t hinihimas-himas ito lagi,

Sa umaga,

Tanghali,

At bago matulog?

Sabi ni Kiryong na boy natin, Tay

Pwede na raw ipangsabong

Ang aking tandang,

Kaya’t araw-araw niya

Hinihimas-himas,

Sa umaga,

Sa tanghali,

At kung ika’y natutulo

Isang Antolohiya:


55

Maikling Kuwento

Isang Antolohiya:


56

Nasilaw na Kaginhawaan

Ang “Nasilaw ng Kaginhawaan” ay isinalin sa wikang Filipino ni Ma Crisanta S.

Nelmida mula sa orihinal na kwentong Pangasinense ni Eufemia Villamil na

pinamagatang “Aseleng na Inawa”. Ang manunulat ay gumamit ng istilong madali

lang maiintindihan ng mga mambabasa bagkus, ang manunulat ay gumamit din

naman ng ilang mabibigat na mga salita na siya namang makapagdadagdag sa

kagandahan ng kwento. Samantala, gumamit naman ng iba’t-ibang metodo ng

pagsasalin ang nagsalin ng kwento ngunit kapansin-pansin ang saling-malaya na

ginamit nito sa mga salitang nakasulat pa rin sa wikang Ingles sa kabila ng pagsasalin

nito. Ang kwentong orihinal at ang isinalin na kwentong ito ay parehong nagmula sa

website na http://www.panitikan.com.ph/regional.htm kung saan makikita ang iba’t -

ibang likha ng mga Pilipinong manunulat mula sa orihinal na wika nito pati na rin sa

isinaling wika nito.

Isang Antolohiya:


57

Nasilaw ng Kaginhawaan ni Eufemia Villamil

Sinalin sa Filipino ni Ma. Crisanta S. Nelmida

D

Isang Antolohiya:


58

Isang Antolohiya:


59

Isang Antolohiya:


60

Isang Antolohiya:


61

Binibining Phatuphats

Ang binibining Phatuphats ay hango sa maikling kwento ng mga Kapampangan. Ito

ay isang kwento ng babaeng nais at nagpupumilit na maging banyaga na taliwas sa

kanyang pagiging isang Pilipino. Ito ay nanggaling sa website na

http://lehcsirk0literature.blogspot.com/2008/11/si-miss-phathupats.html

http://lehcsirk0literature.blogspot.com/2008/11/si-miss-phathupats.html

Isang Antolohiya:


62

Binibining Phathupats

Isinalin ni Lourdes H. Vidal

P

Isang Antolohiya:


63

Isang Antolohiya:


64

Isang Antolohiya:


65

Isang Antolohiya:


66

t

Si Boyet

Isang Antolohiya:


67

Isang Antolohiya:


68

Isang Antolohiya:


69

Isang Antolohiya:


70

Isang Antolohiya:


71

Isang Antolohiya:


72

Isang Antolohiya:


73

Isang Antolohiya:


74

Isang Antolohiya:


75

Isang Antolohiya:


76

Si Pungaan

http://laughing1wolf.blogspot.com/2009/08/boy.html

Ang maikling kwentong Si Pungaan ay nanggaling pa sa probinsyang bukidnon na

may dayalektong Binukid. Ang kwento ay umiikot sa mga gawain ni Pungaan na may

halong katangahan, ayon sa kanyang ina. Ito ay may temang nakakatawa at seryoso.

Dito hinahayag ang mga disgrasyang nagawa ni Pungaan sa kanyang paligid, sa

kanyang pamilya, at pati na rin sa kanyang sarili. Dahil na rin sa katangan ni Pungaan,

nagkakaroon ng kakatwang mga pangyayari ang kwento.

Isang Antolohiya:


77

Si Pungaan

I

Isang Antolohiya:


78

Isang Antolohiya:


79

Isang Antolohiya:


80

Isang Antolohiya:


81

Ang Kwento ng Buhok

U

Isang Antolohiya:


82

Isang Antolohiya:


83

Isang Antolohiya:


84

Isang Antolohiya:


85

Isang Antolohiya:


86

Isang Antolohiya:


87

Isang Antolohiya:


88

Isang Antolohiya:


89

Isang Antolohiya:


90

Naratibong Tula

Isang Antolohiya:


91

Epiko ng Ibalon

Ang “Ibalon” ay isang epiko na nagmula sa rehiyon ng Bicol. Ito’y ginawa ni Fray

Bernando de Melendreras, subalit hindi pa rin nakikita ang orihinal na teksto na

ginawa niya. Kaya naman ang bersyon ni Fray Jose Castaño na nasa wikang Espanyol

ang kinikilala na orihinal na bersyon sa ngayon. Ginamitan ng Salin Panggramatika

ang epikong ito at ito ay nasa paraang naratibo.

Isang Antolohiya:


92

Epiko ng Ibalon

ni Fr. Jose Castaño

Si Baltog ay isang batang lalaki na malakas, mabait at matipuno. Siya ay anak ni

Handiong, ang pinuno ng kanilang pamayanan. Isang araw, ikinuwento ng kanyang ama ang kaawa-awa nilang kalagayan sa lupain ng Samar. Napakarami nilang kaaway

na palaging dumarating upang sirain ang kanilang pananim at patayin ang kanilang mga alagang hayop. Namamatay ang mga tao sa gutom dahil sa kawalan ng pagkain.

Ang natitira sa kanila ay hindi sapat upang umabot sa susunod na pag-aani.

“Pagod nang lumaban ang mga tao, anak” sabi ng kanyang ama. “Gusto nila ng

payapang buhay na walang gutom na gumagala sa paligid. Ang ating mga hayo ay kumokonti ng kumokonti araw-araw. Kapag nagpatuloy ang ganitong sitwasyon ay

mamamatay tayong lahat sa gutom.”

“Ano ang gusto mong ipagawa sa akin, ama?” tanong ni Baltog. Tumingin ng diretso sa kanyang ama. At hinawakan nito ang kanyang balikat.

“Humanap ka ng lugar kung saan makakapamuhay tayong panatag at payapa.”

Iginala ni Baltog ang mga mata. Nakita niya ang mga tao sa kanilang kaawa-awang

kalagayan. Nakita niya ang gutom at sa mukha ng bawat bata. Nakita niya ang panghihina sa bawat mukha ng ama’t ina. Siya din ay nalungkot.

“Masyado na akong matanda kaya inaatang ko na ito sa iyong mga balikat. Bata ka

pa, malakas at matapang. Alam kong magagawa mo ito. Para sa akin at sa ating mga mamamayan.”

Ibinigay ni Handiong ang basbas kay Baltog. Naglayag si Baltog kinagabihan sakay ng isang maliit na bangka na magdadala sa kanya sa isang lugar na tinatawag na

Kabikulan. Marami na rin siyang narinig tungkol sa lugar at naisip niya na maganda kung

makakahanap siya ng lugar kung saan sila ay maninirahan habang-buhay. Sa malawak

na dagat, nasagupa ni Baltog ang malakas na hangin at malalaking alon na sumira sa

kanyang bangka. Kinailangan niyang lumangoy at muntikan na siyang malunod bago

niya ligtas na narating ang dalampasigan ng baybaying bayan ng Kabikulan.

Isang Antolohiya:


93

Sinimulan niyang galigarin ang Kabikulan, hanggang umabot siya sa lupain ng Aslon at

Inalon na sumasakop sa kapatagan na nakagilid sa bundok ng Asog, Masaragam,

Isarog at Lignion. Natagpuan niya ang Ibalon, isang magandang lugar para sa kanya

at sa mga mamamayan. Ang lupa ay mataba at magandang pagtamnan ng mga

halamang ugat, palay at mga gulay. Ito rin ay maganda para sa kanilang mga hayop.

Para itong lupain ng gatas at pulot.

“Nais ko ang lupaing ito para sa akin at sa aking mga mamamayan.” sabi ni Baltog sa

kanyang sarili.

Ngunit nagsalita siya ng maaga. Dahil naninirahan sa paligid ng Ibalon ang ilang

buwaya na may pakpak na nakakalipad, mga baboy ramong kasinglaki ng elepante at

isang sawa na may ulo ng isang babae. Ngunit desidido si Baltog na makuha ang

Ibalon para matirhan kaya nilabanan niya ang mga buwaya at mga baboy ramo ng

buo niyang lakas. Dahil sa kanyang galing sa mano-manong pakikipaglaban natalo

niya lahat buwaya at baboy ramo, pinatay niya ito at pinagpira-piraso. Ngunit, ang

sawa na may ulo ng babae ay nakatakas at humanap ng ibang matitirahan.

Bumalik siya at ibinalita sa ama ang tungkol sa lupain na nakita niya para sa kanila.

Hindi na sila nagsayang ng oras, si Baltog at ang kanyang ama at ang lahat ng mga

mamamayan ay nilisan ang Samar papuntang Ibalon, ang kanilang bagong tahanan.

Isang Antolohiya:


94

Tinuruan nina Handiong at Baltog ang mga mamamayan ng ilang paraan upang

magkaroon ng kabuhayan. At hindi nagtagal ay gumanda ang kanilang pamumuhay.

Pinuno nila ang lupain at nagkaroon sila ng masaganang ani. Sa lupaing iyon ang

gutom ay naging alaala lamang ng nakaraan.

Isang Antolohiya:


95

Biag ni Lam-Ang

Ang “Biag ni Lam-Ang” ay isang epiko ng mga Ilokano. Ang istoryang ito ay

ipinasa-pasa muna sa napakaraming henerasyon gamit ang bibig bago it naisulat

bangang 1640. Dahil dito, nagkaroon ito ng iba’t ibang bersyon. Ang bersyon na

nakuha namin ay sinulat ni Leopoldo Y. Yabes. Ang salin na bersyon ay sinulat nina

Zenaida Villanueva at Rachel San Miguel. Ang metodo ng pagsalin na ginamit nila ay

saling-panggramatika. Nagmula ang orihinal na bersyon sa

www.ilocandiarealtor.com. Matatagpuan sa website na ito ang napakaraming

impormasyon tungkol sa lugar ng Ilocos. Ang pinagmulan naman ng sinalin na

bersyon ay isang libro may pamagat na “Mga Piling Epiko ng Pilipinas”. Matatagpuan

sa librong ito ang mga ilan sa mga epikong nagmula sa iba’t ibang rehiyon ng

Pilipinas.

http://www.ilocandiarealtor.com/

Isang Antolohiya:


96

Isang Antolohiya:


97

Isang Antolohiya:


98

Isang Antolohiya:


99

Isang Antolohiya:


100

Isang Antolohiya:


101

Isang Antolohiya:


102

Isang Antolohiya:


103

Isang Antolohiya:


104

Isang Antolohiya:


105

Isang Antolohiya:


106

Isang Antolohiya:


107

Isang Antolohiya:


108

Isang Antolohiya:


109

Isang Antolohiya:


110

Isang Antolohiya:


111

Isang Antolohiya:


112

Isang Antolohiya:


113

Isang Antolohiya:


114

Isang Antolohiya:


115

Isang Antolohiya:


116

Isang Antolohiya:


117

Isang Antolohiya:


118

Isang Antolohiya:


119

Isang Antolohiya:


120

Isang Antolohiya:


121

Isang Antolohiya:


122

Isang Antolohiya:


123

Isang Antolohiya:


124

Isang Antolohiya:


125

Isang Antolohiya:


126

Florante at Laura

Ang nagsulat ng kuwentong ito ay si Francisco Baltazar o mas kilala sa ngalang

Francisco Balagtasr. Nailathala niya ang Florante at Laura noong siya'y kinulang sa

maling akusa. Ang istilong ginamit niya ay medyo mahirap intindihin. Ang bawat

istanza ay puno ng tayutay. Ito rin ay may apat na linya bawat istanza at may

labindalawang "syllables" bawat linya. Meron rin itong AAAA na iskema. Ang

ginawang pagsasalin ay simple lamang. Hindi masyadong iniba ang mga salita dahil

ang pinanggalingan rin na orihinal na texto ay ang ginagamit na tagalog noong unang

panahon lamang. Ang epiko ang tungkol kay Florante, isang prinsipe at ang mga

pinagdadaanan niyang mga pagsubok. Ang orihinal at naisalin na teksto ay

nanggaling sa website nahttp://ia700506.us.archive.org/17/items/floranteatlaura1584

5gut /15845- h/15 845-h. ht m# SA_ BA BASA_ NIT O at http://jaypeeonline.net/asides/florante-at-laura/ na isinalin

nila May Lim at Arlene Lim.

Isang Antolohiya:


127

Florante at Laura Ni: Francisco Balagtas

1

Sa isang madilim, gubat na mapanglaw,

dawag na matinik ay walang pagitan,

halos naghihirap ang kay Febong silang

dumalaw sa loob ng lubhang masukal.

2

Malalaking kahoy-ang ang inihahandog

pawang dalamhati, kahapisa’t lungkot;

huni pa ng ibon ay nakalulunos

sa lalong matimpi’t nagsasayang loob.

3

Tanang mga baging namimilipit

sa sanga ng kahoy ay balot ng tinik;

may bulo ang bunga’t nagbibigay-sakit

sa kanino pa mang sumagi’t malapit.

4

Ang mga bulaklak ng nagtayong kahoy,

pinakamaputing nag-uungos sa dahon;

pawang kulay luksa at nakikiayon

sa nakaliliyong masangsang na amoy.

5

Karamiha’y Cipres at Higerang kutad

na ang lilim niyon ay nakasisindak;

ito’y walang bunga’t daho’y malalapad

na nakadidilim sa loob ng gubat.

6

Isang Antolohiya:


128

Ang mga hayop pang dito’y gumagala,

karamiha’y Sierpe’t Basilisco’y madla,

Hiena’t Tigreng ganid na nagsisisila

ng buhay ng tao’t daiging kapuwa.

