cukrzyca a zdrowie 24

MAGAZYN MEDYCZNY P6/24/8PA

Cukrzyca a Zdrowie 1

4 SokzjabłekachorobaAlzheimera

4 Szumywuszach-znaneprzyczyny

5 Badaniemoczuwykryjezapaleniewyrostka

5 Całowanieobniżastres

6-12 Otyłośćacukrzyca.Problemyterapeutyczne

13 Słodyczemogązwiększać ryzykorakatrzustki14-15 ZAmeryki...16 WitaminaA17 Leczeniechoróbdziąsełpomaga wterapiicukrzycy 18 WitaminaDaryzyko zespołumetabolicznego 19 Pszenicaacukrzycatypu1

20 Truskawki

S P I S T R E Ś C I

C I E K A N O W O S T K I

T E M A T N U M E R U

W A R T O W I E D Z I E Ć

F E L I E T O N

O NAS

str. 17

str. 14-15

str. 5

str. 6-12

str. 16

str. 19

str. 28-29

21-23 Niebójsięsiebie

24-25 Zespółniespokojnychnóg

26-27 Czyznaszswójtyposobowości?cz.1

28-29WirującyDerwisze

30 Winogronaantycukrzycowe

31 Miętowaherbata

32-33Hipoglikemia-podstępnezagrożenie

Z D R O W O Ż Y Ć

S T R O N Y C Z Y T E L N I K Ó W

34-35 Listdoredakcji

51 Doceniononas!

52 AniołydlaAniołów

53 ListdoPaniMinisterZdrowia

54-55 Odkrywamypięknemiejsca...

56-57 KolejnyCzwartkowy

ObiaduDiabetyków

S P I S T R E Ś C I

2 Cukrzyca a Zdrowie

36-40 KrólCzosnek

40 Rozważaniakulinarneczyligarść przemyśleńzdługiegoweekendu...

42 Alfabetpamiętnika

44-45 Strachsiębać 46 Cukrzycaprzyczynąproblemów seksualnychkobiet

47 Rozwiązaniekonkursu

48-49 Leczniczamocziołowychtorebek49 Herbatkarumiankowa pomagadiabetykom 50 Otrębyobniżająryzykozgonu kobietzcukrzycą

D L A C I E K A W Y C H Ś W I A T A

Ż Y C I E Z C U K R Z Y C Ą

Z O S T A L I Ś M Y D O C E N I E N I

C O Ś O Z D R O W I U

A N I O Ł Y

N A S Z E S P O T K A N I A

str. 52

str. 46

str. 36-40

str. 54-55

str. 56-57

str. 51 O K I E M T U R Y S T Y

R E C E P T A Z N A T U R Y

Kolejny Czwartkowy Obiad

u Diabetyków

K O N K U R S


Hinduski filozof i poeta Rabindranath Tagore mawiał: „De-mon współczesnej cy-wilizacji złamał rów-nowagę w człowie-

ku”. Ceną jest utrata zdrowia, a więc i szczęścia, cze-go niejednokrotnie nawet sobie nie uświadamiamy. Bo gonimy za karierą, pieniędzmi, innymi dobrami.

Nie znajdujemy czasu ani na spokojny posiłek, ani na odpoczynek, ani na kontakt z osobami nam bliskimi. Mamy wprawdzie w grafiku wpisane spotkania, ale tylko „ważne” - z kontrahentami, albo z kimś, od kogo coś zależy.

A gdy dopada nas choroba, dziwimy się, że przecią-żony organizm odmówił posłuszeństwa i to akurat wte-dy, gdy każda minuta jest już zaplanowana, tak iż na-ruszenie misternej konstrukcji może grozić krachem.

Sięgamy więc po wszystko, co szybko zadziała, co skutecznie uśmierzy ból i zlikwiduje niedyspozycję. Na-faszerowani „chemią” nie zmniejszamy tempa... do na-stępnego razu i oby nie tego o wymiarze katastrofy.

„Niech ktoś zatrzyma wreszcie ten czas, ja wy-siadam...” śpiewa Anna Maria Jopek. Dla wielu spo-śród nas słowa tej piosenki powinny stać się polece-niem najwyższej rangi. Jeszcze nie jest za późno, aby zwolnić tempo, „przemeblować” dotychczasowe nawy-ki, zaś w chwili niedomagań zawierzyć starym, spraw-dzonym przez pokolenia i bliskim naturze recepturom.

Bez obawy, współczesna nauka i akademic-ka medycyna coraz śmielej sięgają również po na-turalne leki i tradycyjne metody ratowania zdro-wia, o czym m.in. piszemy w naszym magazynie.

Danuta Maria Roszkowska

Redakcja Magazynu „cukRzyca a zdRowie” wydawca: wszechnica diabetologiczna PSd ow w Białymstoku Adres redakcji: ul. warszawska 23, 15-062 Białystok tel. 85 741 57 01, tel./fax 85 732 99 74 e-mail: [email protected]

Redaktor naczelna: danuta Maria Roszkowska z Redakcją wSPółPRacują: mgr edyta adamskaprof. dr hab. Maria Borawska prof. dr hab. n. med. ewa otto-Buczkowska anna danilewiczMarek dolecki dr n. med. joanna Filipowska mgr Małgorzata Frąś dr n. med. Hanna Bachórzewska-gajewska prof. dr hab. n. med. Maria górska agnieszka kierznowska-Rurarzprof. dr hab. n. med. ida kinalska dr n. med. Małgorzata korolczuk-zarachowicz mgr Bogumiła ławniczak krzysztof Malinowskimgr jolanta obidzińskaRenata Saniewska prof. dr hab. n. med. jacek Sieradzki anastazja Szachowicz ewa SzarkowskaLucyna Szepielprof. dr hab. n. med. Małgorzata Szelachowska prof. dr hab. n. med. Mirosława urban wojciech wojszko anna worowska

Tłumaczenie z języka angielskiego: mgr Michał iwańczuk mgr urszula TarasewiczTłumaczenie z języka hiszpańskiego:Marcin Szachowicz

wydanie magazynu zostało dofinansowane przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji osób niepełnosprawnych

fot.

Ann

a W

orow

ska

zamieszczamy przedruki dla celów dydaktycznych i edukacyjnychw oparciu o przepisy art. 25,26,29,33 i 49 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dn. 4.02.1994 r. (dz. u. z dn. 23.02.1994 r. nr 24, poz. 83) i przyjęte zwyczaje edytorskie.

Mar

ek D

olec

ki



Sok z jabłek a choroba AlzheimeraRegularne picie soku z jabłek może przeciwdziałać zaburze-

niomobserwowanymwchorobieAlzheimera.Naukowcywykazali,że umyszy, które regularnie piły sok jabłkowy, powstawałomniejbeta-amyloidu - związku odpowiedzialnego za tworzenie siętzw.płytekamyloidalnych.StrukturytesąobecneuosóbchorychnaAlzheimera.Przezokres

jednegomiesiącamyszywypijałysokjabłkowywilości,którauludziodpowiadadwómszklankomtegonapojudziennie.Badania tewykazują,żeryzykorozwojuwieluchoróbzależynie

tylkoodczynnikówgenetycznych,aleioddiety.

www.fit.pl

Szumy w uszach - znane przyczynyPoznanie przyczyn uporczywego szumuw uszach powinno pozwolić na jego

skuteczne leczenie - informujepismo„Neuroscience”. Szumemusznym (tinnitus) określasięzjawiskoodbieraniadźwiękówprzybrakubodźcówakustycznych.

Tamęczącaprzypadłośćdotykamilionyosóbnacałymświecie.

Większośćludzidoświadczajejwpewnymokresieżycia,aleu5procentcałejpopulacjischorzeniestajesięprzewlekłeiszczególniedokuczliwe.

Możenawetprzeszkadzaćwcodziennychzajęciach.

Szumyusznemogąwystępowaćjakodzwonienie,łoskot,gwizd,brzęczenie,świstanielubsyczenie.Występująprzyprawiewszystkichschorzeniachuszu,mogąpojawićsiępouraziegłowyczyurazachzwiązanychzdużymhałasem.Najczęstsząprzyczynąjestuszkodzeniezakończeńnerwusłuchowegowuchuwewnętrznym,szumybywająteżspowodowaneprzezalergię,obecnośćguza,cukrzycę,

problemyztarczycą,zaburzeniakrążeniawzwiązkuzezbytwysokimalbozaniskimciśnieniemkrwi,czyużywaniemniektórychleków(naprzykładaspiryny).

NaukowcyzUniversityofWesternAustraliaprzeprowadzilinaraziebadanianaświnkachmorskich.Wykazali,żewprzypadkuszumówusznychchodzionadmiernąpobudliwośćnerwówwobszarachmózgu

odpowiedzialnychzaprzetwarzaniedźwięku.Towłaśnieprowadzidosłyszeniaodgłosów,któremęcząosobyztinnitusem.Przyczynąsązmianynapoziomiegenów-zatemwpływającnagenymożnabyzapewne

„uspokoić”nerwyodpowiedzialnezadokuczliwyszum.

WcześniejbelgijskineurochirurgDirkDeRidderspróbowałwszczepionychbezpośredniodomózguchoregoelektrod,byzapanowaćnadnadaktywnymineuronami.Rezultatybyłypomyślne,

choćjednemuzpacjentówzaczęłosięwydawać,żewyszedłzwłasnegociała.

www.e-diagnoza.pl



Badanie moczu wykryje zapalenie wyrostkaProstebadaniemoczumożepomócwwykrywaniuzapaleniawyrostkarobaczko-

wego,przezlaikównazywanegoślepąkiszką-informujepismo„AnnalsofEmergen-cyMedicine”.

Wyrostekrobaczkowytoprzypominającerobakauwypukleniejelitagrubegowpo-bliżujegopołączeniazjelitemcienkim.Zapaleniewyrostkamożebyćgroźnedlażycia,zwłaszczagdywypełnionyropąwyrostekpęknie,powodujączapalenieotrzewnej.Jed-nakrozpoznanietegostanuczęstosprawiatrudności.

Najczęstszym objawem jest ból brzucha, zlokalizowany w prawym dole biodro-wym(czyliwdolnejprawejczęścibrzucha),jednakwyrostekmożemiećbardzorozma-itąlokalizację.Gorączkaczypodwyższonypoziombiałychciałektakżeniedająpewnejwskazówki,stosujesięwięcbadanieUSGczytomografiękomputerową-niezawszedo-stępnewdanymszpitalu.Stosunkowoczęstozdarzająsięjednakzarównoniewykrytezapalenia,jakipochopneoperacjeusuwającezdrowywyrostek.

SpecjaliścizChildren’sHospitalwBostoniewykryliwmoczubiałkoLRG,któremożebyćszczególniecharakterystycznedlazapaleniawyrostka.Dojegooznaczaniawyko-rzystujesiętechnikęspektrometriimasowej,jednakprawdopodobnieudasięopracowaćodpowiedniepaskitestowe.

PAP - Nauka w Polsce

Jak się okazuje, całowanie wychodzi na zdrowie nie tylko naszemu związkowi, ale i ciału. Kilka minut cało-wania skutecznie obniża poziom hormonu stresu.

Prof. Wendy Hill, neurolog i dziekan Wydziału Biolo-gii amerykańskiego Lafayette College, sprawdziła, co się dzieje w naszym organizmie podczas całowania. Ekspe-ryment przeprowadziła z udziałem heteroseksualnych studentów.

Na początku badań od studentów pobrano próbki krwi oraz śliny. Potem zadaniem ochotników było całowanie się przez 15 minut przy muzyce. Po wykonaniu przyjem-nego zadania, od studentów ponownie pobrano próbki krwi oraz śliny i poddano je analizie chemicznej.

Piętnaście minut wystarczyło, aby u studentów doszło do znacznego obniżenia poziomu kortyzolu (hormon stresu), a także doszło do podniesienia się poziomu oksytocyny, czyli hormonu kojarzonego z tworzeniem więzi i opieką. Co ciekawe, u kobiet poziom oksytocyny po całowaniu nieco zmalał.

Prof. Hill przeprowadziła swój eksperyment w uniwersyteckim centrum zdrowia i planujego powtórzyć w bardziej romantycznym otoczeniu.

www.prywatnezdrowie.pl

Całowanie obniża stres



Definicja i klasyfikacja otyłości.

Nadwagaiotyłośćsąpowszechnierozpoznawane na podstawie wskaź-nikamasyciałaBMI(body mass index). Omawiany wskaźnik koreluje z cał-kowitą zawartością tłuszczu w orga-nizmie u osób dorosłych, nie określajednakdystrybucjitkankitłuszczowej.Uważasię,żeprawidłowyBMIniepo-winien przekraczać 25kg/m², nadwa-gęrozpoznajemygdyBMIjestzawartepomiędzy25a30kg/m²,aotyłośćgdyprzekracza30kg/m².

Zpunktuwidzeniaklinicystybar-dzo istotne jest również rozmieszcze-nietkankitłuszczowej.Naotyłośćcen-tralną zwróconouwagę jużwewcze-snych latach 50., kiedy to opisanowzrostśmiertelnościzpowoduchoro-byniedokrwiennejsercaukierowcówautobusów w Londynie, którzy od-znaczali sięwiększymobwodem taliiw porównaniu do konduktorów, któ-rzybylibardziej ruchliwi imieli talięszczuplejszą.W1956rokuzasugerowa-no,żeandroidalny(męski)typotyłościjestściślezwiązanyzcukrzycątypu2orazmiażdżycą. Od tegoczasupoja-wiła się lawina badań sugerująca, żetłuszcz brzuszny jest najbardziejwia-rygodnym czynnikiem zwiastującymwystąpienie zespołu metabolicznegozewszystkimijegoskładowymi.Wtejsytuacjistałosięjasne,żesamoBMIniewystarcza,byokreślićrodzajotyłości.Wprowadzono więc wskaźnik WHR(waist to hip ratio). Obecniediagnostykaotyłościcentralnejjestprostsza,opierasięnapomiarzeobwodutalii,któryko-relujeistotniezodpowiednimizakre-samiBMIidlategowykorzystujesięgo

doklasyfikacjiotyłościikontroliefek-tówodchudzania.Ryzykometabolicz-nych powikłań otyłości jest minimal-ne, gdy obwód talii u kobiet wynosi<80cmaumężczyzn<94cm.

Epidemiologia otyłości i cukrzycy typu 2.

Przeprowadzone w USAw latach1988-94badaniaNHANESIII(National Health and Nutrition Examination Survey) udowodniły,żeproblemotyłościdoty-czy znacznie większej liczby miesz-kańców, kryterium otyłości spełniałobowiem25proc.kobieti20proc.męż-czyzn,z tym,żeuokoło5,1proc.po-pulacji okazała się otyłość olbrzymia(BMI>40kg/m2).Osobytepróczotyło-ścimajączęstorównieżinneelementyzespołu metabolicznego:nadciśnienietętnicze,hi-perlipidemia,upośledzo-na tolerancja węglowo-danów.Wzwiązkuztymnależy przyjąć, że u po-nad 2/3 społeczeństwawzrastaryzykoprzewle-kłychchoróbmetabolicz-nych.

Na jpoważn ie j s z ąkonsekwencją otyło-ści jest cukrzyca typu 2.Liczbachorychzcukrzy-cątypu2naświecietak-żerośniewalarmującymtempie. Jest to oczywi-ściezwiązanezotyłościąi można już mówić oświatowej epidemii cu-krzycy,któradocieratak-żedoPolski.

Przyczyny rozwoju otyłości i nadwagi.

Otyłośćjestuwarunkowanawielo-ma czynnikami metabolicznymi, en-dokrynologicznymi, genetycznymi,środowiskowymi, a także psycholo-gicznymiibehawioralnymi.

W piśmiennictwie zgromadzonodostateczną liczbędowodówpotwier-dzających,żetowłaśnieczynnikiśro-dowiskoweitzw.„zachodnistylżycia”odgrywają najważniejszą rolę w roz-wojuotyłości.

Otyłość wtórna występuje nato-miast w niektórych chorobach endo-krynologicznych,chorobachorganicz-nych podwzgórza, w zespołach uwa-runkowanych genetycznie i wymagaodrębnejdiagnostykiispecjalistyczne-goleczenia.

OTYŁOŚĆ a CUKRZYCAProblemy terapeutyczne



Otyłośćwystępuje też zpowodówjatrogennychpostosowaniulekówta-kichjakneuroleptyki,lekiprzeciwde-presyjne i przeciwpadaczkowe, uspo-kajające, hormony sterydowe, beta-adrenergiczne,atakżelekiprzeciwcu-krzycowe - insulinaorazniektórepo-chodnesulfonylomocznika.

Uzasadnione są obawy, że oty-łość przyczynia się dowystępowaniawszystkich form zaburzeń przemia-nywęglowodanowej,aszczególniecu-krzycytypu2,zdrugiejstronyleczeniecukrzycytypu2sprzyjanadwadze.

Jesteśmyobecnieświadkamiepide-miiotyłościicukrzycytypu2naświe-cie. Biorąc pod uwagę konsekwencjemedyczneiskutkispołecznetychcho-róbmamynadzieję,żepostępwiedzynatentematzmieninasządotychcza-sowąterapięiprzyczynidowdrożeniadziałańprewencyjnych.

Rola tkanki tłuszczowej w ustroju.

Obecniewiadomo,żetkankatłusz-czowa nie jest zwykłymmagazynemenergii, ale też aktywnym uczestni-kiemimodulatoremnietylkowłasne-

go metabolizmu, a przede wszystkimjest kluczowym czynnikiem biorącymudziałwmetabolizmieenergetycznymważnychdlażycianarządów,takichjakmózg,mięśnie (mięsień sercowy) iwą-troba.

Adipocyty (komórki tłuszczowe)wywierają swój regulującywpływpo-przezdwainteraktywnemechanizmy

1/tkanka tłuszczowa spełnia rolęgruczołu wydzielania wewnętrznego,syntezująciuwalniającszeregendopep-tydówregulującychmetabolizm.

2/„peroxisome proliferator activa-ted receptor gamma” (PPAR-gamma)-jądrowy receptor i czynnik transkryp-cyjny,któryaktywujekaskadęmoleku-larnych następstw, definiujących masętkankitłuszczowejiregulującychmaga-zynowanietłuszczówiwęglowodanów.

Tkanka tłuszczowa jako gruczoł wydzielania wewnętrznego.

Tkanka tłuszczowa odgrywaogromnąrolęwprocesachmetabolicz-nych.Wydzielaszeregsubstancjioklu-czowym znaczeniu dla prawidłowegofunkcjonowania odległych narządów

itkanek.Jestniezbędnadlapro-cesu pokwitania i zachowaniapłodności.

Substancje wydzielaneprzez tkankę tłuszczowąspeł-niają różne funkcje: endokryn-ną,parakrynną,regulująmeta-bolizmtriglicerydów,wpływająnaprocesykrzepnięcia,sąźró-dłemwolnychkwasówtłusz-czowych(WKT.)

Telicznesubstancje,biorąceudziałwutrzymaniurównowa-gienergetycznejuludziświad-czą o kompleksowym powią-zaniuwielumechanizmów, odleptyny poczynając, a kończącnadziałaniucytokiniwolnychkwasówtłuszczowych.

Kwasy tłuszczowe, prosta-glandynyiichpochodnewyka-zują naturalne powinowactwo

do receptorów PPAR-gamma, zaś tia-zolidinediony (leki) są ich syntetycz-nymiligandami.

Insulinooporność: mechanizm i mediatory.

Otyłośćwisceralna łączysięzogrom-nąliczbączynnikówryzykamiażdży-cyichorobyniedokrwiennejserca,któ-rewsumietworzązespółmetabolicz-ny,zaśupodstawytychwszystkichza-burzeńwydajesię leżeć insulinoopor-ność. Współwystępowanie otyłościi insulinooporności u ludzi od wie-lu lat jest dobrze udokumentowa-ne.Ostatniowieleuwagipoświęcasięendo- i parakrynnej funkcji adipocy-tów.Ponadtometabolicznezaburzeniazwiązanezinsulinoopornościąnasila-jąwnaczyniachkrwionośnychprolife-rację,stanzapalnyipromujątworzeniepłytekmiażdżycowych.W rozwoju insulinooporności dużąrolę odgrywają substancje wydziela-ne przez tkankę tłuszczową. Do sub-stancji tych należą: leptyna, TNF-α,IL-6, rezystyna, adiponektyna, aprzede wszystkim produkt lipolizy -wolnekwasytłuszczowe(WKT)iwie-leinnych.Obniżenie wrażliwości na insulinę,można stwierdzić na wiele lat przedrozpoznaniem cukrzycy typu 2, a in-sulinooporność wyprzedza zachoro-wanienacukrzycęoponad10latiwy-kazano,żejestonanajsilniejszymnie-zależnymczynnikiemryzykacukrzy-cyichorobyniedokrwiennejserca.

Rola czynników genetycznych w patogenezie otyłości.

Dotychczas nie znaleziono genuodpowiedzialnego za otyłość. Ziden-tyfikowanorzadkiezespołygenetycz-ne związane fenotypowo z otyłością,jednak najczęściej przyczyną otyło-ścinie jestdefektpojedynczegogenu,leczmutacjadotyczącaprawdopodob-niezespołuróżnychgenów.Dogenów



predysponującychdootyłościnależąmiędzyinnymigenyreceptoralepty-ny,receptoraadrenergicznegobeta-3,białekrozprzęgających, receptora in-sulinowegoiwieleinnych.

Istotną rolę w patogenezie oty-łości przypisuje się ostatnio genowiPPAR–gamma.Genkodujący ten re-ceptorjestzlokalizowanynakrótkimramieniu chromosomu 3 (3p25). Re-ceptor PPAR-gammawydaje się od-grywać centralną rolę w procesachmetabolizmu lipidów i równowagienergetycznej oraz wrażliwości nainsulinę.

Występowanie otyłości obejmu-je cały świat, stanowiąc coraz więk-szy problem medyczny, ekonomicz-nyisocjologiczny.Walkaztympro-blemem jest trudna, bowiem przy-czynyotyłości nie są jasno zdefinio-wane i niedostatecznie zrozumiane.Zgromadzono jednak wiele dowo-dów świadczących o genetycznymuwarunkowaniu nawyków żywie-niowych i tendencji do spożywaniawiększej lubmniejszejporcji energiioraz o możliwych interrakcjach po-między czynnikami genetycznymii środowiskowymi, które być może

rzucąnoweświatłonatematpatoge-nezyotyłościijejmetabolicznychpo-wikłań.

Powikłania otyłości.

Uważasię,żekobietysąbardziejpodatnenarozwójotyłości.Problemtenwiąże się z okresempokwitaniau dziewcząt, a także z porodami iokresami karmienia. Każda kolej-na ciąża przyczynia się do zwięk-szenia masy ciała matki o około 12proc. Menopauza i zmiany czynno-ści hormonalnej powodują podobnąjak umężczyzn tendencję do odkła-daniasiętkankitłuszczowejnabrzu-chu. Jest towynikiemobniżeniastę-żenia estrogenów i wzrostu pozio-mu testosteronu. W okresie meno-pauzy odgrywają również ogromnąrolę czynniki psychospołeczne, czę-sto wiążące się z zakończeniem ak-tywności zawodowej. Nie bez zna-czeniajestteżestetycznywyglądko-biety,któraczęstonieakceptujeswejsylwetki i wpada w depresję, któraz kolei nasila otyłość. Mężczyź-ni zwyklemniej zwracają uwagęnaswój wygląd. Jednak brzuszny typ

otyłości zwiększa zagrożenie choro-bąniedokrwiennąserca,zwłaszczaumłodychmężczyzn.

Wotyłości obserwuje sięponadtozaburzeniahormonalne,takiejak:

-nieprawidłowewydzielanieinsu-linyzewzrosteminsulinooporności

-nadczynnośćosipodwzgórzowo-przysadkowo–nadnerczowej

- niedobór testosteronu u męż-czyznijegonadmiarukobiet

-niedobórhormonuwzrostu. W krajach rozwiniętych zwal-

czanieotyłościijejpowikłaństanowiważnyproblemogólnospołeczny.Cu-krzycaiotyłośćjakoproblemspołecz-ny są w Polsce wciąż niedoceniane.Długotrwały charakter tych chorób izwiązane z nimi powikłania wyma-gają od chorego, jego rodziny, a tak-że lekarzyi innychosóbzajmującychsię edukacją oraz instytucji ochro-ny zdrowia odpowiednio ukierun-kowanychdziałań.Wwiększości, re-gulowanyprzezosobneaktyprawnei wspomagany przez osobne budże-ty, organizacje i programy o ogólno-narodowymcharakterze,popieranymprzezcałespołeczeństwo.

