congresbrochure - vlaamse confederatie bou€¦ · nieuw zuid te antwerpen wordt het warmtenet nu...

EnErgiEtransitiE in dE bouw innovatie schuilt in integratie van schil & energievoorziening

ontdek laatste trends en vooruitstrevende cases

CongrEsbroChurE

32

EnErgiEtransitiE in dE bouw 11de EnErgiEcongrEsvoorwoord

Jef LembrechtsVoorzitter van

de Vlaamse Confederatie Bouw

Lydia Peeters

Voorstelling 11de energiecongres: Bouwen aan de toekomst

Het voorbije jaar heeft de Vlaamse regering weer heel wat maatregelen genomen die de burger moeten aanmoedigen om energetisch te bouwen of te renoveren. Deze stimuli garanderen uiteraard ook werk-zekerheid voor de bouwsector.

Laat me beginnen met de jongste maatregel: de invoering van de sloop- en heropbouwkorting. Voor wo-ningen die in zulke slechte staat zijn dat energetisch renoveren te duur zou worden of -nog erger- ‘kos-ten op het sterfhuis’, is slopen en heropbouwen een beter alternatief. Ligt die woning in één van de 13 Vlaamse kernsteden, dan geldt in dat geval een verlaging van de BTW van 21 naar 6 procent. Graag had-den wij deze maatregel verruimd naar heel Vlaanderen, maar Europa laat dat (voorlopig) niet toe. Daarom kent de Vlaamse regering haar eigen ‘BTW-verlaging’ toe onder de vorm van een sloop- en heropbouw-korting van 7500 euro. De korting kan vanaf 1 maart en tot en met 31 oktober 2019 worden aangevraagd. Wel geldt ze met terugwerkende kracht: voor projecten waarvoor een sloop- én heropbouwvergunning is aangevraagd vanaf 1 oktober 2018.

Vorig jaar al aangekondigd, maar sinds 1 januari écht verkrijgbaar: het nieuw EnergiePrestatieCertificaat (EPC). Het plusje (EPC+) is weggevallen in de benaming, maar de meerwaarde die het nieuwe EPC te bieden heeft, is onmiskenbaar. Wie zijn woning te huur of te koop zet, moet een EPC kunnen voorleggen. Een EPC dat minder dan tien jaar geleden is opgemaakt, blijft geldig. Maar ook dan valt te overwegen om er een volgens de nieuwe methodologie te laten opmaken.

De meest in het oog springende vernieuwing is het energielabel dat de energieprestatie van je woning weergeeft, vergelijkbaar met het energielabel bij elektrotoestellen. In plaats van een getal, krijgt elke woning voortaan een kleurenlabel, gaande van rood (F, een energievretende woning) over oranje

(E-D), geel (C-B) naar groen (A, een extra energiezuinige woning). Zelfs A+ behoort tot de mogelijkheden. In dat geval heb je een woning die energie ‘oplevert’. Het nieuwe EPC vermeldt ook hoe de energiepres-tatie van jouw woning zich verhoudt tot het gemiddelde van jouw woningtype.

Maar daar blijft het niet bij. In het document vindt de (toekomstige) woningeigenaar punt voor punt terug hoe hij zijn woning energiezuiniger kan maken en welke ingrepen (dak, ramen en deuren, muren, vloeren, ruimteverwarming, installaties,…) de energieprestatie naar een hoger level, of moet ik zeggen ‘hoger label’ kan brengen. Met een raming van de mogelijke kostprijs en handige tips over de beste volgorde. Op die manier wordt het nieuwe EPC een groeipad voor je woning. Als Vlaamse beleidsmaker ben ik er van overtuigd dat wie een klare kijk heeft op timing, kostprijs en verbetertrajecten, sneller geneigd is om tot actie over te gaan. Naast extra handige tools voor de burger, heeft de Vlaamse overheid nog meer maatregelen klaar die de woningeigenaars zullen aanzetten tot renovatie. In het Vlaamse Energie-plan 2021-2030 is afgesproken dat een woning die vanaf 2021 wordt aangekocht, binnen de vijf jaar aan minstens 3 van de 6 maatregelen moet voldoen: dak-, muur-, vloerisolatie, hoogrendementsbeglazing, een condensatieketel van maximum 15 jaar oud en/of een hernieuwbare energieboiler (warmtepomp- of zonneboiler).

Eén en ander zorgt er ook voor dat aannemers en installateurs zeker mogen zijn dat er ook de komende jaren veel werk op hen afkomt. Ze doen er ook goed aan de wetgeving en technologische evoluties op de voet te volgen. De overheid zit niet stil, de technologie evolueert, de burger is meer en meer geïnfor-meerd,… U volgt toch ook?

11de energiecongres : energietransitie in de BouwinnoVatie schuilt in integratie Van Bouwschil, technieken & energieVoorziening

De 11de editie van het Energiecongres steunt op drie pijlers : optimalisatie van de gebouwschil, optima-lisatie binnen het gebouw met aandacht voor hernieuwbare energie en optimalisatie tussen gebouwen gericht op collectieve systemen dankzij integratie. Deze drie pijlers zijn essentieel voor slimme gebouwen waarvan de troeven in de toekomst dienen te worden gevaloriseerd in een slimme EPB/EPC regelgeving. De meerwaarde van smart buildings om onder meer de productie van hernieuwbare energie af te stem-men op het verbruik en de voorziening via het net, zal immers cruciaal worden.

De energiedoelstellingen van de Vlaamse overheid enerzijds en de reikwijdte van het verouderde ge-bouwpatrimonium in ons land anderzijds geven de omvang van de uitdagingen aan. Volgens het Vlaams energieplan zullen woningen in nieuwe verkavelingen vanaf 2021 geen aardgasaansluiting meer krijgen. BEN-bouwen is vanaf dan de norm en de beperkte warmtevraag zal dan wellicht vooral van warmtepom-pen en warmtenetten moeten komen. Volgens datzelfde plan moeten warmtepompen tegen 2030 1.300 Gwh produceren. En moet geothermie 594 Gwh voortbrengen. Die opdracht kadert in de shift naar groene energievoorziening. Doorgedreven isolatie en technieken zoals PV-panelen, zonneboilers en windener-gie lijken dan weer essentieel voor de doelstelling om tegen 2050 elke woning in Vlaanderen energiezui-nig te maken.