7

Ito’y gubat manding sa pinto’y malapit

ng Avernong Reyno ni Plutong masungit;

ang nasasakupang lupa’y dinidilig

ng Ilog Cocitong kamandag ang tubig.

8

Sa may gitna nitong mapanglaw na gubat,

may punong Higerang daho’y kulay pupas;

dito nagagapos ang kahabag-habag,

isang pinag-usig ng masamang palad.

9

Baguntaong basal na ang anyo’t tindig,

kahit natatali-kamay paa’t liig,

kundi si Narciso’y tunay na Adonis,

mukhang sumisilang sa gitna ng sakit.

10

Makinis ang balat at anaki’y burok

pilikmata’y kilay-mistulang balantok;

bagong sapong ginto ang kulay ng buhok,

sangkap ng katawa’y pawang magkaayos.

11

Dangan doo’y walang Oreadas Nimfas,

gubat ng Palasyo ng masidhing Harpias,

nangaawa disi’t naakay lumiyag

sa himalang tipon ng karikta’y hirap.

12

Ang abang uyamin ng dalita’t sakit-

ang dalawang mata’y bukal ang kaparis;

Isang Antolohiya:


129

sa luhang nanakit at tinangis-tangis,

ganito’y damdamin ng may awang dibdib.

13

“Mahiganting langit! bangis mo’y nasaan?

ngayo’y naniniig sa pagkagulaylay;

bago’y ang bandila ng lalong kasam-an

sa Reynong Albania’y iwinawagayway.

14

“Sa loob at labas ng bayan ko sawi,

kaliluha’y siyang nangyayaring hari,

kagalinga’t bait ay nalulugami,

ininis sa hukay ng dusa’t pighati.

15

“Ang magandang asal ay ipinupukol

sa laot ng dagat na kutya’t linggatong;

balang magagaling ay ibinabaon

at inililibing na walang kabaong.

16

“Nguni ay ang lilo’t masasamang-loob

sa trono ng puri ay iniluluklok;

at sa balang sukab na may asal-hayop,

mabangong insenso ang isinusuob.

17

“Kaliluha’t sama ang ulo’y nagtayo

at ang kabaita’y kimi’t nakayuko;

santong katuwira’y lugami at hapo,

ang luha na lamang ang pinatutulo.

18

“At ang balang bibig na binubukalan

ng sabing magaling at katotohanan,

agad binibiyak at sinisikangan

ng kalis ng lalong dustang kamatayan.

Isang Antolohiya:


130

19

“O, taksil na pita sa yama’t mataas!

O, hangad sa puring hanging lumilipas!

ikaw ang dahilan ng kasam-ang lahat

at niring nasapit na kahabag-habag!

20

“Sa korona dahil ng Haring Linceo

at sa kayamanan ng Dukeng Ama ko,

ang ipinangangahas ng Konde Adolfo

sabugan ng sama ang Albanyang Reyno.

21

“Ang lahat ng ito’y maawaing Langit,

Iyong tinutungha’y ano’t natitiis?

mula Ka ng buong katuwira’t bait,

pinapayagan Mong ilubog ng lupit.

22

“Makapangyarihang kanan Mo’y ikilos,

papamilantikan ang kalis ng poot;

sa Reynong Albanya’y kusang ibulusok

ang Iyong higanti sa masamang-loob.

23

“Bakit Kalangita’y bingi Ka sa akin,

ang tapat kong luhog ay hindi Mo dinggin?

diyata’t sa isang alipusta’t iring,

sampung tainga mo’y ipinangunguling?

24

“Datapuwa’t sino ang tatarok kaya

sa mahal Mong lihim, Diyos na dakila?

walang nangyayari sa balat ng lupa,

di may kagalingang Iyong ninanasa.

25

Isang Antolohiya:


131

“Ay! di saan ngayon ako mangangapit!

saan ipupukol ang tinangis-tangis,

kung ayaw na ngayong dinigin ng Langit

ang sigaw ng aking malumbay na boses!

26

“Kung siya mong ibig na ako’y magdusa,

Langit na mataas, aking mababata;

isagi mo lamang sa puso ni Laura–

ako’y minsan-minsang mapag-alaala.”

27

“At dito sa laot ng dusa’t hinagpis,

malawak na lubhang aking tinawid,

gunita ni Laura sa naabang ibig,

siya ko na lamang ligaya sa dibidib.

28

“Munting gunamgunam ng sinta ko’t mutya

nang dahil sa aki’y dakila kong tuwa;

higit na malaking hirap at dalita,

parusa ng taong lilo’t walang awa.

29

“Sa pagkagapos ko’y kung gunigunihin,

malamig nang bangkay akong nahihimbing;

na tinatagisan ng sula ko’t giliw,

ang pagkabuhay ko’y walang hangga mandin.

30

“Kung apuhapin ko sa sariling isip,

ang suyuan namin ng pili kong ibig;

ang pagluha niya kung ako’y may hapis,

nagiging ligaya yaring madlang sakit.

31

“Nguni, sa aba ko! sawing kapalaran!

ano pang halaga ng gayong suyuan …

Isang Antolohiya:


132

kung ang sing-ibig ko’y sa katahimikan

ay humuhilig na sa ibang kandungan?

32

“Sa sinapupunan ni Konde Adolfo,

aking natatanaw si Laurang sinta ko;

kamataya’y nahan ang dating bangis mo,

nang di ko damdamin ang hirap na ito?”

33

Dito hinimatay sa paghihinagpis,

sumuko ang puso sa dahas ng sakit;

ulo’y nalungayngay, luha’y bumalisbis,

kinagagapusang kahoy ay nadilig.

34

Magmula sa yapak hanggang sa ulunan,

nalimbag ang bangis ng kapighatian;

at ang panibugho’y gumamit ng asal

na lalong marahas, lilong kamatayan.

35

Ang kahima’t sinong hindi maramdamin,

kung ito’y makita magmamahabagin;

matipid na luha ay paaagusin,

ang nagparusa ma’y pilit hahapisin.

36

Sukay na ang tingnan ang lugaming anyo

nitong sa dalita’y hindi makakibo,

aakayin biglang umiyak ang puso,

kung wala nang luhang sa mata’y itulo.

37

Gaano ang awang bubugso sa dibdib

ng may karamdamang maanyong tumitig,

kung ang panambita’t daing ay marinig

nang mahimasmasan ang tipon ng sakit?

Isang Antolohiya:


133

38

Halos buong gubat ay nasasabugan

ng dinaing-daing lubhang malumbay,

na inuulit pa at isinisigaw

sagot sa malayo niyong alingawngaw.

39

“Ay! Laurang poo’y bakit isinuyo

sa iba ang sintang sa aki’y pangako;

at pinagliluhan ang tapat na puso,

pinaggugulan mo ng luhang tumulo?

40

“Di sinumpaan mo sa harap ng Langit

na di maglililo sa aking pag-ibig?

ipinabigay ko naman yaring dibdib,

wala sa gunita itong masasapit!

41

“Katiwala ako’t ang iyong kariktan,

kapilas ng langit anaki’y matibay;

tapat ang puso mo’t di nagunamgunam

na ang paglililo’y nasa kagandahan.

42

“Hindi ko akalaing iyong sasayangin

maraming luha mong ginugol sa akin;

taguring madalas na ako ang giliw,

mukha ko ang lunas sa madlang hilahil.

43

“Di kung ako’y utusang manggubat

ng hari mong ama sa alinmang Ciudad,

kung ginagawa mo ang aking sagisag,

dalawa mong mata’y nanalong ng perlas?

44

Isang Antolohiya:


134

“Ang aking plumahe kung itinatahi

ang parang korales na iyong daliri,

buntunghininga mo’y nakikiugali

sa kilos ng gintong ipinananahi.

45

“Makailan Laurang sa aki’y iabot,

basa pa ng luha bandang isusuot;

ibinibigay mo ay naghihimutok,

takot masugatan sa pakikihamok.

46

“Baluti’t koleto’y di mo papayagang

madampi’t malapat sa aking katawan,

kundi tingnan muna’t baka may kalawang

ay nanganganib kang damit ko’y marumhan.

47

“Sinisiyasat mo ang tibay at kintab

na kung sayaran man ng taga’y dumulas;

at kung malayo mang iyong minamalas,

sa gitna ng hukbo’y makilala agad.

48

“Pahihiyasan mo ang aking turbante

ng perlas, topasyo’t maningning na rubi;

bukod ang magalaw na batong d’yamante,

puno ng ngalan mong isang letrang L.

49

“Hanggang ako’y wala’t nakikipaghamok,

nag-aapuhap ka ng pang-aliw-loob;

manalo man ako’y kung bagong nanasok,

nakikita mo na’y may dala pang takot.

50

“Buong panganib mo’y baka nagkasugat,

di maniniwala kung di masiyasat;

Isang Antolohiya:


135

at kung magkagurlis nang munti sa balat,

hinuhugasan mo ng luhang nanatak.

51

“Kung ako’y mayroong kahapisang munti,

tatanungin mo na kung ano ang sanhi;

hanggang di malining ay idinarampi

sa mga mukha ko ang rubi mong labi.

52

“Hindi ka tutugot kung di matalastas,

kakapitan mo nang mabigyan ng lunas;

dadalhin sa hardi’t doon ihahanap

ng ikaaaliw sa mga bulaklak.

53

“Iyong pipitasin ang lalong marikit,

dini sa liig ko’y kusang isasabit;

tuhog na bulaklak sadyang salit-salit,

pag-uupandin mong lumbay ko’y mapaknit.

54

“At kung ang hapis ko’y hindi masawata,

sa pilikmata mo’y dadaloy ang luha;

napasaan ngayon ang gayong aruga,

sa dala kong sakit ay di iapula?

55

“Halina, Laura ko’t aking kailangan

ngayon, ang lingap mo nang naunang araw;

ngayon hinihingi ang iyong pagdamay–

ang abang sinta mo’y nasa kamatayan.

56

“At ngayong malaki ang aking dalita

ay di humahanap ng maraming luha;

sukat ang kapatak na makaapula,

kung sa may pagsintang puso mo’y magmula.

Isang Antolohiya:


136

57

“Katawan ko ngayo’y siyasatin, ibig,

tingnan ang sugat kong di gawa ng kalis;

hugasan ang dugong nanalong sa gitgit

sa kamay ko, paa’t natataling liig.

58

“Halina, irog ko’t ang damit ko’y tingnan,

ang hindi mo ibig dumamping kalawang:

kalagin ang lubid at iyong bihisan,

matinding dusa ko’y nang gumaan-gaan.

59

“Ang mga mata mo ay iyong ititig

dini sa anyo kong sadlakan ang sakit,

upang di mapigil ang takbong mabilis

niring abang buhay sa ikapapatid.

60

“Wala na Laura’t ikaw na nga lamang

ang makalulunas niring kahirapan;

damhin ng kamay mo ang aking katawan

at bangkay man ako’y muling mabubuhay!

61

“Nguni, sa aba ko! Ay, sa laking hirap!

wala na si Laurang laging tinatawag!

napalayu-layo’t di na lumiliyag,

ipinagkanulo ang sinta kong tapat.

62

“Sa abang kandunga’y ipinagbiyaya

ang pusong akin na at ako’y dinaya;

buong pag-ibig ko’y ipinanganyaya,

nilimot ang sinta’y sinayang ang luha.

63

Isang Antolohiya:


137

“Alin pa ang hirap na di sa akin

may kamatayan pang di ko daramdamin?

ulila sa ama’t inang nag-angkin,

walang kaibiga’t nilimot ng giliw.

64

“Dusa sa puri kong kusang siniphayo,

palasong may lasong natirik sa puso;

habag sa ama ko’y tunod na tumimo,

ako’y sinusunog niring panibugho.

65

“Ito’y siyang una sa lahat ng hirap,

pagdaya ni Laura ang kumakamandag;

dini sa buhay ko’y siyang magsasadlak

sa libingang laan ng masamang palad.

66

“O, Konde Adolfo, inilapat mo man

sa akin ang hirap ng sansinubukan,

ang kabangisan mo’y pinasasalamatan,

ang puso ni Laura’y kung di inagaw.”

67

Dito naghimutok nang kasindak-sindak

na umalingawngaw sa loob ng gubat;

tinangay ang diwa’t karamadamang hawak

ng buntunghininga’t luhang lumagaslas.

68

Sa puno ng kahoy na napayukayok;

ang ibig ay supil ng lubid na gapos;

bangkay na mistula’t ang kulay ng burok

ng kanyang mukha’y naging puting lubos.

69

Nagkataong siyang pagdating sa gubat

ng isang gererong bayani ang tikas,

Isang Antolohiya:


138

putong na turbante ay kalingas-lingas

pananamit moro sa Persyang siyudad.

70

Pinigil ang lakad at nagtanaw-tanaw,

anaki’y ninitang pagpapahingahan,

di kaginsa-ginsa’y ipinagtapunan

ang pika’t adarga’t nagdaop ng kamay.

71

Saka tumingala’t mata’y itinirik

sa bubong ng kahoy na takip sa Langit,

istatuwa manding nakatayo’y umid,

ang buntunghininga niya’y walang patid.

72

Nang magdamdam-ngawit sa pagayong anyo,

sa puno ng isang kahoy ay umupo,

nagwikang “O palad!” sabay ang pagtulo

sa mata ng luhang anaki’y palaso.

73

Ulo’y ipinatong sa kaliwang kamay

at saka tinutop ang noo ng kanan;

isang mayroong ginugunamgunam–

isang mahalagang nalimutang bagay.

74

Malao’y humilig, nagwalang-bahala,

di rin kumakati ang batis ng luha;

sa madlang himutok ay kasalamuha

ang wikang: “Flerida’y tapos na ang tuwa!”

75

Sa balang sandali ay sinasabugan

yaong buong gubat ng maraming “Ay! Ay!”

na nakikitono sa huning mapanglaw

ng panggabing ibong doo’y nagtatahan.

