“Człowiek energia środowisko. Zrównoważona przyszłość Mazowsza, Kujaw i Ziemi

Łódzkiej”

Projekt współfinansowany przez

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska

i Gospodarki Wodnej w Warszawie

Partnerzy projektu:

Mazowiecki Ośrodek Geograficzny w Murzynowie.

Kształtowanie wśród pracowników, społeczności

lokalnej postaw sprzyjającym trosce o ochronę klimatu,

racjonalne gospodarowanie energią

1. Globalne ocieplenie – co my na to?. - wiedza społeczeństwa na temat ochrony środowiska, zmian klimatu wg badań Instytutu na rzecz Ekorozwoju z 2008r. • maleje odsetek osób, dla których stan środowiska jest powodem obaw, • 68% badanych ocenia środowisko zamieszkania jako bezpieczne, • nawet mieszkańcy Śląska uważają, że żyją w środowisku bezpiecznym, • 54% Polaków uważa, że Polskę stać na to, aby równocześnie rozwijać gospodarkę i ponosić nakłady na środowisko, • najbardziej odpowiedzialni za działania na rzecz poprawy stanu środowiska są: gmina, mieszkańcy, małe są oczekiwania od biznesu, POE, • duży wpływ na stan środowiska w Polsce ma UE, • około 30% badanych deklaruje swoje postawy proekologiczne (osoby w wieku 39-45 lat, z wyższym wykształceniem),

• najgroźniejsze zagrożenia cywilizacyjne, to: narkomania, alkoholizm, rak, AIDS, przestępczość, katastrofy naturalne, zanieczyszczenie środowiska , terroryzm, konflikty zbrojne, awarie elektrowni atomowych, kryzys ekonomiczny, wyczerpywanie się zasobów, • najgroźniejsze zagrożenia ekologiczne – to ocieplenie klimatu • o odpowiedzialności społeczeństwa za zmiany klimatu najbardziej przekonani są: pracownicy umysłowi, uczniowie, studenci, mieszkańcy dużych miast • jako działalność gospodarczą najbardziej szkodzącą klimatowi wskazuje się: przemysł, wycinanie lasów, transport, energetykę, • polityka energetyczna to: OZE oszczędzanie energii • badania wykazują chęć działań na rzecz ochrony klimatu

2. Od czego zacząć działania edukacyjne w szkole, firmie, wśród rodziców. • od zbadania poziomu wiedzy ekologicznej (przeprowadzenie ankiet) • podsumować wyniki ankiet i zaplanować działania

Ankieta Wiek ….lat Pleć:

•Dziewczyna

•Chłopak

Miejsce zamieszkania:

•Miasto

•Wieś 1. Czy klimat się zmienia ?

Tak

Nie

2. Kto przyczynia się do zmian klimatu ?

a.przemysł b.rolnictwo

c.transport d.mieszkańcy

3. Co można zrobić, aby przeciwdziałać zmianom klimatycznym: 3.1. W moim domu

a.Wyłączać zbędne żarówki b.Wyłączać stand by w telewizorach, komputerach, zasilaczach

c.Stosować odpowiednią temperaturę w domu

d.Gotować tyle wody, ile potrzeba, w przykrytym naczyniu

e.Zakręcać wodę w kranach

f.Segregować odpady

g.Zainstalować kolektory słoneczne

3.2. W szkole, u rodziców, w pracy

h.Unikać zbędnych powierzchni szkolnych, biurowych

b. Gasić zbędne żarówki c. Wyłączać stand by w urządzeniach

d. Dbać o właściwą temperaturę pomieszczeń

e. Zbierać selektywnie odpady

f. Zainstalować kolektory słoneczne

g. Oszczędzać wodę

3.3. Podczas zakupów

a. Zabierać torbę wielokrotnego użytku, unikać wielokrotnych opakowań

b. Wybierać artykuły energooszczędne, trwałe, dobrej jakości c. Kupować oszczędnie przedmioty, nie robić zakupów na zapas d. Środek transportu dostosować do wielkości zakupów

3.4. W podróży

a. Jak najczęściej chodzić pieszo, jeździć rowerem

b. Korzystać ze środków komunikacji publicznej c. Korzystać z własnego samochodu

4. Jak oceniam działania wójta gminy na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu (podkreślić odpowiedź właściwą). 4.1. w szkole, urzędzie gminy. a.budynki są energooszczędne

b.szczelne okna i drzwi c.żarówki energooszczędne

d.kampania informacyjna o oszczędzaniu wody, energii e.zainstalowane są kolektory słoneczne

f. wprowadzana segregacja odpadów

h. do szkoły dojeżdżamy rowerami, autobusem 4.2. urzędnicy propagują OZE, oszczędzanie energii.