U osób otyłych nadmiernemaga-zynowanietłuszczudotyczynietylkotkankipodskórnej i trzewnej, tłuszczgromadzony jest także w wątrobie iwwieluinnychnarządachwewnętrz-nych. U około 70 proc. otyłych osóbwystępuje stłuszczenie wątroby, a u3 proc. chorych rozwijają się objawymarskościwątroby.

Ponadtowotyłościczęściejwystę-pujekamicawątrobowa,chorobysta-wów (zmiany zwyrodnieniowe sta-wów, zaburzenia statyki kręgosłupa,rwakulszowa) i chorobynaczyńżyl-nych.Ostatniocorazczęściejobserwu-jesię takżechorobęobturacyjnąpłuczwiązanąznieprawidłowymstosun-kiem wentylacji do perfuzji, hipok-semią i hiperkapnią oraz bezdechemsennym. 3-krotnie częściej występu-je:cukrzyca,nadciśnienietętnicze,za-burzenia lipidowe ikamicawątrobo-



wa,2-3-krotnieczęściejchorobaniedo-krwiennaserca,dnamoczanowaicho-robazwyrodnieniowastawów,1-2razyczęściej nowotwory, PCO-s, zaburze-niapłodnościiwadywrodzonepłodu.

Nicwięcdziwnego,żeotyłośćskra-caspodziewanądługośćżycia.Epide-mia otyłości obserwowana szerokona świecie stała się obecnie jednymzgłównychwyzwańdlaorganizacjizaj-mujących się opracowaniem i realiza-cjąprozdrowotnychstandardówżycia.

Duże znaczenie ma fakt, że oty-łośćstanowiobciążeniedlawydatkówzwiązanychzochronązdrowia.Dlate-go zwalczanie otyłościmusi być pro-wadzone jako strategia populacyjna istrategiawysokiegoryzyka.

Wleczeniuotyłościzwiązanejzcu-krzycąmamydodyspozycjinastępu-jące metody terapeutyczne: postępo-wanie niefarmakologiczne, dietę, ak-tywnośćfizyczną,farmakoterapięoty-łości,farmakoterapięcukrzycy.

Problemwtym,żejedyniepostę-powanieniefarmakologiczne(modyfi-kacjastylużycia) jestnajmniejdysku-syjnymsposobempostępowaniawle-czeniu cukrzycy skojarzonej z otyło-ścią. Udowodniono korzystnywpływtegoleczenianietylkowjużrozwinię-tej cukrzycy, ale teżważne znaczeniewprewencjicukrzycyuosóbznadwa-gą.Zdrugiejstronywiadomo,żewle-czeniucukrzycysamadieta iwysiłekfizyczny nie wystarczają. Należy się-gnąć po doustne leki hipoglikemizu-jące, a prawie każda cukrzyca typu 2wymagazastosowaniainsulinoterapii.

Wszystkie lekihipoglikemizujące,łącznie z insuliną powodują zwięk-szeniemasy ciała.Nadwaga i otyłośćsąjednymiznajczęściejwystępującychczynników ryzyka choroby niedo-krwiennejserca.Współistniejetorów-nież znadciśnieniem tętniczym i ate-rogennąhiperlipidemiąZmniejszeniemasy ciała u pacjentów otyłych nale-żydopodstawowychzasadprofilakty-kichorobyniedokrwiennejsercaicu-krzycy.

Kluczowe elementy terapii cukrzycy.

Dotychczasowe wyniki terapii cu-krzycy wskazują na niedoskonałośćstosowanegoleczenia.Niedoskonałośćwynikaz jednejstronyzciąglenieza-dowalającejkontrolicukrzycy,mierzo-nejstężeniemglukozyorazstężeniemglikowanejhemoglobinyHbA1C,którajestretrospektywnymmiernikiemdo-bowego wyrównania glikemii, czyn-nikiem prognostycznym występowa-nia powikłań sercowo-naczyniowychi innych powikłań narządowych. Zdrugiejstronypróbybardziejrestryk-cyjnegowyrównaniacukrzycypowo-dująpowikłaniawpostacihipoglike-mii i częstegoniepożądanegowzro-stumasyciała.

Rola hormonów inkretynowych

w cukrzycy.

Daneepidemiologicznewskazująiprzewidują,żeotyłośćicukrzycaorazwynikające z nich powikłania będą

stanowić w najbliższej przyszłościgłównyproblemzdrowotny.Wdziała-niachprofilaktycznychproblememza-sadniczym jest kształtowanie zacho-wańprozdrowotnych,ograniczającychmożliwośćutrzymywaniadodatniegobilansuenergetycznego.

Otyłościazarazemcukrzycysprzy-jaaktualnastrukturamiastzmuszającaludzidodojeżdżania,aniechodzenia.Ponadtoniewielkadostępnośćdokwa-lifikowanychformrekreacji,zbytmałailośćalejekspacerowych, trasrowero-wych,basenówkąpielowych.Skutecz-nośćprogramówprofilaktycznychza-leżyodwspółpracy instytucji iwładzlokalnych.

Dużąnadziejęwiążesięzhormo-nami wydzielanymi przez przewódpokarmowy, tzw. hormonami inkre-tynowymi,amianowicieGLP-1orazGIP. Do naturalnie występujących worganizmie człowieka hormonów in-kretynowych zalicza się GIP (gluko-se dependent insulinotropic polypep-tide) oraz glukagonopodobny pep-tyd1(glukagonlikepeptide1).GIPtopierwsza zidentyfikowana inkretyna,


wydzielana jest przez komórkiK jeli-ta cienkiego i pobudzającakomórkiβtrzustkidoprodukcjiinsuliny.

GLP-1 jest produktem genu glu-kagonu. Jest produkowanyw komór-kach endokrynnych L w dystalnejczęści jelita krętegoiokrężnicy. Obate hormony inkretynowe wywiera-ją działanie poprzez połączenie się zreceptoremwiążącymbiałko G. Re-ceptor dla GLP-1 znajduje się na ko-mórkachβ iα trzustki,orazw tkan-kach obwodowych: ośrodkowy i ob-wodowy układ nerwowy, nerki, ser-ce, płuca, przewódpokarmowy.Naj-ważniejszym działaniem wywiera-nymprzezGLP-1 jest stymulacjawy-dzielania insuliny, uzależniona ści-śle od aktualnego stężenia glukozy.Efekt inkretynowyGLP-1stanowibli-sko70proc.opdpowiedzi insulinowejnadoustnepodanieglukozy.PonadtoGLP-1 zmniejsza poposiłkowe wy-dzielanie glukagonu, zwalnia opróż-nianieżołądkoweizmniejszaapetyt.

Wykazano, że u chorych na cu-krzycę typu2 występujezmniejszo-newydzielanie GLP-1.Wieloskładni-kowedziałanie,którewpływananor-malizację glikemii i postępującą re-dukcjęmasy ciała czyni GLP-1 atrak-cyjnym lekiem w leczeniu cukrzycytypu2.FarmakoterapiaGLP-1jestjed-nak ograniczona przez krótki okrespołowicznego rozpadu (ok. 2 min).GLP-1 ulegaszybkiejdegradacjiprzyudziale enzymu dipeptydylo-pepty-dazyIV(DPPIV).

Potencjał terapeutycznyGLP-1 do-prowadziłdopowstaniagrupyprepa-ratów, określanych jako inkretynomi-metyki.Eksenatydjestpierwszymdo-stępnym na rynku agonistą recepto-ra GLP-1, który wykazuje aktywnośćGLP-1w zakresie regulacji gospodar-ki węglowodanowej i dodatkowo jestoporny na działanie dipeptydylopep-tydazyIV.Eksenatydzostałzarejestro-wanydoleczeniawskojarzeniuzmet-forminą i/lubpochodnymi sulfonylo-mocznika u pacjentów, u których nie

uzyskanooptymalnejkontroliglike-mii przy zastosowaniu maksymal-nychdawek doustnych lekówprze-ciwcukrzycowych.

Wynikibadańklinicznychwyka-zały,żestosowanieeksenatyduupa-cjentówzcukrzycątypu2powodujeobniżenieglikemiinaczczoipopo-siłkuorazredukcjęHbA1c.Ponadtouwiększościpacjentówleczonycheks-enatydemobserwowanopostępującyspadekmasyciała.Wtrzechpodwój-nie ślepych, 30-tygodniowych bada-niach klinicznych kontrolowanychplacebo, eksenatyd dodany do do-tychczasowej terapii hipoglikemizu-jącejpowodowałzmniejszeniemasy

ciała 1,6-2,8 kg wporównaniudo0,3-0,9kgwgrupiekontrolnej.Kontynuacja terapii eksenatydem wramach otwartej, przedłużonej fazybadaniapowodowałaredukcjęmasyciałanapoziomie4-5kgpo3latachwstosunku do wartości wyjściowych.84 proc. pacjentów biorącychudział w badaniu odnotowało ob-niżenie masy ciała. Zaobserwowa-no wprost proporcjonalną zależ-ność między wyjściowymi war-tościami BMI a stopniem reduk-cji masy ciała. Przy wyjściowym

BMI<30 kg/m2 zaobserwowano ob-niżeniemasy ciała o ok. 3,9 kgw sto-sunku do wartości wyjściowych,natomiast przy BMI>30 kg/m2 ook.5,8kg.Wykazano,żeredukcjamasyciała nie miała związku z wystąpie-niemdziałańniepożądanychocharak-terzenudnościiwymiotów.Podkreśle-niawymagafakt,żewtrakcie3-letniejobserwacji niewymagano od pacjen-tówmodyfikacji stylu życiaw postacidiety lub regularnego wysiłku fizycz-nego.Wporównaniuzinsuliną,terapiaEksenatydemprowadziładoobniżeniamasyciałaodpowiednioook.2,3kgwbadaniuzglarginą i5,5kgwbadaniuzdwufazowąmieszankąaspart30/70.

Wgrupiepacjentówleczonychglargi-ną odnotowano średni przyrost masyciała o 1,9 kg. Natomiast stosowa-nie dwufazowej mieszanki aspart po-wodowało średni przyrost masy ciałao2,9kg.

DziałanieGLP-1 i Eksanetydu: sty-mulujewydzielanieinsulinywsposóbzależny od poziomu glukozy, zwięk-szawątrobowąprodukcjęglukozy,ob-niżaopróżnianieżołądka,obniżazależ-neodglukozywydzielanieglukagonu,zmniejszaapetytizwiększauczuciesy-tości.Wwielubadaniachuzyskanopo-



zytywny wpływ Eksenatydu u cho-rychnacukrzycęztowarzyszącąotyło-ścią.Pozastosowaniutegolekustwier-dzono istotne statystycznie obniżenieHBA1Cisukcesywnezmniejszaniesięmasyciała.Wciągu3latpacjencischu-dliśredniooprawie5,5kg.Reasumu-jąc, dodanie Eksenatydu powodowa-ło poprawę glikemii orz redukowałoinne czynniki ryzyka choroby niedo-krwiennej serca. Porównano leczenieEksanatydemiinsulinądługodziałają-cąglarginą.Wobugrupachuzyskanopodobnewyrównaniecukrzycy,ztymże Eksanatyd powodował istotniejszywiększy ubytek masy ciała. Jednak-żewbadaniachtychprzypodawaniuEksanatyduwystępowałyczęściejob-jawyubocznewpostacizaburzeńżo-łądkowo-jelitowych.

Wczesne wykrycie i właściwe leczenie cukrzycy typu 2 zmniejsza

ryzyko przewlekłych powikłań.

Największym problemem w cu-krzycy typu 2 jest otyłość z czasemtrwaniaterapii.Samaotyłośćjestprzy-czyną cukrzycy, co zostało niezbi-cieudowodnione,aleproblemwtym,że leczenie hipoglikemizujące rów-nieżpowodujezwiększeniemasy cia-ła.Awięchormonyinkretynowe,któ-re obecnie wkraczają do praktyki co-dziennej, mogą stać się bardzo sku-tecznym narzędziem wewłaściwymleczeniucukrzycyztowarzyszącąoty-łością. Pomimo istnienia dużej licz-by leków doustnych stosowanych wmono- i politerapii, kontrola glikemiiupacjentówzcukrzycątypu2jestna-dal niezadowalająca.Wiele lekówdo-ustnychsprzyjaprzyrostowimasycia-ła,nasileniuhiperinsulinemiiczywy-stąpieniuobjawówhipoglikemii.Zko-leistosowanieinsulinoterapiiczęstołą-czysięzbrakiemakceptacjizestronypacjentów,zewzględunakoniecznośćwykonywania iniekcji oraz zwiększe-nie ryzyka niedocukrzeń i intensyfi-kację prowadzenia samokontroli. Na-

silenie działania hipoglikemizującegozależneodwpływuhormonówuwal-nianychprzezkomórkiprzewodupo-karmowegonazwano„efekteminkre-tynowym”.Wpóźniejszychbadaniachustalono, że efekt ten koreluje pozy-tywnie z ilością spożytych węglowo-danów.Obieinkretynywydzielanesąwodpowiedzinabodziecpokarmowyi powodują zwiększenie wydzielaniainsuliny zarówno u osób zdrowych,jakiupacjentówzcukrzycątypu2.Upacjentówzcukrzycątypu2dochodzijednak do zmniejszenia wydzielania

GLP-1przyzachowanejsekrecjiGIP,copowoduje upośledzenie wydzielaniainsuliny w okresie postprandialnym.Wbadaniachdoświadczalnychwyka-zano żeGLP-1w przeciwieństwie doGIP,opróczdziałanianasilającegowy-dzielanie insuliny, powoduje równieżzahamowanie wydzielania glukago-nuprzezkomórkiαtrzustki,zarównobezpośrednio poprzez wpływ na re-ceptordlaGLP-1nakomórkachα, jaki pośrednio poprzez działanie para-krynne substancji uwalnianych przez

komórkiβiγ.WpływGLP-1nauwal-nianie glukagonu powoduje nasilenieefektuhipoglikemizującego.Cocieka-we, w przeciwieństwie do leków po-wodujących hiperinsulinemię takichjak np. pochodne sulfonylomoczni-ka, efekt hipoglikemizujący wymagaobecnościprawidłowego lubpodwyż-szonego poziomu glukozy we krwi.Ryzykowystąpienia hipoglikemii jestwięcznacznieniższe.Wbadaniachdo-świadczalnych wykazano, że GLP-1korzystniewpływanamasękomórekβ,zarównopoprzeznasilenieprolifera-cji,jakiograniczenieichapoptozy.Ko-rzystnedziałanieGLP-1naprofilglike-miizwiązanejestzwpływemtejsub-stancjinaprzewódpokarmowy,prze-jawiającymsięwolniejszymopróżnia-niem żołądka, zwiększeniem napię-cia odźwiernika i spowolnieniem pe-rystaltyki jelita cienkiego, cow rezul-tacie powoduje przyjmowanie mniej-szychporcjipożywieniaiprzyspieszaodczuwanie sytości. GLP-1 wykazu-je również bezpośrednie, ośrodkowedziałanie anorektyczne. Działania te,choćkorzystnezewzględunastwier-dzanąupacjentówleczonychanaloga-miGLP-1 redukcjęmasyciała, sąnie-stetyrównieżodpowiedzialnezadzia-łanianiepożądanetakiejaknudnościiwymioty,którewzależnościodbada-niastwierdzanozczęstościąod36do51proc.pacjentów.Opróczpożądanejupacjentówzcukrzycątypu2redukcjimasyciała,wykazanotakżekorzystnedziałanie GLP-1 na ciśnienie tętniczekrwi oraz poziom trójglicerydów. Za-równouludzi,jakiuzwierzątniewy-kazanowpływuGIPzarównonamo-torykę przewodupokarmowego, jak inaośrodkowyukładnerwowy.

Inaktywacjaobuhormonówzacho-dziprzyudzialeenzymu,proteazyse-rynowej – dipeptydylopeptydazy IV(DPP-4). Rozpad GLP-1 oraz GIP za-chodzi bardzo szybko, niemalże bez-pośrednio po ich sekrecji, co stanowiznaczneograniczeniestosowaniaczy-stychhormonówinkretynowychwte-



rapiicukrzycy.Lekiblokująceaktyw-ność enzymu powodują zwiększeniestężenia endogennych inkretyn po-przez blokowanie ich rozpadu przezDPP-4. Obecnie w terapii wykorzy-stywane są dwie substancje: sitaglip-tynaivildagliptyna.Obydwalekipo-dawane sądoustnie iwykazujądzia-łanie hipoglikemizujące, zwłaszczaw zakresie glikemii postprandial-nej,aletakżeglikemiinaczczo.Obaleki mogą być stosowane zarów-nowmonoterapii, jakiwskojarze-niuz lekamidoustnymi(metformi-ną, pochodnymi sulfonylomoczni-ka,tiazolidynodionami).Wykazano,że metformina zastosowana w te-rapii skojarzonej z sitagliptynąwy-kazujedziałanieaddycyjne.Działa-nie inhibitorówDPP-4nie jest rów-noważne z egzogennym poda-nieminkretyn.Jakuprzedniowspo-mniano u pacjentów z cukrzycątypu 2 dochodzi do zmniejszeniawydzielania GLP-1, przy czym do-datkowo stężenie GLP-1 nie wyka-zuje liniowej zależności od stop-nia zahamowania DPP-4. Stosowa-nieinhibitorówDPP-4związanejestz niewielkim ryzykiem wystąpie-niahipoglikemiinaczczoiwokre-sach międzyposiłkowych. Spowo-dowanejesttowydzielaniemGIPiGLP-1 w okresie okołoposiłkowymoraz wpływem inhibitorów DPP-4na stężenia inkretyn jedyniew za-kresie fizjologicznym. Ryzyko nie-docukrzeń wzrasta nieznacznie wprzypadku stosowania inhibitorówDPP-4wterapiiskojarzonej,zwłasz-cza z pochodnymi sulfonylomocz-nika.Najczęściejwystępującymidzia-łaniami niepożądanymi występujący-mipodczasterapiiinhibitoramiDPP-4sąobjawyzestronyprzewodupokar-mowego,takiejak:bólebrzucha,nud-ności, wymioty czy biegunki. Wśródinnych objawów ubocznych równieżstwierdzano występowanie infekcjigórnych dróg oddechowych, zwłasz-cza nosogardzieli, infekcje dróg mo-

czowych,bóległowy,obrzękiobwodo-we, bóle stawowe i bóle kończyn, jed-nakżewwiększościbadańklinicznychczęstość występowania powyższychobjawów była zbliżona lub nieznacz-nie większa w grupie leczonej inhibi-toremDPP-4wporównaniu doDPP-4namasę ciała. Sitagliptyna jest pierw-szym inhibitorem DPP-4 stosowanym

w lecznictwie. Szacuje się, że jej zasto-sowaniepowodujezmniejszeniepozio-muHbA1c o około 0,6-0,8 proc. Poda-nawjednorazowejdawcewchłaniasięz przewodu pokarmowego w sposóbniezależny od rodzaju spożytego po-siłku. Sitagliptynaw niewielkim stop-niu metabolizowana jest w wątrobie,głównieprzyudzialecytochromuCYP3A4,atakżeCYP2C8iwydalanaw87


proc. zmoczem, awpozostałej częściz kałem. Dawką rekomendowaną jest100 mg leku stosowanego w monote-rapii lub leczeniu skojarzonym.Okrespółtrwania lekuwynosiokoło12,4go-dziny.Wprzypadkuniewydolnościne-rekzalecasięredukcjędawkido50mg(przyGFR30-50ml/min)i25mg(gdyGFR <30 ml/min) przyjmowanej raz

dziennie.Badaniaklinicznez wykorzystaniem inne-go inhibitoraDPP-4 -Vil-dagliptyny zostały roz-poczęte później. W bada-niach3fazywykazano,żevildagliptynaw dawkach25-100mg/dobę, stosowa-na zarównowmono- jaki politerapii ma zdolnośćobniżaniapoziomuHbA1cook.0,8-1proc.Niecolep-szy efekt hipoglikemizu-jącypodpostaciąredukcjiHbA1co1,7-1,9proc.osią-gano stosując vildaglipty-nęwpołączeniu z piogli-tazonem.W innychbada-niach podawanieVilda-gliptyny z pochodną sul-fonylomocznikailekiemzgrupy tiazolidynodionówbyło dobrze tolerowane inie zaobserwowano wza-jemnego wpływu na far-makokinetykę stosowa-nychleków.

Inhibitory DPP-4, zewzględunaakceptowalnądrogę podawania, niskieryzyko hipoglikemii, nie-wielką ilośćobjawównie-

pożądanych oraz możliwość stosowa-nia z innymi lekami hipoglikemizują-cymistanowiąciekawąiobiecującąal-ternatywęwleczeniucukrzycytypu2.

Leki inkretynowe stanowią cieka-wyiwydajesiępożytecznysposób le-czenia,ipierwszewynikisązachęcają-ce.Wymagająonejednakdalszychob-serwacji.

Prof. dr hab. n. med. Ida Kinalska



Słodycze mogą zwiększaćryzyko raka trzustki

Naukowcy z Włoch ustalili, że pokarmy o wyso-kimwskaźnikuglikemicznym, takie jaksłodycze,bia-łychleb,białyryżczyziemniaki,którepowodujągwał-townywzrostpoziomuglukozywekrwi,mogąnega-tywniewpływaćnaryzykorakatrzustkiuosóbdoro-słych.

Badacze radzą, by tego typu produkty, a zwłaszczaprzetworzone węglowodany, do których należą m.in.także miód i dżem, zastępować w miarę możliwościproduktamioniskimwskaźnikuglikemicznym,jakwa-rzywaiowoce,jogurty,sojaczysoczewica,którepowo-dują stopniowe zwiększanie poziomu cukru we krwiiprzyczyniająsiędozmniejszeniaryzyka.

Rak trzustki jestdość rzadkim,alewyjątkowogroź-nymrodzajemnowotworu-pięcioletniaprzeżywalnośćpacjentów wynosi zaledwie 5 proc. Jej wykrycie jesttrudne,gdyżwpoczątkowymstadiumrozwojuchorobaniedajepraktycznieżadnychobjawówlubjedyniepro-blemyzniestrawnością,którenienaprowadzająjedno-znacznienaprzyczynę.

PodczasswoichnajnowszychbadańMartaRossizIn-stytutuMarioNegriwMediolanieprzeprowadziłaan-kietywśród326osóbchorychnarakatrzustki.Kwestio-nariuszedotyczyłyichtrybużycia,stanuzdrowiaina-wykówżywieniowychwciągudwóchlatprzedposta-wieniem diagnozy. Wyniki były następnie porówny-wanedogrupykontrolnej,wktórejznalazłysięosobyzdrowe.

Wprzypadkujednejtrzeciejbadanychspożywającychnajwięcejproduktówowysokimwskaźnikuglikemicz-nym,ryzykorakatrzustkiokazałosięo78proc.wyższeniżuosób,którychdieta charakteryzowała sięniskimwskaźnikiemglikemicznym. Jak twierdziRossi,zależ-ność tanie jest jedynie efektemcukrzycy, otyłości czypalenia.Nawetuosób,któreniesąchorenacukrzycę,produktyowysokiejzawartościcukruwpływająnawy-dzielanieinsuliny,którazkoleistymulujepodziałyko-mórkowewtrzustce.Naukowcyuważają,żezbytdużypoziominsulinymożeprzyczynićsiętakżedorozwojukomóreknowotworowychwtymnarządzie.

Źródło: PAP - Nauka w Polsce

Dieta bogata w produkty powodujące szybki wzrost poziomu cukru we krwi możeprzyczynić się do zwiększenia ryzyka raka trzustki - informuje pismo „Annals of Epidemiology”.



Z AMERYKI...Do dzisiaj nie wiem, czy otyłość jest chorobą, efektem stylu życia, czy też swoistym wyborem.

Wyborem chyba najmniej. Myślę, że staje się nim dopiero wtedy, kiedy jest faktem, który akceptujemy.

MójkolegaZibi,zktórymdzieliłemmieszkanieprzezczterylata,dokonałwyboru.Stwierdził,żeotyłośćmunieprzeszkadza,wręczdodajeuroku.Pasjamijadałbiałemięsowpostacipaprykowanejsłoniny.Nadeserużywałtzw.

pakietówantystresowych,czylipaczkowane-gociasta.Jegowybórwynikałzbezsilnościwwalceznadwagą. Po prostueleganckoizhumoremsiępoddał.

Ameryka krajem ludzi otyłych – czyta-łemprzedwielu laty. Przyszłaokazja,abysięotymprzekonać.Taksięstało,żenapo-czątku mojego pobytu w USA trafiłem doFiladelfiiuznawanejzanajwiększeskupiskoludzi znadwagą. Wdodatkuzamieszka-łemwmiejscuzasiedlonymgłównieprzezAfroamerykanów.Afroamerykanintopo-litycznie poprawna nazwa obywateli rasyczarnej. Mieszkało się wśród nich bardzodobrze.Aletoopowieśćnainnąokazję.