Isang Antolohiya:


139

76

Pamaya-maya’y nabangong nagulat,

tinangnan ang pika’t sampu ng kalasag;

nalimbag sa mukha ang bangis ng furias–

“Di ko itutulot!” ang ipinahayag.

77

“At kung kay Flerida’y iba ang umagaw

at di ang ama kong dapat na igalang,

hindi ko masabi kung ang pikang tangan–

bubuga ng libo’t laksang kamatayan!

78

“Bababa si Marte mula sa itaas

at kailalima’y aahon ang Parcas;

buong galit nila ay ibubulalas,

yayakagin niring kamay kong marahas!

79

“Sa kuko ng lilo’y aking aagawin

ang kabiyak niring kaluluwang angkin;

liban na kay ama, ang sinuma’t alin

ay di igagalang ng tangang patalim.

80

“O, pagsintang labis ng kapangyarihan,

sampung mag-aama’y iyong nasasaklaw;

pag ikaw ang nasok sa puso ninuman,

hahamaking lahat masunod ka lamang!

81

“At yuyurakan na ang lalong dakila–

bait, katuwira’y ipanganganyaya;

buong katungkula’y wawal-ing-bahala,

sampu ng hininga’y ipauubaya.

82

Isang Antolohiya:


140

“Itong kinaratnan ng palad ko linsil

salaming malinaw na sukat mahalin

ng makatatatap, nang hindi sapitin

ang kahirapan kong di makayang bathin.”

83

Sa mawika ito luha’y pinaagos,

pika’y isinaksak saka naghimutok;

nagkataon namang parang isinagot

ang buntunghininga niyaong nagagapos.

84

Gerero’y namangha nang ito’y marinig,

pinagbaling-baling sa gubat ang titig;

nang walang makita’y hinintay umulit,

di man nalao’y nagbangong humibik.

85

Ang bayaning Moro’y lalo nang namaang,

“Sinong nanaghoy sa ganitong ilang?”

lumapit sa dakong pinanggagalingan

ng buntunghininga’t pinakimatyagan.

86

Inabutan niya’y ang ganitong hibik:

“Ay, mapagkandiling amang iniibig!

bakit ang buhay mo’y naunang napatid,

ako’y inulila sa gitna ng sakit?

87

“Kung sa gunita ko’y pagkuru-kuruin

ang pagkahulog mo sa kamay ng taksil,

parang nakikita ang iyong narating…

parusang marahas na kalagim-lagim.

88

“At alin ang hirap na di ikakapit

sa iyo ng Konde Adolfong malupit?

Isang Antolohiya:


141

ikaw ang salamin – sa Reyno – ng bait,

pagbubuntunan ka ng malaking galit.

89

“Katawan mo ama’y parang namamalas

ngayon ng bunso mong lugami sa hirap;

pinipisan-pisan at iwinawalat

ng pawa ring lilo’y berdugo ng sukab.

90

“Ang nagkahiwalay na laman mo’t buto,

kamay at katawang nalayo sa ulo,

ipinaghagisan niyong mga lilo

at walang maawang naglibing na tao.

91

“Sampu ng lingkod mo’t mga kaibigan

kung kampi sa lilo’y iyong nang kaaway;

ang di nagsiayo’y natatakot namang

bangkay mo’y ibao’t mapaparusahan.

92

“Hanggang dito ama’y aking naririnig,

nang ang iyong ulo’y itapat sa kalis;

ang panambitan mo’t dalangin sa Langit,

na ako’y maligtas sa kukong malupit.

93

“Ninanasa mo pang ako’y matabunan

ng bangkay sa gitna ng pagpapatayan,

nang huwag mahulog sa panirang kamay

ng Konde Adolfong higit sa halimaw.

94

“Pananalangin mo’y di pa nagaganap,

sa liig mo’y biglang nahulog ang tabak;

nasnaw sa bibig mong huling pangungusap

ang Adiyos bunso’t buhay mo’y lumipas.

Isang Antolohiya:


142

95

“Ay, amang ama ko! kung nagunamgunam–

madla mong pag-irog at pagpapalayaw,

ipinapalaso ng kapighatian–

luha niring pusong sa mata’y nunukal.

96

“Walang ikalawang ama ka sa lupa

sa anak na kandong ng pag-aaruga;

ang munting hapis kong sumungaw sa mukha,

sa habag mo’y agad nanalong ang luha.

97

“Ang lahat ng tuwa’y natapos sa akin,

sampu niring buhay ay naging hilahil;

ama ko’y hindi na malaong hihintin

ako’t sa payapang baya’y yayakapin.”

98

Sandaling tumigil itong nananangis,

binigyang-panahon luha’y tumagistis

niyong naawang morong nakikinig…

sa habag ay halos magputok ang dibdib.

99

Tinutop ang puso at saka nagsaysay,

“Kailan,” aniya, “luha ko’y bubukal

ng habag kay ama at panghihinayang

para ng panaghoy ng nananambitan?

100

“Sa sintang inagaw ang itinatangis,

dahilan ng aking luhang nagbabatis;

yao’y nananaghoy dahil sa pag-ibig

sa amang namatay na mapagtangkilik.

101

Isang Antolohiya:


143

“Kung ang walang patid na ibinabaha

ng mga mata ko’y sa hinayang mula–

sa mga palayaw ni ama’t aruga–

malaking palad ko’t matamis na luha.

102

“Ngunit ang nanahang maralitang tubig…

sa mukha’t dibdib kong laging dumidilig,

kay ama nga galing datapuwa’t sa bangis,

hindi sa andukha at pagtatangkilik.

103

“Ang matatawag kong palayaw sa akin

ng ama ko’y itong ako’y pagliluhin,

agawan ng sinta’t panasa-nasaing

lumubog sa dusa’t buhay ko’y makitil.

104

“May para kong anak na napanganyaya,

ang layaw sa ama’y dusa’t pawang luha?

hindi nakalasap kahit munting tuwa

sa masintang inang pagdaka’y nawala!”

105

Napahinto rito’y narinig na muli

ang pananambitan niyong nakatali,

na ang wika’y “Laurang aliw niring budhi,

paalam ang abang kandong ng pighati.”

106

“Lumagi ka nawa sa kaligayahan,

sa harap ng di mo esposang katipan;

at huwag mong datnin yaring kinaratnan

ng kasing nilimot at pinagliluhan.

107

“Kung nagbangis ka ma’t nagsukab sa akin,

mahal ka ring lubha dini sa panimdim

Isang Antolohiya:


144

at kung mangyayari hanggang sa malibing,

ang mga buto ko, kita’y sisintahin.”

108

Di pa natatapos itong pangungusap,

may dalawang leong hangos ng paglakad,

siya’y tinutungo’t pagsil-in ang hangad,

ngunit nangatigil pagdating sa harap.

109

Nangaawa mandi’t nawalan ng bangis

sa abang sisil-ing larawan ng sakit;

nangakatingala’t parang nakikinig

sa di lumilikat na tinangis-tangis.

110

Anong loob kaya nitong nagagapos,

ngayong nasa harap ang dalawang hayop,

na ang balang ngipi’t kuko’y naghahandog–

isang kamatayang kakila-kilabot!

111

Di ko na masabi’t luha ko’y nanatak,

nauumid yaring dilang nangungusap;

puso ko’y nanlambot sa malaking habag

sa kaawa-awang kinubkob ng hirap.

112

Sino’y di mahapis na may karamdaman

sa lagay ng gapos na kalumbay-lumbay;

lipos ng pighati saka tinutunghan

sa laman at buto niya ang hihimay!

113

Katiwala na nga itong tigib-sakit

na ang buhay niya’y tuntong na sa guhit;

nilagnat ang puso’t nasira ang boses,

di na mawatasan halos itong hibik.

Isang Antolohiya:


145

114

“Paalam, Albanyang pinamamayanan

ng kasam-at lupit, bangis, kaliluhan;

akong tanggulan mo’y kusa mang pinatay,

sa iyo’y malaki ang panghihinayang.

115

“Sa loob mo nawa’y huwag mamilantik

ang panirang talim ng katalong kalis;

magka-espada kang para nang binitbit

niring kinuta mong kanang matangkilik.

116

“Kinasuklaman mo ang pangako–

sa iyo’y gugulin niniyak kong dugo;

at inibig mo pang hayop ang magbubo

sa kung itanggol ka’y maubos tumulo.

117

“Pagkabata ko na’y walang inadhika

kundi paglilingkod sa iyo’t kalinga;

di makailan kang babal-ing masira,

ang mga kamay ko’y siyang tumimawa.

118

“Dustang kamatayan ang bihis mong bayad;

dapuwa’t sa iyo’y magpapasalamat

kung pakamahali’t huwag ipahamak

ang tinatangisang giliw na nagsukab.

119

“Yaong aking Laurang hindi mapapaknit

ng kamatayan man sa tapat ng dibdib;

paalam, Bayan ko, paalam na, ibig,

magdarayang sintang di manaw na isip!

120

Isang Antolohiya:


146

“Bayang walang-loob, sintang alibugha,

Adolfong malupit, Laurang magdaraya,

magdiwang na ngayo’t manulos sa tuwa

at masusunod na sa akin ang nasa.

121

“Nasa harap ko na ang lalong marawal,

mabangis na lubhang lahing kamatayan;

malulubos na nga ang iyong kasam-an,

gayundin ang aking kaalipustaan.

122

“Sa abang-aba ko! diyata, O Laura…

mamamatay ako’y hindi mo na sinta!

ito ang malapit sa lahat ng dusa,

sa akin ay sino’ng mag-aalaala!

123

“Diyata’t ang aking pagkapanganyaya,

di mo tatapunan ng munti mang luha;

kung yaring buhay ko’y mahimbing sa wala,

di babahaginan ng munting gunita!

124

“Guniguning ito’y lubhang makamandag,

agos na luha ko’t puso ko’y maagnas

tulo kaluluwa’t sa mata’y pumulas,

kayo aking dugo’y mag-unahang matak.

125

“Nang matumbasan ko ang luha, ang sakit

nitong pagkalimot ng tunay kong ibig,

huwag yaring buhay ang siyang itangis

kundi ang pagsintang lubos na naamis.”

126

Sa tinaghuy-taghoy na kasindak-sindak,

gerero’y hindi na napigil ang habag,

Isang Antolohiya:


147

tinunton ang boses at siyang hinanap,

patalim ang siyang nagbukas ng landas.

127

Dawag na masinsi’y naglagi-lagitik

sa dagok ng lubhang matalas na kalis;

moro’y di tumugot hanggang di nasapit

ang binubukalan ng maraming tangis.

128

Anyong pantay-mata ang lagay ng araw

niyong pagkatungo sa kalulunuran;

siyang pagkataas sa kinalalagyan

nitong nagagapos na kahambal-hambal.

129

Nang malapit siya’t abutin ng sulyap

ang sa pagkatali’y linigid ng hirap,

nawalan ng diwa’t luha’y lumagaslas,

katawan at puso’y nagapos ng habag.

130

Malaong natigil na di nakakibo,

hininga’y hinabol na ibig lumayo;

matutulog disin sa habag ang dugo,

kundangan nagbangis leong nangagtayo.

131

Naakay ng gutom at gawing manila,

nag-uli sa ganid at nawalang-awa;

handa na ang ngipi’t kukong bagong hasa

at pagsasabayan ang gapos ng iwa.

132

Tanang balahibo’y pinapangalisag,

nanindig ang buntot na nakagugulat;

sa bangis ng anyo at nginasab-ngasab,

Puryang nagngangalit ang siyang katulad.

Isang Antolohiya:


148

133

Nagtaas ang kamay at nangakaakma

sa katawang gapos ang kukong pansira;

nang darakmain na’y siyang pagsagasa

niyong bagong Marteng lumitaw sa lupa.

134

Inusig ng taga ang dalawang leon,

si Apolo mandin sa Serp’yente Piton;

walang bigong kilos na di nababaon

ang lubhang bayaning tabak na pamutol.

135

Kung ipamilantik ang kanang pamatay

at saka isalag ang pang-adyang kamay,

maliliksing leon ay nangalilinlang,

kaya di nalao’y nangagumong bangkay.

136

Nang magtagumpay ang gererong bantog

sa nangakalabang mabangis na hayop,

luha’y tumutulong kinalag ang gapos

ng kaawa-awang iniwan ng loob.

137

Halos nabibihay sa habag ang dibdib,

dugo’y nang matingnang nunukal sa gitgit;

sa pagkalag niyang maliksi’y nainip

sa siga-sigalot na madlang bilibid.

138

Kaya ang ginawa’y inagapayanan,

katawang malatang parang bagang bangkay;

at minsang pinatid ng espadang tangan

walang awang lubid na lubhang matibay.

139

Isang Antolohiya:


149

Umupo’t kinalong na naghihimutok,

katawang sa dusa hininga’y natulog;

hinaplos ang mukha’t dibdib ay tinuptop,

nasa ng gerero’y pagsaulang-loob.

140

Doon sa pagtitig sa pagkalungayngay

na kanilang kalong kalumbay-lumbay,

nininilay niya at pinagtatakhan

ang dikit ng kiyas at kinasapitan.

141

Namamangha naman ang magandang kiyas,

kasing-isa’t ayon sa bayaning tikas;

mawiwili disin ang iminamalas

na mata, kandungan sa malaking habag.

142

Gulung-gulong lubha ang kaniyang loob,

nguni’t napayapa ng anyong kumilos

itong abang kandong na kalunus-lunos,

nagising ang buhay na nakakatulog.

143

Sa pagkalungayngay mata’y idinilat,

himutok ang unang bati sa liwanag;

sinundan ng taghoy na kahabag-habag;

“Nasaan ka Laura sa ganitong hirap?”

