ISTORIJA URBANIZMA CRNE GORE DANILOV GRAD (DANILOVGRAD) GRAD

URBANIZMA CRNE GORERENESANSNI GRADOVI CRNE GORE

DANILOV GRAD(DANILOVGRAD)GRADseptembar 2014.godineRAZVOJ I OKRUENJE DANILOVGRADA Razvoj grada sagledavamo kroz: Vrijeme, Mjesto,Prirodne uslove iRazvojOvakav metodoloki pristup moemo usvojiti za sve gradoveRazvoj prvog urbanizovanog grada, nesuene prestolnice u Crnoj Gori, nastao 1870. g. poslije oslobodilakih ratova protiv Turske, na prostoru bjelopavlike ravnice izmeu Stare Crne Gore i Brda, moemo pratiti kroz etiri vee vremenske faze: Prva faza Grad kao sjedite ujedinjenja Stare Crne Gore i BrdaDruga faza Grad u periodu osloboenjaTrea faza Period razvoja grada u Kraljevini Jugoslavijietvrta faza Period posleratne Jugoslavije

RAZVOJ I OKRUENJE DANILOVGRADAVRIJEME, MJESTO, PRIRODNI USLOVI I RAZVOJ

VRIJEME Naseljavanjem razliitih kulturnih i etnikih grupa, ilirskog plemena Dukleata u drutvenom sistemu robovlasnitva i plemenskih organizacija, kroz romanizaciju i hristanizaciju domorodakog stanovnitva, najezde varvara, razaranja Duklje.Po propasti zapadnog rimskog carstva 476.g. Vizantije, junoslovenska plemena se doseljavaju tokom VII i VIII vijeka.U periodu od kraja X do kraja XV vijeka dananja optina ulazi u sastav nezavisnih srednjovjekovnih srpskih drava 1499. godine dolaskom Turaka Zeta gubi nezavisnost.Danilovgradski kraj je dio Skadarskog Sandakata pa Crnogorskog, kasnije Hercegovakog i Travnikog.Razdoblje od poetka XVI do kraja XVIII vijeka poznato je kao period formiranja crnogorskih plemena. Stanovnivo danilovgradskog kraja na strani Mletaka i Austrije uzima uee u borbi protiv Turaka u Kandijskom ratu (1654-1669) i Morejskom ratu (1658-1699).Intenziviranjem oslobodilake borbe pod vostvom Vladike Danila, dolazi do ujedinjenja svih plemena i krajeva Crne Gore i stvaranja centralne dravne vlasti.U periodu od 1796. g. do Berlinskog kongresa 1878. godine Danilovgradski kraj i ako nominalno pripada Turskoj priznaje crnogorski vladikat.Ideju o formiranju grada, koju nijesu uspjeli da ostvare Petar II Petrovi Njego, kao ni knjaz Danilo, vrstom voljom ostvaruje knjaz Nikola.Prvi urbanistiki plan /2 avgust 1870.g./. na molbu knjaza Nikole srpskoj vladi, uradio je ininjer Dragutin - Dragia Milutinovi.MJESTOAreal Danilovgrada prostire se u dolini rijeke Zete, koja je djelimino razbijena obroncima u vidu niske visoravni, planine Velji Gara. Dolina Zete se prostire sjeverozapadno od grada u suenom obliku, dok se jugoistono proiruje u ravnicu sve do susjednog Spua ispod kojeg se ponovo suava u klisuru prema Podgorici. Vei deo teritorije grada je ravniarski oko 50% i nalazi se na nadmorskoj visini od 45-50 m.n.v. i na visoravni do 61 m.n.v.

Neposredno okruenje ine planinski masivi koji se razbijaju prema dolini Zete u manje breuljke od 150 - 300 m nadmorske visine. Ta brda su Kurilo, Kujava, Orja Luka, eranica glavica, Visoica, Maljat i Spuka glavica. PRIRODNI USLOVI

Geografski poloajOptina Danilovgrad zahvata prostor od 501 km2 povrine, u okviru sredinjeg Regiona Crne Gore koja se nalazi izmeu 180 56' i 190 45' istone geografske duine i 420 27' i 420 45' sjeverne geografske irine. Granii se sa teritorijama optina Podgorica, Cetinje, Niki i Kolain.

ReljefPrirodne karakteristike mogu se podijeliti na tri osnovne cjeline:ravniarski prostor u samoj dolini rijeke Zete nagnut od sjeverozapada ka jugoistoku, u kom pravcu se iri, poznat pod nazivom Bjelopavlika ravnica;brdsko planinski prostor - s desne strane doline, na jugozapadu, kojim dominiraju planine Velji i Mali Gara; ibrdsko planinski prostor s lijeve strane doline, na sjeveroistoku, u kojem se visinom istiu planine Prekornica, Maganik, Lisac i Lebrnik.

