Co, ktre nadchodzi. Architektura xxI wieku

Fundacj Bc Zmiana

wystawa

Biblioteka Narodowa, al. Niepodlegoci 213, Warszawa

www.architekturaXXI.pl

Co, ktre nadchodzi. Architektura xxI wieku

eby wiedzie, czym bdzie architektura przyszoci, musimy najpierw dowiedzie si, czym ma by spoeczestwo przyszoci.

Fundamentalnym zaoeniem cyklu wydarze ArchitekuraxxI wieku jest t umieszczenie przyszoci architektury w szerszym planie spoecznym. Interesuj nas nie tyle budynki, postawy architektw czy nowe moliwoci technologiczne, ile wszystko to, co ma wpyw na architektur spoeczestw: sposoby (samo)organizacji obywateli, zwizki architektury z ekonomi, spoeczne konsekwencje budynkw i spekulacje na temat moliwych scenariuszy przyszoci. W mijajcym roku powstaway spontaniczne ruchy spoeczne, takie jak Ruch Oburzonych w Europie czy Ruch 99 procent w wielu miastach USA. Obecny wiatowy kryzys finansowy zacz si od baki spekulacyjnej na rynkach nieruchomoci w Stanach Zjednoczonych. Dotkliwie uderza w zwykych obywateli, oszczdzajc tych, ktrzy przez stosowanie ryzykownych narzdzi ekonomicznych stoj za jego wywoaniem. Wszystkie media relacjonoway wydarzenia, ktre rozgryway si w namiotowych miasteczkach pojawiajcych si w centrach wiatowych stolic. Ta architektura tymczasowa staa si symbolem ruchw obywatelskich i prb okrelenia na nowo zasad, na jakich moglibymy budowa struktur spoeczestw w XXI wieku. Budynek Biblioteki Narodowej jest waciwie gotow instalacj, w ktrej odnajdujemy tropy prowadzce zarwno w wiek XX, jak i w przyszo. Wzniesiony jeszcze w ubiegym stuleciu, zaprojektowany z myl o penieniu nie tylko funkcji, ale i misji, okazale prezentuje si wrd parkowej zieleni Pola Mokotowskiego. Autor budynku, architekt Stanisaw Fijakowski, zaprojektowa w nim kilka wewntrznych mikroogrodw, przestrzeni dajcych wytchnienie pochylonym nad lektur czytelnikom, rozwietlajcych wntrza dopywem naturalnego wiata. Ta pusta, niezabudowana przestrze dzi, kiedy deweloperzy wznoszcy budynki staraj si wycisn z dziaki kady milimetr kwadratowy, wydaje si oznak nieuzasadnionego ekonomicznie zbytku, nielogicznego luksusu. Jednoczenie to wanie ta pusta przestrze oddaje istot momentu, w ktrym prezentujemy wystaw, bo przecie:

Wraz z niezadowoleniem z systemu otworzya si pewna prnia. Oznacza ona przestrze otwart na mylenie, now wolno. Nie zapeniajmy tej prni zbyt szybko, bo jedynym sposobem na zapenienie jej jest albo gupie utopijne mylenie, albo podejcie pragmatyczne. Nie jest ono jednak rozwizaniem. System zosta dotknity przez kryzys. Musimy si zastanowi. Sytuacja jest otwarta(Slavoj iek, Nowy Jork, 26 padziernika 2011). Pustka/prnia to sowa klucze dla opisania dzisiejszej sytuacji, przeczuwania/projektowania przyszoci. Take w Warszawie, gdzie status wielu przestrzeni jest niejasny, gdzie na oddanie spadkobiercom przedwojennych wacicieli czeka kilkaset budynkw, ktrych lokatorzy obawiaj si o swoj przyszo. Co stanie si z terenami na eraniu po zlikwidowanej w tym roku Fabryce Samochodw Osobowych? Co powstanie na 220 hektarach terenw pofabrycznych w Ursusie? O tym, co bdzie architektur XXI w wieku, przekonamy si ju niebawem.

Tymczasem patrzymy na puste skwery, poacie dzikich zaroli, zielone oazy w coraz bardziej gstniejcej od budynkw Warszawie. Ekonomici, filozofowie, publicyci przyznaj, e jestemy w punkcie, kiedy wiadomo ju, e dotychczasowe zasady funkcjonowania spoeczestw nie dziaaj, jednak nadal nie wiadomo, co miaoby je zastpi. Wyania si puste pole, przestrze, ktr co musi wypeni. Energia poszukiwa kry dzi w wiecie. I wanie t cech XXI wieku chcielimy uchwyci na wystawie. Dlatego te gwn jej cz prezentujemy w Bibliotece Narodowej, odpowiedzialnej za gromadzenie wiedzy, tak przydatnej w momencie poszukiwa inspiracji lub przestrogi. Czci projektu jest take strona internetowa powicona informacjom przydatnym do spekulowania na temat przyszoci architektury, miast, spoeczestw: www.architekturaXXI.pl

Gregor Raski Pocztek xxI wiekuinterwencja przed budynkiem Biblioteki Narodowej

si przed tysicami lat ycie wsplnoty, powraca dzi, w momencie, w ktrym rozwaamy to, na jakich fundamentach powinna oprze si architektura miast i spoeczestw XXI wieku. Krg megalityczny zosta ustawiony przed gmachem Biblioteki Narodowej 26 kwietnia 2000 roku z okazji wiatowego Dnia Ziemi. Ustawienie krgu przez Orodek Kultury Ochoty, Wydawnictwo Archeologia ywa, pod patronatem Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk, sfinansowao Ministerstwo rodowiska i Gospodarki Wodnej. Projektantem krgu jest dr Przemysaw Wielowiejski.Gregor Raski

Park

Budow gmachu Biblioteki Narodowej ukoczono w 1999 roku, wtedy te zdecydowano o umieszczeniu przed budynkiem kamiennego krgu. Krg megalityczny jest map Ukadu Sonecznego reprezentuje obraz wszechwiata. Jest dokumentem historii naturalnej, podobnie jak biblioteka dokumentuje histori czowieka. Krg i biblioteka kontrastuj ze sob, a jednoczenie nawzajem si uzupeniaj. Nie jest jasne, jakim jzykiem posugiwano si okoo 8000 lat temu, kiedy budowano tego rodzaju krgi. Pierwsze przekazy na ich temat pochodz z czasw wczesnego redniowiecza. Wewntrz krgw podejmowano decyzje o dalszych losach plemienia, tam odbywano sdy, przeprowadzano zabiegi uzdrawiajce, a take odprawiano obrzdy religijne. W XX stuleciu, wieku wynalazkw, rozwoju nauki, kultury, wieku konfliktw spoecznych i wiatowych wojen, ludzie czsto zmuszeni byli do walki o przetrwanie. Marzyli o postpie, o pokoju, dobrobycie, cudach technologii, podrach w kosmos, powszechnym dostpie do osigni cywilizacji. Kadyjestartyst gosi Joseph Beuys, uznawany za jednego z najwikszych artystw ubiegego wieku. W 1983 roku, realizujc swoje kluczowe dzieo zatytuowane KoniecXXwieku (DasEndedes20.Jahrhunderts), uy podobnej wielkoci granitowych gazw. Poprzewracane obiekty kamienne przypominay rozrzucone koci, a ich chaotyczny ukad prowokowa myl o tym, e utracilimy kontrol nad wiatem. W XXI wieku zajmujemy si redefiniowaniem nadziei i oczekiwa wyniesionych z poprzedniego stulecia. Czy poradzimy sobie lepiej ni nasi poprzednicy? Czy konstrukcje przez nas wznoszone rozsypi si, czy te bd trwa niezagroone, suc kolejnym pokoleniom? Poprzez instalacj prezentowan w ramach wystawy Co,ktrenadchodzi.ArchitekturaXXIwieku artysta Gregor Raski ukazuje nadzieje zwizane z pierwotnym, wsplnotowym znaczeniem krgu megalitycznego, reinterpretujc tym samym klasyczn prac Beuysa. Prastary wzr konstrukcji, wok ktrej skupiao

Ur. 1988. Jego zainteresowania dotycz rnorodnych idei i sytuacji efemerycznych, a take rzeby postkonceptualnej w najszerszym znaczeniu, kontekstw dwikowych, manipulacji, ironicznych redefinicji, retroaktywnoci, postpolityki, heterotopii, (nie)moliwoci postpu, mechaniki symbolicznej i chaosu. Mieszka i pracuje w Berlinie.