OtyłaAmerykazeswoimcentrumotyło-ściwFiladelfii.Przyznam,żeto,cowidzia-łem przeszło moją wyobraźnię. Samochódmarki Chrysler Town and Country. Jeden

znajwiększychsamochodówrodzinnychprodukowanychnaświecie.Szerokootwieranedrzwiodstronykierowcy.Dużoprzestrzeniwśrodku.Ipaniusiłującausiąśćzakierownicą.Usiłująca,bojejgabarytyzmuszajądoprzeciska-niasięprzezdrzwi.Kiedysięwkońcuudaje,trzebajeszczeumieścićczęśćbrzuchanadiczęśćpodkierownicą.Foteloczywiścieodsuniętydooporu.



Idęulicą.Przedemnądwieosoby.Chybamałżeństwo.Onaniewysoka, szczupła.On…!Gdybymiał trąbę,byłbysłoniem.Krótkieszortyodsłaniajądwasłupynóg.Obwódmojegopasa jestmniejszy odobwodu jegouda.Wyprze-dzając ich,dyskretnie zerkamwbok. Zbytwielkawra-mionach,długakoszulaopinazwisającydokolanbrzuch.Strużkipotuspływająmupopoliczkach.

Na parkingu przed sklepem obserwuję grupkę roz-szczebiotanychdziewcząt. Ubranewprzykrótkiekoszul-kiodsłaniającebrzuchyorazkróciutkiespodenkilubspód-niczki.Fałdytłuszczuwylewająsięspodciuszków.Niewy-glądatoobrzydliwietylkodlatego,żesąmłode.

Napoczątkuwidoktychstraszliwieotyłychludziro-biłnamniewrażenie.To,cotutajjestnormą,wPolscejestrzadkością.Na szczęście. Z czasemzacząłem siędo tegoprzyzwyczajać.

Zastanawiałemsię,jakiesąpowodynagromadze-niawjednymkrajutakiejilościludziotyłych…Otodo jakichwnioskówdoszedłem jako człowiek z ze-wnątrz.

Popierwsze-stylżycia.PrzeciętnyAmerykaninwiększośćżyciaspędzawpozycji siedzącej.Chodzitylkowtedy,gdymusiprzemieścić sięmiędzy łóż-kiem, krzesłem, fotelem, autem i krzesłemwpracy.Wprawdziewgodzinachporannychwidzisięsporoosóbuprawiającychjogging,aleodrazuwidać,żesątoludzieszczupli.Aswojądrogą-zastanawiałemsięzawsze, jaki jestsensbieganiaulicamipełnymispa-lin.Chybajednakjest,skoroniesąotyli...

Podrugie – sposóbodżywiania się. Pizza, ham-burger, hot-dog, pączek, chipsy lub popcorn niesprzyjająszczupłej sylwetce.Gotowe,naszpikowanechemiądaniazsupermarketów…Dzieciwszkolnychautomatach mają w zasięgu ręki coca-colę, chipsyiinnesłodkiezapychacze.Wostatnichlatachzaczę-towycofywaćzeszkółte„odżywki”.Towielkipostępiuświadamianie sobie zagrożeńdla zdrowia społe-czeństwa.

RanoprzeciętnyAmerykaninzmieniapozycjęzle-żącejnastojącą tylkopo to,żebysięogolić.Następ-nieprzyjmujepozycjęsiedzącąwsamochodziejadącdopracy.Podrodzezatrzymujesięprzyokienkuba-rowym,np.Dunkin’Donuts.Niewysiadająckupujejakieśpączkiicośszumnienazywanegokawą.Takieśniadaniekonsumujepodczasjazdy.Kobietypotrafiąprowadzącautojeść,robićmakijażirozmawiaćprzezkomórkę.Widziałemnawet takie, które jadąc czyta-łyksiążkę.

Potrzecie–otyłośćmanaturępsychologiczną.Za-sadaprzystosowania.Przebywaniewśródludzioty-łychsprawia,żezczasemupodabniamysiędonich.Tak twierdząuczeni psychologowie. Tworzy się za-tembłędnekoło.Imwięcejgrubasówwokółnas,tymwiększaprodukcjaichnastępców.

Niewielkanadwaga to jeszczenie tragedia.Oty-łośćnatomiastprowadzidokalectwa.Aleo inwali-dach,obowiązkachpaństwaistosunkudonichspo-łeczeństwaamerykańskiego–następnymrazem.

Casey Kozłowski



WitaminaA jest niezbędnaw utrzymaniu zdro-wegostanuwszelkiegorodzajubłonśluzowych.Bło-nyśluzoweskładająsięzdwóchwarstw.Warstwaze-wnętrzna–epithelium(wyściółka)składasięzmiliar-dówkomórek.Zarazpodepitheliumznajdujesiębło-naśluzowa,cienkawarstwa,zawierającam.in.włók-naumięśnieniaautonomicznego,któresąbardzoela-styczneirozciągliwe.Żywotnośćwyściółkiuzależnio-najestododpowiedniegozaopatrzeniawwitaminęA.

W przypadku niedoborów witaminy A komórkiwyściółkitwardnieją,anastępnieulegajądegeneracjiwpostacitwardej,rogowatejwarstwyupośledzającejprawidłowe funkcjonowanie, t.j.wydzielanie odpo-wiedniejilościdezynfekującegośluzu.Infekcjezwią-zanezniedomaganiem-niedoboramiwitaminyA -mogąujemniewpływaćnanerkiorazpęcherzmoczo-wy,moczowody,odbyt,usta,jamęnosową,zatoki,ję-zyk,kanałuszny,oczyikanałyłzowe.

Witamina A, nazywana witaminą wzrostu, jestjedną z najwcześniej odkrytych witamin. Problemyzdrowotne związane z jej niedoborem leczono jużw starożytnym Egipcie, Grecji oraz Rzymie. Wspo-maga wzrost i rozwój kości wraz z zębami, tkanekmiękkich, funkcjonowanie różnorodnychgruczołów.Wspomagarównieżodpornośćnainfekcje.

Pierwsze objawy początkowego stadium niedo-borówwitaminyAto:suchy,złuszczającysięnaskó-rek, szczególniena ramionach inogach;niedomaga-niawprzewodziepokarmowym(jelita),biegunki,sła-by apetyt,upośledzonywzrost, spadekwigoru, spa-dekwagi ciała oraz słabowitość fizyczna; zanikaniegruczołów,słaborozwinięteuzębieniezpowodude-formacjiemaliinazębnej,słabazębinaorazjamazęba.Prawdopodobnie niedoborywitaminyAmogąpro-wadzićdo:bezpłodności,dodegeneracjinerwówob-wodowych,kamieninerkowychikamieniwmoczo-wodach(pęcherzumoczowym,itp).

Wieluspecjalistówpodkreśla,żewystępującenie-doborywitaminyA mogąbyć rezultatemalbozbytmałej ilości witaminy A pobieranej wraz z pokar-mem,albogenetycznegoupośledzeniametabolizmu.Teostatnieobjawywymagajądiagnozyorazleczeniapodokiemspecjalisty.

WITAMINA

InnąprzyczynąniedoborówwitaminyAjestużywaniemineralnych olejków, stosowanych jako nośniki witami-nyA,aznaczącopogarszającychwchłanianiewitaminyAwprzewodziepokarmowym.Olejkimineralneniepowin-nybyćużywanedosałatekwłaśnieztegopowodu, jeżelipowinnybyćwogóleużywane,totylkoiwyłączniezazgo-dąiradąspecjalisty,zazwyczajkrótkotrwałeleczenie,itp.

Podczaszachodzenianiekorzystnychzmianspowodo-wanychniedoboramiwitaminyA,naturalnąobronąorga-nizmuprzeciw infekcjombakteryjnym jestusuwanieza-atakowanej tkanki (łuszczenie).Odpowiednipobórwita-minyA, szczególniewpostaci surowego, świeżego sokuzmarchewkipomagaprzezwyciężyćwszelkiego rodzajuinfekcje.

WitaminaAjestwitaminąrozpuszczalnąwtłuszczach,aniewwodzie.Ztegowynika,żenadmiarwitaminyAniemożebyćwydalanywrazzpłynamiustrojowymi,np.po-przezmocz,pocenie-jestonamagazynowana.Około958jednostekwitaminyAjestmagazynowanychwwątrobie,niewielkieilościwinnychtkankach,np.wnerce,płucachorazwwarstwiepodskórnej.

Wątrobajestwstaniemagazynowaćdużeilościwitami-nyAnawetnaokreskilkulatwprzeliczeniunaww.mini-malnedziennedawki.Całysekretleżywtym,abyutrzy-mać „żelazny zapas”wątrobyna odpowiedniowysokimpoziomie, a to wymaga codziennegowchłaniania odpo-wiedniejdawkiwitaminyA.Np.:250ml (szklanka) suro-wego,świeżegosokumarchewkowegozawieraprzeciętnie50000 jednostekwitaminyA.Pobieranie jejw takiej for-mieiwtakiejilościspełniazpełnympowodzeniemnaszedziennezapotrzebowanienawitaminęA.

Źródło: www.twoj-lekarz.com.pl


Leczenie paradontozy, choroby zapalnej dziąsełi innych tkanek otaczających zęby, pomaga obniżyćpoziomglukozywekrwiuosóbzcukrzycątypu2.

Naukowcy z Uniwersytetu w Edynburguwewspółpracyzkolegamizinnychbrytyjskichośrod-kóworaz zKanadyprzeprowadzili badania,wktó-rychbrałyudziałzarównoosobyzcukrzycątypu1,jakicukrzycątypu2,uktórychdodatkowozdiagno-zowanoparadontozę.

Choćobydwatypycukrzycyobjawiająsięzbytwy-sokimpoziomemglukozywekrwi,topodłożeichroz-wojuorazprzebiegsąinne.Cukrzycatypu1,którasta-nowi zaledwie 10 proc.wszystkich przypadków cu-krzycy,dotyczyprzedewszystkimdzieciimłodzieży.Jejprzyczyną jestbrakprodukcji insuliny (hormonuregulującegopoziomglukozy)zpowoduzniszczeniaprzezukładodpornościkomórekbetawtrzustce.Jesttotzw.chorobaautoagresywnaiodpoczątkudiagno-zywymagapodawaniainsuliny.

Leczenie chorób dziąseł pomaga w terapii cukrzycy

Cukrzyca typu2występujeprzeważnieuosóbpo45-50rokużycia,choćostatniocorazczęściejza-czyna być wykrywana u młodych osób, a nawetdzieci.Jejpodłożemjestspadekwrażliwościtkanekna insulinę.Choroba jest ściślepowiązanazezbytkalorycznądietąibrakiemruchu,dlategonawcze-snymetapiejejrozwojuwystarczynierazschudnię-cieiaktywnośćfizyczna,byobniżyćpoziomgluko-zywekrwi.Nanastępnymetapiepodajesięlekido-ustne,awpóźniejszychstadiachrozwojuschorze-niapacjencimusząprzejśćnainsulinę.

Uchorychnacukrzycębardzoważne jestkon-trolowanie ciśnienia krwi oraz poziomu choleste-rolu i trójglicerydów. Zwiększa to bowiem szansęnauniknięciepoważnychpowikłańschorzenia,ta-kichjakchorobyukładukrążenia,nerekczyoczu.

Najnowsza analizawykazała, że leczenie para-dontozyrównieżjestczynnikiemmogącympomócwprewencjipowikłań cukrzycy, gdyżwpewnymzakresiemożesięprzyczyniaćdospadkupoziomuglukozywekrwi.Jednakkorzyścitezaobserwowa-

notylkouosóbzcukrzycątypu2.

Odkrycie to potwierdza istnieniezwiązku między chorobami dziąseł,acukrzycą.Zdaniemautorówpracy,wy-nikazniego,żedentyścimogąodegraćogromną rolęw terapii chorych na cu-krzycę.

Jak tłumaczą badacze, bakterie bę-dące przyczyną paradontozy powodu-ją stany zapalnew jamieustnej, czemutowarzyszą zmiany chemicznew orga-nizmie obniżające skuteczność działa-nia insuliny.Wtensposóbparadontozamożeutrudniaćkontrolępoziomucukruwekrwi.

Źródło: PAP/Rynek Zdrowia




Witamina D a ryzyko

zespołu metabolicznegoStarsi ludzie często mają niedobory witaminy D,

co zwiększa ich ryzyko zachorowania na zespół metaboliczny.

Zespółmetabolicznytozbiórwzajemniepowiązanychczynnikówzwiększającychistotnieryzykorozwojumiaż-dżycyicukrzycytypu2orazichpowikłańnaczyniowych.WedługstatystykwPolscedotyczyok.20–26proc.osób,zwykleniecoczęściejwystępujeukobietniżumężczyzn.Charakterystycznejestto,żeczęstośćjegopojawieniasięrośniewrazzwiekiem-imbliżej sześćdziesiątki, tymwięcejjestrozpoznańtegoschorzenia.

Marelise Eekhoff wrazz zespołem z UniversityMedicalCenterwAmster-damiebadałazwiązekwi-taminyD iwystępowaniazespołu metabolicznegowgrupie1300osóbwwie-ku65+.

Prawieu37proc.uczest-nikówzdiagnozowanoze-spółmetaboliczny–wyso-kie ciśnieniekrwi,otyłośćbrzuszną, nieprawidłowypoziomcholesterolu iglu-kozywekrwi.

Naukowcyzaobserwowali,żeosobyzpoziomemwitaminyDniższymniż50nanomolinalitrkrwi(czyliniedobo-remtejwitaminy)sąbardziejnarażonenawystąpieniezespołumetabolicznegoniżuczestnicybadaniazprawidło-wympoziomemwitaminyD(wyższymniż50nanomoli).Niedobórtejwitaminywiążesięzwłaszczazwystępowa-niemdwóchczynnikówryzykazespołumetabolicznego-niskimpoziomemHDLczyli„dobrego”cholesteroluioty-łościąbrzuszną.Niestwierdzonoróżnicpomiędzykobietamiimężczyznami.

TeraznaukowcyplanujązbadaćbezpośredniwpływniedoboruwitaminyDnarozwójcukrzycy(wtejsamejgru-pieuczestnikówprojektu). Jakpodkreślają„Tobardzo istotnedowiedziećsię, jakdokładniewpływawitaminaDnarozwójcukrzycyichoróbsercowonaczyniowych”.

Źródło: Rynek Zdrowia



Stanyzapalnewukładziepokarmowymmogąza-kłócać funkcjonowanie układu odporności i zwięk-szać ryzyko innych zaburzeń immunologicznych,jakcukrzycatypu1.Komentującbadania,diabetologdrMikaelKnipzFinlandiistwierdził,żeteobserwa-cjewspierają ideę, zgodnie z którą jelita biorą czyn-nyudziałwrozwojucukrzycy.Cukrzycatypu1 jestzaliczana do schorzeń autoimmunologicznych, któ-resąskutkiemzaburzeńwpracykomórekodporno-ściowych.Wewczesnymokresieżyciakomórkitepo-winnysięnauczyćodróżniaćobcecząsteczki,należącenp.dobakteriiczywirusów,odwłasnychtkanekorazsubstancji nieszkodliwych, obecnychm.in.wpokar-mie.Czasemzdarzasięjednak,żekomórkiodporno-ścisięmyląiatakująwłasnetkanki,prowadzącdoroz-wojuchoróbautoimmunologicznychlubreagująnad-miernienaneutralnezwiązki,powodującalergie.

Uosóbchorychnacukrzycętypu1komórkiodpor-nościniszcząkomórkitrzustkiprodukująceinsulinę.Jesttohormonodpowiedzialnyzametabolizmgluko-zy-gdygozabrakniepoziomglukozywekrwinie-bezpiecznie rośnie, co może powodować uszkodze-nianarządówitkanek.WcześniejszebadaniadoktoraScottaprowadzonenazwierzętachwykazały,żedie-tapozbawionapszenicymożeobniżaćryzykorozwo-jucukrzycytypu1.


Naukowcy z Kanady zaobserwowali, że nie-prawidłowareakcjaukładuodpornościnabiałkapszenicymożemiećzwiązekzrozwojemcukrzy-cy typu1, którapojawia sięprzeważniewdzie-ciństwieiniejestpowiązanazotyłościączybra-kiemruchu.NaukowcyzUniwersytetuMedycz-negowOttawieprzebadali42pacjentówzcukrzy-cątypu1iodkryli,żeuniemalpołowyznichko-mórki odporności reagowały nieprawidłowo nabiałkapszenicy,coobjawiałosięichintensywny-mipodziałamiorazwydzielaniemwiększychilo-ścibiałekprozapalnych.Reakcjenainneantygenypokarmowe, jakbiałko jajakurzego,gluten(biał-korównieżobecnewpszenicy)czyfitohemaglu-tyninę(wktórąobfitujeczerwonafasola),niebyłytak nasilone. Okazało się też, że niemal wszy-scypacjenci, którzymielinieprawidłową reakcjęnabiałkaspecyficznedlapszenicyposiadaligenHLA-DR4związanyzryzykiemcukrzycytypu1.ProwadzącybadaniadrFraserScott twierdzi,żeukładodpornościmusiznaleźćidealnąrównowa-gętak,byskuteczniebronićorganizmprzedob-cymikomórkamiicząsteczkami,nieuszkadzajączarazemwłasnychtkanekiniereagującnadmier-nienaotoczenie.Jesttoszczególniedużewyzwa-niewjelitach,dokądzzewnątrztrafiajądużeilo-ścipożywienia ibakterii.Scottpodkreśla,żeba-daniatesugerują,iżposiadaczeniektórychgenówmogąmiećwiększepredyspozycjedonadwrażli-wościnapszenicęiprawdopodobnienainnepo-karmyobecnewjelitach.

PSZENICA aCUKRZYCA

typu 1


Podobno... jeśli przepołowisz podwójną truskawkęipodzieliszsięniązkimś-tozakochaciesięwsobie...

Teczerwone, soczyste iniezwykle smaczneowocezewzględunaswójkształtikolorbyłysymbolemgrec-kiejboginimiłościWenus.Truskawkimająwielewalo-rówzdrowotnychidietetycznych.Tensymbollata,wy-hodowanosztucznie.PierwszetruskawkipojawiłysięwXVIIIw.,astworzonojezmieszankipoziomkiwir-ginlijskiejzpoziomkąchilijską,któ-rezostałysprowadzonedoEuropyzAmerykiPółnocnejiPołudniowej.Krzyżówka tych dwóch odmiandała początek nowemu owocowi– truskawce ananasowej. Stało siętakzasprawąkrólaFrancji-Ludwi-ka XVI, który sprowadził poziom-ki do swoich ogrodówwWersalu,a ogród udostępnił swojemu bota-nikowi, niejakiemuDuchense. Tenstworzył pierwszą odmianę tru-skawki. Jednakżew tworzeniuno-wych odmian tych owoców prymwiedli Anglicy. Truskawki zaczęłypojawiać się coraz częściej, począt-kowo na stołachmożnowładców –jako niezwykle elegancka przeką-ska,azbiegiemlatstałysiędostęp-nedlakażdego.

Truskawkitoprzedewszystkimowoce -bogateźródłowitaminyC– jej dzienne zapotrzebowanie za-spokajanejestjużprzez20dagtychniezwyklearomatycznychowoców.Niedobórtejwitaminyprowadzidoobniżeniaogólnejodpornościorganizmu,zwiększeniasię poziomu cholesteroluwe krwi orazwielu poważ-nych schorzeń, m.in. szkorbutu. Truskawki zawierajądużądawkęwitamin:K,B2,PP,atakżekarotenu,czy-liprowitaminyA(witaminytewpływająkorzystnienaukład nerwowy,wzmacniająwzrok, regulują poziomcholesteroluicukruwekrwi).Truskawkizawierająteżcenneskładnikimineralne:żelazo,wapń,fosfor,atak-żemanganikobalt,któresąniezbędnedoutrzymaniaprawidłowejstrukturykości izębów.Truskawkimająteż działanie bakteriobójcze, ze względu na zawarte

wnichfitoncydy(podobniejakchrzan,czosnekicebula).Oprócz celów profilaktycznych, truskawki wyko-

rzystywane są również do leczenia niektórych chorób.Ze względu na alkalizujące i moczopędne właściwo-ści,zalecanesąreumatykom,artretykom,orazosobomzniewydolnościąnerekiwątroby.

Nawet osoby cierpiące na cukrzycę mogą bez obaw sięgać po truskawki, ponieważ zawierają one głównie fruktozę, która wchłaniana w jelitach, jest przekształcana bez udziału insuliny przez wątrobę w glukozę.

Truskawki są wspa-niałym składnikiemdiety, gdyż są bar-dzo mało kaloryczneok. 40 kcal na 100 g,nie zawierają tłusz-czu, są bogate w pek-tyny, a ich drobne zia-renka korzystnie wpły-wająnaperystaltykę je-lit.Zmniejszająapetyt,atakżeutrudniająwchła-nianie cukrów. Mająrównieżdużązawartośćżelaza, co korzystniewpływananasząkrew.Działają również mo-czopędnie.Ponadto,do-skonale czyszczą orga-nizmz toksyn.Cowię-cej,zawartewtruskaw-kach enzymy spalającetłuszcz ibromelinaroz-kładającabiałko, spraw-nie i skutecznie poma-gająwtrawieniu.Wdo-

mowejkosmetycepolecanesąmaseczkiznich-wybie-lającą(dotruskawekdodajemyodrobinęoliwy),odświe-żającą(zherbatąimiodempszczelim)inawilżająco-an-tybakteryjną (z kremem nawilżającym). Rozgniecioneowoce stosuje się także jako środek przeciwkopiegomi przebarwieniom twarzy. Truskawka może być takżestosowana jakodoskonaływzmacniaczzębów,wystar-czyrozetrzećjąnadziąsłachorazzębachipoczekaćtakkilkanaścieminut.

oprac. A. Kierznowska-Rurarz

TRUSKAWKI



O N A S

NIE BÓJ SIĘ SIEBIE

Wyprawa do źródła…

Niektórzy po raz pierwszy spo-tkali się z cukrzycą w dzieciństwieiodtądtowarzyszyłaim,choćbędącdzieckiem,niedokońcadałosiępo-jąć,coznaczy,żetochoroba„dokoń-cażycia”.Innychzaskoczyłajakona-stolatki,wokresiedorastania,pierw-szegobuntu,poznawaniasiebieiod-krywania świata, kiedy zwykle masię ważniejsze sprawy na głowie.A są przecież tacy, którzy nie pa-miętają życia bez cukrzycy, bo za-chorowalijakoniemowlęta,więcidązniąprzezżyciepraktycznie„odza-wsze”.Wewszystkichtychprzypad-kachpojawieniesięchorobywżyciudzieckadeterminuje jegopóźniejszezachowania,mechanizmyspołeczne,sposobybudowaniarelacjizludźmi.

Wtedywłaśniepowstająmatrycezachowań,któreprzenosimywdoro-słeżycieiwedługktórychfunkcjonu-jemy.Niestety,niezawszeprawidło-weiadekwatnepodwzględempsy-chologicznym.Częstoprzezcałelataborykamysię,jużjakodorośliludzie,z różnymiproblemami i próbujemyukładaćsprawy. Izdarzasię,żepo-wtarzamy te same błędy, lądujemywzaskakującopodobnychdo siebiesytuacjach,np.wiążąc się z tymsa-

mym typem partnera pomimo nie-udanychpoprzednichzwiązków,czywikłającsięwciążwtesamekonflik-tywpracy.Zapominamyjednak,żeźródła tych trudności i zawirowańtkwiągłębokowdzieciństwieiwre-lacji z chorobą, jaką wtedy wypra-cowaliśmy.To, jakpostrzegamyfaktbycia chorym, określa wszystko, corobimy, na różnych płaszczyznach.Ijeślitowarzysząnamzłeemocje,toniesiemytenbagażlęków,frustracji,nieufnościczyzłościprzezcałeżycie.Próbujemy, chcemy dobrze, ale cośniewychodzi.

Możewarto spojrzećna sytuacjęjak nawyzwanie rzuconeprzez ży-cie?Przecieżznamydobrzetensche-matzbaśni–bohaterdostajezadaniedowykonania imusi pokonaćwie-le trudności, zmierzyć się nie tylkozwrogiem, aleprzedewszystkimzsamymsobą.

