Czytanie Czytanie ze zrozumieniemze zrozumieniem

Opracowała Maria Różańska

Poprawne opanowanie umiejętności czytania jest bardzo ważnym czynnikiem rozwoju intelektualnego dziecka, ma istotne znaczenie dla

•postępów w jego dalszej nauce, •a także jego ogólnego rozwoju.

Rozumienie tekstu jest

•funkcją techniki czytania uchwycenia sensu treści i struktury tekstu.

Czynniki określające rozumienie czytanego tekstu

można podzielić na:

•1. Psychologiczne - wewnętrzne, - zewnętrznie,• 2. Pedagogiczne.

1. psychologiczne – wewnętrzne:

- słuch fonetyczny,

- percepcja wzrokowa,

- zdolność intelektualna,

- zasób pojęć,

- koncentracja uwagi.

2. psychologiczne zewnętrzne:

•sytuacja,

w której się czyta

3. pedagogiczne – tkwiące poza dzieckiem:

• styl tekstu,

• rodzaj tekstu,

• stopień trudności tekstu,

• bodźce stosowane przez nauczyciela.

Czynniki decydujące o szybkości czytania i rozumienia tekstu:

•Słuch fonetyczny ,•Percepcja wzrokowa,•Koncentracja uwag,•Umiejętność nauczyciela.

Słuch fonetyczny – jest jednym z najważniejszych czynników gwarantujących odpowiednią technikę czytania i pisania.

•Prawidłowy poziom słuchu fonetycznego pozwala dziecku dokonać analizy i syntezy dźwięków mowy według charakterystycznych cech fonemów danego języka.

Percepcja wzrokowa

•jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych, także do ich interpretowania przez odwołanie się do poprzednich ćwiczeń.

Koncentracja uwagi

•umożliwia zrozumienie przeczytanego tekstu

Umiejętności nauczyciela w zadawaniu pytań naprowadzających i pobudzających myślenie rozwija zdolności krytycznego i twórczego czytania . Główny ciężar kształtowania u uczniów umiejętności szybkiego czytania ze zrozumieniem spoczywa na nauczycielu.

Dlatego powinien on dysponować odpowiednimi zestawami ćwiczeń usprawniających tempo czytania i rozumienia tekstu.

Aby osiągnąć szybkie czytanie i rozumienie, należy przede wszystkim:

• wdrażać do śledzenia wzrokiem po wyznaczonym wzorze,

czyli podnosić poziom gałek ocznych;• eliminować regresję, czyli usuwać zbędne

cofanie oczu do już przeczytanych fragmentów tekstu;

• zwiększać koncentrację uwagi w czasie czytania;

• podnieść poziom krytyczny i twórczy oceny tekstu;

• opanować cichego czytania ze zrozumieniem.

Pracę pedagogiczną nad doskonaleniem techniki czytania należy poprzedzić dokładnym ustaleniem przyczyn trudności.

• dysleksja,•zaburzenia sfery słuchowej, wzrokowej ,•zaburzenia sfery ruchowej,•opóźnienia w rozwoju,•defekt organiczny, jak: wady wzroku, nie leczone wady wymowy, choroba wrzodowa,•braki w słownictwie dziecka – dziecko nie rozumiejąc słów w tekście opuszcza je,• brak zainteresowania czytaniem (niewłaściwa motywacja),•niewłaściwy dobór materiału do czytania, niezgodny z zainteresowaniem dziecka,•trudności w rozumieniu tekstu, wynikające z niewłaściwej metody nauczania.

Proces czytania należy uczynić przystępnym dla dziecka, dostosowanym do jego możliwości intelektualnych.

Należy dążyć do uatrakcyjnienia tego procesu.

Ćwiczenia kształcące i doskonalące czytanie.

•1. Ćwiczenia wdrażające do czytania ze zrozumieniem.

•2. Ćwiczenia podnoszące szybkość i poprawność czytania głośnego i cichego.

•3. Ćwiczenia doskonalące umiejętność cichego czytania.

1. Ćwiczenia wdrażające do czytania ze zrozumieniem:

• Czytanie ukierunkowane, gdzie uczeń w tekście szuka odpowiedzi na zadane pytania.

Aby uczeń dobrze zrozumiał tekst powinien :

- znać różne szczegóły i ich powiązania, - odróżniać części główne ,podstawowe

od części mniej istotnych.

dalej

Działania pomocnicze takie jak:

a ) dostrzeganie tytułu i podtytułów tekstu,b ) wiązanie tekstu z ilustracją, c ) zwracanie uwagi na wyróżniającą się

czcionkę, d ) nadawanie tytułów fragmentom tekstu, e ) wskazywanie osób głównych, miejsca i

czasu akcji.

dalej

- Ustalenie myśli przewodniej. Tę umiejętność należy wyrabiać na lekcji używając podręcznika lub innych tekstów

- Wykonywanie rysunków do krótkiego opowiadania.

