Cu gy ton tp!(Ngun: Su tm)T in.Tn chim:Gi l Cu t ( v b con y thy cu hay xung t n).Hnh th:Ht cm trn c c l u cng gi l cm: trong c cm trn, cm vung v cm ht ma...v cm n xp th no th c cch gi ging nh vng khc nh xp 1 hng hay l 2 hng....chn, mng, cnh, c,.....u(kiu u - mt - m - ch dm...)---Kiu u:u bi (u trn):u c hnh dng trn.u x:nh u hi bng, trng vung v gc cnh.---Mt:Mt su (mt ng):

INCLUDEPICTURE "http://ca8.upanh.com/15.254.19529050.27c0/04744771111.jpg" \* MERGEFORMATINET

Mt li (mt l):

---M:M inh:M thng, nh v di.

M qup (m qup):Phn tru ca m trn di hn bnh thng v qup xung.

---Ch dm:Ch dm (ch m, ch mt):Ch dm l mt dy lng c mu m (en) ko di t mp m (c th t trn mp m) n khe mt.

C th rt m.---Kh cm (bng cm):L ton b phn din tch c bao ph bi lng cm.

Kiu cm.Cm cao:Kh cm ko cao ln pha gy (t).

Cm sa:Phn y kh cm rng, hai gc y trng vai, sa xung c...

Cm n (cm chic, mt dy...):Cc ht cm xp thnh tng hng mt r rng.

Cm i (hai dy...):Cc hng cm xp ngay ngn theo hng i.

Cm lon:Trt t cc ht cm ln x65n, khng theo hng li nht nh...Lin hon:Kh cm ko rng, gip vi nhau...---Kch c:Cm sn (cm n, cm ln...):Ht cm ln...

Cm tm (cm vng, cm nhuyn...):Ht cm nh mn...

Cm nt:Cc ht cm v nt...---Hnh dng:Cm vung:Ht cm vung vc.Cm trn:Ht cm c hnh trn hay ovan.---Mu sc.Cm la (cm vng):Ht cm c mu vng sm, sc la..

--- Lng quy:Lng quy:l lp lng xp tng lp t nh cho n ln, bao ph bn ngoi cnh.

Chm b (im quy...):L nhng chm nh nm gia v c mu sm hn thn lng quy, hnh mi mc. Mi ch cu gy c chm b m - nht khc nhau.

Quy trn (Quy my c, quy bu...):Lng quy mp mp, no trn phn ngn. Quy trn thng i viim b: tc chm b ln c mu sc m (trng ging ht b !??????).

Quy liu (quy me...):Lng quy c hnh dng thon di, phn ngn ko no trn nh quy bu. Quy liu thng i vichm kim:tc l chm b nh, c mu nht.

Quy ch:Phn ngn lng quy ch lm i. Thng thng mt ch cu gy ko c quy ch, hay rt t. Nhng i khi c nhng ch quy ch rt nhiu.

---Lng phao:

----ui:-ui xe:

- ui vt:

---Vy giao long + Bch ( hnh nh c c vy ch.. Hihi).

---Gin cnh:

i sng sinh hc ca chim cu gy***

M t: Cu gy (Streptopelia chinensis tigrina) l loi chim c trung bnh c trng lng t 160 n 200g. Con c v con ci c lng u mu xm tro, gc c c vng lng en chm trng. Thi k sinh sn con c vng ny ni ln rt r ngi ta gi l cm. Lng v mt trn cnh lng m xm hung nht, ngc v bng xm pht hung. Mt di ui c mt lng ui mu trng. M en, mt mu vng cam hay nu , gi tm.Phn b: Trn th gii, cu gy phn b Trung Quc ( ng Nam Vn Nam v ton b ng Nam Trung Quc), Lo, Campuchia, Thi Lan, Mianma, Malaysia, Xumaka v Vit Nam.- Vit Nam, cu gy phn b hu ht cc tnh min ni, mt s tnh vng ng bng v ven bin ca nc ta khng xa ni trng trt.Ni sng v sinh thi:Cu gy l chim nh c, i thnh n 5 n 15 con v c khi nhiu hn na, quanh nm khng i xa vng lm t ca mnh. Chng thng cc di rng cy bi, rng th sinh ven ng rung, rng nng ry v cc bi cy, bi tre quanh vn lng v c trong thnh ph. Khng gp cu gy trong rng su.Sinh Hc-Thc n:Thc n chnh ca cu gy l cc loi ht qu, qu cy, ht c v ht cc cy lng thc nh la, ng, u xanh, u tng, lc, vng,... khoai lang, sn. ngoi ra chng cng thch n qu a. Nhiu khi trong diu v d dy cn thy mi, u trng cn trng v rui nhng.-Sinh sn:Ti thng 2 hng nm, con c tch khi n v cng vi con ci ghp thnh tng i. Con c, con ci theo nhau i tm ni lm t. Sut thi gian ghp i con c gy rt nhiu. Con c v con ci cng hp lc xy t. T cu gy xy rt n gin, t cc chc cy kn o nh cy dui, bi tre, cy vi, nhn, gng,...T ch l nhng on thn c kh hay cc cnh que nh an li tha tht trng khi ri lot qua.Mi la cu gy 2 trng, v trng mu trng ng. Kch thc trung bnh ca 1 qu l (27,6x21,8mm). C chim c v chim mi cng hp lc tham gia p trng. Chim c thng tham gia p trng vo bui tra v chiu. C khi ang p, chim c vn gy. Thi k sp n, con mi p thng xuyn hn. Cu gy con mi n c nui bng dch "sa" tit ra t diu b m ging nh b cu nh. Sau mt tun l chim non c nui gim trng lng v tng phn thc n bng go, ng, u, cn trng.Cu gy con mi n cn yu t v tri qua thi gian chim b m chm sc, khong 1 thng mi c kh nng bay khi t i kim n cng b m.-Tnh trng hin nay ca n chim gy trong t nhin:Nhn chung chim cu gy rt ph bin nc ta, nhng do mc sn bn cc a phng m s lng ca chng nhiu t khc nhau. Nhiu vng Ty Bc, ng Bc nc ta nh Lng Sn, Tuyn Quang, Bc Cn, Thi Nguyn, Qung Ninh, Ph Th, Vnh Phc,... v mt s vng thuc Bc v Trung B do sn bt ba bi nn s lng cu gy nhiu ni b gim nhiu.

V sao chi chim gy li hp dn th?***

V sao chi chim gy li hp dn th? C ngi c i khng chi mt loi chim no khc ngoi chim gy. Nu c ch nui vi con cho n vui ch chim gy vn l chnh. Loi chim no c coi l c trng ca ng qu Vit Nam vi ly tre lng? l chim gy. C c gi nm nay gn 90 tui vn c ti 30 lng gy ai hi cng khng bn. C ngi tr nhng cng c ti 20 lng gy.Ti thy ai chi chim gy ri v hiu chim gy ri gn nh khng b chi tr trng hp bt kh khng thi.Di y ti xin a ra mt vi l do mi anh em ng gp thm.1.Con chim gy l loi chim khn. Nui gi khn theo kiu chim gi c bit chim nui non ln rt qun ngi. Nghe ting ch t xa n g cho thm ch l ting xe. C con chim nh ch gi nh ai n n cng g m ln. Trm vo nh l ht hi hi...2.Chi chim gy l mt th chi c truyn c tnh tip ni nhiu th h. T cch nh gi con chim, cch chi, cch thi chim...ti ci th ngi ung tr, nhm r nghe chim...3.i tng chi v a im chi cng phong ph a dng nht. i u bn cng c th gp ngi chi chim gy d nhng ngi ny a phn rt kn o...4.K thut nui chim gy tuy n gin nhng cng rt a dng v cu k. T cch cho n, ung, chm chim, by chim...ti s phong ph v p ca cc kiu lng chim gy t trong Nam ra Bc, t c ch kim...5.Ngh thut nh gi v phn tch m thanh, ging iu ca con gy v cng th v v su sc.6.Th i gc cu. Ch xin c kt qua cu ca dao. i c bn ci nguLm mai, lnh n, gc cu, cm chu7.D bn l ai, d bn bao nhiu tui, bn nui cu nhiu hay t th tm hiu con chim gy bn phi lm c i v n lun lun hp dn, phc tp m khng ai c th nm bt ht c.Trn y l mt vi kin ch yu ca ti. Ti khng dm phn tch ra nhiu v trnh v thi gian c hn. Mong c phn hi t cc bc chng ta cng nhau lu gi v pht trin c th chi c truyn ca cha ng8.Nui chim cu l mt th chi tao nh, dn d v phong lu. Ngi nui chim cu thng l nhng ngi c tm hn ngh thut v hng thin . Bnh thng ngi ta thng cho rng chim cu gy hnh dng khng p v ting gy n iu, nhng nhng ai am hiu v am m v n th thy khng phi nh vy. Nhng ci hay ca ch c nhng ngi nui n mi cm nhn ht c v kh c th din t ra bng li ....Vi sao chi chim Gay lai hp dn n th ? C chi i ri Bn s c cu tr li chnh sc nht.

Chim cu Cm K thut, Ngh thut, o chi.***

Ni v K thut, Ngh thut, o chi th ngh chi no cng c. V nh chi c th k th cng cn phi gii k thut, ngh thut v bit o chi th mi tr thnh i kin tng c. Hay nh th th diu cng c k thut, ngh thut v o chi ring ca n. Ngay c vic ung tr, con ngi cng c kt c k thut, ngh thut pha tr, ung tr snh iu, thanh thot n mc n tr thnh o tr o... Cht ngh v ngha ca 3 t K thut, Ngh thut, o chi ca ngh chi chim cu cm, xin mo mui c vi mn. Ng nh khng phi, xin c b qua.K thut nui chim cu cm l g? l cch thc, phng php, k nng, thm ch l k xo trong vic chn la, thun dng, chm sc, tp luyn, by bt ca ngh chi chim cu cm. Gi l k thut bi xut pht t kinh nghim, ngi i c kt gn nh thnh cng thc ngi khc tham kho v vn dng.V nh k thut nui cu cm con, thun cho n ghin ngi treo trc ng hoc trong phng khch s khc vi k thut thun nhng con cu cm gi dn, by bt t thm sn cng cc thun thnh cu mi.- Hoc k thut thun nhng con gy ging ng khc vi cch thun nhng con gy ging kim, ging th, nhn sc lng l bit n gy ging g, nhn tng t, iu b l c th on c con chim hay hoc d. (c c mt khoa tng s v loi chim cu cm).- Hay l k xo khc phc tt xu cho nhng con chim gi chng, tung lng, xoi lc. ang u vi chim ngoi ng, gia chng b li (khng bn, khng mn, khng bit cch gi chn chim ngoi u cho ht nc, ht non, lm cho con chim bn ngoi chn nn b i).- Ngoi ra cn c k thut ch to, s dng mt cch thnh tho cc loi by.+ Vng, vng v vng Tt c nhng ci gi chung l k thut.C th c n hng ngn, hng vn k thut trong ngh chi chim cu cm. Ni th thy n gin th, nhng khi i vo c th, thao tc, k nng ca tng k thut th n a dng, ngc ngch v cng tn, phi khng cc lo huynh?Ngh thut chi chim cu cm l g?- Mt khi ngh nhn tng tn k thut, c mt b dy kinh nghim trong ngh chi, t n trnh thng tha v k thut nui chim cu cm th lc ny k thut khng cn n thun l k thut na m n tr thnh ngh thut. Ni theo cch ni ca trit hc c ngha l qu trnh tch lu v lng chuyn ho v cht. Tht vy, s rnh r, thng tho, cao cng v k thut chnh l im lm nn ngh thut chi chim cu cm.- Ni cch khc nu nh i vi k thut, ngh nhn ch mi quan tm v k nng nui chim cho tt th i vi ngh thut i hi ngi chi hng n mt trnh cao hn, l ci p, ci hay trong ngh chi.o chi chim cu cm l g?C th ni ngay l tinh hoa, l tt nh ca ngh thut, ca ci p, ci hay trong ngh chi. Lc ny, khng phi ngh nhn chi chim cu cm ch c gii tr, c thng thc th vui tao nh l nghe ting gy, ging thc, g v nhng pha u ca loi chim cu cm m qua ngh chi c rt, chim nghim s i. Hnh nh o chi chim cu cm cng cho con ngi c c nhiu trit l sng ci nhn gian. Tng nghe c nhn truyn rng: chi chim cu cm c th rn da nhiu c tnh ca ngi chi, nht l rn ch Nhn, ch Tr, ch Tn, ch Tm y l chnh o! V nu qu ng nh vy th ch thc y l mt o chi cng cng phu, cao thng, tao nh, b ch lm. Nhng hnh nh nu ai qu ham chi th d thng b mch lng cc mnh ph phu nhn nh th phi?Th chi chim cu cm m khng thy c ci hay, ci p, ci qung i ca ngh chi, khng bit coi trng o chi, li i mc cc tt nh: k, lng gt, n thua, cay c th ch th l t o ri. Tht khng nn cht no! C phi vy khng qu v?- Thnh tht xin li nhng ai bt ng quan im, nhng xin cho ti tha tht mt iu: th chi chim cu cm m xi li rp th cm go qu, phi ngh thut qu. Con chim bn ngoi dnh vo li khi n khng kp ct ln mt li trn tri th qu l oan c lm thay. Hn na, vi ci li rp dit chng ny, chng chng th chy, ci th chi chim cu cm ch cn li nhng con chim mi u vi nhau, lm g cn chim rng m u!- Thit ngh: l ngh nhn chi chim cu cm th khi c iu kin nn t tay i by chim rng. Hy nn dng cc loi by c to ra th u cho cu mi vi con bi bn ngoi. V c chng kin chng u mi th, mi sng, mi ngh thut. Qua mi c th tuyn chn c nhng con chim va gi li m nui, m thun dng cho n thnh ti. ri nu c bng hu no cng s thch v tm u hp th ly lm k vt thm giao, tri k. Khng bit c phi l o chi hay khng?+ c tn mt xem con chim mi u vi con bi bn ngoi, ta mi thy con mi bn lnh n mc no, vn v, nc non, thao lc n mc no hay l cn nhng nhc im no i hi ta phi tip tc thun sa trong thi gian ti Cn con bi ngoi rng trc khi nhy vo by (tc l lc chng xp l c nh ), chng thng t t tip cn i th. Qu trnh tip cn t xa n gn y c th din ra trong thi gian ngn hay di l tu thuc vo con chim bi ngoi khn hay ngu, hay hoc gi, thng thng hai con u vi nhau mt vi gi th con bi bn ngoi s xut chiu cui cng l nhy vo ko th nh xp l c vi con chim mi, lc ny l lc con bi b sp by. Nghe n c nhiu con bi cc hay, ngh nhn mt rt nhiu thi gian phc cho con chim mi u ht ngy ny qua thng khc m con bi khng chu nhy vo nh xt l c, chng ch ng st bn ngoi phun chu, nh ngc, tr ht ti ngh vn vp vi con chim mi, lm cho nhng k c ci th gc cu lm lc phi tht tim ra ngoi, mt n, mt ng, lao tm kh t ri chu ci ting l Ngu trong 3 ci ngu i. cc bn c th hiu r hn mt s c im v ting gy ca Cu gy mi cc bn tham kho mt s nh ngha thut ng cc a phng hay dng di y:V nc:Gy rao: M phng: Cc c cucu./ C ni cn gi: gy gi, ba, b, ging/ Chim thng gy kiu ny khi ng mt mnh nh mt hnh thc ln ting cho nhng con chim xung quanh bit lnh a ca n. C chim b hai ting sau Cc c cucu cu gi l hu i (b i) hoc hu tam, hu t.. ting gy rao thng ln v khoan thai.Ngi nui chim quan nim chim c ting rao cng to cng tt.Thc: Cc c cu, Cc c cu./ Gy trn, gic/ Sau khi gy rao, c ch chim khc trong vng nghe thy v gy li, chim bt u gy nhanh hn, lin tc, gong gic gi hn nhng nh hn gy rao/ Chim thc cng nht cng tt.L:Cc c cu, Cc c c/Chu, nhu/ giai on cui ca gy thc chim chun b chuyn sang g, hoc g rc, ting thc nghe ting cao ting thp v nhanh hn nhiu/ C chim c nc l, c chim khng, cng nhiu l cng tt.Dm: Cc c cu, Cc c: Cc c cu, Cc c / Lo, km mt me/Ting gy giai on chim ngoi xung trn, chim thc mt ting hoc vi ting th g km mt ting/ Con no c nc gy ny nhiu th rt hay, rt nhiu con mi bt chim ngoi nc ny.G:Cc c, Cc c/ Gr/ Giai on chim u i mt trc tip/ Chim g cng nhiu cng tt v y l nc chnh chim ngoi nhy by.Sa cu:Chim nm st xung lng, gy nh, git git i cnh../ Sa cu my cnh/ Sau khi g m khng thy p ph, nhiu con chuyn qua sa cu/ y l nc d rt tt, hay bt c chim non hoc gi chim ngoi li ti u cc nc khc.G rc: Phng/ Nc g c thc hin ngay xen ln vi thc khi thy ting ba ca chim ngoiu:l s tng hp mt cch hp l cc nc trn.Cc nc Rao, thc, g rc c gi l cc nc u. L dm, g, sa cu l cc nc cui, ngoi ra cn c vp, c lm

Ging:Ging th: Ging nam trm/ C th rn, th sm (vang, bu, gm,..)Ging ng: Ging nam trung/ C ng trn , ng vangGing kim: Ging cao, the th nh ging n/Thng thng t c chim no c ging n, thng pha tp gia ging ny v ging kia, chng hn Th pha ng, ng pha th, th pha kim Ngi nui thng thch ging th hn.