In stadsvernieuwingsprojecten wordt nu vaker een beroep gedaan op warmtenetten en geothermie. In Nieuw Zuid te Antwerpen wordt het warmtenet nu gevoed met thermische zonnepanelen. In de nieuwe Dokken te Gent zijn alle woningen aangesloten op een warmtenet. De woningen beschikken over een warmtewisselaar die warmte haalt uit een collectieve leiding die heel de wijk verwarmt. De geleverde warmte is hoofdzakelijk afkomstig van restwarmte van een naburig bedrijf.

Vandaag leveren PV-panelen en windmolens heel wat energie naargelang de weersomstandigheden. Verdere sturing van die energieproductie ontbreekt momenteel veelal. Overbelasting op het energienet loert om de hoek en bijgevolg slagen we er voorlopig niet in de beschikbare capaciteit van de geleverde hernieuwbare energie optimaal in te zetten. Om stappen te zetten in een evenwichtige bevoorrading van hernieuwbare energie, kunnen de ‘net-actieve gebouwen’ zelf – dat zijn de gebouwen die hernieuwbare energie produceren maar ook consumeren – een cruciale rol spelen. Dat betekent dat het gebruik van elektriciteit van die gebouwen piekt bij hoge productie en indien nodig de mogelijkheid heeft om te buffe-ren om op een later tijdstip het elektriciteitsnet te bevoorraden. In zo’n automatisch sturingsmechanisme schuilt het succes van een complete transitie naar hernieuwbare energie aangezien grote schommelin-gen kunnen worden vermeden.

De digitale meter die vanaf dit jaar geleidelijk zijn opwachting maakt in Vlaanderen, kan soelaas bieden. Die invoering van slimme meters kan een doorslaggevende rol spelen om net-actieve gebouwen optimaal in te zetten. Een aangepaste tarifering kan helpen om schommelingen op het elektriciteitsnet te vermijden en de geleidelijke levering van hernieuwbare energie te verzekeren. De technische installaties en elek-trische apparaten in een gebouw zullen naargelang de noden ten volle werken bij piekmomenten in de productie van zonne- of windenergie. Indien aan de nood van het gebouw voldaan is, is stockage – bijv. met batterijen - op gebouwenniveau essentieel. Als uitsmijter vestig ik uw aandacht op het aandeel min-dertigjarigen dat een woning koopt. Dat aandeel is de laatste tien jaar gehalveerd van 50 naar 25 %. Die halvering stemt overeen met de wereldwijde tendens dat jongeren eerder willen gebruik maken van een dienst dan zelf iets aan te moeten schaffen. Daarbij zoeken zij bovendien duurzame oplossingen die gepaard gaan met lage energiekosten.

Ik wens u een boeiend congres waarbij u tal van ideeën kan uitwisselen ter verrijking van uw inzichten en contacten.

4 5

Werken aan een windturbinepark te Antwerpen.

foto

Vle

emo

6

voorstelling 11 de EnErgiEcongrEs


8 9

Voorstelling 11de energiecongres

11de Energiecongres: “Energietransitie in de bouw”Innovatie schuilt in integratie van schil en energievoorziening

De 11de editie van het Energiecongres zet in op de energietransitie waar Vlaanderen voor staat. Zowel om het bestaande gebouwenpark doorgedreven energie-efficiënt te maken, als om de energievoorziening voor gebouwen te waarborgen en te stroomlijnen op een duurzame manier. Daarom richt het congres zich opnieuw op voorlopers in Energie-efficiënt, innovatief (ver)bouwen & comfortabel wonen. Naast technische hoogstandjes gaat er ook ruim de aandacht naar betaalbaarheid; juridische noodwendigheden; en organisatiestructuren die een rol kunnen spelen in een bouwproject van tekentafel tot onderhoud.

3 invalshoeken

• Optimalisatie van de gebouwschil• Optimalisatie binnen het gebouw• Optimalisatie tussen gebouwen

Innovatieve materialen en technieken die het verschil maken voor de klant staan centraal. De synergie tussen installaties & bouwmaterialen maken vooruitstrevende en vooral inspirerende bouwprojecten mogelijk die het 11de energiecongres vorm geven. Dit initiatief is een forum voor alle stakeholders in de bouwsector om de toegevoegde waarde van nieuwe materialen en systemen vanuit de eigen invalshoek te benaderen. Tijdens de netwerkmomenten in het standhoudergedeelte kunnen de deelnemers niet alleen diverse professionals ontmoeten, maar ook diverse bouwmaterialen en -systemen beter leren kennen.

wie?Voorlopers in energie-efficiënt (ver)bouwen

• Aannemers• Installateurs• Studiebureaus• Architecten• Fabrikanten / Invoerders• Kredietinstellingen• Beleidsmensen• Energiedeskundigen• Eigenaars• Syndici• e.a. stakeholders

eventpartnersEnErgiEtransitiE in dE bouw 11de EnErgiEcongrEs

10 11

EnErgiEtransitiE in dE bouw 11de EnErgiEcongrEseventpartners

HEt 11de EnErgiEcongrEs, in samEnwErking mEt:

WTCB

Het WTCB is het wetenschappelijke en technische kenniscentrum van en voor de ruim meer dan 90.000 aangesloten Belgische bouwbedrijven. Beheersing van het energiegebruik en het binnenklimaat in gebouwen is daarbij een belangrijk thema waarmee WTCB de bedrijven ondersteunt in de ontwikkeling van duurzame gebouwen.

Onderzoek en innovatieOnderzoeksactiviteiten worden, zoals alle activiteiten van het WTCB, gestuurd door de Technische Comités om ze zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij de noden van de sector. Onderzoeksprojecten als Instal2020, Groene Gevels, Groen Licht Vlaanderen 2020, circulaire economie, industrialisatie en IoT toepassingen … tonen de weg en dit in samenwerking met bedrijven. Daarnaast komen ook de “nieuwe” thema’s zoals BIM en ICT, Smart Buildings, Smart Onderhoud … ruim aan bod.

