concentrated solar power in nederland stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van...
TRANSCRIPT
![Page 1: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/1.jpg)
Concentrated Solar Power
in de energietransitie
ir. Sietse de Haan VZKC
Voorzitter Vereniging voor Zonnekrachtcenrales
Vertegenwoordiger Desertec in Nederland
[email protected] Lezing Vereniging Zonnekrachtcentrales voor KIVI Elektrotechniek Utrecht
![Page 2: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/2.jpg)
Waar gaan we het over
hebben
HERNIEUWBARE ENERGIE
- Situatie in Nederland
- Situatie in Europa
- Situatie in de Wereld
- Ontwikkelingen CSP
- Problemen
- Oplossingen
- CSP als onderdeel van de
oplossing Ashalim grootste centrale in
aanbouw: 250 m hoge toren
50000 heliostaten
![Page 3: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/3.jpg)
Situatie in Nederland
Stand van zaken nu
14,3 % van de elektriciteit van
hernieuwbare bron
Stand van zaken 2030
Regeringsverklaring
49% reductie CO2
voor een belangrijk deel door CO2
opslag
Analyse ECN/PBL
De te nemen beslissingen in de ons
omringende landen kunnen een
effect van ordegrootte van een
kwart van de beleidsopgave om het
49%-doel te realiseren.
![Page 4: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/4.jpg)
Situatie in Europa
Stand van zaken nu
Stand van zaken 2030
0
20
40
60
80
100
120
1990 1995 2000 2005 2010 2015
CO2 eq. emissies Europa en
Nederland
![Page 5: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/5.jpg)
Stand van zaken nu
Bron REN21
UNEP “THE CHALLENGE”
Even with the pledges made under the Paris Agreement, global temperatures could still rise by up to 3.4°C this century, forcing people to adapt to extreme new weather patterns.
Stand van zaken 2030
UNEP Global Gap Report 2017
Situatie in de wereld
![Page 6: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/6.jpg)
“Global warming may be far worse than
thought” The Guardian klimaatakkoord kan de prullebak in
![Page 7: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/7.jpg)
Figure 2.14 Global weighted average CSP, solar PV, onshore and
offshore wind project LCOE data to 2017 and auction price data to
2020, 2010-2020 (IRENA Renewable Power Generation Costs 2017)
![Page 8: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/8.jpg)
Nog meer positieve ontwikkelingen
Investeringen in hernieuwbare energie voor vijfde jaar op rij het dubbele van investeringen in fossiel
![Page 9: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/9.jpg)
Waar gaan we het over
hebben
HERNIEUWBARE ENERGIE
- Situatie in Nederland
- Situatie in Europa
- Situatie in de Wereld
- Ontwikkelingen CSP
- Problemen
- Oplossingen
- CSP als onderdeel van de
oplossing Ashalim grootste centrale in
aanbouw: 250 m hoge toren
50.000 heliostaten
![Page 10: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/10.jpg)
Nog even de CSP centrales op een
rijtje: De Trogspiegel Andasol
Spanje
![Page 11: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/11.jpg)
De Trogspiegel
![Page 12: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/12.jpg)
De torenspiegel – gemasolar Spanje
![Page 13: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/13.jpg)
De torencentrale - heliostaten
Heliostaten
Soms 1000 per
centrale
Meest ver
gelegen
op afstand van
een km of meer
Oppervlak tot
over de 100 m2
![Page 14: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/14.jpg)
Fresnel spiegelcentrale
![Page 15: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/15.jpg)
Opslag
CSP centrales oogsten
warmte en kunnen die
dus opslaan
Investering laag
Eindeloos te regenereren
Cresent Dunes 1100 MWh
![Page 16: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/16.jpg)
Parabolische Dish centrale met
sterling motor
![Page 17: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/17.jpg)
Ontwikkelingen CSP
Prijzen
Bron Irena
29 DECEMBER 2017 BY AMIT
PAWAR
Low Iron Glass for Concentrating
Solar Power (CSP) Market is
Trending Worldwide due to
Trend’s, Analysis & Forecast 2022
Techniek
![Page 18: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/18.jpg)
Uitwerking Techniek het Sunshot programma
![Page 19: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/19.jpg)
Uitwerking techniek
Solarfield
Solar reserve (kampioen in
prijs) realiseerde een
goedkoper spiegelveld door:
Lichter staal
Dunner glas
Efficiëntere aandrijving
heliostaten
Goedkoper,
lichter en
accurater
Hierdoor ook goedkopere
fundering
![Page 20: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/20.jpg)
Uitwerking Techniek
receiver
De ontvanger
Fractal receiver
Normaal 80 à 90 % absorptie
5 % uitstraling/ reflectie
Verwachting 20 % verbetering, dan boven 90% efficiency
Bovendien
3D geprint dus:
Betere opbrengst en lagere prijs.