3. Skuteczna kampania informacyjna na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu, racjonalnego gospodarowania energią wśród pracowników. • umożliwienie pracownikom dokonania samodzielnie oceny sytuacji, propozycje usprawnień, • szczegółowa analiza zużycia energii, • propozycja zmian na rzecz efektywności energetycznej i oszczędzania energii, określenie celów, • opracowanie planu działania, odpowiedzialności za zadania, • stałe monitorowanie zużycia energii, ciągła informacja o rezultatach, prowadzonych działaniach, • dostarczenie wiedzy pracownikom nt. efektywności energetycznej, oszczędzania energii, • kontrola realizacji celów, analiza efektów, • nagroda (na kampanię przeznaczyć środki finansowe)

4. Zajęcia dla uczniów. Hasła podstawy programowej • globalne i regionalne problemy środowiska, przykłady międzynarodowej i regionalnej współpracy w ich rozwiązywaniu (geografia) • współczesny system gospodarki światowej i jej wpływ na degradację środowiska (edukacja ekologiczna) • ekologiczne powiązania między biosferą i cywilizacją (biologia) • ekonomiczne i społeczne aspekty związków między człowiekiem, jego działalnością a środowiskiem – (edukacja ekologiczna) Przykładowe tematy zajęć: • zmiany w atmosferze ziemskiej a proces globalnego ocieplenia

• ekstremalne zjawiska związane z wodą (susza, powódź) • czy ocieplenie oznacza zagrożenia ekstremalnymi zjawiskami meteorologicznymi • zmiany w pokrywie śnieżnej i lodowej, zmiany w poziomie mórz i oceanów

• posadź drzewa, będzie chłodniej

• transport i globalne ocieplenie • rolnictwo i zmiany klimatu • jak zostać „Przyjacielem klimatu”? • odpady a zmiany klimatu • odnawialne źródła energii • turystyka a zmiany klimatu • mój dom ekologiczny • jak oszczędzać energię, jak energią racjonalnie gospodarować nią? • dlaczego klimat się zmienia? • czy nasza szkoła jest przyjazna klimatowi? • czy ktoś chroni klimat? • ja i moja rodzina wobec zmian klimatu

5. Zajęcia dla środowiska lokalnego. Kampanie edukacyjne

• happening „Mamy wpływ na zmiany klimatu”

• impreza środowiskowa „Dzieci bez samochodu”

• szukamy zagrożeń dla klimatu w naszej wsi, na osiedlu

• warsztaty „Jak samodzielnie zbudować kolektor słoneczny”

• czy elektrownie wiatrowe są uciążliwe dla środowiska

• zajęcia dla rodziców nt. „Oszczędzamy energię w domu, w zakładzie pracy”

• odpady i klimat • sejmik szkolny „czy nasza szkoła jest przyjazna klimatowi”, co możemy w naszym środowisku szkolnym, na osiedlu zrobić, aby być przyjaznym klimatowi • szkoła dla ochrony klimatu

• co możemy zrobić w gminie dla ochrony klimatu?

6. Stosowane formy, pomoce dydaktyczne. •filmy np. „Klimatyczna ruletka”, „Nie podgrzewaj atmosfery”, „Klimat – przyroda-człowiek. Globalne ocieplenie – wyzwanie dla społeczeństwa XXI w.”

•wycieczka do biogazowni, elektrowni wiatrowej, kotłowni na biomasę, węglowej, olejowej •scenariusze zajęć

•sadzenie drzew wokół szkoły, pielęgnacja ich

•budujemy kompostownik, produkujemy kompost •budujemy stację meteorologiczną

•segregujemy odpady

•ulotki, plakaty, poradniki 7. Omówienie Regulaminu konkursu „Audyt energetyczny szkoły”.

REGULAMIN

Konkursu pn. „Audyt energetyczny szkoły”.

Termin realizacji: wrzesień 2011 roku – wrzesień 2012 r.

Zasięg – woj. mazowieckie, kujawsko-pomorskie, łódzkie.

Uczestnicy: szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne.

Przedmiot konkursu: przeprowadzenie audytu energetycznego

szkoły.