144

“Halina, giliw ko’t gapos ko’y kalagin,

kung mamatay ako’y gunitain mo rin.”

pumikit na muli’t napatid ang daing,

sa may kandong namang takot na sagutin.

145

Ipinanganganib ay baka mabigla,

magtuloy mapatid hiningang mahina;

Isang Antolohiya:


150

hinintay na lubos niyang mapayapa

ang loob ng kandong na lipos-dalita.

146

Nang muling mamulat ang nagitlaanan,

“Sino? sa aba ko’t nasa Morong kamay!”

ibig na iigtad ang lunong katawan,

nang hindi mangyari’y nagngalit na lamang.

147

Sagot ng gerero’y “Huwag kang manganib

sumapayapa ka’t mag-aliw ng dibdib;

ngayo’y ligtas ka na sa lahat ng sakit,

may kalong sa iyo ang nagtatangkilik.

148

“Kung nasusuklam ka sa aking kandungan,

lason sa puso mo ang hindi binyagan

nakukutya akong di ka saklolohan

sa iyong nasapit na napakarawal.

149

“Ipinahahayag ng pananamit mo,

taga-Albanya ka at ako’y Persyano;

ikaw ay kaaway ng baya’t sekta ko,

sa lagay mo ngayo’y magkatoto tayo.

150

“Moro ako’y lubos na taong may dibdib

at nasasaklaw rin ng utos ng Langit;

dine sa puso ko’y kusang natititik-

natural na ley-ing sa aba’t mahapis.

151

“Anong gagawin ko’y aking napakinggan

ang iyong pagtaghoy na kalumbay-lumbay,

gapos na nakita’t pamumutiwanan

ng dalawang ganid, ng bangis na tangan.”

Isang Antolohiya:


151

152

Nagbuntunghininga itong abang kalong

at sa umaaaliw na Moro’y tumugon,

“Kung di mo kinalag sa puno ng kahoy,

nalibing na ako sa tiyan ng leon.

153

“Payapa na naman disin yaring dibdib,

napagkikilalang kaaway kang labis;

at di binayaang nagkapatid-patid

ang aking hiningang kamataya’t sakit.

154

“Itong iyong awa’y di ko hinahangad,

patayin mo ako’y siyang pitang habag;

di mo tanto yaring binabatang hirap,

na ang kamatayan ang buhay kong hanap.”

155

Dito napahiyaw sa malaking hapis

ang Morong may awa’t luha’y tumagistis;

siyang itinugon sa wikang narinig

at sa panlulumo’y kusang napahilig.

156

Anupa’t kapwa hindi nakakibo

di nangakalaban sa damdam ng puso;

parang walang malay hanggang sa magtago’t

humilig sa Pebo sa hihigang ginto.

157

May awang gerero ay sa maramdaman,

malamlam na sinag sa gubat ay nanaw,

tinunton ang landas na pinagdaanan,

dinala ang kalong sa pinanggalingan.

158

Isang Antolohiya:


152

Doon sa naunang hinintuang dako

nang masok sa gubat ang bayaning Moro,

sa isang malapad, malinis na bato,

kusang pinagyaman ang lugaming pangko.

159

Kumuha ng munting baong makakain,

ang nagdaralita’y inamong tumikim,

kahit umaayaw ay nahikayat din

ng sabing malambot na pawang pang-aliw.

160

Naluwag-luwagan ang panghihingapos,

sapagka’t naawas sa pagkadayukdok,

hindi kinukusa’y tantong nakatulog,

sa sinapupunan ng gererong bantog.

161

Ito’y di umidlip sa buong magdamag,

sa pag-aalaga’y nagbata ng puyat;

ipinanganganib ay baka makagat

ng ganid na madlang nagkalat sa gubat.

162

Tuwing magigising sa magaang tulog,

itong lipos-hirap ay naghihimutok,

pawang tumitirik na anaki’y tunod

sa dibdib ng Morong may habag at lunos.

163

Nang magmamadaling-araw ay nahimbing,

munting napayapa sa dalang hilahil;

hanggang sa Aurorang itaboy ang dilim,

walang binitiwang himutok at daing.

164

Ito ang dahilang ipinagkasundo,

limang karamdamang parang hinahalo;

Isang Antolohiya:


153

ikinatiwasay ng may dusang puso,

lumakas na muli ang katawang hapo.

165

Kaya’t nang isabog sa sansinukuban

ang doradong buhok ng masayang araw,

nagbangong hinaho’t pinasalamatan

sa Langit ang bagong lakas ng katawan.

166

Sabihin ang tuwa ng gererong hayag,

ang abang kinalong ay biglang niyakap;

kung nang una’y nukal ang luha sa habag,

ngayo’y sa galak na ang inilagaslas.

167

Kapos ang dila kong magsaysay ng laki

ng pasasalamat nitong kinandili;

kundangan ang dusa’y sa nawalang kasi

ay napawi disin sa tuwang umali.

168

Sapagka’t ang dusang mula sa pag-ibig

kung kahit mangyaring lumayo sa dibdib,

kisapmata lamang ay agad babalik

at magdaragdag pa sa una ng bangis.

169

Kaya hindi pa rin halos dumadapo

ang tuwa sa lamad ng may dusang puso

ay itinakwil na ang dalitang lalo

at ang tunod niya’y siyang itinimo.

170

Niyapos na muli ang dibdib ng dusa,

hirap yatang bathin ng sakit sa sinta!

dangan inaaliw ng Moro sa Persya,

natuluyang nanaw ang tangang hininga.

Isang Antolohiya:


154

171

“Iyong natatanto ang aking paglingap,”

anitong Persyano sa nababagabag;

“mula ng hirap mo’y ibig kong magtatap

at nang kung may daa’y malagyan ng lunas.”

172

Tugon ng may dusa’y “di lamang ang mula

niring dalita ko ang isasalita,

kundi sampung buhay sapul sa pagkabata,

nang maganapan ko ang hingi mo’t nasa.”

173

Nupong nag-agapay sa puno ng kahoy

ang may dalang habag at lipos-linggatong,

saka sinalitang luha’y bumabalong,

buong naging buhay hanggang naparool.

174

“Sa isang dukado ng Albanyang syudad

doon ko nakita ang unang liwanag,

yaring katauha’y utang kong tinanggap

sa Duke Briseo, ay ama kong liyag!

175

“(Ngayon nariyan ka sa payapang bayan,

sa harap ng aking inang minamahal,

Prinsesa Florescang esposa mong hirang,

tanggap ang luha kong sa mata’y nunukal.)

176

“Bakit naging tao ako sa Albanya,

bayan ng ama ko, at di sa Krotona,

masayang Siyudad na lupa ni ina?

disin ang buhay ko’y di lubhang nagdusa?

177

Isang Antolohiya:


155

“Ang dukeng ama ko’y pribadong tanungan

ng Haring Linceo sa anumang bagay;

pangalawang puno ng sangkaharian,

may gintong ugali at iginagalang.

178

“Kung sa kabaita’y uliran ng lahat

at sa katapanga’y pang-ulo sa syudad;

walang kasindunong magmahal sa anak,

umakay, magturo sa gagawing dapat.

179

“Naririnig ko pa halos hanggang ngayon,

malayaw na tawag ng ama kong poon.

noong ako’y batang kinakandung-kandong,

taguring Floranteng bulaklak kong bugtong.

180

“Ito ang ngalan ko mulang pagkabata,

nagisnan sa ama’t inang nag-andukha;

pamagat na ambil sa lumuha-luha

at kayakap-yakap ng madlang dalita.

181

“Buong kamusmusa’y di na sasalitin,

walang may halagang nangyari sa akin

kundi nang sanggol pa’y kusang daragitin

ng isang buwitreng ibong sadyang sakim.

182

“Ang sabi ni ina ako’y natutulog

sa bahay sa kintang malapit sa bundok;

pumasok ang ibong pang-amoy ay abot

hanggang tatlong legwas sa patay na hayop.

183

“Sa sinigaw-sigaw ng ina kong mutya,

nasok ang pinsan kong sa Epiro mula;

Isang Antolohiya:


156

ngala’y Menalipo-may taglay na pana–

tinudla ang ibo’t namatay na bigla.

184

“Isang araw namang bagong lumalakad,

noo’y naglalaro sa gitna ng salas

may nasok na Arco’t biglang sinambilat

Kupidong diamanteng sa dibdib ko’y hiyas.

185

“Nang tumuntong ako sa siyam na taon,

palaging gawa ko’y mag-aliw sa burol;

sakbat ang palaso’t ang busog na kalong,

pumatay ng hayop, mamana ng ibon.

186

“Sa tuwing umagang bagong naglalatag

ang anak ng araw ng masayang sinag,

naglilibang ako sa tabi ng gubat,

madla ang kaakbay ng mga alagad.

187

“Hanggang sa tingal-in ng sandaigdigan

ang mukha ni Pebong hindi matitigan

ay sinasagap ko ang kaligayahang

handog niyong hindi maramot na parang.

188

“Aking tinitipon ang ikinakalat

na masayang bango ng mga bulaklak,

inaaglahi ko ang laruang palad,

mahinhing amiha’t ibong lumilipad.

189

“Kung ako’y mayroong matanaw na hayop

sa tinitingalang malapit na bundok,

biglang ibibinit ang pana sa busog,

sa minsang tudla ko’y pilit matutuhog.

Isang Antolohiya:


157

190

“Tanang samang lingkod ay nag-aagawan,

unang makarampot ng aking napatay;

ang tinik sa dawag ay di dinaramdam,

palibhasa’y tuwa ang nakaakay.

191

“Sukat maligaya sinumang manood

sa sinuling-suling ng sama kong lingkod;

at kung masunduan ang bangkay ng hayop,

ingay ng hiyawan sa loob ng tumok.

192

“Ang laruang busog ay kung pagsawaan,

uupo sa tabi ng matuling bukal,

at mananalamin sa linaw ng kristal

sasagap ng lamig na iniaalay.

193

“Dito’y mawiwili sa mahinhing tinig

ang nangagsasayang Nayades sa batis;

taginting ng Lirang katono ng awit,

mabisang pamawi sa lumbay ng dibdib.

194

“Sa tamis ng tinig na kahalak-halak

ng nag-aawitang masasayang Nimfas

naaanyayahan sampung lumilipad–

sarisaring ibong agawan ng dilag.

195

Kaya nga’t sa sanga ng kahoy na duklay,

sa mahal na batis na iginagalang

ng bulag na Hentil ay nagluluksuhan,

ibo’y nakikinig ng pag-aawitan.

196

Isang Antolohiya:


158

“Anhin kong saysayin ang tinamong tuwa

ng kabataan ko’t malawig na lubha;

pag-ibig ni ama’y siyang naging mula,

lisanin ko yaong gubat na payapa.

197

“Pag-ibig anaki’y aking nakilala,

di dapat palakhin ang bata sa saya;

at sa katuwaa’y kapag namihasa,

kung lumaki’y walang hihinting ginhawa.

198

“Sapagka’t ang mundo’y bayan ng hinagpos,

mamamaya’y sukat tibayan ang dibdib;

lumaki sa tuwa’y walang pagtitiis…

anong ilalaban sa dahas ng sakit?

199

“Ang taong magawi sa ligaya’t aliw,

mahina ang puso’t lubhang maramdamin;

inaakala pa lamang ang hilahil

na daratni’y, di na matutuhang bathin.

200

“Para ng halamang lumaki sa tubig,

daho’y malalanta munting di madilig;

ikinaluluoy ang sandaling init,

gayundin ang pusong sa tuwa’y maniig.

201

“Munting kahirapa’y mamalakhing dala,

dibdib palibhasa’y di gawing magbata;

ay bago sa mundo’y bawat kisapmata,

nang tao’y mayroong sukat ipagdusa.

202

“Ang laki sa layaw karaniwa’y hubad

sa bait at muni’t sa hatol ay salat;

Isang Antolohiya:


159

masaklap na bunga ng maling paglingap,

habag ng magulang sa irog na anak.

203

“Sa taguring bunso’t likong pagmamahal,

ang isinasama ng bata’y nunukal;

ang iba marahil sa kapabayaan

ng dapat magturong tamad na magulang.

204

“Ang lahat ng ito’y kay amang talastas,

kaya nga ang luha ni ina’y hinamak;

at ipinadaka ako sa Atenas–

bulag na isip ko’y nang doon mamulat.”

205

“Pag-aaral sa akin ay ipinatungkol

sa isang mabait, maestrong marunong;

lahi ni Pitaco–ngala’y si Antenor–

lumbay ko’y sabihin nang dumating doon.

206

“May sambuwan halos na di nakakain,

luha sa mata ko’y di mapigil-pigil,

nguni’t napayapa sa laging pag-aliw

ng bunying maestrong may kupkop sa akin.

207

“Sa dinatnan doong madlang nag-aaral

kaparis kong bata’t kabaguntauhan,

isa’y si Adolfong aking kababayan,

anak niyong Konde Silenong marangal.

208

“Ang kaniyang tao’y labis ng dalawa

sa dala kong edad na lalabing-isa;

siyang pinopoon ng buong eskwela,

marunong sa lahat na magkakasama.

Isang Antolohiya:


160

209

“Mahinhin ang asal na hindi magaso

at kung lumakad pa’y palaging patungo

mabining mangusap at walang katalo,

lapastanganin ma’y hindi nabubuyo.

210

“Anupa’t sa bait ay siyang huwaran

ng nagkakatipong nagsisipag-aral;

sa gawa at wika’y di mahuhulihan

ng munting panira sa magandang asal.

211

“Ni ang katalasan ng aming maestro

at pagkabihasa sa lakad ng mundo

ay hindi natarok ang lihim at tungo

ng pusong malihim nitong si Adolfo.

212

“Akong pagkabata’y ang kinamulatan

kay ama’y ang bait na di paimbabaw,

yaong namumunga ng kaligayahan,

nanakay sa pusong suyui’t igalang.