Tp tnh:- Bn: S dai dng ca chim khi u/ Chim cng bn cng tt.- Chi lng: ang u na chng th b gy, tm cch tro lng ra vi chim ngoi/ Tp tnh ny rt d, lm chim ngoi s lng, t khi nhy by d chim mi u rt cng.- Ph thc: Khi n hay dng m mc thc ra ngoi/ Tnh ny khng nh hng my ch hi di nh.- Ph lng: Chim t ng yn, hay l lc, thng tm cch ph lng ra ngoi/ D h lng, lm ch bc mnh.- Ni: L chim mi ang cng, ang sung sc/ cng ni cng tt.-Tu theo a phng v tu mi ngi c th c cc thut ng khc v chim gy, trn y ch l vi thut ng n gin cc bn cc min d hiu nhau hn khi ni v cu gy.

Phn loi ting gy chim cu***

M t ting chim bng ch th rt kh hiu nhng khi nghe v xem chim mi thi u th mi thy ci th nui v i by chim gy.+Gy gi:y l ting gy lc sng sm, bui tra hoc chiu. Ging gy ny anh em ta vn gi l b. Cc cc cu, cu l gy . Cc cc cucu cu l b hai v..v.. Tt c chim gy c trng v mi u gy c kiu ny. Nhng con gy gi Cc cc cu, cu (4 ting) l phn nhiu, ngi ta coi nh gy gi ting cn nhng con gy gi cc cc cu,cu, cu (5 ting) th coi l tha 2. Tiu chun ny ko quan trng nh gi 1 con chim hay hay ko.+Gy trn:y l ting gy m cc ngh nhn, hoc ngi chi chim gy c kinh nghim dng nh gi con chim hay d, thngchim trngmi gy kiu ny nhng cng c nhng con mi sp nui nht cng gy ting trn nhng ting nh v khng sung. Mt con chim gy c nh gi l chim hay khi phi c :chu, lo, vpnhng rt him con gy no c c chu lo vpS cu my cnh:Khi gy trn chim nm xung sn lng v my nh hai cnh v gy: c cc cu, c cc cu lin tc c khi hng gi ng h.+ Chu:L khi gy trn sau ba ting cc cu cu th tha hi v thm 1 ting cu rt nhVD: Cc cu cu, Cc cu cu..cu, Cc cu cu..cu+ Lo:L khi gy trn sau ba ting cc cu cu con chim gy thm 1 nhp cc c c hoc cc c gn ging vi ting g nhng nhanh hn. VD Cc cu cu, Cc cu cu Cc c c. a s chim thnh thong mi ra lo rt him con c lo dm tc l gy Cc cu cu, cc c c, Cc cu cu, Cc c c lin tc.+ Thc trn: Khi bi nhp tn cy m n c cc cu, cc cu ...hoi gi l thc trn, ch ny ta phi xem n c thc dn hay khng! (thc dn l ting sau nhanh hn ting trc, cng lc cng tng tc, loi ny dng c) cn nu n c u u mt ga th ta loi b, chi nghe bun ng lm.+ Km mc me:C con gy c c cu, c c ; c c cu, c c ; c c cu, c c ...loi ny gi l km mc me, nn chn nui.+ km i:C con li c c cu , c c , c c ; c c cu , c c , c c ... thc mt ting g hai ting th gi l km i. Cn thc mt ting g ba ting th gi l km ba. Loi ny nn bt m nui ... khi gy u vi con bi nghe ghin.+ Km bo:C c cu, c c, c c, c c, c c, c c .... thc mt ting g c dy gi l km bo ... loi ny nghe khi ch, bao nhiu cng khng bn.+ Km dm:C thc hoi lu lu g mt ting gi l km dm, nghe khng .+ Vp:Khi gy ting trn t nhin con chim ngng nh b ai chp ngang c hng sau li ln ting trn bnh thng. Vd Cc cu cu, cc.,cc cu cuG:Chim trng g chim mi hoc nh nhau. a s chim thng g: c gr. Nhng c nhng con chim g ngt ra thnh 2 nhp trong cng 1 hi g: C gr..c. G kiu ny gi l gchng unghe hay hn.

Phn loi m trong ting gy***

Ting gy c th chia lm 2 loai m chnh.+ Th 1 lchim gy c ting Th c ngha l ging trm, m,(m thanh tn s thp)+ Th 2 lchim gy c ting Ci c ngha l ging thanh, cao (m thanh tn s cao)Cn chim gy c ting gy gia 2 th ging trn l gi l ting Pha(Th nhiu Ci t gi l Th Pha hay Ci nhiu Th t gi l Ci Pha)- Thng thng cu gy ting Th bao gi cng gy chm ko nhanh nh ting ci v hay c Dt v Chu- Cn cu gy ting Ci hay gy nhanh hn v ra nhiu ting Nhu v VpThc ra chn c 1 con cu gy hi cc tiu chun trn tht kh, mi con mi ging chng con no ging con no, con chim hay chi c l con chim gy c ting v luyn ly nhiu ging ln cao xung thp ng gy n iu ging u u l chim chi c.M chim cu gy thng th chim gi mnh by v nui d c hi vt v thun n lc u nhng v sau ting gy ca n hay, bn v n nh hn chim nui non.Chim nui non ln ting gy ca n thng ko bn, tht thng (VD chim gi gy u (gy trn) lin tc t khi ang gy u chuyn sang gy gi ch chim non nui ln ang gy u 1 lc li chuyn sang gy gi v ting ko bn, c bit cu gy non nui ln khi gp con gy gi nh by thng hay chu thua ting gy h con gi gy u cng l im ting lun thnh thong mi m mm gy gi vi ting)By gi m kim c b cu gy hay c nhiu ting c cc cht gingTm v mo mui cho sinh ng thiTh 1: c th (ging ht ca s ngh s u t Trung c)Th 2: c ci (ging ht ngh s nhn dn Thu hin)Th 3: Th Pha (ging ht ca s Nguyn Phi Hng)Th 4: Ci Pha (ging ht ca s M Tm)V ging gy ca chim cu theoVit chng:Chim Cu c c thy 5 ging l ging Trn, ging Mt, ging Hai, ging Ba, v ging C lm.-Ging Trn: Cc cu cu ( mi ln gy ch tht ra ba ting n gin, ct ngn).-Ging Mt: Cc cu cu...cu ( c thm mt ting cu hu dng sau, nghe hay hn).-Ging Hai: Cc cu cu... cu cu ( c thm hai ting cu hu ng sau, nghe cng hay hn).-Ging Ba: Cc cu cu... cu cu cu ( c ba ting cu hu ng sau, nghe cng hay hn na. u m c con cu rng gy hay nh th ny th d c xa xi cch my, ngi gc Cu cng m n bt cho bng c, v y l chim qu kh tm).-Ging C lm: Con chim ny gy ging khi th ny lc li th khc, ting n x ting kia, nghe khng ra lm sao c... ch c em tht m thi.Nghe ging chim Cu gy xong, ta cn phi xem ci m ca n hay d ra sao na. y l mt vic cc k kh khn m ch nhng ngi lo luyn trong ngh mi phn tch c k cng, d l tai h ch mi nghe pht qua. Cn ngi mi vo ngh th chc chn khng ti no hiu ni.Ging chim Cu gy c bn loi m chnh: m th, m ng, m son v m kim.-m Th: Chim gy c m th th ging trm, ging ny c nh gi l hay nht. Trong m th cn c nhiu m khc VD:1/Th ng: m trm ngn vang nh ting ching cng.2/Th bu: m trm m m to ln.3/Th sm: m trm m rn nh ting sm.4/Th d: m trm m r r n non nh ting d gy.5/Th gm: m trm m dn ging nghe nh gm gh trong c hng.-m ng: Chim gy c m ng th ting ngn vang. m ng cng c nhiu loi nh sau:1/ng pha th (m ngn vang nhng li trm trm).2/ng pha son (m cng lc cng ngn vang).3/ng pha kim (m cng lc cng nh, nhng vn vang xa).-m Son: Chim gy c m son, c ngi gi l m chung, v ging chim ngn vang nh ting chung rn, nghe c v hng trng, oai v. m son cng c nhiu loi nh:1/Son pha ng (m to m rn vang nh ting sm).2/Son pha kim m khi u rn vang nh ting chung ngn, nhng sau c nh dn...).-m Kim: Chim gy c m kim th ting nh v vang xa. Trong m kim cng c nhiu loi nh:1/Kim pha son2/Kim pha th3/Kim pha ngMun phn tch mt ging chim cu tht chnh xc khng phi l chuyn d dng. Ai hiu thu o c iu ny chc chn ngi s gp nhiu iu th v khi lng tai nghe chim ang gy. n y, th chc chng ta khng cn ngc nhin nhiu khi bit ti sao ngi ta li c th say m nui mt con chim c b ngoi khng sc so ny n th!....V rng, chn c con chim mi va , nhng c im u vit k trn u phi l chuyn d. i khi trm con, hoc ngn con mi c mt! Chc g trong mt i ngi c th chn c cho mnh mt hoc hai con m nui? Do , gi tr con Cu mi tt nht cng na lng vng, nhng ngi ta v qu qu n n ni c ngi d ngho, nhng ai mua vi gi no cng khng bn, th "sng nui cht chn", i khi h cn dm em thn mnh bo v cho chim.

Nhng ng nhn v ging th ng!***

- T khi mi chi chim gy v cho ti tn by gi mnh nghe nhiu ngi ni v ging th ng ca chim cu. Phi ni l cc k a dng v cc k phc tp. N c bao trm mt bc mn "huyn b" m hoc ngi chi chim cu. i khi n lm ngi chi chch khi qu o ca ci"O CHI"m anh em phn tch trn. Kin thc cn hn hp, hiu bit cn nng cn nhngti cng xin ng gp cht kin hu gp phn lm sng t phn no nhng ng nhn v ging th ng, mong c ch gio. y ti xin php ch tp trung vo "nhng ng nhn v ging th ng".1. Th nht: Ging th ng qu him gn nh khng c!ng l him tht nhng cng khng phi l khng c. Khng phi con chim th ng no ging cng ging nhau. Nhiu ngi c con chim th ng ( y ti xin php khng nh gi th no l th ng, th ng nhiu hay t, th ng kiu g...) ch v vy m ly y lm t c coi chim ngi khc l "c rc" ht th tht l "thin cn".2. Th hai: Ging th ng l hay nht, chim ging th ng l chim hay nht!Quan nim ny li cng sai v ba l do:Th nht: C th ng th c Ci ng, Kim ng...( y c th cha ng vi cch gi ca vng min...mong anh em thng cm). Cng qu v him nh th ch khng ring g th ng.Th hai:Ngoi m ng ra cn rt nhiu loi m khc cng rt hay v him c nh rn, bu, sm, i, nh,...Th ba:Chim hay phi l chim tng i ton din ( y ti b qua yu t "b" chim v nh gi tng i ch khng cu ton) ch chim ging hay m "bi bn" km v mt s yu t khc na km th cng ch "h" k no "cng lc" yu thi ch ngi hiu v chim cu th l " b".3. Hin nay khng c chim th ng trong tay ngi chi:Xin tha vi cc bc l c tuy khng nhiu lm nhng cng khng v th m qu him. Hin nay theo nh nh gi ca c nhn ti, ti bit c khong 12 con chim th ng (tt nhin mc "ng" th no li l mt chuyn).4. Chim th ng lm mi th tuyt vi:Xin tha cu ny cng sai nt d sai khng nhiu. V sao? V ti cht ging th ng ca n ch sao. cc bc bit v sao? Ting hay m lc yu khc g c mang ru...Hi hi.C ngi bn con th ng i c p m vi ti l "hay lm, bi bn lm" lm ti "tc". Th l ct cng t mnh tm kim lai lch con chim . n khi tm ra ch c mt t" tht vng v khoc lc". Con chim "trn tut"..hi hi.Chim th l mi hay lm sao c? hi hi5. Th nm: Th ng nghe mt ln nh mi...Ci ny cng sai nt. V sao? V cc bc b nh hng ca nhng nh vn "km hiu bit v chim gy" nhng cng b nh hng bi "huyn thoi" v "th ng" vit nn. Cc nh vn ny cng s dng tr "tng tng" vit cng vi kin th "xo" c khi i nghe lm cc c. T m bo cc c ngy xa s km hn anh em mnh mt im l kh nng tm hiu v giao lu rng. My ng ny vit v ging "th ng" rt chung chung v thng v pht. Nghe tng hay hiu v chim gy ri c "nht hn nc c" th nm nh nghe em "kim cu" nh mnh n "bn" cho nga tai...hi hiNi nghim tc khi nh gi v chim cu bn phi phn bit hai loi tai nghe. Tai ca "th" v tai ca ngi bnh thng. ng l ging th ng ai nghe cng thch. T c i chim mt ci ng mt kim ng treo ngoi vn nh c gi h hng qu ln. Nhng ngi ny phi ni l "qu mt cc" nhng cc bc cc c nghe chim c ging ng bo hai con ny "ht" hay nht, ging du dng qu. Th mi bit l ci hay ca con ngi phi c "tiu chun" ca n. D nng dn hay b th tnh cng th...hi hi.Cn tai "th" ch nh nhng con chim "tiu chun" m thi.6. Th su: Mnh chng c "th ng" m chi u!Sai v my l do:Th nht:bn vn c th ng chi nu bn c tin. Theo mnh bit nu bn mua c con th ng "kh" th gi n rt cao. Tt nhin l phi mua ng thi im v nhiu yu t khc na. Cn a phn l "khng bn", "sng nui cht chn" d c ngi rt ngho nhng nu h hiu c "gi tr" ca con chim th "tin chng l ci nh g g".Hoc phi tr ci gi cao hn na. Cao hn bao nhiu th mnh chu.Th hai:nu kin tr nu gp c duyn th bn vn c c n c khi vi gi rt r nu ngi nui khng bit. Nhng kh nng ny l "trn gii" v t c xc sut n ri vo tay bn.KT LUN:- Chim rng ging th ng th rt him, nu c thm chu, lo, dm, vp,... g chng u na th cng v cng him! v chim ging ny thng rt tinh khn, khng d g m by c n nu mi khng ngon lnh.- Chim gy ging th ng thngrt tinh khnv sao? V nhiu l do:+ Th nht con chim ra c ging th ng kh chun phi c t nht 3-4 tui i th mi m, v th n s khn hn nhng con chim mi ra dng hoc c mt hai ma, sng lu ln lo lng m.+ Th hai: Chim hay cng nh anh hng phi "thin thi a li nhn ho".+ Th ba: Con chim hay thng b sn bt, va chm nhiu nn cng khn.- Chim th ng lm mi thngnh c nhiu ging chimng. V ging th ng c u im l hp dn v vang xa. Hn nhau cng m thanh ng m.Nh hin nay ti bit cha c con th ng no c t bi bn tr g vp ngoi 2 con chim ti c nghe ni. Con th nht Bc Giang: nghe ni (ngi ng tin cy). Con th hai trc tip nhn ca th by, c nghe ting qua khi con chim cha ni ch gi vu v. Th ni con chim ny c lo mt. C 2 l do ti tin. Th nht y l mi cung cp chim rut ca ti.Th hai y l con chim m khi ti nhn thy ln u ti b "m hoc ngay". Con chim p ton din. p cn i ch khng "ph" qu. Quan trng hn l n c qu tng. Nhn b thu ht. Ti khng dm hi mua v anh em chi vi nhau qu ngi ta thch ch nh mnh li i hi lm ngi ta kh x s. Tt nht c v t. Nu cduynn s tm ti mnh. Hi hi- Thc ra chim th ng li b mt nhc im ln. Bn bit l nhc im g khng? Nhc im pht sinh cng chnh t tnh qu him ca n. Con chim qu c o b nhiu qu s "khng hay".Theo ti nu bn c nh chi chim cu th bn phi tht v t. Mnh khng ni v tin m l v t trong "cch chi". Nu bn qu cht ch, cn o ong m th d c mua c chim hay cng kh m gi c chim lm.

