Coxsackievirus Disease

ลกษณะโรค• Vesicular Pharyngitis (Herpangina) มไขทนท เจบคอ และเกดตมพองทปาก ลำาคอ ลนไก บนเพดานออนสวนหลง และทอนซล ตอมาจะแตกเปนแผลอย 4-6 วน

ลกษณะโรค• โรคมอ เทา ปาก (Hand, Foot and Mouth Disease /Vesicular Stomatitis with exanthem)

เชอกอโรค• Vesicular Pharyngitis – Coxsackiesvirus Group A, Types1-10, 16 และ 22• โรคมอ เทา ปาก Coxsackiesvirus Group A Type A16, 4, 5 , 9, 10 Group B Types 2, 5 และ Enterovirus 71

การเกดโรค• พบไดทวโลก สวนใหญในเดก <10 ป

แหลงรงโรคคน

วธการแพรเชอสมผสโดยตรงและหายใจ ทงจากนำามก

นำาลาย อจจาระของผตดเชอ

3-5 วน

รบเชอ ปวย

ระยะฟกตว

ระยะตดตอของโรคชวงแรกของการปวย จนถงหลายสปดาห

ความไวตอการรบเชอเกดภมในซโรทยปเดยวกน

วธการปองกนมาตรการปองกน : • ลดการสมผสจากคนสคน ใหสขศกษา เนนลางมอ

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรายงาน : รายงานเจาหนาท• การแยกผปวย : ระมดระวงสงขบถาย• การทำาลายเชอ : ในอจจาระและเครองใชปนเปอน• การกกกน : ไมมความจำาเปน• การจดการในผสมผส : ไมมความจำาเปน• การสอบสวนโรคในผสมผส และคนหาแหลงโรค :

ทำาในเดกกอนวยเรยน

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรกษาเฉพาะ : ไมม

มาตรการควบคมโรคระหวางประเทศ : WHO Collaborating Centres

Salmonellosis

ลกษณะโรค• ตดเชอแบคทเรยเฉยบพลนทลำาไส• อาการปวดศรษะทนททนใด ปวดทอง ทองเสย คลนไส และอาเจยน • ทารก และผสงอายเกดขาดนำารนแรงได

อกเสบเฉยบพลนของลำาไส

ตดเชอในกระแสเลอด

ตดเชอเฉพาะท

สะสมในเนอเยอใหเกดฝสาเหต• ตดเชอในขอ• ถงนำาดอกเสบ• ลนหวใจอกเสบ• เยอหมสมองอกเสบ• เยอหมหวใจอกเสบ• ปอดอกเสบ• ไตหรอกรวยไตอกเสบ

เชอกอโรค

Salmonellosis Typhi

การเกดโรค

การเกดโรค• แพรเชอจากอาหารททำาจากสตว- นม เนอ• พบในเดกและทารก

แหลงรงโรค• สตวเลยงและสตวปา สตวปก –สกร โค กระบอ สตวฟนแทะ และสตวเลยงอน ๆ รวมทงคน

วธการแพรเชอ

กนอาหารทเปนผลตภณฑจากสตวทตดเชอ

6-72 ชวโมง(เฉลย 12-36 ชวโมง)

รบเชอ ปวย

ระยะฟกตว

ระยะตดตอของโรคตงแตหลายวนจนถงหลายสปดาห

ความไวตอการรบเชอคนทวไป ผทไดยาปฏชวนะ ทานยาลดกรด ขาดอาหาร

วธการปองกนมาตรการปองกน : • ใหสขศกษา เนนการลางมอกอนและหลงปรง• เกบถนอมอาหารในตเยน• ปรงอาหารใหสก• หลกเลยงการปนเปอนเชอในอาหารสก• รกษาสขาภบาลอาหารและสงแวดลอมในครว

วธการปองกนมาตรการปองกน : • ใหสขศกษาประชาชนไมรบประทานอาหารดบ หรอไขสก ๆ ดบ ๆ หรอไอศกรมทผลตเองในบาน• ใชผลตภณฑจากไขทพาสเจอรไรด ในอาหารทใสไขหลงปรง• ผทมอจจาระรวงตองหยดปรงอาหาร• ใหความรแกผเปนพาหะ เนนลางมอ• สตวเลยงเชน ลกไก ลกเปด เตามความเสยงตอเดก