Natura jest niewygodna. Trawa jest twarda, wilgotna, pena obrzydliwych insektw. Gdyby natura bya wygodna, ludzko nie wymyliaby architektury.Oscar Wilde

Parter

Hubert Czerepok Library Safe Saverwideo

Hubert Czerepok

Dlaczego niesamowity przyrost wiedzy, jaki mia miejsce w XX wieku, tworzenie nowych, wysoko wyspecjalizowanych dziedzin nauki, nie uchronio nas przed kryzysem? Wiemy ju, e kompulsywne fabrykowanie setek tysicy statystycznych supkw nie pomogo nam w przewidywaniu przyszoci, ktrej obecnie dowiadczamy. By moe, fetyszyzujc szczegy, nie potrafilimy ogarn spojrzeniem caoci. Praca Huberta Czerepoka w metaforyczny sposb moe by odczytana jako nawizanie do dowiadczenia rozczarowania bezrefleksyjn wiar w to, e wiedza zdoa nas ocali przed zagroeniem. Niespenionym oczekiwaniom towarzyszy anarchiczna ch destrukcji obowizujcych porzdkw mylenia. Ale czy wytworzona w ten sposb prnia umoliwi postawienie pyta w zupenie nowy sposb? Pragnienie zniszczenia nie jest przecie rozwizaniem, by moe odpowiedzi szuka naley w pozornie bezproduktywnym stanie rozczarowania, ktry stanie si zacztkiem podnej krytyki. W swoim wideo artysta wykorzystuje ostatnie kadry filmu Michelangelo Antonioniego Zabriskie Point (1970) przedstawiaj one scen, kiedy sia eksplozji wyrzuca w niebo sterty ksiek. Praca ta bya pokazywana wczeniej w bibliotekach w Berlinie, Nowym Jorku i Paryu jako cz projektu Readers Traces.

Ur. 1973. Absolwent zakopiaskiego Zespou Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara oraz poznaskiej Akademii Sztuk Piknych, gdzie studiowa w pracowniach prof. Izabelli Gustowskiej i prof. Jana Berdyszaka. W duecie artystycznym Magisters (ze Zbyszkiem Rogalskim) produkowa absurdalne fotografie i filmy. Wsppracujc z Sebastianem Mendezem, opracowa strategiczn gr Survivors of the White Cube symulacj wiata sztuki. Aktualnie, wraz ze Steveem Rushtonem, tworzy death-metalow grup Children of Sodom. Wielowtkowa twrczo Czerepoka wymyka si jednoznacznym klasyfikacjom. Jego dziaania demaskuj sposoby funkcjonowania obrazw w kulturze wizualnej, a stosowana strategia mistyfikacji rozbraja tradycyjny mechanizm percepcji. Obecnie jest adiunktem na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu.

Prawdziwa rola architektury polega na sueniu ludzkim namitnociom.Midzynarodwka Letrystyczna

Wizji przyszoci nie wymyla si w cigu miesica, zwaszcza gdy nie ma sprzyjajcej intelektualnej atmosfery.Mirosawa Marody

Maciej Landsberg Architektura xxI wieku. Co, ktre nadchodziWarszawa, fotografieW niedalekiej przyszoci powstan tu nowe budynki, biura i mieszkania. Fotografie, ktre wykona Maciej Landsberg, pokazuj te miejsca, chocia jeszcze widzimy na nich przestrze niezabudowan; chwytaj to, co dopiero nadejdzie. Pozostawione w rodku miasta puste przestrzenie, ktre bujnie porasta dzika rolinno, s polem tego, co pozostawione wyobrani. Same w sobie s paradoksalne, bo jednoczenie znajduj si w obszarze miejskim, a zarazem nie wpisuj si w jego porzdek. By moe Michel Foucault nazwaby je heterotopiami, czyli miejscami funkcjonujcymi poza systemow hegemoni, ktre jednoczenie ujawniaj jej rzeczywist chaotyczn posta. Przykad Warszawy pokazuje te, e czsto s one miejscami oporu okoliczni mieszkacy przywizani do ich specyficznej miejskiej dzikoci przeciwstawiaj si oddawaniu tych terenw pod zabudow. Zwolennicy gstego miasta postrzegaj natomiast te puste przestrzenie jako konieczn do wypenienia luk, pole do popisu dla architektw. Fotografie powstay w nastpujcych lokalizacjach: bya skocznia narciarska, ul. Czerniowiecka rg ul. Beethovena i Sobieskiego, Wilanw dzika plaa nad Wis, Saska Kpa okolice pl. Defilad Port Praski skwer Batalionu AK Ruczaj, midzy ul. Chopina, Mokotowsk i Pikn, rdmiecie tereny Fabryki Samochodw Osobowych, era

Maciej Landsberg

Ur. 1980. Fotograf. Absolwent Wydziau Komunikacji Wizualnej Akademii Sztuk Piknych w Poznaniu. Zajmuje si gwnie fotografi dokumentaln i portretow. Wsppracuje z WAW, Dwutygodnikiem i Fundacj Bc Zmiana. Jego prace i projekty byy pokazywane m.in. w Centrum Sztuki Wspczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, w BWA Warszawa, Galerii Szarej w Cieszynie, Kronice w Bytomiu, Starym Browarze w Poznaniu czy Yours Gallery w Warszawie.

Czowiek rozsdny dostosowuje si do wiata. Czowiek nierozsdny usiuje dostosowa wiat do siebie. Dlatego wielki postp dokonuje si dziki ludziom nierozsdnym.George Bernard Shaw

Filip Zagrski wiat przyszociinfografika wsppraca: Ewelina Bartosik

Spord tysicy dostpnych danych Filip Zagrski wybra te, ktre opisuj trzy obszary zagadnie: 1) rodowisko ycia i otoczenie czowieka przyszoci; 2) to, kim bd mieszkacy wiata w XXI wieku; 3) statystyki dotyczce dzisiejszej Warszawy. Pierwszy dzia tworz dane ekonomiczne i statystyki dotyczce klimatu, drugi materiay z ankiet przeprowadzonych wrd wspczesnych nastolatkw. Natomiast liczby opisujce dzisiejsz Warszaw tworz dodatkowy lokalny kontekst interpretacyjny dla zjawisk globalnych. Wszystkie zebrane statystyki opisuj zjawiska bdce przedmiotem analiz tworzonych przez wielkie instytucje midzynarodowe. Wizja, ktra wyania si z tych danych, nie jest jednolita i nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jaki bdzie wiat przyszoci. Szybujce supki PKB i dominacja danych makroekonomicznych skadaj si na dobrze nam znan opowie o globalizacji i wielkim postpie. Po raz kolejny najwaniejszy okaza si konsument, ktry w kadym zaktku wiata kupuje te same produkty. Obok narracji o globalnej klasie redniej, instytucje monitorujce zmiany klimatu snuj opowie o postpujcej degradacji rodowiska i przeraajcym tempie eksploatacji zasobw naturalnych. wiat przyszoci to zatoczone, wypenione smogiem miasta, ktre eby przetrwa musz pochania niewyobraaln dzi ilo poywienia i energii. Zaprojektowane przez Filipa Zagrskiego infografiki nawizuj do zasad opracowanych przez Otto Neuratha, twrcy nowoczesnego jzyka wizualnego w statystyce. Pierwsz realizacj nowego modelu wizualizacji danych by opublikowany przez niego w 1930 roku atlas Spoeczestwo iekonomia(GesellschaftundWirtschaft). Opasa ksiga pena infografik opisujcych najrniejsze zjawiska staa si now bibli pauperum podstawowym rdem wiedzy o wiecie dla niewyksztaconego, emancypujcego si proletariatu.

Neurath ju w latach 30. przewidywa, e przekazywanie wiedzy za pomoc obrazw bdzie miao w przyszoci coraz wiksze znaczenie. Wraz z grafikiem Gerdem Arntzem opracowa monumentalny skodyfikowany system piktogramw ISOTYPE (International System of Typographic Picture Education), ktry opisywa mia cao zjawisk dotyczcych wspczesnego czowieka: od sposobw spdzania czasu wolnego a po demografi. Ten nowy system znakw to nie tylko narzdzie rewolucji spoecznej, ale take kolejna wielka modernistyczna utopia. Neurath chcia, by stworzony przez niego jzyk komunikacji wizualnej zaspokajaapetytna spojrzeniekosmiczne. Idea statystyki idealnie wpisuje si wic w nowoczesny projekt uniwersalizujcego spojrzenia.Filip Zagrski

Ur. 1981. Artysta wizualny i niezaleny projektant graficzny. Ukoczy z wyrnieniem Wydzia Grafiki Akademii Sztuk Piknych w Warszawie i Instituto Universitario Nacional del Arte (IUNA) w Buenos Aires. Autor plakatw, ilustracji, ksiek, identyfikacji wizualnych, murali, instalacji i interwencji w przestrzeni publicznej. Pracuje dla prestiowych instytucji kultury w Polsce i za granic, takich jak: Nowy Teatr w Warszawie, Institut Polonais Paris, Narodowe Centrum Kultury, Instituto Polaco de Cultura w Madrycie. Uczestnik projektw artystycznych i wystaw, m.in. EyeonPolandNewPolishGraphicDesign w Szanghaju, DesignforFreedom FreedominDesign w Berlinie i Tokio, GraphicPassport w Tokio, DialogueDesign w Misku, IlustracjaPL w ramach Polskiego Festiwalu Reklamy w Warszawie czy Tacezemierci w stoecznym Nowym Teatrze. W latach 20072008 wykada w Escuela Superior de Artes de Yucatn w Meksyku. Czonek Stowarzyszenia Twrcw Grafiki Uytkowej (STGU).