Cm nhn v chim ging chim qua hnh dng bn ngoi.***

Xin tha trc l ngoi nhng c im v cm (nh, dy, nn en nhiu, cm vng nhiu,...), quy cnh nht, u (xp nh ngi lp), m inh, phao hoc phao xm (c ngh nhn khng quan tm nhiu n phao, thm ch chim mi ca bc ny vn c phao trng m khng l gii ni!, chn thp v to (nu c vy ngang th cng st bi), sc lng xanh xm (nhn nh c ph mt lp bi cm mc trng xanh v tuyt i khng chn con chim c sc st v nu nui n th n s giy n khi cht ch chc l khng thuc c n l con chim nht), hnh dng chim phi thun di, mt khng l m phi ng (nu khi mnh xch lng chim li gn m mt ca n lng en thu nh li, lng vng phn ngoi ra mt to rng ra th l con chim cng la y), u chim phi nh,...Theo kinh nghim hc c t cc ngh nhn th qua nhn nhn hnh dng bn ngoi chim ging th v chim ging kim c nhiu im khc nhau, y xin a ra nhng c im bn ngoi c lin quan n mt con chim th hoc chim kim m cc ngh nhn vng Thanh Ha cho l hay m nu ging ca n (kim hoc th)m khng c nhng c im i lin th cc c thng trnh v khng chn.+Chim ging th:Ngoi nhng c im trn ra cn phi c nhng c im nh, nh con hn, trng chim hn, chn di hn (nu chim th m chn thp, ngn l khng chn).+Chim ging kim:Th ngc li, chn cng ngn cng qu, mnh chim c u l tt nht, nom con chim rt to, rt b v.+Cng xin lu v khi nim chn thp:Chn thp l khi con chim ng, trng tm c th c h xung mc thp, chn chim di nhng khi ng n h thp song song vi sn lng lm nh l n chun b nm xung sn lng y... th vn c gi l chim chn thp.Ci g quyt nh ging gy chim cu.( l gii cch nh gi ging chim qua ngoi hnh c rt nhiu kin khc nhau, Bn nghe nh!)- kin th nht cho rng:C th on ging gy ca chim cu cm qua ngoi hnh, nhng ngi c qu trnh, c nhiu kinh nghim trong vic nui, thun chim cu cm th vic nhn ngoi hnh m on ging gy ca n c khi chnh xc t n 70, 80%. Thng th ngi ta on qua tng th ngoi hnh ca con chim, trong b cm cng l mt c im quan trng cc thy gieo qu. Vy cho nn mi c c mt khoa tng s dnh cho loi chim cu cm, song mun on ging gy chim cu cm (tng i chnh xc v c c s khoa hc, cn c mn gii phu hc) th khng phi t b cm trn c con chim m l t ci c ca n.Tht vy, ging ca con chim thanh (kim), hay trm (th), hay trung tnh chng thanh chng trm (ng) l do cu to ca thanh qun nm trong c hng ca n. V nguyn tc dy thanh to, di v chng th s pht ra m thanh trm (th), dy thanh nh, ngn v cng th s pht ra m thanh cao (kim), cn dy thanh khng di, khng ngn, khng to, khng nh th con chim th gy m sc trung tnh (tc ging ng). Thng th c v dy thanh ca con chim t l thun vi nhau. Ngha l c ln th dy thanh ln, c ngn th dy thanh ngn.Nh vy, ta c th nhn vo c ca con chim cu cm on ging ca n. C to, di th thng gy ging th, c nh, ngn th thng c ging kim, cn con chim c c qun bnh th thng l ging ng.Cn iu ny cng rt th v, lm sao ta thy c dy thanh trong c ca con chim cng hay chng Chu! Chnh yu t ny thng lm t trc my ng thy bi cu. Nh trn ni nu con chim c c to, di th thng gy ging th, nhng dy thanh ca n cng (cng ging nh ta ln dy n cng vy) th n s ra ging th pha ng, cn dy thanh ca n chng th chc chn n s chi ging th bu, th lm (thp hn c ting violonxen).T nhng im m ti va trnh by, bn cng c th p dng phn cho nhng con chim bi m bn cha c dp nghe n ct ting gy.Hi Hi on ng c 70% l qu t ri!.

* Tha cac ban kin khc cho rng.- Vng nu noi cht giong phu thuc vao thanh i thi qua ung ri, bi dy thanh i la b phn phat m ma lai...., nhng dy thanh i thi nm trong thanh quan lam sao oan c! Ti nghi rng cac ban ang c tim cach ly giai mt cach khoa hoc nht v s lin quan gia giong gay vi hinh dang bn ngoai con chim, nht la cai c thon thon, ti cung vy nhng cu hoi u tin c t ra la: dy thanh i la gi? dy thanh i la b phn phat m nm trong thanh quan (xin noi y khng phai la inh nghia khoa hoc v dy thanh i...hi hi) phai chng dy thanh i ngn thi phat ra m cao va dai thi phat ra m trm.... nh vy cac ban nghi rng qua ung con gi... khoan vi, hay xem xet 1 cy an guitare, tt ca cac dy u dai bng nhau, u c cng nh nhau, thm chi dy trm con c cng bi lc cng ln hn c y, ti nghi khng cn n lc ko cac ban cung cam nhn c iu nay, nh vy quy lut dai thi trm, ngn thi bng xem ra i u?? Quy lut ung hn cho dy thanh i la: mong thi phat ra m cao, day thi phat ra m trm, tnh cht ngn dai cung co epph nhng khng phai la yu t chinh....- Lai na, cac ban hn nghi rng a la cai dy thi phai dai, tc dy thanh i chay doc theo c, c dai suy ra dy dai va ngc lai.... co th ban chc nhng ti khng chc lm.... noi la dy nhng tht ra thanh i chi la hai manh nho nm ngang (lu y la nm ngang, khng phai nm doc) trong thanh quan, cn phn bit thanh quan vi khi quan, khi quan la ng th, ni dai t vom hong n phi, thanh quan chi la cuc phat m nm trn khi quan sat yt hu (cai cuc ma khi ta noi no tri ln tut xung trong c o...) nh vy iu co th noi hn la cuc yt hu to (c to) thi thanh i dai, ch khng nn noi la c dai thi thanh i dai, c dai thi khi quan dai, thc quan dai ch khng phai thanh i dai u nhe hi.hi...thc t khi m 1 con gia cm hay chim ra ban co thy cai dy nao chay doc theo c u ma dai vi ngn...h h ... c sc cht lin.** sc sc....Thi ra ti noi huyn thuyn nay gi cung chi khng cng nhn mt iu ma cac ban a cng nhn:"Chim gay c ngn thi kim, c dai thi th, c va thi ng m thi".* V kin khc li ni.- Cc bc quan st con nh ng cha nh?! Lc bnh thng n ch nhnh hn ngn chn ci ngi ln mt cht, vy m khi gp ma ro n gi bn tnh mi to lm sao,... U...O...M! ; U O..M! nghe phi bng hng chc ting chim gy th ng y ch, m r l nh ng ku th nhiu "ting ng" tht y ch. Vy th n c c im g lin quan n ting ku nh? Xin tha l c ! Quan st lc nh ng ku ta thy rt r lc bng ca n phnh to ln to thnh ci hp cng hng m, chnh c im ny lm cho ch ta c ting ku v i nh vy!Loi ch cng c hin tng tng t nh vy, ch c c ti ku nm hai bn pha di xng hm. Khi ch c ku, hai ti ku cng c vai tr nh ci hp cng hng m gip cho ting ku ca n vang xa,...- Mnh a hai v d trn y cc bc thy ci cu: "Trng c t i thanh" khng phi lc no cng ng v v vy nn mnh cng ng vi kin khng th nhn vo c chim gy m on n ging th hay ging kim c m cng mt lc phi cn c vo rt nhiu c im. Nu bo chim c ngn m gy ging kim, c di ging th th em cng khng cng nhn v hin nay em ang s hu hai ch mi c ngn nhng mt ch ging ci ng, mt ch ging th pha ng.- Vn l ciHP CNG HNGm m thi, vy th ci hp ny chim gy n nm u? kh cm ln hay b ni ln ci hp ny to hay nh? chim cu gy ging kim ng, ci ng hay th ng,...c nhiu ngh nhn khi nhn vo b cm, sc lng,... l mi ca chim gy phn: con ny gy ging g.Cc bc c theo di v chim nghim nh! khi chim cu gy hay g n phng c ln,... n y cc bc! Ci hp cng hng m ca chim cu gy my bc!* Li mt kin khc na.- m thanh; th theo khoa hc th ph thuc hai yu t, l tn s c tnh bng (hezt) v cng c tnh bng decibel (dB), S truyn thanh th ph thuc vo yu t mi trng. Khi chim gy ging cao (kim)th tn s cng cao, cn chim gy ging thp (th) th tn s cng thp. khi gy ting to th cng (dB) s cao v ngc li. Khi mt si dy n rung th s pht ra m thanh, nhng m thanh pht ra cn phi ph thuc mng, dy, di, ngn v cng ca si dy.... v d: si dy s mt th thng dng cho nhng m cao, v dy s 6 thng dng cho nhng m trm. Nu mt ngi no y c dng dy s 6 to ra m cao? vy c c khng? mnh cho rng c ch sao khng!, th nht mnh thu ngn li v ln cng hn th n c kh g u nhng cy n no chu ni cho s cng ca dy s 6 y cho c m cao? nn ngi ta ch to sao cho sn phm phi hp l v khoa hc.- Cn mt dng "pht" m thanh th hai, l Ci (thi ci), Theo nguyn l khi thi lun khng kh trc ht lun kh s i mt vng bn trong "bng" cy ci ri n mi thot ra ngoi bng mt ci l (ming ci) trc khi thot ra n s "ng" dng khng kh thi t ming vo v s "ng" ny s to ra mt ra m thanh..... v bng ci cng to tn s m thanh cng thp v ngc li....Vy khi cu gy, th n s thin v thuyt dy n hay l ci ci? theo mnh ngh th c hai, v dy n th tng trng cho thanh qun, cn ci ci th tng trng cho bu hi. Khi chim gy th trc ht phi ly hi cho y bu ( di c) ri p hi ra, lc p ra th thanh qun s rung nn hi lc ny s c mt tn s tng ng vi rung ca thanh qun ra ngoi to nn ting gy nn thanh qun v bu hi hai th ny khng th thiu mt c. Nguyn tc th rt n gin, nhng qu trnh gy, thc, dm, g... th khng n gin t no v n cn ph thuc vo s iu khin ca no vi thanh qun v bu hi, li, l mi v ming cng khng km phn quan trng.- Khi nhn con chim gy th lm sao bit c thanh qun di, ngn, mng, hay dy.... iu ny rt kh phi khng cc bc? Nhn nhiu anh c di (li) cng c th l kim, cng nhiu anh c cng c th l th bu.... c anh to con cng c th l th, nhng nhiu anh t xu cng c th m th bu mi cht ch.... nn khng ai dm chc 100% v on ging cho chim gy c... nn ta ch da vo sc lng, cm, m.... m on, tuy rng chnh xc khng cao, nu trng c 70% l gii lm ri. D g i na cng "trng" c phn no bi th trn din n ny mi c chuyn "bi" chim..... Ci g n cng c qui lut v trt t ca n, chng qua con ngi cha hiu ti, nn mi "hc hc na hc mi" l vy. V d con chim gy c con mt mu vng nht th khi u ch c sa cu my cnh l ci chc, n lm sao m g mit mi sng gi nh nhng con c mu mt vng cam cho c.

* Hay c ngi li ni.- Hy lin h vi c ch pht m ca con ngi:Li ni c hnh thnh bi s tham gia ca rt nhiu b phn trong c th. T v no, li ni ni tm c chuyn xung b phn pht m gm phi, thanh qun, hng, mi xoang, li, mi v rng. C quan pht m hnh thnh li ni qua 3 giai on: To m thanh (do s rung ca dy thanh - mt b phn ca thanh qun), cng hng (hng, mi, xoang) v phn tch m tit (li, mi, rng, mi) - to ra cc ph m, nguyn m ri to thnh t, cu.c mt s ngi b ct thanh qun, nhng ngi ta vn c th ni c bng ging ni thc m, bng cch dng thc qun pht ra m thanh thay cho thanh qun, v dng hng, mi, xoang cng hng m thanh v dng li mi, rng pht m,tuy ging ni yu hn bnh thng, nhng nh th c th chng minh khng c thanh qun th vn ni c.do theo ti ngh, chim cu cng tng t nh vy, thanh qun to ra m thanh, li iu khin tit tu, cn m trm hay bng l do b phn cng hng (gm c hng, l mi) ca chim quyt nh.

