danoci

Op{tinsko sredno u~ili{te

Jane Sandanski - Bitola

Proektna zada~a

Predmet: Biznis

Tema: Danocite - prihod na dr`avniot buxet

Izrabotil:

Mentor:

Radevski Du{ko prof.

Belevska Vesna

1

Mart 2008g.

Sodr`ina:

Voved................................................................................

..........................................3

Podelba na

danocite............................................................................

.............4

Danoci od

dohod................................................................................

...................4

1. Danok na

dobivka...............................................................................

.....4

2. Danok na prohod na

gragani.................................................................5

Danoci na

potro{uva~ka..................................................................

..............6

1. Danok na dodadena vradnost

( ddv )......................................................6

2

2.

Akcizi..................................................................................

.......................7

3.

Carini..................................................................................

.......................7

Danoci na

imot...................................................................................

.................8

1. Danok na

imot..........................................................................

..................8

2. Danok na nasledstvo i

podarok..............................................................9

3. Danok na promet na nedvi`nosti i

prava..........................................9

Zaklu~ok................................................................. ........

......................................10

Koristena literature _________________________________11

Voved:

3

[to se toa danoci?

Danocite skoro vo site dràvi vo svetot predstavuvaat

osnovni izvori odnosno redovni prihodi koi dràvata gi pribira vo

dràvniot buxet. Tie sredstva gi koristi za da gi finansira svoite

dràvni funkcii.

Vo po~etokot na 90-tite godini so voveduvaweto na noviot

ekonomski sistem se vovede i nov fiskalen sistem, zasnovan na

principite na pazarnost, privatna sopstvenost, samostojnost na

ekonomskite subjekti, orientacija kon evropskata unija. Nov princip

koj e vgraden vo sega{niot fiskalen sistem na R.M. e principot na

alokativna neutralnost na danocite i buxetot, spored

koj, so instrumentite na fiskalnata politika nema da se pottiknuvaat i

poddrùvaat opredeleni sektori.

Nov zna~aen princip e ukinuvanjeto na pogolemiot broj na

pridonesi i nivnoto zamenuvawe so danoci. Zadràni se samo

pridonesite za socijalnite fondovi, odnosno za zdravstveno, penzisko

i invalidsko osiguruvawe. Se nastojuva da se afirmira principot na

prefrawe na dano~nata optovarenost od direkni na indirekni danoci.

Toa bi zna~elo namaluvawe na u~estvoto na danocite od dohod, a

zgolemuvawe na danocite na potro{uva~kata. Vo ovaa funkcija e i

voveduvawe na danokot na dodaneta vrednost (ddv) zamenuvaj}i

go prethodniot danok na promet.

4

Podelba na danocite

1. Danoci od dohod

Danok na dobivka na pravnite lica.

Danok na dohod na gra|ani.

2. Danoci na potro{uva~ka

Danok na dodadena vradnost.

Akcizi

Carini

3. Danoci na imot.

Danok na imot.

Nasledstvo

Javni zaemi

Danoci na dohod

( 1 ) Danok na dobivka

Danokot za dobivka e reguliran so zakon za danok na

dobivka. Koj go pla}a ovoj danok?

Pravno lice (subjekt) - rezident na R.M. koj ostvaruva dobivka

od vrsewe na dejnosta vo zemjata i vo stranstvo.

Pravno lice koe ne e rezident na R.M. i toa za dobivkata koja ja

ostvaruva od vr{ewe na dejnost na teritorijata na R.M.

Stapkata na danokot na dobivka e proporcionalna i utvrdena

na 15% od osonovata za odano~uvawe (pred toa be{e 30%),

{to se smeta za mo{ne niska stapka vo sporedba so drugi

zemji.

Osnovica za presmetuvawe na danokot ne dobivka e

dobivkata so koja se utvrduva vo dano~niot bilans. Dobivkata

pretstavuva razlika me|u vkupnite prihodi i vkupnite rashodi

na dano~niot obvrznik.

Dano~niot obvrznik e dol`en utvrduvaweto i pla}aweto na

danokot na dobivka da go vr{i vrz osnova na obrazecot - dano~en

5

bilans {to zaedno so godi{nata smetka go dostavuva do organot za

javni prihodi.

Obvrznikot vo tekot na godinata,danokot na dobivka go

plaka vo vid na mese~ni akontacii. Mese~nata akontacija se plaka

vo rok od 15 dena po istekot na sekoj kalendarski mesec.