Ksztatowanie adu przestrzennego jest procesem wymagajcym czasu, konsekwencji, wiedzy, wraliwoci estetycznej, umiejtnoci i walorw moralnych.Polska Polityka Architektoniczna

Jeli robisz co tak, jak to robie przez ostatnich 10 lat, to najprawdopodobniej robisz to le.Charles Kettering

Sama wiedza nie wystarczy, trzeba jeszcze umie j stosowa.Johann Wolfgang von Goethe

Kultura jest noem przytknitym do przyszoci, wyzwaniem jej rzuconym. Nie jest ani lewicowa, ani prawicowa. To warsztat, gdzie testuje si alternatywne, nowe sposoby ycia.Zygmunt Bauman

Wecie XIX wiek, ktry zaczyna si od Napoleona, a koczy na wynalezieniu radia i sformuowaniu teorii kwantowej. Nie da si przewidzie tego, co moe sta si na przestrzeni jednego stulecia.Yona Friedman

Czas wreszcie, aby to kapita suy ludziom. Jestemy ludmi, nie towarami. Nasze ycie to nie tylko to, co kupujemy, dlaczego kupujemy i od kogo kupujemy.Manifest Ruchu Oburzonych

Maurycy Gomulicki Diamonds Are Foreverobiekt

Maurycy Gomulicki

Maurycy Gomulicki o swojej pracy DiamondsAreForever mwi: Diamenttoprzedmiotpodania,obiektkultu,skarb.Tennajtwardszy zminerawjestjednoczeniekruchyiatwopalny.Stanowiszalenie ambiwalentnypodmiotsymbolicznydiamentytoprzecieperfekcja, czysto,pikno,trwao,alejednoczeniepycha,wadza,kltwa izguba.Kunsztowneszlifyskrzwiatemwnichuwizionym.Ichpiknojestpiknemgeometrycznym,nieludzkim.Jesttopiknookrutne. Doskonaosamawsobiejestnieludzka. Obecno diamentu w kontekcie wystawy Co,ktrenadchodzi take jest wieloznaczna. Jego doskonao moe symbolizowa bezduszno wszelkich utopii, ktre nigdy nie s projektowane dla rzeczywistych ludzi, lub marzenie architektw o wznoszeniu budynkw idealnych, wyjtkowych. Moe te kojarzy si z powiedzeniem o tym, e w miar zdobywania dowiadcze kady z nas szlifuje swj wewntrzny diament. W tym sensie symbolizuje on wytrwao w deniu do ideau, ktry cho pozostaje nieosigalny, ukierunkowuje nasze dziaania. W innym jeszcze sensie diament ten jest lustrem, w ktrym kumuluj si rne odbicia: architektura biblioteki oryginalny przykad mylenia o przestrzeni, mylenia, ktrego dzi odczuwamy deficyt; wiedza zgromadzona w tomach stojcych na bibliotecznych pkach i wreszcie ludzie czytelnicy, ktrzy przyszli tu w poszukiwaniu odpowiedzi na sobie znane pytania. Czy ta szczeglna gra krzyujcych si spojrze wyzwoli jaki nowy rodzaj twrczej energii?

Ur. 1968. Grafik, fotograf, autor obiektw, instalacji i krtkich form filmowych (filmy wideo i animacje). Studiowa na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Piknych w Warszawie (19871992), gdzie otrzyma dyplom w zakresie grafiki warsztatowej u prof. Rafaa Strenta oraz malarstwa u prof. Jerzego Tchrzewskiego. Edukacj kontynuowa na Universitat de Barcelona (19921993), Nuova Accademia di Belle Arti w Mediolanie (1994) oraz Centro Multimedia Centro Nacional de las Artes w Meksyku (19971998). Zajmuje si take projektowaniem graficznym i ilustracj ksikow. Swoje teksty publikowa m.in. w Machinie czy we Fluidzie. Mieszka i pracuje w Warszawie oraz Meksyku.

Stanisaw Fijakowski Biblioteka Narodowa w WarszawieNowa siedziba Biblioteki Narodowej miaa pomieci rosnce zbiory tej instytucji, a take zaoferowa przestrze do wygodnego korzystania z ksigozbioru, zapewniajc odpowiednie warunki pracownikom. W 1962 roku rozpisano konkurs na projekt nowego budynku Biblioteki Narodowej. W 1963 roku wybrano zwyciski projekt, jednak realizacja zacza si znacznie pniej, bo dopiero w 1977 roku, a ostateczny jej fina nastpi w 1998 roku. Biblioteka zostaa ulokowana na terenie Pola Mokotowskiego. Dziaka zajmowaa powierzchni okoo 5,6 hektarw. Zgodnie z projektem wan cech budynku bya jego relacja z parkiem, ugruntowana przez kaskadowo uksztatowan elewacj. Dziki horyzontalnemu ukadowi okien relacja budynku i jego otoczenia zostaa powtrzona na wewntrznych dziedzicach te pokrytych zieleni. W uksztatowaniu przestrzennym budynkw biblioteki organicznie powizanych z otoczeniem wyodrbniaj si trzy podstawowe bryy. Najnisza dwukondygnacyjna, z kilkoma wewntrznymi patiami, mieci funkcje zwizane z udostpnianiem zbiorw czytelnie dla 980 czytelnikw, m.in. oglne, czasopism, zbiorw specjalnych, a take katalogi, sale widowiskowo-odczytowe, wystawy, ekspozycje muzealne, informatorium pracujce w poczeniu z orodkiem elektronicznego opracowania danych itp. Brya ustawiona rwnolegle do alei Niepodlegoci zostaa nazwana roboczo budynkiem B. Na piciu pitrach mieci zakady opracowania zbiorw, dyrekcj, instytuty naukowe, orodek elektronicznego opracowania danych, specjalistyczne pracownie konserwacji ksiki, poligrafii i inne pomieszczenia. Wreszcie najwyszy budynek Biblioteki Narodowej budynek C o wysokoci dziesiciu kondygnacji, zaplanowany zosta jako magazyn do przechowywania i ochrony zbiorw w specjalnie stworzonych warunkach klimatycznych.

Ukad funkcjonalny zaprojektowano tak, by drogi najbardziej uczszczane byy moliwie najkrtsze, a przestrzenie wewntrzne swoim uksztatowaniem i form plastyczn stwarzay odpowiedni opraw i waciwy tej instytucji klimat wntrz. Zgodnie z projektem, wszelkie ewentualne zmiany przestrzenne, wynikajce z nowych potrzeb, mogy by zastosowane dziki uyciu dajcych si atwo modyfikowa cian dziaowych. Budynek Biblioteki Narodowej dziki zastosowaniu czytelnego ukadu funkcjonalnego i swojej przejrzystoci przestrzennej mia by prosty w uytkowaniu zarwno dla czytelnikw oraz zwiedzajcych liczne wystawy, jak i dla pracownikw udostpniajcych zbiory.Stanisaw Fijakowski

Architekt, pedagog. Zaprojektowa wiele budynkw w Polsce i na wiecie, najbardziej znane to: Biblioteka Narodowa w Warszawie, kampus Szkoy Gwnej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (Wydzia ywnoci i ywienia Czowieka, Wydzia Medycyny Weterynaryjnej, Klinika Maych Zwierzt, Zesp Diagnostyki Konia), Katolicki Uniwersytet Lubelski (Kolegium Jana Pawa II), kampus Uniwersytetu Marii Curie-Skodowskiej w Lublinie, Teatr Muzyczny i Filharmonia w Lublinie, ambasady i konsulaty RP w Wilnie, Brukseli, Pradze, Kairze i Atenach. Po ukoczeniu studiw na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej zaj si wieloletnim projektem nowego budynku Biblioteki Narodowej w Warszawie. Laureat ponad 30 nagrd i wyrnie, starszy wykadowca na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, Kawaler Krzya Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski.

Nadajc ksztat budynkom, ksztatujemy siebie.Winston Churchill

Biblioteka NarodowaO budynku opowiada jego projektant, architekt Stanisaw Fijakowski

t sam drog, zapala si wiateko, dziki czemu czytelnik wie, e zamwienie zostao zrealizowane.Jak powstawa projekt budynku Biblioteki Narodowej?

Uczestniczy pan w budowie biblioteki na kadym etapie.

Nawet wicej uczestniczyem w budowie tej biblioteki kadego dnia. Projektujc j, szukaem jakiego humanistycznego podejcia do tej konkretnej zabudowy, eby bya moja, nasza. Nigdy nie satysfakcjonowao mnie wyrobnictwo. Mog nie spa nawet tydzie, jeli chc dopracowa swoj koncepcj. Biblioteka Narodowa to nie jest bar szybkiej obsugi, tu przeywa si inaczej kontakt z tym obiektem.Mia pan wiadomo, e buduje dla przyszych pokole?

Cokolwiek robi, robi to bez kalendarza oddziaywania, interesuje mnie ponadczasowo, elastyczno funkcjonalna. Nie mona zrobi czego jednorazowego, biblioteka ma suy niezalenie od panujcych md. Gdybym poprzesta na dokonaniach, ktre s tylko tymczasowe, stworzybym jedynie kolejny budynek. A ja chciaem stworzy takie miejsce, do ktrego bd przychodzi ludzie i odczuwa rado z przebywania w nim.Na jednym ze zdj z pana archiwum znalelimy schemat tzw. transportu mechanicznego ksiki. To nowoczesne rozwizanie, jak na owe czasy.