Przejść siedem gór, siedem rzek…

Ekwipunek,z jakimwyruszamy,zależywdużejmierzeodrodziców.Bogdyzaczynasięchoroba,nietyl-kodzieckomazazadanie jąoswoići zrozumieć. Także rodzice stają sięodpowiedzialnizaefektywnośći ja-

kość jegodziałańoraz radzenia so-biezrzeczywistością.Rola,jakąod-grywają w życiu dziecka czy mło-degoczłowiekajestkluczowa,gdyżsposób wychowania określi bez-pośrednio stopień samodzielnościdziecka oraz poziom jego zaufaniawobecsiebieiwłasnychmożliwości.

Można spotkać rodziców, któ-rzyniebalisię„wypchnąć”dzieckowświat,czynili jeodważnymipo-zbawionym kompleksów z powo-du choroby, uczyli je, jak nie czućsię„innym” iniezaniżaćsamooce-ny. Dzieci, które otrzymywały ta-kie zbawienne nauki, bądź czerpa-ły przykład bezpośrednio z posta-wyrodziców,napewnostawałyod-powiednio przygotowane do wej-ściawdorosłeżycie.Bezlęku,zwia-rąwsiebie i świadomością,żecho-roba nie musi im niczego odbie-rać, a życie – tak jakprzed innymi– stoi przed nimi otworem.W ba-śniachtakimbohateremjestzwykleten trzeci, najmłodszy, nie zawszerozgarnięty,alekierującysięsercemiwrażliwy na drugiego człowieka.Świat jego wewnętrznych wartościpozwalamupodejmowaćwłaściwedecyzje, wiązać się z wartościowy-miludźmi,odróżniaćdobroodzła,


nieśćpomoc,ale też jąotrzymywać.Dziękiswojejpostawienaszbohaterprzechodzizwycięskoprzezwszyst-kie próby, a u kresu podróży, którawświeciebaśnizawszesymbolizujeproceswewnętrzny i rozwój, osiągapełnię swego człowieczeństwa. Po-znaje swoją tożsamość i jużwie, doczegozostałstworzony–tenbaśnio-wymotywskrywasiępodszczęśli-wym zakończeniemw postaci zdo-bycia księżniczki i królestwa, a ży-cie„długieiszczęśliwe”tonicinne-gojakżyciewmądrościisamoreali-zacja.

Zgoła odmienna sytuacja rysu-jesię,gdymamydoczynieniazbo-haterem słabiej wyposażonym. Jegodroga obfituje w nie mniej trudno-ści,jesttaksamokręta,adoprzeby-ciajestowesiedemgórisiedemrzek.Alew los tegobohaterawpisane sąbłędyikomplikacje.

Dzieci chore na cukrzycę, którenie otrzymały od swych rodzicówswoistego „zapasu” wiary w siebie,a którym pozwolono pogrążyć sięwświeciewłasnychlękówczykom-pleksów, przypominają takich wła-śnie bohaterów. Ludzi z ogromnympotencjałem,aleniedokońcaumie-jętnie radzących sobie z przeciw-nościami losu. Ludzi, którzy mu-sząlatamirozsupływaćróżnewęzłyzdzieciństwa,abymozolniei„wpo-cieczoła”odbudowywaćswojąwol-ność.Rodzicetakichdziecisączęstosaminiepozbawienilęku,itotencią-głystrachoichzdrowie,bezpieczeń-stwo ubezwłasnowolnia ich dzieci.One te lęki rodziców „dziedziczą”,nosząwsobie,iniedokońcapotrafiąodnichsięuwolnić.Możemysiędo-myślać,żerodzicewieleswoichnie-słusznych decyzji tłumaczą troskąi dobrem dziecka, ale nie są zupeł-nieświadomialbowoląniewidzieć,żewłaśniekrzywdząswojedziecko.Niemożnapozwolić, aby ich strachpozbawiałdzieci czynastolatki cze-

goś najwartościowszego, co daje imdzieciństwo,apotemdorastanie,abypod pretekstem choroby zabraniać,cukrzycąsankcjonowaćzakazy,cho-waćdzieckopodkloszem.Napewnodlarodzicówniektóredecyzjeniesąłatwe (apamiętamyzapewnewszy-scytodenerwująceunaszychrodzi-cówzdanie„sambędzieszrodzicem,to zrozumiesz”), ale wydaje się, żepowinni jednak spróbować przyjąćperspektywę swego chorego dziec-ka,bychoćtrochęzrozumieć,coonoczuje.Zamiastjeizolować,nadmier-nie chronić czy pozbawiać szansyna samodzielność w postrzeganiuiocenieświata,lepiejniechzachęca-ją,wspierają,towarzysząwchwilachwahaniaiwątpliwości.

Sokół na drzewie, a pod drzewem źródło

Umiejętność konfrontowania sięzrzeczywistościąwiążesięwdużejmierze z poziomem zaufania, jakieczłowiekmadosamegosiebie.Alie-nacjaiucieczkaprzedświatemzwy-kle idąw parze z niską samoocenąoraznieumiejętnościąradzeniasobiez problemami. Natomiast ktoś, ktomazaufaniedoswychdecyzjiiczer-pie satysfakcję z podejmowanychdziałań,niemapowodu,bysię izo-lować.Chętniestajedokonfrontacji,potrafi zdroworozsądkowo oceniaćfakty, buduje wartościowe związkizludźmi.

Młodzi z cukrzycą, pozbawienizaufania do siebie i ludzi oraz nie-pogodzeniz chorobą, są skazaninato,byichlękiikompleksydyktowa-łyimwarunki,najakichmogąfunk-cjonowaćwzwiązkachmiędzyludz-kich.Znamy też takiepostawy,kie-dy młodzi za wszelką cenę potrze-bująokreślićswojątożsamośćwkon-tekściechoroby.Przypominająmisiędwieosobysprzedlat,którenatam-tym etapie reprezentowały te dośćradykalne,choćskrajnestanowiska.

Jedna z dziewczyn we wszyst-kich swoich związkach z chłopaka-midochodziłanieustanniedojedne-go,tegosamegopunktu,bynierzec–progu,któregozakażdymrazemnie zdecydowała się przekroczyć. Niebyła w stanie zbudo-waćzwiązkup a r t -

ner-s k i e g oopartego na za-ufaniu, bo samanieumiała gookazać.Przeżywałacharakterystycz-ny dla początku każdego związkuokres fascynacji i euforii, co trwa-łozwykleodkilkutygodnidokilku

O N A S


miesięcy.Gdyjednakzbliżałsięmo-ment, że czuła, że powinna partne-rowi powiedzieć o swojej chorobie,zrywałaznajomość.Trochęudawała,że ta strategia czy gra ją bawi, aleprzyznałakiedyśwgłębiserca,żeba-

riera,którastworzyła,byładlaniej

du-żym pro-

blemem. Naszkontaktsięurwał;niewiem,jak

potoczyłysięjejlosy.Zaśdrugąosobąbyłaatrakcyjnaiwygadanalicealist-ka, której kontakty z ludźmi, szcze-gólnie nieznajomymi, charakteryzo-

wały się pewną przesadąw „infor-mowaniu” innych o cukrzycy. Naj-częściejsprowadzałosiętodoosten-tacyjnegomanifestowania przypad-kowym podróżnym czy przechod-niomnietylkopełnego„zestawuob-sługi” cukrzyka, aleniemal interak-tywnejprezentacjipomiarupoziomucukrulubiniekcjiwykonanej jedno-razówką.Niemuszęchybadodawać,że efekt był piorunujący. Widzowiezszokowani,amojaznajomanajwy-raźniej z siebie zadowolona, szcze-gólnie, jeśli udało jej się przy tymsprowokowaćuczestnika rozegranejprzezniąscenydojakiejśuwagialbonawet wymiany zdań. Może swo-jekonfrontacjeobrałasobiezamisjęuświadamianiaspołeczeństwanate-matcukrzycy,tymbardziej,żekilka-naścielattemubyłowtejkwestiina-prawdę dużo do zrobienia. Amożepróbowałasobiecośudowodnić?

Powrót z wodą życia

Pamiętamswójwłasnystrachinie-pewność, gdy przyszło mi podzie-lić sięzbliskąosobąmoją„tajemni-cą”. Zanim zdecydowałam się z sie-biewykrztusić,żeotochorujęnacu-krzycę i, obwieszczając tę nowinęmojejbardzodobrejkoleżance,awła-ściwie prawie przyjaciółce, oczeki-wać,żenagleświatsięzawali,aonanatychmiastodemnieucieknie,trzyrazy obeszłyśmy miejscowość, wo-kół której spacerowałyśmy późnymwieczorem.Byłamniemalsparaliżo-wana, tak bardzo bałam się odrzu-cenia.Choć,biorącpoduwagęfakty,niemiałamnajmniejszychpowodów,abysiętegoobawiać.Jużnietakdra-matyczniebyłozmężczyznami–dodziśwspominamtrzyróżnereakcje.Pierwszy,zktórymłączyłymniebliż-szeuczucia,pomyślałgłównieo so-bie,odnoszącmojąchorobęimój„co-mingout”doswychwewnętrznychżyciowych dylematów. Drugi raczej

się nieprzejął i nic sobie niepomy-ślał, a jużnapewnonie to, co takiewyznaniemogło dlamnie znaczyć.Trzeci zaś zrozumiał i, choć możetrochęsiębał,towyszedłminaprze-ciw–okazałsięTymWłaściwym.Zjednejstronyzaufaniedrugiemu

człowiekowimożewydawaćsiętrud-ne,niewykonalne.Aleczytakjestwistocie?Myślę, że nie musi tak być.I warto podejmować to wyzwanie,nawet jeśli w niektórych okoliczno-ściachwydajesiętoskokiemwprze-paść.Toprawda,żeczłowieksięwte-dyodsłania, jestpodatnynazranie-nie,aleprawdąjestteż,żebezzaufa-niakomuśniemamyszansynabu-dowanie więzi międzyludzkich czytworzenie głębszych związków. Bezzaufaniasobiezaśniemożnawyra-zićpełniswojejosobowościanipoko-chaćinnych.Oczywiściezaufaniedodrugiej osoby nie obroni nas przedrozczarowaniemczyzdradą,alenieznaczyto,żemamynikomunieufać.Potrzebujemy bliskości drugiegoczłowiekainictegoniezmieni.Leczbyrelacjezludźmirodziłysatysfak-cję, muszą opierać się na szacunkuizaufaniu.„Musimy” takżebyćdo-brzydlasiebieisiebiesamychpróbo-waćzrozumieć–tojednoznajtrud-niejszych zadań,przedktórymi sta-wianasżycie.„Jeślijaniebędęswo-imprzyjacielem,toktonimbędzie?”–prostotatychsłówpewnejpiosenkiktórejuczysiędzieciwprzedszkolujestnaprawdęurzekająca.A co znaszymbohaterempodró-

żującym po świecie baśni? Jego po-dróż dobiegła końca. Uzyskał mockierowaniawłasnymżyciemizrozu-miał,żeźródłoszczęściatkwiwnimsamym. Nie udaje, nie boi się, nieucieka–bostałsięsobą…

J.W. Foto: Deviantart

O N A S

Odczuwasz w nodze często dziwne mrowienie, drętwienie lub swędzenie? Ustępuje tylko jeśli trochę rozruszasz kończynę?

Zobacz, czy należysz do nie tak małej grupy osób z zespołem niespokojnych nóg.

zmęczony. Zespół niespokojnych nóg bywa czasamiprzyczynąbezsenności.

To tylko zmęczenie…Większość osób doświadczających powyższych ob-

jawówzrzuca jenakark codziennego stresu i zmęcze-nia.Rzadkoktopotrafiprecyzyjnieopisaćswojeobjawy,więcwiększośćludziobawiasię,żeniezostanąpotrakto-wanipoważnie.Błąd!Zespółniespokojnychnógfaktycz-nie jestschorzeniemmałoznanymiczęstotrudnoroz-poznawalnymrównieżwśródlekarzypierwszegokon-taktu.Nieoznaczatojednak,żenienależyonimmówić.

Jeśli podejrzewasz, że cierpisz na zespół niespokojnych nóg

odpowiedz sobie na kilka pytań:• Czy występują nieprzyjemne dolegliwości w koń-

czynachdolnych?• Czydolegliwościtewystępująwspoczynku?• Czydolegliwościteustępująpodwpływemruchu?• Czydolegliwościpojawiająsięnajczęściejwieczorem

iwnocy?

Jeśliodpowiedźnawszystkiepytaniajestpozytywna,najprawdopodobniej cierpisz na zespół niespokojnychnóg.Wtakimprzypadkuwartoudaćsiędoneurologa,

ZESPÓŁ

NIESPOKOJNYCH

NÓG „Chodzą po mnie mrówki”

Bardzo trudno precyzyjnie opisać objawy, jakie wy-stępująwzespoleniespokojnychnóg.Uczucie,któresiępojawia, przypominadrętwienie, swędzenie (wrażeniemrówek pod skórą) z jednoczesną nieodpartą potrze-bąwstawania iporuszania się.Przykreuczuciewystę-pujegłębokowmięśniachzwłaszczapomiędzykolanemakostką,rzadziejwstopach,udach,ramionachirękach.Możepojawiaćsiępojednejstronieciała,choćnajczęściejwystępujeobustronnie.Objawymogąbyćbardzouciąż-liwe.Wyobraźmysobienaprzykładspotkaniebizneso-we,podczasktóregoprezesfirmymusinaglezerwaćsięzfotela,żebykilkarazyenergiczniezgiąćiwyprostowaćnogę.Krępujące,prawda?Niemniejuciążliwejestwsy-tuacji,kiedyidziemydokina,teatrulubkiedypodróżu-jemysamochodemczysamolotem.Symptomywystępują przedewszystkimw spoczyn-

ku,kiedyleżymyalbosiedzimy.Wciągudniadziejesiętozwykle,kiedypozostajemyprzezdłuższyczaswjed-nejpozycji.Głównie jednakwystępująwieczoremorazw nocy, przez co uniemożliwiają wypoczynek. Budzązesnu,zmuszającdozginaniaiprostowanianogi.Oso-byzzespołemniespokojnychnógczęstoskarżąsię,żewnocyprzewracają się zbokunabok,wstają z łóżkaboczują,żemusząpospacerowaćpopokoju.Wtedydziw-neuczuciewnogachmija.Wrazznimmijarównieżcen-nyczas,jakinaszorganizmmazarezerwowanynasen.Ranoczłowiekbudzisięniewyspany,aniekiedywręcz

O N A S


którypomożepotwierdzićlubwykluczyćdiagnozę,aprzezto wdrożyć odpowiednie leczenie. Pamiętaj, aby podczasrozmowyz lekarzempowiedziećowszystkichdolegliwo-ściach.Tobardzoważne,gdyżobecniemedycynaniedys-ponujeżadnymtestemczyobiektywnymbadaniem,którepozwoliłobyrozpoznaćtoschorzenie.Z dotychczasowych badań wynika, że przyczyną tego

schorzenianajprawdopodobniej są zaburzeniawukładziewydzielającym dopaminę (substancję chemiczną wytwa-rzanąwmózgu),powodującenieprzyjemnewrażeniaczu-ciowe.Zespółniespokojnychnógwystępujeczęściejuko-biet niżmężczyzn.Objawymogąwystąpić odwczesnegodzieciństwadopóźnejstarości.U60proc.osóbcierpiącychnazespółniespokojnychnógzaburzenietomapodłożege-netyczne.Zdarzasięjednak,żezespółtenjestefektemnie-doborużelaza.M.in.dlategowystępujeukobietwciąży.Ob-serwujesięgorównieżuosóbzcukrzycąorazniewydolno-ściąnerek.

Leczenie. Terapia obejmuje 3 aspekty.

1.Modyfikację stylużycia: regularne, codziennewykony-wanie ćwiczeńfizycznych, bandażowanienóg lub stoso-waniepończochuciskowych,ograniczeniespożyciakawy,alkoholuinikotyny,utrzymywanieodpowiedniejhigienysnu (wietrzenie sypialni przed snem, stałe godzinyuda-waniasięnaspoczynek).Przedzaśnięciemwartorównież:pospacerować, rozciągnąć nogi, zrobić kilka przysiadówiporuszaćstopami,wymasowaćnogi,wzależnościodin-dywidualnychpreferencji–wymyćnogiwciepłejlubzim-nejwodzie,następnieprzyłożyćzimnylubciepłykompres,położyćsięnabokuzpoduszkąmiędzykolanami.

2.Leczeniewspółistniejącychschorzeń(niedoborużelaza,cukrzycy).

3.Terapięlekową.Źródło: medonet.pl

Foto: Deviantart

O N A S


Wielerazyzdarzanamsię,żeniepotrafimyporozumiećsięzin-nymiludźmi,przekonaćichdoswojejopinii,czyzaakcepto-

waćichzachowania.Stądjużtylkokrokdonieporozumień,konflik-tów,bądźkonfrontacji.Poświęcamydużoczasunaprzekonywanieinnychdoswojejkoncepcjisądząc,żektośmającinnezdanie,jestpoprostuwbłędzie.Oczekujemy,żenaszapostawamusibudzićzro-zumienie,więcpróbujemy„przerabiać”siebienawzajem.Dotyczytozarównozwiązkówpartnerskich,jakteższerszychrelacjirodzin-nychizachowańspołecznychwogóle.Kiedyponosimyklęskęwko-lejnymstarciu,czujemysięzawiedzeni,zmęczeni,bezradni.Przy-pominatoswoistąwalkęzwiatrakami.Jestjednakkonkretnaprzy-czynatakiegostanurzeczy.

Jużkilkawiekówprzednasząerą,Hipokratessformułowałteorię,żekażdyczłowiekmainnytyposobowości.Oznaczato,żewpodobnychsy-tuacjach,dwoje ludzimożezachowywaćsięzu-pełnie inaczej, może inaczej postrzegać rzeczy-wistość,maprawomiećinnepriorytetyitp.

Każdyczłowiekjestindywidualnąmieszankąposzczególnychrodzai,jednakżejedenzww.typówdominujenadpozostałymi.Dobrawiadomośćjesttaka,żeniemaosobowościgorszych

ilepszych.Poto,byjelepiejzrozumieć,każdąokreślasięcharakterystycznymprzymiotnikiem.Wyglądatotak:

1. towarzyski sangwinik2. perfekcyjny melancholik3. energiczny choleryk4. spokojny flegmatyk.

Jużz tegozestawieniawidać,żekażdyrodzaj jestobdarzonyróżnymizaletami. Ichznajomośćizrozumieniezdecydowaniepomagawrelacjachmiędzyludzkich.Znająciwykorzystujączale-ty,łatwiejmożnasobieporadzićzwadami.Każdyjema,aletrzebasobiezdawaćsprawę,żesątoce-chyokreślonegotypuosobowości,aniekłody,celoworzucanenampodnogi.Przyjrzyjmysięwięcposzczególnymgrupom.

Generalnie można określić cztery podstawowe typy osobowości:• sangwinik• melancholik• choleryk• flegmatyk

CZY ZNASZ SWÓJ TYP OSOBOWOŚCI? CZ. 1

Towarzyski sangwinik

Tagrupaosóbcechujesięwylewnąotwartością,barwnympostrzeganiemżycia.Dowszystkiegopodchodziemo-cjonalnie.Wtowarzystwieniemawątpliwości,żemasiędoczynieniazsangwinikiem.Wyróżniasiękwiecistą

narracją,potrafisiędobrzebawić.Madarprzyciąganiadosiebieludzi.Jestzawszetam,gdziesięcośdzieje.Swojąpro-stodusznościąwywołujewręczwrażenienaiwności.Wszędziewidziprzyjaciół,couwidaczniasiętakżepotrzebąbli-skiegokontaktuzrozmówcąprzezdotyk,poklepywanieitp.,coniezawszeuinnychzyskujeaprobatę.

Sangwinikdążydoskupianianasobieuwagi.Dlategoczęstozdarzasię,żechcącbyćpopularnym,podejmujesięwieluwyzwań,nieoceniającprzytymrealnieswoichmożliwości.Chcebyćpomocny,bezwzględunaefekty.To-

teżmożnaliczyćnajegopomysłowośćientuzjazmtam,gdzieinniwydająsiębyćbezradni.Zdolnościsangwiników

O N A S


CZY ZNASZ SWÓJ TYP OSOBOWOŚCI? CZ. 1doinspirowaniaotoczenianadająimcechyprzywódcze.Pociągająonizasobąludzinietyleswojąniezwykłością,coubarwianiemrze-czywistości.

Tewszystkiecechy,mogąbyćprzezludziwróżnychsytuacjachróżnieodbierane.Przesadawkażdąstronęmożestaćsięuciąż-

liwa.Dlategoabynaszerelacjezsangwinikiemniesprawiałynamproblemów, musimy pamiętać, że jego osobowość to brak kon-sekwencji w działaniu. Wiara w swoją nieomylność, skłonnościdoprzesady,chaotyczność–wymagaodinnychcierpliwości.Jeżelinauczymysięsłuchaćidoceniaćtowarzyskiegosangwinika,zarazinasoptymizmemientuzjazmem.

O N A S

Perfekcyjny melancholik

Jestprzeciwieństwemsangwinika.Cechujegozorganizowanie,przywiązaniedoporządku,konsekwencjawdziałaniu.Cenipiękno,dobrysmak,kulturę.Wtychdziedzinachmamymuwieledozawdzięczenia.Jednocześniemaumysłanalityczny,spokojny.Lubiwszystkoroz-ważyć,zaplanować.Podchodzidozadańperfekcyjnieitegooczekujeodinnych.Niepotrafifunkcjonowaćwchaosie.

W pracyuwielbiaszczegółowość:tabele,wykresy,każdarzecznaswoimmiejscu.Stawiasobieiotoczeniuwysokiewymagania,dlategoczęstoosiągaznacząceefekty.Szukaide-ałów.Jestutalentowanyitwórczy.Realizujesięm.in.wzawodachartystycznych,zachwyca-jącsiętalenteminnych,czypięknemprzyrody.Melancholikpotrafiwzruszaćsięlosemróż-nychludzi,przejawiająctroskęoichpotrzeby.Jestdobrymprzyjacielem,doradcą.Potrafisłu-chać,współczuć.

Temperamentmelancholikawykazujewieleskrajności.Wszystkoprzeżywagłęboko:sukce-syiporażki.Nieobcemusądepresje.Maniskiepoczuciewłasnejwartości.Częstopostrze-

gamygojakonieciekawegoponuraka.Łatwogourazić.Dobrąradądlamelancholikabyłobyobniżenieoczekiwańwobecsiebie,innychitrochęwięcej„luzu”,nawzórsangwinika.Alebezmelancholikówniemożliwybyłbypostępnaświecie.Musimysiętylkonauczyćszanowaćichdokonaniaistaraćsięichrozweselać.

Najważniejszejestjednak,bypoznaćizrozumiećswójtyposobowości.Niewarto„nasiłę”powierzaćskomplikowanych,wymagającychprecyzjizadańtowarzyskiemusangwini-

kowi.Takjaktrudnosiędziwić,żeperfekcyjnymelancholikniesprawdzasięwroliwodzire-janabalu.Rozgraniczającposzczególnetemperamentypamiętajmyteż,żekażdyczłowiekjestmieszankąwszystkichtypów.

Dlategokażdyznas,dlawłasnegodobra,powinienstaraćsię rozpoznawaćosobowości innych,byznającwła-sną,postępowaćświadomie.Niebędziewówczaspotrzeby,bytracićczasisiłynahodowaniewsobiepoczucia

krzywdy,czyodrzucenia.Każdyjestunikalny,wyjątkowy.Każdywnosicośdlaświata.Aróżnorodnośćsprzyjaroz-wojowi,dającszansęwszystkimnaznalezienieswojegowłaściwegomiejsca.

Ewa Andrzejewska

Wirujący DerwiszePierwszy krzyk człowieka zaraz po urodzeniu

obwieszczaświatu-Jestem!Odterazmaciesięmną zajmować, do czasu kiedy będę potrafił za-jąćsięsobąsam.Oznaczatakże:przybyłnowypa-cjent; a czasami: będzieciemieli nowego lekarza.Kimbyjednakniebyłtennowonarodzony,pewnejestżezarazlubcałkiemniedługobędziepotrzebo-wałpomocyfachowcówodmedycyny.Dobrze,je-żelitylkoczasami.Gorzej,jeżeliprzezcałeżycie.