Ontwikkeling, normalisatie, certificering en goedkeuringOp vraag van overheden of bedrijven werkt het WTCB mee aan de ontwikkeling van nieuwe producten, normen, bestekteksten, rekenregels, uitvoeringsvoorwaarden en kwaliteitskaders (isolatie, luchtdichtheid, ventilatie, hernieuwbare energie,…).

Informatieverspreiding en steun aan bedrijvenWTCB brengt de opgedane kennis en informatie direct naar de bouwbedrijven, via Tech-nische Voorlichtingsnota’s, rapporten, rekentools, bouwnormen, vorming en opleiding (800 informatiesessies en themadagen voor bouwprofessionals in 2017), productinformatie en direct advies aan de bouwbedrijven (meer dan 20.000 per jaar). Via de website is een zeer omvangrijk informatieaanbod beschikbaar: www.wtcb.be

12 13

ORI: representatieve organisatie van advies- en ingenieursbureaus

ORI behartigt de belangen van advies- en ingenieursbureaus in België, levert diensten naar haar leden en stimuleert innovatie en creativiteit in de sector.

Ondertussen telt ORI ruim 50 leden, samen goed voor ongeveer 5.000 werknemers, in de meest uiteenlopende expertisedomeinen. De concrete projecten – zowel in de publieke als private sector – omvatten jaarlijks circa 14 miljard euro aan investeringen.

ORI stelt zich als ambitie om de Belgische advies- en ingenieursbureaus en hun toegevoegde waarde meer zichtbaarheid te geven. Hiervoor streeft ORI naar een verruiming van het maatschappelijk debat, waarbij specifieke aandacht uitgaat naar de cruciale rol van advies- en ingenieursbureaus inzake de huidige en toekomstige uitdagingen voor de samenleving (zoals slimme oplossingen tegen klimaatsverandering volgens de principes van de circulaire economie).

De bouwsector staat voor grote uitdagingen. Er is nood aan een efficiëntere bouwsector, meer keten gericht en met de focus op duurzaamheid in de ruime zin. De gebouwen moeten energie-efficiënter zijn. De kost over de hele levenscyclus (Life Cycle Cost) is maatgevend voor ontwerpbeslissingen. Advies- en ingenieursbureaus hebben de kennis en ervaring in huis om oplossingen te vinden voor de enorme uitdagingen waarmee de bouwsector gecon-fronteerd wordt. De klimaatveranderingen vereisen een innovatieve en duurzame aanpak, gericht op een toekomst waarbij economische, sociale en ecologische aspecten hand in hand gaan. Ieder project is immers anders en heeft een eigen aanpak en toepassingen nodig. Advies- en ingenieursbureaus zijn eigenlijk dag in dag uit op zoek naar goede en duurzame oplossingen die de samenleving ten goede komen. Onze leden beschikken over een schat aan expertise en ervaring om creatieve en innovatieve oplossingen op maat aan te bieden.

Maar liefst 75% van duurzame oplossingen komt namelijk tot stand door een duurzaam ontwerp. Architecten, aannemers, ingenieurs e.a. moeten via hun ontwerp er dan ook voor zorgen dat energiebewust ontwerpen en uitvoeren een vanzelfsprekende keuze wordt. De advies- en ingenieursbureaus ontwerpen en begeleiden de uitvoering van energie-efficiënte gebouwen en toepassingen voor hernieuwbare energie (zoals installaties voor biomassa, wind- en zonne-energie, recuperatie van restwarmte en geothermie), de koppeling ervan aan het net en distributie via intelligente energienetwerken.

ORI heeft zich als organisatie geëngageerd om de CO2 voetprint van de leden te verlagen met dezelfde waarden als het ambitieniveau uitgesproken op de Vlaamse Klimaattop voor 2030ORI vertegenwoordigt haar leden op federaal, regionaal en lokaal niveau in platforms en netwerken zoals het VBO en Voka. Daarnaast is ORI ook op internationaal niveau actief als lid van de organisaties EFCA (Europees) en FIDIC (wereldwijd).

eventpartnersEnErgiEtransitiE in dE bouw 11de EnErgiEcongrEs

15

programma 11 de EnErgiEcongrEs


13.00 u ONTHAAL – standhoudergedeelte

13.30 u PLENAIRE INTRO – presentatie: Goedele Wachters

verwelkoming Jef Lembrechts (Voorzitter VCB)

toelichting bij het reglementair kader Luc Peeters (Administrateur-generaal VEA)

krijtlijnen vcb-visie Marc Dillen (Directeur-generaal VCB)

de toekomst van local energy communities en smart grids

voor bestaande en nieuwe gebouwen Ronny Belmans (VITO)

toelichting bij het vlaams energiebeleid Lydia Peeters (Vlaams Minister van Energie)

15.00 u START 3 PARALLELLE WORKSHOPS

concrete cases inclusief vragenronde met gastsprekers en experts.

OPTIMALISATIE

vAN DE

gEBOuWSCHIL

Moderator

Wim Boydens

(Boydens Engineering)

OPTIMALISATIE

BINNEN HET gEBOuW:

gROENE & HERNIEuWBARE

ENERgIE

Moderator

Lieve Helsen

(KULeuven/EnergyVille)

OPTIMALISATIE

TuSSEN

gEBOuWEN

Moderator

Frederik Loeckx

(Flux 50)

16.30 u PAuZE – standhoudergedeelte

17.00 u PLENAIR SLOT – presentatie: Goedele Wachters

Conclusies van de workshops

Panelgesprek met Marc Dillen (VCB), Ronny Belmans (VITO) en Frederik Loeckx (Flux 50)

18.00 u NETWERKINg met hapje en drankje – standhoudergedeelte

programma

16 17

OPTIMALISATIE BINNEN HET gEBOuW: gROENE EN HERNIEuWBARE ENERgIEHet optimale rendement halen uit installaties dankzij regeltechnieken of nieuwe slimme, zelflerende applicaties is in volle opgang. Dankzij die technieken is het mogelijk de meest complexe installaties onmid-dellijk af te stemmen aan de werkelijke, veranderende (verbruik)situ-atie. Voorafgaand aan het bouwproces kan bovendien de informatie die opgenomen is in de digitale bouwmodellen (bv. materialen, afmetingen en eigenschappen) aangewend worden om verschillende scenario’s te simuleren rond energieverbruik, autocontrolesystemen enz.