Historia nowego budynku siga roku 1962 wwczas rozpoczem przygotowania do wzicia udziau w konkursie na projekt biblioteki. Byo to ptora roku po otrzymaniu przeze mnie dyplomu. Moja ona, ktra pracowaa w biurze projektowym, pomagaa mi rysowa. Wynajlimy na ptora miesica kawalerk, tam powstawaa praca konkursowa. Inspiracj byy dla mnie biblioteki w Bonn, Berlinie i Szwecji. Wane byy take rozmowy z urbanistami, ich uwagi miay wpyw na projekt bryy Biblioteki Narodowej. Gdybymy zaczli budowa na gwnym kanale tocznym filtrw warszawskich gdzie pierwotnie planowano ulokowa bibliotek nie mielibymy dostpu do wody. Na Polu Mokotowskim z kolei znajduje si tzw. klin napowietrzajcy centrum Warszawy, czyli tdy przenika powietrze (drugi, przeciwstawny klin cignie si od placu Trzech Krzyy, przez ulic Konopnickiej i Ksic, a do Muzeum Narodowego). Dlatego wanie najwyszy budynek biblioteki jest ustawiony prostopadle do alei Niepodlegoci, a nie rwnolegle w stosunku do niej dziki temu powstaa poduna przegroda w ksztacie szafy, ktra owego cigu powietrza nie przekrela.Niezwyke s w bibliotece patia, wok ktrych zorganizowana jest przestrze.

Zgosio si do nas osiem firm specjalizujcych si w transporcie ksiki. Wpierw wybralimy trzy z nich, ostatecznie zdecydowalimy si na jedn. Razem stworzylimy nowoczesny system transportu ksiki. Chodzio nam o to, by wedug tego samego schematu dostarczane byy nie tylko ksiki, ale te informacje. Zamwienie na konkretn publikacj wdruje na odpowiedni kondygnacj budynku tamocigami, zamwiona ksika wraca

Tworz one klimat wntrza, atmosfer skupienia i daj odpowiednie wiato. Due okna, za ktrymi odbywa si ruch, byyby pomyk. Natomiast okna, przez ktre mona wyglda na patio wydzielone z caego ukadu, organizuj okrelon przestrze, wyciszaj miejsce. W zieleni w patiach ukryte s te klimatyzatory, ktre normalnie przecie haasuj i ulokowane gdzie indziej mogyby przeszkadza. Co ciekawe, w jednym z patiw, przy pomieszczeniach administracyjnych, stoi rzeba przedstawiajca rycerza. Chciano j zniszczy podczas restaurowania jednego z warszawskich zabytkw, jednak udao mi si j uratowa. Rozmawiali Romuald Demidenko i Alicja Gzowska

Nicolas Grospierre Bibliotekafotografie, instalacja, wideo

Kacper Trzaskakwerenda bibliograficzna

(Pracownia Jzyka Hase Przedmiotowych Biblioteki Narodowej)

Katalogi rzeczowe porzdkuj wiedz wedug alfabetycznie uoonych hase. Architektura znajduje si tu pod S, tam, gdzie Sztuka, nie jest wic traktowana jako samodzielna ga kultury materialnej czowieka, a jedynie jako cz wiata zwizanego z dziaaniami artystw. Niedaleko, obok hasa Wojskowo, znalelimy dwie szafy z pustymi szufladami. Stay si miejscem ekspozycji prac Nicolasa Grospierrea przedstawiajcych architektur Biblioteki Narodowej, detale wntrz. Moe w tym stuleciu uda si usamodzielni architektur, sprawi, e zamiast ukrywa si za sztuk, bdzie moga wystpowa samodzielnie, take w katalogu rzeczowym. Projekt Biblioteka uzupenia umieszczone w korytarzu prowadzcym do magazynowca, czci niedostpnej dla czytelnikw wideo-podr przez labirynt bibliotecznych regaw. Nicolas Grospierre

Kierunek poszukiwa by wyznaczony przez takie tematy jak: przyszo, architektura, miasta, planowanie, XXI wiek, zmiana. Kwerenda polegaa na przegldaniu hase przedmiotowych wraz z ich powizaniami relacj nadrzdnopodrzdno i caocz. W nastpnym kroku naleao przyjrze si dokumentom skupionym w obrbie konkretnych hase i wybra te przypuszczalnie odpowiednie. Przypuszczalnie, poniewa do stwierdzenia, czy znaleziona pozycja odpowiada w peni naszym oczekiwaniom, potrzebne jest zamwienie jej z magazynu, a nastpnie przejrzenie jej. Wtedy, na podstawie autopsji, mona stwierdzi, czy z nalezione dokumenty odpowiadaj zapytaniu, do czego bardzo zachcamy! Kacper Trzaska

Ur. 1975. Fotograf. Studiowa nauki polityczne w Institut dtudes Politiques de Paris oraz London School of Economics. Portretuje gwnie architektur, detale i pozostaoci po okresie komunistycznym w Polsce i Europie Wschodniej. Analizuje idee stojce za wizualnymi reprezentacjami instytucji. W 2008 roku wykona fotografie do polskiego pawilonu na Biennale Architektury w Wenecji, na wystaw HotelPoloniabudynkwycie poyciu kuratorowan przez Grzegorza Pitka i Jarosawa Trybusia, nagrodzon gwn nagrod Zotym Lwem. Publikuje w czasopismach, ksikach, prezentuje prace na wystawach (m.in. Litewskieprzystankiautobusowe, Hydroklinika, Biblioteka, Bank, Mauzoleum, Kunstkamera). Urodzi si w Genewie, w 1999 roku przeprowadzi si do Polski. Mieszka w Warszawie.

Ur. 1985. Bibliotekarz. Ukoczy studia w zakresie informacji naukowej i studiw bibliologicznych. Wspzaoyciel Fabrykijzyka bloga Pracowni Jzyka Hase Przedmiotowych Biblioteki Narodowej fabryka-jezyka.bn.org.pl

Czeka, a bdzie si wiedzie wicej, aby dziaa to skazywa si na bezczynno.Edmond Rostand

wirek Yes We CampMadryt Pary Bruksela Warszawa 2011, obiekt, fotografie

Tym bardziej, e spoeczna akceptacja dla rozwiza kapitalistycznych w Polsce jest bardzo dua. Nawet jeli uwidaczniaj si problemy, nadziej na zmiany Polacy widz w swoich osobistych wyborach. Przez lornetk mona obserwowa nie tylko pikno horyzontu, mona take sprawdza, czy nie nadchodzi niebezpieczestwo. Ten sposb obserwacji podszyty moe by wic zarwno ciekawoci, jak i lkiem.wirek

Jestemyzwykymiludmi.Jestemytacyjakty:wstajemyrano,eby studiowa,pracowa,mamyrodzinyiprzyjaci.Jestemyludmipracy, ktrzycodzienniezarabiajnaycieilepszprzyszodlawszystkich woknas.Niektrzyznassbardziejprogresywni,innibardziejkonserwatywni.Jednisreligijni,inninie.Jednisokrelenipolitycznie,inni apolityczni.Alewszyscyjestemyzmartwieniioburzenitym,jakwygldaobecniescenapolityczna,systemekonomicznyiyciespoeczne. Korupcjwiatapolityki,biznesu,bankowoci.Bezradnocizwykego obywatela gosi Manifest Ruchu 15 Maja, znanego te jako Ruch Oburzonych.1 Ruch ten rozpocz si na centralnym placu Madrytu, na Puerta del Sol, gdzie szybko powstao miasteczko namiotowe. Namiot w XXI wieku sta si jednym z symboli protestw i ruchw spoecznych. W kontekcie wystawy Co,ktrenadchodzi tymczasowo architektury namiotowej staje si te symbolem przejcia, punktem zero wiemy, e zmiany s konieczne, jednak wci czekamy na sformuowanie wizji zarwno przyszych spoeczestw, jak i architektury. Pojawiajce si w oddali fotografie zostay wykonane midzy majem a padziernikiem 2011 roku w Hiszpanii oraz w trakcie marszy Oburzonych z Madrytu do Parya i dalej, do Brukseli. W Polsce obserwujemy te wydarzenia z dystansu. Kryzys, wyranie obecny w krajach Europy Zachodniej, w naszym kraju niemal nie jest odczuwany. Z oddali rda protestu wydaj si nieostre, podobnie jak na prezentowanych tu fotografiach zamazuj si sylwetki zaangaowanych w nie ludzi. Protesty Oburzonych w Polsce obserwuje si przez relacje mediw, przygldamy si im jak przez lornetk, w ktrej kto zamiast nas wybiera ostro. Dystans powoduje, e sytuacja staje si niezdefiniowana, niejasna.1. Manifest Ruchu 15 Maja, za stron Democracia Real YA!, tumaczya Dorota Gaewska / Krytyka Polityczna (dzikujemy!)