213

“Sa pinagtatakhan ng buong eskwela

bait ni Adolfong ipinakikita,

di ko malasapan ang haing ligaya

ng magandang asal ng ama ko’t ina.

214

“Puso ko’y ninilag na siya’y giliwin,

aywan nga kung bait at naririmarim;

si Adolfo nama’y gayundin sa akin,

nararamdaman ko kahit lubhang lihim.

215

Isang Antolohiya:


161

“Araw ay natakbo at ang kabataan

sa pag-aaral ko sa aki’y nananaw;

bait ko’y luminis at ang karunungan,

ang bulag kong isip ay kusang dinamtan.

216

“Natarok ang lalim ng pilosopiya,

aking natutuhan ang astrolohiya,

natantong malinis ang kataka-taka

at mayamang dunong ng matematika.

217

“Sa loob ng anim na taong lumakad,

itong tatlong dunong ay aking nayakap;

tanang kasama ko’y nagsipanggilalas,

sampu ng maestrong tuwa’y dili hamak.

218

“Ang pagkatuto ko anaki’y himala,

sampu ni Adolfong naiwan sa gitna;

maingay na pamang tagapamalita,

sa buong Atenas ay gumala-gala.

219

“Kaya nga at ako ang naging hantungan,

tungo ng salita ng tao sa bayan;

mulang bata’t hanggang katanda-tandaan

ay nakatalastas ng aking pangalan.

220

“Dito na nahubdan ang kababayan ko

ng hiram na bait na binalatkayo;

kahinhinang-asal na pakitang-tao,

nakilalang hindi bukal kay Adolfo.

221

“Natanto ng lahat na kaya nanamit

niyong kabaitang di taglay sa dibdib

Isang Antolohiya:


162

ay nang maragdag pa sa talas ng isip

itong kapurihang mahinhi’t mabait.

222

“Ang lihim na ito’y kaya nahalata,

dumating ang araw ng pagkakatuwa;

kaming nag-aaral baguntao’t bata,

sarisaring laro ang minunakala.

223

“Minulan ang gali sa pagsasayawan,

ayon sa musika’t awit na saliwan;

larong buno’t arnis na kinakitaan

na kani-kaniyang liksi’t karunungan.

224

“Saka inilabas namin ang trahedya

ng dalawang apo ng tunay na ina

at mga kapatid ng nag-iwing amang

anak at esposo ng Reyna Yocasta.

225

“Papel ni Eteocles ang naging tungkol ko

at si Polinice nama’y kay Adolfo;

isang kaeswela’y siyang nag-Adrasto

at ang nag-Yocasta’y bunying si Minandro.

226

“Ano’y nang mumulan ang unang batalya

ay ang aming papel ang nagkakabaka,

nang dapat sabihing ako’y kumilala’t

siya’y kapatid kong kay Edipong bunga.

227

“Nanlisik ang mata’y ang ipinagsaysay

ay hindi ang ditsong nasa orihinal,

kundi ang winika’y ‘Ikaw na umagaw

ng kapurihan ko’y dapat kang mamatay!’

Isang Antolohiya:


163

228

“Hinanduolong ako, sabay nitong wika,

ng patalim niyang pamatay na handa,

dangan nakaiwas ako’y nabulagta

sa tatlong mariing binitiwang taga.

229

“Ako’y napahiga sa inilag-ilag,

sinabayang bigla ng tagang malakas;

(salamat sa iyo, O Minandrong liyag,

kundi ang liksi mo, buhay ko’y nautas!)

230

“Nasalag ang dagok na kamatayan ko,

lumipad ang tanging kalis ni Adolfo;

siyang pagpagitan ng aming maestro

at nawalang-diwang kasama’t katoto.

231

“Anupa’t natapos yaong katuwaan

sa pangingilabot at kapighatian;

si Adolfo’y di na namin nabukasan,

noon di’y nahatid sa Albanyang bayan.

232

“Naging santaon pa ako sa Atenas,

hinintay ang loob ng ama kong liyag;

sa aba ko’t noo’y tumanggap ng sulat

na ang balang letra’y iwang may kamandag.

233

“Gunamgunam na di napagod humapis,

di ka naianod ng luhang mabilis;

iyong ginugulo ang bait ko’t isip

at di mo payagang payapa ang dibdib!

234

Isang Antolohiya:


164

“(Kamandag kang lagak niyong kamatayan

ng sintang ina ko’y di nagpakundangan;

sinasariwa mo ang sugat na lalang

na aking tinanggap na palasong liham!)

235

“(Tutulungan kita ngayong magpalala

ng hapdi sa pusong di ko maapula;

namatay si ina’y laking dalita,

ito sa buhay ko ang unang umiwa.)

236

“Patay na dinampot sa aking pagbasa

niyong letrang titik ng bikig na pluma;

diyata, ama ko, at nakasulat ka

ng pamatid-buhay sa anak na sinta!

237

“May dalawang oras na nakamalay

ng pagkatao ko’t ng kinalalagyan;

dangan sa kalinga ng kasamang tanan

ay di mo na ako nakasalitaan.

238

“Nang mahimasmasa’y narito ang sakit,

dalawa kong mata’y naging parang batis;

at ang Ay! ay, ina! kung kaya napatid

ay nakalimutan ang paghingang gipit.

239

“Sa panahong yao’y ang buo kong damdam

ay nanaw sa akin ang sandaigdigan;

nag-iisa ako sa gitna ng lumbay

ang kinakabaka’y sarili kong buhay.

240

“Hinamak ng aking pighating mabangis

ang sa maestro kong pang-aliw na boses;

Isang Antolohiya:


165

ni ang luhang tulong ng samang may hapis

ay di nakaawas sa pasan kong sakit.

241

“Baras na matuwid ay nilapastangan

ng lubhang marahas na kapighatian;

at sa isang titig ng palalong lumbay,

diwa’y lumipad, niring katiisan.

242

“Anupa’t sa bangis ng dusang bumugso,

minamasarap kong mutok yaring puso;

at nang ang kamandag na nakapupuno,

sumamang dumaloy sa agos ng dugo.

243

“May dalawang buwang hindi nakatikim

ako ng linamnam ng payapa’t aliw;

ikalawang sulat ni ama’y dumating,

sampu ng sasakyang sumundo sa akin.

244

“Saad sa kalatas ay biglang lumuhan

at ako’y umuwi sa Albanyang bayan;

sa aking maestrong nang nagpapaalam,

aniya’y ‘Florante, bilin ko’y tandaan.

245

“Huwag malilingat at pag-ingatan mo

ang higanting handa ni Konde Adolfo;

pailag-ilagang parang basilisko,

sukat na ang titig na matay sa iyo.

246

“Kung ang isalubong sa iyong pagdating

ay masayang mukha’t may pakitang-giliw,

lalong pag-ingata’t kaaway na lihim,

Isang Antolohiya:


166

siyang isaisip na kakabakahin.

247

“Dapuwa’t huwag kang magpapahalata,

tarok mo ang lalim ng kaniyang nasa;

ang sasandatahi’y lihim na ihanda,

nang may ipagtanggol sa araw ng digma.’

248

“Nang mawika ito, luha’y bumalisbis

at ako’y niyakap na pagkahigpit-higpit;

huling tagubilin: ‘bunso’y katitiis

at hinihintay ka ng maraming sakit.

249

“At mumulan mo na ang pakikilaban

sa mundong bayaning punong kaliluhan.’

hindi na natapos at sa kalumbayan,

pinigil ang dila niyang nagsasaysay.

250

“Nagkabitiw kaming malumbay kapuwa,

tanang kaeskwela–mata’y lumuluha;

si Minandro’y labis ang pagdaralita,

palibhasa’y tapat na kapuwa bata.

251

“Sa pagkakalapat ng balikat namin,

ang mutyang katoto’y di bumitiw-bitiw

hanggang tinulutang sumama sa akin

ng aming maestrong kaniyang amain.

252

“Yaong paalama’y anupa’t natapos

sa pagsasaliwan ng madlang himutok;

at sa kaingaya’t gulo ng adiyos,

ang buntunghininga ay nakikisagot.

Isang Antolohiya:


167

253

“Magpahanggang daong ay nagsipatnubay

ang aking maestro’t kasamang iiwan;

umihip ang hangi’t agad nahiwalay

sa Pasig Atenas ang aming sasakyan.”

254

“Bininit sa busog ang siyang katulad

ng tulin ng aming daong sa paglayag,

kaya di naglaon paa ko’y yumapak

sa dalampasigan ng Albanya Syudad.

255

“Pag-ahon ko’y agad nagtulo sa Kinta,

di humihiwalay katotong sinta;

paghalik sa kamay ng poon kong ama,

lumala ang sakit nang dahil kay ina.

256

“Nagdurugong muli ang sugat ng puso,

humigit sa una ang dusang bumugso;

nawikang kasunod ng luhang tumulo:

Ay, Ama! kasabay ng bating Ay, bunso.

257

“Anupa’y ang aming buhay na mag-ama,

nayapos ng bangis ng sing-isang dusa;

kami ay dinatnang nagkakayakap pa

niyong embahador ng Bayang Krotona.

258

“Nakapanggaling na sa Palasyo Real

at ipinagsabi sa hari ang pakay;

dala’y isang sulat sa ama kong hirang,

titik ng monarkong kaniyang biyenan.

259

“Humihinging tulong at nasa pangamba,

Isang Antolohiya:


168

ang Krotonang Reyno’y kubkob ng kabaka;

ang puno ng hukbo’y balita ng sigla–

Heneral Osmalic na bayaning Persya.

260

“Ayon sa balita’y pangalawa ito

ng Prinsipe niyang bantog sa sangmundo–

Alading kilabot ng mga gerero,

iyong kababayang hinahangaan ko.”

261

Dito napangiti ang Morong kausap,

sa nagsasalita’y tumugong banayad;

aniya’y “Bihirang balita’y magtapat,

kung magkatotoo ma’y marami ang dagdag.

262

“At saka madalas ilala ng tapang

ay ang guniguning takot ng kalaban;

ang isang gererong palaring magdiwang,

mababalita na at pangingilagan.

263

“Kung sa katapanga’y bantog si Aladin,

may buhay rin namang sukat na makitil;

iyong matatantong kasimpantay mo rin

sa kasam-ang-palad at dalang hilahil.”

264

Sagot ni Florante, “Huwang ding maparis

ang gererong bantog sa palad kong amis;

at sa kaaway ma’y di ko ninanais

ang laki ng dusang aking napagsapit.

265

“Natanto ni ama ang gayong sakuna-

sa Krotonang Baya’y may balang sumira,

ako’y isinama’t humarap na bigla

Isang Antolohiya:


169

sa Haring Linceong may gayak nang digma.

266

“Kami ay bago pang nanakyat sa hagdan

ng palasyong batbat ng hiyas at yaman

ay sumasalubong na ang haring marangal,

niyakap si ama’t noo’y kinamayan.

267

“Ang wika’y ‘O Duke, ang kiyas na ito

ang siyang kamukha ng bunying gerero;

aking napangarap na sabi sa iyo,

magiging haligi ng setro ko’t reyno.

268

“Sino ito’t saan nanggaling na syudad’

ang sagot ni ama…’ay bugtong kong anak

na inihahandog sa mahal mong yapak,

ibilang sa isang basalyo’t alagad.’

269

“Namangha ang hari at niyakap ako,

‘Mabuting panahon itong pagdating mo;

ikaw ang heneral ng hukbong dadalo

sa Bayang Krotonang kinubkob ng Moro.

270

“Patotohanan mong hindi iba’t ikaw

ang napangarap kong gererong matapang

na maglalathala sa sansinukuban

ng kapurihan ko at kapangyarihan.

271

“Iyong kautangan paroong mag-adya

nuno mo ang hari sa Bayang Krotona;

dugo kang mataas ay dapat kumita

ng sariling dangal at bunyi ng gyera.’

Isang Antolohiya:


170

272

“Sapagkat matuwid ang sa haring saysay,

umayon si ama, kahit mapait man,

na agad masubo sa pagpapatayan

ang kabataan ko’t di kabihasaan.

273

“Ako’y walang sagot na naipahayag

kundi Haring poo’t nagdapa sa yapak;

nang aking hahagkan ang mahal na bakas,

kusang itinindig at muling niyakap.

274

“Nag-upuan kami’t saka nagpanayam

ng balabalaki’t may halagang bagay,

nang sasalitin ko ang pinagdaanan

sa Bayang Atenas na pinanggalingan.

275

“Siyang pamimitak at kusang nagsabog

ng ningning ang talang kaagaw ni Venus–

Anaki ay bagong umahon sa bubog,

buhok ay naglugay sa perlas na batok.

276

“Tuwang pangalawa kung hindi man langit

ang itinatapon ng mahinhing titig;

O, ang luwalhating buko ng ninibig

pain ni Cupidong walang makarakip.

277

“Liwanag ng mukha’y walang pinag-ibhan

kay Pebo kung anyong bagong sumisilang;

katawang butihin ay timbang na timbang

at mistulang ayon sa hinhin ng asal.

278

“Sa kaligayaha’y ang nakakaayos–

Isang Antolohiya:


171

bulaklak na bagong winahi ng hamog;

anupa’t sinumang palaring manood,

patay o himala kung hindi umirog.

279

“Ito ay si Laurang ikinasisira

ang pag-iisip ko tuwing magunita,

at dahil sa tanang himutok at luha–

itinotono ko sa pagsasalita.

280

“Anak ni Linceong Haring napahamak,

at kinabukasan ng aking pagliyag;

(Bakit itinulot, Langit na mataas…

na mapanood ko kung di ako dapat!)

281

“(O Haring Linceo, kung di mo pinilit

na sa salitaan nati’y makipanig,

ang buhay ko disi’y hindi nagkasakit

ngayong pagliluhan ng anak mong ibig!)