Potężny rynekusługmedycznychzwiększa sięwraz z każdym nowo narodzonym człowie-

kiem.W naszych czasach pierwszym, kogo spo-tykamynatymświeciejestlekarz.Ostatnim,któ-ry potwierdza nasz niebyt, także lekarz. Przezcałe życie mamy do czynienia z medycyną. Po-wody tych kontaktów są różne.Wspaniale, jeże-lidotyczątylkoprofilaktyki,czylitzw.dmuchanianazimne.Jednakżedbanieowłasnezdrowiepo-przezzapobieganiecechujeniewieluludziitotyl-kotychzgrubszymportfelem.Najczęściejidziemydolekarza,kiedyjużmusimy.Częstozbytpóźno.Zbytpóźnomożeoznaczać,żelekarzniejestwsta-nienampomóc.Wtedytowgeścierozpaczyszu-kamyinnychdrógratunku.

Zwracamysięwstronęmedycynyniekonwen-cjonalnej lubconajgorszetrafiamynauzdro-

wicieli oszustów. Doskonale rozumiemy, że me-dycynajakozespółnaukwywodzisięzdawnegoziołolecznictwa i praktyk ludowych uzdrowicielii szamanów. O ile jednak ludowi uzdrowicielei różnejmaści znachorzy pozostali na poziomiesprzedsetekamożeitysięcylat,otylewspółcze-snych lekarzy od ich pierwowzorów dzieli prze-paśćpogłębianaprzezwiekibadańidoświadczeń.Istniejąjednaknaświecierzeczyniezbadaneinie-mającelogicznegowytłumaczenia.

W różnych miejscach na świecie. W różnychkulturach i religiach spotkać można wiele

formisposobówleczenia.Częstobardzotajemni-czych.Czasamizzapachemgrozy.Częstonapo-graniczureligijnegomistycyzmu.WirującyDerwi-sze.Ludzieciubraniwdługiebiałesuknie iwy-sokie czapkipotrafiąwirowaćw jednymmiejscuprzezkilkanaścieminut,wprowadzającsięwtrans.Nietojestjednaknajbardziejniezwykłe.Derwiszesączłonkamibractwasufich.SufizmjestwIslamiekierunkiemmistycznymposzukującympozazmy-słowegokontaktuzBogiem.Członkowiebractwa

obdarzenisąparanormalnymizdolnościami.Potra-fią zadawać sobie rany, które goją się natychmiastibezboleśnie.Odpołowylat80.trwająnadtymfeno-menembadaniaprowadzoneprzezfizykaJamanaN.HusseinazuniwersytetuwBagdadzie.DotycząonederwiszówzsektyTarigaKasnazaniyyah,cosiętłu-maczyjakoDROGANIEZNANANIKOMU.

Podczasbadań28członkówsektyprzeprowadzo-nychwAmmaniewJordaniiderwiszeszpikul-

cami przebijali sobie język, podbródek, brzuch, ra-miona,klatkępiersiową.Gryźliipołykaliszkłooraz

F E L I E T O N



Wirujący Derwisze

ostrza.Młotkiemwbijalisztyletywbokczaszkiipodoczy.Trzymaliwrękachiwzębachrozżarzonepły-ty.Wystawialijęzykinaukąszeniajadowitychwężyiskorpionów.Przystawialidociałapłonącepochod-nie.Ranygoiłysię iznikaływciągukilkusekund.Derwiszenieprzejawialiżadnychoznakbólu.Pomi-moużywanianieodkażonychprzedmiotówniedo-chodziłodoinfekcji.Przezcałyczasderwiszezacho-wywalipełnąświadomość,apomiaryfizjologiczneniewykazywałyżadnychodchyleńodnormy.Bada-czetegofenomenutwierdzą,żenadzwyczajnezdol-nościtychludziniesączymśwrodzonymaninaby-

F E L I E T O N

tymwtransie.Niesą teżwłaściwetylkodlawy-branych.Sąpoprostuudzielanepodczas inicjacjidosektyprzezspecjalniewybranegomistrzapo-przezpołożenie ręki na głowie kandydata i trzy-maniejejprzeztrzyminuty.Wzwiązkuztymba-dania wykazały, że nie mamy tu do czynieniazjakimśodmiennymstanemświadomościczyteżmocąwewnętrzną, tylkoz jakąś siłązewnętrzną.Cociekawe,derwiszeniepotrafiąwyleczyćprzy-padkowootrzymanejrany.

Twierdzeniaozewnętrznejsileczyteżnieznanejenergiisąprzezwspółczesnąnaukętraktowa-

nebardzosceptycznie.Uczenitwierdzą,żewnio-ski wyciągnięte z badań są częstokroć niespójneiwewnętrzniesprzeczne.Jednakżeautorzyekspe-rymentuzaswojenaczelnezadanieprzyjęlipoło-żenie fundamentupodnaukowąanalizęniezwy-kłych umiejętności derwiszów. Ma to doprowa-dzić do udostępnienia zdolności samouzdrawia-niaszerszemuogółowi.WPolsceod1982r.istniejeSzkołaNaukSufich.JestonafiliąBractwaCzysto-ścizsiedzibąwIndiach.Szkołaumożliwiaducho-wytreningwtradycjipięciusufickichścieżekdlawszystkichzainteresowanych.

Wiele niewiarygodnych, trudnych do wytłu-maczenia zjawisk ma miejsce na świecie.

Częśćznichjestiluzjątworzonąprzezróżnejma-ścioszustówinaciągaczy.Teakuratsądosyćłatwedorozszyfrowania,ponieważpowstająnajczęściejzchęciłatwegozysku.Sąteżitakie,jakwyżejopi-sane,któremająpodłożenieporównywalniegłęb-sze.Nadnimiczasamiwartojestsiępochylićiza-dawaćpytaniaw celupoznaniaprawdy.Potężnawiedzamedyczna, jaką dysponuje człowiek, dajenadziejęmilionom.Czasamijednaknajejbazieniepotrafimywytłumaczyćwieluzjawisk.Naukacią-gleodkrywanowemożliwości.Jednocześniebywabezsilna wobec wielu zagrożeń. Jeżeli mówimyonaturalnej śmierci, to jest to śmierć ze starości.Jest tomoment, kiedyorganizmodmawiaposłu-szeństwa z powodu wyeksploatowania. Jednak-żewiększość ludzikończyswojeżyciezpowoduchoroby.Wtakichwłaśniechwilachzdajemysobiesprawęznaszejnicościiniedoskonałościwiedzy.

Kazimierz Kozłowski

Z D R O W O Ż Y Ć

WINOGRONA...ANTYCUKRZYCOWE

SerwisEurekAlertpublikujewynikibadań,któredowodzą,żespożywaniewinogronzmniejszaryzy-kochoróbsercaicukrzycy.

Naukowcy zUniwersytetuMichigan zauważyli,żedietabogatawwinogronamożechronićprzedze-społemmetabolicznym,któryjestczęstozwiastunemmiażdżycyicukrzycytypu2.Szacujesię,żeobecnieproblemtendotyczy50mlnAmerykanów.

Swoje korzystne działanie winogrona zawdzię-czają tzw.fitochemikaliom,czyli substancjomczyn-nympochodzeniaroślinnego,którewykazujądziała-nieprzeciwutleniające.

Naukowcy przeprowadzili eksperyment, pod-czasktóregopodawalisproszkowanąmieszankęzie-lonych, czerwonych i czarnychwinogron szczuromlaboratoryjnym,którebyłypodatnenatycie.Opróczwinogron gryzonie dostawały wysokotłuszczowepokarmy,odzwierciedlająceamerykańskisposóbod-żywianiasię.Szczurybyłynastępnieporównywanezkontrolnągrupągryzoni,któreniekonsumowałysproszkowanychwinogron.

Potrzechmiesiącachokazałosię,żewpierwszejgrupie gryzoni obniżyło się ciśnienie tętnicze i po-ziomtrójglicerydów,atakżepoprawiłasiępracaser-ca i tolerancja glukozy. Nie zaobserwowano nato-miastżadnychzmianwwadzeciała.

Choć badania były przeprowadzane na gryzo-niach,naukowcyprzypuszczają,żespożywaniewi-nogronmapodobniekorzystnywpływnaludzi.

– Zredukowanie tych czynników ryzyka możeopóźnićrozwójcukrzycyorazchoróbserca lubzła-godzić ich przebieg. W konsekwencji może przy-czynić się zmniejszenia obciążeń wynikającychz rosnącej liczby chorych – stwierdza autor badań,drMitchellSeymour.

Źródło: PAP/Rynek Zdrowia


Z D R O W O Ż Y Ć

Filiżankabrazylijskiejherbatymiętowejmawłaściwości przeciwbólowe, porównywalnedo komercyjnych środków przeciwbólowych,sugerująbadania.

Crenata Hyptis jest przepisywany przezbrazylijskich uzdrowicieli od niepamiętnychczasów,bywalczyćzuporczywymidolegliwo-ściami,jakbóległowy,bólebrzuchapogorącz-kęigrypę.

Zespół badawczyz Newcastle Universi-ty badając myszy, do-wiódłnaukowo,żesta-rożytni lekarze mielirację.

Naukowcy stara-li się jak najdokładniejodtworzyć tradycyjneformyleczenia,dlategoteż przeprowadzili an-kietę w Brazylii, którapytałaoto,wjakispo-sób przygotowuje sięmiętę i w jakiej ilościpowinnabyćkonsumo-wana.

Najczęstszą formąbyło przygotowaniewywaruzwysuszonychliści mięty, które gotowano w wodzie przez30minut.Wywarowipozwalanoostygnąćza-nimpodanogochoremujakoherbatę.

Badaczeodkryli,żejeśliwspomnianeziołobyłopodawanewdawkachzbliżonychdotych,jakie zalecali tradycyjni uzdrowiciele, wów-czasefektbyłzbliżonydodziałaniasyntetycz-nejaspirynyonazwieIndometacin,którąsto-sujesięjakośrodekprzeciwbólowy.

Badacze planują uruchomić testy klinicz-ne,któremająpokazać,jakskutecznajestmiętanazmniejszaniebóluuludzi.

Kierownikbadania,GracielaRocha,powie-działa:„Odkąd ludzie żyją na Ziemi, szukali w ro-ślinach sposobu na zwalczanie różnorodnych dolegli-wości. Szacuje się, że ponad 50 000 roślin jest stoso-wanych w celach medycznych na całym świecie.Nasz

MIĘ

TO

WA

HER

BA

TA

zespół wziął pod lupę zioło, które jest powszechnie uży-wane do zwalczania bólu i dowiódł naukowo, że dzia-ła równie skutecznie, jak niektóre leki syntetyczne. Ko-lejnym krokiem jest odkrycie, jak i dlaczego ta roślina jest tak efektywna.”

Samabadaczkaprzyznaje,iżwdzieciństwieherbatamiętowa była jej podawana jako lekar-stwonadziecięcechoroby.

„Herbata w smaku nie jest zbyt dobra, smakuje ra-czej jak mędrzec ale z drugiej strony leki nigdy raczej nie smakowały zbyt dobrze, prawda”,dodajeRocha.

ZdaniemBeverlyColletzChronicPainPoli-cyCoalition,dalszebadaniasąniezbędne,byzi-dentyfikowaćwszystkieskładniki,biorąceudziałwzwalczaniubólu,aczkolwiekzaznacza,iżba-daniejestciekaweibyćmożewprzyszłościprzy-czynisiędowprowadzenianowegośrodkałago-dzącegoból.

Badanie opublikowano w czasopiśmie „Acta Horticulturae”.

Źródło: abcZdrowie.pl Foto: Deviantart



Cukrzyca charakteryzuje się zwiększonym poziomem glu-kozy we krwi. Przez lata stan taki wpływa niekorzystnie na organizm zwiększając ryzyko chorób serca, nerek, oczu...Leczenie wymaga radykalnej zmiany stylu życia, diety, środków farmakologicznych i ostatecznie iniekcji insuliny. Wszystkie te środki mają na celu utrzymania normoglike-mii. Chorzy na cukrzycę wiedzą jednak doskonale, że za-grożenie może przyjść z zupełnie innej strony. Niezwykle niebezpieczne dla zdrowia, a nawet dla życia jest niedocu-krzenie, czyli hipoglikemia.

Co to jest hipoglikemia?

Jesttostan,wktórymilośćglukozywekrwispadaponiżejnormy.Pełnoobjawowahipoglikemiawystępujezwy-kleprzystężeniuponiżej40mg/dljednakpierwszeobjawyrozpoczynająsięzazwyczajstężeniuponiżej50mg/dl.Uchorychnacukrzycęobjawymogąwystępowaćjużprzystężeniu60mg/dl.

Jakie są objawy hipoglikemii?

Donajczęstszychobjawównależą:drżenierąk,silneuczuciegłodu,przyspieszonebicieserca,zlewnepoty,uczu-cieniepokoju,apatia,nieuzasadnionaagresja.

Czy hipoglikemia może być niebezpieczna?

Nietylkomoże,alejestzdecydowanieniebezpieczna!Wszystkiekomórkipotrzebująenergiiwpostaciglukozy.Tymi,któresąnajwrażliwszenaspadekpoziomucukru,sąkomórkinerwowe.Dziejesiętak,ponieważniepotrafiąonemagazynowaćglukozyiwprzypadkujejbrakuobumierają.Najbardziejzagrożonymnarządemjestwięcmózg.

Jakie mogą być konsekwencje hipoglikemii?

Naszmózgpotrzebujedziennieok.150gglukozy.Jeżelijejnieotrzymuje–zaczynaobumieraćkoramózgowa.Czę-stowystępującehipoglikemiemogątrwaleograniczaćnaszezdolnościintelektualneipowodowaćzaburzenianeu-rologiczne.Wprzypadkuciężkiegoprzebieguhipoglikemiimożenastąpićnawetudarmózguzakończonyniedo-włademlubśmiercią.

Czy wszystkie epizody hipoglikemii są równie groźne?

Jeżelipoziomcukruniebezpiecznieobniżasięwciągudnia,mózgpotrafinas„ostrzegać”powodującwyżejwy-mienioneobjawy.Jesteśmywstaniedośćszybkozareagować,np.spożywającglukozęwpłynie.Dużoniebezpiecz-niejszesąjednakhipoglikemienocne–częstooprzejściuichłagodnegolubśredniegoepizodumówinamdopierobólgłowyiuczucieogólnegorozbiciapoprzebudzeniu.

Skąd się biorą objawy hipoglikemii?

Sątosygnałyostrzegawcze„wysyłane”przeznaszmózgsytuacjizagrożenia.Majązmobilizowaćnasdodziałańzapobiegawczych.

Czy uprawianie sportu może doprowadzić do hipoglikemii?

Długotrwały,intensywnywysiłekfizyczny(bieganie,jazdanarowerze)możewniektórychprzypadkachdo-prowadzićdoniebezpiecznegospadkupoziomuglukozywekrwinawetuosóbniechorującychnacukrzycę.

Z D R O W O Ż Y Ć

Hipoglikemia – podstępne zagrożenie

Czy chorzy na cukrzycę typu 2 są również zagrożeni?

Dogrupynajwiększegoryzykanależąosobyleczoneinsuliną.Czyliwszyscychorzyzcukrzycątypu1musząsięmiećnabaczności.Jednakhipoglikemiadotyczyrównieżwieluosóbzcukrzycątypu2,szczególnieleczonychinsuli-nąlubniektórymilekamidoustnymi(pochodnesulfonylomocznika).

Czy ciąża może wywołać hipoglikemię?

Tak,wniektórychprzypadkachrozwijającysięmłodyorganizmpobieradużeilościglukozyzkrwimatkiwywo-łującobjawyniedocukrzenia.

A co ze spożywaniem alkoholu?

Wpływaonnaczynnośćwątrobyobniżającpoziomglukozywekrwi,możeteżmaskowaćobjawyniedocukrzenia.

Jak można zapobiegać hipoglikemii?

Bardzodużeznaczeniewprewencjihipoglikemiimawłaściwadieta.Doraźnymśrodkiemjestnoszonazesobąglu-kozawpłynielubsłodkienapoje.Stosunkowonowymrozwiązaniemjeststosowaniestandaryzowanychprzekąsekoprzedłużonymuwalnianiuwęglowodanów.Np.batonyExtendBaruwalniająwęglowodanydo9godzinchroniącprzedniebezpiecznymiwahaniamipoziomucukruwekrwizarównowciągudnia,jakiwnocy.Szczególniepomoc-nesąwzapobieganiuhipoglikemiinocnej,redukującjejepizodyookoło75%.Niezawierającukruiglutenu,mogąbyćbezpieczniespożywaneprzezdiabetyków.

Z D R O W O Ż Y Ć

Hipoglikemia – podstępne zagrożenie


S T R O N Y C Z Y T E L N I K Ó W

Droga Redakcjo

O cukrzycy napisano już wiele, ale czy kiedykolwiek padło takie stwierdzenie, że cukrzyca zwróci-ła komuś zdrowie? To nie przejęzyczenie. Jestem takim przypadkiem.

Było zwyczajnie: rodzina, praca - normalne obowiązki. Zdrowie „stosownie do wieku”. I żeby było jasne: cukier był w normie. Tak przynajmniej twierdzili interniści. Teraz wiem, że była to górna granica normy. Ale polubiłam słowo „norma”, bo wygodnie mi było usprawiedliwić nim brak zainteresowania czymś tak prozaicznym jak cukier. Oczywiście słyszałam o niebezpieczeństwach cukrzycy, ale ja - prze-cież w normie. Z czasem zaczęły tylko pojawiać się niezrozumiałe dolegliwości: zawroty głowy, osła-bienia... Sprawa była oczywista - zwykła przemęczenie, wieczny brak czasu, itp. Dobrze byłoby trochę zwolnić, może nie odżywiać się „na ilość”, tylko „na jakość”, więcej ruchu dla zdrowia, ale to później - teraz mam pilniejsze sprawy. A wyniki były przecież w normie. Właśnie - były. Po kilku latach coś jed-nak zaczęło się nie zgadzać. Może jednak wymusić (tak, tak!) na lekarzu rodzinnym jakieś badanie?

Szok - ja i cukrzyca? To nie błąd w wynikach? Ale gdzieś w podświadomości musiałam mieć zako-dowane pozytywne myślenie, bo na mojej drodze pojawiła się przemiła i bardzo kompetentna pani dok-tor diabetolog. Na pierwszej wizycie pozwoliła mi się wypłakać i przetrwała ze mną najgorszy etap pt. „czemu ja?”. Potem stwierdziła, że najgorsze już było - bierzemy się do roboty i teraz będzie lepiej. To jest odkrycie! Ode mnie zależy, czy przerwę ten brak zainteresowania stanem zdrowia i to bier-ne poddawanie się „zwykłym kolejom losu”. A cukrzyca okazała się wymagająca. Dieta, ruch (może nie dam rady?) i leki, a wśród nich - słowo horror: insulina. Dobrze jest mieć wtedy wsparcie w rodzi-nie, ale od początku zależało mi też, żeby mieć się czym pochwalić przed panią doktor. Zwłaszcza,że chwaliła mnie na każdej wizycie, więc „wychodziłam z siebie”, żeby znowu to usłyszeć. To tylkoz pozoru jest dziecinne, ale stanowi potężną motywację. Jaka szkoda, że tak rzadko uświadamiamyto sobie na co dzień.

A teraz korzyści: ustąpiło wiele tajemniczych dolegliwości, cukier - tym razem w monitorowanej normie, insulina i leki - już historia (poza małą tabletką profilaktyczną), waga mniejsza o 7-8 kg (cud!)

I zadziwiające wnioski:

1. można przeżyć jedząc mniej a częściej2. gorzką kawę piją nie tylko cukrzycy3. wybór ciemnego pieczywa jest w sklepach większy niż białego4. jazda na rowerze w wieku pięćdziesięciu paru lat nie powoduje zgonu5. całkiem miło jest mieć chęć gdzieś wyjść, coś zrobić, nie gnuśnieć w fotelu - bo cukrzyca czuwa!6. dbanie o siebie opłaca się też rodzinie i otoczeniu

A to, że noszę w torebce glukometr? Czego ja tam jeszcze nie noszę?L ist

do

reda

kcji

Autorka listu otrzymuje od redakcji zestaw kosmetyków Firmy Laboratorium Kosmetyków Naturalnych FARMONA sp. z o.o.

Chcesz podzielić się z nami swoimidoświadczeniami z życia z cukrzycą, zapraszamy do korespondencji na adres redakcji:

„Cukrzyca a Zdrowie”ul. Warszawska 2315-062 Białystok

lub na adres e-mail:[email protected]ów najciekawszych listów nagrodzimy.

S T R O N Y C Z Y T E L N I K Ó WL

ist do

red

akcji Mam więc prawo stwierdzić, że cukrzyca przywróciła mi kurs na zdrowie. Czuję się

u steru. Ale ostrzeżenie: jestem za siebie odpowiedzialna. Jeszcze nie wiem, czy to wygodne, ale sprawdzę. Od pierwszej insuliny nie minęło jeszcze półtora roku.

Życzę wszystkim diabetykom czujności. Nie odkładajmy na półkę tego, czego nie rozu-miemy. Bądźmy pozytywnym przykładem dla wszystkich, którzy wahają się czy zbadaćsobie cukier. W końcu najgorszym niebezpieczeństwem w cukrzycy jest o niej nie wiedzieć.

A jak już przydarzy nam się „wysoki poziom”, pamiętajmy, ze jeśli pacjent uprze sięwyzdrowieć, to nawet medycyna bywa bezsilna (taki żart).

Ewa

Pitagoras nazwał go królem przypraw, Horacy pisał wiersze na jego cześć, a Aleksander Dumas w „Słowniku kulinarnym” twierdził iż: „Powietrze w Prowansji

jest przesiąknięte zapachem czosnku, więc bardzo zdrowo nim oddychać...”


Specyficzny zapach, piękny kwiat, a potem biały ostrymiąższ za-mkniętyw łupince.Czosnek.Odnajdawniejszychczasów inaca-

łymświeciewiążesięznimniezwyklebogatyfolklorsymboliczny.Niewąt-pliwiewpłynęłynatodezynfekująceiwzmacniającewłaściwościtejrośli-ny.PochodzizAzji,podobnozpustynnejKirgizji,skądrozprzestrzenionyzostałjakoroślinauprawnadoEuropyipółnocnejAfryki,zczasemtrafiłnainnekontynenty.

Historiaczosnkusięgaok.5tysięcylatwstecz.UprawialigoRzymia-nie,Asyryjczycy,Egipcjanie,Grecy,HebrajczycyiArabowie.Lite-

raturaihistorycznepodaniazawierająwielewzmianekoobecnościczosn-kuw jadłospisie i lecznictwie starożytnychkultur.Babilończycy4500 lattemudoceniali czosnek, a jegowielkimwielbicielembył samkról -bóg.Wśróddarów,któreegipski ludskładał faraonom,były równieżczosnekicebula.WEgipcietowarzywocenionotakbardzo,żezajego7-kilogra-mowąpaczkęmożnabyłokupićmęskiegoniewolnika.Gdyok.1600r.p.n.e.robotnicyprzybudowiepiramidynieotrzymaliczosnku-wybuchłbunt.Czosnekuznawanybyływstarożytnościzasymbolwszechświata.Wiado-motakże,żeczosnkuicebuliużywanowprocesiemumifikacyjnym-mia-łyzabezpieczyćzmarłychodzłychduchów.Egipskiemanuskryptyztegoczasuzawierają800preparatówleczniczych,zktórychaż22tworzonebyłynabazieczosnku.

Żyjący na morzu Fenicjanie i Wikingowie zawsze zabierali zesobąw dalekie podróże spore zapasy czosnku. Służył on im nie

tylko jako pokarm, ale także jako znakomite lekarstwo na choroby.Zaśzok.450rokup.n.e.pochodziindyjska„pieśńoczosnku”,wktórejopie-wanyjestonjakośrodekprzedłużającyludzkieżycieosetkilat.ŻydowskiTalmudzalecaużywanieczosnkuponieważ„zadowalairozgrzewaciało,rozpromieniaoblicze,zwiększailośćspermyiusuwapasożytyjelit”.

O ile rzymscy senatorzy karmili legionistów sporymi ilościami tejniecodziennejrośliny,tosaminieznalijejsmaku.PraworzymskiebowiemzabraniałowstępudoświątyniCybelii,matkiZeusa,tym,którzyspożyli czosnek.Wychowani na czosnku legioniści nigdy nie chorowaliisiłąmięśnizaskakiwaliprzedstawicieliinnychkultur.Oniteżjakopierwsiprzedstawiliczosnekludowi.Wkrzepiącąmocczosnkuwierzylitakżesta-rożytniGrecy,którzyprzedkażdąbitwązjadalipotężnejegoilości(samymoddechemodstraszalizapewnenieprzyjaciół).Bulwyczosnkoweumiesz-czanoponadtopomiędzykamieniaminaskrzyżowaniachdrógbyodstra-szyćHecate-boginiępodziemnegoświatamagii.ZarównoRzymianiejakiGrecyuprawialiczosnekwspecjalnychogrodachczosnkowych.ZatoBi-zantyńczycykochalitakszczerzetowarzywo,żebezumiaruużywaligow kuchni, a nawet jedli go bez żadnych dodatków, jeszcze niedojrzały

KRÓLCZOSNEK


KRÓLCZOSNEK



imiękki.Starożytneludyuważałytakże,żeczosnekchroniprzedukąszeniamiżmij i ichskutkami.NaWschodziezaśuważasię, iżczosnek jest lekiemprze-ciwniemocypłciowej.Arabowiedodziśtwierdzą,żedziękiczęstemujedzeniuczosnkuniemająpragnienianapustyni.Matadorzyhiszpańscyuważajązato,żezapach„cuchnącejróży”,jaknazywajączosnek,pozwalaimzabićbykinarodeo...