Awbsolwent Mistrzowskiej Szkoy Reyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. Wsppracuje z artystami wizualnymi takimi jak: Artur mijewski, Joanna Rajkowska, Karol Radziszewski czy Anna Molska, oraz z instytucjami kultury, m.in. z Fundacj Bc Zmiana i Krytyk Polityczn. Od maja 2011 dokumentuje Ruch Oburzonych w Hiszpanii, Brukseli i we Francji.

Brak zaangaowania w praktyk wytwarza halucynacje.Richard Rorty

Drwicie sobie z nas? Ju niedugo!Odezwa sankiulotw, 1792

Magorzata Kuciewicz Tomek Gancarczyk Architektura namiotowatypologia

Jestemy oswojeni z widokiem namiotw w pejzau miejskim. Oprcz membranowej architektury stadionw czy zadasze nad scenami parkowymi naturalne dla miasta staj si formy tymczasowe. Na okolicznociowych imprezach kulturalnych, na targowiskach pojawiaj si namioty handlowe, bankietowe, repliki form historycznych czy namioty harcerskie. Wikszoci wydarze masowych, koncertom czy imprezom sportowym towarzysz namioty medyczne i gastronomiczne. W mijajcym roku spontaniczne ruchy spoeczne, zajmujc przestrze publiczn, wprowadziy w miejski krajobraz modele ekspedycyjne, biwakowe i survivalowe, tworzc z nich miasteczka namiotowe w ramach okupacji przestrzeni. W odrnieniu od miasteczek, ktre towarzysz festiwalom muzycznym na obrzeach miast, formacje budowane przez protestujcych rosn w samym centrum obok reprezentacyjnych gmachw. Pierwsze protesty w formie obozowisk z namiotw turystycznych ograniczay si do kampusw uniwersyteckich. Przykadem jest miasteczko, ktre powstao w maju 1977 roku w amerykaskim Kencie, gdzie kilkadziesit osb protestowao przez ponad 60 dni. Reprezentacyjn przestrze publiczn w cisym centrum miasta jako pierwsze zajy historyczne lavvu, namioty Lapoczykw, rozbite w latach 19791981 przed budynkiem parlamentu w Oslo w ramach akcji na rzecz praw rdzennych mieszkacw. Widok pojedynczych namiotw stojcych w centrum miasta budzi skojarzenia z festynem czy cyrkiem, natomiast rozlege miasteczka namiotowe wywouj mieszane uczucia. Przywouj na myl schroniska bezdomnych lub osiedla budowane po katastrofach naturalnych. Warto przyjrze si historii namiotw, typologii, rnorodnoci konstrukcji uzalenionej od dostpnych w danej epoce materiaw. W adnej innej dziedzinie budownictwa rozkad obcie i forma nie s tak od siebie uzalenione jak w konstrukcjach namiotowych.

Ruchy progresywne bd dalej wykorzystywa architektur tekstyln, ktra odpowiada na aktualne potrzeby. Dopki nie powstanie projekt dedykowany okupacji przestrzeni publicznej, dopty bdziemy obserwowa skupiska powstae z istniejcych ju form, przyjmujce rne konfiguracje, przystosowujc si do ogranicze konkretnej przestrzeni oraz doranych potrzeb swoich uytkownikw. atwo sobie wyobrazi spektakularny protest prowadzony w wertykalnym obozie rozbitym z namiotw typu Portaledge na cianie budynku jakiej instytucji. Struktury namiotowe tworz istotny, stale przemieszczajcy si element heterotopii miasta, wspuczestniczc i spontanicznie decydujc o jego ksztacie.Magorzata Kuciewicz

Studiowaa architektur w Warszawie, Montpellier (Francja) i Tampere (Finlandia), dowiadczenie zdobywaa w Berlage Institute w Amsterdamie i na warsztatachEuropean Architecture Students Assembly (EASA), praktykowaa w holenderskiej pracowni H-J Henket Architecten BNA. Pisze o architekturze, bada percepcj przestrzeni, rozwija swoje pomysy aranacji wntrz, prowadzi warsztaty. Wsptworzy grup projektow Centrala.Tomasz Gancarczyk

Ur. 1984. Ukoczy studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Od 2008 roku wsppracuje z Grup Projektow Centrala. Mieszka w Warszawie.

Umiarkowana zmiana jest bardziej radykalna ni radykalna myl bez adnej zmiany

Rozmowa z Danielem Londonem,czonkiem Komitetu Planowania Urbanistycznego przy Occupy Wall Street

O przestrzeni okupacji Wall Street w Parku Zuccottiego mwio si: mae miasto. Nie kady wie jednak, e macie swj wasny Komitet Planowania Urbanistycznego, ciao polityczno-decyzyjne zajmujce si projektowaniem i planowaniem przestrzeni okupowanej. Ju sam fakt istnienia takiego ciaa od samego pocztku ruchu Occupy Wall Street [dalej: OWS przyp. red.] pokazuje jego specyficzne ambicje przestrzenne.

Nie da si oddzieli polityki od polis, obywatela od miasta [gra sw: city citizen przyp. red.]. ycie w miecie niesie ze sob specyficzne zobowizania polityczne, ktrych si nie ma, mieszkajc na wsi. Jak pisa Arystoteles, ludzieprzybywajdomiasta,ebyy,alezostajwnim,ebyy dobrymyciem. Od zawsze dobre ycie byo konstruktem politycznym.W strategiach przestrzennych ruchu OWS wida specyficzn inspiracj myl greck. W Polityce Arystotelesa pada uwaga o tym, e idealnapolis nie powinna by wiksza, ni moe sign okrzyk posaca. Ludzki mikrofon, ktrego uywacie podczas zgromadze, wydaje si cakiem dosown materializacj tej koncepcji. Czy obz rozbity w Parku Zuccottiego by prb zbudowania tymczasowej, idealnej polis nowoczesnej, progresywnej, ale jednak zakorzenionej w klasycznych ideaach?

Nawet samo sowo radykalny etymologicznie oznacza dokorzeni [pn. ac. radicalis zakorzeniony, z ac. radix korze, rzodkiew; rdo przyp. red.]. OWS prbuje przenie nas z powrotem do pewnych niezwykle fundamentalnych sposobw patrzenia na wiat i spoeczestwo. Myliciele tacy jak Platon czy Arystoteles, ale take Rousseau czy Dewey s dla nas nie mniej wani ni wspczeni badacze jak Slavoj iek czy David Harvey. Ten ruch chce odnowi pewne sposoby mylenia o obywatelstwie i demokracji, cakiem wic naturalnie musi si w nim pojawi odwoanie do greckiego

dowiadczenia. Klasyczni myliciele mieli specyficzny zmys geografii politycznej, ogromn wiadomo tego, jak przestrze wpywa na polityczn wiadomo ludzi.Kiedy 17 wrzenia 2011 roku zajlicie przestrze parku, natychmiast okazao si, e jeli ruch ma by skuteczny, trzeba dobrze zorganizowa przestrze, a nawet na ma skal zurbanizowa j.

wschodni oraz zaplanowalimy centralny bulwar. To chyba przypomina podejcie Roberta Mosesa (miech)Podzia na strefy i szerokie bulwary to istotna cz paradygmatu modernistw. Jednak uywajc takich okrele, musimy pamita, e przejcie z jednego koca parku na drugi zajmuje mniej wicej minut, a to, co mona nazwa bulwarem Roberta Mosesa, jest w rzeczywistoci tylko ciek znacznie mniejsz ni zwyka ulica. Moemy mwi tym samym jzykiem, jednak jeli za miar przyjmiemy ludzkie ciao, rnica jest ogromna. Skali nie mona traktowa ilociowo, poniewa wytwarza ona rnic jakociow.

Na pocztku dziao si to na bardzo podstawowym poziomie. Ludzie potrzebowali przestrzeni do mieszkania, przestrzeni na Zgromadzenie Generalne. Gdy pojawiy si bardziej zoone potrzeby, stao si jasne, e musimy wytworzy tak przestrze, ktra pozwoli moliwie najefektywniej je zaspokoi. Potrzebowalimy kuchni, infrastruktury sanitarnej, biblioteki Komitet Planowania Przestrzennego stara si przede wszystkim zobaczy, jakie s potrzeby grupy i jaka formacja przestrzenna jest najbardziej odpowiednia. Badacze i badaczki z Wydziau Psychologii rodowiskowej City University of New York (CUNY) zrobili szybki research, kto i w jaki sposb uywa okrelonych obszarw. Udao nam si rwnie znale map placu stworzon przez jego architektw. Oczywicie ani architekci, ani deweloperzy nigdy by nam jej nie dali. Znalazem jednak niewielki rendering placu w dokumentach Google, ktry architekci pozostawili nieopacznie w sieci, tworzc ksik album swojego dorobku. By tam niewielki plan placu, ktry udao nam si powikszy w PhotoShopie i nanie na rnymi kolorami informacje o sposobach uytkowania przestrzeni i o tym, jak chcielibymy je przeksztaci.To brzmi jak partyzantka urbanistyczna: zajmujecie przestrze, potajemnie wykradacie jej map i tworzycie przestrzenn strategi okupacji Jak wykorzystywalicie elementy, ktre ju byy czci placu?

