dagvlinders in ’t gooi 2008 t/m 2012 - homepage pascal huybersvlinder en libellenwerkgroep ‘t...
TRANSCRIPT
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 mei 2013
Dagvlinders 2008 t/m 2012 in ’t Gooi Pagina 1
Dagvlinders in ’t Gooi 2008 t/m 2012
Rapportage van tellingen op monitorroutes
Samengesteld door Pascal Huybers
Inhoudsopgave 1. Routeoverzicht en bezoeken ......................................................................................................... 2
2. Het weer in 2012 ........................................................................................................................... 3
3. Tellingen 2012 – absolute aantallen ............................................................................................. 4
4. Totalen per jaar – geïndexeerd ..................................................................................................... 5
5. Aardjesberg – geïndexeerd ........................................................................................................... 6
6. Blukheide – geïndexeerd ............................................................................................................... 7
7. Groene Long – geïndexeerd .......................................................................................................... 8
8. Laegieskamp – geïndexeerd .......................................................................................................... 9
9. Limitische heide - geindexeerd ................................................................................................... 10
10. Natuurbrug – geïndexeerd .......................................................................................................... 11
11. Zanderij Crailo – geïndexeerd ..................................................................................................... 12
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 mei 2013
Dagvlinders 2008 t/m 2012 in ’t Gooi Pagina 2
1. Routeoverzicht en bezoeken Als we naar het aantal bezoeken kijken, valt snel op dat er in 2012 minder vaak geteld is. Dat had
vooral met het weer te maken. Er waren minder ‘vlinderbare’ dagen.
Route 2008 2009 2010 2011 2012
Blukheide Hilversum 27 36 33 43 31
Laegieskamp Bussum 34 22 21 28 17
Groene Long Bussum 17 31 26 29 27
Zanderij Crailo 32 25 28 21
Natuurbrug 24 29 24 25 19
Aardjesberg 24 31 24 28 22
Limitische Heide 27 22 22 21
Heksenwei 3 2
Totaal bezoeken 126 208 175 206 160
Totaal routes 5 7 7 7 7
Om tellingen te kunnen vergelijken is er geïndexeerd. Bij indexeren doen we alsof elke route steeds
25x gelopen is. Is er minder vaak geteld dan worden de cijfers naar verhouding opgewaardeerd, is er
meer geteld dan worden ze verlaagd. Landelijk was 2012 een slecht vlinderjaar, zelfs het slechtste
ooit. Na indexatie bleek dit echter voor ’t Gooi best mee te vallen.
De grootste dank gaat uit naar de monitoorders, zonder wie deze gegevens niet verkregen zouden
zijn. Dit waren dit jaar (in alfabetische volgorde):
Anja Schuitema
Astrid Medema
Conny Leijdekker
Derek Laout
Els Rademaker
Gerrit Boot
Jacques Groen
Maaike van Lidth
Michel Vlaanderen
Monique Slootbeek
Pascal en Ellen Huybers
Pieter Bogaers
Rob Lips
Ronald Hofmeester
Wouter Rohde
Yvonne Ris
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 3
2. Het weer in 2012
Tot en met begin januari was er in Nederland een milde winter met vrij hoge temperaturen. Er
werden regelmatig vlinders gezien. Begin februari viel er plotseling 2 weken strenge vorst in, de
meeste vlinders zullen het hier zwaar mee hebben gehad.
De eerste 3 weken van maart werd het zonnig en warm, tot wel 15-18 graden, en vlogen er veel
vlinders. Voor maart werden er zelfs warmterecords gevestigd. Daarna werd het de laatste week
maart en geheel april koud (nooit boven 11 graden) met soms nachtvorst, een lange onderbreking
van de lente.
De tweede en derde week van mei waren warm en zonnig en geen grote droogte. Het weer was
gunstig, maar veel nectarplanten hadden al te vroeg gebloeid of sloegen de bloei over waardoor er
weinig nectar aanbod was.
Vanaf eind mei tot en met half juni was het weer koel en tamelijk herfstig, vrijwel geen vlinderweer.
Ook juli was regenachtig, maar had ook regelmatig dagen waarop gevlinderd kon worden. In
augustus en september werd het weer nog beter en werden er redelijk veel vlinders gezien.