( 2 ) Danok na prohod na gragani

Spored zakonot,se odano~uvaat slednite prohodi :

Li~ni prihodi

Prihodi od zemjodelska dejnost

Prohodi od samostojna dejnost

Prihod od imot i imotni prava

Prihodi od avtorski prava i prava na industriska sopstvenost

Prihodi od capital

Kapitalni dobivki

Dobivki od igri na sreka i drugi nagradni igri

Drugi prihod

Dano~en obvrznik e sekoe fizi~ko lice - rezident na R.M. za

dohod ostvaren vo zemjata i stranstvo,kako i fizi~ko lice nerezident

( stransko lice ) za dohod ostvaren na teritorijata na R.M.

Obvrznikot na danokot na dohod e fizi~ko lice - trgovec,

trgovec - poedinec, kako i fizi~ki lica koi se zanimavaat so

zemjodelska dejnost, zenaet~iska dejnost,advokati, notary, lekari i

drugi lica koi vr{at uslugi i slobodni zanimawa.

Dano~ni olesnuvawa

6

Obvrznikot ima pravo na zabrzana amortizacija na

osnovnite sredstva vo slu~ai koga ostvaruva tehnolo{ka

modernizacija ili nabavka na sredstva za za{titan a `ivotnata

sredina i priroda, no zgolemena najmnogu do 255 od utvrdenata

stapka na amortizacija. Ova mo`e da se ostvari so podnesuvawe na

pismeno barawe do organot za javni prihodi.

Danoci na potro{uva~ka

( 1 ) Danok na dodadena vradnost ( ddv )

Voveduvaweto na ddv se smeta kako najvazen process vo

dano~nite reformi. Serioznite

podgotovki {to mu predhodea na

negovoto voveduvawe imaa za

cel da se izbegnat negativnite

posledici so koi se sretnaa nekoi

zemji vo tranzicija pri

voveduvaweto na ovoj danok ,

osobeno vlijanieto vrz cenite i

inflacijata. Sekako opredelbata

za prifa}awe na ovoj danok e i

poradi brojnite prednosti {to gi

ima so porane{niot danok za

promet. Za razlika od danokot na

promet,koj be{e ednofazen i se

pla}a{e samo vo krajnata potro{uva~ka. Ddv e pove}e fazen danok

odnosno se pla}a vo pove}e fazi na proizvodstvoto i

prometot,vklu~uvaj}i ja i finalnata potro{uva~ka. Pri priemot na

proizvodot od edna vo edna vo druga faza, pri {to pri proda`bata

( izlezot na proizvodot ) se odbiva plateniot danok pri kupuvaweto

( pri vlezot ) na toj proizvod. Zna~i, danok pla}a, potocno

7

presmetuva sekoj u~esnik vo vo sekoja faza na minuvawe na toj

proizvod do krajnite potro{uva~i i toa samo na vrednosta {to ja

dodal na proizvodot. Me|utoa, sekoj u~esnik ima mo`nost da si go

vrati plateniot danok. Takvata mo`nost nema samo krajniot

potro{uva~ koj go upotrebuva proizvodot ili uslugata, pa toj

definitivno ja pla}a predvidenata stapka na danok na ddv na

formiranata proda`na cena.

( 2 ) Akcizi

Zakonot za akcizi e donesen kako del od reformite na

dano~niot system vo 1992 godina.

Akcizite se pla}aat za nafteni proizvodi, tutunski proizvodi,

pivo, motorni vozila, luksuzni proizvodi i dr.

Dano~en obvrznik za nafteni i tutunski proizvodi e proizveditelot,

kako i uvoznikot dodeka za motornite vozila e kupuva~ot. Za site

drugi proizvodi, dano~en obvrznik e sekoj del od trgovijata

( proizvoditelot, uvoznikot, prodava~ot na golemo, prodava~ot na

malo, restoranite, hotelite, prodavnicite ili individualnite

proizvoditeli ).

Dano~nite stapki za akcizi se razli~ni za oddelni proizvodi.

Akcizite se pla}aat zaedno so carinata za uvoz.

( 3 ) Carini

Za razlika od drugite vidovi na danoci, na koi osnovna funkcija

im e fiskalnata, kaj carinite, kako eden vid danok, taa funkcija im e

sporedna, a osnovnata im e za{titnata funkcija. So toa {to pri

uvozot cenata na nekoj se optovaruva so iznosot na carinata.

Uvezeniot proizvod vo sporedba so doma{nite proizvodi }e bide so

povisoka cena i so namalena konkurentnost, {to e i cel na carinata.