Pomimo to nawet w tej skali stworzenie cieki wymagao wiele wysiku. Musielimy negocjowa z ludmi, ktrzy zajmowali ten teren, nastpnie oznaczy j wizualnie pasami kolorowej tamy. Zaistniaa potrzeba wyznaczenia szlakw pieszych, aby odwiedzajcy mogli atwo zorientowa si w terenie i dotrze tam, gdzie chc. Bardzo istotna bya dla nas rwnie zewntrzna percepcja, reakcje mediw i ludzi spoza ruchu. Musielimy udowodni, e wiemy, co robimy, oraz pokaza si jako ludzie odpowiedzialni, wydajni i skuteczni. Zarwno ze wzgldu na nasz wewntrzn motywacj, jak i ze wzgldu na relacje ze wiatem zewntrznym, potrzebowalimy planu, ktry byby owocem demokratycznych ustale, a jednoczenie dawa si wprowadzi w ycie.Wiem z moich wasnych dowiadcze ze zgromadze OWS, e jeli decyzja naprawd ma zosta podjta wsplnie, wymaga to dugich negocjacji. Czy byy jakie konflikty, podziay?

Przestrze placu ma dwa wyrane punkty orientacyjne: pomnik w pnocnozachodnim rogu (i kilka drzew dookoa niego) oraz czerwon rzeb w poudniowo-wschodnim rogu. Byo te sporo mebli miejskich: betonowe stoliki i stoki, donice z kwiatami i dwa pokrge rzdy schodw rodzaj naturalnego amfiteatru. Staralimy si jak najlepiej to wykorzysta. Stoliki byy wyznaczone jako miejsce spotka grup roboczych, a amfiteatr wykorzystalimy do generalnych zgromadze to znowu ukon w stron ideaw greckich. Podzielilimy przestrze na strefy mieszkaln zachodni i administracyjn

W pewnym momencie zaistnia podzia midzy zachodni a wschodni czci parku. Wschodnia cz (ta od strony Broadwayu) przeznaczona zostaa w wikszoci na funkcje administracyjne: zgromadzenie oglne, bibliotek, punkt informacyjny, grup robocz zajmujc si mediami i wizerunkiem. Zachodnia cz gwnie penia rol mieszkaln. Zamieszkujcy j ludzie przewanie nie zajmowali si kwestami administracyjnymi. W cigu dnia w czci administracyjnej wiele si dziao, jednak ludzie stamtd nie zostawali na noc, wic w nocy byo tam wzgldnie pusto. Czyli kolejne powtrzenie schematu modernistycznego miasta i jego podziaw funkcjonalnych.

Taki podzia te bywa wyzwaniem. Par tygodni zaja centralizacja administracji w naszym miecie. Musielimy przepchn ten pomys przez Zgromadzenie Generalne, przez chwil nad nim dyskutowano. I dyskutowano I jeszcze dyskutowano W kocu w wyniku duych przetasowa udao nam si umieci funkcje administracyjne tam, gdzie uznalimy to za waciwe. Jednak w nocy namioty z czci mieszkalnej przesuwano, zajmujc coraz wicej obszaru administracyjnego. Wystpio due zagszczenie, przez co stracilimy wiele okazji, by zapewni odpowiedni ilo miejsca tym funkcjom, ktre tego najbardziej wymagay jak na przykad instalacjom sanitarnym. To nam si nie udao.Jak to si stao?

nia zaprojektowalimy przestrzenie spirytualne i du bibliotek. Wiesz, moe zaoenie byo nazbyt idealistyczne, ale mylaem, e rozsdnie byoby wprowadzi grny limit liczby ludzi przebywajcych w Parku Zuccottiego. Rola tego parku bya dwojaka: mia dawa ludziom schronienie i sta si gwnym centrum dowodzenia. Nie mg peni tylko jednej z tych funkcji na szkod drugiej. Urbanici musz odpowiada na zmiany, ale take mie wiadomo swoich celw. W miar trwania okupacji zaczem myle, e zamieszkiwanie parku nie jest najwaniejszym aspektem procesu, a powodzenie i ranga ruchu nie zale od tego, czy tam zostaniemy czy nie.Czy jednak nie by to smutny widok dla urbanisty widzie jak jego miasto jest brutalnie burzone?

Na pocztku policzylimy, ile osb zostaje na noc, a nastpnie oszacowalimy, jak wiele namiotw jest potrzebnych i rozplanowalimy ich rozmieszczenie. Jednak inna grupa robocza Komfort przeja inicjatyw i zamwia namioty przed nami. Naszym zdaniem o wiele za duo. Wanie dlatego park w kocu cay wypeni si namiotami. Przez to zagszczenie wiele stracilimy. Namioty rozstawiano na ciece i szlakach pieszych, wic trudno byo si w tej przestrzeni porusza tak wygldaa sytuacja mniej wicej na tydzie przed ostateczn eksmisj.Bya to szczeglna sytuacja zamknitego przestrzennie, ale otwartego spoecznie miasta. Nie istniaa moliwo rozszerzenia strefy okupacyjnej, a potrzeby rosy Myl, e potrzeby ludzkie napdza ta sama sia, ktra kae korzeniom rolin przebija betonowe mury, a zamarzajcej wodzie rozsadzi szklan butelk. Urbanista moe stara si to zablokowa, ale cinienie bdzie wzrasta. By moe jedyn suszn strategi jest przekierowanie tych si, a nie blokowanie ich W kadym razie wydaje si, e w maej skali miasteczko OWS w Parku Zuccottiego cierpiao z powodu tych samych bolczek, co typowe due miasta. Poza przypadkami zachowa agresywnych, problemw genderowych i tych zwizanych z bezpieczestwem uczestnikw wystpowa take typowy dla miast problem nadmiernego haasu.

Wyrzdzono wiele szkd. Policja uoya nasze rzeczy w stos, wrzucaa je na ciarwki. Zrobiono zdjcia, ktre byy zamieszczone na stronie internetowej, wic teoretycznie istniaa moliwo odbioru swoich rzeczy. Zniszczono jednak wiele ksiek z biblioteki, a namioty porozrywano na strzpy i nadaway si ju tylko do wyrzucenia. Jednak, szczerze mwic, wydaje mi si, e ze strategicznego punktu widzenia Park Zuccottiego nie mia a tak ogromnego znaczenia. Przyszo ruchu to dziaania w poszczeglnych dzielnicach i docieranie do spoecznoci, a nie czekanie, a spoecznoci dotr do nas. Ruch powinien odpowiada na bardziej lokalne potrzeby. Abstrakcja nie motywuje ludzi do dziaania. Aby odnie sukces, musimy uwanie wsucha si w to, co ludzie uwaaj za problematyczne.Dziaasz teraz w swojej lokalnej grupie Occupy Sunset Park.

Wszyscy tu mieszkamy, wic okupacja nie jest konieczna. Spotykamy si w podziemiach miejscowego kocioa jego pastor jest dowiadczonym aktywist walczcym od dawna o sprawiedliwo spoeczn. Docieramy do ludzi za porednictwem plakatw i ulotek rozdawanych na stacjach metra i w tutejszych spoywczakach. Nasza agenda pozostaje zwizana z przestrzeni jednym z najpowaniejszych lokalnych problemw jest gentryfikacja. Obecnie prowadzimy badania, zbieramy informacje, na przykad dowiadujemy si, ktre banki inwestuj w tym rejonieJakie konkretne dania?

Odgosy bbnw dobiegajce z kka bbniarzy wypeniay cay park, wic nie mona byo normalnie porozmawia czy zaatwi spraw. Wystpoway jednak take przestrzenne prby zrwnowaenia haasu i zagszcze-

Myl, e sam proces OWS jest znacznie istotniejszy ni dania. One s na swj sposb bardzo tradycyjne wpisuj si w tradycj ruchu lewicowego. Naprawd radykalny jest proces, w ramach ktrego spoeczno zastanawia si nad tym, jakie siy wpywaj na jej los i jak mona przeciwdziaa ich skutkom. Z tego procesu nie wynikaj adne zasadnicze dania, jednak gdy ludzie raz zdecyduj o czym w sposb naprawd demokratyczny, bardzo trudno odebra im t ide si.Nie boisz si, e to idzie zbyt wolno? By moe najbardziej rewolucyjn cnot jest teraz zaangaowana cierpliwo, ktra sprawa, e proces posuwa si naprzd?