Moderator prof. Lieve Helsen (Ku Leuven / Energyville)“We staan ver in duurzame technologieën, vele van deze technologieën zetten in op energie-efficiëntie én hernieuwbare energiebronnen. En toch presteren de gebouwen slechter dan we verwachten! Bin-nen een gebouw ligt er heel wat verbeteringspotentieel in het goed laten samenwerken van installaties én ook van mensen … een systeemintegratie in al haar dimensies: (1) data en modellen uitwisselen tus-sen de verschillende fasen van een bouwproces, (2) afstemmen van gebouwschil, technieken, gebrui-kers en ambitieniveau voor een optimale inzet van hernieuwbare energiebronnen, (3) kwaliteitsvolle installatie van technieken door goed opgeleide installateurs, (4) efficiënt aansturen van álle technieken

als één geïntegreerd systeem waaronder ook de directe uitwisseling van thermische lasten, (5) meten en opvolgen van de globale systeemprestatie, (6) future-proof maken van gebouwen als actoren in het grotere energiesysteem …

Enkele voorlopers proberen deze gebouwoptimalisatie vandaag al waar te maken, niet omdat ze daarvoor vanuit EPB/EPC beloond worden, wel omdat ze steevast overtuigd zijn dat dit het pad is dat we moeten gaan. Metingen zullen de werkelijke prestaties bloot leggen, iets wat met de huidige EPB Software nooit zal lukken (daarvoor was die immers niet ontworpen). Moet er niet dringend een parallel systeem aan EPB/EPC ontwikkeld worden waarin de werkelijke energie-gebruiken worden opgemeten zodat zij die een stimulans nodig hebben weldra deze voorlopers volgen? Werk aan de winkel!”

OPTIMALISATIE TuSSEN gEBOuWEN Hele wijken worden steeds vaker aangesloten op collectieve systemen van energievoorziening. Waar liggen de knelpunten en uitdagingen voor bijv. verwarming op wijkniveau? Hernieuwbare energietechnieken zijn intussen ingeburgerd voor alle gebouwtypes en gezinswoningen. De optimale integratie van die energieproductie met het net is evenwel nog een heet hangijzer. Het inschakelen van slimme systemen om die groene energie geleidelijk op het net te brengen, dringt zich op.

Moderator Frederik Loeckx (Flux 50)“Hernieuwbare energiegemeenschappen zijn groepen onderling verbonden consumenten of be-drijven, gedistribueerde hernieuwbare bronnen en oplossingen voor energieopslag, binnen goed gedefinieerde elektrische perimeters. De Vlaamse gebouwen zullen hierin een centrale rol vervul-len. Hernieuwbare energiegemeenschappen beheren hun gebouwgebonden productie-, opslag- en vraagfaciliteiten en zijn ze daardoor minder afhankelijk van het distributienet. Hernieuwbare ener-giegemeenschappen tussen verschillende woongebouwen of appartementen onderling worden ko-stenefficiënter nu de prijzen voor hun belangrijkste energiebronnen - zoals PV-panelen – in kosten

zijn gedaald. State-of-the-art besturingstechnologieën en interfaces maken de integratie van gedistribueerde energie eenvoudiger dan ooit, dus lokale energiegemeenschappen kunnen ook helpen om de balans tussen vraag en aanbod op het distributienetwerk te handhaven. “

Drie par allelle work shopsOptimalisatie van de gebOuwschil

Optimalisatie binnen het gebOuw: grOene en hernieuwbare energie

Optimalisatie tussen gebOuwen

Na de plenaire inleiding, kan u tijdens het energiecongres deelnemen aan een van de drie parallelle sessies.

Telkens wordt er gefocust op 4 kernvragen :

• Welke technieken zijn er voorhanden en wat is technisch haalbaar?

• Hoe de betaalbaarheid vrijwaren?

• Welke juridische risico’s en aansprakelijkheden in acht nemen?

• Welke organisatiestructuren spelen een rol?

OPTIMALISATIE vAN DE gEBOuWSCHILHet voorkomen van energieverbruik is prioriteit nummer één. Er wordt getracht zoveel mogelijk verspilling en onnodig verbruik tegen te gaan. Elke kWh die niet nodig is, betekent een financiële en ecologische be-sparing. Met slimme technieken – zoals automatisch dimmend glas – kunnen we dit niet alleen optimaliseren maar ook activeren door bijv. pv-panelen te integreren in de gevel. Integratie van schil en technieken versterken innovatie.

Moderator Wim Boydens (Boydens engineering)”Hoe hoger de waarde van het porselein, hoe ingenieuzer afgestemd de verpakking dient te zijn”In de zoektocht naar het evenwicht tussen gebouw, installaties en energievoorziening nemen we best elke kaart van het huisje onder de loep. De gebouwschil, meer en meer bepaald door de verticale gevel, moet performant zijn, maar kan meerdere functies invullen dan tot op heden het geval. Het is zowaar één van de al te onontgonnen oppervlakten om actiever en verstandiger mee om te gaan. Ge-vels vormen het uithangbord van een gebouw. De zoektocht van deze sessie kijkt naar het flexibel om-gaan met invallende energie, het te oogsten of af te wenden indien en wanneer nodig. Zelfs innovatie

van eigen bodem is hier troef, stilaan meedingend in de uitdagende oefening van systeemintegratie, hernieuwbare energie en energie-efficiëntie. In deze loont het ook de moeite eens stil te staan bij de werkelijke performantie van wat we vandaag als best practice menen te beschouwen, en de wijsheid op peil te houden om reflectie en innovatie te combineren tot impactarm bouwen en verbouwen naar de toekomst toe. Gezien de gevel maar één onderdeel is van het gebouw, neemt de optimalisatie van deze (actieve) gevelcomponenten best het hele gebouw, haar inplanting en de interactie met andere technieken mee. Een mooie uitdaging van componentoptimalisatie met het oog op betere systeemprestatie.