8

Predmet na carinewe

Predmet na carinewe, odnosno odano~uvawe e uvozot na

stoki ( retko izvozot ), a osnovicata na carinata e vrednosta na

uvezenata stoka. Kako obvrznici se javuvaat site gra|ani i firmi,

odnosno site pravni i fizi~ki lica koi uvezuvat stoki od stranstvo.

Pritoa predvideni se olesnuvawa ili osloboduvawa za opredeleni

stoki. Na primer: Li~niot baga` na patnicite ili za stokata do

opredelen pari~en iznos, za opredeleni sli~ai ili za nekoi gra|ani, na

primer, za diplomatskite i konzularnite slu`benici, za vrabotenite vo

stranstvo, za individualni pomagala.

Stapki

Stapkite, odnosno, carinskite terifi, kako mnogu vaèn

element na carinskiot sistem, vo sega{niot carinski sistem se

poniski za proizvodite koi ne se proizveduvaat vo R.M. Za drugite

proizvodi tarifite se povisoki, vrz osnova na potrebite za za{tita na

tie proizvodi.

Danoci na imot Zakonot za danok na imot e isto taka donesen vo 1993

godina.

Soglasno so zakonot se predvideni slednive vidovi na danoci:

Danok na imot;

Danok na nasledstvo i podarok;

Danok na promet na nedvi`nosti i prava.

1. Danok na imot

Se pla}a na nedvièn imot i opredeleni vidovi podvièn imot,

kako na primer na motornite vozila. Dano~en obvrznik e pravno ili

fizi~ko lice, sopstvenik ili korisnik na imotot.

9

Dano~nite stapki se proporcionalni i iznesuvaat 0,10% za nedvi`en

imot i 0,05% za drugite sredstva.

2. Danok na nasledstvo i podarok

Se pla}a na nasleden pat ili podaroci, na nedvi`en imot, pari,

akcii, obvrznici ili drugi sredstva.

Obvrznik na danokot e pravno lice ili fizi~ko lice za nasleden

ili podaren imot vo zemjata ili vo stranstvo. Stransko fizi~ko lice

pla}a danok samo za nasleden ili podaren imot na teritorijata na

R.M. Dano~nata osnovica e 5%, a za drugite nasledni redovi 10%.

Naslednicite od prv nasleden red se oslobodeni od danok.

4. Danok na promet na nedvi`nosti i prava

Se pla}a na promet na nedvi`nosti i prava. Stapkata na

danokot e 3%. Dano~en obvrznik e prodava~ot na nedvi`nosta ili

pravoto - pravno ili fizi~ko lice.

10

Zakli~ok: Od gore navedenoto zaklu~ivme deka danocite se prihod na

dràvata koj proizleguva od obvrskata {to ja naloùva dràvata na

gra|anite i na pretprijatijata zadolìtelno da izdvojuvaat del od svojot

prihod ili imot za zadovoluvawe na dràvnite potrebi. Danocite se

derivativni prihodi na dràvata bidej}i se izvedeni od ekonomskata

mo} na dano~nite obvrznici. Isto taka imaat prisilen karakter, od

pri~ini {to dràvata so svojata finansiska sila donesuva i gi izvr{uva

nametnivaj}i gi pritoa danocite na fizi~ki i pravni lica. Za sobranite

danoci dràvata nedava protiv usluga na dano~nite obvrznici. Tie se

pla}aat isklu~ivo vo pari i zna~i deka pod isti uslovi i ekonomska

mo} site gra|ani vo dràvata moraat da pla}aat danoci.

Osnovnata funkcija e fiskalna, no mnogu ~esto danocite se

koristat za postignuvawe na opredeleni ekonomski i socijalni celi. Vo

sovremeni uslovi danocite se koristat vo ostvaruvawe na

stabilizacionata politika i vo suzbivawe na inflacijata, bidej}i so

zgolemuvaweto se namaluva kupovnata mo} na gra|anite.

11

Koristena literatura:

Prira~nik za danok na promet

Avtor - Boris Stojmenov

Izdava~ - Ekonomsko Pravno Biro Skopje

God. na izdavawe - 1992

Prira~nik za danok na promet na proizvodi

Avtor- Pekovi~ Slavica

Izdava~ -Centar za ekonomsko praven konsalting


Zakon za personalniot danok od dohod :

(pre~isten tekst)

Zakon za danok od dobivka : (pre~isten tekst)

Zakon za danocite na imot : (pre~isten tekst)

Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br.80


12

danoci

Documents