Demokracja wymaga, aby obywatele chcieli woy cho troch wysiku w poznanie sposobu dziaania otaczajcego ich wiata.Richard Sennett

To trafne okrelenie. Istnieje radykalna myl i radykalne dziaanie. S one w pewien sposb powizane, jednak to wynik ostatecznie okrela jako pierwotnej idei. Radykalna myl bez dziaania jest w gruncie rzeczy szalenie konserwatywna, poniewa nie prowadzi do adnych przemian. Umiarkowana zmiana jest bardziej radykalna ni radykalna myl bez adnej zmiany.Daniel London

Historyk, doktorant na City University of New York (CUNY). Zajmuje si histori przestrzeni publicznych na pocztku XX wieku w obszarze pnocnoatlantyckim. Czonek Komitetu Planowania Przestrzennego podczas okupacji Parku Zuccottiego, aktywny w ssiedzkiej grupie Occupy Sunset Park. Kontakt: dlondongc@gmail.comJoanna Kusiak

Ruchy spoeczne zawsze maj charakter awangardowy. Wyobraenie, e nagle wszyscy musz zgodzi si na jaki nowy model spoeczestwa, nie ma nic wsplnego z rzeczywistoci. To, co dziaa, to sia przykadu.Harald Walzer

Socjoloka i miejska aktywistka, czonkini redakcji Kultury Liberalnej. Aktywna podczas protestw Occupy Wall Street. Wizytujca badaczka w CUNY, stypendystka Fulbrighta. Mieszka na Brooklynie. Kontakt: jkkusiak@gmail.com

Nie da si wymyli nowego systemu. On musi si rodzi w wieloci.Antonio Negri

Konrad Pustoa Puste polainstalacja, fotografia, Puerta del Sol, Madryt, wideo, Melancholia, re. Lars von Trier, Dania / Szwecja / Francja / Niemcy 2011 Gutek Film, Zentropa 2011

Jak chcemy, eby wygldao spoeczestwo przyszoci? To jedno z pyta, ktre towarzyszy odbywajcym si na caym wiecie ruchom protestu. Na razie tkwi ono w zawieszeniu, protestujcy obawiaj si, e zbyt pochopna odpowied nie przyniesie realnych zmian. Std jedn z identyfikacji ideowych np. Ruchu Okupacji Wall Street staje si pojcie wsplnoty, przez Slavoja ika okrelane jako kommonizm. Jak tumaczy socjoloka Joanna Kusiak: Byciek-o-mmonistniemaoznaczawyborujakiego gotowego,zamknitegosystemu,alebudowanienowego,otwartego systemuopartegonaideipowszechnoci. Wanie do idei wsplnoty nawizuje wieloelementowa praca Konrada Pustoy. Artysta wznosi prosty szaas na jednym z wewntrznych patiw biblioteki. Obok umieszcza zdjcie przedstawiajce protesty na madryckim placu Puerta del Sol. Cao dopenia fragmentem filmu Larsa von Triera Melancholia, w ktrym gwni bohaterowie buduj rachityczny szaas majcy ich symbolicznie ocali przed nieuchronnie zbliajc si katastrof zderzeniem Ziemi z inn planet. Dopenieniem jest take pojawiajca si w filmie von Triera rycina przedstawiajca szaas wedug zalece Witruwiusza, rzymskiego architekta i inyniera wojennego yjcego w I wieku p.n.e. Praca Konrada Pustoy to gos w dyskusji na temat statusu architektury w obliczu kryzysu budynki, podobnie jak wszystko inne, staj si bez znaczenia. Ostatecznie okazuje si, e istotny jest czowiek, na przekr XXwiecznym teoriom filozoficznym.

Konrad Pustoa

Ur. 1976. Ukoczy studia ekonomiczne na Uniwersytecie Warszawskim (2003) oraz artystyczne w londyskim Royal College of Art (2008). W swoich projektach zajmuje si badaniem wizualnych aspektw relacji spoecznych i ekonomicznych. Laureat konkursu Polskiej Fotografii Prasowej za cykl Sanna (2001). Uczestnik wielu wystaw, m.in. NowiDokumentalici (2005) w Centrum Sztuki Wspczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, BloombergNewContemporaries (2008) w Londynie, Storia, memoria,identitia (2009) w Modenie, PhotoEspaa (2010) w Madrycie. W 2010 roku wyda album Darkrooms nagrodzony w oglnopolskim konkursie katalogw i albumw o sztuce Reminiscencje.

I Pitro

Tomasz Szersze Alfabet utopiifotografie

Czy utopia ma swoj gramatyk? Swoj skadni? Czy istnieje alfabet utopii? Pytanie to mona z pewnoci odnie rwnie do utopii, ktr znamy wszyscy: do warszawskiego socrealizmu. W prezentowanej pracy wyjte ze swego kontekstu sfotografowane w Warszawie detale socrealistycznej architektury tworz wanie rodzaj alfabetu. Alfabetu utopii. Uoone w szereg typologii odsaniaj jego gramatyk. Czy to pismo zachowao jeszcze swj utopijny potencja? Jednoczenie nie mona zapomnie, e mamy do czynienia z fragmentami, czstkami, ladami odpryskami utopii. Ruinami, ktrym wcale nie tak daleko do ruin staroytnego Rzymu z rycin Piranesiego. Jeli Warszawa ma swoje staroytnoci antichitadiVarsovia to by moe najlepiej zacz ich poszukiwanie od socrealizmu.

W wikszym lub mniejszym stopniu wszystkie utopie d do wyeliminowania prawdziwych ludzi. Nawet jeli nie jest to cel wiadomy, jest on nieuchronnym wynikiem ich dobrych chci.John Carey

Tomasz Szersze

Ur. 1981. Fotograf i antropolog kultury. Absolwent fotografii w Pastwowej Wyszej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w odzi, a take Midzywydziaowych Indywidualnych Studiw Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim i studium doktoranckiego w Instytucie Sztuki Pastwowej Akademii Nauk. Czonek redakcji kwartalnika Konteksty. W 2010 roku w Galerii Wymiany w odzi odbya si jego wystawa pt. Byempierwszympolskimsurrealist.

Projekt: Nowy Czowiek

Rafa Dominik Homo sacerobiekt

Punktem wyjcia wystawy Co,ktrenadchodzi jest myl, e projektowanie architektury przyszoci cile zwizane jest z projektowaniem spoeczestwa przyszoci. Rafa Dominik do tej tezy docza kolejn: chodzi take o to, jaki ma by czowiek przyszoci. Wtpliwo, ktra si tu automatycznie nasuwa, to pytanie o sposb, w jaki mielibymy kreli wizj tego nowego czowieka, wszak: Wwikszymlubmniejszymstopniuwszystkieutopieddowyeliminowaniaprawdziwychludzi.Nawetjeliniejesttocelwiadomy,jest onnieuchronnymwynikiemichdobrychchci.Ludziezkrwiikocinie mogistniewutopiiztegooczywistegopowodu,ewiat,jakiznamy,skadasiwanieztakichludzi,akadautopiamazazadanie tenwiatzastpi (cyt. za: TheFaberBookofUtopias, red. John Carey, Faber and Faber, Londyn 1999). Na wizji czowieka przyszoci ciy te brzemi ponurych dowiadcze XX-wiecznych totalitaryzmw, ktre eksperymentoway z utopi nowych ludzi. Pomijanie tych pyta nie jest jednak adnym rozwizaniem, szczeglnie teraz w dobie kryzysu, gdy sprawujcy wadz cynicznie zapewniaj, e wystpuj w obronie czowieka, a jednostki wychodz na ulic ju nie w imieniu spoeczestwa klasowego, ale przyszej wsplnoty ludzi. Nie chcemy tworzy bezdusznych utopii, chcemy pyta o to, kim jest czowiek przyszoci, w imieniu ktrego dzi mwimy. Czy jestemy w stanie jako go scharakteryzowa? Dopiero po uzyskaniu odpowiedzi moemy zastanawia si nad projektowaniem przestrzeni, w jakiej przyjdzie mu y.

Homosacer (Czowiek wity) wedug prawa rzymskiego osoba przeklta, wykluczona, wyjta spod prawa, ktr mona zabi, nie ponoszc za to adnej kary, lecz nie mona jej zoy w ofierze, poniewa nie podlega rytuaowi oczyszczenia. Odwoujc si do tej staroytnej kategorii prawnej, filozof Giorgio Agamben formuuje wspczesn koncepcj czowieka witego. To kto, kogo wykluczono ze spoeczestwa, kto, wobec kogo zostaje zawieszone prawo. Homosacer jest nagim yciem, niepodpadajcym pod adne kategorie obowizujcego porzdku. Jako taki wystawiony jest na dziaanie arbitralnej i absolutnej wadzy Suwerena. Paradoksalnie, wedug Agambena w tej wydanej na ask i nieask wadzy Resztce, jak jest nagie ycie, tli si nadzieja na prawdziwie rewolucyjn zmian. Nieokrelono czowieka witego fakt, e jest on Kimkolwiek, otwiera przed nim moliwo tworzenia radykalnie innej wsplnotowoci nagich y Wsplnoty, ktra nadchodzi.