HidrografijaDanilovgradska optina, naroito njen ravniarski dio i brdsko-planinski tereni obodom ravnice, spada meu najbogatija podruja vodom u Crnoj Gori. Kroz urbano podrue Danilovgrada rijeka Zeta tee relativno dubokim koritom i meandrirajui. Duina vodotoka na ovom potezu je oko 7,5 km. Djelovima granice obuhvaenog podruja teku i njene desna pritoka Graanica i lijeva pritoka Mlintak. GeologijaOsnovne karakteristike terena su da je on izgraen od mezozonskih sedimenata iz perioda gornje krede rasprostranjenih uglavnom po brdima i fluvioglacijalnih sedimenata. Sastav terena na podruju teritorije Danilovgrada karakterie vie stijenskih kompleksa sa svojim karakteristinim fiziko-mehanikim svojstvima.

KlimaProstor Op{tine Danilovgrad, u sklopu {ireg podru~ja Zetsko bjelopavli}ke ravnice, pod uticajem je jadransko-sredozemne klime. Sredwa godi{wa temperatura vazduha iznosi oko 15o C, {to je posledica male nadmorske visine i uticaja Jadranskog mora. Apsolutna maksimalna temperatura vazduha od 41,4o C zabiqe`ena je u avgustu, a apsolutna minimalna od -12,2 o C u januaru. Maksimum padavina od 359 mm prosje~no ima novembar, a minimum od 60 mm jun. RazvojRazvoj Danilovgrada mo`emo pratiti kroz odre|ene faze, prije svega kao sjedi{te ujedwewa Stare Crne Gore i brda, kao centar Bjelopavli}ke ravnice, trgova~ko zanatski centar, grad u periodu oslobo|ewa, Kraqevini i periodu posleratne Jugoslavije. Pravci razvoja teritorije se uoavaju du putnih pravaca povezivanja sa irim podrujem u smislu formiranja i razvoja osnovne putne mre. Areal Danilovgrada ~ini jednu prostornu organizacionu cjelinu, u {irem smislu obuhvata i Bjelopavli}ku ravnicu u povr{ini od cca 7.500 ha u smislu organizacije prostora za intezivnu poqoprivrednu proizvodwu i primarnu proizvodwu mermera koja se obavqa u kopovima ''Maqat'' i ''Klikova~a'' kao jednog od bitnih prirodnih resursa razvoja regionalnog zna~aja.

FAZE RAZVOJA GRADA

ORJA LUKA Razvoj Danilovgrada moemo pratiti kroz odreene faze, prije svega kao sjedite ujednjenja stare Crne Gore i brda, kao centar bjelopavlike ravnice, trgovako zanatski centar, grad u periodu osloboenja, kraljevini i periodu posleratne Jugoslavije.

GRAD KAO SJEDITE UJEDINJENJA STARE CRNE GORE I BRDA Za vrijeme svoje vladavine Vladika Petar II nosio se milju da negdje u Bjelopavliima podigne novu varo, ideju nije ostvario ve je odustao iz bezbjedonosnih razloga zbog blizine turskih gradova Spua i Podgorice kao i nemogunosti finansiranja. Ideja o formiranju grada u Bjelopavlikoj ravnici imala je kako vojno - strategijski znaaj, tako i ekonomsko - politiki i iz tog razloga trebalo je osujetiti plan Turske koja je htjela osvojiti Bjelopavlie i tako odvojiti Crnu Goru od Brda.Na Orjoj Luci knjaz Danilo gradi ljetnjikovac, sa namjerom da na tom mjestu bude prestonica Crnoj Gori. Bojazan od blizine turaka i pristupnost doline Zete neprijateljskoj vojsci unjeli su da knjaz odustane od svoje ideje i ostavi je za mirnija vremena koja nije doekao. Knjaz Danilo je ubijen u Kotoru 1. avgusta 1860.g.

POGLED NA ORJU LUKU I BJELOPAVLIKU RAVNICU

POGLED NA ORJU LUKU POGLED NA BJELOPAVLIKU RAVNICU GRAD U PERIODU OSLOBOENJAPoslije drugog Omer Painog napada na Crnu Goru 1862. g. Knjaz Nikola odluno se zalae da podigne varo na erania Glavici.Urbanistika matrica gradaSrpska vlada, na molbu knjaza Nikole alje ininjera Dragutina-Dragiu Milutinovia, sina uvenog pjesnika Sime Milutinovia Sarajlije u Crnu Goru, da napravi plan za Novu varo, koju e nazvati Danilovgrad, u ast svog strica knjaza Danila. Ininjer Milutinovi boravi u Crnoj Gori od 2 oktobra 1869.g. do 14 avgusta 1870. g. i 2 avgusta 1870.g. predaje knjazu Nikoli prvi urbanistiki plan.Na taj nain, Danilovgrad bi bio spojen sa Skadrom i sa dva glavna crnogorska pazara Rijekom Crnojevia /Rijekom/ i Virpazarom /Virom/ preko rijeke Zete, Morae i Skadarskog jezera.