W średniowieczuzaczętomieszaćczosnekzinnyminaturalnymisurow-cami,takimijakmiódiwino.Robilitakprzedewszystkimżniwiarze-czosnekstałsięnaturalnąaptekąrolnika.Alearystokracjatamtegoczasuniedo-ceniałategowarzywa.KrólAlfonsKastylijskibyłuczulonynaczosnekdotegostopnia, iżw1330r.wydałprawozakazującewstępunakrólewskidwórryce-rzom,którzyzjedliczosnek(cebulęteż).Zabronionoimwdodatkuodzywaćsiędoinnychdworzanprzezczterytygodnie.

Kiedyw1726rokuwielkaepidemiadżumyspustoszyłaMarsylię,czterechzbirów,którzyokradalizmarłych,zdawałobysięcudemuniknęłozarazy.

Schwytani,podalinaprzesłuchaniureceptę,którąwypróbowanonagrabarzach-skazańcach.Byłtoczosnekmacerowanywoccie,nazwanypóźniej„octemczte-rechzłodziei”.Nasączanonimtampon,przezktórytrzebabyłooddychać.Paliłnos,aleoszczędzałżołądek.Cudownelekarstwo...

BardzopopularnąodXIIdoXIVwiekupotrawąbyło„Aillée” -sosczosn-kowy.Możnawłaściwiepowiedzieć,żebyłatozupa,bomaczanownim

kawałkichleba.Doczosnkuutłuczonegorazemzmigdałamialboorzechamiwło-skimi,zależnieodregionu,dodawanomiękiszchlebaizalewanopapkębulionemzmięsalubdrobiu.Ailléebyłponoćprawdziwiezbawiennywzimie,gdyżchro-niłprzedbronchitemigrypą.

Podczaspodbojuamerykańskiegokontynentustwierdzono,żeczosnekjestwykorzystywanywmedycynie ikulturzemiejscowychIndian.Odnale-

zionowielereceptnachorobynękającenasrównieżiteraz.Itak,nabólucha:zą-bekczosnkuwrazzsolązawijanybyłwwełnianąszmatkęiumieszczanywuchu.Nazranieniastopy-zmiażdżony,rozgrzanyząbekczosnkuprzykładanodoranywformieokładu.PodobnomiastoChicagozawdzięczawłaśnieczosnkowiswo-jąnazwę.WdrodzedoWielkichJeziorFrancuzJacquesMarquette–misjonarzipodróżnik–orazjegoludzieumarlibyzgłodu,gdybynieznaleźlidzikorosną-cej, silniepachnącej rośliny,którastałasię ichratunkiem.TerenwystępowaniategodzikorosnącegoczosnkunosiłindiańskąnazwęCigaga–Wuuj.ZbudowanepóźniejwtymmiejscumiastonazwanoChicago.

Na ziemie polskie czosnek trafił w średniowieczu, przywieziony przezTatarów lubkupców.Wpóźniejszychwiekach czosnekbyłuniwersal-

nymlekiemipokarmemwarstwubogich(określeniezjadaczczosnkuznaczyłotosamo,conędzarz).Wmedycyniepolskiejwsiczosnekbyłstosowanygłównieprzychorobachukładuoddechowego,układupokarmowego(szczególnieprzyrobaczycy),przychorobachzakaźnych(np.żółtaczka,tyfus),przybólachzębówidziąseł,anawetprzychorobachsercainaczyń,bólachgłowy,reumatyzmie,itd.Współczesnebadaniapotwierdzają, iżczosnekdziała jaknaturalnyantybiotykimożeskuteczniewalczyćzinfekcjamibakteryjnymiiwirusowymi.Dodatko-woniszczygrzybyidrobnoustroje.Świeży,zmiażdżonyczosnekwydzielasub-stancjęzwanąallicynąodkrytąprzezbadaczyw1944roku.Towłaśnieonadzia-



łaleczniczo,ajednocześniejestodpowiedzialnazajegospecyficznyzapach.Niestrawnyjestwczosnkutylkokiełek.Odkryciepenicylinysprawiło,żenajakiśczaszapomnianooczosnku,alewróciłondołaskwczasachIwojnyświatowej,kiedytozdostępnościąantybiotykówbyłoróż-nie,aczosnekbyłzawszepodręką.

Czosnekzawierazwiązkisiarkowe,solemineralne,witaminyzgrupyBiC,pektynyorazwapń,selen,jod,magnez,cynk,żelazo,fosfor,kobalt.Dziękinimczosnekwywieraod-

mładzającywpływnawszystkiefunkcjeorganizmu.Związkiwystępującewczosnku,podwa-runkiem,żejestspożywanycyklicznieiwstaniesurowym,równieżkorzystniewpływająimogąprzeciwdziałaćrozwojowichoróbnowotworowych.Ponadtostwierdzono,żestosowanieczosn-kumożebyćskutecznewprofilaktyce i leczeniuchoróbserca iukładukrążenia (spożywanie2-3ząbkówczosnkudzienniezmniejszaryzykozawałów).Wzmaga produkcję insuliny i obni-ża poziom cukru we krwi. Pomaganawieledolegliwości,np.zewnętrzniestosowanyjestnaza-każoneitrudnogojącesięrany,oparzenia,owrzodzeniaigrzybiceskóry.Nalewkaspirytusowaz czosnku łagodzibóle reumatyczne.Czosnkoweprzetwory szczególniepolecane sąosobomstarszym idzieciom.Preparatyz tegowarzywaprzeciwdziałają teżzatruciomnikotynowymupalaczy.Rozgniecionyświeżyząbekczosnku,pomaganacerętrądzikową(delikatniemasujmiejscazmienione).

Moc tej rośliny sprawia, że chroninasprzed infekcjamigardła ikrtani.Przynosiulgęwkatarach,astmie,kokluszu-dziękisubstancjomlotnym,którewydzielająsięwtrak-

cieżucia.Medycynaludowazalecapićnaczczoszklankęgorącegomlekazkilkomarozgniecio-nyminamiazgęząbkamiczosnku,poczymnienależyjeśćprzeztrzygodziny.Powtórzyćwie-czorem,przedsnem.

Z powodzeniem działa profi-laktycznie i leczniczo w in-fekcjach przewodu pokarmowego.Jest lekiemnazaburzeniapracywą-troby,otyłośćorazdlaosóbwokresieklimakterium.Dzięki swoimwłaści-wościom,czosnekdziałateżjakosil-ny przeciwutleniacz, chroniąc orga-nizmprzeddziałaniemwolnychrod-ników.Wspomagametabolizmtłusz-czów, obniżając poziom cholesteroluwekrwi.Obecnośćzawartychwnimzwiązków siarki mobilizuje krwin-kibiałedoobronyorganizmuprzedczynnikami zakaźnymi.Obniża po-ziom trójglicerydów, ochraniając tęt-niceiserce.Madziałanieżółciotwór-cze,żółciopędne,rozkurczowe,prze-ciwpasożytnicze,przeciwmiażdżyco-we,regulującetrawienie,obniżająceciśnieniekrwi,immu-noochronne.Czosnekniszczypasożytyprzewodupokar-mowego,astosowanydolewatywmożebyćużywanydowalkizowsikamiudzieci,dezynfekujetakżedrogimoczo-weiniszczybakterieopornenaantybiotyki.Związkiczyn-neczosnkuznosząbóległowyiułatwiajązasypianie.Do-wiedzionotakże,żeczosnekneutralizujejadwprowadzonyJohn William Waterhouse - „Magic Circle” 1886

„



przezosy,pszczoły,komary,mesz-ki,kleszcze,mrówki,anawetskor-pionyiżmije-jesttylkojedenwa-runek,trzebanatychmiastnauką-szone miejsce przyłożyć miazgęz czosnku. Badania wykryły, żeekstrakty z czosnku skuteczniedziałają przeciwko bakteriom Sal-monelliiHelicobacterpylori.

Nie ma róży bez kolców”,więc i czosnekmapewne

wady.Uniektórychpowodujezga-gęiwzdęcia.Sprzyjapowstawaniugazów.Pewnymosobomprzeszka-dzazapachiposmakczosnku,któ-rego trudno się pozbyć. Dla nichmamy dobrą wiadomość. Kup ta-bletki.

Czosnek poddawany obrób-ce termicznej nie traci nic

zeswoichcudownychwłaściwościpodwarunkiem,żepopokrojeniugo,starciu,czyprzeciśnięciuprzezspecjalną praskę, odstawisz go na10minut. Tyle czasu potrzeba, bywydzieliłasięmaksymalnadawkaallicyny.Czosnkunienależysma-żyć czygotować zadługo –najle-piejdodaćgodogarnkaczynapa-telnię5minutprzedkońcemgoto-wania.

Czosnek może wchodzićz interakcje z niektórymi

lekami przeciwzakrzepowymi,np. warfaryną, jeśli więc zażywasię leki rozrzedzające krew, takiejakaspiryna,powinnosięskonsul-tować przyjmowanie suplementuczosnkuzeswoimlekarzempierw-szego kontaktu. Zaleca się także,bynie przyjmować gonadwa ty-

godnieprzedplanowanymizabiegamichirurgicznymi,ponieważmożeutrudniaćkrzepnięciekrwiizwiększaćryzykokrwotoku.

Czosnek jest stosowany w różnych postaciach,jako świeży, suszony, sproszkowany lubwpo-

stacikapsułek.Trzebajednakpamiętaćotym,żenajbar-

dziej aktywny jest świeży, rozdrobniony.Poddanyob-róbcetermicznejtraciswojewłaściwościbakteriobójcze.Najlepiejprofilaktycznie spożywać jedenząbek czosn-kudziennie.

Czosnek nie jest wrogiem kochanków, wręczprzeciwnie! Zawiera liczne związki siar-

ki, której głównym składnikiem jest skuteczny afro-dyzjak. Henryk IV, który został ochrzczony ząbkiemczosnku, znany był z tego, że zatruwał powietrzena miłosnych schadzkach, ale jeszcze bardziej słynąłzeswoichsercowychpodbojów.

Zakazany był w klasztorach Tybetu za dzia-łanie silnie pobudzające. U Owidiusza

w„ArsAmandi”iuSzekspiraw„OpowieściZimowej”występuje jako środekmiłosny.Don Juanzaśna śnia-daniespożywał50ostrygiomletzjajzogromnąilościąziółiprzypraw,główniezbazylią,lubczykiemiczosnkiem.Wielkimzwolennikiembiałegowarzywabył teżznanyzeswychmalarskicharcydzieł ipodbo-jówmiłosnych–PabloPicasso.Mistrzkubizmuprzepa-dałzaczosnkiemwewszystkichpostaciach.Obokwinaichlebamiałgozawszepodrękąwswoimstudiu,kiedymalowałnajsłynniejszedzieła.„Uwielbiamgo,Pablojestmoimmistrzem,aletrudnoznimrozmawiać,bostrasz-niecuchnieczosnkiem”–mawiałSalvadorDali.Muzomioblubienicomhiszpańskiegoamantawidaćtonieprze-szkadzało.

Ponieważzapachczosnkuwchwilachmiłosnychuniesieńjestjegojedynąwadą,możnasięgopo-

zbyć,żującnatkępietruszki,atakżepopićczosnekjogur-tem,mlekiemlubczerwonymwinem.Niektórzyspoży-wająparęziarenekkawy,zaśinniproponująmiód,goź-dziki, tymianek,kminek,zieloną fasolę,miętę,gryzie-nieseleraczysurowegobobu,skórkęzcytrynylubzpo-marańczy,jabłko.Jednaknajbardziejskutecznejestżu-cieświeżychlistkówruty.



Czosnek jako roślina magiczna symbolizował pla-netę Mars (podobnie jak siarka i gorczyca), dzię-

ki czemumiałmiećmocochronyprzed złem.WEuropieśredniowiecznejwierzono, że czosnek to najlepsza ochro-na przed czarną magią i wampirami. Wieszany był naddrzwiami, by strzec domostwo przed czarownicami.We-długtradycjiarabskiej,niezwykłewłaściwościczosnkuwy-nikaćmiałystąd,żejegocebulkęwyniósłnaswoimkopy-cie szatanwygnanyz raju.WCzechachczosnekdodawa-nybyłbydłudopaszy,byuchronićjeodzłego,anaNowyRokwkładanogopsompodobrożę, abyprzez całykolej-nyrokdobrzeczuwały.Wpolskichwsiachczosnekbyłpo-wszechnieuważanyzazieleodpędzającezłeduchyichro-niąceprzedrzuconymurokiem.Zależnieodregionunoszo-nogoprzysobie jakoamulet(naszyi, lubwkieszeni)czyteżzaszytywubraniu,alboteżnacieranosięnim.NaPod-haluświęconoczosnekwdzieńśw.Łucji,anastępniesma-rowanonimdrzwioborybądźczyniononanichczosnkiemznakkrzyża,abyuchronićinwentarz.Wierzono,żediabłyiinneistotydemoniczne(strzygi,wampiry)bałysięostre-gozapachutejrośliny.WdalekiejAfrycerybacynadalsma-rująsięczosnkiemwceluodstraszeniakrokodyli-czylijesttoroślinasilniemagiczna...

CEBULA CZAROWNIC - to rośli-na zwana również czosnkiem leśnym, dzikim, a tak-że czosnkiem niedźwiedzim - posiada wszystkie cen-ne właściwości uprawianego czosnku. Różni się jednakwyglądem - z wąskiej podłużnej cebulki bardzo wcze-snąwiosnąwyrastają na ogół dwa listki (jak u konwalii),aznichwyłaniasięłodygazakończonabiałymikwiatusz-kamizebranymiwkulę.Kwitnieodkwietniadomaja.Dziśrośniewyłączniewstanienaturalnymnazacienionych,wil-gotnych łąkach,w zaroślach i na leśnychpolanach. Liścieczosnkuniedźwiedziegoskutecznieprzeciwdziałająnadci-śnieniu, arteriosklerozie, regulująpracężołądka,wspoma-gają trawienie, zapobiegająwzdęciom.Listki zbiera się napoczątkukwitnienia,acebulkiwsierpniu–wrześniu.Na-stawionanawiosnęnadrobnoposiekanychliściach,ajesie-niąnacebulkachnalewkajestdoskonałymlekiemprzeciw-koosłabieniupamięciibronchitom.Wkuchniużywasiętyl-koświeżychlistków,suszonetracąswojewłaściwościsma-kowe i lecznicze.Zarówno świeżych listków jak i cebulekużywać można do przyprawiania zup, sosów i kotletówzmielonegomięsa.

I jeszcze -kwiaty czosnku, są piękne i drobne,wieleosóbuważajezaatrakcyjnąozdobębukietów.Ichzale-

tąjestfakt,iżdługoutrzymująsięwwazonie,ponadto,nie-któreodmianyrozsiewająsubtelnyzapachmiodu.

oprac. Antonina Niekrasz

ROZWAŻANIA KULINARNECZYLI

GARŚĆ PRZEMYŚLEŃ Z DŁUGIEGO WEEKENDU…

Dieto cukrzycowa!Jesteś samo zdrowie.Czy trzeba cię cenić?Ten tylko się dowie

Kto cię zastosował…Dziś mądrość twą na swej osobie

Sprawdziłam i polecam – bo zawdzięczam tobieNadzwyczajne skutki:

Sprawne ciało, zwinność,Odciążonej trzustki prawidłową czynność,Chęć do życia nową – dawniej różnie było,

Gdy się dużo jadło i byle co piłoDziś posiłków więcej, lecz w mniejszych ilościach.Lżej kręgosłupowi, mniej „łamania w kościach”.

Kuchnia trochę lżejsza – to niewielka sztuka.Każdy znajdzie przepis, kto trochę poszuka.

Ot, choćby pamiętać, ze ryby, warzywaTo coś, co korzystnie na twe zdrowie wpływa

Tłuste mięsa, kluchy, golonki i ciastaDają pewny skutek: twoja waga wzrasta,

A za nią i cukier – prawda wszystkim znanaCo więc powstrzymuje Panią albo Pana,By rozsądek górę brał co dzień od nowa?Zwłaszcza, że każdemu dieta cukrzycowa

Korzyści przynosi – i to jest odkrycie:Ludziom całkowicie zdrowym

– też przedłuża życie!Ewa Andrzejewska

KULE WELLOSKuledopraniaWELLOSsąskuteczne!Dziękiswoimuni-

kalnym właściwościom fizykochemicznym, kula zastępujeproszek,wybielacz,zmiękczacziantyseptyk.Przedewszyst-kimniewywołujealergii.Kuleposiadajątakżewłaściwościantybakteryjneiantygrzybicznecosprawia,żesąbezpiecznenawetdlaskóryniemowląt.Upranetkaninystająsiędelikat-neiniepowodująpodrażnień.

KuledopraniaWELLOSmogąbyćstosowanedopraniaodzieży białej i kolorowej. Są przeznaczone do efektywne-goiekonomicznegoprania,niewywierającprzytymnega-tywnychskutkównaśrodowiskonaturalne.ProjektująckuleWELLOS wykorzystano silne pole magnetyczne oraz zna-nezasadyhydrodynamikicelemzmianystrukturymoleku-larnejwodyprzyzastosowaniutylkoiwyłączniespecyficz-nychprocesówfizycznych.Dodatkowokuledopraniaposia-dajączteryrodzajenaukowoopracowanych,naturalnychku-lek ceramicznych. Zastosowane elementy regulują poziompHwody, jej twardość, obniżają poziom zawartości chloruwwodzie,sterylizująidezynfekująpranąodzież.Silnepro-mieniowaniedalekiejpodczerwieniuwalnianepodczaspra-niaprzezkuleWELLOS,rozbijamolekuływodynamniejszecząsteczki,którewnikając lepiejwpranąodzieżzwiększająsiłęczyszczenia.

DziękizastosowaniukuldopraniaWELLOSusuwanesązpralkiiodzieży:pleśń,grzybyorazwszelkiegorodzajumi-kroorganizmychorobotwórczeszkodzącenaszemuzdrowiu.

Dzięki zastosowaniu kul dopraniaWELLOSobniża sięwydatkio90proc.kosztówpraniazzastosowaniemtrady-cyjnychśrodkówpiorących.Żywotnośćkulzostałaobliczo-na na około 1200 prań, cow przeliczeniu daje okres około3latzakładającjednopraniedziennie.StosująckuledopraniaWELLOS nie musimy już używać dodatkowo płynów dozmiękczania, wybielaczy itp.Wyprana odzież jest bardziejpuszystainiepodlegataksilnymprocesomtarcia,dziękicze-muwnaturalnysposóbzwiększasię trwałośćpranychrze-czy.Processuszeniajestkrótszy,iwdużejmierzeniemako-niecznościprasowaniaupranychubrań.

KuledopraniaWELLOSprzeszłybardzorygorystycznebadaniawInstytucieBadańiTestówwKoreiorazwKore-ańskimStowarzyszeniuIR.KuleposiadającertyfikatyjakościeuropejskiegoinstytutuSGSiTUVRheinland.

Wellos Korea jest szybko rozwijającą się firmą od-noszącą liczne sukcesy i pionierem w branży ekolo-gicznych produktów przemysłowych. Podstawą li-nii technologicznej jest wykorzystanie materiałów i wiedzy dla stworzenia wielu produktów ekolo-gicznych. Firma Wellos Korea przywiązuje wielką wagę do rozwoju nowych technologii w celu popra-wienia jakości życia. Firmowe produkty są dostęp-ne na rynkach Unii Europejskiej, Ameryki Północ-nej, Azji, Afryki i krajów Bliskiego Wschodu.

Sztandarowym produktem firmy Wellos Korea jest pierwsza generacja kul do prania.

Jestem młodym mężczyzną, u którego problem alergiczny skóry pojawił się trzy lata temu. Skóra na moich dłoniach łuszczy się. Wizyty u lekarza dermatologa, nie wyjaśniły

przyczyny mojej choroby. Stałem się królikiem doświadczalnym sprawdzającym skuteczność działania

maści, kremów i tabletek - ale to nie przynosiło pożądanego efektu. Po wielu badaniach i testach wyszło,

iż przyczyną mojej alergii są detergenty. Proszki, stały się przyczyną mojego nieszczęścia. Będąc coraz bardziej

zdesperowany, zacząłem poszukiwać dla siebie pomocyw Internecie, i tak znalazłem hipoalergiczne kuledo prania, których producentem jest firma z Korei Południowej. Chcąc dowiedzieć się czegoś więcej

na temat ich produktu skontaktowałem się bezpośrednioz firmą. Otrzymane wiadomości bardzo mnie zainteresowały i wzbudziły we mnie nadzieję.

Dawid Moskalik

Alfabet pamiętnikaKoloroweszkłapamięci.

Biel

Tam...gdzierzeczywistośćniezależyjużodsiebie,wpasażumetafizyki-wszystkostajesięznówinaprawdę.Choćsięniedzieje,topulsuje-woddechu,wekrwi,światłemodbitymodspojrzenia-żyjemocniejijakbybardziejzauważalnie.Totłoświata,wktórymzawszewszystkozachodzileczonood-słaniasiędopiero,gdyopadazasłonanieba,czasprzechodziwodległyhoryzont,zsypanywprzeszłość.To,cobyłoradosne,dobre-żałościąwieczną,nieutulonąpłacze,niewidocznymiłzami.Złe,smutne-ukrytewuśmiechupożegnalnym,znakupowietrza.

Takajestpamięć,takijestświatprzeszłości-uszlachetnionyszczerąświadomościpełnią,tożsamyzistotą.Pamięćjesttranspozycjąnawestchnienie-czasu,rzeczywistości.Toświat,wktórymbarwniegasizagrożenie,bezpieczny-niezależnieodżycia,odtegonawet,czypragnę,czynie-pamiętać.

Nalodowejtaflipiszepamięćbiałymatramentempoetyckąadaptacjęprozyżycia.Bielzimowa,sen-na.Sens-jakśniegskrzysię,okrywawszystko.Bieljesttabuprzeżycia,zmysłówitrwania.Nieznagra-nic,niezamykasię,ponieważmimo,iżpośródnichjest,skądinądpochodzi-zbiałegoświatła,któresięrozszczepia.Bielprzesłaniaanioły,pozwalająceżyć,pragnąćiżałować,poszukiwaćwartościwpo-zorniepozbawionymjejistnieniuiwierzyć,żeto,coukryteleżyubramichskrzydeł,niebędąciluzjąleczpogłębieniemprawdy.Biała,gęstamgłachoroby,niedostatkuzawierawsobiewolnąprzestrzeń.Wbielisplatająsięwrzecionamyśli,uczućwkoronkoweobrazy.Wspojrzeniachizamysłachniebapły-nąnademnąbiałe,ażuroweobłoki.Wpodróżachzamkniętychoczu,dalekoodjawy,niemalupodnóżysnuinieśmiertelnościtych,którzyodeszli,snujesięogniskbiałydym,wiatremrozchodzącysięwniewi-dzialnościiwciążgowięcej.Gdyżwiecznejestognisko,copłonienapolupodśniegiem-rozległym,nie-przebytym,świętym.Błogosławionyśniegniepojętaczystośćsprowadzanaziemię,skrywajaskrawośćsztucznegoideałuwykreowanychschematów,którewykluczająmnieztego,copozornietylkojestważ-neipiękne.Wydobywaimperatywnąprostotę,ożywadrobiną,kropląnieba.

Bieljestsłodka,sypkaipachnieprzytuleniem.Wkomuniidlamegowzroku-jestemzdrowa.Światstajesięnegatywem,sepią,amniespowijabiałyszal,opadającyniczymwodystrumień,wcudnowejnadziei,wiaryiistoty.Uśmiechamsiębezzawstydzeniaialienacji.Wbielikryjesiędoskonałośćwidze-nia,ponieważjestonarównoległabarwienadniepostrzegania,przetwarzaniaitworzenia.Bielwybar-wiasięwewschódbarw,jakpozimiewiosnanastaje.Jestprzygotowaniemdoprzebudzenia,rozłożeniaramionwbłękicie-napodobieństwoaniołaskrzydeł,snem,wktórymwszystkosięspełnia.Wśnieżnejbarwiejestemsobą,gdyżwszystkoprzesłania.Jestwestchnieniem,czułością,dobrocią.Najejdnie,wia-raoddychaoczekiwaniemnaznak.Toprzypomnienie,melancholianiebarozsnutapoziemi-jakponie-bie;dymy,mgłyiobłoki.