programma3 parallEllE workshops

18

vcb-initiatieven duurzaamhEid En EnErgiEzuinighEid

in dE bouw aanmoEdigEn

20 21

vcb-initiatievenduurzaamhEid En EnErgiEzuinighEid in dE bouw aanmoEdigEn

energieconsulentenprojectLeden van de Vlaamse Confederatie Bouw kunnen rekenen op het advies en de begeleiding van twee energieconsulenten rond de trends in energetische oplossingen en de nieuwste bouwtechnologieën. Deze dienstverlening wordt deels ondersteund door het Vlaams Energieagentschap (VEA). Naast advie-zen, tips tot constructieve oplossingen of bevragingen rond premies, worden ook opleidingen hernieuw-bare energie, een technische BEN-website en vernieuwende werkgroepen verder ontwikkeld. Raadpleeg de VCB-energieconsulent voor al uw vragen rond Bouw en Energie: [email protected]

De Vlaamse Confederatie Bouw heeft een BEN-demowebsite op de rails gezet, waar aannemers hun BEN-bouwprojecten kunnen voorstellen. De website beschrijft voornamelijk de technische aspecten van uw Bijna Energie Neutrale (BEN) demowoningen. De nadruk wordt zowel op gebouwschil als op technieken gelegd. Het doel is jaar na jaar een trend te onderscheiden in het aantal gerealiseerde BEN-wooneenheden. Niet alleen willen we de evolutie opvolgen van het aantal aannemers die bouwen vol-gens de BEN-vereisten, maar ook pogen wij voorkeuren in bouwpraktijk en technieken te onderscheiden. Hebt u een BEN-demowoning die de expertise en vakkennis van uw bedrijf weerspiegelt? Aarzel niet en publiceer die op de VCB-website.

Registreer u via www.vcb.be/ben-projecten-publiceer vervolgens kunt u uw woning(en) online plaat-sen. Wij hopen u alvast als BEN-aannemer te verwelkomen.

www.BenoVatieprojecten.Be De baseline van de Vlaamse Confederatie Bouw, ‘Bouw, Energie en Milieu’ maakt meteen duidelijk dat klimaat, duurzaamheid en energie belangrijke aspecten zijn voor onze organisatie. We streven ernaar de energiedoelstellingen verder uit te werken. Onze aannemers zijn voorlopers. Op vlak van BEN-bouwen, maar ook op vlak van BENOveren. Op deze site vindt u enkele projecten die voldoen aan de BENO-vatiedoelstellingen. Om de renovatiegraad van ons Vlaams woningpatrimonium op te drijven en om de energieprestaties van onze woningen sterk te verbeteren, hebben de Vlaamse overheid en diverse sec-tororganisaties uit de bouwwereld de handen in elkaar geslagen en een Renovatiepact afgesloten. De uiteindelijke ambitie is om tegen 2050 elk huis of elk appartement even energiezuinig te maken als een energetisch performante nieuwbouwwoning van vandaag. Inspirerende voorbeelden en filmpjes vindt u via www.benovatieprojecten.be

de recalculatorDe ReCalculator geeft een inschatting van de reële energiebesparing na renovatie. De ReCalculator maakt deze inschatting op basis van een dataset die de woningkenmerken en het reëel energieverbruik van meer dan 10 000 woningen bevat. Zo houdt de ReCalculator rekening met een eventueel gewijzigd gebruikersgedrag na renovatie.

Meer weten ? www.renofase.be/renosave/

22 23

ET’AIR vOOR EEN gEZOND BINNENKLIMAAT Uit een recent onderzoek blijkt dat de sociaaleconomische kost van binnenluchtvervuiling in Frankrijk 19 miljard euro per jaar bedraagt. Een bedrag dat doet duizelen, maar dat wel meteen het belang van een goed binnenklimaat duidelijk maakt. De VCB is al een tijdje nauw betrokken bij de problematiek van de ventilatie van arbeidsplaatsen. Maar ook bij de bouw en renovatie van residentiële woningen wordt een gezond binnenklimaat steeds belangrijker. Denk aan de BEN-verplichting voor nieuwbouw vanaf 2021 of aan de BENOvatiedoelstelling die een energiezuinig en -efficiënt Vlaams woonpatrimonium beoogt tegen 2050. In de transitie naar energiezuinige woningen en naarmate de gebouwen beter geïsoleerd worden en de luchtdichtheid verhoogt neemt het belang van ventilatie toe om een goede binnenluchtkwaliteit te garanderen. Ons doel is met met alle betrokken partners een opleiding ontwikkelen rond binnenluchtkwa-liteit die u, de bouwprofessional, ten goede moet komen. We maken eerst een code van goede praktijk op, daarna wordt de opleiding getest en uitgerold in onze buurlanden.

REC2Het REC2 project brengt 9 (Vlaamse, Waalse en Franse) organisaties samen met de ambitie om een grens-overschrijdend kanaal op te richten voor het hergebruik van materialen door een beroep te doen op korte circuits. Hiermee willen ze lokale middelen en knowhow valoriseren en de economische ontwikkeling van grensoverschrijdende gebieden stimuleren. Gemeenschappelijke acties werden opgesteld om:• de algemene en/of technische problemen van ondernemingen te analyseren en hen te begeleiden bij het zoeken naar oplossingen,• ondernemingen te stimuleren om synergiën te vormen en grensoverschrijdende werkgroepen op te richten omtrent afvalbeheer en het installeren van korte circuits,• succesverhalen voor te stellen aan ondernemingen in de grensoverschrijdende gebieden,• het hergebruik van materialen te stimuleren door in het grensgebied nieuwe innoverende processen voor de behandeling van afval in te voeren

Meer weten ? www.rec2.eu/

‘groen in de Bouw’Binnen het project Groen in de Bouw wordt er een kenniscentrum opgebouwd dat de toepassing van natuur-technische milieubouw moet stimuleren. Niet enkel bij infrastructuurwerken, maar ook bij andere bouwprojecten kan dit een positieve meerwaarde creëren.Een betere kennis van producten en technieken moet het vertrouwen in deze verhogen en zo de toepas-sing ervan stimuleren. De uitbouw en opvolging van een bijhorend NTMB-Zorgsysteem moet een hogere kwaliteit van de materialen en uitvoering bewerkstelligen.Ook levende materialen kunnen hier een grote rol spelen. Zo zorgt schaduw voor minder opwarming van gebouwen, wat zelf weer van invloed is op het energieverbruik van het gebouw.