Foto: Pascal
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 4
3. Tellingen 2012 – absolute aantallen
2012 Totaal
Aard-
jes-
berg
Bluk-
heide
Groe-
ne
Long
Lae-
gies-
kamp
Limi-
tische
Heide
Natuur
-brug
Zan-
derij
Crailo
Hek-
sen-
wei
Atalanta 22 3 10 1 5 3
Bont zandoogje 88 1 2 53 1 3 20 8
Boomblauwtje 25 10 1 3 5 4 2
Bruin blauwtje 37 1 7 29
Bruin zandoogje 1423 19 5 456 604 88 251
Citroenvlinder 24 1 1 3 2 1 9 7
Dagpauwoog 42 4 7 22 9
Distelvlinder 1 1
Eikenpage 2 2
Gehakkelde aurelia 6 2 1 2 1
Groentje 42 12 28 2
Groot dikkopje 7 2 1 2 2
Groot koolwitje 52 11 1 3 13 16 8
Heideblauwtje 1 1
Heivlinder 8 1 7
Hooibeestje 144 63 28 3 1 15 34
Icarusblauwtje 114 7 23 84
Klein geaderd witje 238 89 5 45 53 10 22 14
Klein koolwitje 301 114 10 48 56 10 35 28
Kleine vos 50 2 8 2 4 4 17 13
Kleine vuurvlinder 135 31 9 8 3 13 15 51 5
Landkaartje 2 2
Oranjetipje 2 1 1
Zwartsprietdikkopje 66 8 15 43
totaal vlinders 2832 351 130 625 768 47 309 525 77
Soorten 24 13 17 13 16 8 16 18 3
bezoeken 160 22 31 27 17 21 19 21 2
De prijs voor de meeste vlinders gaat dit jaar naar Laegieskamp, de meeste soorten zijn in Zanderij
Crailo geteld. Heksenwei heeft goede potentie, opvallend zijn de aantallen Bruin blauwtjes en de
Zwartsprietdikkopjes, die twee soorten werden minder gezien op de andere routes in 2012. We laten
deze route in de volgende tabellen buiten beschouwing omdat hij te weinig gelopen is. Twee tellers
meldden zich voor Warandapark in Huizen, misschien wel onze meest bloemrijke route, hopelijk
krijgt deze route in 2013 ook gestalte.
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 5
4. Totalen per jaar – geïndexeerd
Deze tabel toont de ontwikkeling per soort in ‘t Gooi.
Totaal 2008-2012 2008 2009 2010 2011 2012
Atalanta 11 30 21 25 23
Bont zandoogje 41 48 29 50 93 Mooie stijging
Boomblauwtje 13 31 29 54 27
Bruin blauwtje 7 67 35 97 10 Sterke daling
Bruin zandoogje 744 1390 923 945 1751 Spectaculaire verdubbeling!
Citroenvlinder 3 5 13 42 29
Dagpauwoog 24 73 38 52 55
Distelvlinder 534 2 3 1
Eikenpage 3 24 13 9 3
Gehakkelde aurelia 1 4 10 5 7
Groentje 36 91 159 40 39 Heeft moeilijke jaren
Groot dikkopje 3 15 34 13 8 Gedaald
Groot koolwitje 54 140 102 86 66 Voortzettende daling
Heideblauwtje 2 1 9 8 1 Slecht jaar
Heivlinder 44 46 18 4 7 Wederom een zwak jaar
Hooibeestje 94 135 166 133 158 Goed jaar
Icarusblauwtje 197 525 260 211 141 Voortzettende daling
Klein geaderd witje 130 249 128 329 282
Klein koolwitje 209 409 786 429 356 Voortzettende daling
Kleine vos 13 65 91 85 59 Had een zwak jaar
Kleine vuurvlinder 96 134 130 140 150 Gestage toename
Landkaartje 4 18
3 2
Oranje luzernevlinder 2
Oranje zandoogje 2 1
Oranjetipje 1 1 2 2
Zwartsprietdikkopje 38 55 20 47 32
totaal vlinders 1767 4095 3018 2811 3299
Soorten 22 26 24 24 24
Bezoeken (abs) 126 208 175 206 160
Bezoeken (index) 125 175 175 175 175
Routes 5 7 7 7 7
2012 lijkt in ’t Gooi dus een iets beter jaar dan de vorige twee jaar. Het aantal soorten is al drie jaar
constant. Meer dan de helft van de getelde vlinders waren Bruin zandoogje, als je die buiten
beschouwing laat hadden we een slechter jaar dan ooit. De daling vinden we vooral bij de witjes en
de blauwtjes.
Verder in dit rapport zien we dat er ook grote verschillen tussen de routes zijn.