วธการปองกนมาตรการปองกน : • สรางเครองมอและสนบสนนการใชเนอสตวและไขทผานการอาบรงส• ตรวจสอบมาตรฐานสขาภบาลและใหคำาแนะนำาโรงฆาสตว• จดทำาระบบควบคม Salmonella• ผลตภณฑและอาหารสำาหรบเลยงสตวควรปรงใหสก

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรายงาน : รายงานใน Class 2• การแยกผปวย : เนนลางมอ ระมดระวงการตดเชอ

จากผปวยและสงสย ผมอาการหยดปรงอาหาร• การทำาลายเชอ : ในอจจาระและเครองใชปนเปอน• การกกกน : ไมจำาเปน• การจดการในผสมผส : ไมม• การสอบสวนโรคในผสมผส และคนหาแหลงโรค :

เพาะเชอจากผสมผส

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรกษาเฉพาะ : ใหสารนำา และเกลอแรปองกน

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรกษาเฉพาะ : ไมใหยาปฏชวนะในพาหะ • ผมภมคมกนตำา ควรไดยา เชน Ciprofloxacin เดกใช Ampicillin หรอ Amoxy

มาตรการเมอเกดการระบาด : • ซกประวตการปรงอาหาร

ความเสยหายทอาจจะเกดขน : ในกรณทำาอาหารจำานวนมากและสขาภบาลสงแวดลอมไมด

มาตรการควบคมโรคระหวางประเทศ :WHO Collaborating Centres

มาตรการเมอเกดการระบาด :ความเสยหายทอาจจะเกดขน : โอกาสระบาดสงในพนทแออด สขาภบาลอาหารและสงแวดลอมไมเหมาะสม

มาตรการควบคมโรคระหวางประเทศ :• ตองแจง WHO• ตรวจพาหนะ เชน เรอ เครองบน ทมาจากพนทเกดโรค• ควรใหวคซนกนเมอตองเขาพนทระบาด

Shigellosis

ลกษณะโรค• ตดเชอแบคทเรยเฉยบพลนทลำาไสเลกสวนปลาย• ถายอจจาระเหลวปรมาณไมมาก ไข คลนไส และมโลหตเปนพษ (Toxaemia) อาเจยน ตะครว และกลามเนอเกรง• ลกษณะเฉพาะ อจจาระมเลอดหรอมกปน• หายไดเองภายใน 4-7 วน

เชอกอโรค

Shigella ม 4 สปชร คอ A (S.dysenteriae) เกด HUS ได B (S.Flexneri) เกดพยาธสภาพทขอC (S.Boydii) D (S.Sonnei) ทำาใหเกดโรคทเยอบลำาไส

การเกดโรค

แหลงรงโรค

วธการแพรเชอ

Fecal-Oral Transmission

12-96 ชวโมง- 1 สปดาห(เฉลย 1-3 วน)

รบเชอ ปวย

ระยะฟกตว

ระยะตดตอของโรคตงแตแสดงอาการจนกระทงตรวจไมพบเชอ ปกต 4 สปดาหหลงปวย ยาปฏชวนะชวยลดการแพรเชอเหลอ 2-3 วนความไวตอการรบเชอ• คนทวไป • มอาการรนแรงในผสงอาย คนออนแอ ขาดอาหาร• ดมนมแมปองกนได• วคซนกนและฉด ปองกนโรคได 1 ป

วธการปองกนมาตรการปองกน : • ใหสขศกษา เนนการลางมอ จดใหมทลางมอ• กำาจดอจจาระใหถกหลก ใชกระดาษชำาระแทนนำา• แหลงนำาดมตองสะอาด ฆาเชอดวยคลอรน• ควบคมแมลงวน• จดเตรยมอาหารใหสะอาด• พาสเจอรไรสนม

วธการปองกนมาตรการปองกน : • ควบคมคณภาพโรงงานเตรยมอาหาร• อนญาตใหจบและจำาหนายอาหารทะเลทมการตรวจสอบเทานน• แนะนำาผปวย ผฟกฟ น พาหะ ใหเขาใจสขวทยาสวนบคคล• สงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรายงาน : รายงาน Class 2• การแยกผปวย : ระมดระวงการตดเชอจากผปวย

และสงสย• การทำาลายเชอ : ในอจจาระและเครองใชปนเปอน• การกกกน : แลวแตละประเทศ• การจดการในผสมผส : ผสมผสงดปรงอาหาร• การสอบสวนโรคในผสมผส และคนหาแหลงโรค :