* V y na.- Theo kinh nghim ca vng Thanh Ha th vic nhn vo u, cm, thn mnh, chn, sc lng, mi v l mi th cng c th on bit c i phn con chim ging g cc bc !Nhng con chim u trn v to, cm vung to va phi v hi tha,... (c im ny mnh lin tng ti hnh nh khi n gy c phng tng i to, nhng cc bc lu l cm khng th y nh), thn mnh mp mp, chn to v hi di mt cht (cao chn nhng thp qun nu cc bc chn chim mi) th - xc xut rt cao l ch chim c ging th.- Nhng ch chim c u trn nhng nh, thn mnh va phi th xc xut ging kim rt cao.- Nhng ch chim c cm th (ht cm to v trng lp, nhn vo ta c cm gic nh nhng ht cm c rt nhiu si bng trng xp) th xc xut cng l chim ging kim.- Nu ch chim gy c cm vng nhiu th ging thng cao, ngn chung, nu trng chim na m li c cm dc nhiu, ht cm tha, kh cm ln na th rt d c ging th ng (Cc ngh nhn thng hay ni rng: chim cu gy c ging th ng th nhn vo b cm khng th ln vo u.- Chim u vung thng l gy (u pha trn bng phng nh ci sn bng ) nhng nu c hnh ch nht th thng gy tha (ci ny theo kinh nghim ca mnh thi nh), v trc y mnh cng c nui mt con chim gy b ba (6 ting khi gy gi) nn cng hay xem nhng con gy tha th c c im g khng v thy chim c c im ny xc xut gy gi tha ting cng kh cao.- Con chim nh, nhng rn chc, c mu lng th cng thng l nhng con chim c ging th!- L mi ca nhng con chim th mnh thy cng hi di v nh (hp).Mnh thng hay chn chim mi ging th theo tiu ch ngoi hnh nh sau: u qu mn (to, trn); mt lm; quy cnh dy, nht, u; chn mp, thp qun hoc vung chn (ring chim ging th m cc bc tm con no ngn chn l hi b him y v ta cng nn phn bit r rng thp chn (khi chim ng th trng tm c th h xung, ta hnh dung nh ngi cao chn nhng khi ng lun xung tn y), thn hnh mp mp (nom nh con ngan trng y,... hi hi) nu con no c c n th tuyt cn khng th phi di chim; cm nt, c dc, tha, c nhiu cm vng v tt nhin l phi c mu lng xanh ch na th rt t!Trong thc t i by chim gy, mnh thy rng c nhng con mi thng ch by c mt vi ging chim thi. V d nh con chim mi ging kim pha th kh lng m by c chim ging th, nhng chim mi ging th th li d dng by c chim ging kim,... Chim mi cy c ging th ng th rt tinh khn v bt c bi c cc ging khc nhau: t kim n th ch khng nh chim mi ging khc. V d nh chim ging th pha th ch bt c chim ging kim v ging th pha m thi, cn chim rng ging th bu, th rn, th sm,...th thng l potay.com!... Mnh thy trong thc t gn nh l nh th, con mt vn na l: chim rng ging th ng th rt him, nu c thm chu, lo, dm, vp,... g chng u na th cng v cng him! v chim ging ny thng rt tinh khn, khng d g m by c n nu mi khng ngon lnh cc bc nh!Mnh tng chng kin khi i by chim gy, c ln mnh ang by chim ging th bu, khi th bu ang u vi mi nhng cha chung cy, mnh can thip bng cch gi v di chuyn nh nhng theo hng: Mnh -> th bu -> lng mi v t kt qu l th bu bay di chuyn theo hng ch nh m mnh c gng vch ra cho n, nhng khi n chun b chung cy th n ht hong bay vt i, tm hiu nguyn nhn th ha ra trc c mt ch kim pha m thm chung cy trc vi mi ri v khi chim ging th ang ho hng n chin u vi mi th bt gp v s hi bay i,...Khng bit gi thit ca mnh c ng na khng cc bc nh!?

Cch chn la chim bi***

Phn bit chim gy c, ciTo ha sinh ra loi vt, nu khng phi loi lng tnh th phi c ging trng mi r rng, d c "c giu" hay " kh nhn bit" i chng na, th n vn c im khc bit cho ta thy v bit, a s loi vt con trng lc no cng p hn con mi, (loi ngi th ngc li, phi khng cc bc). Quay v con chim gy, ni thit v hnh th th y l loi kh phn bit nht.*** Phn bit trng - mi khi cn rng.- Mun chc n... cc bc nn theo di nhng con chim gy hay m cc bc "kt" t rng, nh phi chm ch tht k khi phi b ci nhm th n hn bit chng no, sau y l nhng kinh nghim ca ti vit ra cc anh em cng tham kho v gp .Nhng con trng, khi chung ci, th lc no ting n cng c gng gy u ting tht to ln t i phng.- Con mi th ngc li ting gy u c v nhng nhn hn nn c phn nh hn hot c khi khng gy g chi c m ch chuyn t cao xung v nhy, c con u o o, c con ch u s s, cn nhiu con im lng lun... nhng im m ta d nhn bit nht l khi ln nhnh th th hu nh chim mi khng g u, hot g mt hay hai lo ri nm lun nhnh th ra lng, cc bc nh nhenm trn nhnh th ra lngcn con mi th chuyn qua nc xa cu my cnh... hng ln th tu tu vi ting ri bi c tip din.... th chc chn 100% l nng.+ Nhng lm hng nht vn l v u chung cy c i, nu cy treo lc tha th cn d nhn bit, cn nu cy to, rm th rt d b lm hng, vy thng thng loi ny u dai nh a, nn lm cho ngi gc mt mi v d l l.... ri em mi nhy vo m c ng rng "trng qu" nhng ai c ng....+ Nu t cc bc cng khm ph ra, thng thng trc khi con trng nhy vo lp th t nht n cng g u c vi sc... ch t nhin nghe u khang khang ri sp lng "phch" ch c con mi g, chy ti thy mt em bay ra th cc bc nn xt li em no dnh by, cc bc nn chu kh chiu hay chuyn ti xch mi tr li ni y kim tra cho chc n.... C nhiu bc gp nhiu con bi hay, bt nhm con mi ri v k vi bn "cu", c nhiu ngi c nhiu kinh nghim nghe k tnh hung, v bit c a im ri s quay li "ht" em trng th tic lm.*** Quan st nh gi cu gy Trng Mi.Theo kinh nghim truyn li th khi cn nm nn chn con no thon ngi u hnh qu vi, con no u trn th l con ci.i vi chim trng thnh th c kh hn bi c chim ci v c u gy ging nhau c chng th chim ci gy b hn mt cht, song cng c nhiu trng hp ngi chi gp nhng con chim ci rt ni, gy gi, gy trn, thm ch g nh chim c lun thm ch cn hay na, nhng s lng rt t. Tr li vn chnh, nu mun chn mt con gy c lc trng thnh bn nn lm theo phng php sau.+ V ngoi hnh bn nn chn con no trng thon ngui, khi ng trn cu lng phi hi g, m g ngn mt cht. Diu to khng qu tr, c di mt cht. Hai ci xng hu mn phi kht khng qu rng, nu rng th l chim ci bi cn m. u phi vung khng c qu trn. Chn phi m khng qu nh. Khi gy ting phi trong khng c nhiu kim cho d chim c ging ci anh hay ci pha.+ Lng cnh con c c di qu thn, cng thm ui con c bao gi cng di hn em mi, nu l chim gi quan trng nht l bn t ngn tay vo ghim con no ghim b l c cn em mi ghim t c gn ngn tay tr bn nh, nhng cch xem ghim ch ng vi loi chim qua hai ba ma sinh sn, cn i vi chim t mi ln con mi cha th r ghim ch v tc dng khng ti no ta phn bit c u l con trng, u l con mi.+ Thm mt cch phn bit trng mi na l nh cng lng ui xem xt k phn chn lng nu c mu en, c l con trng cn mu trng, nht l con mi.(chc n nh lun cng lng cnh).- i vi chim con ta khng phn bit c bng cch y nhng con chim trng thng ng vi t th cao u hn , hin ngang hn con mi v mt im na con chim trng l con chim ln. Ta ch cn bit bt con ln v nui l c.*** Cn nhng mi l chim mi th sao?Nu m mi mi th n c nhng biu hin rt d nhn bit, n rt st bi, khi bi v chung ci, u rt s si, c khi nn lun, ri lu lu thc vi ting ri im lng, nhng hu nh nhng con bi cht v s im lng ny... nu cc bc t th lc chim bi u trong cy, nu con mi mi sung th n s nm xung cu v hai cnh nhp nhp, lu lu thc mt ting nh gi tnh... nh vy anh bi no li khng t, cn nu con mi mi khng sung th ch ta s xoi lng v hng con bi... lm cho ch nhn c ng chim mnh hng hay nng chim qu nn xoi, ch u c ng "mi" y l mi, nhiu ngi c tnh nng cn chi ra con mi om sm... thit l khng nn nt t no.*** Ni tm li, nu kh nghi chim mi ca mnh l mi th ti c mt mo nh xc nh... Cc bc nn tm mt ci lng to v rng, th con mi vo lng rng y chng vi ting ng h cho quen, ri dng mt con bi mi bt ngoi rng v (nh l bi mi bt hm qua ri xch n cng mi by c ngy nn sng hm nay cn mt v nh, lc ny dng cho vic th mi trng hay mi l sng nht ). Th con bi vo lng vi mi nu con mi con bi vi tua ri c c ch u ym, t hn na l nm xung chng t ln... chc chn l con mi. Cn nu mi l con trng th n s g chng mt hay hai lo ri tro ln mnh con chim bi ngay....th chc chn 100% l trng.... Nhiu ngi thy nhiu con mi c m mi m khng dng cch ny th, m dng cch m tht ra xem, kt qu git cht oan ung mt con mi. i khi cn lm mt lng anh em trong hi bi mt li phn "mi ca ch my l chim mi. Nu khng phi mt ci g tui cng chu".

Chim bi th no l p.Ni v th chi chim gy, ai cng mong mun cho mnh c mt con mi hay "trn c tuyt vi" chu du khp chn ni rng, cho tha lng "nghin ngp, ri bng mt ngy p tri xch con mi "va si" vo chn thm sn gp ngay "anh hng mt ci ging th ng, ting gy to nh loa lng ting g m nh sui chy, ting thc nhanh nh "g cy" "mc me" " g u, g chng.... ni chung khng th ch vo u c... nn ch nhn ca con mi "c tng" vi ti mn "km ci" thm khn vi "thn ni" ni ch xui cho n trt chn vo ci cu sng sng, cong cong ! ... c l "thn ni" bn i canh lm tc nn khng nghe li khn vi .... ti v ch nhn than th, nh v em khng sao m chp mt c, mong sao cho tri mau sng hy vng g vn "bi co" ny, ri mt ngy, hai ngy, ba ngy ... Vi trm phng nghn k, mt ngy no em n nhp khu nh ta. l mt trong nhng tnh hung m anh em chi chim gy ni ring v cc anh em chim gy trong ABV ni chung, t nht mt ln gp phi. Phc c n kh nhng nui n ra mt con mi hon m theo nguyn cng kh hn. C con mt hai nm, s ra mi, nhng c con nui c chc nm, thm ch hn vn hoi cng, c con nui ra mi ri li d chng chu i khng thu, ti sao vy? Cu tr li n gin lkhng phi tng mi, bi th chn tng chim gy quan trng bit chng no!.Ti may mn c cc tin bi, bn b ch "ngh" v mt cht nh kinh nghim bn thn, hm nay vit cch chn la chim gy bi, hi vng gip cc bn mi chi nng cao tay ngh hn trong vic chn chim gy.

Xem tng chim gy***

"Nhn ci m ta bit ngay con gy nhanh hay chm, nhn ci l mi ta bit n gy to hay nh, nhn b cm ta bit ngay con g nhiu hay t, nhn chp m + quy ta bit ngay con km hay khng km ... nhn cp mnh l bit ngay con c bn hay khng ..."

Ti sao khi nhn m chim ta bit ngay con chim gy nhanh hay chm?- Thng thng th m ca chim cu cm na n ging nhau nhng nu bn l ngi tinh t th bn vn nhn ra c s khc bit mc d iu rt ... rt .... l nh.V d: M chim thng c mu en nhng vn c s khc bit l: en bng v en mc, ngoi ra cn c loi m , m trng na nhng m v trng thng rt him. Khi nhn vo m chim nu con no c m en bng l con sing gy nhng khng phi con no cng lin ko (nh cho r im ny ko ln ln, con sing gy phi cng thm mt im na mi tr thnh lin ko ...nh nghen!) .Cn gy nhanh hay chm th ta cng coi m chim nhng n li nm phn hnh dng ca m, c con m to, c con m nh, c con m di, c con m ngn, c con m ht (thiu m), c con m cong, c con m thng ....vy ta phi xem u y?Con no m to, bKhng phn bit di hay ngn nhng "l mi g cao" (ci phn ph ln, cc g ca l mi cng cao th cng chm) th con gy ln ting, gy chm v khng lin ko.Con no m vut nhnhn t trong ra ngoi cng nh, c ngi gi l m s, c mu en bng th con gy nhanh, mau ming. Nu con no m nh, gn, ngn, cng vi m hi cong, sng mi cao hn phn g ca l mi th con ny gy rt nhanh, khi c bi v ta m khng kp, nh nghen.Gy to hay gy nh th ta nhn vo ci l mi, nh nghen! ci l mi ch khng phi ci cc g ca l mi u nghen. Con no m l mi hp, ngn th gy nh. Cn con no l mi di v rng th gy ln ting.Nhn vo l mi bit ngay con km hay khng km,nhng ta ch on c 70%, phi xem k lng quy mi dm chc 100% ti sao vy? Nguyn xin tha: khi nhn vo chp m thy n hi g cao y nh ang ngm ht la th ta bit ngay con l con chim km nhng km nhiu hay t th ta phi nhn vo u cnh, xem lng quy mc ngay hng hay khng? Ci ny kh nhn y nhng nu bn c hc vn hc c ...Cn khi ta nhn con chim ta bit n bn hay khng bn?(tc l c gy lin ko hay khng? hay ch gy 3 n 4 ko l nn 1 n 2 ko sau mi chu gy tip, hoc ch gy t sng sm n 9, 10gi l gi cnh ngh mt .... n 3 gi chiu mi gy tip). nghen con no ngc lp l khng bn ng ngha vi khng lin ko ... Nhng b ngc hi thiu m lng g th chi c nh nghenlng g...Con no ngc to, c c i(c ng k s i c) hay nhn b ngc don don nhng mnh di n th rt bn .... nh l thn cng di cng tt nghen!.Vic chim gy tha (hu i, hu 3,...) c lin quan n hnh dng u ca n. Nu quan st ngoi thc t th nhng ch chim no gy tha u c u vung (phn nh u ko di ra pha sau nh ngi i m kpi vy,... h h!)Cm nh v nhiu nn en th kh nng ln l kh nhiu g, m g gt na l khc. "chim cm dt, gy gt g dai" l cu ca ng vo vi ch chim ny . Thng chim bi mi bt v, khi cc bc li gn m n c ng tc ci ci thn mnh xung nh tm ch chui thay bng bay thng ln th c nhiu kh nng l sau ny ch ta s c nc sa cu my cnh. Nu ch ta x lng, rt c li khi ta n gn th l ch chim chc chn sau ny s c nhiu g!