Meer weten ? www.groenindebouw.be


24 25


Flux50De Vlaamse Confederatie Bouw is een partner van de cluster Flux50 waarbij vooral ingezet wordt op slim-me renovatie met kosteneffectieve oplossingen richting klimaatdoelstellingen 2030/2050. Het bedrijven-consortium Flux50 helpt diverse types van bedrijven (grote en kleine, start-ups en spin-offs) bij het beden-ken van innovatieve en commercieel succesvolle oplossingen op het vlak van energie. Dit om Vlaamse bedrijven de kans te geven om hun producten, diensten en multidisciplinaire energie-oplossingen in een zo realistisch mogelijke setting te ontwikkelen van labo-omgeving tot ontplooiing op de internationale markt. Immers, het federaal planbureau voorspelt dat de energietransitie kan zorgen voor 81 000 extra jobs. De Vlaamse Confederatie Bouw zal zich samen met haar projectpartners toespitsen op het luik ‘in-telligente renovatie’. Dit project verenigt commerciële en economische opportuniteiten.

Meer weten ? www.flux50.com

werFlinkWerflink is het online deelplatform waarop bouwbedrijven en werven onderling materieel, equipment, infrastructuren, vrachtruimte en materiaaloverschotten kunnen delen. Heeft u bouwmaterialen op uw werf over? Heeft u een graafmachine tijdelijk stilstaan? Heeft u vrachtruimte beschikbaar? Heeft u pallets over? Heeft u een hoogwerker nodig voor op uw werf? Plaats uw vraag en aanbod op het deelplatform en deel, huur, leen en ruil het met andere bouwbedrijven en werven in de buurt. Zo maken we samen beter gebruik van alles wat we al hebben, gaan overschotten niet verloren, voorkomen we verspilling en besparen we kosten omdat de aankoop van nieuw materiaal niet noodzakelijk is.

Meer weten ? www.werflink.com

laBel circulair geBouwDe Vlaamse Confederatie Bouw, WTCB en VLISOG vzw ontwikkelen een label voor circulaire gebouwen, dat de aandacht vestigt op een doordacht ontwerp, keuze voor duurzame materialen, omkeerbare ver-bindingen en verlagen van de afvalhoeveelheid, waarbij ook aandacht is voor het proces (bv. begeleid door BIM), levenscycluskosten, milieu-impact, onderhoud en nieuwe business modellen. Hierbij wordt complementariteit met tools als TOTEM nagestreefd.

26 27


FrdBe (Facilitating the circulation of reclaimed building elements in NWE)Het Interreg project zet een internationale samenwerking op tussen gespecialiseerde organisaties, be-roepsfederaties, onderzoekscentra, een architectuurschool en overheidsinstanties. Het bouwt voort op eerdere lokale initiatieven die succesvol bleken. Het doel is om hergebruik van bouwmaterialen te stimu-leren door het ontwikkelen van tools, via communicatie en ondersteuning.

Het project zal leiden tot een online-gids van meer dan 1500 gespecialiseerde operatoren in hergebruik, een methode om herbruikbare elementen te identificeren vóór afbraakwerken alsook een opleiding hier-omtrent en vernieuwende methodes om hergebruikproducten te specificeren in publieke aanbestedin-gen. Deze instrumenten worden uitgetest en gepromoot via 36 piloot-operaties, uitgevoerd in het kader van grootschalige renovatie- en sloopprojecten, waarbij meer dan 360 componenten hergebruikt zullen worden.

Bouwen op/aan gezonde BodemDe verruiming van de Vlaamse grondverzetsregeling die duurzaam hergebruik van bodemmaterialen benadrukt, blijft te beperkt en gaat voorbij aan het belang van de ecosysteemdiensten (biodiversiteit, waterhuishouding, bodemvruchtbaarheid, bijdragen aan nutriëntenkringlopen..) die bodem in zich heeft. Dit project zet i.h.k.v. bouw – en infrastructuurprojecten in op de bescherming van bodem en het zorgen voor hergebruikte grond om zo ecosysteemdiensten van de bodem te vrijwaren en te herstellen of zelfs verbeteren. Een project in samenwerking met Grondbank, Immoterrae en VLACO.

groen Bouwen Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden streeft naar een competentieverhoging bij de doel-groep om, op een technisch gerechtvaardigde manier, de installatie van (grondgebonden en gevelge-bonden) groene wanden in Vlaanderen bij te staan en aan te moedigen. Doel is betere kennis te krij-gen om bestaande systemen doordacht en te leggen en optimaliseren. Deze kennis zal gedemonstreerd en verspreid worden. Een code van goede praktijk zal opgesteld worden -) competentieverhoging bij doelgroep. Verder wordt aandacht besteed aan ontwikkeling van nieuwe technologieën en producten. Dit om het vertrouwen in groene wanden verder te stimuleren.

‘smart Buildings in use’ Het IBN (Innovatief Bedrijfsnetwerk) ‘Smart Buildings in Use’ heeft tot objectief samenwerkingen tot stand te brengen bij bedrijven die actief zijn in het domein ‘gebruik van gebouwen’. Hierbij ligt de eerste focus op onderhoud en beheer van gebouwen, maar vanuit de interactie met de gebouwbeheerder en de inzet van nieuwe technologie en ICT, zien we een groeiend ecosysteem ontstaan rond diensten gekoppeld aan de ‘use phase’ van gebouwen en gebouwcomponenten: digitalisering van onderhoud, energiebeheer, klimaatbeheersing, materialenbeheer, total cost of ownership, flexibiliteit, comfort, ergonomie, ....

CONFEDERATIE BOuW - gROTE TECHNISCHE INSTALLATIESEen aantal jaar geleden is binnen de Confederatie Bouw een nationaal overlegplatform opgezet voor de grote technische installatiebedrijven. Zij worden door de evolutie van de technologie en de markt geconfronteerd met specifieke problemen en uitdagingen. De grote technische installateurs voelen dan ook een groeiende behoefte aan belangenbehartiging die gericht is op die specifieke knelpunten.