282

“Hindi katoto ko’t si Laura’y di taksil,

aywan ko kung ano’t lumimot sa akin!

ang palad ko’y siyang alipusta’t linsil,

di laang magtamo ng tuwa sa giliw.

283

“(Makakapit kaya ang gawang magsukab

sa pinakayaman ng langit sa dilag?

kagandaha’y bakit di makapagkalag

ng pagkakapatid sa maglilong lakad?)

284

“(Kung nalalagay ka, ang mamatuwirin,

sa laot ng madlang sukat ipagtaksil,

dili ang dangal mong dapat na lingapin,

Isang Antolohiya:


172

mahigit sa walang kagandaha’t ningning?)

285

“(Ito ay hamak pa bagang sumansala

ng karupukan mo at gawing masama,

kung ano ang taas ng pagkadakila,

siya ring lagapak naman kung marapa.)

286

“O bunying gererong naawa sa akin,

pagsilang na iyong nabagong bituin,

sa pagkakita ko’y sabay ang paggiliw,

inagaw ang pusong sa ina ko’y hain.

287

“Anupa’t ang luhang sa mata’y nanagos

nang pagkaulila sa ina kong irog,

natungkol sa sinta’t puso’y nangilabot,

baka di marapat sa gayong alindog.

288

“Hindi ko makita ang patas na wika

sa kaguluhan ko’t pagkawalang-diwa,

nang makiumpok na’y ang aking salita,

anhin mang tuwiran ay nagkakalisya.

289

“Nang malutas yaong pagsasalitaan

ay wala na akong kamaharlikahan;

kaluluwa’y gulo’t puso’y nadadarang

sa ningas ng sintang bago kong natikman.

290

“Tatlong araw noong piniging ng hari

sa palasyo real na sa yama’t bunyi

ay di nakausap ang punong pighati

na inaasahang iluluwalhati.

Isang Antolohiya:


173

291

“Dito ko natikman ang lalong hinagpis,

higit sa dalitang naunang tiniis;

at binulaan ko ang lahat ng sakit

kung sa kahirapan mula sa pag-ibig.

292

“Salamat at noong sa kinabukasan,

hukbo ko’y lalakad sa Krotonang Bayan,

sandaling pinalad na nakapanayam

ang prinsesang bumihag niring katauhan.

293

“Ipinahayag ko ng wikang mairog,

ng buntunghininga, luha at himutok,

ang matinding sintang ikinalulunod

magpahanggang ngayon ng buhay kong kapos.

294

“Ang pusong matibay ng himalang dikit,

nahambal sa aking malumbay na hibik;

dangan ang kaniyang katutubong bait

ay humadlang disin sinta ko’y nabihis.

295

“Nguni’t kung oo’y di man binitiwan,

naliwanagan din sintang nadirimlan;

at sa pagpanaw ko ay pinabaunan

ng may hiyang perlas na sa mata’y nukal.

296

“Dumating ang bukas ng aking pag-alis,

sino ang sasayod ng bumugsong sakit?

dini sa puso ko’y alin ang hinagpis

na hindi nagtimo ng kaniyang kalis?

297

“May sakit pa kayang lalalo ng tindi

Isang Antolohiya:


174

na ang sumisinta’y mawalay sa kasi?

guniguni lamang di na ang mangyari,

sukat ikalugmok ng pusong bayani.

298

“(O, nangag-aalay ng mabangong suob

sa dakilang altar ni kupidong diyos,

sa dusa ko’y kayo ang nakatatarok

noong maulila sa Laura kong irog!)”

299

“At kung hindi luhang pabaon sa akin,

namatay na muna bago ko naatim;

dusang di lumikat hanggang sa dumating

sa Bayang Krotonang kubkob ng hilahil.

300

“Kuta’y lulugso na sa bayong madalas

ng mga makinang talagang pangwalat,

siyang paglusob ko’t ng hukbong akibat,

ginipit ang digmang kumubkob sa syudad.

301

“Dito’y ang masidhing lubhang kamatayan

at Parkas Atropos ay nagdamdam-pagal

sa paggapas nila’t pagkitil ng buhay

ng naghihingalong sa dugo’y naglutang.

302

“Makita ng piling Heneral Osmalic

ang aking marahaas na pamimiyapis,

pitong susong hanay na dulo ng kalis,

winahi ng tabak nang ako’y masapit.

303

“Sa kaliwa’t kanan niya’y nalaglag

mga soldados kong pawang mararahas;

lumapit sa aking mata’y nagniningas,

Isang Antolohiya:


175

Halika, aniya’t kita ang maglamas.

304

“Limang oras kaming hindi naghiwalay,

hanggang sa nahapo ang bato ng tapang;

nagluksa ang langit nang aking mapatay…

habag sa gererong sa mundo’y tinakpan.

305

“Siya nang pagsilid ng pangingilabot

sa kalabang hukbong parag sinasalot

ng pamuksang tabak na Minandrong bantog…

ang kampo’t biktorya’y napa-aming lubos.

306

“Tagumpay na ito’y pumawi ng lumbay

ng mga nakubkob ng kasakunaan;

panganib sa puso’y naging katuwaan,

ang pinto ng syudad pagdaka’y nabuksan.

307

“Sinalubong kami ng haring dakila,

kasama ang buong bayang natimawa;

ang pasasalamat ay di maapula

sa di magkawastong nagpupuring dila.

308

“Yaong bayang hapo’t bagong nakatighaw

sa nagbalang bangis ng mga kaaway,

sa pagkatimawa ay nag-aagawang,

malapit sa aki’t damit ko’y mahagkan.

309

“Sa lakas ng hiyaw ng Pamang matabil,

vivang dugtung-dugtong ay nakikisaliw;

ang gulong salamat, nagtanggol sa amin–

dininig sa langit ng mga bituin.

Isang Antolohiya:


176

310

“Lalo ang tuwa nang ako’y matatap

na apo ng hari nilang nililiyag;

ang monarko nama’y di-munti ang galak,

luha ang nagsabi ng ligayang ganap.

311

“Nagsiakyat kami sa palasyong bantog

at nangapahinga ang soldadong pagod;

datapwa’t ang baya’y tatlong araw halos

na nakalimutan ang gawaing pagtulog.

312

“Sa ligaya namin ng nuno kong hari,

nakapagitan din ang lilong pighati;

at ang pagkamatay ng ina kong pili,

malaon nang lanta’y nanariwang muli.

313

“Dito naniwala ang bata kong loob

na sa mundo’y walang katuwaang lubos;

sa minsang ligaya’t tali nang nakasunod–

makapitong lumbay o hanggang matapos.

314

“Naging limang buwan ako sa Krotona

nagpilit bumalik sa Reynong Albanya;

di sinong susumang sa akay ng sinta

kung ang tinutungo’y lalo’t isang Laura?

315

“Sa gayong katulin ng aming paglakad,

naiinip ako’t ang nasa’y lumipad;

aba’t nang matanaw ang muog ng syudad,

kumutob sa aking puso’y lalong hirap!

316

“Kaya pala gayo’y ang nawawagayway

Isang Antolohiya:


177

sa kuta’y hindi na bandilang binyagan,

kundi Medialuna’t reyno’y nasalakay

ni Alading salot ng pasuking bayan.

317

“Ang akay kong hukbo’y kusang pinahimpil

sa paa ng isang bundok na mabangin,

di kaginsa-ginsa’y natanawan namin,

pulutong ng Morong lakad ay mahinhin.

318

“Isang binibini ang gapos na taglay

na sa damdam nami’y tangkang pupugutan;

ang puso ko’y lalong naipit ng lumbay

sa gunitang baka si Laura kong buhay.

319

“Kaya di napigil ang akay ng loob

at ang mga Moro’y bigla kong nilusob;

palad nang tumakbo at hindi natapos

sa aking pamuksang kalis na may poot!

320

“Nang wala na akong pagbuntunang galit,

sa di makakibong gapos ay lumapit;

ang takip sa mukha’y nang aking ialis,

aba ko’t si Laura! may lalo pang sakit?

321

“Pupugutan dahil sa hindi pagtanggap

sa sintang mahalay ng Emir sa syudad;

nang mag-asal hayop ang Morong pangahas,

tinampal sa mukha ng himalang dilag.

322

“Aking dali-daling kinalag sa kamay

ang lubid na walang awa at pitagan;

mga daliri ko’y naalang-alang

Isang Antolohiya:


178

marampi sa balat na kagalang-galang.

323

“Dito nakatanggap ng lunas na titig

ang nagdaralitang puso sa pag-ibig;

araw ng ligayang una kong pagdinig

ng sintang Florante sa kay Laurang bibig.

324

“Nang aking matantong nasa bilangguan

ang bunying monarka’t ang ama kong hirang;

nag-utos sa hukbo’t aming sinalakay

hanggang di mabawi ang Albanyang Bayan.

325

“Pagpasok na namin sa loob ng reyno,

bilanggua’y siyang una kong tinungo;

hinango ang hari’t ang dukeng ama ko

sa kaginooha’y isa si Adolfo.

326

“Labis ang ligayang kinamtan ng hari

at ng natimawang kamahalang pili;

si Adolfo lamang ang nagdalamhati,

sa kapurihan kong tinamo ang sanhi.

327

“Pangimbulo niya’y lalo nang nag-alab

nang ako’y tawaging Tanggulan ng Syudad,

at ipinagdiwang ng haring mataas

sa palasyo real nang lubos na galak.

328

“Saka nahalatang ako’y minamahal

ng pinag-uusig niyang karikitan;

ang Konde Adolfo’y nagpapakamatay–

dahil sa Korona’t–kay Laura’y makasal.”

Isang Antolohiya:


179

329

“Lumago ang binhing mula sa Atenas

ipinunlang nasang ako’y ipahamak;

kay Adolfo’y walang bagay na masaklap,

para ng buhay kong hindi nauutas.

330

“Di nag-ilang buwan ang sa reynong tuwa

at pasasalamat sa pagkatimawa,

dumating ang isang hukbong maninira

na taga-Turkiyang masakim na lubha.

331

“Dito ang panganib at pag-iiyakan

ng bagong nahugot sa dalitang bayan,

lalo na si Laura’t ang kapangambahan

ang ako ay sam-ing palad sa patayan.

332

“Sapagkat heneral akong iniatas

ng hari sa hukbong sa Moro’y lalabas;

nag-uli ang loob ng bayang nasindak,

puso ni Adolfo’y parang nakamandag.

333

“Niloob ng Langit na aking nasupil

ang hukbo ng bantog na si Miramolin;

siyang mulang araw na ikinalagim

sa Reynong Albanya ng Turkong masakim.

334

“Bukod dito’y madlang digma ng kaaway

ang sunod-sunod kong pinagtagumpayan;

anupa’t sa aking kalis na matapang,

labimpitong hari ang nangagsigalang.

335

Isang Antolohiya:


180

“Isang araw akong bagong nagbiktorya

sa Etolyang Syudad na kusang binaka,

tumanggap ng sulat ng aking monarka,

mahigpit na biling umuwi sa Albanya.

336

“At ang pamamamahala sa dala kong hukbo,

ipinagtiwalang iwan kay Minandro;

noon di’y tumulak sa Etolyang Reyno,

pagsunod sa hari’t Albanya’y tinungo.

337

“Nang dumating ako’y gabing kadiliman,

pumasok sa reynong walang agam-agam;

pagdaka’y kinubkob… (laking kaliluhan!)

ng may tatlumpong libong sandatahan.

338

“Di binigyang-daan akin pang mabunot

ang sakbat na kalis at makapamook;

buong katawan ko’y binidbid ng gapos,

piniit sa karsel na katakut-takot.

339

“Sabihin ang aking pamamangha’t lumbay,

lalo nang matantong monarka’y pinatay

ng Konde Adolfo’t kusang idinamay

ang ama kong irog na mapagpalayaw.

340

“Ang nasang yumama’t haring mapatanyag

at uhaw sa aking dugo ang yumakag

sa puso ng konde sa gawang magsukab…

(O, napakarawal na Albanyang Syudad!)

341

“(Mahigpit kang aba sa mapagpunuan

ng hangal na puno at masamang asal,

Isang Antolohiya:


181

sapagka’t ang haring may hangad sa yaman

ay mariing hampas ng Langit sa bayan.)

342

“Ako’y lalong aba’t dinaya ng ibig,

may kahirapan pang para ng marinig

na ang prinsesa ko’y nangakong mahigpit

pakasal sa Konde Adolfong balawis?

343

“Ito ang nagkalat ng lasong masidhi

sa ugat ng aking pusong mapighati

at pinagnasaang buhay ko’y madali

sa pinanggalingang walang magsauli.

344

“Sa pagkabilanggong labingwalong araw,

naiinip ako ng di pagkamatay;

gabi nang hangui’t ipinagtuluyan

sa gubat na ito’t kusang ipinugal.

345

“Bilang makalawang maligid ni Pebo

ang sandaigdigan sa pagkagapos ko,

nang inaakalang nasa ibang mundo,

imulat ang mata’y nasa kandungan mo.

346

“Ito ang buhay kong silu-silong sakit

at hindi pa tanto ang huling sasapit…”

mahabang salita ay dito napatid,

ang gerero naman ang siyang nagsulit.

347

“Ang pagkabuhay mo’y yamang natalastas,

tantuin mo naman ngayon ang kausap;

ako ang Aladin sa Persyang Syudad,

anak ng balitang Sultang Ali-Adab.

Isang Antolohiya:


182

348

“Sa pagbatis niring mapait na luha,

ang pagkabuhay ko’y sukat mahalata…

(Ay, ama ko! bakit…? Ay, Fleridang tuwa!)

katoto’y bayaang ako’y mapayapa.

349

“Magsama na kitang sa luha’y maagnas,

yamang pinag-isa ng masamang palad;

sa gubat na ito’y hintayin ang wakas

ng pagkabuhay tang nalipos na hirap.”