M chim cu c rt nhiu loi ta nn chn loi m no y?1. M nh v mng: tc l ci cun m th va phi nhng sau nh dn, nh dn hay thon dn ra n chp m, cng vt cng tt. Loi ny c ngi gi l m s hay m inh.- Loi chim c m nh nh trn thng rt c ngh nhn chn nui v:+ Gy trn rt nht hay c vng gi l gy gi rt nht ..... iu ny lm cho bi mau bay v.+ Thc dn v g dn .... lm cho con bi nn nao... mau , mau bt bi.+ Rt nhm xo, treo ln l gy lin v gy bi bn.Cng chnh v nhng u im m c cc ngh nhn chn lm...."u tin s mt".2. M trung bnh: Khng to cng khng nh th ty vo tng con .... ai thch th nui.3. M rt to: a phn gy g u chm nn t ngi chn nui.4. M ngn: Rt mau mm mau ming .... nhng v chiu khi bi g sit th mi thng b ht hi, a phn nhng anh c m ngn l km rt c nhng g th c hn, c ny tht kia.5. M di: Di hn bnh thng nhng anh ny rt bn b, gy hoi khng bit chn, gy t sng n ti.6. M quo: Chng nhng di m cn cong xung, nu ta khng ct th khng n c, nhng con mi c m quo a phn rt hay ... nn chn m nui.7. M cong: Nu m cong m nh th hay v ch nhng nu m cong m to l v dng ... nh nghen!Cc bn nn nh cho mt iu:mt con chim cu c nh gi l hay th phi kt hp rt nhiu im li ch c ci m tt m cm la tha vi ba ht .... liu n c hay c khng?- Theo kinh nghim ca tith loi m no cng c hay c d c v vy ty vo ngi chi m thi nhng cc bn nn rng khi chn m nn chn nhng con c ci m mu en bng, ng nh nh nh than vy, my anh c loi m en bng y thng rt sing gy v ta treo u n cng gy cn nhng anh c m mu **** trng th hy n ra, nh nghen!- Cch chn m chim cng c s khc bit nh gia cc vng v vy c ngi cho rng.M chim phi l kh, ta c cm gic nh l c thm lp bi trng ( ***** trng) bm vo nhng con nh vy th nhanh so sing gy, cn con m en m nom nh ph du bng th khng chn, h gi l m t. Chim c m t chm so, li gy v khng c u tin chn chim mi.Li c kin cho rng:M *** trng bi l gy nhiu ma, gy m ny cng ni th m cng nhiu trng bi, m en l chim con mi trng thnh. Gy ni ni th m thng mu "****" trng bi, gy vng nc mn phn thng m en. (gy sng vng nc phn mn xu th, khng nn nui).Gy c nhiu dng m, c m nhn t trn xung c hnh tam gic, phn mp rng th gy to v ch v rt d, n dm v cn li ngi nui. D sao dng m inh l p nht. Gy nui lu nm th m c mu kh trng, gy non th m en. c bit d en hay trng bi, m phn mi nhn v nhn mm -> m da, th nuc gy rt uyn chuyn, r rng. Ging chim gy cng rn to th ym trc ngc cng rng.- M inh thun u t trong ra ngoi, u m phi hi cm ln (nhn ging dnh mt cht t vy) chim nh vy th a phn l km nhiu. Chim c cm m di c nhiu nc hn (khn hn) chim cm m trn. Nhng nu tm c chim cm c trn v di (ging nh ang ngm mt vin si) th khng cn ch ch no ht.Tt nhin l km th phi c km trong v km ngoi iu ny cn phi da vo ng ch mt. l kinh nghim m ti bit nhng khng ng hon ton. C con chim mi c ung ch mt ko di, ri bao quanh mt (nguyn trng lun), ko chch ra pha sau mt t nhng li chng c km trong km ngoi g ht. Chi trn rng lun.C th do c im a l tng vng khc nhau nn m chim cng khc nhau.Bn hy la chn, chim nghim v rt ra kt lun nh.

Chuyn ci ch m (hay ch dm) nghen.(Cu chuyn th nht)- Mt s ngh nhn cho rng ch dm khng quan trng, to cng c, nh cng c, di qu khe cng c, cha ti khe cng c, ch dm pha cui hi ng, cong xung di, c con ch dm nh u m to, n ui ...v.v.Nhng theo ti th ch dm v cng quan trng, ci ch ni ln rt nhiu iu. Ti sao c ngi cm con mi trn tay v ni con ny km ngoi khi ch, con kia km trong, km ngoi u c c l sao vy?Ch dm nh v thng, di qu khe. Tc l vt en i qua ci khe ca con mt th anh ny bn b, bi bn, km ngoi cng nh km trong u nh nhau. im c bit ca anh ny m mi ngi thng khng l khi n ct ting chiu bi s bay p ngay vo tn cy, ch khng bay vng vng ri mi p vo tn, nn n c rt nhiu ngh nhn chn nui.Ch dm to v thng, di qu khe.Anh ny cng bn khng km anh trn nhng ging gy khng nhanh bng v loi chim c ch dm to thng l sm th hoc th v rt gi mm, bi treo gn n th lu mi ni v khi bi va m ming l n ngay.3. Ch dm ch c mt chp ngoi, cch mt khong trng na mi n con mt. Anh ny km ngoi khi ch nhng khi bi nhp tn th thm dt cho nn loi ny nui thnh mi ngi chi d mang bnh tc4 . Ch dm ch c mt vt st con mt cn pha ngoi trng trn. Con ny nc ngoi khng phng khng rc nhng hu tm chp nhn c... nhn chung l khng hay.5 . Ch dm hi cong xung di. Anh ny thch hp lm mi nh t. Ta khi bt c nhng anh bi ny thng th khi u vi mi mt lc th no nh cng xung t sau mi ln cy, hoc di t n bay ln cy.6. Ch dm hi n v ui.Chi rt bn b, khng bao gi b bi ....Gi th cc bn hiu v sao lc trc ti ni ch m rt quan trng ri ch !?(B sung)- Ci ch m ngoi nh trong to < th chim chi hay nc trong (chung ci), t nc ngoi (nc xa), nhng con nh vy + cp mnh di: chi bn chim v st bi, v hu nh tr nc lin tc. Nu cp mnh ngm th thng hay ht hi, a soi, nhng khi ht soi... lm tip.... loi ny chi ngy cng hay, nhng hi him.- Ngoi to, trong nh >d cp mnh n to, di c no.... th nc ngoi kh hay, nhng nc trong t tr lu c, v lun b xung nc, v iu ny lm ch nhn n d nhm chn, i khi rt bc bc mnh... nu ci u nhn ci ch m n chiu thng vo trng con mt th n rt may bi v bt bi rt nhanh... loi ny chi cn c, cn nu n cha xung pha di con mt th d con mi hay cch my... cng l con mi khng may bi !!! .... i khi ku bi v cho mi ca thng hng xm n n thi....- Nhng con c ci ch m ngn (on ch) thng thng yu t v rt d b t (b, cht) na chng... nn cn thn vi nhng con mi nh th ny, bc no c mn th cng nn dnh t tin ... c m n- Tiu chun nht l con chim mi c ci ch m m, to, di v phi thng + cp mnh tt tt t th rt hp v rt bn chim. C nhiu bt tin bi cn cho rng con c ch m to m di + cp mnh di th nc rc nc g bao la v u vi bi rt tha hi... v g rt th th khi c bi.... cn con c ci ch m nh vy + cp mnh c (ngn) th lc cc g mit ... nn ai m i chung vi nhng ch ny th c nc hp cho ....- Ch m dy, m, thng+lng tht mng th mi con hay ht chn con, d tri gi tr tri n cng n nn lm ra hn nhng con chim gy c ci ch m km hn.

Cu chuyn ca i mt nh!Con chim cng k l tht, chng c con no c ting gy ging con no, cng th, cng sm, cng ng, cng son.... nhng ti cha bao gi nghe hai con bi no gy y nh nhau, mc d cha vi con cng khc, c chng chng ch hi na n vi nhau m thi ... T ging gy n dng hnh, iu b, ngay c con mt l phn ta d quan st nht nhng cng chng c con no ging con no. Cng t s khc bit m ta phn nh c s hay, d trong . Ngi i vn ni vui rng "i mt l ca s tm hn" ng vy, khi ta vui, khi ta bun, khi ta nng gin ... tt c u th hin qua ci ca s - Ti xin din gii v cc loi mt nh:

-Hnh dng mt (kiu mt).+Con mt to v l: Loi ny c tnh nht ngi, l rng kh thun dng, nui lu lm mi ni, khng ai chn loi mt to v l nui thnh con mi c. Cho nn khi ta gp con "mt to - l" l loi ngay tn la.+Con mt khng l v khng su:Ti gi n l trung bnh th ti nng ca n cng t ch trung bnh n kh m thi, ci ny ty ai thch th nui.+Con mt nh v su hay tht vo trong: Loi ny tt nht nn chn nui. Cc k gan d v bn b, n khng s bt c con g, (khi by dnh con bm bp ri m n vn g). Khi ta treo n cy rm hay cy tha, rng su hay rng chi n vn gy, t xe rt lng treo ln n vn gy, nu thy n l ta cho nhp h khu nh mnh ngay nh nghen!+Con mt l: Loi ny nu ta s gp, c nhiu ngi ch v cho rng n khng p, loi mi c mt l ny tinh khn v cng, Ti dm bo m rng nu ai s hu c con mt l th khi mang n v rng n s lm cho ta hi lng v n (loi ny lc trc Ti cng tng c mt con. N ch bt c 4 con bi sau n qua i, n li cho Ti mt nim au khn t v mi mi khng th qun c con mt l" . Cc bn c bit khng 4 con bi sau ny tr thnh 4 con mi, con no cng hay c)+Con mt c khoen hay c qung: Loi ny nui ung cng ta nn loi ngay.

-Cn mu mt th sao?Mu mt rt quan trng v ni lc ca con mi u th hin qua mu mt y. Mt con mi b suy dinh dng th mu mt thng l ti ti, khi ta nhn su vo trong i mt y khng tm thy s tim n ca sc mnh bn trong.+Con mt trng d: loi mt ny khng nn nui v n khng bit bt bi (mt trng + phao trng th hay c no cng khng bt c bi) cc bn nn nh k cho iu ny.+Con mt vng nht: Tm, loi ny nhc rng. nh th gy g khng ai chu ni nhng khi em n vo rng th n c run run, s nh s ma vy. Ci khn nh di ch, ch nui lm chim king, chim khch m thi.

Con mt vng ngh hay vng m: Loi mt ny nn chn nui, n khng bao gi s rng, thm ch va ti ba rng l n nghe hi rng, nu lc ny ta d o lng ra nhn k vo mt n s thy mu vng y m hn v c st kh hn ... (m hnh nh loi chim cng bit nghe hi th phi, n bit ch no c bi v ch no khng c bi). Ni nh nghen ci iu ny l Ti quan st thc t t con mi ca mnh nghen (y l con bi b con mt l bt c ), khng ai ch u nh.+Con mt ti: Khi ta nhn n nh hai git mu long lanh, loi mt ny c tnh st bi cao nht trong tt c cc mu mt. Nh k nghen nu gp l nui ngay ch ng n tht nh.+Con mt :thm y nh con mi ca Quang DT (co hinh bn di) loi ny bn b v gan d v cng nn chn nui.

Nhng iu cn ch :-Ta nn chn nhng con c trng vng ln, cng ln cng tt, loi ny khng bao gi b bi c, c tnh st bi rt cao. Nu bn khng tin hy cho hai con mi k li g u bn s thy ngay khi n g trng vng c to dn, to dn, trng en thu nh, nh dn lai nh li nh cy kim vy. Nu gp nn chn m nui .- Con mt hai bn khng ging nhau, nhn k thy k k ... chng hn mt bn trng en trn cn mt bn trng en b mo . Ta gi l "Lng nhn". Lng nhn t k ti. Nn chn m nui.-Con mt l: Lanh khn, tinh qui nn chn m nui.-Con mt en: Ch c trng en khng c trng vng ci ny ti ch nghe ni ch cha bao gi thy.

nh gi chim gy qua b cmCi ny l quan trng nht trong tng con chim (bi th ngi ta mi gi l cu cm) n l i din cho nc non ca con chim gy.Cu cm khng con no ging vi con no t ging gy n quy, cm, hnh dng ...m chng ch na n nhau m thi cng v l m ta kh m phn bit c con no trng, con no mi, con no hay, con no d ... Chng l b tay sao? Khng u i vi nhng ngh nhn thm nin th thng thi cn i vi anh em mi vo ngh th l c mt vn nan gii, nhng khng sao c chu kh c v tm hiu th anh em s c cu tr li thi.Xt v cm ca chim cu t th c hai mu chnh l: en v Trng, ngoi ra cn c mu vng t hay t. en l gc, Trng l ngn cho nn con no c gc cm en nhiu th con g nhiu nhng nui th lu lm mi ni. Ngc li con no c cm trng nhiu th ta nui mau ni nhng g khng nhiu, khi ta nhn vo b cm con chim cu th mu sc p vo mt chng ta l mu trng, sc trng chi la, to c, nh c lm sao phn bit c y? Xin tha:-Cm trng cng chia ra lm ba loi:+ Cm to nh ht u xanh.+ Cm nh nh ht m, c khi cn nh hn na.+ Cm nt by, khng phn bit c hnh dng g c.D to hay nh th ht cm cng c hnh dng ca n. Cm ch u hay cn gi l cm vung loi ht cm ny ch c nhng con mi g v ch, cm ch o hay cm trn loi ny thng, cm ch v hay cn gi cm ma ri. loi ny t thy nhng g khng thua g loi cm vung(loi cm ch v ny c ngi cho l khng nn nui v nht rng, g km v khng bn chim ai tng nui hoc bit th xin hy gp ), cm nt by khng phn bit c hnh dng loi ny ty thuc vo kh cm (nu kh cm vung th g v ch cn kh cm bu bu th thua khng nui ....nh nghen!)-Cm en cng chia lm hai loi:+ en mc. Khi ta nhn vo khng c cm tnh ri th lm sao m chn nui c.+ en bng loi ny nhiu ngh nhn chn nui v n p, ng nh.Nhn chung con no c vng cm en bng th con nui lu ni nhng khi ni th 10 con hay 10. trn ti ch phn tch hai sc mu en v trng thi. Cn y mi l vn quan trng, ti sao quan trng? nghe n.V s khc bit gia hnh dng cm m cc ngh nhn phn ra lm nhiu loi:Cm mt dy, cm hai dy, cm ba dy, cm nt ... th cm mt dy n ra lm sao?- Cm mt dy l:Loi cm m khi ta nhn vo th ch thy c mt ng cm t trn t chy di xung vai, r rng, mch lc, ht ng ny n ng kia, khng chen ln, xen ln vi cc ng khc.Loi cm ny m kt hp vi ht cm trng to, cm ch u, cm vng t cao qu na kh cm th g nh in (g v ch) nn chn nui lm con mi.Cng loi cm trn m kt hp vi cm trn, nh ht th thng, a s b loi khng nui.- Cm hai dy l:Loi cm khi mi nhn vo trng ging cm mt dy nhng khi chim nhng c ln ta thy hai ng song song nhau chy di t t xung vai, loi ny thng thy v a s con mi c cc ngh nhn chn nui u c cm hai dy (chim rt bn ...).Loi cm hai dy cng vi ht cm ch u v cm rng cao qu na kh cm, loi ny g khng nhiu nhng c g 4-5 ting m g hoi, xoay xoay li g, nghe hoi khng chn nn c chung nui lm mi.- Cm ba dy:Cng ging nh trn nhng khi chim nhng cao c ta nhn thy ba hng cm i song song vi nhau loi ny him thy, triu con c mt, khi n g th khi ch, ai c duyn lm mi gp.Loi cm ba dy ny kt hp vi cm ch u hay ch o g cng c, ch no cng g v ch. Theo cc bn c nn chn nui n lm con mi khng?-Cm nt, b, ng ln xn:Khng theo mt trt t no c. Loi ny m c kh cm rng th gy nhiu ging... nu vng cm en bng th g nhiu cn en mc th loi.Ni tm li: D l cm mt dy, hai dy, ba dy hay b nt i chng na ta phi chn kh cm to, vung vn, trn th cao qu t, di th xung tn vai, nu thng hay sa v pha trc ngc th cng qu nhng cm vng t hay t phi ng cao hn na kh cm, nu ti t th cng tt, loi ny dai nh a khng bao gi b bi nh nghen!.