Uczeń przedstawia tekst za pomocą rysunku. Ćwiczenia te wprowadzają moment odprężenia i wzmacniają motywację i uwagę dziecka.

2. Ćwiczenia podnoszące szybkość i poprawność czytania głośnego i cichego

• Należy prowadzić ćwiczenia wdrażające do rozszerzenia pola czytania a następnie do obejmowania na raz określonych całości.

a ) rozsypani obrazkowo – wyrazowe, b ) rozsypani wyrazowe, c ) łączenie wyrazów wg pewnych kategorii,

np. owoce- warzywa, d ) dobieranie wyrazów do obrazków, e ) układanie z podanych wyrazów zdań do

obrazków, f ) dobieranie wyrazów rymujących się.

dalej

Aby zapobiec głoskowaniu, sylabizowaniu, przekręcaniu wyrazów, należy przed przystąpieniem do czytania zwrócić uwagę na te wyrazy, wyrażenia i zwroty, które mogą sprawiać trudności.

• Czytanie wyrazów i wyrażeń rzadko spotykanych, o złożonej budowie graficznej, trudnej artykulacji powinno odbywać się przed czytaniem całego tekstu

3. Ćwiczenia doskonalące umiejętność cichego czytania.

• Ponieważ tempo cichego czytania jest szybsze od głośnego, a stopień rozumienia tekstów czytanych cicho jest pełniejszy, stąd konieczność rozwijania i doskonalenia tej formy w klasach początkowych.

• Ćwiczenia w doskonaleniu umiejętności cichego czytania w klasach I- III powinny obejmować:

klasa I, klasa II, klasa III

Klasa I

- wyszukiwanie wyrazów, liter i zdań w tekście, - wyszukiwanie w tekście imion dzieci, nazw

zwierząt, zabawek, sprzętów itp.,

- układanie zdań z rozsypanych wyrazów,- wykonywanie polecenia napisanego na tablicy,

pisanie odpowiedzi, - dobieranie obrazków do treści zdań oraz zdań

do obrazków.

Klasa II

- wyszukiwanie urywków odnoszących się do osób działających i miejsca akcji,

- wyszukiwanie w tekście urywków, które można zilustrować obrazkami,

- wyszukiwanie urywków odtwarzających wydarzenia ,

- wyszukiwanie fragmentów do określonego przez nauczyciela tematu.

Klasa III

- zdawanie sprawy z treści czytanki po jednorazowym cichym przeczytaniu,

- wyszukiwanie urywków najpiękniejszych, najciekawszych i najważniejszych,

- wyszukiwanie w znanych tekstach podobnych postaci i podobnych zdarzeń,

- wyszukiwanie urywków mających formę opowiadań, opisów, dialogów,

- wyszukiwanie fragmentów odnoszących się do postaci głównych i drugoplanowych

Wnioski

• Rozumienie czytanego tekstu, rozwijać należy u dziecka już we wczesnym procesie nauki.

• Nauczyciele klas niższych powinni dobrze orientować się, jaką sprawność czytania osiągnęli poszczególni uczniowie i przydzielać im odpowiednie zadania - Dodatkowe teksty trudniejsze dla tych, którzy osiągnęli normy właściwe dla swojego wieku oraz teksty krótkie i łatwe dla słabo zaawansowanych w czytaniu.- Usuwanie braków w zakresie techniki czytania i rozumienia tekstów należy rozpocząć od ustalenia przyczyn ich powstania w każdym indywidualnym przypadku.

• Techniką cichego czytania ze zrozumieniem - powinna zajmować więcej miejsca w procesie nauczania,- Konieczne jest prowadzenie badań (większość prac badawczych dotyczy głośnego czytania i jego techniki).

Literatura.

Andersen L. G. „ Ciche czytanie w świetle badań psychologicznych i Pedagogicznych.” Warszawa 1932, Dottrens R.i inni „ Wychowanie i kształcenie.” Warszawa 1970, Konopnicki J.” Powodzenia i niepowodzenia szkolne” Warszawa 1966, Kreutz M. „Rozumienie tekstu” Warszawa 1968, Wróbel T. „ Współczesne tendencje w nauczaniu początkowym” Warszawa 1975.

Rysz A Artykuł „Poprawność głośnego i cichego czytania, na rozumienie tekstu”.