350

Hindi na inulit ni Florante naman,

luha ni Aladi’y pinaibayuhan;

tumahan sa gubat na may limang buwan,

nang isang umaga’y naganyak maglibang.

351

Kanilang nilibot ang loob ng gubat,

kahit bahagya nang makakitang landas;

dito sinalita ni Alading hayag

ang kanyang buhay na kahabag-habag.

352

Aniya’y “Sa madlang gyerang dinaanan,

di ako naghirap ng pakikilaban

para nang bakahin ang pusong matibay

ni Fleridang irog na tinatangisan.

353

“Kung nakikiumpok sa madlang prinsesa’y,

si Diana’y sa gitna ng maraming Nimpa,

kaya’t kung tawagin sa Reynong Persya,

isa si Houris ng mga propeta.

354

Isang Antolohiya:


183

“Anupa’t pinalad na aking dinaig

sa katiyagaan ang pusong matipid;

at pagkakaisa ng dalawang dibdib

pagsinta ni ama’y nabuyong gumiit.

355

“Dito na minulan ang pagpapahirap

sa aki’y ninasang buhay ko’y mautas;

at nang magbiktorya sa Albanyang Syudad,

pagdating sa Persya’y binilanggo agad.

356

“At ang ibinuhat na kasalanan ko,

di pa utos niya’y iniwan ang hukbo;

at nang mabalitaang reyno’y nabawi mo,

noo’y hinatulang pupugutan ng ulo.

357

“Nang gabing malungkot na kinabukasan,

wakas na tadhanang ako’y pupugutan,

sa karsel ay nasok ang isang heneral,

dala ang patawad na lalong pamatay.

358

“Tadhanang mahigpit ay malis pagdaka,

huwag mabukasan sa Reyno ng Persya;

sa munting pagsuway-buhay ko ang dusa…

sinunod ko’t utos ng hari ko’t ama.

359

“Nguni’t sa puso ko’y matamis pang lubha

na tuloy nakitil ang hiningang aba,

huwag ang may buhay na nagugunita–

iba ang may kandong sa langit ko’t tuwa.

360

“May anim na ngayong taong walang likat

nang nilibut-libot na kasama’y hirap…”

Isang Antolohiya:


184

napatigil dito’t sila’y may namatyag–

nagsasalitaan sa loob ng gubat.

361

Napakinggan nila’y ganitong saysay

“nang aking matatap na papupugutan

ang abang sinta kong nasa bilangguan

nagdapa sa yapak ng haring sukaban.

362

“Inihinging-tawad ng luha at daing

ang kaniyang anak na mutya ko’t giliw;

ang sagot ay kundi kusa kong tanggapin

ang pagsinta niya’y di patatawarin.

363

“Anong gagawin ko sa ganitong bagay?

ang sinta ko kaya’y bayaang mamatay?

napahinuhod na ako’t nang mabuhay

ang prinsipeng irog na kahambal-hambal!

364

“Ang di nabalinong matibay kong dibdib

ng suyo ng hari, bala at paghibik,

naglambot na kusa’t humain sa sakit

at nang mailigtas ang buhay ng ibig.

365

“Sa tuwa ng hari, pinawalan agad

ang dahil ng aking luhang pumapatak;

datapwa’t tadhanang umalis sa syudad

at sa ibang lupa’y kusang mawakawak.

366

“Pumanaw sa Persya ang irog ko’t buhay

na hindi man kami nagkasalitaan;

tingni kung may luha akong ibubukal

na maitutumbas sa dusa kong taglay!

Isang Antolohiya:


185

367

“Nang iginagayak sa loob ng reyno

yaong pagkakasal na kamatayan ko,

aking naakalang magdamit-gerero

at kusang nagtanan sa real palasyo.

368

“Isang hatinggabi kadilima’y lubha,

lihim na naghugos ako sa bintana;

walang kinasama kung hindi ang nasa–

matunton ang sinta kung nasaang lupa.

369

“May ilan nang taon akong naglagalag

na pinapalasyo ang bundok at gubat;

dumating nga rito’t kita’y nailigtas

sa masamang nasa niyong taong sukab…”

370

Salita’y nahinto sa biglang pagdating

ng Duke Florante’t Prinsipe Aladin;

na pagkakilala sa boses ng giliw,

ang gawi ng puso’y di mapigil-pigil.

371

Aling dila kaya ang makasasayod

ng tuwang kinamtan ng magkasing irog?

sa hiya ng sakit sa lupa’y lumubog,

dala ang kaniyang naputol na tunod.

372

Saan kalangitan napaakyat kaya

ang aking Florante sa tinamong tuwa;

ngayong tumititig sa ligayang mukha

ng kaniyang Laurang ninanasa-nasa?

373

Isang Antolohiya:


186

Anupa nga’t yaong gubat na malungkot,

sa apat ay naging paraiso’t lugod;

makailang hintong kanilang nilimot

na may hininga pang sukat na malagot.

374

Sigabo ng tuwa’y nang dumalang-dalang,

dininig ng tatlo ang kay Laurang buhay;

nasapit sa reyno mula nang pumanaw

ang sintang nanggubat; ganito ang saysay…

375

“Di lubhang nalaon noong pag-alis mo,

O, sintang Florante sa Albanyong Reyno,

narinig sa baya’y isang piping gulo

na umalingawngaw hanggang sa palasyo.

376

“Ngunit di mangyaring mawatas-watasan

ang bakit at hulo ng bulung-bulungan;

parang isang sakit na mahulaan

ng medikong pantas ang dahil at saan.

377

“Di kaginsa-ginsa, palasyo’y nakubkob

ng magulong baya’t baluting soldados;

(O, araw na lubhang kakila-kilabot!

araw na sinumpa ng galit ng Diyos!)

378

“Sigawang malakas niyong bayang gulo:

‘mamatay, mamatay ang Haring Linceo

na nagmunakalang gutumin ang reyno’t

lagyan ng estangke ang kakani’t trigo.’

379

“Ito’y kay Adolfong kagagawang lahat

at nang magkagulo yaong bayang bulag;

Isang Antolohiya:


187

sa ngalan ng hari ay isinambulat

gayong ordeng mula sa dibdib na sukab.

380

“Noon di’y hinugot sa tronong luklukan

ang ama kong hari at pinapugutan;

may matuwid bagang makapanlulumay

sa sukab na puso’t nagugulong bayan?

381

“Sa araw ring yao’y naputlan ng ulo

ang tapat na loob na mga konseho;

at hindi pumurol ang tabak ng lilo

hanggang may mabait na mahal sa reyno.

382

“Umakyat sa trono ang kondeng malupit

at pinagbalaan ako nang mahigpit,

na kung di tumanggap sa haing pag-ibig,

dustang kamataya’y aking masasapit.

383

“Sa pagnanasa kong siya’y magantihan

at sulatan kita sa Etolyang Bayan,

pinilit ang pusong huwag ipamalay

sa lilo-ang aking kaayawa’t suklam.

384

“Limang buwang singkad ang hininging taning,

ang kaniyang sinta’y bago ko tanggapin;

ngunit ipinasyang tunay sa panimdim

ang magpatiwakal kundi ka dumating.

385

“Niyari ang sulat at ibinigay ko

sa tapat na lingkod nang dalhin sa iyo;

Isang Antolohiya:


188

di nag-isang buwa’y siyang pagdating mo’t

nahulog sa kamay ni Adolfong lilo.

386

“Sa takot sa iyo niyong palamara

kung ikaw’y magbalik na may hukbong dala,

nang mag-isang muwi ay pinadalhan ka

ng may selyong sulat at sa haring pirma.

387

“Matanto ko ito’y sa malaking lumbay

gayak na ang puso na magpatiwakal

ay siyang pagdating ni Minandro naman,

kinubkob ng hukbo ang Albanyong Bayan.

388

“Sa banta ko’y siyang tantong nakatanggap

ng sa iyo’y aking padalang kalatas,

kaya’t nang dumating sa Albanyang Syudad,

lobong nagugutom ang kahalintulad.

389

“Nang walang magawa ang Konde Adolfo

ay kusang tumawag ng kapuwa lilo;

dumating ang gabi umalis sa reyno

at ako’y dinalang gapos sa kabayo.

390

“Kapagdating dito ako’y dinadahas

at ibig ilugso ang puri kong ingat;

mana’y isang tunod na kung saan buhat,

pumako sa dibdib ni Adolfong sukab…”

391

Sagot Flerida: “Nang dito’y sumapit

ay may napakinggang binibining boses

na pakiramdam ko’y binibigyang-sakit,

Isang Antolohiya:


189

nahambal ang aking mahabaging dibdib.

392

“Nang paghanapin ko’y ikaw ang nataos,

pinipilit niyong taong balakiyot;

hindi ko nabata’t bininit sa busog

ang isang palasong sa lilo’y tumapos…”

393

Di pa napapatid itong pangungusap,

si Minandro’y siyang pagdating sa gubat;

dala’y ehersito’t si Adolfong hanap,

nakita’y katoto… laking tuwa’t galak!

394

Yaong ehersitong mula sa Etolya,

ang unang nawika sa gayong ligaya:

“Biba si Floranteng Hari sa Albanya…

Mabuhay, mabuhay ang Prinsesa Laura!”

395

Dinala sa reynong ipinagdiriwang

sampu ni Aladi’t ni Fleridang hirang,

kapuwa tumanggap na mangabinyagan;

magkakasing sinta’y naraos nakasal.

396

Namatay sa bunying Sultan Ali-Adab,

nuwi si Aladin sa Persyang Syudad;

ang Duke Florante sa trono’y naakyat

sa siping ni Laurang minumutyang liyag.

397

Isang Antolohiya:


190

Sa pamamahala nitong bagong hari,

sa kapayapaan ang reyno’y nauwi;

dito nakabangon ang nalulugami

at napasatuwa ang nagpipighati.

398

Kaya nga’y nagtaas ang kamay sa langit,

sa pasasalamat sa bayang tangkilik;

ang hari’t ang reyna’y walang naiisip

kundi ang magsabog ng awa sa kabig.

399

Nagkasama silang lubhang mahinusay

hanggang sa nasapit ang payapang bayan…

(Tigil, aking Musa’t kusa kang lumagay

sa yapak ni SELYA’T dalhin yaring Ay!… AY!)

Isang Antolohiya:


191

Hudhud Ang Kuwento ni Aliguyon

(Epiko ng mga Ifugao)

Ang lahat ng tao ay magkakapatid sa kabila ng pagkakaiba sa wika, sa ugali, at sa

pananampalataya.

Sa mga hinagdang taniman sa bulubundukin naninirahan si Aliguyon, isang

mandirigmang Ipugaw na mabilis at magaling sa paghawak ng sibat. Anak siya ni

Antalan, isa ring mandirigma. Maagang natuto ng pakikipaglaban si Aliguyon sa

tulong ng kanyang ama. Ang unang larangan ng digma ni Aliguyon ay ang

matitigas na lupa sa tabi ng kanilang tahanan. Ang unang sandata niya ay ang

trumpo at ang mga unang kalaban niya sa larong ito ay ang mga bata rin sa

kanilang pook. Kapag pinawalan ni Aliguyon ang kanyang trumpo, matining na

matining na iikot ito sa lupa o kapag inilaban niya ito sa ibang trumpo, tiyak na

babagsak na biyak ang laruan ng kanyang kalaban.

Tinuruan din siya ng kanyang ama ng iba’t-ibang karunungan: umawit ng buhay ng

matapang na mandirigma, manalangin sa Bathala ng mga mandirigmang ito at

matutuhan ang mga makapangyarihang salita sa inusal ng mga pari noong unang

panahon.

Isang Antolohiya:


192

Ikinintal ni Amtalan sa isip at damdamin ng anak ang katapangan at kagitingan ng

loob.

Talagang inihanda ng ama si Aliguyon upang maipaghiganti siya ng anak sa

matagal na niyang kaaway, kay Pangaiwan ng kabilang nayon. Nang handang-

handa na si Aliguyon, nagsama siya ng iba pang mandirigma ng kanilang nayon at

hinanap nila ang kalaban ni Antalan. Subalit hindi si Pangaiwan ang natagpuan

kundi si Dinoyagan, ang anak na lalaki nito. Mahusay din siyang mandirigma, tulad

ni Aliguyon, inihanda rin siya ng kanyang ama sa pakikipaglaban upang

maipaghiganti siya ng anak sa kalaban niyang si Antalan. Kaya anak sa anak ang

nagtagpo. Kapwa sila matatapang, kapwa magagaling sa pakikipaglaban lalo na sa

paghawak ng sibat.

Itataas ni Aliguyon ang kanyang sibat. Nangingintab ito lalo na kung tinatamaan

ng sikat ng araw. Paiikutin ang sibat sa itaas saka mabilis ang kamay ng binatang

kalaban. Aabangan ng matipunong kanan ang sibat na balak itimo sa kanyang

dibdib.

Tila kidlat na paroo’t-parito ang sibat. Maririnig na lamang ang haging nito at

nagmistulang awit sa hangin.

Nanonood ang mga dalagang taga-nayon at sinusundan ng mga mata ang

humahanging sibat. “Saksakin mo siya, Dinoyagan!”

Sasawayin sila ng binata, “Kasinggaling ko siya sa labanang ito.”

Isang Antolohiya:


193

Araw-araw ay nagpatuloy ang kanilang laban hanggang sa ito’y inabot ng linggo,

ng buwan. Kung saan-saan sila nakarating. Nagpalipat-lipat ng pook, palundag-

lundag, patalun-talon sa mga taniman.

Namumunga na ang mga palay na nagsisimula pa lamang sumibol nang simulan nila

ang labanan. Inabot ng taon hanggang sa sila’y lubusang huminto ng pakuluan ng

sibat. Walang nasugatan sa kanila. Walang natalo.