Wmejpamięcibieltodobroizło,medzieciństwoioznakastarości.Zamykamniemartwotądziała-niasłodkiejtrucizny.Klaustrofobiasurowościpomieszczeńodbieramienergięimoc.Ażnaglerefleksświatła,kolorikształtzniejwydobywaminachwilęstanowiącąoważnościżycia,budząsięmyśli,emo-cje,meoczy,ręceigłowa.Poruszamsię,płynę,latam,biegam.Iwierzęwżycie...Iztejwiarybiorąsięniezliczoneiskierkiradości,wszczęściezwiązanepowietrzem.Aononierodzisięzczegokolwiek,codoczesne,przemijalne,materialne.Zaklętejestwradościmałej,maleńkiej-wciążnowej,bocodziennej-jakdzieckapierwszesamodzielnekroki.

Prawdaiszczęściepłynąpodpowierzchniąświataiponadnim.Bieljestwidmemmegożycia,wwy-razistejrzeczywistościmegoistnienia.

Lila


Ż Y C I E Z C U K R Z Y C Ą

Woda, która leczy Zastosowanie zjonizowanej wody zasadowej i kwaśnej jako podstawy medycyny przyszłości.

becnie lista chorób, w których zastosowanie wody zjonizowanej pomaga organizmowi usunąć je lub znacznie złagodzić objawy, składa się z ponad 35 nazw, wśród których znajdują się: przewlekłe zapalenie wątroby, cukrzyca, gruczolak

prostaty, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenia i zwyrodnienia stawów, alergiczne zapalenia skóry, wrzody żołądka, zapalenia żołądka i jelita grubego, wrzody troficzne, ropiejące rany, złamania związane z podeszłym wiekiem, odleżyny, oparzenia, paradontozę i inne. W trakcie wielu lat stosowania wody zjonizowanej dzisiaj już wiemy, dlaczego żywa woda pomaga przy tak wielu i to tak różnych chorobach.

Woda kwaśna niszczy bakterie i wiele wirusów, grzyby, posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwalergiczne i przeciwobrzękowe. Woda zasadowa ma właściwości immunostymulujące i antyoksydacyjne, przyśpiesza gojenie tkanek, pomaga przy łagodzeniu objawów cukrzycy, nadciśnienia, osteoporozy i innych chorób.

I najważniejsze:

Mówiąc o wodnych roztworach aktywowanych, mówimy o preparatach wspomagających leczenie, których mechanizm działania ma zdecydowanie nową jakość – nie chemiczną, jak zwykłe środki lecznicze, ale elektrochemiczną, bardziej odpowiadającą reakcjom utleniająco-redukcyjnym, stale przebiegającym w żywym organizmie.

Człowiek będąc swego rodzaju „żywym” wodnym roztworem, „żywym” zbiorem utleniaczy i reduktorów, stale współredagujących ze sobą, podlega tym samym prawom, co pozostała część Przyrody. Oznacza to, że potencjał redoks, określający szybkość i kierunek wszystkich reakcji elektrochemicznych określa szybkość i kierunek, a często i w ogóle możliwość, przebiegania tych reakcji. A czym w ogóle są reakcje utleniająco-redukcyjne w naszym organizmie? To proces oddychania, przetwarzania energii, zachowania homeostazy (stałego składu i właściwości środowiska wewnętrznego), to proces starzenia, obrona organizmu przed drobnoustrojami, tworzenie wolnych rodników, praca enzymów. Dlaczego ulegamy zakwaszeniu? Teoria zakwaszania organizmu lub egzogennej acydozy wyjaśnia przyczyny i powikłania wielu chorób i z tego powodu szeroko rozpowszechniła się ostatnio na Zachodzie. Zgodnie z tą teorią ponad 70% ludności w dzisiejszych czasach cierpi z powodu zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, przy czym chodzi o przesunięcie pH w stronę kwasową. Winowajcą są tu w pierwszym rzędzie stres oraz produkty żywnościowe i metody ich przetwarzania. Prawie 80% produktów spożywczych, które zjadamy, zaliczanych jest do kwasotwórczych. I nie chodzi tu bynajmniej o to, jaki mają smak. Po prostu podczas ich rozkładu w organizmie tworzy się więcej kwasów niż zasad. Do produktów kwasotwórczych należy wołowina, wieprzowina, baranina, mięso kurze, kiełbasa, produkty z białej mąki, cukier,

kawa, czarna herbata, wszystkie napoje alkoholowe, soki pasteryzowane, ryba i owoce morza, twaróg, ser, orzechy i pestki, zboża, chleb, bułki i torty, lody, jajka, słodkie napoje gazowane, Coca Cola. Listę można by przedłużyć, ale i tak jest ona wystarczająco przekonująca i smutna. A co zalicza się do zasadotwórczych produktów żywnościowych? Owoce (za wyjątkiem konserwowanych), warzywa, zielone części roślin, naturalny jogurt, kasza jaglana, mineralna woda niegazowana, ziemniaki. Już na pierwszy rzut oka widać przewagę produktów kwaśnych. Nasuwa się wniosek, że podtrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej wyłącznie przy pomocy odżywiania jest w przypadku wielu osób niemożliwe – ze zbyt wielu rzeczy trzeba by zrezygnować. Większość ludzi praktycznie nie jest w stanie jeść w ciągu dnia 3 kg warzyw i owoców i wyłączyć z menu produkty kwasotwórcze takie jak mięso, ser, kiełbasa, cukier, kawa. A co z napojami, które pijemy? Jakie napoje dominują w naszej diecie? Kwaśne czy zasadowe?

Rozwiązanie polegające na wprowadzeniu do diety oraz do przygotowywania posiłków zjonizowanej wody zasadowej jest najbardziej praktycznym sposobem zabezpieczenia się przed zakwaszeniem organizmu.

Stacjonarny jonizator z wymiennymi przegrodami półprzepuszczalnymi.

Picie żywej wody (zjonizowanej, zrestrukturyzowanej, zasadowej):

• Wspomaga leczenie cukrzycy • Reguluje poziom cholesterolu • Wpływa na poprawę ciśnienia tętniczego • Wpływa na poprawę pracy systemu odpornościowego • Wspomaga leczenie guzów złośliwych (raka) • Pomaga organizmowi podczas radioterapii

Firma DORSIM sp. z o.o. Tel/Fax: 22 403 6355 Strona edukacyjna: www.orsi.pl Strona handlowa: www.dorsim.pl, [email protected]

Konsultacje: Inż. Chemik Marek Królikowski Tel. 885 560 375, 605 080 896, email: [email protected]

O

Woda, która leczy Zastosowanie zjonizowanej wody zasadowej i kwaśnej jako podstawy medycyny przyszłości.

becnie lista chorób, w których zastosowanie wody zjonizowanej pomaga organizmowi usunąć je lub znacznie złagodzić objawy, składa się z ponad 35 nazw, wśród których znajdują się: przewlekłe zapalenie wątroby, cukrzyca, gruczolak

prostaty, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenia i zwyrodnienia stawów, alergiczne zapalenia skóry, wrzody żołądka, zapalenia żołądka i jelita grubego, wrzody troficzne, ropiejące rany, złamania związane z podeszłym wiekiem, odleżyny, oparzenia, paradontozę i inne. W trakcie wielu lat stosowania wody zjonizowanej dzisiaj już wiemy, dlaczego żywa woda pomaga przy tak wielu i to tak różnych chorobach.

Woda kwaśna niszczy bakterie i wiele wirusów, grzyby, posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwalergiczne i przeciwobrzękowe. Woda zasadowa ma właściwości immunostymulujące i antyoksydacyjne, przyśpiesza gojenie tkanek, pomaga przy łagodzeniu objawów cukrzycy, nadciśnienia, osteoporozy i innych chorób.

I najważniejsze:

Mówiąc o wodnych roztworach aktywowanych, mówimy o preparatach wspomagających leczenie, których mechanizm działania ma zdecydowanie nową jakość – nie chemiczną, jak zwykłe środki lecznicze, ale elektrochemiczną, bardziej odpowiadającą reakcjom utleniająco-redukcyjnym, stale przebiegającym w żywym organizmie.

Człowiek będąc swego rodzaju „żywym” wodnym roztworem, „żywym” zbiorem utleniaczy i reduktorów, stale współredagujących ze sobą, podlega tym samym prawom, co pozostała część Przyrody. Oznacza to, że potencjał redoks, określający szybkość i kierunek wszystkich reakcji elektrochemicznych określa szybkość i kierunek, a często i w ogóle możliwość, przebiegania tych reakcji. A czym w ogóle są reakcje utleniająco-redukcyjne w naszym organizmie? To proces oddychania, przetwarzania energii, zachowania homeostazy (stałego składu i właściwości środowiska wewnętrznego), to proces starzenia, obrona organizmu przed drobnoustrojami, tworzenie wolnych rodników, praca enzymów. Dlaczego ulegamy zakwaszeniu? Teoria zakwaszania organizmu lub egzogennej acydozy wyjaśnia przyczyny i powikłania wielu chorób i z tego powodu szeroko rozpowszechniła się ostatnio na Zachodzie. Zgodnie z tą teorią ponad 70% ludności w dzisiejszych czasach cierpi z powodu zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, przy czym chodzi o przesunięcie pH w stronę kwasową. Winowajcą są tu w pierwszym rzędzie stres oraz produkty żywnościowe i metody ich przetwarzania. Prawie 80% produktów spożywczych, które zjadamy, zaliczanych jest do kwasotwórczych. I nie chodzi tu bynajmniej o to, jaki mają smak. Po prostu podczas ich rozkładu w organizmie tworzy się więcej kwasów niż zasad. Do produktów kwasotwórczych należy wołowina, wieprzowina, baranina, mięso kurze, kiełbasa, produkty z białej mąki, cukier,

kawa, czarna herbata, wszystkie napoje alkoholowe, soki pasteryzowane, ryba i owoce morza, twaróg, ser, orzechy i pestki, zboża, chleb, bułki i torty, lody, jajka, słodkie napoje gazowane, Coca Cola. Listę można by przedłużyć, ale i tak jest ona wystarczająco przekonująca i smutna. A co zalicza się do zasadotwórczych produktów żywnościowych? Owoce (za wyjątkiem konserwowanych), warzywa, zielone części roślin, naturalny jogurt, kasza jaglana, mineralna woda niegazowana, ziemniaki. Już na pierwszy rzut oka widać przewagę produktów kwaśnych. Nasuwa się wniosek, że podtrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej wyłącznie przy pomocy odżywiania jest w przypadku wielu osób niemożliwe – ze zbyt wielu rzeczy trzeba by zrezygnować. Większość ludzi praktycznie nie jest w stanie jeść w ciągu dnia 3 kg warzyw i owoców i wyłączyć z menu produkty kwasotwórcze takie jak mięso, ser, kiełbasa, cukier, kawa. A co z napojami, które pijemy? Jakie napoje dominują w naszej diecie? Kwaśne czy zasadowe?

Rozwiązanie polegające na wprowadzeniu do diety oraz do przygotowywania posiłków zjonizowanej wody zasadowej jest najbardziej praktycznym sposobem zabezpieczenia się przed zakwaszeniem organizmu.

Stacjonarny jonizator z wymiennymi przegrodami półprzepuszczalnymi.

Picie żywej wody (zjonizowanej, zrestrukturyzowanej, zasadowej):

• Wspomaga leczenie cukrzycy • Reguluje poziom cholesterolu • Wpływa na poprawę ciśnienia tętniczego • Wpływa na poprawę pracy systemu odpornościowego • Wspomaga leczenie guzów złośliwych (raka) • Pomaga organizmowi podczas radioterapii

Firma DORSIM sp. z o.o. Tel/Fax: 22 403 6355 Strona edukacyjna: www.orsi.pl Strona handlowa: www.dorsim.pl, [email protected]

Konsultacje: Inż. Chemik Marek Królikowski Tel. 885 560 375, 605 080 896, email: [email protected]

O



Potoczna nazwa saprofitycznych grzybówz różnych grup systematycznych znana jest wszystkim, jako że z pleśniami mamy do czynieniana co dzień. Grzybnia pleśni rozwija się na różnych związkach organicznych, np. na pokarmach roślin-nych, nawozie, skórze, pokrywając je gęstym, bia-łym lub barwnym kożuszkiem.

Najczęściej nie uświadamiamy sobie, jak szko-dliwe jest zjawisko pleśnienia na pożywieniu,a szczególnie na warzywach i owocach spożywa-nych na surowo. Porażone pleśnią np. fragmen-ty papryki lub pomarańczy sprzedawcy wycinają,a obniżona cena zachęca do kupienia takiego towa-ru. Niestety, pozostała część owoców czy warzyw tylko z wyglądu jest zdrowa, pleśń bowiem pora-ża cały owoc, a wykwit grzybni w jednym miejscu,na niewielkiej powierzchni, jest tego dowodem. Dotyczy to również pieczywa; nie pozbędziemy się pleśni odkrawając kromki z zielonym lub bia-ławym nalotem. Nawet jeżeli po takim okrojeniu chleb „wygląda dobrze”, nie powinno się go już spożywać - jest w całości porażony pleśnią.

Nieuświadamiamysobierównież,jak„bogatawżyciewe-wnętrzne” i to zaledwie po kilku godzinach,może być np.zupazostawionadospożycianadrugiitrzecidzień.Wiedząotymspecjaliściodsanitarno-epidemiologicznychzagrożeń,badającyproblemżywnościwplacówkachzbiorowegożywie-nia.Niestety,donaszychrondelkówigarnkównikt takiniezagląda.

W ciągu niespełna stu lat nasza cywilizacja zniszczyła po-rządek,dziękiktóremurozwójgrzybówiprzenikaniedośrodo-wiskawytwarzanychprzeznietoksynhamowałcałynaturalnyekosystem.Zasprawąuprzemysłowieniarolnictwa,wostatnichdziesiątkachlatdoglebytrafiłyogromneilościnawozówsztucz-nychzpestycydami-głównymichskładnikiem,któreokazałysięwymarzonympokarmemdlagrzybów.Ponadtookazałosię,iżsolemineralnewymuszająnagrzybachzwiększeniewydziela-niatoksynorazzmianęichskładuchemicznegonabardziejtrują-cy.Jakbytegobyłomało,truciznywpuszczaneprzezgrzybybez-pośredniodogleby sąbardziej toksyczneniż te, znajdujące sięwsamejgrzybni.

STRACH SIĘ BAĆ



Aż 150 gatunków grzybów odżywia się żywymi organizmami. Ichpokarmem może być niewielki robak z rodziny nicieni, niebosięż-ne drzewo albo... człowiek. Uczeni przestrzegają, że następną wiel-ką cywilizację na Ziemi mogą stworzyć właśnie grzyby - na gru-zach naszej. Grzyby nie mają na ziemi wrogów, nie muszą uciekać ijakdotąd,współczesnanaukaniepotrafiładokładnieokreślićcharak-terutychbiologicznychhybryd.Zatem,wszystkosięmożezdarzyć...

Okazałosię,żegrzybymającsporowspólnegozeświatemflory-sąkrewniakamizwierząt.Należąbowiemdoorganizmów,którychko-mórkimająjądro.Dysponująteżwysokorozwiniętym,niezwykleczu-łymsystememodbieraniabodźcówzewnętrznychorazzbieraniaiza-pamiętywaniainformacji.Dotego,potrafiątedanesobieprzekazywać,awieleprocesówbiochemicznychprzebiegaugrzybówpodobniejakuludzi.Fascynacja naukowców tymi niezwykłymi organizmami przera-

dza się jednak corazbardziejwprzerażenie choćbyz tegopowodu,że grzybydysponują śmiercionośna bronią -mikotoksyną, trucizną,któradziałapowoli,alejestnadzwyczajskuteczna.

Oleg Monatyrski, rosyjski uczonyz Europejskiego TowarzystwaMikolo-gicznego opublikował wyniki badań,które potwierdzają rosnące zagroże-nie.Odkryłonm.in.,żeniektóregrzy-by mogą już wytwarzać nawet kilka-dziesiąt odmian trucizn. Wymienianp.grzybyzrodzajuFusanum,żerują-ce bezpośrednio na zbożach. Wydzie-lająoneaż40 rodzajów toksyn i tylkotrzy spośród nich zostały przez bada-czy dostatecznie rozpoznane. Pozosta-łe stanowią trudnydoogarnięciapro-blem,podobnie jak fakt, żepowszech-nestosowanienawozówsztucznychdo-prowadziłodorozwojuróżnegorodza-jumikrobówiuodpornieniawszelkichskładników.

Współczesne rolnictwo ratuje sięprzed tymi zagrożeniami, stosując co-raz nowsze środki ochrony rośliniupraw.Ato,niestety,przekładasięnacoraz większą ilość chemii w naszympożywieniu oraz na rosnące „bogac-two”grzybów!

W latach 80. ubiegłego, XX wiekuprzeciętny polski sadownik stosowałokoło16opryskównaowocującedrze-

wa,dziękiczemumiałzbiórdorodnychizdrowychjabłek.

NarokprzedkońcemtegożNowo-jorska Akademia Nauk opublikowaławyniki badańnad skażeniemżywno-ścigrzybami.

Okazało się, iż jest to ogrom-ny problem całego świata, ponieważaż80proc.tegocotrafiananaszestołyporażonejestmikotoksynami.Wpraw-dziewAmeryceiEuropiefunkcjonująnormywykluczająceobrótproduktamizakażonymigrzybami,jednakgdyjestononiewielkie inieprzekraczanorm,taka żywność trafia na rynek. Nie-trudnozgadnąć,codziejesięwżołąd-kukonsumenta,gdyzjadakilkatakichprzetworów lekko zakażonych; truci-znyzsumowanemogąstanowićśmier-telneniebezpieczeństwo.

Zresztązagrożeńjestwięcej,copo-twierdzają ostatnie doniesienia. Od-kryta przypadkiem toksyna, patulinzdążyłajużzarazićwAmerycePółnoc-nejiEuropieponad50proc.jabłekorazprawie80proc.sokówowocowych.

Uczeni przyznają, że ciągle odkry-wają nowe odmiany grzybów, którestająsięcorazbardziejekspansywne.

W Stanach Zjednoczonych powo-łanorządowyprogrambadańnadmi-kotoksynamiiichwpływemnaśrodo-wisko; rozpoznano już 2000 rodzajówgrzybich trucizn, z czego przebadanodotychczasokoło300.Badaczeszacują,żetychtoksynmożebyćokolejnedwatysiącewięcej,boniktniemawątpliwo-ści, żew różnych środowiskachglobuziemskiegopowstająciąglenowegrzy-byinowetoksyny.

- Ze wstydem muszę stwierdzić,żewłaściwieniemamypomysłunapo-wstrzymanie tej inwazji - mówi dok-torMonatyrski.-Wiemtylkotyle,żeje-ślinaszacywilizacjabędziewdalszymciągurozwijaćsięwtakimsamymtem-pieikierunku,tozwycięstwocywiliza-cjigrzybówjestnieuniknione!

oprac. Irena Lus

Ponad jedna trzecia kobiet cierpiących na cukrzy-cę typu 1 miewa problemy w sferze seksualnej.

Szczególnie częstokłopoty tewystępująwpołączeniuz depresją. ReutersHealth podaje za pismem „Diabe-tesCare”wynikibadańprzeprowadzonychwBelgiinagrupieponad600kobietzcukrzycątypu1.

Pacjentki poddano badaniom medycznym, oceniestanuzdrowiapsychicznegoinastroju,testomlabo-

ratoryjnymorazproszonoowypełnieniekwestionariu-szanatematżyciaseksualnego.U35proc.znichstwier-dzonoróżnezaburzeniaczynnościseksualnych.

Najczęstsze problemy sfery seksualnej, które zdia-gnozowanoupacjentek, to spadek libido,proble-

my z osiągnięciem orgazmu,wilgotnością sfer intym-nych,podnieceniemseksualnymorazbólpodczassto-sunku.

Cukrzyca przyczyną problemów seksualnych kobiet


Wstępneanalizywskazywałynawystępowaniepro-blemów seksualnych u kobiet w starszym wie-

ku,niezamężnych,pomenopauzie,zproblemamiukła-dukrążenialubzdepresją.Jednakdalsze,bardziejzłożo-nebadanianadwpływeminnychczynnikówpozwoliłyograniczyćtęlistędodepresjiistatusu

cywilnego, jako czynnikówwspółwystępujących zpro-blemamiżyciaintymnego.

Zespółprowadzącybadaniapodsumowuje,żeanalo-gicznie doprowadzonych coroczniewśród cukrzy-

kówbadańkontrolnychnadpowikłaniamichorobyna-leżałobywprowadzićdodatkowebadaniadlakobietzcu-krzycątypu1,monitorująceichstanpsychicznyifunkcjeseksualne.

www.medycyna24.pl

MAGAZYN MEDYCZNY


Rozwiązanie konkursuProgram Edukacyjny „Świadomy Diabetyk”

Dziękujemy Państwu za udział w Programie Edukacyjnym „Świadomy Diabetyk”. Konkurs był emitowany w 3 kolejnych magazynach medycznych „Cukrzyca a Zdrowie” .

Każda osoba, za poprawnie udzielone odpowiedzi, otrzymała glukometr DIAGOMAT firmy DIAGNOSIS Sp. z o.o.

Wśród uczestników konkursu dodatkowo rozlosowaliśmy 3 aparaty do pomiaru ciśnienia krwi, marki AND, model 631 oraz dodatkowo, batony „ExtendBar” (które są środkiem spożywczym specjalnego przeznaczenia

żywieniowego dla osób chorych na cukrzycę).

Nagrody otrzymują:

Ciśnieniomierz AND 631

Janina Powroźnik - Skarżysko Kamienna Aleksander Rosiński - Grzybowa Góra Danuta Zdrojewska - Białe Błota

Batony „ExtendBar”

Wiesław Banaś - Skarżysko Kamienna Helena Krajewska - SuwałkiHenryk Łapiński - Białystok Anna Osińska - Suchedniów Mirosława Paluszek - BliżynWitold Rożniecki - GłogówZdzisław Siemiankowski - ToruńMałgorzata Suwała - ŚwiedziebniaTeresa Tekień - BiałystokGizela Urbańska - Gdynia

DZIĘKUJEMY ZA UDZIAŁ W KONKURSIE !!!

K O N K U R S


Pierwszewiadomościoziołolecznictwieznajdu-jąsięwdokumentachhistorycznychSumeru,Babi-loniiiAsyriizokresuok.2000latp.n.e.Wśródroślinleczniczychwymienianowówczas: rumianek, sza-fran,piołun,lukrecję,babkę,nagietek,fenkułwłoskiiinne.Jednakzakolebkęwiedzylekarskiejuważa-ny jeststarożytnyEgipt,gdzie lecznictwemzajmo-walisiękapłani.Przyświątyniachuprawianorośli-ny, a lekibyły sporządzanewspecjalnychkomna-tach,wedługściśleustalonychprzepisów.Olecznic-twieegipskimnajwięcejwiadomościprzekazujepa-pirusEbersa(pochodzącyz1500r.p.n.e.),zawiera-jącyokoło900receptróżnychleków.Egipcjanienp.leczyli makiem, z którego można uzyskać bardzomocneśrodkiznieczulające(morfinę).

Ogólną wiedzę medyczną zapoczątkowali(w V i IV w. p.n.e.) starożytni Grecy. Lecznictwozwiązane było z kultem religijnym i początkowoskupiałosięwświątyniach.Stopniowoeliminowanozniegopierwiastkimagiczne,nadającmucorazbar-dziejświeckicharakter.Zupływemczasurozwinę-łysiętakżespecjalizacjeludzizajmującychsięspo-rządzaniemleków.Pojawilisię„farmakopole”-od-powiedzialnizaprzyrządzanie leków i„rizotomo-wie”-zajmującysięszukaniem,zbieraniemiprzy-gotowywaniemziół.Zioła były sprzedawane leka-rzom i pacjentomw składach zwanych po grecku„apotheke”-odtegosłowawywodzisiędzisiejszesłowoapteka.

Wmedycyniechińskiejiindyjskiejzioładodzi-siaj odgrywają dużą rolę. Między innymi chińscylekarze już 2000 lat p.n.e. wykorzystywali roślinęEphedra sinica w leczeniu chorób płuc. Efedryna,substancjaczynnazawartawtejrośliniejestużywa-nadodzisiajjakoskładniklekówprzeciwkoastmieizapaleniuoskrzeli.