คนหาผสมผสโดยเฉพาะเกยวกบการปรงอาหาร ดแลเดก

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรกษาเฉพาะ : ใหสารนำา และเกลอแรปองกน

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรกษาเฉพาะ : ใหสารนำา กรณรนแรง

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรกษาเฉพาะ : ให Tetracycline, Doxycycline, Furazolidone

มาตรการเมอเกดการระบาด :• รายงานทนท• ตรวจหาเชอในนำา อาหาร และผลตภณฑนม• ไมแนะนำาใหใชยาปฏชวนะ• เนนใหประชาชนลางมอ มอปกรณเพยงพอความเสยหายทอาจจะเกดขน : โอกาสระบาดสงในพนทแออด สขาภบาลอาหารและสงแวดลอมไมเหมาะสมมาตรการควบคมโรคระหวางประเทศ :WHO Collaborating Centres

Typhoid and Paratyphoid

Fever

ลกษณะโรค• ตดเชอแบคทเรยทวรางกาย• ไขสงลอย ปวดศรษะอยางชดเจน ออนเพลย รสกไมสบาย เบออาหาร ชพจรชา ไอแหง ๆ• ผปวยผวขาวจะม Rose Spots ทลำาตว• มอาการทองผกมากกวาทองเสย

Rose Spots

ลกษณะโรค• ผไมมอาการรนแรง อาการคอ ระบบทางเดนอาหารอกเสบ มไขแตไมมเหงอ ประสาทเฉอยชา มหหนวกเลกนอย มตอมพาโรตคอกเสบ ลำาไสเลกมแผล และทะลได• กอนมยาอตราตาย 10-20% ปจจบน <1%

เชอกอโรค

Salmonella Typhi และ Salmonella Paratyphi A และ

B

การเกดโรค

ปวยปละ 17 ลานคน ตายปละ 600,000 คน

แหลงรงโรคคน ปลอยเชอทางอจจาระ

ปสสาวะ

วธการแพรเชอ

กนอาหารและนำาปนเปอนอจจาระ ปสสาวะของผปวยและคนเปนพาหะ

3-60 วน(เฉลย 8-14 วน)

พาราทยฟอยด 1-10 วน

รบเชอ ปวย

ระยะฟกตว

ระยะตดตอของโรคแพรเชอไดตงแตสปดาหแรก จนฟ นไข

ความไวตอการรบเชอ• คนทวไป • เดกกอนวยเรยน และชวงอาย 5-19 ป

วธการปองกนมาตรการปองกน : • ใหสขศกษา เนนการลางมอ จดใหมทลางมอ• กำาจดอจจาระใหถกหลก ใชกระดาษชำาระแทนนำา• แหลงนำาดมตองสะอาด ฆาเชอดวยคลอรน• ควบคมแมลงวน• จดเตรยมอาหารใหสะอาด• พาสเจอรไรสนม

วธการปองกนมาตรการปองกน : • ควบคมคณภาพโรงงานเตรยมอาหาร• อนญาตใหจบและจำาหนายอาหารทะเลทมการตรวจสอบเทานน• แนะนำาผปวย ผฟกฟ น พาหะ ใหเขาใจสขวทยาสวนบคคล• สงเสรมการเลยงลกดวยนมแม• หามคนเปนพาหะปรงอาหาร• ปกตไมแนะนำาการฉดวคซน ยกเวนผเดนทางเขาพนท

ใหวคซนในกลมเสยง มทงแบบกนและฉด ให 1 โดส

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรายงาน : รายงาน Class 2• การแยกผปวย : หากตองนอนรพ.ดแลจนไมพบเชอในอจจาระ 3 ครงตดกน• การทำาลายเชอ : ในอจจาระและเครองใชปนเปอน• การกกกน : ไมมความจำาเปน• การจดการในผสมผส : ฉดวคซนไมมประสทธผลจงไมแนะนำาในผสมผส• การสอบสวนโรคในผสมผส และคนหาแหลงโรค :

ระบแหลงโรค คนหาพาหะ ผสมผส ไมควรปรงอาหาร

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรกษาเฉพาะ : ให Fluoroquinolones, Chloramphenical, Amoxicillin, Cotri