Szczegółowy opis:

1. Organizator: Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku.

2. Współorganizatorzy:

• Powiat Płocki.

• Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej we Włocławku.

• Fundacja Fundusz Lokalny Ziemi Płockiej „Młodzi Razem”.

3. Cele konkursu:

• opracowanie podstawowych danych dot. budynku i wielkości energii niezbędnej

na potrzeby ogrzewania, ciepłej wody, wentylacji, klimatyzacji,

• opracowanie możliwych usprawnień dla obniżenia zapotrzebowania energii,

• zwrócenie uwagi na problemy ekologiczne szkoły, gminy,

• opracowanie bilansu cieplnego budynku,

• kształtowanie wśród społeczności szkolnych postaw sprzyjających trosce o

środowisko naturalne w szkole i jej okolicy,

• promowanie idei czystej i bezpiecznej szkoły,

• zaktywizowanie społeczności lokalnych i szkolnych do działań na rzecz ochrony

klimatu.

4. Konkurs adresowany jest do szkół podstawowych, gimnazjalnych i

ponadgimnazjalnych.

5. Warunki uczestnictwa:

• uczestnikami Konkursu mogą być szkoły z terenu regionu płockiego,

włocławskiego i kutnowskiego, których dyrektorzy po zapoznaniu się z

Regulaminem Konkursu potwierdzą pisemnie chęć uczestnictwa w Konkursie,

przesyłając zgłoszenie do dnia 30 czerwca 2012 roku (decyduje data stempla

pocztowego) na adres Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku - ul.

Stary Rynek 20, 09-400 Płock,

• złożenie karty zgłoszeniowej (zał. Nr 1).

KARTA ZGŁOSZENIA DO KONKURSU

„Audyt energetyczny szkoły”

Patronat: Narodowy Fundusz Ochrony

i Gospodarki Wodnej w Warszawie

Dyrekcja i Rada Szkoły................................................................. w...................................................................................................

po zapoznaniu się z regulaminem Konkursu „Audyt energetyczny szkoły”

zgłasza szkołę do uczestnictwa w konkursie.

Wyrażam zgodę na przeprowadzenie w finale Konkursu audytu energetycznego szkoły oceniającego naszą placówkę i społeczność szkolną pod kątem przyjazności dla środowiska. Miejscowość ....................... data: ................................... Pieczęć szkoły: Pieczęć i podpis Dyrektora: Konkurs pn.”Audyt energetyczny szkoły” jest elementem projektu pn. „Człowiek energia

środowisko. Zrównoważona przyszłość Mazowsza, Kujaw i Ziemi Łódzkiej” współfinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz projektu „Aktywna edukacja stacjonarna i terenowa na rzecz dzieci i młodzieży – II etap” współfinansowanego ze środków

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie

Załącznik nr 1.

6. Przebieg konkursu:

• Dyrekcja, grono pedagogiczne i uczniowie dokonują samodzielnego audytu

energetyczny szkoły oraz ustalają wspólnie plan działań na rzecz ochrony klimatu

- w terminie do 30 czerwca 2012 roku.

• Działania przyjęte w projekcie winny poprawić wizerunek ekologiczny szkoły,

zwłaszcza działania realizowane w okresie od 01/09/2011 roku do 30/06/2012

roku.

• Wyłonieni laureaci zostaną ocenieni przez Komisję Konkursową. Szkoły

przekażą do RCEE w Płocku kronikę dokumentującą sytuację energetyczną w

szkole wraz z opisem działań podjętych dla poprawy efektywności energetycznej

i oszczędzania energii.

• Audyty finałowe odbędą się we wrześniu 2012 roku. Ogłoszenie wyników,

wręczenie nagród nastąpi we wrześniu 2012 roku.

7. Przedmiotem oceny będzie: 1) gospodarka energią w szkole,

powierzchnia szkoły, ilość uczniów,

rodzaj ogrzewania, źródła ciepła, moc, wielkość emisji CO2, SO2, NO2, pyłów,

czy szkoła przedkłada sprawozdanie o emisji zanieczyszczeń,

wielkość opłat za emisję do powietrza lub koszt zakupu ciepła (w przypadku braku

własnej kotłowni),

ilość pobranej energii elektrycznej, wielkość opłat za energię,

do czego zużywana jest energia elektryczna (wymienić urządzenia, ich

energochłonność),

2) opracowanie podstawowych danych dot. budynku i wielkości energii niezbędnej na

potrzeby ogrzewania, ciepłej wody, wentylacji, klimatyzacji,

czy budynek szkoły jest docieplony?