W czasach średniowieczauprawę roślin leczni-czych wprowadził KarolWielki (768–814). Rozwójziołolecznictwa kontynuowany był w chrześcijań-skichklasztorachwramachtradycjizakonnej.Zio-ła były hodowanew ogródkach przyklasztornych,przydworachszlacheckichiszpitalachprzykościel-nych.Rozwinęłasięwtedysztukaprowadzeniabar-

LECZNICZA MOC ziołowych torebek


Kiedy zaparzam zioła czuję się jak czarownica, warząca magiczne wywary. Fakt iż korzystam z torebek, nie umniejsza mojego zapału. Mój nos pobudzają zapachy... Jestem domową zielarką, która uwielbia pić rumianek, szałwię, melisę. Dlatego w tym roku planuję założyć zielny ogródek na mojej posesji.Oczywiście będę to robić z jakąś fachową literaturą w dłoni. Na razie w moim domu na parapecie

dumnie prezentuje się szczypior.

dzo obszernych i bogato ilustrowanych zielników.W Euro-pieX/XIwiekumistrzami ziołolecznictwa byli benedyktynizSalerno.WXIII-XIVw.powstaływEuropiepierwszeapteki,zwane„składamipieprzu”lub„sklepamikorzennymi”,han-dlująceziołamileczniczymi,przyprawamiipachnidłami.

Przełomowej zmianywdziejach ziołolecznictwadokonałParacelsus, któryuważał, żeBógdał ludziom lek (arcanum)nakażdąchorobęiabyułatwićimszukanie,dodałodpowied-nieznakizewnętrzne(sygnatury).WzwiązkuztymParacel-susordynowałroślinyoliściachnerkowatychnachorobyne-rek,surowceżółtenażółtaczkę,amakówkinabóległowy.Pa-racelsus opracowywał teżmetody przetwarzania surowcówroślinnychtak,abywydobyćznichto,codziśnazwalibyśmysubstancjąaktywną.Ztegowzględuuważasięgozaojcafito-chemiiifarmakognozji.

WostatnimdziesięcioleciuXXinapoczątkuXXIw.nastą-piłzwrotkunaturalnympreparatomleczniczym.Donajchęt-niejaktualniekupowanychpreparatówziołowychnależąróż-negorodzajugotowemieszankidoprzygotowanianaparów.Kwestiąotwartąpozostajepytanieoichskuteczność.

Typowaherbatkaziołowaskładasięzkilkusurowcówijestprototypemlekuzłożonego.Wherbatkachtegotypuczęstopo-jawiają się również składnikipoprawiające ich smak i barwę.


Niektóre ze składnikówmają działanie wielo-kierunkowe, jak również skojarzone w jednejmieszance działają synergistycznie, tzn. mogąwzmacniaćdziałaniegłównegoskładnika.

Wielelekówobecniedostępnychdlalekarzymadługąhistorięzastosowaniajakośrodkizio-łowe. Współcześnie, farmakolodzy, mikrobio-lodzy,botanicy ichemicyposzukująwciążno-wych leków ziołowych i substancji czynnychpochodzeniaroślinnego.

Obecnie fitoterapia znalazła się na grani-cy między medycyną klasyczną i alternatyw-ną.Wiele oficjalnych lekarstwwpostaci table-tek, roztworów lub maści zawiera otrzymanez roślin substancje czynne, których efekty zo-stały potwierdzone w poważnych badaniachnaukowych. Fitoterapia jest organiczną częściąskładową nowoczesnej nauki. Niekiedy życieczłowiekazależyodlekupochodzącegozroślin.Czasem teżfitoterapia jest leczeniemwspoma-gającym,któremożebyćskuteczne,aleniebez-warunkowokonieczne.

Ziołolecznictwo jest również praktykowa-neprzezosobyzajmującesięmedycynąalterna-tywną.Takrozumianafitoterapiaczerpieswo-jąwiedzę zwielu tradycji: ziołolecznictwa sta-rożytnychGreków, Rzymian; z Indii,medycy-ny chińskiej i tybetańskiej, z ziołolecznictwaszamańskiego. Zwolennicy medycyny alterna-tywnejtwierdzą,żemedycynakonwencjonalnajest bardziej efektywnaw sytuacjach zagroże-nia,gdyczasodgrywabardzoważnąrolę.Nato-miastodpowiednieikonsekwentneleczeniezio-łamimożepomócpacjentowizatrzymaćrozwójprzewlekłejchoroby,wesprzećsystemimmuno-logiczny.Ichzdaniem,celemterapiiziołamijestprzedewszystkimprofilaktyka.

Fitoterapia związana z medycyną alterna-tywnąjestprzedmiotemkontrowersjizpowodunieuznawania jej przez środowisko naukowe.Spowodowanejesttomiędzyinnyminiskąjako-ściąimałąwiarygodnościąliteraturynatente-mat.Fitoterapiamożebyćefektywnymdziałemleczniczym medycyny akademickiej, ale rów-nież niebezpiecznym narzędziem praktyk lu-dowychuzdrowicieli.Wynikzależyodmetodyprzygotowanialekarstwa,mechanizmuoddzia-ływaniaifilozofiiwtle.ZnanizielarzewPolscetom.in.:CzesławKlimuszko,GrzegorzSroka.

oprac. Aniela Szymańska

Herbatka rumiankowa pomaga diabetykom

Codzienne wypija-nie herbatki rumiankowejmoże zapobiegać poważ-nym powikłaniom cukrzy-cy typu 2, takim jak utra-tawzrokuczyuszkodzenianerwów i nerek – wynikaz najnowszych badańbrytyjsko-japońskich.

Jednak przedstawicielebrytyjskiej fundacji Diabe-tesUK,działającejnarzeczchorych na cukrzycę orazwspierającej badania nadtym schorzeniem, uważają,

żechorzynacukrzycęniepowinninaraziezwiększaćspo-życianaparuzrumianku.„Potrzebnesądalszebadania,któ-repotwierdząrolęherbatkirumiankowejwwalcezpowikła-niamicukrzycy”–podkreślają.

Autorzypracynałamachpisma„JournalofAgriculturalandFoodChemistry”sąnatomiastzdania,żewynikiichba-dańmogądoprowadzićdopowstanianowychlekównacu-krzycętypuII.

Naukowcy z Uniwersytetu w Toyama współpracującyzbadaczamibrytyjskimiprzez21dnipodawalinaparzru-miankuszczuromchorymnacukrzycę.Wynikiporównywa-nozkontrolnągrupązwierząt,będącanazwykłejdiecie.Okazałosię,żeugryzonipijącychrumianekpoziomgluko-

zywekrwibyłznacznieniższyniżuszczurówkontrolnych.Cowięcej,rumianekhamowałaktywnośćenzymu–reduk-tazyaldozy,którymawpływnarozwójpowikłańcukrzycy,takichjakuszkodzeniesiatkówkioraznerek.W obecności nadmiaru glukozy, reduktaza aldozy prze-

kształca ją w alkohol o nazwie sorbitol. Ten gromadzi sięwkomórkach,np.wsiatkówceokaczynerek,powodującichobrzęk,zmianęjejbudowyifunkcji.Ostatecznieprowadzitodouszkodzenianarządu ipowikłań, takich jakzaburzeniawidzenia,anawetślepotaczyniewydolnośćnerek.DrVictoriaKingzDiabetesUKuważa,żenaraziezawcze-

śniejest,bycukrzycyzaczęlipićwiększeilościnaparuzru-mianku.Wedługniej,cukrzycętypu2możnadobrzekontro-lowaćprzypomocydiety,aktywnościfizycznejorazprzepi-sanychprzezspecjalistęleków.Jesttobardzodobrysposóbzapobieganiajejpowikłaniom.

Źródło: pap.pl



Kobietyz cukrzycą typu2,którychdieta jestbo-gatawotręby,sąmniejnarażonenazgonniżpa-

cjentki,którychdietajestubogawtenprodukt-twier-dząbadaczezUniwersytetuHarvarda.Zdaniemjed-negozautorówbadań,drLuQizUniwersytetuHa-rvarda,wynikitesąbardzoobiecujące,zwłaszczaje-śliweźmiesiępoduwagęfakt,żepacjencizcukrzy-cąmajądwu-lubtrzykrotniewyższeryzykochorobyukładukrążenia iprzedwczesnegozgonuwporów-naniuzogólnąpopulacją.

Dr Qi i jego współpracownicy przeanalizo-wali dane, dotyczące 7822 kobiet, u których

po 30 roku życia zdiagnozowano cukrzycę typu 2.Tennajczęstszytypcukrzycy,silniezwiązanyznad-wagąorazbrakiemruchu,dotykaprzeważnieosóbwwiekuśrednimistarszym.Wszystkiebadanepacjent-ki byłypielęgniarkami, biorącymiudziałw szerokozakrojonymstudiumamerykańskimpt.Nurses′He-althStudy(NHS),którerozpoczęłosięw1976r.Ko-bietycodwalatawypełniałyankietynatemathistoriiswoichchoróborazelementówstylużycia,acoczterylataankiety,dotyczącespożyciaróżnychpokarmów.Stan zdrowia uczestniczek śledzono przez 26 lat.Wtymczasieodnotowano852zgony,zczego295mia-łozwiązekzchorobamiukładukrążenia.

Otręby obniżają ryzyko zgonu

kobiet z cukrzycąAnaliza, w której uwzględniono wiek, wykaza-

ła, że kobiety, które spożywały najwięcej otrąb(tj. średnio 9,7 gramów dziennie) miały o 55 proc.niższe ryzyko zgonu z powodu różnych przyczyni o 64 proc. niższe ryzyko zgonu z powodu choróbukładu krążenia,w porównaniu z kobietami, któreprawiewcaleniejadałyotrąb.

Naukowcywswoichanalizachwzięlipoduwagęszeregelementówstylużycia,jakpaleniepapie-

rosówczyaktywnośćfizyczną.Okazałosię,żejedy-niespożycieotrąbmiałoistotnystatystyczniewpływnaspadekryzykazgonu.ZdaniemdoktoraQi,zaob-serwowanązależnośćmożnatłumaczyćnakilkaspo-sobów.Jakprzypominabadacz,cukrzycajestuważa-nazaprzewlekłystanzapalnyorganizmu,którycha-rakteryzuje się umiarkowanym wzrostem poziomuzwiązków pozapalnych oraz zaburzeniem czynno-ści śródbłonka, tj. komórek, którewyściełają naczy-niakrwionośne iodgrywająważnąrolęwregulacjiciśnieniakrwi.

Obydwateczynnikiprzyczyniająsiędowzrosturyzyka chorób układu krążenia. Tymczasem,

wcześniejsze badania zespołu doktora Qi wykaza-ły,żespożywaniedużychilościproduktówzpełne-goziarnamożeobniżaćpoziomzwiązkówprozapal-nychuosóbzcukrzycąorazpoprawiaćfunkcjęśród-błonka.




Z O S T A L I Ś M Y D O C E N I E N I

Doceniono nas!Zostaliśmy wyróżnieni główną nagrodą w Konkursie

„Inicjatywa Społeczna Roku 2009”.Uhonorowano nas za oryginalną formułę edukowania ludzi chorych na cukrzycę,

poprzez słynne „Czwartkowe Obiady u Diabetyków”. Pomysł na kontynuowanie współczesnej wersji historycznych „Obiadów u Króla Stasia” – jest dziełem redakcji CUKRZYCA a ZDROWIE.

SYMBOLICZNĄ STATUETKĘ BŁĘKITNEJ ŻARÓWKI, ODEBRAŁA

REDAKTOR NACZELNA – DANUTA ROSZKOWSKA.

Ze wzruszeniem przyjęła gratulacjeod Macieja Żywno, Wojewody Podlaskiego. Nic dziwnego: dostrzeżenie starań na rzecz osób z cukrzycą i ich integracji ze społeczeń-stwem oprócz satysfakcji przynosi także no-bilitację wśród tytułów prasowych, traktują-cych o problemie społecznym, jakim jest cu-krzyca. Zwłaszcza, że wśród życzeń na dal-sze lata owocnej działalności, wojewoda wy-mienił „pozytywne nastawienie administracji rządowej” oraz osobiste wsparcie. I tego bę-dziemy się trzymać!


Nagrody Redakcji

1. Główną ideą nagrody „Anioły dla Aniołów” jest wyróżnienie osób, firm i instytucji, które w sposób szczególny przyczyniły się do poprawy jakości życia chorych na cukrzycę, podnoszenia społecznej wiedzy na temat tej choroby oraz budowania atmosfery zrozumienia, akceptacji i solidarności z osobami cierpiącymi na cukrzycę.2. Nagrodę przyznaje Redakcja magazynu medycznego „Cukrzyca a Zdrowie”3. Nagroda przyznawana jest w następujących kategoriach:

a) FIRMY i INSTYTUCJE, które szczególnie wspierają ludzi z cukrzycą b) PRACOWNICY SŁUŻBY ZDROWIA, z pasją realizujący swoją misję na rzecz chorych na cukrzycę c) MEDIA i DZIENNIKARZE, promujący edukację zdrowotną i społeczną w zakresie cukrzycy d) OSOBY PUBLICZNE, za szczególną wrażliwość na cierpienie chorych na cukrzycę, osobisty wkład i zaangażowanie na rzecz poprawy ich sytuacji

4. Redakcja może też przyznać Nagrodę Specjalną, poza wymienionymi kategoriami, dla wyróżnienia wybitnych zdaniem Redakcji zasług na rzecz chorych na cukrzycę6. Nagroda ma formę statuetki „Anioła z Energią”, której twórcą jest Aleksander Grzybek7. Nagrody przyznawane są 1 raz w roku9. Sylwetki nagrodzonych prezentowane są w magazynie medycznym „Cukrzyca a Zdrowie”

A N I O Ł Y

ANIOŁYdla

ANIOŁÓW

Obdarowywanie jest wartością samą w sobie. Mówi się, że obdarowani napełniają kieszenie, a obdarowujący

napełniają serca. Obdarowywanie oczyszcza i daje radość. Dając komuś Anioła z Energią obdarowujemy podwójnie - dajemy dodatkową ochronę, inspirację i skrzydła...

Redakcja magazynu medycznego„Cukrzyca a Zdrowie” ustanowiła stałe

wyróżnienie dla osób lub instytucji szczególnie wspierających ludzi z cukrzycą. Będą to Anioły...


SzanownaPani Ewa Kopacz MinisterZdrowia MinisterstwoZdrowia ul.Miodowa15 00-952Warszawa

Szanowna Pani Minister

Jako organizacja skupiająca w swoich szeregach osoby chore na cukrzycę,z zadowoleniem przyjęliśmy Stanowisko Rady Konsultacyjnej Agencji Oceny Technologii Medycznych z 15.02., 15.03, 29.03 oraz 12.04 br., w których to Rada Konsultacyjna uznała za zasadne zakwalifikowanie leków z grupy GLP 1 (eksenatyd, liraglutyd) oraz DPP4 (saksagliptyna, widagliptyna) jako świadczeń gwarantowa-nych, finansowanych w ramach wykazu leków refundowanych, z 50% odpłatnością.

Rekomendacje AOTM traktujemy jako duży krok naprzeciw potrzebomi oczekiwaniom chorych na cukrzycę w zakresie dostępu do nowych lekówi doceniamy wykazaną przez Ministerstwo Zdrowia troskę o poprawę naszejsytuacji. Jednocześnie chcielibyśmy uzyskać informacje, kiedy ww. rekomen-dacje znajdą odzwierciedlenie w obowiązującej liście leków refundowanych.

Wiemy, że dostęp do tych leków jest szczególnie ważny dla pewnej, stosunkowo niewielkiej, grupy pacjentów, u których mogą one opóźnić czas rozpoczęcia insulino-terapii. To niezwykle istotna korzyść i jesteśmy przekonani, że trzeba zrobić wszyst-ko, żeby chorzy mieli możliwość jej doświadczyć. Niestety, nawet z 50 procentową dopłatą koszt zakupu leków będzie przekraczał możliwości finansowe większości cho-rych. Dlatego zwracamy się z prośbą, aby te leki były dla najbardziej potrzebujących i chorych dostępne nieodpłatnie.

Zwyrazamiszacunku

Danuta Roszkowska PrezesPolskiegoStowarzyszeniaDiabetyków OddziałWojewódzkiwBiałymstoku iredaktornaczelnaMagazynu„CukrzycaaZdrowie”


O K I E M T U R Y S T Y

Kiedy oglądając w telewizji prognozę pogody, spoj-rzymy na północno-wschodni kraniec mapy w okoli-cySuwałk,zczymgonajczęściejkojarzymy?Oczywiściezpolskimbiegunemzimna.JednakwieluPolaków(inietylko), którymdane było zawitaćw te strony, zaskaku-jepiękno tychziem i ichniepowtarzalna różnorodność.Powszechneokreślenie„zielonepłucaPolski”,nieodda-jeniesamowitych szczegółów tegopolodowcowegokra-jobrazu,usianegozjednejstronyobfitościądużychima-łychjezior,zdrugiejzaśpagórkami,anawetcałkiemwy-sokimiwzniesieniami.

Jadąc zAugustowa na północw kierunku Sejn, do-cieramy nad jedno z piękniejszych jezior – Serwy. Tenponad 8-kilometrowej długości akwen, o powierzchni460 ha, będący zbiornikiem zasilającym Kanał Augu-stowski,otaczająm.in.takiemiejscowościjak:Macharce,SuchaRzeczka,Serwy.

ZatrzymujemysięwSuchejRzeczcewłaśnie,bostądzkrańcajeziora,możemyobjąćwzrokiemobajegobrzegi.Trafiliśmynapięknąpogodę,więcpobędziemytuchwilę.

Na jednym z licznych pomostów, sięgających wgłąb wody - plażowicze. Zapytamy ich o tutejsze te-

Odkrywamy piękne miejsca...reny. Tośmy trafili! Niemieccy turyści! Nic dziw-nego. Obcokrajowców tu nie brakuje. Przy pomo-cy czegoś w rodzaju zmiksowanego języka polsko-niemieckiego, z przewagą migowego, wspólnie za-chwycamy się przejrzystą wodą Serw, ich porośnię-tymi tu i ówdzie szuwarami brzegami. Jak tu pięk-nie! Dobrze byłoby się wykąpać. Cudownie orzeź-wiająca woda. Takie wspaniałe zanurzenie sięw naturze…Tyle, że natura zmaterializowała sięwewspomnianychszuwarach,wpostacirodzinkiła-będzi,ztatą,przewodnikiemstadanaczele,cojakpo-wszechnie wiadomo, jest sygnałem do natychmia-stowegoudaniasię,obojętnie jakimstylem,nabrzegijeszczedalej.

Terazkąpielsłoneczna.Poranamałeconieco.Wmiej-scowymsklepie–świeżutkiejogurtybrzoskwiniowe,akuratnadrugieśniadanie.Chwileczkę,dlaczegocilu-dziezwędkamizniknęlizasklepem?Zaglądamytam,gdziepowinnobyćzapleczeiprzecieramyoczyzezdu-mienia–kolejnejezioro?Czyprzyrodanieznatuumia-ru?Przydałybysięjakieśkonkretneinformacjeotym,cowidzimy.

Foto: Dorota Andrzejewska


Korzystając z życzliwości przemiłego mieszkańca SuchejRzeczki,panaFabianaRowińskiego,dowiadujemysię,że jezio-rozasklepemnosinazwę„Małe”.Rzeczywiście,wporównaniuzinnymiwokolicy,6hapowierzchni,rekorduniestanowi,alejegowidoktogotoweujęcienapocztówkęzwakacji.NatomiastSerwy,poprzezKanałAugustowski,stanowiączęśćszlakuwod-nego,prowadzącegowprostdoNiemna.Najeziorzeznajdująsiętrzywyspy:Sosnowo,DębowoiLipówek.Nanajwiększejznich,naSosnowie,mająswojegniazdakormoranyiczaplesiwe.Moż-naturównieżspotkaćorłabielika.Niebrakujeteżwokolicznychlasach(samosercePuszczyAugustowskiej),różnorodnychzwie-rząt:jeleni,łosi,saren,dzików,wilków.Sątunawetrysie.Mamyszczęście, że nasz przewodnik, pan Fabian, jest pracownikiemNadleśnictwaPłaskawŻylinach-informacjemamyodfachow-ca.Więcjeszczekomunikatdlawędkarzy:okonie,szczupaki,sie-je,sielawy,węgorze,miętusy,płocie…Przyśredniejgłębokościje-zioraok.41,5m,sąwarunkinatakąróżnorodność.

Przesiadkanarowery.ObjedziemySerwywkoło(przejażdż-kaokoło20km).Czegotuniema–uroczezadrzewionezakątki,schodząceprostodowody,całkiemsporepolabiwakowe,ośrodkiwczasowe,pensjonaty,pokojedowynajęciaigastronomiarzeczjasna.Najwyższapora.Pamiętającoumiarze(hm…),podejmuje-mytrudnądecyzjęwsprawiewyboruzbogatejofertydańregio-nalnych.Dobrze,żemamyterowery…

WracamydoSuchejRzeczki.Słońcechylisiękuzachodowi.Siadamynabrzeguizamurowałonas;takiejgrykolo-rów,odbijającychsięwwodzie,pozanaturą,nicniejestwstaniestworzyć.Możnabytakpatrzećgodzinami.

Powrótdorzeczywistości.Otodocieradonaszapach,jakbyzupygrzybowej.Napolanceporanagrillaipokrew-netematy.Więcdylemat:wyciągamynamiotiidziemywstronętychzapachów,pospieszniezaprzyjaźniaćsięztymi,którzy

dotarlituprzednami,czywracamydodomu?Cóż… Andrea

O K I E M T U R Y S T Y

Foto: Marek Dolecki

Foto: Anna Worowska



Stało się! Zagościliśmy na stałe w kalendarzu imprez,na których warto bywać.

Naszą działalność doceniono i uhonorowano główną nagrodąza Inicjatywę Społeczną Roku 2009 (szczegóły w numerze).W kolejnych spotkaniach, prowadzonych jak zwykle przezMistrza Ceremoniału Dariusza Szadę–Borzyszkowskiego,

pozostaliśmy wierni utrwalonej już tradycji, dostarczaniu strawy duchowej: artystycznej i edukacyjnej,

nie zapominając o potrzebach egzystencjalnych.

Stąd wziął się wątek kulinarny, w kontynuacji którego mamy już całkiem spore osiągnięcia.

W ramach deserów artystycznych, utalentowani soliści i instrumentaliści zachwycali nas swoim talentem.

Jednak głównym zadaniem, jakie spełniają CZWARTKOWE OBIADY U DIABETYKÓW,

Chwila uniesień – utwory: J. S. Bacha– m. in. Ave Maria, i własne zagrał

na flugelhornie Maciej Mucha

Długo będziemy wspominać wspaniale dobrane głosy

Marii Magdaleny Kośnik i Kamila Wróblewskiego

Liza Sacharczuk i Wojciech Ślusarski wprowadzilisłuchaczy w podniosły nastrój

jest upowszechnianie wśród chorych na cukrzycę (i nie tylko) wiedzy, która pomoże odnaleźć się w codziennych sytuacjach, zmotywuje do dbania o zdrowie, zarazi optymizmem.

Wykład prof. dr hab. Idy Kinalskiej, na temat przyjaznej diety w cukrzycy

O skutecznej samokontroli jako wsparciu w leczeniu cukrzycy opowiedziała pielęgniarka

edukacyjna Anna Borysiuk

Sposoby na zwiększenie potencjału energetycznego człowieka poznaliśmy dzięki

mgr fizjoterapii Agnieszce Wysockiej

Kolejny Czwartkowy Obiad

u Diabetyków



Aneta i Paulina Remża pokazały zestaw ćwiczeń dla osób otyłych i chorych na cukrzycę

Aby czwartkowe spotkania zachowały tradycję nawiązującą do „Obiadów u Króla Stasia”

jako spotkań nie tylko kulinarnych ale i rozumnych i kulturalnych ich wysoki poziom zawdzięczamy naszym Partnerom:

Piotr Dąbrowski Dyrektor Teatru Dramatycznego zapieka pyszną solę z warzywami i serem mozzarellą

Staropolski bigos na czerwonym winie uwarzyli:Lech Michalak – Prezes Oddz. Rej. Pol. Stow. Diab. w Hajnówce

i Jan Prokopiuk – Przew. Stow. Pomocy Os.Niep. „Szansa” w Bielsku Podlaskim

Słuchamy…. Zapamiętujemy…

Wspieramypolskąkulturę

cukrzyca a zdrowie 24

Documents