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 6
5. Aardjesberg – geïndexeerd
Aardjesberg 2008 2009 2010 2011 2012
Foto: Conny
Atalanta 1 7 3 2 3
Bont zandoogje 4 4 0 4 1
Boomblauwtje 0 2 6 4 0
Bruin zandoogje 19 45 0 2 22
Citroenvlinder 0 1 0 1 1
Dagpauwoog 1 2 1 0 5
Distelvlinder 0 126 0 0 0
Eikenpage 1 6 0 0 0
Gehakkelde aurelia 0 1 1 0 0
Groentje 5 27 58 9 14
Groot dikkopje 1 0 0 0 0
Groot koolwitje 3 19 29 9 13
Heivlinder 1 0 0 0 1
Hooibeestje 39 48 45 35 72
Icarusblauwtje 1 1 1 0 0
Klein geaderd witje 59 48 61 51 101
Klein koolwitje 77 99 354 106 130
Kleine vos 0 1 7 3 2
Kleine vuurvlinder 27 27 31 26 35
totaal vlinders 240 464 599 251 399
Soorten 14 17 12 12 13
bezoeken 25 25 25 25 25
De Aardjesberg was in elk geval weer een stuk vlinderrijker dan vorig jaar. De kleine witjes en
Hooibeestje deden het goed, ook liet het Bruin zandoogje zich weer aardig zien. Er zijn in 2012 geen
Boomblauwtjes meer gezien, maar wel weer een Heivlinder.
foto: Pascal
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 7
6. Blukheide – geïndexeerd
Blukheide 2008 2009 2010 2011 2012
Foto’s: Pascal
Atalanta 7 1 5 5 8
Bont zandoogje 4 1 1 2 2
Boomblauwtje 7 12 9 11 8
Bruin zandoogje 16 19 7 1 4
Citroenvlinder 0 0 1 1 1
Dagpauwoog 0 1 0 1 0
Distelvlinder 0 24 0 1 0
Eikenpage 0 0 0 1 0
Gehakkelde aurelia 0 0 0 1 2
Groentje 27 55 89 19 23
Groot dikkopje 0 8 5 1 2
Groot koolwitje 2 7 2 13 1
Heideblauwtje 2 1 7 8 1
Heivlinder 37 33 14 3 6
Hooibeestje 24 34 41 26 23
Klein geaderd witje 3 4 5 5 4
Klein koolwitje 7 11 8 13 8
Kleine vos 0 1 1 1 6
Kleine vuurvlinder 31 19 7 13 7
Oranjetipje 0 0 0 0 1
totaal vlinders 168 230 199 124 105
soorten 12 16 15 19 17
bezoeken 25 25 25 25 25
Verdergaande achteruitgang voor de Blukheide. De route loopt door struikheide, dopheide en langs
bosranden. Het was het tweede slechte jaar van de groentjes. Was het in 2011 droogte (weinig
bloesem), in 2012 was het regen en lage temperaturen die het ze lastig maakten. Veel eenlingen van
vorig jaar zijn niet meer gezien, maar wel een opvallende nieuwkomer: het Oranjetipje! Voor hem is
het geen geschikt terrein, blijkbaar een zwerver. De natte juni decimeerde het Heideblauwtje tot
slechts 1 mannetje. Hopelijk handhaaft hij zich. De Kleine vos en de Atalanta hadden in 2012 hun
beste jaar ooit.
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 8
7. Groene Long – geïndexeerd
Groene Long 2008 2009 2010 2011 2012
Atalanta 0 2 1 0 1
Bont zandoogje 16 18 13 18 49 Mooie toename!
Boomblauwtje 0 1 0 3 1
Bruin blauwtje 0 0 1 1 0
Bruin zandoogje 110 141 163 316 422 Gezonde groei!
Citroenvlinder 0 0 2 3 3
Dagpauwoog 0 0 3 3 0 Niet meer gezien
Distelvlinder 0 94 0 0 1
Gehakkelde aurelia 0 0 0 1 0
Groot dikkopje 0 1 0 2 1
Groot koolwitje 9 28 10 0 3
Hooibeestje 10 7 6 11 3 Slecht jaar
Icarusblauwtje 1 6 6 0 0
Klein geaderd witje 18 65 17 112 42 Sterke schommelingen
Klein koolwitje 19 52 120 43 44
Kleine vos 0 2 6 0 2
Kleine vuurvlinder 4 6 5 4 7
Landkaartje 0 0 0 1 0
Oranje luzernevlinder 0 1 0 0 0
Zwartsprietdikkopje 0 1 0 1 0
totaal vlinders 188 424 353 517 579
Soorten 8 15 13 14 13
Bezoeken 25 25 25 25 25 Foto’s: Conny
De Groene Long de locatie waar de aantallen vlinders zijn blijven stijgen, tegen de trends in. Het
eerste jaar was dit nog een van onze armste routes, in 2012 was hij één van de meest vlinderrijke!