Naglapit ang dalawang mandirigma. Nagyakap at nagkamayan, tanda ng

pagkakaibigan at pagkakapatiran. Dakila si Aliguyon. Dakila si

Dinoyagan. Ipinangako nilang sa oras ding iyon na lilimutin na ang alitan ng kanilang

ama. Nagdiwang ang lahat.

Lalong nagkalapit ang damdamin ng dalawang mandirigma nang mapangasawa si

Aliguyon si Bugan, ang kapatid ni Dinoyagan at nang maging kabiyak ng dibdib ni

Dinoyagan ang kapatid ni Aliguyon. Nanirahan sila sa kani-kanilang nayon. Doon

sila namuhay nang maligaya. Doon lumaki ang kani-kanilang mga supling.

Kung may pista o anumang pagdiriwang sa kanilang nayon, buong kasiyahanng

pinanonood ng mga taga-nayon ang dalawa lalo na kung sila’y sumasayaw. Kung

mahusay sila sa pakikidigma ay mahusay din sila sa pagsasayaw.

Lumulundag sila at pumailanlang na parang maririkit na agila.

Isang Antolohiya:


194

Sa kani-kanilang nayon, tinuruan nina Aliguyon at Dinoyagan ang mga tao tungkol sa

marangal na pamumuhay, karangalan, at katapangan ng mga mandirigma, at

pagmamahal at pagmamalasakit sa Inang Bayan. Kahit na sila’y pumanaw, binuhay

ng mga Ipugaw ang kanilang kadakilaan. Inaawit ang kanilang katapangan. Hindi

mawawala sa puso at kasaysayan ng mga Ipugaw ang kagitingan ng dalawang

mandirigma.

Nagpasalin-salin sa mga lahi ng Ipugaw, ng mga Pilipino ang dakilang pamana ng mga

dakilang mandirigma.

Isang Antolohiya:


195

Mga Orihinal na Teksto ng Tula,

Maikling Kuwento at Epiko

Isang Antolohiya:


196

Tulang Liriko

Isang Antolohiya:


197

Si el hombre pudiera decir

Original Language (Spanish):

Tú justificas mi existencia:

Si no te conozco, no he vivido;

Si muero sin conocerte, no muero,

porque no he vivido

Centinaia di amici

Original Language (Italian):

L’uno…

mi guarda

sembra che tu…

L’uno…

sorride dolcemente

sembra che tu…

Sempre

la sensazione

qualcosa che manca…

L’uno…

Tu.

E lo dico…

Questo sei tu…

Che siete voi…

Qui si…

Ci sei tu…

E іn

questo e quello

Sono diventato

Amico di centinaia

Isang Antolohiya:


198

AROG KAINI PALAN (Ganito Pala)


Arog kaini palan

pagka naggugurang:

Pagmuklat pagkaaga

ugma man ta buhay pa,

alagad sa enot na gios

garing nakagapos;

pag biglang minabuhat

mga tulang minaragaak!

Maihi man sana

minatukaw pa sa kubeta,

ta pag tindog na nagtiris

narurupit an bitis.

An linanot na pamahawan

sakob na an pangudtuhan.

Maski bunay pag linaga,

masakit na an pagsapa.

Sa sira mag malasugi

o sardinas nadudugi.

An kinaon na kalunggay

minaluwas luhay-luhay,

kalunggay man giraray.

Nakakainom pa man

linaga na lakad-bulan.

Takot na sa santol

ta masakit ma-tubol.

Likay sa tagiti,

sa tunog kan banggi,

ta pag sinipon

dai na makabangon

Pag biglang napalapiga

dagos napapatihaya.

Pababa man sa hagyanan

halhal sa kapagalan.

Pag nagbalyo sa tinampo

gabos na awto minapundo.

Nangingiturog sa sinehan

dawa an pasali bakbakan.

Pag nakahiling ki burak

taol an pighahanap.

Pag-abot kan kumpleanyo

dai nang kakuntemporanyo;

kaya gabos na nagbibisita

saro-sarong nagbibisa.

Pag-abot kan sinarom

nagdidiklom an paglaom

na makatukdol ki bitoon

sa mga panganoron.

Kun malipot an banggi

ranga pa man salampati

mientras kugos an sadiri

Isang Antolohiya:


199

BALIKTAD (Kabalintunaan) ni Abdon M. Balde, Jr.

• Nata kun nuarin ika guminurang

Saka kaakian an kapalibutan?

Sain man kumiling, gari mga Dyosa

An nakapalibot na mga daraga.

Dangan an makulog sa puso, sa payo

Pagka naduotan o nasa’gidan mo

Dai man malikay, dai man maribok

Gari nanunuksong sagin man mali’od.

Namamati daw o naaagimadmad

Kun talagang ika dai nang kamandag?

Nata kun nuarin nagkakwartang bigla

Ribong kamidbid an biglang

minabutwa?

Dakul na paryentes an naghihirilang

Buda kataraning na may kaipuhan.

Dawa katabang na boot nang mag-

agom

Ika an puntiryang gibuhon na ninong.

Pati su dati nang nagtutuyá-tuyá

May katikapuhan, biglang minalumyá.

Napaparong kaya, nasasaridsid daw

Kun igwang biyayang kwartang

nasasaray?

An kayamanan daw madaling

mapugrot

Katikapuhan an pirming minasampot

Su tago-tago mo iyong nalalantad

Daing nagmamangno sa gustong

ilaladlad.

Su dating namu’tan habo nang

maglayas

Su gustong bukudon iyo man an layas.

Kun nangangaipo ki kusug kan lawas

dangan malayumay, habong

magbungkaras.

Su pinagpadaba iyong nabalisngag.

Ano daw an buhay ta pirming baliktad?

Isang Antolohiya:


200

The Road Not Taken (Ang Pagpili ng Daan)

By: Robert Frost

Two roads diverged in a yellow wood,

And sorry I could not travel both

And be one traveler, long I stood

And looked down one as far as I could

To where it bent in the undergrowth;

Then took the other, as just as fair,

And having perhaps the better claim

Because it was grassy and wanted

wear,

Though as for that the passing there

Had worn them really about the same,

And both that morning equally lay

In leaves no step had trodden black.

Oh, I marked the first for another day!

Yet knowing how way leads on to way

I doubted if I should ever come back.

I shall be telling this with a sigh

Somewhere ages and ages hence:

Two roads diverged in a wood, and I,

I took the one less traveled by,

And that has made all the difference.

Isang Antolohiya:


201

Un Recuerdo Mi Pueblo (Isang Alaala ng Aking Bayan)

ni Dr. Jose Rizal

Cuando recuerdo los días,

Que vieron mí edad primera

Junto á la verde ribera

De un lago murmurador;

Cuando recuerdo el susurro

De Favonio que mi frente

Recreaba dulcemente

Con delicioso frescor;

Cuando miro en blanco lirio

Henchir con impetus el viento

Y el tempestuoso elemento

Manso en la arena dormir;

Cuando aspiro de las flores

Grata esencia embriagador

Que exhalan cuando la aurora

Nos comienza á sonreir;

Recuerdo, recuerdo triste

Tu faz, infancia preciosa,

Que una madre cariñosa

¡Ay! Consiguió embellecer.

Recuerdo un pueblo sencillo,

Mi contento, dicha y cuna,

Junto á la fresca laguna

Asiento de mi querer.

¡Oh! Si mi insegura planta

Holló tus bosques sombríos,

Y en las costas de tu ríos

Hallé grata diversion;

Oré en tu rústico templo

De niño, con fe sencilla

Y tu brisa sin mancilla

Alegró mi corazón.

Ví al Creador en la grandeza

De tus selvas seculares;

Isang Antolohiya:


202

En tu seno los pesares

Nunca llegué á conocer;

Mientras tu azulado cielo

Miré, ni amor ni ternura

Me faltó, que en la Natura

Se cifraba mi placer.

Niñez tierna, pueblo hermoso,

Rica fuente de alegrías,

De armoniosas melodias

Que ahuyentan el pesar!

¡Volved mis horas suaves,

Volved, cual vuelven las aves

De las flores al brotar!

Mas¡ ay! Adiós! Vele eterno

Por tu paz, dicha y reposo,

Genio del bien, que bondoso

Sus dones da con amor;

Por tí mis fervientes votos,

Por tí mi constante anhelo

De aprender, y¡ plague al cielo

Conservase tu candor!

Isang Antolohiya:


203

Mi Ultimo Adios (Ang Huling Paalam)

By: Jose Rizal

Adiós, Patria adorada, región del sol querida,

Perla del mar de oriente, nuestro perdido Edén!

A darte voy alegre la triste mustia vida,

Y fuera más brillante, más fresca, más florida,

También por ti la diera, la diera por tu bien.

En campos de batalla, luchando con delirio,

Otros te dan sus vidas sin dudas, sin pesar;

El sitio nada importa, ciprés, laurel o lirio,

Cadalso o campo abierto, combate o cruel martirio,

Lo mismo es si lo piden la patria y el hogar.

Yo muero cuando veo que el cielo se colora

Y al fin anuncia el día tras lóbrego capuz;

si grana necesitas para teñir tu aurora,

Vierte la sangre mía, derrámala en buen hora

Y dórela un reflejo de su naciente luz.

Mis sueños cuando apenas muchacho adolescente,

Mis sueños cuando joven ya lleno de vigor,

Isang Antolohiya:


204

Fueron el verte un día, joya del mar de oriente,

Secos los negros ojos, alta la tersa frente,

Sin ceño, sin arrugas, sin manchas de rubor

Ensueño de mi vida, mi ardiente vivo anhelo,

¡Salud te grita el alma que pronto va a partir!

¡Salud! Ah, que es hermoso caer por darte vuelo,

Morir por darte vida, morir bajo tu cielo,

Y en tu encantada tierra la eternidad dormir.

Si sobre mi sepulcro vieres brotar un día

Entre la espesa yerba sencilla, humilde flor,

Acércala a tus labios y besa al alma mía,

Y sienta yo en mi frente bajo la tumba fría,

De tu ternura el soplo, de tu hálito el calor.

Deja a la luna verme con luz tranquila y suave,

Deja que el alba envíe su resplandor fugaz,

Deja gemir al viento con su murmullo grave,

Y si desciende y posa sobre mi cruz un ave,

Deja que el ave entone su cántico de paz.

Deja que el sol, ardiendo, las lluvias evapore

Isang Antolohiya:


205

Y al cielo tornen puras, con mi clamor en pos;

Deja que un ser amigo mi fin temprano llore

Y en las serenas tardes cuando por mí alguien ore,

¡Ora también, oh Patria, por mi descanso a Dios!

Ora por todos cuantos murieron sin ventura,

Por cuantos padecieron tormentos sin igual,

Por nuestras pobres madres que gimen su amargura;

Por huérfanos y viudas, por presos en tortura

Y ora por ti que veas tu redención final.

Y cuando en noche oscura se envuelva el cementerio

Y solos sólo muertos queden velando allí,

No turbes su reposo, no turbes el misterio,

Tal vez acordes oigas de cítara o salterio,

Soy yo, querida Patria, yo que te canto a ti.

Y cuando ya mi tumba de todos olvidada

No tenga cruz ni piedra que marquen su lugar,

Deja que la are el hombre, la esparza con la azada,

Y mis cenizas, antes que vuelvan a la nada,

El polvo de tu alfombra que vayan a formar.

Isang Antolohiya:


206

Entonces nada importa me pongas en olvido.

Tu atmósfera, tu espacio, tus valles cruzaré.

Vibrante y limpia nota seré para tu oído,

Aroma, luz, colores, rumor, canto, gemido,

Constante repitiendo la esencia de mi fe.

Mi patria idolatrada, dolor de mis dolores,

Querida Filipinas, oye el postrer adiós.

Ahí te dejo todo, mis padres, mis amores.

Voy donde no hay esclavos, verdugos ni opresores,

Donde la fe no mata, donde el que reina es Dios.

Adiós, padres y hermanos, trozos del alma mía,

Amigos de la infancia en el perdido hogar,

Dad gracias que descanso del fatigoso día;

Adiós, dulce extranjera, mi amiga, mi alegría,

Adiós, queridos seres, morir es descansar.

José Rizal, 1896

Isang Antolohiya:


207

A la juventud Filipina (Sa Kabataang Pilipino)

By: José Rizal

Alza su tersa frente,

Juventud Filipina, en este día!

Luce resplandeciente

Tu rica gallardía,

Bella esperanza de la Patria Mia!

Vuela, genio grandioso,

Y les infunde noble pensamiento,

Que lance vigoroso,

Mas rápido que el viento,

Su mente virgen al glorioso asiento.

Baja con la luz grata

De las artes y ciencias a la arena,

Juventud, y desata

La pesada cadena

Que tu genio poético encadena.

Ve que en la ardiente zona

Do moraron las sombras, el hispano

Esplendente corona,

Con pia sabia mano,

Ofrece al hijo de este suelo indiano.

Tu, que buscando subes,

En alas de tu rica fantasía,

Del Olimpo en las nubes

Tiernisima poesía

Más sabrosa que néctar y ambrosía.

Tu, de celeste acento,

Melodioso rival Filomena,

Que en variado concento

En la noche serena

Disipas del mortal la amarga pena.

Tu que la pena dura

Animas al impulso de tu mente,

Y la memoria pura

Del genio refulgente

Eternizas con genio prepotente.

Y tu, que el vario encanto

De Febo, amado del divino Apeles,

Y de natura el manto

Isang Antolohiya:


208

Con mágicos pinceles

Trasladar al sencillo lienzo sueles.

Corred! que sacra llama

Del genio el lauro coronar espera,

Esparciendo la fama

Con trompa pregonera

El nombre del mortal por la ancha espera.

Dia, dia felice,

Filipinas gentil, para tu suelo!

Al Potente bendice

Que con amante anhelo

La ventura te envia y el consuelo.

Isang Antolohiya:


209

compilati(on fildlar

Documents