มาตรการเมอเกดการระบาด :• คนหาผปวยหรอพาหะ ซงเปนแหลงโรค• เลอกอาหารทสงสยเพอทำาลาย• ใสคลอรน• ใหวคซนกอนระบาดความเสยหายทอาจจะเกดขน : โอกาสระบาดสงในพนทแออด สขาภบาลอาหารและสงแวดลอมไมเหมาะสมมาตรการควบคมโรคระหวางประเทศ :• ใหวคซนสำาหรบนกทองเทยว• WHO Collaborating Centres

Foodborne Disease

Staphylococcus• ทำาใหเกดอาการทนททนใด คลนไส อาเจยน เปนตะครว ออนเพลย มกทองเสย เปน 1-2 วน• เกดจาก Enterotoxin ของ Staphylococcus Aureusซงทนตอนำาเดอด• พบไดทวโลก• แหลงรงโรคเปนคน และวว สนข สตวปก• ตดโดยการรบประทานจากการปนเป อน • ระยะฟกตว 30 นาท จนถง 7 ชวโมง

Staphylococcus• ไมตดตอไปยงบคคลอน• สวนใหญบคคลทวไปไวตอการรบเชอ• การปองกนเนนทเรองอาหาร การจดเกบ ผปรง

Clostridium Perfringens• ทำาใหเกดอาการทนททนใด ปวดทอง ทองเสย และมคลนไส ไมอาเจยน• เชอคอ Clostridium Perfringens• แหลงรงโรค คอ คน สตว เชน วว ควาย หม เปด• แพรเชอโดยการรบประทานอาหารปนเป อน• ระยะฟกตว 6-12 ชวโมง • ไมตดตอจากคนสคน• คนสวนใหญจะไวตอการรบเชอ

Bacillus Cereus• อาการเกดทนททนใด คลนไส อาเจยน บางรายมทองเสยและปวดทอง เกดไมเกน 24 ชวโมง• เกดจาก Bacillus Cereus ม 2 ชนด

1. ทนความรอนทำาใหอาเจยน2. ไมทนความรอน ทำาใหทองเสย

• เชอพบไดในดน อาหารดบ อาหารแหง• ระยะฟกตว 1-6 ชวโมง ในรายทอาเจยน และ 6-24 ชวโมงในรายทอจจาระรวง

Botulism

ลกษณะโรค• เปนโรครนแรง ม 3 กลม• Foodborne Botulism• Wound Botulism• Intestinal Botulism• ในทางเดนอาหารจะมออนเพลยมาก กลามเนอออนแรง วงเวยนศรษะ • อาการระบบประสาท ตามองเหนผดปกต ปากแหง กลนหรอพดลำาบาก

ลกษณะโรค• อมพาตชนดออนแรง หายใจไมได ทำาใหหยดหายใจ เสยชวตได• พบผปวยหลายคนทรบประทานอาหารรวมกน

Clostridium Botulinum ชนด A, B, E

เชอกอโรค

การเกดโรคเกดจากเกบอาหารไมไดคณภาพและเกดจากกระบวนการผลต

แหลงรงโรคพบในพนดน และปนเป อนจากผลตผลดานเกษตรและนำาผง

การตดตอของโรคเกดในอาหารทไรออกซเจน เชน อาหารกระปอง อาหารหมกดอง การทำาใหเคม หรอรมควนระยะฟกตว12-36 ชวโมง

ความไวและความตานทานโรคคนทวไป

วธควบคมโรค• ควบคมมาตรฐานในขบวนการผลต• ใหความรกลมแมบาน• หากมความผดปกต เชน กระปองบวม ไมควรกน• ความรอนทำาลายเชอไมได

มาตรการปองกน : การควบคมผปวย ผสมผส และสงแวดลอม• การรายงาน : รายงานทนท• การแยกผปวย : ไมจำาเปน• การทำาลายเชอ : อาหารควรทำาลายโดยตมและฝง• การจดการในผสมผส : ผรบประทานควรไดรบการลางทอง• การสอบสวนโรคในผสมผส และคนหาแหลงโรค :

ซกประวตคนหาผปวย

มาตรการเมอเกดการระบาด :• หาแหลงอาหารทเปนแหลงโรคความเสยหายทอาจจะเกดขน : ไมมมาตรการควบคมโรคระหวางประเทศ :• อาหารสงสยอาจถกสงไปอยางกวางขวาง ตองรวมมอกน

งานกลม• แบงกลม 6 กลม • เขยนชอสมาชก• ทำากรณศกษา ใหเวลา 10 นาท