Bdy czowieka czyni go sympatycznym.Johann Wolfgang von Goethe

Rafa Dominik bermenschobiekt

Rafa Dominik Rubber Bodyobiekt

Nadczowiek (ac. homosuperior, niem. bermensch) idea jednostki, ktra wyzwolia si ze wszelkich religijnych, spoecznych i kulturowych ogranicze narzucanych przez tradycj i innych ludzi. To kto, kto przewartociowa wszystkie dotychczasowe wartoci i idee, w tym take ide Boga. Twrca koncepcji nadczowieka, Fryderyk Nietzsche, w ogoszonej przez siebie mierci Boga upatrywa pocztek narodzin homosuperior. Nietzsche twierdzi, e fundamentaln saboci czowieka jest przymus nieustannego poszukiwania nowych bogw, czyli instancji, ktrym mona by si podporzdkowa, oraz potrzeba praw i porzdkw, wedug ktrych mona y. Nadczowiek to kto, kto ma odwag sam dla siebie sta si bogiem. W ten sposb jego dziaaniem kieruje jedynie wola mocy. Nietzscheask koncepcj nadczowieka wykorzystali nazistowscy ideologowie, wpisujc j w biologiczny idea rasy nadludzi.przyjdzie mu y.

Postczowiek koncepcja, wedug ktrej dziki niebywale zaawansowanym technologiom czenia czowieka z maszyn zdolni bdziemy przezwyciy ograniczenia ludzkiej natury chodzi tu na przykad o opnienie lub zapobieenie procesom starzenia si, eliminacj chorb, poszerzenie inteligencji i zdolnoci pamici, porzucenie ogranicze cielesnych. Goszcy ide postczowieka transhumianici sdz, e w przyszoci uda si stworzy w peni niezalen od czowieka sztuczn inteligencj, ktra znacznie przewyszy doskonaoci swych twrcw. Wedug Rafaa Dominika RubberBody (Czowiek-guma) doskonale wpisuje si w utopi krelon przez transhumanistw.Rafa Dominik

Ur. 1985. Autor i wspautor interdyscyplinarnych inicjatyw twrczych, np. Mebleks,FaleBatyku (wraz z Ul Niemirsk), oraz projektw muzycznych Galactics (disco polo) i Donkey Donk (techno). Studiowa malarstwo w pracowni prof. Leona Tarasewicza na warszawskiej Akademii Sztuk Piknych. Mieszka w Warszawie

Konrad Pustoa W samo poudnieinstalacja wideo

Franciszek Buchner Architektura xxI wieku.Warszawafotografie Wystawa w Fundacji Bc Zmiana, ul. Mokotowska 65

Byskawicznetransakcjekapitaowe,firmyznienormowanymczasem pracy,zmiennyczaspracywtrakcieycia,rozmywaniesicykluyciowego,poszukiwaniewiecznociprzezzanegowaniemierci,wojny byskawiczneikulturawirtualnegoczasuwszystkotosfundamentalnezjawiska,charakterystycznedlasieciowegospoeczestwa,ktresystematyczniemieszaczasywichwystpowaniu tumaczy Manuel Castells w ksice Spoeczestwosieci. Stawia on rwnie tez, e niesamowite przyspieszenie majce pocztek w XX wieku, a spowodowane rozwojem technologii, wprowadzio ludzko w er bezczasowego czasu. Oznacza to, e chronologiczny porzdek wydarze umieszczanych na osi przeszoteraniejszoprzyszo straci na znaczeniu. Istotne natomiast stao si to, co sfragmentaryzowane, sekwencyjne, natychmiastowe i niecige. Czas, ktry dziki technologicznemu postpowi mia zosta pomnoony zgodnie z fundamentalnym dla kapitalizmu przysowiem: Czastopienidz rozpad si na wiele nieskoordynowanych ze sob elementw. Sta si tym samym czym w rodzaju puapki, z ktrej trudno si wydosta, skoro na horyzoncie nie wida ju przyszoci, ale wieczn teraniejszo. Konrad Pustoa w instalacji wideo Wsamopoudnie odtwarza charakterystyczne dla wspczesnoci dowiadczenie zamknicia w puapce sfragmentaryzowanego czasu, wykorzystujc 36 automatycznie ustawianych, bibliotecznych zegarw. Umieszczone w czytelniach i na korytarzach pokazuj inny czas, niektre si spiesz, inne pni. Artysta rejestruje dziewiciogodzinn sekwencj wybranych przez siebie dziewiciu zegarw i prezentuje j w formie dziewiciokanaowej instalacji wideo.

Mylc o architekturze przyszoci, nie moemy zapomina o jej zwizkach z ekonomi czy sytuacj spoeczn. Cykl fotografii Franciszka Buchnera pokazuje, jak obecny kryzys ekonomiczny wpywa take na architektur w pierwszej dekadzie xxI wieku realizacja wielu warszawskich inwestycji zostaa zawieszona. W efekcie w rodku miasta natykamy si na szkielety budynkw, ktre zanim powstay ju zamieniy si we wspczesne ruiny. Samo to sformuowanie jest paradoksalne, bo czy lady przeszoci mog by wspczesne? Tak, jeli pomylimy o nich w kontekcie wspczesnego dowiadczenia czasu, ktrego nie okrela ju o biegnca od przeszoci przez teraniejszo ku przyszoci. Dzi czas to fragment, sekwencja i natychmiastowo. Wszystko, co nie wpisuje si w ten porzdek staje si nieaktualne. Tu pojawia si kolejny paradoks: ruina to przecie co, co, nalec do przeszoci, nie moe przesta by ruin. Ale budynki sfotografowane przez Buchnera wci czekaj na swoje przeobraenie zrzucenie powoki tymczasowoci, stanie si penoprawnym elementem miasta, ktrym jeszcze nie zdyy by. Uchwycony przez artyst stan zawieszenia, czasowa dezaktywacja w sposb niemal dosowny oddaje to, co poprzez t wystaw chcielimy powiedzie: na razie nie wiemy, jaka bdzie architektura przyszoci, nie mamy te wizji przyszych spoeczestwa, ale energia poszukiwa zostaa ju uwolniona.Franciszek Buchner

Absolwent Wydziau Komunikacji Multimedialnej w Katedrze Fotografii na Akademii Sztuk Piknych w Poznaniu. Wsppracuje z warszawsk Galeri Czuo.

Publikacja zostaa wydana z okazji wystawy

Co, ktre nadchodzi. Architektura XXI wieku

Wydarzenia dodatkowe / architektura wiedzy

Biblioteka Narodowa, al. Niepodlegoci 213

Budynek biblioteki narodowej. mae grupy, ilo miejsc ograniczona, prosimy o zapisy: bec@architekturaXXI.pl Oprowadzania kuratorskie po wystawie: 26.11, 3.12, 17.12, godz. 11.00 Wycieczki: 28.11, 5.12, 8.12, 15.12, godz. 11.00

Autorzy prezentowanych prac: Hubert Czerepok, Rafa Dominik, Stanisaw Fijakowski, Tomasz Gancarczyk, Maurycy Gomulicki, Nicolas Grospierre, Magorzata Kuciewicz, Maciej Landsberg, Konrad Pustoa, Gregor Raski, Tomasz Szersze, Filip Zagrski, Rafa wirek Projekt graficzny: Tomasz Bersz, berszmisiak.com Teksty: Magda Roszkowska, Bogna witkowska, Romuald Demidenko, Ewelina Bartosik, Joann Kusiak Zesp redakcyjny: Elbieta Petruk, Paulina Sieniu Realizacja projektu bya moliwa dziki yczliwej pomocy zespou Biblioteki Narodowej. Szczeglne podzikowania zechc przyj: Dyrektor Tomasz Makowski, Mikoaj Baliszewski, Angelika Duska (Sekretariat Organizacyjny BN), Kacper Trzaska (Pracownia Jzyka Hase Przedmiotowych BN) oraz cay zesp pracownikw Biblioteki Narodowej oraz architekt Stanisaw Fijakowski Projekt Architektura XXI wieku. Synchronizacja realizowany jest przez Fundacj Bc Zmiana / www.funbec.eu dziki dotacji uzyskanej od Miasta Stoecznego Warszawy

22.11-30.12.2011

Wystawa jest czynna od poniedziaku do pitku w godz. 9.00-20.00 oraz w soboty w godz. 9.00-15.30 Wstp wolny

Partner wystawy: Biblioteka Narodowa / www.bn.org.pl www.architekturaXXI.pl

7b11

9

10 6 8 7a 3 4 2

5

3

2

1

1. Gregor Raski, PocztekxxI wieku, interwencja 2. Hubert Czerepok, LibrarySafeSaver, wideo 3. Maciej Landsberg, Architektura xxIwieku, fotografie 4. Filip Zagrski, wiatprzyszoci, infografika 5. Maurycy Gomulicki, Diamonds AreForever, obiekt 6. Stanisaw Fijakowski, Biblioteka Narodowa w Warszawie 7. Nicolas Grospierre, Biblioteka, a) zdjcia, b) wideo

8. Kacper Trzaska, Kwerenda bibliograficzna 9. Rafa wirek, YesWeCamp, obiekt, fotografie 10. Magorzata Kuciewicz, Tomek Gancarczyk, Architekturanamiotowa, typologia 11. Konrad Pustoa, Pustepola, instalcja, fotografia, wideoI Pitro

Parter

Park

Tomasz Szersze, Alfabet utopii, fotografie Rafa Dominik, HomoSacer, bermensch,RubberBody Konrad Pustoa, Wsamopoudnie, instalacja wideo