jaki jest stan okien, drzwi (ich szczelność, rodzaj okien),

3) opracowanie możliwych usprawnień dla obniżenia zapotrzebowania na energię,

4) zużycie ciepłej wody w szkole [m3/rok],

5) opracowanie bilansu cieplnego budynku,

6) przykłady działań szkoły na rzecz efektywności energetycznej, wśród uczniów,

społeczności lokalnej (wymienić),

7) uczestnictwo w akcjach i programach na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu na

terenie szkoły, sołectwa, osiedla, gminy,

współpraca szkoły z pozarządowymi organizacjami oraz innymi podmiotami,

8) zwrócenie uwagi na problemy ekologiczne szkoły, gminy,

jakie działania szkoła podjęła w celu poprawy efektywności energetycznej

(wymienić?), oszczędzania energii (wymienić?).

8. Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku powoła Komisję Konkursową,

której zadaniem będzie przeprowadzenie audytu oraz przygotowanie listy

wyróżnionych szkół. Nagrody przyznane zostaną na podstawie protokołu Komisji.

9. Nagrody.

Szkołom, które otrzymają najwyższe oceny, zostaną przyznane nagrody

rzeczowe (sprzęt elektroniczny) – 10 nagród.

10. Głównymi fundatorami nagród są: NFOŚiGW w Warszawie, WFOŚiGW w

Warszawie.

11. Organizator zastrzega sobie prawo do wykorzystania danych z ankiet

audytywnych w swoich publikacjach i materiałach.

Audyt energetyczny szkoły Audyt energetyczny szkoły pozwala na zbadanie ilości energii elektrycznej

zużywanej przez szkołę w ciągu roku oraz ustalenie, gdzie dokładnie marnowana

jest ta energia.

W ramach projektu należy przeprowadzić trzy główne badania:

Monitoring licznika energii

Przegląd marnowania watów

Przegląd łowców nawyków

Dzięki badaniom będzie możliwe ustalenie sposobów oszczędzania zużycia energii

w szkole.

Dlaczego trzeba to zbadać? Niemal cała nasza energia elektryczna powstaje na skutek spalania tzw. paliw

kopalnych, czyli węgla, ropy i gazu. Podczas spalania emitowany jest dwutlenek

węgla (CO2). Gaz ten przenika do atmosfery i zatrzymuje ciepło słoneczne (jak w

szklarni). Gdy ciepło jest zatrzymane, kula ziemska nagrzewa się i następuje tzw.

efekt szklarniowy (in. cieplarniany). Oznacza to, że temperatura naszej planety

podwyższa się, co z kolei prowadzi do zmian klimatycznych. Im więcej paliw

kopalnych zużywamy, tym większą ilość CO2 uwalniamy do atmosfery, przez co

będą następować większe zmiany klimatyczne. Czas powstawania paliw kopalnych

to miliony lat. Zasoby te są wyczerpywalne i nieodnawialne. Nie mogą się łatwo

wytworzyć na nowo. Obok zasobów nieodnawialnych występują także odnawialne

źródła energii. Zasoby odnawialne możemy wykorzystywać bez obawy wyczerpania

np. słońce, wiatr. Takie źródła energii nie wytwarzają CO2 lub emitują jego niewielkie

ilości. Należy ograniczyć emisję CO2, by zmniejszyć globalne ocieplenie oraz

powstrzymać zmiany klimatyczne. Możemy tego dokonać poprzez oszczędzanie

energii. Takie działanie nazywamy „efektywnością energetyczną”. Oszczędzać

energię należy wszędzie tam, gdzie jest to możliwe- w domu, pracy, szkole. W

ramach projekcie wykonamy kilka badań, by sprawdzić, jak można oszczędnie

gospodarować energią w szkole. W tym celu zbierzcie potrzebne informacje według

wzorów przedstawionych w zadaniach badawczych i wprowadźcie wyniki do tabel.

Monitoring licznika energii elektrycznej w szkole W celu zbadania, w jakim stopniu Wasz ekozespół zmniejsza zużycie energii w

szkole, musicie zanotować:

ile energii elektrycznej zużywa szkoła teraz,

ile energii elektrycznej zużywa szkoła po zakończeniu Waszych badań.