Cu chuyn v ci c chim cu.Khi chng ta quan st hay nh gi mt con mi hay mt con bi chng ta thng qun mt mt im l ci c cu cm, phn ln chng ta b b hoa cm lm cho hoa c mt v ch c hai mu en v trng m n ni ln c bit bao nhiu l chuyn. No l cm mt dy, cm hai dy, cm ba dy, cm nt hay cm b .... Cng ci vng hoa cm y m n lm cho bit bao ngh nhn iu ng, m mn. Nhng nay ti ch xin k cho anh em nghe cu chuyn ca ci c thi nh!- V tr: nm di u, ko di xung, pha trc tip gip ngc c mu lng hi hng hoc nu , pha sau tip gip vi lng mang theo b hoa cm c mu en, trng v hi vng hoc hi .- Chim cu th c loi to con v loi nh con nhng c chim th c chia lm ba loi l: C ngn hay c ln, c trung bnh v c di hay cn gi l c li. Th nhng ci c ni ln iu g?1. Chim c c di hay c li:a phn gy ging i "c c cu, cu cu" hoc ging ba "c c cu, cu cu cu" chim cu gy ging ba, ging t rt him.2. Chim c chiu di c trung bnh:a phn loi ny ging chic (gy ) tc l "c c cu, cu".Loi c ny ph bin nn thng gp.3. Chim c c ngn hay c ln:a phn loi ny gy ging trn tc l "c c cu", thnh thong cng c anh dm thm mt ting cu ng sau na gi l trn l tc l " c c cu , c c cu , c c cu , c c cu ..cu sau li trn tip nn gi l trn l.Nhn chung c ba loi c trn th ch c chim c ln l gy nghe nht. Chiu th nhanh, thc dn nu ta xa th nghe y nh n ang g, cn khi n g th nghe dy dy, nh nh, g dn th khi ch lun.u im ca nhng anh ging trn dng l bt bi cc nhanh nhng nhc im l v khuya th ht hi.4.Coi u trn hay vung: ta nn chn loi no y?-Con u trn, nh:u im: Rt nhm so, treo u cng gy, gy nhanh hay dn "thc dn v g dn", gy bi bn y nh cu thiu "u trn c ngn" nu con bi no chu u vi n l n bt tc hnh, khng r r mt thi gian, loi ny a phn gy ging son v ging ng, dn chi hay chn loi u trn nh l vy.Khuyt im: Rt hay nhng khng bn, c con bui tra khng gy.-Con u vung:u im: Gy ting chm chm nhng bn b, khng nhn bt k con bi d no, n c th u vi bi t sng n chiu, thm ch ngy mai u tip.Khuyt im: Chm so hn chim u trn, bt bi lu, nhng ai nng tnh th khng chi loi ny c.Loi u vung thng gy ging th, sm th v sm ng.

- C mt s ngi li chn con "u trn c ngn"v loi ny gy bi bn.Gy bi bn l"Xa chiu - gn thc - sp g" loi ny tro tr lin tc nghe tai v ghin lc no cng khng hay.V d: khi con bi u xa th con mi chiu "c c cu, cu cu" cn khi v gn th c con s g phng t mt n ba c sau thc "cc cu, cc cu ..." hoc km mt me "cc cu ,c c ... cc cu, c c" ... Khi sp n gn t na hay sp n ko th th n g lia g la. ang g u t dng con bi chuyn sang t th ra lng. th mi tc, ang pht gy cn. Nu l mi bi bn th n s chiu tip "c c cu, cu cu" gi con bi khc n coi nh khng c con bi ang ng trc mt lm cho bi ta ni nng m xng vo...., cng c khi con mi ang nm thc "cc cu, cc cu" ... con bi nh bay i hay va nhc nhch l con mi li g ngay, c nh vy "Chiu - Thc - G" thay i lin tc lm cho ta c ng ngi khng yn l vy, lu ngy thnh ghin lun.- Cng c rt nhiu ngh nhn chn chim theo tiu ch : "u trn - mt nh - m ngay. Cm to - lng dy - thp gi ... c phnh - ui lao ... ".- Ri li c ngi ni : " u trn - c ngn - cng cao em v nu cho x phay cho ri "...i thi! iu. .Tm li con u trn hay u vung cng c ci hay ci d ca n c. Nhng ngi nh tui th chn con u trn v n bt bi nhanh, cn nhng ngi ln tui thng chn con u vung u g, nghe u cho , t sng n chiu cng c.ng l chim gy c tm hiu c i cng khng ht nh phi khng cc bny ch l quan nim ca ti m thi cn hay c no th phi kt hp vi nhng b phn khc na, v d:Con u trn m c m thon nh, en bng (c ngi gi l m inh hay m s) nu m ngn th khi n gy dn ta m khng kp, khi n km ta nghe y nh n g khng vy, nu cng thm con mt nh v su, trng vng ngh ln, cng l mi di v to th ci u y l 10 im .

Cch xem lng quy trn cnh chim.- Lng quy l g?Lng quy l phn lng nh c, to c, lng mc y trn hai cnh chim cu, coi vy m chng cng c rt nhiu hnh dng khc nhau, c cc ngh nhn c kt li v t tn cho n d b phn bit no l: Quy me, quy c, quy lin, quy ba tn, quy hv.v loi, ty vo mi vng m c nhng tn gi khc nhau nhng nu ta ch nhn qua nhng cng lng quy m nh gi l con mi hay, hay con mi d l khng ng v theo ti ngh:Lng quy ch tng trng cho b xng ca con chim m thi, b xng y cu to ra sao, c lin lc hay khng? C vng tri v rn chc hay khng? Cng y nh khi ta bng con g ni trn tay vy, xng ln g ln lng bn tay di v su (ln tu) thn mnh rn chc nh cc st ngui ta bit ngay con g ny c ni lc rt tt cn chim cu th sao? V b lng ca chng qu b nn ta khng th bng chng ln m r m nn c nn chng ta ch nh gi chng qua nhng cng lng quy m thi. y ti khng ni v nhng tn gi ca lng quy m ti ch cp n s sp xp, trt t ca nhng cng lng y m thi.D l quy me hay quy c, quy h hay quy ba tn... loi quy no n cng c mt gi tr ca n c. Min sao nhng lp lng y chng ln nhau, ci sau ln ci trc 2/3 l tt.... nhng lng phi ng tht dy, tht kht, lin lc t trn xung di ui cnh mi tt.Tuy vy cch sp xp ca chng cng c lp c lang, c hng ng r rng c phn chia lm ba loi:1. Quy r hay cn gi l quy s.2. Quy ngang.3. Quy s.Ti sao ta li gi n l quy r hay quy s?- Loi lng quy ny ng khng theo mt trnh t nht nh no c. Khi ta nhn ngang cng khng c, nhn dc cng khng xong (c ngi gi l lon quy cho d hiu). Chim c loi quy ny thng rt hay dn ngoi, km, bo lia la ... nc a chim bi v rt hay, phng km nghe m li nhng nc hu th li d. Khi bi nhp tn th ch g i c cho vui (hay cn gi l tin khong hu bn hay trc hay sau d). Loi ny thch hp cho nhng ai mi tp chi v lm chim bo th khi ch v treo u cng gy.

Cn quy ngang th sao?- Loi ny khi ta nhn ngang cng c m nhn dc cng c, nhng cng lng mc gn nh c hng ng v song song vi cnh. Nhng cng lng bao cng nm ngang khng ng hay r xung .... Loi ny hay t u n cui, phng, km, bo nc tin cng nh nc hu nh nhau, cng v khuya cng hay nhng loi ny kh kim. Theo cc bn c nn chn nui hay khng?Cn quy s l sao?- Loi ny khng him lm khi ta nhn t vai hay t phn chp cnh thy nhng hng lng quy chng ln nhau chy s xung thnh mt ng dc, mt ng, hai ng ri ba ng, cng nhiu cng tt. Nu ton b cnh m c nhng ng s nh vy th y l con chim v ch ...Nhng nu ch s vi ba ng cn cc hng khc th ng bnh thng th n ch nm hng kh m thi. Vn bit n gy bi bn, khng bao gi b bi nhng khng th v ch mt vng c.Nhiu ngh nhn coi chim n y th ht bit ri, khng cn nh gi c iu g khc na nhng xin tha vn cn cc bn. Mt con mi c nh gi l hay hay d, bn hay khng bn ... cu ny lm au u cc bc ngh nhn ti sao vy? Ti sao c con mi chi mi mt hai ma xung chim khng cn hay nh trc na, mi m b bi ri, c con chi c 5 n 10 nm th tut dn phong , sa st hn ... nhng cng c nhng con chi vi chc nm, thm ch c i ngi m vn hay nh thng, ti sao vy? Xin tha im then cht vn nm ch nhng loi lng quy trn, chng c sp xp theo mt trt t r rng, c lang c lp nn c chia lm hai loi:Quy tam tng(3 lp),Quy t tng(4 lp).-Quy tam tng: Tc l trn b lng quy ca con mi c phn chia ra lm ba lp r rng. Lp th nht nh, dy v kht. Lp th hai tha hn mt t. Lp th ba nm ui cnh.Loi mi c quy tam tng thng thy, cng rt hay nhng chi khng c lu, con no bn lm l 7-8 nm th xung phong .-Quy t tng hay cn gi l quy ph b:loi ny c 4 lp lng quy mc dy c ph t trong ra ngoi khng gin on. Loi ny va hay, va bn, nc g th khi ch nhng hi kh tm cho nn ai m s hu c con mi quy 4 tn th c cho l c duyn vi ngh ny.Bt c dng lng qui no cng vy, cng c th chi c, nhng i hi b lng phi "mng", cng mng cng tt mi l tiu chun chn chim. Nu b qui 4 tng chng na m dy th coi nh b khng bi v khi mng th con chim khi u tnh hn, t c chi lng nn nc u nc g nhiu hn, cn con chim c b lng qui dy th ngc li... a s ngh nhn khng chn v b qui thi khng m cn phi chn v cm, chn, u, sc lng, mu cm, to con, nh con .... ni ln bn, hay... vy cn tnh ti nhng im "cm k" vi nhau na, no l cch chm sc, luyn tp....nn khng ai dm tuyn b ti i chn chim bn, hay l ch chn b qui thi. Mt con chim p cha chc l con chim hay, mt con chim hay cha chc p.Cu chuyn ci mnh chim gy.Tha cc bn!Khi cm con cu mi hoc con bi ln th c ngi ni: Con ny c thn mnh p, a con ny tt y, con kia xu qu ...... ti sao h bit c iu ?Nh cc bn cng bit chim cu nhn b ngoi th c v na n ging nhau nhng khi ta em so snh, hai con mi gn nhau th vn c s khc bit d ch l nhng im nh m thi. Cng t nhng im nh t ai y m n to nn mt s cch bit gia con ny vi con kia, cho nn thn hnh ca chim cu cng vy, c con mnh di, c con mnh ngn, c con mnh trung bnh, c con mnh dp, c con mnh vung ... i! nhiu loi qu ta phi lm sao y?Ngi xa thng ni: "Trng - on song hnh " cho nn ci o di - ngn, vung - trn c cc ngh nhn tho lun rt nhiu, c ngi thch con chim c b mnh di, to, c trn tra, ui lao ... li c ngi chn con mnh nh (chim s), c trn, ui lao ... Ni chung th mnh di hay mnh ngn u c ci hay ci u vit ca n v d:1- Con mnh di, c trn tra, ui lao:+ im mnh: Rt bn b, c th u vi bi ngy ny sang ngy khc, bt bi ngy hm sau nhiu hn hm trc, i nh lin tc khng xung sc.+ Yu im: Ting gy khng nhanh.2- Con mnh ngn, c trn, ui lao:+ im mnh: Ting gy rt nhanh, bt bi nhanh.+ Yu im: Khng lc nh di ngy.Cng t m ta c s so snh ci hay, ci d ca tng loi, ai thch hay s hu c loi no th chi loi , ty duyn m thi!A. Chim c mnh di1. Con chim c mnh di, trn v ui lao:Khi ta nhn trc din vo con chim th thy ngay con ny khng bnh thng v n hi di n hn nhng con chim khc, nhng ch di thi th cha m thn mnh y phi trn tra, ci ny d phn bit y nh ta nhn mt ngi cao v m vi mt ngi cao m mp ...im ny c s to - nh cch bit. C mt im na ta nn ch l b ui vt li, cng nh cng tt (nh nghen y l phn ct li, thnh bi l im ny ).Thn hnh ch "V" hay thn hnh ging bp chui loi ny c cc ngh nhn u tin s mt v cc c im nh sau:- Rt lin ko, ko no cng gy.- Cc bn, bn b v cng, rt thch hp i nh di ngy, cng chi cng hay.- D bi cc hay, khng bao gi b bi.Ngc li cng con mnh di, trn, nhng c b ui xe th li khng hay, khong d bi km nn t c chn nui.2. Con mnh di v lp hay dp:Loi ny hay th rt hay nhng khng lin ko, mi con chng mi... khi n chu m ming u vi bi th nghe ng ci bng, bao nhiu cng khng bn nhng khi n khng chu m ming th gho c no n cng im ru ... lc ny c cho cng khng ai ly .... cho nn t c chn nui lm mi l vy.3. Con mnh di v vung:Loi ny ngc lp xp, nhn t pha trc trng n gc cnh .... gn ging hnh vung nn cc ngh nhn gi l con chim mnh vung, thuc loi dng d k tng nghen!Chim c thn hnh vung th rt hay nc ngoi (km ngoi khi ch) nhng khi bi nhp tn th tha dn, d bi khng hay, c ngi cho n l con "Tin khong hu bn". Cng v khuya cng km v khng c bn nn cng rt t ngi chn nui.B. Chim c mnh ngn1. Con chim c mnh nh, ngn - c trn - ui lao:a phn l hay c nhng khi ta nhn th n khng c p, n khng b v, khng uy nghi nh con mnh di.Nhng con chim c cp mnh ngn hay th rt hay nhng a phn thiu lc khi u ng di nn nhng ngi chi chuyn nghip h mang con chim s i rng nh ngy u, ngy th hai cho ngh mt, ngy th ba tip tc, c lun phin nh vy.2. Con mnh ngn - c trn - ui xe:Loi ny rt hay dn ngoi nhng khi rc bi nhp tn th a phn li i tung ra hoc cn ... nn rt kh bt bi cng v l m t chn nui.3. Con mnh ngn - lp:Loi ny a phn rt chng , chi khng lin ko hay c ngi gi l chim chng, loi ngay khng nn nui.4. Con mnh ngn - ngc lp -lng g:loi ny b qua cn li, khng hay ch tm c .Nhn chung khi ta chn bi em v nui hay ta mua mi th nn chn hai loi nh sau:- Con mnh di - to con - c trn tra - ui lao.- Con mnh ngn - nh con - c trn - ui lao.Cn cc con khc th ty vo mi ngi, thch g nui ny.