Gespecialiseerde bedrijven in grote technische installaties zijn niet meer weg te denken in de bouw. Niet alleen staan zij in voor de technische aspecten die de kwaliteit, het comfort en de energiezuinig-heid van onze gebouwen aanzienlijk bevorderen. Ook voorzien zij continu in het onderhoud van deze uiteenlopende systemen zoals HVAC (heating, ventilation, and air conditioning), warmtekrachtkoppeling, smart grids, diverse hernieuwbare energietechnieken enz.

Op de bouwplaatsen zien we dat de specialisaties van aannemers en deze technische installatiebe-drijven steeds meer verbindingen krijgen. Met dit initiatief kunnen we in grotere synergie en met één stem de belangen van onze leden verdedigen en hun beter op de hoogte houden van de meest recente evoluties in hun specialisatie op het vlak van wetgeving, technologie, beroepsopleiding enz. Prioritaire onderwerpen vandaag zijn o.a. BIM, LEAN bouwen, digitalisering, werken in bouwteam, maintenance-contracten, PPS, ESCO’s en hernieuwbare energietechnieken.

Het gaat om een strategische actie die gevoerd wordt door de Vlaamse Confederatie Bouw en verschil-lende gewest- en beroepsfederaties.

Meer weten ? [email protected]

28 29


CONFEDERATIE BOuW AFWERKINg

Wat?Binnen de Confederatie Bouw is de ‘Confederatie Bouw Afwerking’ de overkoepelende instantie voor verschillende beroepsfederaties binnen de afwerkingssector. Wij ondersteunen onze leden uit de afwerkingssector met informatie, evenementen, infosessies, opleidingen en nog zo veel meer. Ook verdedigen we de belangen van de afwerkingssector. De Confederatie Bouw Afwerking is in de eerste plaats een dienstverlenende organisatie: voor informatie, advies of bijstand kunnen aannemers steeds bij ons terecht.

voor wie?Leden van de Confederatie Bouw worden automatisch ondergebracht bij de desbetreffende beroepsor-ganisatie. De ‘Confederatie Bouw Afwerking’ heeft schrijnwerkers, schilders, stukadoors, glazeniers, de platte daken en de isolatiebedrijven onder haar dak.

Activiteiten?Via evenementen als de Vlaamse Houtproef motiveren we jongeren en zorgen ervoor dat ze fier kun-nen zijn op hun beroepskeuze. Ook organiseren we events zoals de Belgian Roof Day en de Dag van de Afwerking. Initiatieven die intussen hun plaats veroverd hebben in het landschap van de vakbeurzen.

InformatieverstrekkingIn onze gespecialiseerde vaktijdschriften informeren wij u over de beroep gerelateerde onderwerpen en activiteiten. De Confederatie Bouw Afwerking voorziet verder in specifieke dienstverlening voor de aangesloten leden en staat in nauw contact met de opleidingscentra en onderwijsinstellingen.

Contact: [email protected] 02 545 57 57

30 31

TECHLINK, LINKINg TECHNICIANSFedelec en ICS hebben de handen in mekaar geslagen en vormen sinds 2018 Techlink. Door deze fusie telt Techlink bijna 3000 leden, waardoor onze vakfederatie de grootste is in de sector. Onze stem wordt gehoord. Samen met onze koepelorganisatie Confederatie Bouw vertegenwoordigen we uw bedrijf op lokaal, gewestelijk, nationaal én Europees niveau. Techlink is daarnaast ook actief in heel wat organisa-ties binnen de installatie- en de bouwsector.

MultidisciplinairHet aantal bedrijven dat zowel op de elektro-, als de HVAC- en de sanitairmarkt actief is, neemt steeds toe. Techlink sluit aan bij deze trend door alle technici uit deze sectoren te verenigen, zonder de kenmerken van elk beroep uit het oog te verliezen.

vakgebondenIn de sectorraden ‘Elektrotechniek’ en ‘Verwarming en Sanitair’ komen de vakgebonden materies aan bod. Hierdoor vinden ook bedrijven die zich specialiseren in één vakgebied bij ons hun gading.

Waarom lid worden van Techlink en Confederatie Bouw ? • Sociaal, juridisch, fiscaal en technisch advies• Ondersteuning bij certificering en erkenning voor openbare aanbestedingen• Sectorcomités en werkgroepen rond hernieuwbare energie, beveiliging, AREI, HVAC, sanitair,..• Infosessies, online updates en 2 vakmagazines• Exclusieve ledenvoordelen bij autoverdelers, verzekeraars, …• Netwerkmomenten met sectorgenoten• Vertegenwoordiging in paritaire comités en sectororganisaties

Meer weten?Bel naar 02/896.96.10 of surf naar WWW.TECHLINK.BE

Een beroepsfederatie van

vcb-initiatieven

TWEEDE ISOLATIEDAg TOONT vAKMANSCHAP IN PRAKTIJKOp 22 september 2018 heeft de bouwsector in samenwerking met het Vlaams Energieagent-schap de tweede Vlaamse Isolatiedag geor-ganiseerd. In heel Vlaanderen openden 15 werven hun deuren waar bezoekers heel wat informatie kregen van de uitvoerende aan-nemers over de verschillende mogelijkheden en technieken om een bestaande woning na te isoleren. De bezoekers kregen uitleg over de premies, verplichtingen én voordelen van het na-isoleren van bestaande woningen. Ook werden er live demonstraties gegeven op werven van spouwmuurisolatie, muurisolatie aan de buitenkant en dakisolatie.

Ook de toenmalige Vlaamse minister van Energie, Bart Tommelein, stak zelf de handen uit de mouwen en hielp de spouwen van een woning isoleren in Deinze én in zijn thuisstad, Oostende. Minister Tommelein: “Je huis maximaal isoleren is de snelste weg naar een energiezuinige woning. Het geeft je zowel in de zomer als de winter meer comfort en je ziet de investering ook meteen vertaald in een lagere energiefac-tuur.