Sprawdźcie stan szkolnego licznika energii elektrycznej. Licznik podaje ilość

wykorzystanej energii w kilowatach na godzinę (kWh)- jednostkach elektryczności. Z

pomocą nauczyciela lub kierownika administracyjnego prowadźcie dwukrotnie w

ciągu dnia odczyty licznika przez tydzień na początku projektu i po jego

zakończeniu. Odczyty powinny być zebrane na początku dnia szkolnego i na jego

zakończenie. Odczyty powinny być dokonywane o tej samej porze każdego dnia.

Uzyskane wyniki wprowadźcie do tabeli:

PONIEDZIAŁEK Odczyt w kWh

a. Odczyt stanu licznika na początku dnia

b. Odczyt stanu licznika na końcu dnia

Łączne zużycie energii w ciągu dnia (b-a)

WTOREK Odczyt w kWh

a. Odczyt stanu licznika na początku dnia

b. Odczyt stanu licznika na końcu dnia

Łączne zużycie energii w ciągu dnia (b-a)

ŚRODA Odczyt w kWh

a. Odczyt stanu licznika na początku dnia

b. Odczyt stanu licznika na końcu dnia

Łączne zużycie energii w ciągu dnia (b-a)

CZWARTEK Odczyt w kWh

a. Odczyt stanu licznika na początku dnia

b. Odczyt stanu licznika na końcu dnia

Łączne zużycie energii w ciągu dnia (b-a)

PIĄTEK Odczyt w kWh

a. Odczyt stanu licznika na początku dnia

b. Odczyt stanu licznika na końcu dnia

Łączne zużycie energii w ciągu dnia (b-a)

DZIEŃ TYGODNIA Łączna ilość zużytej energii (kWh)

PONEIDZIAŁEK

WTOREK

ŚRODA

CZWARTEK

PIĄTEK

SUMA

Teraz obliczcie średnie dzienne zużycie energii. Posłużcie się w tym celu

poniższym wzorem:

Łączna ilość zużytej energii (kWh) Średnia ilość energii elektrycznej

= 5* zużywanej dziennie (kWh)

*liczba dni w tygodniu

W identyczny sposób obliczcie ilość energii zużywanej przez szkołę w ciągu nocy,

gdy szkoła jest zamknięta. Skorzystajcie z tabeli:

Odczyt w kWh

a. Odczyt stanu licznika na początku dnia

b. Odczyt stanu licznika na początku

następnego dnia

Łączne zużycie energii w nocą (b-a)

Myśliwi codziennych nawyków

Zbadajcie, gdzie w szkole marnowana jest energia elektryczna. W tym celu należy

przeprowadzić przegląd. To zadanie pomoże Was ustalić, na których niewłaściwych

nawykach należy skupić Waszą kampanię podnoszenia świadomości

energetycznej, np.:

Zostawiane są włączone światła w pustych pokojach,

Zostawianie włączonych komputerów, mimo że nie korzystaliście z nich,

Zostawianie otwartych okien przy włączonym ogrzewaniu.

Podzielcie szkołę strefy (np. Pracownia 1, Pokój nauczycielski, Sekretariat).

Uwzględnijcie również hol wejściowy, korytarze oraz toalety. Odwiedzajcie te

pomieszczenia kilka minut po przerwie i po zakończeniu zajęć szkolnych,

poszukując niewłaściwych nawyków.

Zbierzcie potrzebne dane i wypełnijcie nimi tabele przeglądu energetycznych

nawyków.

Przegląd

energetycznych

nawyków Data: …………………………..

Godzina: ……………..

Pożeracze watów Zbadajcie, które nawyki w przeglądzie energetycznych nawyków mają największe znaczenie. W

tym celu należy ustalić urządzenia elektryczne zużywające największą ilość energii. Poniższa

została podana lista sprzętu elektronicznego, który można znaleźć w szkole. W kolumnie obok

wpiszcie wielkość energii, którą zużywa każde z urządzeń. Ostatnie puste wiersze możecie

wypełnić dodatkowymi urządzeniami, z których korzystacie w szkole. Włączcie monitor zużycia

energii elektrycznej i odczytajcie to zużycie w Watach. Wykonajcie zadanie w obecności

nauczyciela lub innej osoby ze szkolnego personelu.

Przegląd budynku szkolnego Jak używana jest energia w szkolnym budynku?

Data:……………………….. Godzina:…………… Zespół oceniający:……………………………....

Podstawowe wyniki technicznego audytu energetycznego Podstawowe działania dla uczniów i nauczycieli- najważniejsze zmiany zachowań

Podstawowe działania w szkole