i chn, vy chn cng l 1 phn quan trng chn gy.1. Da ca chn phi mng vy ca chn nhn gn nh chm hn v ni mc kh ln cng tt2. Chn phi ngn, 3 ngn xe ra thy gc vung, vy ca 3 ngn phi nhiu v xp tht nht, nu c vy ch vung gc th chim c nc phng, nc rc, con chim c vy giao long th thin v nc dm (mc me) nghe ph lm, i chn nh vy m c lng ph xung gi t th qu tuyt, a phn l chim hay, sing.3. Mng phi ngn (mng mo),4. Vy x i v xp hnh ch chi trn chn nhiu cng tt, (giao long) c coi l qu tng5. Chn ngn, to, lng chn ph xung6. Vy ca mt sau chn c hnh hoa th hoc lc gic ->tuyt, con gy c i chn nh vy t xoi lng v nhn thy rt oai v.7.Chim c i chn mu nht... l chim thiu cht khong, nn t c sung, nn phi cho n b xung cht khong gp.8.Chn chim nh, cao, vung gc th ng nn nui, a s chim nh vy thng l chim gi, giy m, kh ni, c ni ra cng chi lng, lc nng lc ma9.Chn chim c "vy t" th rt d b nhm mt, khng nn nui

Theo Vi t Chng" Chim cu thuc vo loi tt phi c nhng im c bit sau:-Nht Hunh kin: Tc l chim c cm mu vng. Cm ny phi xung tn vai, nhng khng ng trn lng. Loi ny him khi gp c.-Nh Lin gip: Tc l hnh dng ca chim ging nh mt ci bp chui, hai u nh, gia phnh ra, trng rn chc, gn cht.-Tam Qu kho: C ci ch mu en chy di kho mt, di qu kho mt mt cht mi tt.-T Chn kh: C ngha l chn chim phi vung cnh, v kh. Vy ng hai hng trn, ng cht, ni mc ln.-Ng Lin hon:Cm phi ng gip vng ht c mi tht tt. Thng th chim ch c cm ng phn trn c m thi, phn c khng c cm.-Lc Cm rng: tc l c cm lt. Chim m c cm rng l chim c g hu, tc l gy dai dng.

Ngoi ra, cng cn c nhng chi tit quan trng sau y cng phi lu ti:- Chim cu m ui vt, tc l bp ui th ln, cht ui th nh li, mi l con chim tt v khn.- Chim c gin cnh, tc l c lng trng trn mt cnh hay c hai cnh. l chim tt nn chn nui.- Chim c mng trng gi l bch : Ch cn c mt mng trng hay nhiu mng trng, l chim qu him.- Chim c m , l chim st th, tc l chim rt d, chn lm mi th rt may bi.Ngoi ra ta phi chn chim c u nh, c m cong, c hnh bu, c c li(c cao), c chn thp, ui nhn, c cnh ph mnh hay cnh cho, lng ph u gi..."Chim gy c d tng - n tng

***

Ngoi nhng ch chim c c im c bit ni trn ri ti xin b sung thm nhng ch chim c d tng phng trong tay cc bn c nhng con chim c d tng m li b i th c may him khi tr li thm mt ln ng khng cc bn!Cc c c kt trong vic chn chim mi cu ca dao:Th nht lng mi mc raTh nh cho cnh, th ba sa cm

Mt l:Chim c lng mi. y l ch chim c c im c bit, c mt hoc c 2 l mi c lng (bng sng, nh, di v c th c cm v ko di ra. Khi bung tay ra th li c tr v v tr c. Ch chim ny bnh thng th lng mi c th khng th ra nhng s th ra vo lc u vi ch chim khc hoc bt cht th ra, phi quan st k mi thy c cc bc a!Hai l:Chim cho cnh. L ch chim khi xp cnh li th 2 u cnh bt cho nhau r rt.Ba l:Chim sa cm (nh cao l lin cm) cn bnh thng th nhng ch chim c phn cm gn ngc phi rng, cng rng cng tt. D nhn ra nht l khi gy, n phng ln trng tht chin.Bn l:Chim c lng chn. Phn chn c vy ca chim thng th khng c lng nhng trong trng hp ny chim c lng mc ln trong vy chn.Trn y l nhng ch chim d tng. C th c cc bc khc cp ti, cng c th l cha nhng em cng xin b sung mi ngi cng bit theo kinh nghim ca cc c b lo qu em.Xin lu cc bc l: tt c nhng ch chim k trn phi u l chim trng mi c gi tr trong chn chim mi ! V ngoi ra th cn c rt nhiu nhng ch chim khc nh l: M (hay cn gi l chim st th), bch (c mng trng), gin cnh (c lng trng cnh),hay Bc m - loan u , sa cu nhp cnh..... hoc l chim cu bch. Tt c nhng ch chim k trn (chim trng) u c gi tr cao trong vic nui chim mi c cc ngh nhn qu em u mun c trong " s nghip" chn v luyn chim mi ca mnh!Chim c lng mi l con chim mi cc hay, c mt ngi trong hi chi chim ca Thanh Ha tng c c nui v c nh nhng sau cho ngi khc mn v do chm sc khng cn thn nn sau khng cn na. Chim cho cnh th em ang nui mt con bi v mi cha y 2 thng nhng c du hiu r rt ca mt ch mi hay trong tng lai. Chim sa cm th cc bc bit ri, trong rt nhiu nhng con chim mi hay c cc bc post ln u c rt nhiu chim sa cm.V mt im na xin cc bc lu cho l:Ch cn mt c im nu trn chim l n l mt con chim hay ri, cc c im cn li nh: Cm (tr chim sa cm), chn, m, u, phao,... khng cn quan tm na u (tt nhin l c cng hay, c l n s b tr cho c im chnh chng).Trn din n cc bc cng bn nhiu v c im phao chim, nhiu bc u ng ch chim c phao xm. Em cha hon ton nht tr nh vy. qu em nh gi cao ch chim mi phao (rt t ch chim mi c phao xm) chim mi ca em hin nay ton phao (c l n s khng bn chim chng) nhng c nhng ch chim mi 17 nm ri phao vn l phao . Chim phao lu ni chng? Khng ! 2 ch chim phao ca em mi cha y mt nm l bt u ni ri (c ch mi 2 thng thi). Hay l c im ca chim Thanh Ha l nh vy? Bi th qu Em mi c cu." D kim hay l th, pha.Con no t ting ca hin lnh"

1. n tng v ging gy:Ging gy ca chim cu thng na n nhau v vn iu, ch khc nhau v m (th - kim - ng - sm) ... nn khi ta mun phn nh c ta phi tht tp trung lng nghe tht k th ta vn thy c s khc bit d ch l im nh thi. Theo ti chim nghim th nhng con chim n v ting gy u dng kh hay (d cho tng mo c xu x).- Cc - cc - c , cc - cc - c .... gy rt nhanh ti tm dch l " chp - chp - , chp chp ", loi ny a phn rt hay.- Cc - c - cu - cu ... m th hai "c" cao vt, m th ba v th t thng ti tm dch l "Tu qut ki ", loi ny con no cng xut sc v rt sung khi vo rng, khng s g c.- Cc - cu - c .... hai m u bnh thng, trung bnh nhng m th ba th cao vt ... ci ny Nguyn cha gii m c.- Gy hai ging: Lc u th gy rt to nhng khi bi nhp tn th li gy nh ging. c ngi li cho l chim gy "ting trng v ting mi" .... nhng nghe th khng ng khng cc bn.2. n tng v ging g:Ch c g c lm (chng u) l s 1 ... khi n g ta nghe nh nc nghn, nghn ngo c, c, c ... c ... ci ging g ny lm cho bi tc hay nghe l l nn n vy quanh rt ng.3. V t th khi g:Nh cc bn cng bit chim cu g c cc kiu nh sau:- G cao u ... d ci u tht cao ba xung, pht no ra pht .- G thp u hay g gt gt .... ci u nhc nhch va phi.- G nghin u ... khi nhn n c la, c la ... u d ln b xung ko thnh phng vung gc vi mt t m xin xin nh du huyn, du sc.Cn y l nhng n tng khi g:- G thng u ... ci c thng , sung c m vn g c.-G du c .... khi n g c rt ci u, du di bng, cng g cng th u su vo trong, co vo di ln ... loi ny may bi v ch.- Khi g d cnh, khi g xe ui ... hay d ty tng con.Nh cc bn cng bit chim cu c rt nhiu n tng nhng khng phi h c n tng l hay c, ci ny n cn ty thuc rt nhiu im tt trn b mnh chim cu cm na.4. n tng v mu sc:Thng thng th mu sc ca chim cu hi na n nhau, c con c b lng hi sm mt t, c con sng hn mt t (nhiu ngh nhn ln tui li cho rng nhng con c mu sc hi sm th nui lu ni hn v n cng thng b bnh au mt hn ... sau mt thi gian di chim nghim th thy iu ny khng ng. Chng au mt l do vi khun gy ra, nu chng ta v sinh lng, cng nc khng sch s vi khun c k pht trin gy au mt chim ch khng lin quan g n mu sc lng sm ca n). Cng ty vo th nhng ca tng vng m chim c mu sc lng v thn mnh khc nhau. C ba min Bc - Trung Nam chim u khc nhau, bn cnh li xut hin nhng con chim c mu sc lng khc xa vi ng loi .... ci ny c l do t bin nhim sc th.... to ha ban tng nhng hnh tng v cng qu v him nh anh em trn din n gi l "hng c".- Chim c b lng trng phau hay hi trng mt t: Nhng con chim c gi l "Bch tng" ny a phn c m v mng mu hi ... . ai cng cho rng loi ny l chim d, Khng bit n d c no nhng a phn kh bt bi, ch bt c nhng con bi tht d ch bi thng th khng dm li gn, c l do b lng "c nht v nh" ca n lm cho bi mt hn bay lun.- Chim c mu lng gn nh en: loi ny sng trong rng su, rt nht nui rt lu ni.- Chim c b lng hi nhn t xa trng cht, loi chim ny thng c Campuchia.- Chim xm, chim bng ... hay d ty tng con.Cn y l nhng n tng ca lng:- n lng trng ni vng u: loi ny a phn hay, gy bi bn, i ging lin tc ...- n lng trng ni cnh hay gi l dn cnh. Nhng con chim dn cnh thng c nc g dai dng (g hu tt), cng v khuya cng g d, loi ny khi rng thng lm b mi. Nhng cc bn nn con c lng trng du hay n vo trong th hay hn nhng con c lng trng l ton din.- n lng trng ni ui v trn mnh th bnh thng.- n nhng chm lng en trn nh nh nhng nt rui en ni phao, c ngi gi l bng t ... ci ny Nguyn nhn thy nhng v n l con chim mi nn khng xc nh c hay, d ra sao.

Nhng sai lm khi nui gy bi

***

Th nht: Nhiu khi by c chim bi hay, nhng ch vi ngy sau n khng thm "n ung" ri ln ng ra cht lm cho ch nhn ca n tic "t rut". Nhiu ngi cho rng l chim khn nn sng theo tn ch "freedom or die" (t do hay l cht). Khng phi vy u. ch qua s non km ngh nghip mi cht nh vy. Chng qua con chim khng bit n ung cng nn cht do i kht thi. Khi bt chim bi, chiu v khi ngang qua sui nh nhng b cha "bi " su khon 2 cm, thi gian 5 pht cho chim bi t ung nc, nu cha chim bng b nh c nhn, th cho ung tng con mt, bng cch a cc cha y nc vo m chim tng con mt, chng s ung ngay, cn thn hn nht vo ming chim vi ht ng cho chc n. Khi v nh cha ngay con chim bi "c" ra ring 1 lng. Bui sng hm sau, ly lng h th, b la, bp (ng) vo cng tht y sau b di t vi ht la hay bp gn cng la, thy chim n di t, ht la di t, chim thy la trong cng chng s tip tc n.... ngha l thnh cng ri y. Ung nc cng vy, cng nc cha y ri dng mt tm khn sch t nc, treo ln sao cho khi nc ri xung cng tng git tng git mt, lc ny con bi s thy nc, v n s ung, nu thy n ung nc trong cng, th con bi s khng cn s cht v "t t" na m s l con mi hay trong tng lai.Th hai: Chim i ngoi, ti cam oan rng nu con bi c b i ngoi tht s, bnh ny rt kh tr v con bi y s cht ngay trong vng t ngy. Chim rng t l c sn li rt cao; nn nhiu ngi mi phc v, thy phn lon, thng ngh rng chim b i ngoi, nn dng nhiu loi thuc ng ty "iu tr", nhng khng thin gim. Sn li khng git cht chim, nhng dng sai thuc c th hi chim mt cch v tnh v lu di. Khi chim c li thng thng phao ca n lc no cng "t ". Nu vy th dng thuc x sn li cho gia cm, tr ng liu lng th chng s ht sn li trong vng mt tun. Cn vic sai lm khc na l chim nhy m cng c hin tng i ngoi, phn xanh. Nu ng vy th nn tm cch "che chn" cho chim khi nhy m, c vy phn s khng cn long, theo kinh nghim, khi chi ht nhy m, th chim s "ni" cng v chun b ra mi ri y. Bi th chim c hin tng i ngoi th nn theo di tht k m tr cho ng bnh. Nhiu ngi c kinh nghim chuyn su v con chim gy, c th nhn con chim gy ri nhn phn, c th on c khi no con chim y c th ra mi l vy. V d: thy chim bi c b lng mt, mt hi , phn to, khng lng th con chim y c th ra mi t 3 n 6 thng sau.... y l b quyt i "mua" chim biTh ba: Chuyn u chim, khi chim bi c chiu hng "sung". nhiu ngi ngh rng dng mi thc u vi bi s lm bi "cng" hn. y l mt sai lm rt nghim trng. Chim bi khi ang sung ln, l n ang trong thi k chun b tranh ginh lnh a, nn n ch gy hi nhiu v hi cng thi, ch cha ni lm, u chim, n vn u d di, nhng khi ht u n s b xung theo thi gian, nht l gp nhng anh mi gi mm th bi s nm lit lun, c xung la li th n cng d thnh mi lc nng lc ma sau ny. T hi hn c nhiu bc cho n u g mi cht ch... c khi g n tc ting lun .... mun kch chim cho xung la hn, nn chim mi tht xa, t nht l 100m cho u vi ting ng h ri ng cho u na, lm nh vy chim rt d xung hn. Cn khi no n xung cu, thc g vi i cnh nhp nhp c ngy, lc ny c p cht cng khng h... ni th ni nh vy thi .... tt nht l u nhng con mi c trung bnh thi. Bi nu gp mi hay qu (nht l mi gi g) d b knock out th tic lm, d g n cng l con bi thi m. Nu c u th nn u theo hnh bt thang, hm nay u con mi t nht, t ngy sau u con mi hay hn ty.... c nh vy m tng ln. Nhng nn nh ng bao gi u gn, v nht l ng cho gp mt g qu lu ... d b chim.Th t: S tham lam qu c th lm h mt con mi tng lai. Con chim mi mi ting gy cn "run run" nn rt st bi, nhiu khi gi v bt bi nhiu hn chim thuc. Nn ch nhn ca n hng ch lm nn qun rng em n l chim mi tp nn c gp, nghe chim rng gy....by, u, bt thoi mi... hu qu i vi chuyn l chim mi "bp" lun. Khi con mi t mi i tp, ng nn bt nhiu, khi gp con bi gi rng th ng bao gi cho u lu, ch vi chc pht nn xch lng by ni khc. Nu gp nhng con gi lng u t thi, vi ngy ti cho u lu hn. Khi mi cng ri cho u thoi mi.Tm li: Nu nhng ngy u i by nn tm nhng con chim bi thng, bt 1 hay 2 con bi d bt. nu gp nhng con bi gi lng hay gi rng th nn dnh khi no con mi "cng" s quay li tnh s vi chng. ng nn bt qu nhiu chim bi trong mt chuyn, v lm th con mi s b "rt" trong thi gian ngn v ngn.Th nm: Tp thi quen cho chim, nh tp g so, chi mt bui, cho chim ngh tra.... l iu rt t hi cho chim mi sau ny. Khi chng quen cch chi nh vy th s rt kh tr. Khi tp chim bi nn phi kin nhn, trn mi a hnh, Cy cao, cy rm... lm lng ht. Nhng tt nht l tp rng gi trc. Khi thuc rng gi ri th by bt c lc no, bt c a hnh no v chim chi tt rng gi s chi tt hn rng thp, lng ... cn ngc li th cha chc c nh . Khi treo by chim mi tp, ci u tin phi ch cho n gy mi chuyn ci, d phi ch lu, nu khng n s d b "sng" v li sau ny. Khi i tp th phi i sut ngy, k c bui tra nng nng, nu khng chim d c thi quen, gy mt bui,sng gy, tra ngh , chiu ngh lun th phin.Ch khi tp chim mi, ng bao gi i qu xa ni by chim, v ch cn s t...gp chn, ct, kin, bm bp... th coi nh. cng cc.