Bron Sandia Laboratories press release
![Page 21: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/21.jpg)
Uitwerking techniek
Power Blok rendement boven 50% bovendien goedkoper
In plaats van Rankinecyclus gebaseerd op Stoom
Brayton cyclus gebaseerd op superkritisch sCO2
hoge temperatuur 700 oCen druk 25 MPa
Eventueel dubbele cyclus, na de Brayton cyclus op basis van sCO2 nog een Rankinecyclus op basis van stoom iets lagere temperatuur
![Page 22: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/22.jpg)
Uitwerking techniek:
Opslag 25 % kostenreductie, efficiency 95 tot 99%
Terracaps
Bolletjes met materiaal met fase overgang.
Probleem: bolletjes moeten bestand zijn tegen uitzetting tijdens stollen
Gas moet de warmte overnemen
Verschillende faseovergangen
Daardoor cascade effect
Meer dan 50% extra opslag in dezelfde ruimte
Andere veelbelovende opslag vallende deeltjes: ijzeroxodeen siliciumoxude
![Page 23: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/24.jpg)
Problemen hernieuwbare energie
Wisselend aanbod
Wind in Nederland
Opbrengst afgelopen 12 maanden
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
okt-16 nov-16 jan-17 mrt-17 apr-17 jun-17 aug-17 sep-17 nov-17 dec-17
Opbrengst windenergie in miljoenen kWh
Reeks1 Reeks2 Reeks3
![Page 25: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/25.jpg)
Weersystemen Europa
![Page 26: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/26.jpg)
zonsverduistering
maart 2015
![Page 27: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/27.jpg)
Seizoenen
Zon doet in de winter weinig
A-typische maand juli 2016
Verschillen per dag nog veel groter
![Page 28: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/28.jpg)
Mogelijke oplossing
Opslag systemen, batterijen
Power to gas, overtollige energie omzetten in waterstof of ammoniak
Vraag kant reguleren met b.v. warmtepompen en flexibel opladen
Nog steeds problemen
Van de verwachte opgestelde hernieuwbare energie 26 GW (in 2035)
Waarvan 25 GW weersafhankelijk
Wordt slechts 3 GW structureel meegeteld
Gigantische overcapaciteit nodig om leveringszekerheid te halen
![Page 29: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/29.jpg)
Andere oplossingen
Volgens ECN/PBL geen opslag van betekenis in 2030
Voornamelijk onbalans opvangen met import export
![Page 30: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/30.jpg)
Opslag in 2030 (Irena 2017)
![Page 31: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/31.jpg)
Het DESERTEC idee als oplossing Oogst hernieuwbare energie daar waar hij het meest voorhanden is
Knoop al die bronnen aan elkaar
Maar het systeem groot
![Page 32: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/32.jpg)
Le DESERTEC du Nord
Het Power Link Island van Tennet
![Page 33: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/33.jpg)
Fraunhofer studie 2017 integratie van Europa en Noord-Afrika
![Page 34: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/34.jpg)
Ook de markt ziet het wel zitten
![Page 35: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/35.jpg)
CSP als onderdeel van de oplossing
Opslag: energie op afroep
Transport: HVDC www.Europagrid.com3% per duizend km verlies
Import: Tunur biedt nu hernieuwbare energie op afroep aan voor 10 ct/kWh
Lokaal: Hybride CSP in Denemarken voor warmte en elektriciteit op afroep
![Page 36: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/36.jpg)
Het TUNUR project
![Page 37: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/38.jpg)
Verspreiding CSP wereldwijd (Solarpaces)
![Page 40: Concentrated Solar Power in Nederland Stand van zaken nu 14,3 % van de elektriciteit van hernieuwbare bron Stand van zaken 2030 Regeringsverklaring 49% reductie CO 2 voor een belangrijk](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022118/5cc83b6088c993103f8d2081/html5/thumbnails/40.jpg)
Literatuur (een greep uit)
PBL/ECN Analyse regeerakkoord Rutte III effecten op klimaat en energie 30-10-2017
CBS Hernieuwbare energie in Nederland 29-09-2017
CBS Factsheet Klimaat in Nederland 21-12-2017
Eurostat_Table_tsdcc100 2017
ECN-Liander Demand and supply of flexibility in the power system of the Netherlands,
2015-2050. Key Messages nov 2017
REN21 Global Status Report 2017
UNEP Emission Gap Report 2017
DOE: Sunshot program
Dii-Desertenergy-Fraunhoferinstitut( 2012) Desert Power 2050
CSP today http://social.csptoday.com/
Solar Paces http://www.solarpaces.org/
Desertec Foundation www.desertec.org
Performance of PV electricity Germany SMA-Solar
IRENA Electricity Storage and Renewables – costs and markets 2017
IRENA Renewable power generation costs in 2017 (jan 2018)
NREL: Concentrating Solar Power Gen3 Demonstration Roadmap jan 2017
PBL: Nationale Energieverkenning okt 2017
Integration of Renewable Energy in Europe and Africa. (Fraunhofer institute april 2016)