Arhitektura ambijenta /kua/

Plivajua vodenica brae obajiMost na Zeti u spomen velikom Vojvodi Mirku Petroviu

Arhitektura ambijenta Orje Luke Most na Zeti u spomen velikom Vojvodi Mirku Petrovi}u

Dom umobolnih na Bralnovici Osnovna kola na Orjoj Luci Arhitektonski sklop kua a./ Horizontalni plan - pozemljua - kua na podb./ Materijalizacija - pozemque su suvomee ili zidane u krenom malteru d=92 cm - kue na sprat su zidane nepravilnim ili tesanim kamenom d=65 cm - krov je od slame prirodnih kamenih ploa ili crijepa c./ Principi gradnje kua - po planu u pravilnom ulinom nizu - tip kue po evropskom ukusu - tipino crnogorski (prostorije sa ognjitem, konobom i izbom

Grad kao trgovako zanatski centar

Varona erania Glavici ini centar gdje se sutiu trgovina i industrija. Kao takav trebao je da napravi protiv teu turskom gradu Spuu, koji je u neposrednoj blizini imao jako razvijeno pazarite na Prentinoj Glavici.

RAZVOJ GRADA U KRALJEVINI JUGOSLAVIJI Urbanistika matrica grada

U periodu Kraljevine SHS, kasnije Kraljevine Jugoslavije matrica grada nije pretrpjela izmjene, grad je i dalje nastavio da se razvija kao trgovaki centar i poprima kulturno prosvjetnu ulogu u regiji.

Grad je podijeljen na tri prostorne cjeline:Velika donja pjaca ili trg Sredina varo iGornji dio varoiArhitektonski sklop kuaa./ Horizontalni plan a.1/ Stanovanje Kue su prizemne i spratne, irina fronta 11,12.5,16.5,18 i dubine 10,12 i 15 m. Grade se u nizu rijetko samostalno

Gradska dvojna kua b./ Materijalizacija - kue su zidane nepravilnim ili tesanim kamenom - krov je od crijepa kanalice - me|uspratna konstrukcija je drvena c./ Principi gradnje kua - formiraju se poluotvoreni urbani blokovi sa unutrnjim dvoritem - principi izgradnje kua iz perioda Knjaevine primjenjuju se i u ovom periodu a.2/ kolstvoU Danilovgradskoj optini radilo je 12 etvororazrednih osnovnih kola, enska zanatska kola, nia realn gimnazija i uiteljska kola.

Ambijent prostora Postavke planske dokumentacije Grad nije pratila planska dokumentacija sve do 1968. Godine.Prvi GUP Danilovgrada 1976.god.

GUP Danilovgrada iz 1976.god.DUP ,,Boova Glavica,, iz 1973.god.

GUP Danilovgrada iz 1988.god.DUP Danilovgrad ,,Gradsko jezgro,, iz 1995.god.

PERIOD POSLERATNE JUGOSLAVIJEUrbanistika matrica grada

Transformacija trga kroz vrijeme Arhitektonski sklop kuaa./ Horizontalni plan a.1/ Stanovanjea.2/ Javni objekti a.3/ Industrija b./ Materijalizacija c./ Principi gradnje kua - gradska matrica dobija zaokruenu formu, poluotvoreni urbani blokovi postaju zatvoreni sa unutranjim dvoritem

Stanovanje

Ambijent otvorenog prostora

Javni objekti - kolstvo

Sudstvo

Ugostiteqstvo SIMBOLIKA PORUKE VREMENAKulturno istorijska identifikacija

Istorijat grada vidi se kroz linost, vrijeme i prostor, ime grada govori o njegovom porijeklu i nastanku.

Peat varoi za vrijeme Kraljevine Crne Gore Grb grada od 1958-2001.god.Grb grada od 2001.god. - Etnografska identifikacija

- Toponimska arhitektura

DIJAGONALA DUHOVNOSTIPiperska elija - drebanik - Ostrog

Piperskaelija Manastir drebanik Manastir Ostrog Tipologija kua

Arhitektonika oblikovanja

Kamene podzide Obrada partera Arhitektonska plastika

Arhitektonika oblikovanja

RAZVOJNI TOK NASTANKA GRADA MORFOLOKA OSNOVA OBLIKOVANJA GRADSKIH STRUKTURAPLANSKA OSNOVA URBANE OBNOVE PRINCIPI RJEAVANJA

DANILOVGRAD

PODGORICA PODGORICA

DANILOVGRAD NIK[I]

PANORAMA DANILOVGRADA