Conny: Vanwege de weeromstandigheden was het gras erg hoog en was de Groene Long een waar
oerwoud. Hierdoor werden sommige bloemen en open plekken overwoekerd (beduidend minder
Jacob kruiskruid en Knoopkruid) en hebben we dit jaar een aantal vlinders niet gezien die we andere
jaren wel zagen, zoals Bruin blauwtje, Zwartsprietdikkopje en Icarusblauwtje. Ook de Klein geaderde
witjes waren er dit jaar minder dan vorig jaar.
Aanbevelingen voor de beheerder:
• een paar plekken afplaggen, voor b.v. het Bruin blauwtje.
• De brandnetels gefaseerd gaan maaien, dit is de waardplant voor heel veel vlinders.
• Bloemen inzaaien
Het was dit jaar een prima jaar in de Groene Long voor het Bruin zandoogje en ook het Bonte
zandoogje heeft het dit jaar heel goed gedaan. We hebben tijdens één monitoring 13 Bonte
zandoogjes geteld verdeeld over de gehele route, wat natuurlijk hartstikke goed is.
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 9
8. Laegieskamp – geïndexeerd
Laegieskamp 2008 2009 2010 2011 2012
Atalanta 1 2 2 2 0
Bont zandoogje 10 3 0 0 1
Boomblauwtje 2 2 2 6 4
Bruin blauwtje 0 2 1 0 0
Bruin zandoogje 459 648 487 221 888 Was talrijker dan ooit!
Citroenvlinder 2 1 1 12 3
Dagpauwoog 21 35 12 26 10
Distelvlinder 0 86 0 0 0
Eikenpage 1 2 0 0 3
Gehakkelde aurelia 1 1 2 0 1
Groentje 1 2 0 9 3
Groot dikkopje 0 0 23 0 3 Gelukkig nog aanwezig
Groot koolwitje 38 49 17 14 19
Hooibeestje 4 2 6 2 0
Icarusblauwtje 73 119 73 6 10 Herstelt zich moeizaam
Klein geaderd witje 46 58 21 93 78
Klein koolwitje 38 101 80 78 82
Kleine vos 9 19 11 28 6
Kleine vuurvlinder 17 18 24 17 4
Landkaartje 3 18 0 2 0
Oranje zandoogje 0 2 1 0 0
Oranjetipje 0 1 0 1 0
Zwartsprietdikkopje 37 31 1 7 12
totaal vlinders 762 1206 764 523 1129 Uitstekend jaar !
Soorten 18 22 17 16 16
bezoeken 25 25 25 25 25
Derek: Dit jaar was een rustig jaar voor het Laegieskamp. Na de afgravingen is het toch spannend hoe
de dieren in het gebied er mee omgaan. Wat betreft de libellen kan je concluderen dat er vele mooie
soorten zitten. Denk hierbij aan Koraaljuffers, Tengere grasjuffers, Zwervende heidelibel en de
Bandheidelibel. Zou het aan het nieuwe plasdras gebied liggen? Op het vlindergebied vind ik het
moeilijk om een conclusie te trekken. Ik ben teller, geen wetenschapper! We komen dit jaar na 17
keer tellen op 16 verschillende soorten. Het weer zat ook dit jaar niet mee! Het Bruin zandoogje
heeft een goed jaar met 604 (red: niet geïndexeerd). Bijna net zoveel al het jaar 2008 (624). Ten
opzichten van vorig jaar zijn het Bont zandoogje, Eikenpage, Gehakkelde aurelia en het Groot
dikkopje weer geteld op de route. Bruin blauwtje, Atalanta, Oranjetipje, Landkaartje zijn niet op de
route, tijdens tellingen, geteld, maar wel in het gebied waargenomen. De Distelvlinder en het
Hooibeestje zijn dit jaar niet geteld. Verder zijn de aantallen van de aanwezige vlinders niet erg hoog
in vergelijking met andere jaren. Tot slot wil ik mijn medetellers, Gerrit, Els en Yvonne weer enorm
bedanken voor hun inzet!