Bovendien stijgt de waarde van je woning als die energiezuinig is. Degelijke isolatie voor iedere woning in Vlaanderen is en blijft een prioriteit.”

Zowat 85 % van de Vlaamse woningen heeft een geïsoleerd dak, en slechts de helft van de Vlaamse wo-ningen heeft muren die geïsoleerd zijn. Deze isolatiedag helpt om de kennis van de burger over energie-efficiëntie bij te spijkeren en laat hen toe op tijd te handelen. En dat blijkt nodig.

Marc Dillen, directeur-generaal van de Vlaamse Confederatie Bouw: “We merken dat heel wat mensen zich nog niet bewust zijn van de verplichtingen opgelegd door de overheid. Denk dan aan de dakisolatie-norm (2020), dubbelglasnorm (2023) en de BENOvatiedoelstellingen (2050). 2050 lijkt nog ver weg, maar toch moeten we er vandaag al mee beginnen. Er is nog een serieuze inhaalbeweging nodig om alle be-staande woningen energie-efficiënt te krijgen.”

De voordelen van een goed geïsoleerd huis zijn niet te onderschatten. Je wooncomfort verhoogt, je ener-giefactuur daalt én een grotere energie-efficiëntie en het gebruik van hernieuwbare energie draagt bij tot het behalen van de klimaatdoelstellingen.

vind een vakman op www.buildyourhome.be

duurzaamhEid En EnErgiEzuinighEid in dE bouw aanmoEdigEn

32 33

technieken en materialen richting

ben & benoveren

SyNERGIE TUSSEN ENERGIE-NEUTRALE GEBOUWEN EN BOUWMATERIALEN & SySTEMEN

De vooruitstrevende, inspirerende bouwprojecten die het 11de energiecongres vormgeven, zijn enkel mogelijk dankzij innoverende materialen en systemen. Dit initiatief wil louter een forum bieden aan alle stakeholders in de bouwsector om de toegevoegde waarde van nieuwe materialen en systemen, die van belang zijn om energieneu-trale woningen te realiseren, vanuit de eigen invalshoek te benaderen. Samen buigen de deelnemers, gastspre-kers en fabrikanten zich over hun concrete toepassing in recente bouwprojecten die een duurzame en energiezui-nige aanpak hanteren. Energiezuinig bouwen steunt op drie pijlers.

1. Behoeftebeperking = energie-efficiëntie aan vraagzijde

2. Energieterugwinning en energie uit duurzame bronnen (hernieuwbare energie)

3. Efficiënt energiegebruik van eindige bronnen en rendementsoptimalisatie = energie-efficiëntie

aan productiezijde

3534

technieken en materialen richting ben & benoveren

1 BEHOEFTEBEPERKING

3 EFFICIëNT

ENERGIEGEBRUIK

2 ENERGIETERUGWINNING

(HERNIEUWBARE ENERGIE)

3736

BEHOEFTEBEPERKINg Het voorkomen van energieverbruik is prioriteit nummer één. Er wordt getracht zoveel mogelijk verspilling en onnodig verbruik tegen te gaan. Elke kWh die niet nodig is, betekent een financiële en ecologische besparing.

In de bouwsector komt dit in eerste instantie neer op de bouwkundige maatregelen die de buitenschil en het volume van de woning omvatten. Dit noemt men ook de ‘pas-sieve’ maatregelen die geen hulpenergie vragen. We wensen de compactheid zo groot mogelijk te maken en de warmte en koude vraag te beperken aan de hand van een goede thermische isolatie (dak, muren, vloer), het voorkomen van koudebruggen, een goede luchtdichtheid; een slimme zonwering (maakt airconditioning onnodig), opslag van energie via gebouwmassa enz.

Deze eerste stap is vaak ook de best renderende stap. Deze maatregel maakt het in eerste instantie mogelijk om energiezuinige technieken te gebruiken die de resterende verminderde energievraag en koellast opvangen.

ENERgIE uIT DuuRZAME BRONNEN De tweede stap in de Trias Energetica is de benodigde energie - die men in de eerste stap tot een minimum heeft proberen te beperken - zoveel mogelijk op een duurzame manier op te wekken. Dit kan door het gebruik van reststromen of energie uit hernieuwbare energiebronnen.

Onder reststromen plaatsen we de energie die gewonnen wordt door middel van warmteterugwinning. Ingaande en uitgaande warmtestromen worden gekruist in een warmtewisselaar om zo de koudere ingaande stroom voor te verwarmen met de war-mere uitgaande stroom. Voorbeelden hiervan zijn warmteterugwinning van ventilatie-lucht en douchewater.

Er zijn tal van duurzame energiebronnen, maar in gebouwen gaat het doorgaans om PV-panelen, zonneboiler, warmtepomp of biomassa. Meer bepaald omdat er bij de opwekking van deze hernieuwbare energie een verbeterde CO2-uitstoot is. Sinds 2014 geldt de verplichting een minimum aandeel hernieuwbare energie toe te passen in nieuwbouwwoningen en voor nieuwbouw kantoren en scholen.

technieken en materialen richting ben & benoveren technieken en materialen richting ben & benoveren

393838 39

EFFICIëNT ENERgIEgEBRuIK vAN EINDIgE BRONNEN EN RENDEMENTSOPTIMALISATIE

De laatste stap in de Trias Energetica behandelt het efficiënt gebruik van technieken. Enkel de resterende energiebehoefte (na de behoeftebeperking en na de opwekking van duurzame energie), mag ingevuld worden op een conventionele manier (bijv. met fossiele brandstoffen) maar dan wel aan een maximaal rendement (bijv. een conden-satieketel).

Het is dus de bedoeling om de werking van de verschillende installaties voor verwar-ming, warm tapwater, koeling, ventilatie en de verlichting te optimaliseren. Bijv. door gebruik van lage temperatuur verwarming, LED-verlichting, korte leidinglengte enz.

technieken en materialen richting ben & benoveren

40

vu Marc Dillen (directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw)Lombardstraat 34-42 – 1000 Brussel

E [email protected] www.vcb.be

congresbrochure - vlaamse confederatie bou€¦ · nieuw zuid te antwerpen wordt het warmtenet nu...

Documents