Tm gii php thun chim bi va khoa hc li hiu qu.

***

Cch thun cu cm bi theo kinh nghim m bn Salh chia s (dc cho nh t, ht nhy ni na th thi, hoc ct cnh, buc chn con chim bi ri th xung t, ly chn mnh hch hch cho n i b trong sn nh...) ti cng tng c nghe mt vi ngh nhn c tui cp n. Suy cho cng th n cng c l. Xin c suy lun, l gii theo vi dn chng nh sau:Th nht:ng b ta c cu Thng con cho roi, cho vt y l kinh nghim trong cch dy d nhng a tr bng bnh, ng ngo, bt tr. Thy c hiu qu nn mt s ngh nhn p dng lun cho nhng ch cu cm bi thuc h ny.Th hai:Ngy xa, nhng bt ch nhn qun t thng c ngun gc t nhng k hn vi, v danh tiu tt. Mun Vn v song ton th phi di mi kinh s, tp luyn v cng, t trm mnh trong b kh, trong mi trng khc nghit nht. Ni chung, mun thnh ti u phi tri qua mt qu trnh kh luyn, hnh xc tr nn cng ci, bn lnh, nu sau ny gp phi gian nan th thch nht nh khng d b khut phc (v chai n).Tt nhin, kinh nghim ca bn Salh, c th ti hoc nhng ngi khc p dng khng thnh cng v ngc li. Nhng c th ni y cng l mt k thut c in v thun chim bi anh em cng hi tham kho.Theo ti, hy nn thun chim bi theo cch hng ngy tip xc cho chim n ng ba, va khu phn. Cch ny va khoa hc, va hiu qu. Bi l loi vt nn khng th bt p chim cu cm thc hin hnh vi theo l tr (m thc ra chng lm g c l tr). Mun tp luyn, thun dng chng, ta phi da vo bn nng v phn x c iu kin ca loi vt dy d, thun dng. Bn nng mnh lit nht ca loi vt ni chung, loi chim ni ring l h khi i th phi tm cho c ci n, kht th phi tm cho c thc ung. Lc i, kht chim s qun s st, hay ni cch khc l ci cm gic i, kht chin thng s s st, nht nht. Chim s thch nghi dn, dn dn, t t tin li gn con ngi c th gp m c thc n, nc ung, c ci cho vo hu du, vo bao t, khi b cn co. Nu khng th lm sao chu ni! ng khng qu v?Cn phn x c iu kin l c mi khi ch nhn n gn th c n ung no n, ngon ming nn lu dn thnh thi quen h thy ngi (ch nhn) n gn l chng mng r, n cho. C nhiu con cu cm tinh tng, sau mt thi gian ngn c thun dng theo cch ny, chng dm gin mt vi con ngi, sn sng m tay, tay, gy g kh th mi khi thy ch nhn xut hin.Nhiu con chim cu cm c ch nhn thng xuyn cho i rng nh by, lu dn to thnh phn x c iu kin nn h nhn thy ch nhn chun b ngh cho mt chuyn i rng l ch cu mi sung ln, gy g phn chn, chng nh mun thc dc ch nhn hy mau mau ln ng cho ch ta c dp tho ch tan bng, c u vi nhng k phng ch th bn ngoi thin nhin, hoang d.ng b ta c cu: C thc mi vc c o, iu ny rt ng v vn dng rt hiu qu trong vic tp cu bi bng cch tip cn cho n, cho ung hng ngy chng quen dn vi con ngi, mau dn, nhanh ni. Song, xin c bit lu vi qu v, thun chim bi theo cch ny ch thch hp vi nhng ngi thng xuyn c mt nh v tht s ch tm cn vi nhng ai thng xuyn i lm vng nh (m nht l inhu) th phi ht sc cn thn, l qun cho chim n ung th rt nguy khn! iu ti k nht l thiu nc ung, chim m b b i mt ngy th vn gng gng c ch ch cn b b kht trong vng na ngy ng h th ht phng cu cha, cht khng kp tri!Cn mt iu na cng cn phi ht sc ch khi ta bt tay vo thun dng nhng con chim bi mi by v. Hy nh: Gic tt bt t. ng vi p dng ngay cc k thut tp cho chim dn, bi lc ny iu quan trng nht l lm cho chim bi chu n, chu ung c th sng c ci , nht l trong lc chng cn hn xiu, phch lc, khi chng mi ri qu hng, x s ca chng v vi ta trong mt mi trng sng ht sc mi m, l lm. Trc ht phi bng mi gi d d lm sao cho chim bi chu n thc n, ung nc ung do ta cung cp. C th ni y l giai on kh khn nht trong qu trnh thun dng mt con chim bi.Theo ch ti c bit, c nhiu ngh nhn mt rt nhiu cng sc, chn chn mi gi mi phc by c con chim bi cc hay. Nhng tng c th thun v s hu c mt con chim hay sau ny. Cha kp tho cn hoan h th ch vi ngy sau thy ngh nhn ny va khc, va mu a tin ch chim bi cc hay kia v ni chn sui! Hi ra mi bit, ch chim bi xu s kia coi khinh loi ngi, quyt ch tuyt thc cho n cht, du cho ch nhn dng y u, m, k, la; nc lc, nc khong v thm ch c Ken (!). C tng nh th th chim s chu n ung m sng, no ng vn khng lay chuyn c lng d st ca con chim bi cc hay ny nn nh b bt!Thc ra, vi nhng con chim bi mi by v m khng chu n, ung, khng phi l ta ht cch v nh chu ng nhn n cht. iu ct li l ta phi sm pht hin ra con chim bi ang tuyt thc tp trung tm lc cu sng n. Nhng ngy u tin nn theo di cht ch, nu con chim bi khng chu n ung, ch loi choi soi lng tm ng thot thn, hoc ng im mt ch, c r, x lng, rt u, ngoo c, phn th ch c mt bt trng nh vi tng ln vi mt bt xanh nh mt g th bit ngay l n ang tuyt thc.Lc ny ta nn nht con chim bi vo mt ci bi (lng, gi) rng, khng c y, p xung t nh nht g, nc ung nn ng trong ci da (a) trt chim d nhn thy, d ung, cn thc n th vi ra di t, c u, m, la, k, nu chim quen khu v no th chng chn n loi thc n ny.Cho n nc ny m vn c nhng con chim khng chu n, ung g th ng l kh tit ngt tri. Xin qu v hy xut lun c chiu cui cng l bt chim cm trn tay, ly thc n, nc ung dng vo tn ming cho n lin tc trong thi gian mi ba, na thng g (nh cch nui chim con 1 tun tui). Ti ngh, du c chai sn, bng bnh c no i na, nhng con chim bi nh vy chc cng phi t t quy thun, ngoan ngon t gic n ung.Nu bit chc l mt con chim bi cc k hay th ta nn c s u t cng phu, tng xng. Sau ny khi n tr thnh con chim mi thin chin th ng l ta khng b cng, v c nh vy th mi c ting thm l bit chiu hin, i s v khng b mang ting l vi dp nhn ti!Chc qu v bng hu thnh cng!

Cch treo chim gy!

***

ng tc cui cng ca ngi chi chim gy l ng tc treo lng chim gy ln v...ch i ting gy. Qu n gin phi khng cc bn. Chnh v n gin nh vy nn nhiu ngi khng lm ph c hi thng thc cht ging ca con chim gy. Hoc lm con chim c ch m khng ni c hoc hn ch cht ging v ting gy.C th chia cch treo lng cu gy lm 3 loi theo loi chim: Lng cu gy mi, lng cu gy u trong nh v lng cu khin.- Lng cu utreonh th no tht kh ni v n ph thuc nhiu yu t m phi tay th lo luyn mi treo c ng "im cht" ca con chim tri. C th tng kt vi yu t sau: a hnh bi nh, thi quen ca chim tri, cn im v v nhy ca chim tri...- Lng chim i dt, u. Xch ti nh bn b cng phi bit cch treo con chim ca mnh pht huy c ht phm cht ca n. Chim cu xch ti nh khc u trong bng gi l "chp ha cho c" v chim cng nh cc con vt khc c tnh cht "gi thung". Bn phi treo con chim ch c nh sng tt, c th theo di c i th, trnh ch ngi hay qua li, di qut trn, gn ch c ch mo...Quan trng nht l bn phi treo nh th no con chim bit c a hnh ca ngi nh n l lm th mi u hay c. Treo chim phi nh nhng n cm nhn c s an tm ca ngi ch dnh cho n. Tip na bn phi treo th no pht huy c ht m iu ca con chim ca mnh. Ting ci nn treo hi cao c bit nhng con ci gt treo ch no khin i th phi thy "inh tai nhc c", chim th th phi treo sao cho m th ra u v trn y (treo vo gc tng cao l tt v tng thm m tuy nhin khng c lm dng v kh nng chim ca mnh cng chong). Nu chim c m ng, bu, rn th nn treo ra ch thong hi xa mt cht cm nhn c ting "vang" trong ging gy. Thc ra chim gy nghe hay nht vn l tm ch t trng tnh lng vn l hay nht.- Lng cu khchth nn treo gn ch ngi hay i li, nhiu nh sng v bn ny thiu ngi l khng chu c. c ci i lc chng thnh nhy khng khc ch trong nh.Trong nh c ch tt ch xu. Vn ch bn bit b tr hp l tin sinh hot m vn tt cho ch cu ca mnh.

Th no l ngh thut by chim gy

***

Nh cc bn bit t nc ta di v rng, c ba min Bc - Trung - Nam u c rt nhiu chim cu, cng chnh v vy m u u cng rt nhiu ngi am m chim cu, mi vng, mi min u c nhng cch nh by khc nhau cng t m ngi chi cng c nhiu v, ty vo s thch ca mi ngi m c cch chn la khc nhau. C ngi ch thch nh mi cy, c ngi thch nh mi t, c ngi ch thch git li m thi ...- Nu bn ch thch bt tht nhiu bi th dng li rp (ci ny khng c khuyn khch).- Nu bn mun chim nghim ci hay ci p ca ngh thut by chim cu th bn nn chn cch nh mi cy, dng by lp hay by n c hay by go ch phi hp ... y bn s nghe chim mi v chim bi u nhau ht bi bn, s i chi qua li, s c ca ... sau mi c nhy, c chuyn l ta li nn th hi hp v ch i ... lm cho ngi chi am m li cng am m, th v tht y ...!- Nu bn mun hay thch cm gic t trn cao lao xung ca con bi th bn hy chn by mi t (c p bo v), y bn s thy con mi v con bi ging co tranh nhau tng tt t, c mi ln con bi tin n gn vo hng con mi th bn s thy con mi cng lc cng g d hn lm cho con bi phi va chy va g, va i va g, cng v l m ngi gc cm thy nn nao trong d, ri con mi dn d con bi i vng quanh ci p, i vo vng t a nh hai nh quyn thut ang qun tho, thm d tm ch h tn cng i phng . thch tht y.- Nu bn mun thy cnh con mi v con bi u nhau n nh im cao nht th hy chn mi dy nh trn, y bn s thy ht ci hay ci tuyt diu v ti ngh ca con mi th hin qua mi trn u, y ng l mt trn th hng di t.Hai ch ngh thut c c lp i, lp li rt nhiu ln.... nhng ngh thut by chim cu l g? thit ngh ngh thut c rt ra t nhng ln tht bi, sau nhng ln tht bi y mi ny sinh ra kinh nghim v c nhng ngh nhn "tm huyt" c kt li gi l "k thut by chim cu cm" sau a n vo ci o, ci am m c khi m qung m ngi i xp n vo ci ngu th ba.D bn l ai, bn thch nh mi cy hay mi t, thm ch git c li rp m bn khng c mt t, kin thc no v k thut by chim cu th bn ch l ngi git thi gian m thi. C ai m li mang con mi i t ngy ny sang ngy n, thng ny sang thng n, bit bao nhiu l cng sc, xng du m vn khng bt c con bi no, theo bn c nn lng hay khng? ngi ta i cng nh mnh m khi v c bi treo u lng cn mnh th c i sao th v vy c bun khng? c mun b ngh gc cu khng? vn bit rng y ch l th vui thi nhng khi sng bn ra i vi tm trng nh th no?... Ai ra i cng mong mang v c mt con bi hay nui, chm sc, nghe n gy ting u tin ... vy m khi v th sao? mc d con mi ca bn cng rt hay ......Ai trong chng ta khi nui chim cu cng mong sao cho mnh c c mt con mi hay khi mang n ra i khng thua b thua bn v cng mong sao c bi treo y nh nhng u phi ai ai cng thc hin c iu y. Mt con mi hay vo tay ngi ch thiu kinh nghim th vn khng sao bt bi c .... Thi bui ny i gc chim cu khc xa nhiu lm ri, chim cu by gi u u cng trn, u u cng khn lanh lm ri, bt c mt con bi u phi d .... nhng khng phi l ta chu thua n u nghen!Nu bn thch nh mi cy th bn phi bit chn ko, chn th ....con bi u ch no, nhy n nhnh th no, nhnh th c trng tri hay khng? nhnh th c thun tin cho con bi nhy vo lp hay khng, ni treo con mi c thong ng hay khng? bi nhp cy c nhn thy con mi lin hay khng? ko nhy c tc hay khng .... nu bn ng con bi hay th n s g v di chuyn khp cc nhnh, nhy n nhnh no n cng g .... xoay qua cng g, xoay li cng g .....ci ny nghe m lm, nghe l tai ... ngi khng nhc nhch, i khi t hi sao con mi n nn thinh vy hay l n g thu