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 10
9. Limitische heide - geindexeerd
Limitische heide 2009 2010 2011 2012
Bont zandoogje 1 1 0 4
Boomblauwtje 6 3 9 6
Bruin zandoogje 1 0 0 0
Citroenvlinder 0 3 8 1
Dagpauwoog 5 3 5 0
Distelvlinder 20 1 1 0
Eikenpage 10 9 7 0
Groot koolwitje 12 0 2 0
Heivlinder 0 2 0 0
Hooibeestje 0 0 0 1
Klein geaderd witje 3 10 5 12
Klein koolwitje 3 8 8 12
Kleine vos 0 1 1 5
Kleine vuurvlinder 5 3 2 15
Zwartsprietdikkopje 3 0 0 0
totaal vlinders 69 47 48 56
soorten 11 11 10 8
bezoeken 25 25 25 25 Foto’s: Pascal
In tegenstelling tot de landelijke trend had de Limitische heide een iets vlinderrijker jaar dan de
vorige twee jaren. De keerzijde was dat er minder soorten waren en dat zelfs de Eikenpage niet
gezien is. Het was een goed jaar voor de Kleine vuurvlinder en ook de kleine witjes deden het beter.
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 11
10. Natuurbrug – geïndexeerd
Natuurbrug 2008 2009 2010 2011 2012
Atalanta 2 15 3 11 7
Bont zandoogje 6 18 11 20 26
Boomblauwtje 3 4 1 17 5
Bruin blauwtje 7 18 17 13 1
Bruin zandoogje 141 244 128 129 116
Citroenvlinder 1 3 4 12 12
Dagpauwoog 2 26 11 11 29
Distelvlinder 0 143 0 0 0
Eikenpage 0 5 0 0 0
Gehakkelde aurelia 0 2 3 1 3
Groentje 3 5 11 4 0
Groot dikkopje 2 2 4 2 0
Groot koolwitje 3 17 27 33 21
Heivlinder 6 13 2 1 0
Hooibeestje 18 20 10 8 20
afwijkende Kleine vuurvlinder
Foto: Anja
Icarusblauwtje 122 187 38 44 30
Klein geaderd witje 4 40 2 31 29
Klein koolwitje 67 91 132 123 46
Kleine vos 4 33 56 40 22
Kleine vuurvlinder 16 33 9 32 20
Landkaartje 1 0 0 0 0
Oranje luzernevlinder 0 1 0 0 0
Oranjetipje 0 0 1 0 0
Zwartsprietdikkopje 1 9 14 32 20
totaal vlinders 409 928 486 564 407
soorten 19 22 20 19 16
bezoeken 25 25 25 25 25
Bij de Natuurbrug was de daling het sterkst van alle routes. Niet alleen in aantallen, we telden ook 3
soorten minder. Dit komt door het dichtgroeien van de Natuurbrug. Struikjes worden bomen, het
aantal nectarplanten neemt langzaam af. Meer schaduw. Dit is voor de meeste soorten ongunstig,
alleen Bont zandoogje en Citroenvlinder profiteren ervan. De Dagpauwoog had vooral een goed
naseizoen.
De Natuurbrug is de meest dynamische route, hier kunnen we dus de meeste verschuivingen in
aantallen verwachten. Mogelijk gaan we in de toekomst meer Eikenpages zien. De blauwtjes lijken
het meeste last van de verandering te ondervinden. Ten behoeve van de meeste vlinders zouden we
graag zien dat er hier en daar een boompje werd afgezaagd.
Vlinder en Libellenwerkgroep ‘t Gooi Monitor routes 9 november 2012
Dagvlinders 2012 - telresultaten Pagina 12
11. Zanderij Crailo – geïndexeerd
Zanderij Crailo 2009 2010 2011 2012
Atalanta 4 6 5 4
Bont zandoogje 3 2 5 10
Boomblauwtje 3 7 4 2
Bruin blauwtje 47 16 83 8 Zeer slecht jaar voor bruin blauwtje
Bruin zandoogje 292 138 277 299
Citroenvlinder 0 2 5 8
Dagpauwoog 5 7 7 11
Distelvlinder 41 1 1 0
Eikenpage 1 4 1 0
Gehakkelde aurelia 1 3 3 1
Groentje 1 1 0 0
Groot dikkopje 4 3 8 2
Groot koolwitje 8 17 14 10
Heideblauwtje 0 2 0 0
Hooibeestje 23 58 51 40 daling
Icarusblauwtje 212 143 161 100 Sterke daling
Klein geaderd witje 32 11 33 17
Klein koolwitje 52 84 58 33
Kleine vos 9 9 13 15
Kleine vuurvlinder 27 51 46 61
Landkaartje 0 0 0 2
Oranjetipje 0 0 1 1
Zwartsprietdikkopje 11 5 7 0
totaal vlinders 775 570 784 625
soorten 19 21 20 18
bezoeken 25 25 25 25
Opvallend slecht jaar voor Bruin blauwtje en icarusblauwtje
alle foto’s: Conny